O partykułach wzmacniających w szesnastowiecznych przekładach Ewangelii na język polski About intensive particles in 16th century translations of the Gospel to Polish language
Artykuł traktuje o partykułach wzmacniających (afektantach) w XVI-wiecznych tłumaczeniach
Ewangelii na język polski. Obecność partykuł ekspresywnych (emotywnych) jest cechą
charakterystyczną polszczyzny dawnej i gwar. Także w XVI-wiecznych przekładach Ewangelii
występuje wiele różnych partykuł, jak a, i¸ to, ale najczęstsze są partykuły że i ci. Tylko one też
ulegają skróceniu do -ż i -ć, zwykle w pozycji posamogłoskowej, choć nie tylko, jak pokazują takie
przykłady, jak jeśliż i jeśliże oraz jeślić i jeślici.
W artykule ukazana jest zarówno geneza partykuły ci, propozycje jej transkrypcji dla tekstów
typu A, czyli wydań ściśle naukowych, dokumentacyjnych, przeznaczonych dla celów badawczych,
jak i zróżnicowana frekwencja partykuł ci/-ć oraz że/-ż w dziewięciu różnych szesnastowiecznych
przekładach Ewangelii na język polski, od największej w Biblii brzeskiej do niewielkiej
w tłumaczeniach Szymona Budnego. Podjęta jest próba ukazania przyczyn tej różnorodności;
wskazuje się, że wpływ na to zjawisko ma przede wszystkim chronologia tekstów, w mniejszym
zaś stopniu wyznanie (konfesja) tłumaczy.
The article treats of the intensive particles (affective) in 16thcentury translations of the Gospel to
Polish language. The presence of expressive particles (emotive ones) is a specific feature of the
old Polish language and of the local dialects. In 16th century translations of the Gospel we can
found a lot of different particles too, such as a, i, to, but the most frequent are że and ci. Only these
particles are shortened to -ż and -ć, usually when placed after the vowel, but sometimes not, as can
be seen in such examples as jeśliż and jeśliże, as well as jeślić and jeślici.
The article presents the origin of particle ci and the proposals of its transcription for the texts
of A type, i.e. the publications strictly scientific, documentation ones, for research purposes. There
is also covered the diverse frequency of particles ci/-ć and że/-ż in nine different 16th century
translations of the Gospel to Polish language, from the highest frequency in Bible from Brześć,
to smallest in Szymon Budny’s translations. An attempt to present the reasons of this diversity is
also the subject of the article: it is shown that especially the chronology of texts influences this
phenomenon, in a smaller extent the religion (confession) of translators.
Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies
Informacja
SZANOWNI CZYTELNICY!
UPRZEJMIE INFORMUJEMY, ŻE BIBLIOTEKA FUNKCJONUJE W NASTĘPUJĄCYCH GODZINACH:
Wypożyczalnia i Czytelnia Główna: poniedziałek – piątek od 9.00 do 19.00