Autor: Rzetala, M.A. - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Przekształcenia krajobrazu w warunkach budowy elektrowni wodnej na przykładzie Zbiornika Boguczańskiego na rzece Angarze
Landscape transformation during hydroelectric power plant building: a study of Boguchany Reservoir in Angara River
Autorzy:: Jagus, A.
Rzetala, M.A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/86116.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu
Tematy:: rzeka Angara
zapory wodne
elektrownie wodne
oddzialywanie na krajobraz
Zbiornik Boguczanski
przeksztalcenia krajobrazu
Źródło:: Problemy Ekologii Krajobrazu; 2013, 35
1899-3850
Pojawia się w:: Problemy Ekologii Krajobrazu
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Water storage in anthropogenic lakes in southern poland during high and low water stages
Retencja wody w jeziorach antropogennych południowej polski w okresie wezbrań i niżówek
Autorzy:: Rzętała, M.
Jaguś, A.
Rzętała, M. A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/106466.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:: lake district
Upper Silesian region
water bodies
water storage
water level
pojezierze
region górnośląski
zbiorniki wodne
retencja
poziom wody
Opis:: The central part of southern Poland is a land of anthropogenic lakes. Within an area of 6,766 km2 as many as 4,773 water bodies are present with a total area of 185.5 km2. Around a dozen of the largest water bodies serve flood protection purposes and are sources of water for municipal, industrial, agricultural, transport, energy purposes, etc. Such usage of these water bodies is the main reason for fluctuations in their water levels, although obviously these also depend directly on their supply (rainfall, groundwater drainage, water transfers), and indirectly on the size of their catchment areas and the degree to which their basins are full. The most spectacular changes in water levels occur during high and (less frequent) low water stages. Periodical rises in water levels related to high water episodes caused by thawing or rainfall reach as much as several metres compared to the period preceding the high water episode. Drought periods result in the lowering of storage levels towards minimum ones as does similarly the intentional discharge of water from reservoirs. In water bodies in southern Poland, annual changes in water levels range from several centimetres to almost ten metres. The variability of levels is often similar to the average depth of the water body in question, in some cases approaching its maximum depth. It determines the changes in the water retention, unprecedented for natural lakes.
Środkowa część południowej Polski to kraina jezior antropogennych. Na powierzchni 6766 km2 (Górnośląskie Pojezierze Antropogenne) występują aż 4773 zbiorniki wodne, które łącznie zajmują 185,5 km2. Kilkanaście największych zbiorników pełni funkcje przeciwpowodziowe i jest źródłem wody do celów komunalnych, przemysłowych, rolniczych, transportowych, energetycznych itp. Takie użytkowanie zbiorników jest główną przyczyną wahań zwierciadła wody, chociaż niewątpliwie zależą one także bezpośrednio od wielkości zasilania (opady, drenaż wód podziemnych, przerzuty wody), a pośrednio od powierzchni zlewni, stanu napełnienia misy. Najbardziej spektakularne zmiany poziomu wody występują w okresach wezbrań i rzadziej pojawiających się susz. Okresowe podpiętrzenia wody spowodowane wezbraniami roztopowymi lub opadowymi objawiają się podwyższeniem stanów wody nawet o kilka metrów w stosunku do okresu przedwezbraniowego. Okresy posuszne skutkują obniżeniem zwierciadła wody ku minimalnemu poziomowi piętrzenia, podobnie jak to ma miejsce w czasie celowych upustów wody ze zbiorników. W zbiornikach południowej Polski wahania stanów wody charakteryzują amplitudy roczne od kilku centymetrów do prawie 10 metrów. Często osiągają zakres bliski średniej głębokości akwenu, a w niektórych przypadkach odpowiadają zakresowi bliskiemu głębokości maksymalnej, co determinuje niespotykane w jeziorach naturalnych zmiany retencji wody.
Źródło:: Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2013, 18, 1-2; 77-78
2084-4506
Pojawia się w:: Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Samooczyszczanie wód w procesie tworzenia form deltowych
Self-purification of Waters During Creation of Delta Forms
Autorzy:: Rzętała, M. A.
Jaguś, A.
Rzętała, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1819143.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:: samooczyszczanie wód
formy deltowe
reservoirs
river
Opis:: The article concerns the self-purification of running waters in areas where they flow into water bodies. At such places, delta forms (alluvial fans, deltas) are created that are built up of the material accumulated by the watercourse. The study was conducted in the Upper Silesia region in southern Poland and concerned delta forms created in seven water bodies (Dzierżno Duże, Dzierżno Małe, Pogoria I, Pogoria III, Przeczyce, Kozłowa Góra, Pławniowice). The choice of the Upper Silesia region as the study area was dictated by the specific process whereby delta forms are created. In this region, which is among the most urbanised and industrialised in Poland, which results in most polluted surface waters. Running waters are heavily burdened with wastewater, by-products from processing minerals (particularly coal dust), technological water, sewage sludge, fertilisers, etc. The deposition of pollutants in river mouths leads to the rapid creation of delta forms with areas ranging from several hundred square metres to around 1 sq. km. The largest delta form has been created at the place where the Kłodnica River enters the Dzierżno Duże reservoir. During low water its area exceeds 1 sq. km and its thickness exceeds ten metres in some places. The overall volume of the Kłodnica River delta is estimated to be slightly over 2 million cu. m. Owing to the deposition that is taking place, running waters are subject to self-purification, particularly with respect to the solid particles they carry. This is a mechanical purification process. Apart from mineral substances, a significant amount of organic matter transported by the river is also deposited. The composition of delta sediments only partly reflects the characteristics of the substrate present in the catchments of the rivers that form the deltas in question, and the deposits often exhibit anthropogenic features. Delta sediments are a material that includes a large amount of organic matter, nutritional substances (mainly phosphorus compounds) and trace elements, including heavy metals. Concentrations of many elements exceed the levels characteristic of the natural geochemical background of sedimentary rocks. Therefore pollutants are immobilised, at least temporarily, during the process of creating the delta form, which protects the quality of the water in the water bodies. This purification effect is amplified by the vegetation overgrowing the deltas, which is dominated by common reed. This vegetation serves as a biological filter for waters that filter through it or remain stagnant, removing many pollutants by way of biological assimilation. Apart from their significance for water self-purification, deltas are important from the point of view of reducing the silting up of water bodies. Delta forms perform many functions in the natural environment as well. These include increasing the retention capacity of the surrounding area, shaping new habitats and increasing local biodiversity.
Źródło:: Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 3; 2510-2525
1506-218X
Pojawia się w:: Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Ocena zanieczyszczenia osadów w zbiornikach wodnych w aspekcie użytkowania gruntów
Assessment of sediment contamination in water reservoirs in the aspect of land use
Autorzy:: Jaguś, A.
Rzętała, M. A.
Rzętała, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/126386.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:: region górnośląski
zbiornik wodny
osady deltowe
osady denne
zanieczyszczenie gruntów
Upper Silesian region
water reservoir
delta sediments
bottom sediments
land contamination
Opis:: Powstawanie osadów w misach zbiorników wodnych jest niepożądane, gdyż wiąże się z ich zamulaniem oraz wzrostem żyzności wód. Osady mogą być również środowiskiem akumulacji mikrozanieczyszczeń. Podjęte badania dotyczyły oceny możliwości wykorzystania osadów do prac ziemnych, warunkowanego stopniem ich zanieczyszczenia. Badano osady deltowe i denne w wybranych zbiornikach wodnych regionu górnośląskiego. Określano stężenia metali śladowych (As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) zgodnie z przepisami prawnymi, dotyczącymi warunków dopuszczenia wykorzystania osadów. Badania wykazały znaczny stopień zanieczyszczenia osadów, zwłaszcza barem, kadmem, ołowiem i cynkiem. Stężenia tych metali często dopuszczały możliwość wykorzystania osadów tylko na terenach przemysłowych, a w niektórych przypadkach wykorzystanie nawet tam byłoby niedopuszczalne. Pod względem zawartości kobaltu i niklu (stężenia stosunkowo niskie) część badanych osadów mogłaby być wykorzystana na wszelkich terenach, nawet objętych ochroną prawną. Zanieczyszczenie chromem i miedzią na ogół dyskwalifikowało wykorzystanie osadów na terenach chronionych, jednak byłoby ono możliwe na obszarach rolniczych i leśnych. Stopień zanieczyszczenia osadów odzwierciedlał wpływy antropogenne na dany zbiornik, na ogół znaczące w obszarze badań. Możliwości wykorzystania osadów ze zbiorników regionu górnośląskiego na potrzeby prac ziemnych są zatem bardzo ograniczone.
Formation of sediments in basins of water reservoirs is an unfavourable aspect, because it is related to siltation and increased fertility of water. Sediments may also be the environment for accumulation of microcontaminants. The aim of the research was to determine the possibility to use the sediments in earthworks, depending on the degree of their contamination. The research included studies of delta and bottom sediments in selected reservoirs of the Upper Silesian region. Concentrations of trace metals (As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) were determined, according to legal regulations regarding the conditions for permitted use of sediments. The research showed a large degree of contamination of sediments, particularly with barium, cadmium, lead and zinc. Concentrations of these metals often allowed for the use of sediments only in industrial areas, and in some cases even industrial use would be forbidden. Considering the contents of cobalt and nickel (relatively low concentrations), some of the analysed sediments could be used in all kinds of land, including legally protected areas. Contamination with chromium and copper generally disqualified the sediments from use in protected areas, but it would be possible to use them in agricultural and forested land. The degree of sediment contamination reflected anthropogenic impact on a given reservoir, which generally was significant in the research area. Therefore, the potential use of sediments from water reservoirs in the Upper Silesian region is largely limited.
Źródło:: Proceedings of ECOpole; 2013, 7, 1; 349-355
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:: Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Skład chemiczny osadów dennych Zbiornika Irkuckiego
Chemical composition of bottom sediments of Irkutsk Reservoir
Autorzy:: Jaguś, A.
Khak, V.
Rzętała, M. A.
Rzętała, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/126990.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:: Syberia
kaskada Angary
Zbiornik Irkucki
osady denne
skład chemiczny
Siberia
Angara cascade
Irkutsk Reservoir
bottom sediments
chemical composition
Opis:: Konsekwencją budowy zbiorników wodnych jest tworzenie się pokrywy osadów dennych. Osady często są postrzegane jako środowisko akumulacji substancji chemicznych, w tym zwłaszcza związków fosforu oraz wielu mikrozanieczyszczeń. Badaniom chemicznym poddano osady denne Zbiornika Irkuckiego. Jest to najwyższy zbiornik kaskady rzeki Angary, zasilany głównie wodami wypływającymi z jeziora Bajkał. Badania prowadzono w lipcu 2010 roku w rejonie miejscowości Nowogrudinina i Patrony. W składzie podstawowym osadów dominował ditlenek krzemu (SiO2) - 56,75÷61,24%. Znacząca była też zawartość Al2O3 14,12÷15,79% oraz Fe2O3 6,04÷7,17%. Pięciotlenek fosforu (P2O5) występował w ilości 0,17÷0,24%. Wśród pierwiastków śladowych największym udziałem w materiale osadowym wyróżniały się: bar 582÷615 ppm, cyrkon 200÷863 ppm, stront 186÷274 ppm, chrom 147÷243 ppm, wanad 123÷140 ppm, cer 85÷151 ppm i cynk 73÷94 ppm. Na ogół zawartości pierwiastków śladowych w osadach nie przekraczały naturalnych zawartości w skałach i glebach. Tylko nieliczne pierwiastki, np. chrom, występowały w ilościach większych niż tło geochemiczne.
Construction of water reservoirs results in formation of a layer of bottom sediments. Sediments are often perceived as the environment of accumulation of chemical substances, particularly including phosphorus compounds and numerous microcontaminants. The chemical studies concerned bottom sediments of Irkutsk Reservoir, which is the highest reservoir in the Angara river cascade, mainly fed by water flowing out of Lake Baikal. The studies were carried out in July 2010 near towns of Novogrudinina and Patrony. The main composition of the sediments was dominated by silicon dioxide (SiO2) - 56.75÷61.24%. Concentrations of Al2O3 and Fe2O3 were also significant, 14.12÷15.79% and 6.04÷7.17% respectively. Phosphorus oxide (P2O5) concentration was 0.17÷0.24%. The largest concentrations of trace elements in the sediments were those of: barium 582÷615 ppm, zirconium 200÷863 ppm, strontium 186÷274 ppm, chromium 147÷243 ppm, vanadium 123÷140 ppm, cerium 85÷151 ppm, and zinc 73÷94 ppm. Generally, concentrations of trace elements in the sediments did not exceed natural concentrations in rocks and soils. Only some elements, eg chromium, occurred in higher concentrations than the geochemical background.
Źródło:: Proceedings of ECOpole; 2012, 6, 1; 219-223
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:: Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Kształtowanie jakości wód zbiorników zaporowych w warunkach antropopresji rolniczej
Influence of agricultural antropopression on water quality of the dam reservoirs
Autorzy:: Jaguś, A.
Rzętała, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/125894.pdf
Data publikacji:: 2009
Wydawca:: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:: zbiornik zaporowy
użytkowanie terenu
gospodarka rolna
jakość wód
eutrofizacja
dam water reservoir
land use
agricultural activity
water quality
eutrophication
Opis:: Jakość retencjonowanych wód w zbiornikach zaporowych jest w dużej mierze uzależniona od charakteru działalności człowieka w obszarach zlewniowych. W badaniach analizowano chemizm wód zbiorników: Kozłowa Góra, Przeczyce i Łąka, funkcjonujących w zlewniach zagospodarowanych rolniczo, położonych w regionie górnośląskim (Polska południowa). Stwierdzono, że zbiorniki były często zasilane wodami płynącymi o parametrach wskazujących na ich eutrofizację, zwłaszcza w odniesieniu do zawartości azotanów (średnie roczne stężenie − NO-3 > 10 mg/dm3). Należy to wiązać z działalnością rolniczą, w tym gospodarką nawozową, prowadzoną na gruntach rolnych, zajmujących około 50% i więcej powierzchni zlewni. Proces eutrofizacji dotyczył także wód zbiornikowych, a jego przejawem były obserwowane częste zakwity glonów. W akwenach dochodziło do wzrostu odczynu wód do silnie alkalicznego włącznie. Największą żyznością wód charakteryzował się zbiornik Łąka w związku z największym rozprzestrzenieniem terenów rolniczych w jego zlewni, także w zlewni bezpośredniej. Odzwierciedlały to m.in. duże stężenia fosforanów w wodach tego zbiornika (średnio 0,389 mg/dm3 PO3-4). Badania wykazały, że antropopresja rolnicza stanowi zagrożenie dla funkcjonowania zbiorników wodnych ze względu na generowanie procesu eutrofizacji i przez to pogarszanie jakości dyspozycyjnych zasobów wodnych.
The quality of water in dam reservoirs is to a large extent dependant on human activity in the adjacent area. The research focused on the chemical composition of the water bodies in the agricultural catchments: Kozlowa Gora, Przeczyce and Laka (all located in the Upper Silesian Region - Southern Poland). It was established that the reservoirs were often fed with flowing waters exhibiting eutrophication characteristics, especially with reference to nitrates content (average annual concentration − NO-3 > 10 mg/dm3). The fact should be associated with agricultural activity - including fertilization management - in the area covering at least 50% of the catchment. The eutrophication process was also observed in dam reservoirs. It might have been inferred from algae blooms. Besides, a strongly alkaline range of pH value was recorded in the water bodies. The highest water fertility was exhibited by the reservoir Laka, which may be associated with the fact that it is the area with the highest proportion of agricultural activities. It was additionally reflected by a high concentration of phosphates, on average about 0.389 mg/dm3 PO3-4 . The research revealed that the agricultural ant 4 hropopression threatens water reservoirs because of eutrophication and the subsequent deterioration of the quality of water resources.
Źródło:: Proceedings of ECOpole; 2009, 3, 2; 471-476
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:: Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Hydrochemiczne konsekwencje zasilania zbiorników przepływowych wodami zanieczyszczonymi
Hydrochemical consequences of feeding flow-through reservoirs with contaminated water
Autorzy:: Jaguś, A.
Rzętała, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1819396.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:: surface sediments
quality
lake
heavy metals
Opis:: The research concerned flow-through reservoirs fed with contaminated river water. The aim of the research was to recognize the impact of reservoirs on fluvial transportation of contaminants. Three reservoirs, situated in the Upper-Silesian region (southern Poland) and operating in different environmental conditions, were selected for the research: Pogoria I reservoir - operating in the quasi-natural direct catchment (with fluvial load of industrial-municipal wastewater), Przeczyce reservoir - under agricultural anthropopressure, and Dzierzno Due reservoir - under urban-industrial anthropopressure. The research included analyses of the quality of river water flowing into and leaving the reservoirs and calculation of contaminant loads at the inflows and outflows. The research showed that Pogoria I reservoir neutralised inflowing contaminants, thus purifying the river water. Nitrogen and phosphorus compounds were particularly efficiently retained. Electrolytic conductance of water in Pogoria was reduced by up to 50%. Przeczyce reservoir was alimented with eutrophic water (especially rich in biogenic elements) from agricultural land. The reservoir accumulated contaminants at the initial stage of the research. After several years, however, it started releasing some of the accumulated substances, causing an increase in contamination of river water with e.g. organic substances. The data concerning Przeczyce reservoir revealed that reservoirs can purify water from some substances and simultaneously cause an increase in contamination with other substances. Selectivity of hydrochemical impact of reservoirs was particularly visible in case of Dzierzno Due reservoir, which received wastewater from the urban-industrial catchment. It largely reduced the loads of suspended matter, phosphates or zinc, among other substances, at the same time causing secondary contamination with substances like ammonia, lead or cadmium. The results of the research show individuality of reservoirs in terms of their impact on fluvial transportation of substances. It might be believed, however, that each reservoir which is fed with contaminated water will have at least partly (selectively) contaminating impact in the course of time. That should be related to increasing eutrophication in conditions of limited capacity of accumulation of contaminants in the limnic environment. Detailed assessment of transfer of substances by a particular reservoir would require individual research for that reservoir.
Źródło:: Rocznik Ochrona Środowiska; 2012, Tom 14; 632-649
1506-218X
Pojawia się w:: Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Trace Elements in the Bottom Sediments of the Irkutsk Reservoir
Pierwiastki śladowe w osadach dennych Zbiornika Irkuckiego
Autorzy:: Jaguś, A.
Khak, V.
Rzętała, M.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/389108.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:: Zbiornik Irkucki
jezioro Bajkał
osady denne
pierwiastki śladowe
metale ciężkie
Irkutsk Reservoir
Bajkał lake
bottom sediments
trace elements
heavy metals
Opis:: The chemical composition of bottom sediments of the Irkutsk Reservoir was examined. Ten sediment samples collected at different depths in four sectors of the Reservoir were analysed in a laboratory. Concentrations of 30 trace elements were determined. The purpose of the study was to assess the anthropogenic impact on the Reservoir geosystem. Barium and zirconium had the highest concentration in the sediments. Concentrations of certain elements varied spatially, while those of others were similar in all the sectors sampled. The highest element concentrations were usually found in sector 3 (in the vicinity of Novogrudinina). Maximum concentrations for around a dozen elements exceeded the geochemical background level for sedimentary rocks and the soil environment. Irkutsk Reservoir sediments exhibited a high concentration of chromium when compared with sediments from various other reservoirs impounded by dams. The study has shown that the environment of the Irkutsk Reservoir is subject to local and regional anthropogenic impact.
Badano skład chemiczny osadów dennych Zbiornika Irkuckiego. W laboratorium przeanalizowano 10 próbek osadów, pobranych w czterech sektorach zbiornika z różnych głębokości. Określono zawartość 30 pierwiastków śladowych. Celem badań była ocena wpływów antropogennych na geosystem zbiornika. W składzie osadów dominowały bar i cyrkon. Koncentracja niektórych pierwiastków była zróżnicowana przestrzennie, a innych zbliżona we wszystkich sektorach badawczych. Największe zawartości pierwiastków występowały najczęściej w sektorze 3 (w rejonie miejscowości Nowogrudinina). Maksymalne zawartości kilkunastu pierwiastków przekraczały poziom tła geochemicznego dla skał osadowych i środowiska glebowego. Na tle osadów różnych zbiorników zaporowych osady Zbiornika Irkuckiego wyróżniała duża zawartość chromu. Badania wykazały, że środowisko Zbiornika Irkuckiego podlega lokalnym oraz regionalnym wpływom antropogennym.
Źródło:: Ecological Chemistry and Engineering. A; 2012, 19, 8; 939-950
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:: Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki