- Tytuł:
-
Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego
Dialectal features used in contemporary stylisation found in the Polish National Corpus - Autorzy:
- Kępińska, Alina
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/594322.pdf
- Data publikacji:
- 2013
- Wydawca:
- Łódzkie Towarzystwo Naukowe
- Tematy:
-
Narodowy Korpus Języka Polskiego
cecha dialektalna
stylizacja gwarowa
polszczyzna potoczna
Polish National Corpus
dialectal feature
dialectal stylisation
colloquial Polish - Opis:
-
Celem artykułu jest przedstawienie rejestru typowych polskich cech dialektalnych obecnych
w źródłach pełnego Narodowego Korpusu Języka Polskiego, reprezentujących współczesną polszczyznę
potoczną. Celem jest także ustalenie frekwencji wybranych leksemów zawierających cechy
dialektalne oraz ocena ich wartości stylistycznej i funkcji, jaką pełnią w tekście. Praca ma charakter
jedynie sondażowy.
Leksemy, w których są poświadczone cechy dialektalne, we współczesnej polszczyźnie standardowej
są wykorzystywane w ramach stylizacji. Mają nacechowanie ujemnie albo wnoszą pewną
wartość stylistyczną, sygnalizując nonszalancki stosunek nadawcy wypowiedzi do rzeczywistości
pozajęzykowej i samego języka. W ten sposób są głównie wykorzystywane wyraziste fonetyczne
cechy dialektalne, takie jak labializacja nagłosowego o- (np. łojciec, łoczywiście, łostatnio, łobywatelski)
czy wąska realizacja dawnych samogłosek pochylonych a oraz e, np. wsiok, biedok i bidok,
kobita, chlyb i chlib, przy czym niektóre ekspresywne nazwy osób mają tylko postać z samogłoską
o, typu głupol, kibol, psychol czy ćwok. Spośród cech fleksyjnych większą frekwencję ma jedynie
końcówka 2. os. lm. -ta. W wypadku niezgodnych z normą końcówek rzeczowników trudno jednoznacznie
określić, czy dany morfem pochodzi z gwary, czy realizuje określoną tendencję językową,
jak tzw. deprecjatywne formy M., B. i W. lm. rzeczowników męskoosobowych typu chłopy, dziady,
pany czy ministry, dyrektory, politykiery.
The aim of the present paper is creating a record of typical Polish dialectal features representing contemporary colloquial Polish language which can be found in the sources of the full version of the Polish National Corpus. Another target of the paper is to verify the frequency of selected lexemes containing dialectal features and to assess their stylistic value and role which they play in texts. The project described in the paper has been only a survey. The lexemes containing attested dialectal features are used in contemporary Polish in order to achieve stylisation. They are negatively marked or convey a specific stylistic value by means of displaying a nonchalant attitude of the speaker towards the extralinguistic reality and towards the language itself. Among the distinct dialectal phonetic features used in the above-described manner are: the labialisation of the beginning o- (as in łojciec, łoczywiście, łostatnio, łobywatelski) or the narrow pronunciation of old long vowels a and e, e.g.: wsiok, biedok and bidok, kobita, chlyb and chlib. However, some expressive names of people are only of the following kind: głupol, kibol, psychol and ćwok. As far as the inflectional features are concerned, only the plural 2nd person -ta is of higher frequency. In the cases of noun endings which are incompatible with the norm it is difficult to state clearly whether a given morpheme originates in a dialect or displays a certain language tendency, as in the case of deprecating forms of the nominative, accusative and vocative of plural masculine personal nouns of the following type: chłopy, dziady, pany or ministry, dyrektory, politykiery. - Źródło:
-
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2013, 59; 91-105
0076-0390 - Pojawia się w:
- Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł