Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Gawełko, Marek" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 20
Tytuł:
Sur un trait typologique du roumain. Adjectif de relation
O jednej cesze typologicznej języka rumuńskiego. Przymiotnik relacyjny
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2120121.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
Często podejmowane próby wyjaśnienia specyficznego charakteru języka rumuńskiego w ramach języków romańskich są przedwczesne. Realizacja takiego zadania powinna być poprzedzona wieloma opisami kontrastywnymi problemów szczegółowych. Ze względu na wyjątkowo duże wpływy języków słowiańskich na rumuński uwzględniono w analizie porównawczej obok języków romańskich także jeden język słowiański, mianowicie polski. Okazało się, że pod względem badanych tutaj przymiotników relacyjnych rumuńszczyzna dystansuje się nieco od pozostałych języków romańskich i zbliża się do polskiego, mianowicie dzięki grupie derywatów należących do języka potocznego. Zasadniczo jednak zachowuje cechy specyficzne dla języków romańskich, gdyż ogromna większość jego derywatów ma charakter abstrakcyjny lub techniczny.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1992, 39-40, 5; 83-91
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sur la comparaison des systèmes dérivatifs
O porównywaniu systemów słowotwórczych
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2119739.pdf
Data publikacji:
1988
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
Najogólniej mówiąc, w badaniach kontrastywnych słowotwórstwa można wyróżnić trzy modele. Przeważa model indukcyjny. Punktem wyjścia jest w nim konkretny typ słowotwórczy, a analiza polega głównie na ustaleniu jego ekwiwalentów w innych językach i kryteriów selekcji tych ekwiwalentów. Model taki sprzyja obiektywizmowi, jednak ze względu na niski stopień ogólności wniosków przydatny jest głównie w dydaktyce. Wśród modeli dedukcyjnych można wyróżnić model uogólniony i autonomiczny. Pierwszy jest oparty na cechach uniwersalnych, przede wszystkim semantycznych, mogących posiadać korelaty w innych dyscyplinach, takich jak logika, psychologia czy fizjologia. Pozwala on porównać języki typologicznie odległe. Jednak w porównaniu grupy języków indoeuropejskich najlepsze rezultaty daje model dedukcyjny autonomiczny, w którym występują zarówno elementy indukcji, jak i dedukcji. Kategoria słowotwórcza, stanowiąca tertium comparationis, oparta jest wtedy na cechach gramatycznych i semantycznych. Powinna spełniać dwa postulaty: być dostatecznie ogólna, aby stanowić tertium comparationis dla wszystkich porównywanych języków, oraz być maksymalnie wąska, tzn. unikać uogólnień, które nie prowadzą do zróżnicowania morfemów. Model taki prowadzi do traktowania morfemów słowotwórczych jako zespołów cech dystynktywnych, dzięki czemu stają się porównywalne: nawet fizycznie różne mogą wypełniać analogiczną rolę w językach, w których występują.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1988, 35-36, 5; 63-71
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Styl nominalny w języku francuskim i polskim
Style nominal dans les langues française et polonaise
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2120118.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
On examine plus particulièrement la tendance à substituer le nom au verbe ou à l’adjectif et l’adjectif à l’adverbe. La tendance nominale se révèle plus forte en français, mais cette conclusion générale connaît pas mal d’exceptions. Ainsi dans le cas des équivalents: forme nominale − proposition complétive (ou circonstancielle), le français est plus nominal que le polonais, mais il suffit de passer à la proposition relative pour voir la différence entre les deux langues diminuer sinon disparaître complètement. La tendance nominale est favorisée par les facteurs de nature a) grammaticale, b) psycholinguistique et c) sociolinguistique. En ce qui concerne le facteur grammatical, c’est surtout la tendance analytique, plus forte en français, qui favorise le choix du substantif. Parmi les raisons psychologiques, il faut signaler plus particulièrement le caractère plus statique du français, qui explique une place privilégiée qui y est réservée à la description, donc aux qualités, et le caractère plus dynamique du polonais, qui favorise le récit, donc le procès. En ce qui concerne les facteurs sociolinguistiques, la brièveté, propre au style nominal, explique la prédilection avec laquelle il est utilisé dans les langues administrative, journalistique ou scientifique. Ces facteurs semblent jouer aussi un rôle plus important en fraçais étant donné que le lexique technique y pénètre facilement dans la littérature et dans le discours quotidien.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1992, 39-40, 5; 51-66
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Remarques sur la zone centrale et deux zones périphériques de la Romania
Strefa centralna i dwie strefy peryferyczne Romanii
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2121405.pdf
Data publikacji:
1999
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
Autor różnicuje języki romańskie na podstawie takich kryteriów, jak ekonomia wyrażenia językowego, redundancja, tendencja do abstrakcji formalnej i totalnej, szyk wyrazów, słowotwórstwo, użycie podmiotu zaimkowego. Kryteria te przedstawiają przynajmniej trzy zalety: dużą moc wyjaśniającą, związek z realiami pozajęzykowymi, porównywalność języków należących do różnych rodzin językowych. Punkt ciężkości został położony na wewnętrzne zróżnicowanie języków romańskich. Wyróżniono trzy strefy: strefę centralną, którą tworzą języki hiszpański, portugalski i włoski, i dwie strefy peryferyczne, z których jedną tworzy język rumuński, drugą − język francuski.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1999, 46-47, 5; 145-165
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Remarques sur la specifité typologique du roumain
Uwagi o specyfice typologicznej języka rumuńskiego
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945118.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
Dotychczasowe klasyfikacje języków romańskich są oparte na inwentarzu form, a nie na ich użyciu. Przedstawiona analiza jest jedną z serii, której celem jest wykazanie funkcjonalnych cech specyficznych języka rumuńskiego. Badane są czasowniki wyrażające pozycję, takie jak siedzieć, wisieć. Okazuje się, że język rumuński częściej niż inne języki romańskie wyraża pozycję, dzięki czemu zbliża się do języków słowiańskich. Artykuł zawiera też uwagi dotyczące metody ustalania cech specyficznych języków romańskich należących do stref peryferycznych, tzn. języka rumuńskiego i francuskiego. Postulowane jest powiązanie tego typu badań z danymi dostarczonymi przez językoznawstwo arealne.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1997, 45, 5; 21-27
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Remarques sur l’économie de l’expression linguistique romane
Uwagi na temat ekonomii romańskiego wyrażenia językowego
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2120119.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
W klasyfikacji języków romańskich stosuje się zwykle kryteria formalne, fonetyczne czy morfologiczne, rzadziej składniowe. Badania słownictwa ograniczają się zwykle do jednostek izolowanych. Tymczasem możliwe jest porównywanie ogólnych tendencji, np. w kwestii nominacji językowej można zauważyć, że języki romańskie nazywają grzyby raczej na podstawie cech ogólnych, zaś języki germańskie − na podstawie bardziej konkretnych, takie jak kształt. Jedną z ogólnych tendencji jest tendencja do ekonomii wyrażenia językowego. Podzielono ekonomię na formalną i semantyczną. W ramach formalnej wyróżniono zjawisko 1) redundancji, 2) opozycji między wyrażeniami syntetycznymi i analitycznymi i 3) w ramach analitycznych − wyróżniono wyrażenia mniej i bardziej rozbudowane. W ekonomii semantycznej chodzi o pomijanie semów, które mogą być ustalone na podstawie sytuacji wypowiedzenia, np. stosowanie terminu generycznego zamiast specyficznego. Za punkt odniesienia przyjęto język polski. Okazało się, że języki romańskie mogą być traktowane globalnie i wszystkie przeciwstawione językowi słowiańskiemu. W ramach ekonomii formalnej polszczyzna jest bardziej ekonomiczna dzięki charakterowi syntetycznemu, chociaż języki romańskie wykazują mniejszą redundancję. Inaczej w kwestii redundancji semantycznej, tutaj języki romańskie preferują terminy generyczne, unikają powtarzania tych samych semów. Powyższe uwagi pozwalają zrozumieć, dlaczego wyraz romański jest mniej autonomiczny niż wyraz polski, wymaga uzupełnienia przez kontekst zarówno w sensie semantycznym, jak i formalnym.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1992, 39-40, 5; 67-81
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Quelques tendances généralisantes en typologie romane
Kilka tendencji generalizujących w typologii romańskiej
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1964650.pdf
Data publikacji:
1993
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
Tendencja do ujęć ogólnych jest właściwa całej nauce, także językoznawstwu. W ramach typologii nasila się ona w ostatnim dziesięcioleciu, stała się nawet przedmiotem kilku konferencji międzynarodowych. Zasadnicze pytanie, jakie stoi dziś przed typologami, dotyczy możliwości powstania typologii integralnej, tak jak to miało miejsce w wieku XIX, opartej jednak na bardziej realistycznych i złożonych podstawach. W artykule omówiono kilka postulatów, jakie postawiono w tej kwestii, oraz kilka opisów języków romańskich, które w znacznym stopniu tym postulatom odpowiadają. Ogólny wniosek jest raczej pesymistyczny, w tym sensie, że nie należy się spodziewać rychłego powstania typologii integralnej języków romańskich.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1993, 41, 5; 33-43
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Quelques facteurs formels favorisant lemploi du sujet pronominal dans les langues romanes
Kilka czynników formalnych sprzyjających stosowaniu podmiotu zaimkowego w językach romańskich
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1964339.pdf
Data publikacji:
1994
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
Artykuł zawiera analizę warunków występowania podmiotu zaimkowego w językach romańskich. Dla pełniejszego obrazu tego zjawiska uwzględniono także język angielski i polski. Ponieważ główną przyczyną stosowania podmiotu zaimkowego jest tendencja analityczna, nie dziwi fakt, że w omawianej kwestii daleko idącą zbieżność wykazują języki francuski i angielski z jednej strony oraz rumuński i polski z drugiej. Wśród konkretnych czynników sprzyjających stosowaniu podmiotu zaimkowego należy wymienić synkretyzmy form werbalnych. Artykuł omawia wypadki, w których mimo synkretyzmów podmiot nie musi być wyrażony w postaci rzeczownikowej lub zaimkowej, gdyż inne cechy występujące w kontekście umożliwiają jego identyfikację.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1994, 42, 5; 95-111
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Morbidity trend of lip cancer in Podkarpacie and in Poland in the years 1963–2013
Autorzy:
Gawełko, Jan
Cierpiał-Wolan, Marek
Podgórska-Bednarz, Justyna
Kawecki, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/455003.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
lip cancer
incidence
morbidity trend
Opis:
Introduction. The dramatic decline in the incidence of lip cancer, which until the 80s of the twentieth century was the cause of significant morbidity, is an example of changes in the structure and trends of cancer incidence both in Poland and in the regions. Aim. Therefore, the aim of this paper is to analyze the changes in the morbidity trend of the lip cancer during the last 50 years, both in Poland and in Podkarpacie. Material and methods. A retrospective analysis of the lip cancer morbidity in the Podkarpackie region and in Poland in the years 1963–2013 was carried out based on data from the literature and our own research. Results and conclusion. A steady decline in the incidence of lip cancer in Podkarpacie has been observed since 1982 for men and 1983 for women. In Poland these trends have been observed since 1972 for men and 1993 for women. In the analyzed period significant changes in the incidence structure in terms of sex are observed – from approximately 1:10 (women / men) in 1963 similarly in Podkarpackie and Poland – to 1:4.6 in Podkarpacie and 1: 2.6 in Poland in 2013.
Źródło:
European Journal of Clinical and Experimental Medicine; 2017, 1; 32-38
2544-2406
2544-1361
Pojawia się w:
European Journal of Clinical and Experimental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Les notions de centre et de périphérie dans létude du sujet en français
Pojęcie centrum i peryferii w badaniu podmiotu w języku francuskim
Autorzy:
Gawełko, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1964648.pdf
Data publikacji:
1993
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:
W licznych pracach omawiających kwestię podmiotu znajdujemy przykłady nie dające się wyjaśnić w oparciu o standardowe definicje tego pojęcia. Zastanawia fakt, że nawet jeśli podmiot nie wykazuje właściwych sobie cech we wszystkich płaszczyznach, w których jest analizowany (formalnej, semantycznej, pragmatycznej), nadal intuicyjnie wyczuwany jest jako podmiot. W przekonaniu autora przykłady takie najlepiej tłumaczą się za pomocą pojęć centrum i peryferii kategorii językoznawczej. Podmiot prototypowy, tzn. należący do centrum kategorii podmiotu, spełnia wszystkie warunki właściwe tej funkcji, tj. zachowuje się jak podmiot we wszystkich płaszczyznach analizy. Niektóre człony zdania mogą spełniać te warunki tylko w planie formalnym (są to formy niereferencyjne), inne tylko w planie semantycznym, jeszcze inne tylko w pragmatycznym. Człony zdania są więc przedstawione jako posiadające pewien stopień charakteru podmiotu. Traktowanie podmiotu jako jednostki dyskretnej, jeśli w ogóle możliwe, jest przedwczesne.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1993, 41, 5; 17-32
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 20

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies