Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Bak, B." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-50 z 108
Tytuł:
Ocena redukcji ewapotranspiracji buraków cukrowych na podstawie wielkości opadów
Evaluation of evapotranspiration reduction of sugar beet on the basis of amount of precipitation
Autorzy:
Bak, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60651.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
Kujawy
warunki meteorologiczne
opady atmosferyczne
suma opadow
rosliny okopowe
buraki cukrowe
ewapotranspiracja
susza rolnicza
wskaznik CDI
Opis:
Wielkość redukcji ewapotranspiracji, spowodowaną niedoborem wody w glebie, opisano wskaźnikiem CDI (Crop Drought Index). Jest on również wskaźnikiem suszy rolniczej. Zbadano relacje pomiędzy opadami P i wskaźnikiem CDI na uprawie buraka cukrowego na Kujawach, na różnych glebach. Badania modelowe redukcji ewapotranspiracji przeprowadzono w okresie wegetacji buraka cukrowego (21.04–30.09) dla lat 1954–2003. Badania przeprowadzono dla 4 gleb, o zróżnicowanych zapasach wody użytecznej ZWU w 1-m profilu, wynoszących: 103, 137, 165, 203 mm. Relacje pomiędzy P i CDI badano w 5 okresach, powstałych przez dodanie kolejnych faz fenologicznych buraka cukrowego. Siłę i istotność związków oceniono za pomocą analizy statystycznej. Wartości współczynników korelacji pokazywały udział opadów w wielkości redukcji ewapotranspiracji w stosunku do ewapotranspiracji potencjalnej buraka cukrowego w warunkach niedostatecznego uwilgotnienia gleby. Wyznaczono nomogramy, które mogą być pomocnym narzędziem określenia wartości wskaźnika CDI na podstawie bieżących pomiarów opadów.
Reduction of evapotranspiration due to soil water deficit is quantified by CDI (Crop Drought Index). It is an agricultural drought index. The relationship was examined between precipitation P and CDI for sugar beet in Kujawy region for different soils. Evapotranspiration reduction was estimated on the basis of model research conducted for the growing season of sugar beet (21.04–30.09) in the years 1954–2003 and for 4 soils, with different total available soil water (103, 137, 165, 203 mm) in the 1-m profile. Relations between P and CDI were studied in 5 time periods, created by adding another subsequent phenological phases of sugar beet. The significance of the relationships was evaluated by using statistical analysis. The correlation coefficients showed the share of precipitation in the reduction of evapotranspiration of sugar beet in relation to potential evapotranspiration. The determined monograms can be useful in determining CDI on the basis of current measurements of precipitation.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2009, 03
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja mapy terenów podwyższonego ryzyka naturalnego w skali 1 :10000 dla terenów podgórskich i górskich
Proposal of the map of increased natural hazard in mountain and foremountain regions 1 :10,000 scale
Autorzy:
Bąk, B.
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2074337.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
antropopresja
mapa ternów zdegradowanych
teren górski
geoenvironmental maps
geohazard
antropopressure
montane areas
Opis:
The paper illustrates geological problems related to increased natural hazard, especially in mountain and foremontain regions, and general aspects of making a detailed map of such areas. The main geoenvironmental hazards in mountain and foremountain regions are discussed. They can be divided into two groups: natural hazards and anthropopressure. The first group consists of geodynamic processes, mainly ladnslides and floods. Human pressure on the environment shows up mainly by deforestation and increasing number of built-up areas. Also tourism devel-opment is a part of anthropopressure (for example, it causes erosion). Proper map of such a risky region should concentrate on five groups of problems: presentation of environmental and cultural values, showing the natural threats and their geological back-ground, anthropopressure, as well as geologial-engineering conditions and areas of possible conflicts for spatial planning. The scope and methodology of elaborate necessary for that kind of map is summarized in the table 1.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2005, 53, 6; 509--511
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Warunki klimatyczne Wielkopolski i Kujaw
Climatic conditions of Wielkopolska and Kujawy
Autorzy:
Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/337975.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
elementy meteorologiczne
klimat
Kujawy
Wielkopolska
climate
meteorological elements
Opis:
Badania klimatu Wielkopolski i Kujaw trwają już od połowy XIX w. Dość rozległa, chociaż zmienna ilościowo sieć stacji pomiarowych dostarcza wiele informacji, na podstawie których już w pierwszej połowie XX w. obszar Wielkopolski i Kujaw pod względem termicznym został zaklasyfikowany do regionów najcieplejszych w Polsce, a pod względem opadowym - do regionów najsuchszych. Podstawą takiego podziału klimatycznego były wieloletnie, w przypadku Bydgoszczy ponad 150-letnie, ciągi temperatury i opadów. Badania ewapotranspiracji wykazały, że jest to również obszar z największymi niedoborami wody w rolnictwie. Szczegółowa analiza potwierdza zróżnicowanie w rozkładzie przestrzennym i czasowym wartości poszczególnych elementów meteorologicznych. Różnice są najbardziej widoczne w rozkładzie temperatury, opadów i parowania. Mniejsze zróżnicowanie występuje w rozkładzie ciśnienia, wiatru i usłonecznienia. Dane ze stacji pomiarowych IMUZ w Bydgoszczy i na obszarze zlewni górnej Noteci świadczą o różnicach mikroklimatycznych w różnych siedliskach: wilgotnych i suchych łąkowych w dolinach rzek, suchych na gruntach ornych oraz na terenach zurbanizowanych.
Studies on the climate of Wielkopolska and Kujawy have been carried out since the half of the 19th century. The wide, but quantitevely variable network of measurement stations provides vast observation material, on the basis of which the Wielkopolska and Kujawy region has been qualified as the warmest in Poland regarding thermal conditions and the driest regarding precipitation conditions. The base for this qualification were multi-year (over 150-year in Bydgoszcz ) observation series of temperature and precipitation. Investigations of evapotranspiration have shown that this is the region with the greatest water deficits in agriculture. The detailed analysis confirms the spatial and temporal differentiation of selected weather elements. Differences are noticed most distinctly in temperature, precipitation and evaporation distribution. Less differences are observed in atmospheric pressure, wind velocity and sunshine hours. Taking into account observations from the station of IMUZ in Bydgoszcz and in the catchment of the upper Noteć river, the microclimatic differentiation has been shown in different sites: in wet and dry meadow sites in river valleys, in dry sites in arable lands and in urban areas.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2003, T. 3, z. spec. (9); 11-38
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aktualny przegląd krajowych złóż dolomitów w aspekcie wykorzystania w przemyśle materiałów ogniotrwałych
A current survey of polish deposits of dolomites applicable in the industry of refractories
Autorzy:
Bąk, B.
Radwanek-Bąk, B.
Wyszomirski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216547.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
dolomit triasowy
dolomit dewoński
przemysł materiałów ogniotrwałych
dolomit konwertorowy
dolomit spieczony
triassic dolomites
devonian dolomites
refractories
converter dolomite
sintered dolomite
Opis:
Krajowa baza zasobowa dolomitów jest duża. Ich łączne zasoby bilansowe, udokumentowane w 62 złożach - wykazywanych w aktualnych statystykach zasobów kopalin - wynoszą 1 500 mln t. Mimo tego występuje deficyt wysokiej jakości tzw. dolomitów konwertorowych, które mają zastosowanie do produkcji materiałów ogniotrwałych. Dla tego celu wykorzystywane są od wielu lat dolomity triasowe ze złóż Brudzowice i Ząbkowice Śląskie I, z regionu śląsko-krakowskiego. Do innych potencjalnie interesujących złóż tego regionu, ze względu na charakter i właściwości dolomitów, należy złoże Libiąż. Wątpliwa, choć niewykluczona wydaje się możliwość wykorzystania dolomitów ze złóż Nowa Wioska i Stare Gliny. Wymaga to jednak przeprowadzenia bardziej dokładnych badań ich składu chemicznego i podatności do spiekania. Jak dotąd bowiem, dolomity z tych złóż są rozpoznane i aktualnie eksploatowane na znaczną skalę przede wszystkim dla potrzeb drogownictwa i budownictwa. Niestety, pogarszająca się jakość dolomitów zalegających w innym, dużym i udostępnionym złożu tego regionu - Żelatowa - była przyczyną zaniechania wykorzystania tej kopaliny do produkcji materiałów ogniotrwałych. Spośród złóż rezerwowych najkorzystniejszymi właściwościami wyróżniają się cztery: Chruszczobród, Chruszczobród I, Chruszczobród 2 i Libiąż Wielki. Przeprowadzona analiza wskazuje także na możliwość wykorzystania dla celów przemysłu materiałów ogniotrwałych kopalin ze złóż Winna i - w mniejszym stopniu - Radkowice-Podwole. Wymaga to jednak przeprowadzenia bardziej szczegółowych badań ich składu chemicznego i struktury, a zwłaszcza określenia wielkości ziaren. Odrębne zagadnienie stanowi kwestia wykorzystania marmurów dolomitowych ze złóż regionu dolnośląskiego. Tradycyjnie uważa się, że są one nieprzydatne do produkcji materiałów ogniotrwałych z uwagi na grube uziarnienie. Kopalina ta występuje jednak w kilku odmianach, reprezentując również struktury drobno i średniokrystaliczne. Najczystsze i najbardziej drobnoziarniste odmiany mogą być interesujące do produkcji materiałów ogniotrwałych. Wymaga to jednak prowadzenia selektywnej ich eksploatacji.
The Polish basis of dolomites is remarkable. Their total reserves reported in the 62 deposits listed in current data bases of mineral resources amount to 1,500,000 t. However, there is a shortage of the so-called converter dolomites of high quality applicable in manufacturing of refractory materials. Such dolomites of the Triassic age have been quarried for many years in the Brudzowice and Ząbkowice Śląskie I deposits in the Silesian-Cracow region. The Libiąż deposit is perspective of this area, considering the character and properties of its dolomites. The dolomites of the Nowa Wioska and Stare Gliny deposits belong into the same group although their applying as refractories seems to be disputable at the moment and would require more detailed analyses of the chemical composition and firing properties of the rocks mentioned. The reason is that the dolomites of these deposits have been reported andmassively quarried up to now mainly for civil engineering (roads, buildings, etc.). Unfortunately, worsening properties of the dolomites occurring in Żelatowa, still another large and developed deposit of the region, have been excluded using these rocks in producing of refractories. Among the group of reserve converter dolomite deposits, the best rock properties have been found in four of them, i.e., Chruszczobród, Chruszczobród I, Chruszczobród II and Libiąż Wielki. The survey presented indicates that there are some possibilities of including dolomites of the Winna and, to a lesser degree, Radkowice-Podwole deposits as the raw materials in manufacturing of refractories. Again, more detailed analyses of the chemical composition and petrographical development, mainly of the grain size distribution, would be required. Dolomitic marbles of the Lower Silesia region represent a separate problem. Traditionally, they have been considered to be non-applicable in manufacturing of refractories because of too coarse grain size of these rocks. It should be stressed, however, that the Lower Silesian marbles occur in several varieties and among them also fineand coarse-grained dolomites occur. Their finest and chemically purest varieties can be an interesting option in extending the basis of refractory dolomitic raw materials in Poland, although selective quarrying would be required in such a case.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2011, 27, 1; 21-47
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Waloryzacja złóż kopalin skalnych województwa podkarpackiego
Valorisation of rock raw material deposits in Podkarpackie Voivodship
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/169312.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
kopaliny skalne
waloryzacja
województwo podkarpackie
ochrona złóż
rock raw materials
evaluation
Podkarpackie Voivodeship
mineral deposits protection
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki syntetycznej, wielokryterialnej waloryzacji złóż kopalin skalnych województwa podkarpackiego. Waloryzację taką wykonywano w skali całego kraju, według jednolitych założeń i kryteriów należących do czterech niezależnie wyodrębnionych modułów oceny. Najważniejszy z nich odnosi się do walorów surowcowych złoża. Waloryzacja i hierarchizacja pozwoliły na przyporządkowanie analizowanych złóż do jednej z trzech kategorii, którym przypisany został zróżnicowany zakres proponowanej ochrony i dostępności terenów złożowych.
The paper shows some results od synthetic, multi-criteria evaluation of rock raw materials deposits in the Podkarpackie Voivodship (District). Such assessment was made in the whole country scale by using the same, uniform criteria, representing four independently extracted evaluation modules. The raw material features of the deposit are the most important among them. The assessment allowed to hierarchise the analyzed deposits and to assign them to one of the tree categories of proposed protection and land availability.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2013, 54, 2; 39-44
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problemy społecznej akceptacji działalności górniczej i drogi ich minimalizacji w krajach Unii Europejskiej
Problems of social acceptance of mining activities and ways of minimizing them in the EU countries
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2061656.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
akceptacja społeczna
działalność wydobywcza
ocena oddziaływań społecznych
kraje Unii Europejskiej
social acceptance
mining activity
social impact assessment
EU countries
Opis:
Społeczna akceptacja prowadzenia działalności górniczej jest jednym z istotnych elementów warunkujących jej powodzenie. Obok formalnoprawnych uwarunkowań związanych z koniecznością ochrony przyrody (głównie ożywionej) oraz planowania przestrzennego stanowi ona jedną z poważnych barier ograniczających lub wręcz uniemożliwiających podjęcie lub prowadzenie tej działalności. W ostatnich kilkunastu latach, mimo licznych działań kompensujących podejmowanych przez przedsiębiorców górniczych, zjawisko braku takiej akceptacji nasila się zarówno w Polsce, jak i w większości krajów Unii Europejskiej, jakkolwiek skala jego występowania jest zróżnicowana. Potwierdzają to badania ankietowe. Zostały one przeprowadzone przez autorkę w ramach zakończonego już projektu UE Minerals4EU. W prezentowanej publikacji omówiono wyniki tych badań oraz podjęto próbę wyjaśnienia przyczyn negatywnego nastawienia społeczeństw do działalności górniczej. Przedstawiono również działania podejmowane w celu zmiany tych postaw, w szczególności przeprowadzenie oceny oddziaływań społecznych (Social Impact Assessment, SIA). Cele takiej oceny są podobne do celów powszechnie obowiązujących ocen oddziaływania na środowisko (OOŚ): identyfikacja wszystkich możliwych uciążliwości planowanej eksploatacji, ich ocena oraz planowane działania minimalizujące, konieczne do uzyskania korzystnej decyzji środowiskowej, a w przypadku prezentowanej oceny SIA – w celu uzyskania akceptacji społecznej planowanej inwestycji górniczej. W niektórych krajach UE, np. Danii i Grenlandii, opracowanie odrębnego raportu SIA jest obowiązkowym elementem postępowania koncesyjnego. W niniejszej pracy omówiono zakres formalny tego dokumentu oraz zalety takiego rozwiązania, umożliwiające wyprzedzające działanie przyszłego inwestora zmierzające do osiągnięcia planowanego celu.
Social acceptance for mining activity is one of the important elements determining its success. In addition to formal and legal conditions related to the nature of protection and spatial planning, it is one of the major barriers that limit or even hold back this activity. Over the last several years, a constant increase in such unacceptance can be observed in both Poland and most of the European countries, although the degree of occurrence of this phenomenon is diverse. It is confirmed by surveys carried out by the author as part of the already completed EU Minerals4EU project. The paper discusses the results of these studies and attempts to explain the reasons for the negative attitude of societies to mining activity. The activities undertaken to change the attitude are also presented, in particular the Social Impact Assessment (SIA). The objectives of the assessment are similar to the purposes of generally applicable Environmental Impact Assessments: identification of all possible limitations of planned exploitation, and their evaluation and minimization, necessary to obtain a favourable environmental decision, and, in the case of the SIA, to obtain social acceptance for the planned mining investment. In some EU countries, e.g. Denmark and Greenland, the development of a separate SIA report is a compulsory element of concession proceedings. The paper discusses the adopted formal scope of this document and the advantages of such a solution, enabling the anticipated operation of the future investor to achieve the planned goal.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2018, 472; 185--192
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Minerals 4EU – Europejska sieć informacyjna zaopatrzenia w surowce mineralne” – jeden z wiodących projektów komisji europejskiej ostatnich lat
“Minerals 4EU – European Sustainable Minerals Intelligence Network” – one of European Commission’s leading projects of recent years
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075513.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
minerały 4EU
surowce mineralne
złoża kopalin
prawo geologiczne
prawo górnicze
Minerals 4EU
mineral raw materials
mineral deposits
geological law
mining law
Opis:
In2013–2015, the PGI-NRI participated in the implementation of one of the leading projects of EU raw materials in recent years, Minerals4EU – European Information Network on mineral raw materials. Its goal was to create the first European-scale complex and a public information network of mineral raw materials that would work in a continuous system after the completion of the project. The scope of information gathered in the network and updated on a regular basis includes data on: production, trade, demand and market conditions in the field of primary and secondary minerals. The project partners were the teams representing geological surveys of 27 European countries and several specialized research institutes. PGI-NRI actively participated in two of the six workpackages of task forces, also helping the other ones. Apart from presenting the project tasks and the effects of its implementation the publication presents in a synthetic way the results of research on the condition of availability of mineral deposits in the European Union countries, carried out by the author in the preparation of foresight on raw materials for Europe. During the study, the main causes of restrictions in accessibility of mineral deposits were identified and their trends were rated and described, pointing out to the necessary actions and measures, using the examples of good practice in this area. The studies are important, cognitive and applicable
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2016, 64, 7; 458--463
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Atrakcje geoturystyczne Kanionu Rio Colca i jego otoczenia
Geotourism phenomena of Rio Colca Canyon and its surroundings
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/183521.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
Kanion Colca
dolina Rio Colca
Dolina Wulkanów
atrakcja geoturystyczna
waloryzacja atrakcji geoturystycznych
Colca Canyon
Colca valley
Valley of the Volcanoes
geotourism phenomena
assessment of geotouristical values
Opis:
W artykule opisano wybrane atrakcje geoturystyczne Kanionu Rio Colca i jego otoczenia oraz opracowano wstępną koncepcję ich waloryzacji. Przyjęto następujące kryteria oceny: walory edukacyjno--poznawcze, krajobrazowo-widokowe, architektoniczno-kulturowe oraz rekreacyjno-wypoczynkowe. Odrębnie oceniano dostępność obiektów w aspekcie ich dostępności komunikacyjnej, jak i wymagań kondycyjno-technicznych turystów. Na terenie objętym badaniami zinwentaryzowano kilkadziesiąt obiektów o charakterze atrakcji geoturystycznych. Są one bardzo zróżnicowane. Obejmują: formy geomorfologiczne, wulkany, formacje skalne, profile geologiczne, ciekawostki mineralogiczno-petrograficzne, źródła wód termalnych oraz wodospady. Na omawianym obszarze istnieje też możliwość obserwacji aktywnych procesów geologicznych: wulkanicznych, tektonicznych i geodynamicznych. Ze względu na unikatowe walory przyrodnicze, interesującą historię, kulturę oraz żywy folklor, omawiany teren powinien zostać objęty prawną ochroną jako park narodowy. Zebrane informacje stanowią istotny element przygotowywanej obecnie wstępnej dokumentacji geologiczno-fizjograficznej omawianego terenu.
This article describes a selection of geotourism phenomena located in a region of Rio Colca Canyon and also presents a preliminary concept of their evaluation. Proposed criteria are as follows: educational-cognitive; landscape-scenic; architectonical-cultural; sport-recreational. Separately there were appreciated two aspects of availability: transport conditions and tourist access difficulty level. Assembled information are important component of presently preparing, preliminary geologic and physiographic documentation of mentioned region. The main goal of activity was focused to give the scientific-geological base for the purpose to create here The Colca Canyon National Park.
Źródło:
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; 2008, 34, 2/1; 173-192
0138-0974
Pojawia się w:
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zasoby kopalin Polski w aspekcie oceny surowców krytycznych Unii Europejskiej
Mineral resources of Poland in the aspect of the assessment of critical minerals to the European Union Economy
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216549.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
polityka surowcowa
Unia Europejska
surowce krytyczne
mineral policy
European Union
critical raw materials
Opis:
Zabezpieczenie podaży surowców mineralnych w Unii Europejskiej stało się w ostatnich latach jednym z priorytetowych celów działań Komisji UE, Służb Geologicznych i licznych ośrodków badawczych. Po latach zaniedbań w tym kierunku, dostrzeżono wagę rosnącego deficytu surowcowego krajów Europy oraz płynące stąd zagrożenia dla konkurencyjności jej gospodarki w stosunku do dynamicznie rozwijających się gospodarek Chin, Indii oraz innych krajów, głównie azjatyckich. Dało to asumpt dążeniom do stworzenia nowej, wspólnej polityki surowcowej Unii Europejskiej głównie w zakresie surowców nieenergetycznych. Jednym z punktów wyjścia do tych działań jest ocena potencjału surowcowego krajów Unii Europejskiej oraz identyfikacja tzw. surowców krytycznych, niezbędnych dla harmonijnego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz postępu technologicznego. Niniejsze opracowanie przedstawia syntetyczną prezentację i omówienie wyników prac prowadzonych w tym zakresie w ramach działalności Inicjatywy ds. Podaży Surowców Mineralnych, skupiając się na prezentacji na tym tle naszej, krajowej bazy surowcowej i oceny jej atrakcyjności jako źródła surowców krytycznych dla UE. Analizę krytyczności wykonano opierając się na trzech grupach kryteriów: gospodarczo-ekonomiczne skutki ograniczenia podaży, ryzyko ograniczenia (zachwiania lub przerwania) podaży oraz ryzyko środowiskowe, związane z ograniczeniami możliwości produkcji w poszczególnych krajach, wynikającymi z wymogów ochrony środowiska naturalnego. Dla ilościowej ich oceny skonstruowano trzy zagregowane wskaźniki, zaś do prognozowania przyjęto 10-letni horyzont czasowy. Do analiz stopnia krytyczności wytypowano 41 najważniejszych i najszerzej wykorzystywanych surowców mineralnych. Dotychczasowe badania pozwoliły na wstępny ich podział na trzy grupy. Za krytyczne dla gospodarki Unii Europejskiej uznano 14 surowców o ważnym znaczeniu ekonomicznym, tj.: antymon, beryl, kobalt, fluoryt, gal, german, grafit, ind, magnez, niob, platynowce, pierwiastki ziem rzadkich, tantal i wolfram. Charakteryzują się one bardzo wysokim ryzykiem niedoboru podaży, co wynika z ograniczonej ilości źródeł ich pochodzenia i podaży, zdominowanej przez kilka krajów, w szczególności Chiny. Ryzyko utraty płynności podaży tych surowców wzmaga niski stopień wykorzystania surowców wtórnych i niewielka skala substytucji. Większość spośród wskazanych surowców jest niezbędnych dla rozwoju nowych technologii. Pozostałe surowce są również, choć w mniejszym stopniu, zagrożone deficytem. Ich znaczenie ekonomiczne jest duże, ale są w mniejszym stopniu niezbędne dla rozwoju nowych technologii. W odniesieniu do przedstawionych surowców krytycznych dla gospodarki Unii Europejskiej, Polska nie może stanowić jej zaplecza surowcowego. Kraj nasz nie posiada odpowiedniej bazy surowcowej, nie prowadzi własnej ich produkcji, a zapotrzebowanie pokrywane jest - i jak wskazują prognozy na najbliższe lata - będzie pokrywane importem. Spodziewany jest natomiast wzrost roli naszego kraju jako producenta gotowych wyrobów na bazie dostarczonych z zewnątrz podzespołów i elementów. Omawiane surowce trudno też zaliczyć do krytycznych dla gospodarki naszego kraju, gdyż jak dotychczas nie rozwinięto bazujących na nich gałęzi przemysłu. Mają więc one obecnie ograniczone znaczenie gospodarcze. Harmonijny i zrównoważony rozwój kraju i wykorzystanie wysokiego potencjału ludzkiego domagają się rozwoju własnych innowacyjnych technologii opartych na imporcie oraz własnej produkcji surowców zaliczanych do krytycznych. Ewentualne szersze wykorzystanie skromnego potencjału surowcowego Polski w zakresie kopalin będących źródłem surowców krytycznych może nastąpić dopiero w dłuższym, około 20-letnim horyzoncie czasowym. Za najbardziej prawdopodobne działania w tym zakresie należy uznać udostępnienie złoża rud Mo-W-Cu Myszków oraz intensyfikację poszukiwań podobnych złóż.
The assurance of future raw materials supply to the EU mineral industry has become, in recent years, one of the priority tasks of the EU Commission, geological surveys and several research centers. After many years of negligence, the problem of developing supply risk of many raw materials in Europe has been perceived, along with the menace to the EU economy competitiveness coming from dynamically developing countries such as China, India and others - basically of Asian origin. This has initiated a new mineral policy within the EU zone, referring mainly to non-fuels. One of the starting points for this activity has become the assessment of the EU mineral resources potential and identification of the raw materials that are critical for the harmonious and sustainable development and technological progress. The paper briefly presents the results of research work focused on the critical raw materials assessment, which were conducted by the Initiative for the Raw Materials Supply. Its core is the presentation of Polish mineral reserve base and its potential as a possible source of critical raw materials for the European Union. The criticality analysis was based on three categories, i.e.: economic consequences of the supply limitation, supply risk of reduction (fluctuation or disruption), and environmental risk referring to countries with weak environmental performance in order to protect the environment that jeopardize the supply of raw materials to the EU. For their quantitative assessment there were proposed three aggregated indices, while for the forecast purposes - 10-year period. The criticality ratio was determined for the 41 most important and most frequently used raw materials. On the grounds of the research made up to now, these raw materials were preliminary divided into three groups. As a critical to the EU economy, 14 raw materials of major economic importance were discriminated, i.e.: antimony, beryllium, cobalt, fluorite, gallium, germanium, graphite, indium, magnesium, niobium, PGM, rare earths, tantalum, and tungsten. They are characterized by high supply risk, which is mainly due to limited number of their sources - dominated by a few countries, in particular China. The risk of supply disruptions is boosted by low rate of utilization of secondary sources, and limited scale of substitution as well. The majority of the above-mentioned raw materials are crucial for the new technologies development. The remaining minerals arealso - though to a lesser extent - imperiled with a supply deficit. Despite they are also of economic importance, their indispensability for the advanced technologies development is relatively smaller. Taking into account the raw materials that are critical for the European Union economy, Poland cannot be considered as its resource base. The source of these raw materials are not only scarce in Poland, but also they are not produced, and their demand is now - and according to forecasts is going to be in the future - met by imports. However, the role of our country as a manufacturer of finished products from components of foreign origin is anticipated to increase. The raw materials in question are not considered exactly critical for Polish economy, as any industrial branch based upon their utilization has emerged so far. Therefore, they are of limited economic importance. Presumable utilization of very limited sources of above-mentioned critical raw materials in Poland could be anticipated in a perspective of at least 20 years. The most probable in this respect are the following: opening out the new Mo-W-Cu ore deposit Myszków, and the promotion of exploration works for similar deposits.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2011, 27, 1; 5-19
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podstawy waloryzacji złóż kopalin skalnych dla ich ochrony
Valorisation of mineral deposits for protection purposes
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2074395.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
zasoby mineralne
kopaliny
waloryzacja złóż
ochrona zasobów
mineral deposit
protection of mineral resources
multi-criteria valorisation
Opis:
The purpose of mineral deposits valorisation is a comparison of the different deposits, using the same, uniform criteria, as a tool to protect the most valuable mineral deposits and to diverse a level of this protection. To realize this idea, a complex, multi-criterial model was elaborated. There are two main separate groups of criteria: geological and mining assets and environmental-spatial-planning conditions. Additionally another factor - the level of certainty of geological research is necessary to take into consideration by the deposits valorisation. The presented model and rules of valorization of rock mineral deposits provides an opportunity for their legal protection more effective.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2005, 53, 5; 434--438
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ budowy autostrad i dróg szybkiego ruchu na poziom wydobycia pospolitych kopalin skalnych w Polsce
The effect of motorway building on common rock raw material resources and mining in Poland
Autorzy:
Bąk, B.
Piotrowska, A.
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2085880.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
pospolite kopaliny skalne
wyczerpywanie zasobów
infrastruktura komunikacyjna
budowa autostrad
crushed stones
sand and gravel
mineral resources
output
motorways construction
Opis:
Artykuł jest poświęcony wielowątkowej tematyce związanej z gospodarką kopalinami skalnymi użytkowanymi do produkcji kruszyw mineralnych, wykorzystywanych przy budowie i modernizacji sieci drogowej – w szczególności autostrad w Polsce. Przeprowadzona analiza krajowej bazy zasobowej tych kopalin wskazuje na duży potencjalny stan ich rezerw w skali krajowej, przy równoczesnym deficycie w wielu jego regionach. Spowodowane jest to nierównomiernym rozmieszczeniem geograficznym złóż. Coraz większym problemem jest ograniczenie dostępności złóż, wynikające z wymogów ochrony środowiska, planowania przestrzennego i powiązania własności złóż z własnością terenów. Ze względu na wysokie koszty transportu, w regionach deficytowych korzysta się z surowców importowanych oraz wykorzystuje się surowce zastępcze (np. w centralnej Polsce kruszywa mineralne z nadkładu złóż węgla brunatnego) lub kopaliny o niższej jakości. Szczegółowe analizy wykonane na wybranych odcinkach autostrad wskazują, że budowa taka pociąga za sobą aktywizację gospodarczą całego regionu. Uszczuplenie zasobów kopalin pospolitych jest rekompensowane wzmożonym dokumentowaniem nowych złóż i poszukiwaniem perspektyw surowcowych. W odniesieniu do krótkotrwałej, ale masowej eksploatacji kopalin pospolitych, pilnym zadaniem jest rewitalizacja terenu.
Presented paper is dedicated to several aspects of rock raw material management and production of natural crushed aggregates used in road building. The analysis of domestic basis of mineral raw material shows the theoretically huge amount of those in the whole country scale, but high insufficiency in the regional and local scale. The reason of such situation is unequal spatial distribution of the mineral deposits as well as growing restrictions of those availability and mining limited by environmental protection, land use planning and the related ownership rights. Also because the high cost of the raw material transportation the part of demand is covered by import or substitutes (for example in the central Poland natural aggregates coming from lignite deposits overburden). Detailed analysis made for chosen motorway sections show the general development of the whole region involved in a building. Decrease of common mineral commodity is balanced by increase of new deposits and growth of geological research. There is a necessity of multilevel activity to minimize negative impact caused by fast and large scale exploitation. The recognition of mineral deposits is the component of general knowledge of geology of Poland. The costs of regional reconnaissance and preliminary prospecting should be covered from public funds. Their results can be presented to investors for detailed exploration and mining.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2010, 439 (2); 237--247
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konflikty środowiskowe zagospodarowania złóż kopalin eksploatowanych metodą odkrywkową, zlokalizowanych na obszarach europejskiej sieci NATURA 2000 – przykład województwa małopolskiego
Environmental conflicts of open-pit exploitation of mineral deposits inside the European NATURA 2000 network – a case study from Małopolska Voivodship
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2062658.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
zrównoważone górnictwo
Natura 2000
oddziaływania środowiskowe
sustainable mining
environmental impacts
Opis:
Województwo małopolskie to region o wysokim potencjale surowcowym, silnie zaludniony, a zarazem posiadający wybitne walory przyrodniczo-krajobrazowe. Ponad połowa jego obszaru jest objęta różnymi formami ochrony przyrody. Rodzi to liczne konflikty związane z rozwojem działalności wydobywczej. Ujawniają się one zwłaszcza na obszarach europejskiej sieci ekologicznej natura 2000, których wyodrębniono tu aż 98. Są to głównie wielkoobszarowe tereny ochrony siedlisk (PLH), ale ważne znaczenie mają również ostoje ptaków (PLB). W toku pracy dokonano oceny kolizyjności i możliwych negatywnych skutków wydobycia kopalin ze złóż położonych w obrębie obszarów natura 2000. Przeprowadzono też analizę szczegółowych uwarunkowań dotyczących elementów środowiska przyrodniczego, które decydują o włączeniu danego obszaru do sieci. Porównanie realnych wymagań z zagrożeniami środowiskowymi związanymi z wydobyciem kopalin wykazało, że nie wystąpiło w żadnym z tych obszarów zidentyfikowane zagrożenie dla jego funkcjonowania i spójności. Dla efektywnego rozwiązania omawianych konfliktów konieczne jest kompetentne określenie przez regionalną dyrekcję ochrony środowiska (RDOŚ) zakresu raportów środowiskowych i ustalenie tylko niezbędnych ograniczeń planowanej eksploatacji. Obowiązkiem przedsiębiorcy górniczego jest rzetelne przygotowanie raportu wraz z określeniem właściwego kierunku rekultywacji oraz przestrzeganie zaleceń zawartych w decyzji środowiskowej. Pomocna może być też promocja działań proekologicznych, co w dłuższej perspektywie pozwoli wykreować wizerunek „zrównoważonego górnictwa".
Małopolska Voivodship is a specific region of Poland rich in mineral deposits, with high population density, and characterized by significant nature and landscape values. It causes several environmental and spatial planning conflicts. They appear especially in the areas of the European Natura 2000 network. There are 98 such areas in this region. Most of them are large areas of habitat protection (PLH) but also several birds refuges (PLB), designated along almost all Carpathian river valleys, where natural aggregates deposits occurred. The paper shows some results of detailed study of the specific environmental conditions determining the inclusion of the selected areas into the Natura 2000 network, as well as research of possible negative environmental impacts of mining activity. In any case the mining activity was not shown as a source of the threat to the ecological equilibrium and cohesion of habitats. To solve the problem firstly – a real identification of nature conditions, based on a complex research and prudent description of environmental requirements of mining activity is necessary. Secondly – a complex environmental report, proper way of future reclamation of post-mining area, and promotion of pro-ecological effects have to be made. The last one could be helpful to create a new image of mining – the sustainable mining.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2012, 448 (2); 269--280
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oddziaływanie wizualne wyrobisk odkrywkowych na przykładzie wybranych obiektów w Małopolsce
Visual impact of selected quarries in the Małopolska Region
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2074519.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
kopalnia odkrywkowa-kamieniołomy
obraz cyfrowy
chromatyzm
visual impact
open-cast (quarry)
landscape alteration
digital pictures
chromatic contrast
Opis:
Landscape alteration is generally one of the most significant impacts caused by surface mining and quarrying, particularly when the excavation activities are located within environmentally sensitive areas. The paper describes the results of two different methods of visual impact assessment applied to a number of case studies in Małopolska. The application involves areas with significant landscape values and places of weekend, summer and winter holidays for many people living in the Silesian and Kraków urban-industrial agglomerations. One of the two methods refers to the EC decision 272/02, which establishes ecological criteria for the award of the Community eco-label for hard floor-coverings. The second method is based on the application of a visual impact indicator (Lvi) in which two objective aspects of landscape alteration are included: the extent of the visible excavation and its chromatic contrast with the surroundings. The results of the two methods are compared and discussed for each of the case studies considered.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2007, 55, 12/2; 1143-1148
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Określenie surowców kluczowych dla polskiej gospodarki
Designation of key raw materials for the Polish economy
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394113.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
surowce kluczowe
baza zasobowa
zapotrzebowanie na surowce mineralne
polityka surowcowa
key raw materials
mineral resources
commodity demand
mineral policy
Opis:
Identyfikacja surowców kluczowych jest jednym z podstawowych elementów wyjściowych przy planowaniu polityki surowcowej państwa. Z drugiej strony nie jest ona w pełni możliwa bez uprzedniego określenia priorytetów gospodarczych kraju w długoletniej perspektywie czasowej. Dotyczy to zwłaszcza określenia nowych pól działalności przemysłowej. Zachodzi tu sprzężenie zwrotne. Ustalenie listy surowców kluczowych wymaga więc współdziałania i wzajemnych konsultacji przedstawicieli różnych szczebli decyzyjnych. Wyznaczenie surowców kluczowych powinno służyć optymalizacji obecnej i przyszłej ich podaży dla zagwarantowania prognozowanego popytu, wynikającego z potrzeb społeczeństwa. Powinno więc skutkować dalszymi działaniami, umożliwiającymi realizację tego celu. Należą do nich: zagwarantowanie dostępności obszarów udokumentowanych i spodziewanych złóż dla ich gospodarczego wykorzystania w przyszłości, racjonalna gospodarka zasobami kopalin, wspieranie badań geologicznych dla odnowienia lub zwiększenia krajowej bazy zasobowej, promowanie i rozwój polskich badań geologicznych i ekspansji wydobywczej poza granicami kraju, zapewnienie stabilnych dostaw surowców deficytowych z importu, wspieranie rozwoju nowoczesnych technologii eksploracji, wydobycia i przetwórstwa surowców pierwotnych oraz efektywnego odzysku surowców wtórnych i odpadowych. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja propozycji listy surowców kluczowych dla polskiej gospodarki. W tym celu wykonano kompleksową analizę geologiczno-gospodarczą, wyodrębniając następujące kryteria: potencjał zasobowy kraju (udokumentowane złoża kopalin i obszary perspektywiczne oraz prognostyczne), możliwości wykorzystania surowców wtórnych i odpadowych, średnia wielkość rocznego zużycia poszczególnych surowców i jego tendencje w perspektywie roku 2030 w odniesieniu do zużycia krajowego i tendencji światowych oraz krytyczność surowców według klasyfikacji UE z 2014 r. Proponowana lista dwudziestu pięciu surowców jest listą zbilansowaną, reprezentującą wszystkie wyróżnione wcześniej aspekty znaczenia gospodarczego surowców w Polsce.
Identification of critical mineral raw materials is one of the basic elements of planning the raw materials policy. On the other hand, it is not fully possible without first determining the economic priorities of the country in the long term. This applies in particular to the identification of new fields of industrial activity. Feedback occurs here. Determination of the list of critical raw materials therefore requires cooperation and mutual consultation of representatives of various decision-making levels. The determination of critical raw materials should serve to optimize their current and future supply to ensure the projected demand, resulting from the needs of society. It should therefore result in further action, allowing the realization of this goal. These include: ensuring the availability of areas documented and expected deposits for their economic use in the future – protection of deposits and deposit areas, rational management of mineral resources, to support geological research for the renewal or increase of a domestic resource base, promotion and development of Polish geological and mining expansion abroad, ensuring a stable supply of deficit raw materials with imports, supporting the development of modern technology, exploration, mining and processing of raw materials and the efficient recovery of recyclable materials and waste. The purpose of this article is to propose a list of the key raw materials to the Polish economy. To achieve this aim, a comprehensive analysis of geological and economic factors was made, with the following components of the assessment: mineral potential of the country (recognized deposits and perspective areas), the possibility of using secondary raw materials and waste, raw materials consumption and demand – now and in the perspective of 2030, taking macroeconomic factors and the criticality of raw materials according to the 2014 EU evaluation into account. The proposed list of twenty-five raw materials is balanced. It represents all aspects of the economic importance of raw materials.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2016, 96; 241-254
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Opoki i gezy - zapomniane kopaliny lubelszczyzny
Opoka and gaize - forgotten rocks of Lublin Region
Autorzy:
Bąk, B.
Szeląg, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/169994.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
opoki
gezy
kamienie budowlane
wydobycie
geostanowiska
opoka
gaize
building stones
mining activity
geosites
Opis:
Celem pracy jest przypomnienie nieco zapomnianych kopalin, jakimi są opoki i gezy. Pierwsze z nich miały od dawien dawna, aż do czasu II wojny światowej niebagatelne znaczenie jako kamień budowlany w regionie lubelskim, częściowo świętokrzyskim oraz w okolicach Łodzi. Po wojnie wykorzystywano je na znaczną skalę do regulacji Wisły. Gezy stosowano lokalnie jako kamień budowlany lub drogowy. Liczne badania i praktyka, potwierdzają też przydatność obu kopalin do produkcji cementu, w tym gatunków specjalnych. Obecnie niektóre, opuszczone kamieniołomy opok i gez przekształcono w cenne geostanowiska dokumentujące georóżnorodność regionu.
The purpose of the paper is to present some of a little forgotten rocks like opoka and gaize. The first one has been used for a long time until the second world war as a building stone in lubelski and partly świętokrzyski regions, as well as in the vicinity of Łódź (central Poland). After the war it was used as a stone material for the Vistula river regulation. Geza was a typical, local road and building stone. In the light of results of several analysis, and practices both of them are suitable for cement production (for special cements too). Today some of abandoned quarries become the status of important geosites, showing the regional geodiversity.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2013, 54, 2; 107-116
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena uwilgotnienia gleb w siedliskach trwałych użytków zielonych w dolinie górnej Noteci na podstawie wskaźnika wilgotności gleby
Assessment of soil moisture on permanent grassland in upper Noteć valley based on soil moisture index
Autorzy:
Łabędzki, L.
Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/401330.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
wilgotność gleby
wskaźnik uwilgotnienia gleby SMI
trwałe użytki zielone
dolina górnej Noteci
soil moisture
soil moisture index SMI
permanent grassland
upper Noteć valley
Opis:
W pracy przedstawiono ocenę warunków uwilgotnienia gleby w siedliskach trwałych użytków zielonych w dolinie górnej Noteci na podstawie wartości wskaźnika uwilgotnienia gleby (ang. Soil Moisture Index – SMI), obliczanego na koniec dekady okresu wegetacyjnego kwiecień-wrzesień w latach 2013–2014 i autorskiej 5-stopniowej klasyfikacji uwilgotnienia. Wskaźnik umożliwia porównanie warunków uwilgotnienia w glebach o różnych zdolnościach retencyjnych i obiektywną ocenę intensywności suszy glebowej oraz stanów nadmiernego uwilgotnienia. Badaniami objęto siedlisko mokre, wilgotne, posuszne i suche. W przeciętnych warunkach opadowych, jakie wystąpiły w okresach wegetacyjnych w 2013 i 2014 r. w dolinie górnej Noteci, we wszystkich siedliskach dominowało optymalne uwilgotnienie gleby. Susza glebowa umiarkowana i silna wystąpiła tylko w siedlisku posusznym i suchym. Stwierdzono słabą zależność wskaźnika SMI od czynników agrometeorologicznych w okresach dekad kalendarzowych, natomiast silną zależność zmian wartości wskaźnika SMI z dekady na dekadę od parametrów agrometeorologicznych. Największą korelację stwierdzono dla zależności od rolniczo-klimatycznego bilansu wodnego (różnicy opadu i ewapotranspiracji potencjalnej). Wskaźnikowa metoda oceny warunków uwilgotnienia gleb trwałych użytków zielonych z zastosowaniem modelowania matematycznego bilansu wodnego gleby może być użytecznym narzędziem badawczym i monitoringowym w sytuacji braku polowych pomiarów wilgotności gleby.
Assessment of soil moisture conditions on permanent grassland in the upper Noteć valley is made using soil moisture index (SMI). To categorize soil moisture in the end of each 10-day period (decade) during the vegetation period (April-September) an original classification proposed by the authors is used. SMI enables the comparison of moisture conditions in soils with different water retention and the objective evaluation of soil drought and water excess. Assessment is made for grassland in wet, moist, periodically dry and dry habitats in 2013–2014. Optimal soil moisture class dominated in all habitats under mean precipitation conditions. Moderate and severe soil droughts occurred only in periodically dry and dry habitats. There is a weak relationship between SMI and agrometeorological parameters in decades, while a strong correlation has been found between the decade-by-decade changes of SMI and agrometeorological parameters. The highest correlation was found between SMI changes and agroclimatic water balance (subtraction of precipitation and potential evapotranspiration). Indicator-based evaluation method of soil moisture conditions on permanent grassland using mathematical modeling of soil water balance can be a useful research and monitoring tool in the absence of field measurements of soil moisture.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2015, 43; 153-159
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Typ cyrkulacji atmosfery w regionie bydgosko-toruńskim podczas długotrwałej suszy meteorologicznej w latach 1989-1998
Types of atmospheric circulation in the region Bydgoszcz-Toruń during long-time meteorological drought in the years 1989-1998
Autorzy:
Bąk, B.
Maszewski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/339054.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
cyrkulacja atmosfery
susza meteorologiczna
wskaźniki cyrkulacji
wskaźnik SPI
atmospheric circulation
circulation indicates
meteorological drought
SPI
Opis:
W pracy przeanalizowano rozkład typów cyrkulacji atmosfery w regionie bydgosko-toruńskim, w czasie występowania długotrwałej suszy meteorologicznej, w okresie od VIII 1989 r. do IX 1998 r. Termin wystąpienia suszy określono na podstawie miesięcznych wartości standaryzowanego wskaźnika opadów SPI-48, obliczonych na podstawie znormalizowanych 48-miesięcznych sum opadów zmierzonych w Bydgoszczy w latach 1896-2000. Typy cyrkulacji dla regionu bydgosko-toruńskiego zdefiniowano na podstawie katalogu 21 typów sytuacji synoptycznych, według klasyfikacji Niedźwiedzia. Częstość poszczególnych typów cyrkulacji powietrza w okresie badanej suszy meteorologicznej, określono na podstawie kalendarza typów cyrkulacji, sporządzonego na podstawie codziennych dolnych map synoptycznych, publikowanych przez niemiecką służbę meteorologiczną Deutscher Wetterdienst. Klasyfikacje typów cyrkulacji dla poszczególnych dób dokonano na podstawie kierunku adwekcji, rodzaju układu barycznego i kształtu linii izobarycznych. Dla każdego miesiąca w okresie VII 1989-IX 1998 określono sumaryczny rozkład częstości poszczególnych typów cyrkulacji, który obejmował bieżący miesiąc suszy i 47 poprzedzających miesięcy. Stwierdzono, że średnia wartość SPI-48 w okresie VIII 1989-IX 1998 wynosiła -1,5 i była to najbardziej intensywna susza meteorologiczna w XX w. Wydzielono w niej trzy wielomiesięczne okresy najbardziej intensywnej suszy: ekstremalnej i silnej. W czasie trwania suszy najczęściej występowały typy cyrkulacji powietrza: Ka (klin antycyklonalny, rozmyty obszar podwyższonego ciśnienia, oś wału wysokiego ciśnienia) - 18%, Bc (bruzda cyklonalna, rozmyty obszar niskiego ciśnienia lub oś bruzdy niżowej) - 15% i Wc (cyklonalne sytuacje z adwekcją powietrza z zachodu) - 12%. Najrzadziej (w ok. 1%) występowały cyrkulacje z adwekcją powietrza ze wschodu. Stwierdzono istotną zależność między wartościami wskaźnika SPI-48 i wskaźnikami cyrkulacji strefowej W (r = -0,71), cyrkulacji południkowej S (r = 0,79) oraz między SPI-48 i wskaźnikiem cykloniczności C (r = 0,68).
In the article was examined the distribution of types of air circulation in the region of Bydgoszcz-Toruń, during the occurrence of long-term meteorological drought in the period until VIII 1989 to IX 1998. The term of drought was based on monthly values of the standardized precipitation index SPI-48, which were calculated on the base of standardized 48-month total precipitation measured in Bydgoszcz in the years 1896-2000. Types of circulation for the region of Bydgoszcz-Toruń were defined on the basis of a catalog of 21 types of synoptic situation, which was adopted on the basis of classification proposed by NIEDŹWIEDŹ (1981). The frequency of each type of air circulation in the period examined meteorological drought, was defined on the basis of the calendar of circulation types, done on the basis of lower daily weather chart, published by Deutsche Wetter Dienst. Classification of circulation types for individual day was based on the direction of advection, the type and shape of barometric isobaric lines. For each month during the VII 1989-IX 1998 specified cumulative frequency distribution of various types of circulation, which included the current month drought and 47 preceding months. It was found that the average value of the SPI-48 in the period VIII 1989-IX 1998 was -1.5 and it was the most intense meteorological drought in the twentieth century. During the time of drought it was isolated three the periods of the most intense drought: extreme and strong. The most frequent types of air circulation were: Ka - 18% (anticyclonic wedge, sometimes a few unclear centres Or a blur area of high pressure, axis of ridge of high pressure), Bc - 15% (cyclonic trough, blur area of low pressure or axis of cyclonic trough with different direction of air advection and front systems dividing different air masses) and Wc - 12% (synoptic situations with air advection from the west). There was a significant correlation between the values of SPI-48 and the index of the zonal westerny circulation W (r = -0.71), index of southerly circulation S (r = 0.79) and between the SPI-48 and cyclonicity index C (r = 0.68).
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2012, 12, 4; 17-29
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Thermal conditions in Bydgoszcz Region in growing seasons of 2011–2050 in view of expected climate change
Warunki termiczne w rejonie Bydgoszczy w okresie wegetacyjnym w latach 2011–2050 w świetle przewidywanej zmiany klimatu
Autorzy:
Bąk, B.
Łabędzki, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/292465.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
air temperature
climate change
thermal classification
klasyfikacja termiczna temperatury
temperatura powietrza
zmiana klimatu
Opis:
The paper presents an analyse of the scenario of expected changes in monthly mean air temperature of months in the growing season (April–September) and growing seasons of 2011–2050 in Bydgoszcz Region. Prediction of thermal conditions is made using regional climate model RM5.1 with boundary values taken from global model ARPEGE. When compared with the reference period 1971–2000, an increase of mean air temperature should be expected in most months and growing seasons of the years 2011–2050. The biggest positive change in the mean monthly temperature is predicted for July (1.5°C) and August (1.2°C). In 2011–2050 significant increase trends of air temperature change can be expected in April, June and August. According to the thermal classification proposed by Lorenc, normal, slightly warm and slightly cool months and growing periods will dominate. The frequency of normal and slightly cool growing periods will decrease and the frequency of slightly warm growing periods will increase.
W pracy przedstawiono analizę scenariusza prognozowanych zmian średniej temperatury powietrza w rejonie Bydgoszczy w miesiącach okresu wegetacyjnego (kwiecień–wrzesień) i okresów wegetacyjnych w wieloleciu 2011–2050. Prognozę wykonano na podstawie wyników obliczeń przeprowadzonych z użyciem regionalnego modelu zmian klimatu dla Polski RM5.1 z warunkami brzegowymi z modelu globalnego ARPEGE. Danymi referencyjnymi w stosunku do okresu prognozowanego były gridowane wartości średniej temperatury powietrza w miesiącach okresu wegetacyjnego w wieloleciu 1971–2000. W wieloleciu 2011–2050 należy oczekiwać wzrostu średniej temperatury powietrza w większości miesięcy i w okresach wegetacyjnych w stosunku do wielolecia referencyjnego 1971–2000. Największe dodatnie zmiany średniej miesięcznej temperatury prognozowane są w lipcu (1,5°C) i sierpniu (1,2°C). W prognozowanym wieloleciu 2011–2050 istotne wzrostowe trendy zmian temperatury wystąpią w kwietniu, czerwcu oraz w sierpniu. Według klasyfikacji termicznej Lorenc, w prognozowanym wieloleciu będą dominować miesiące i okresy wegetacyjne określane jako normalne oraz okresy lekko ciepłe i lekko chłodne. Zmniejszy się częstotliwość okresów wegetacyjnych z warunkami normalnymi i lekko chłodnych, a zwiększy się znacząco udział okresów lekko ciepłych.
Źródło:
Journal of Water and Land Development; 2014, 23; 21-29
1429-7426
2083-4535
Pojawia się w:
Journal of Water and Land Development
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prediction of precipitation deficit and excess in Bydgoszcz Region in view of predicted climate change
Prognoza niedoboru i nadmiaru opadu w rejonie Bydgoszczy w świetle przewidywanej zmiany klimatu
Autorzy:
Bąk, B.
Łabędzki, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/292543.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
climate models
drought
precipitation
rainfall excess
standardized precipitation index (SPI)
modele klimatyczne
nadmiar opadów
opady
susza
wskaźnik standaryzowanego opadu (SPI)
Opis:
The paper presents the prediction of rainfall shortage and excess in Bydgoszcz region in the growing seasons (April–September) in 2011–2050 in the perspective of climate change. Based on the predicted monthly sum of precipitations for the percentile 50%, calculated by the regional climate model RM5.1 for Poland with boundary values taken from global model ARPEGE, a decrease in the amount of rainfall during the growing season by approximately 55 mm is predicted, compared to 1971–2000 taken as a reference period. The qualification of rainfall shortage and excess was made using the standardised precipitation index (SPI). According to the predicted values of SPI, the occurrence of 38 months of rainfall excess and 40 months of rainfall deficit in the period 2011–2050 is predicted. Dry months will constitute 16% of all months, wet months – 13%, and normal months – 71%. The occurrence of 13 several-month long periods of rainfall excess and 14 such periods of drought are predicted. The longest periods of both wet and dry weather will last 5 months. So long wet periods are expected in 2020, 2022 and 2031, and drought periods in 2017–2018, 2023–2024 and from 2046 to 2049.
W pracy przedstawiono prognozę niedoboru i nadmiaru opadów w rejonie Bydgoszczy w okresach wegetacyjnych (kwiecień–wrzesień) wielolecia 2011–2050 w świetle zmian klimatycznych. Na podstawie prognozowanych miesięcznych sum opadów dla percentyla 50%, obliczonych z wykorzystaniem regionalnego modelu zmian klimatu RM5.1 dla Polski, bazującego na modelu globalnym ARPEGE, przewiduje się w badanym regionie zmniejszenie sumy opadów w okresie wegetacyjnym o ok. 55 mm w stosunku do wielolecia referencyjnego 1971–2000. Na podstawie miesięcznych wartości wskaźnika standaryzowanego opadu SPI prognozuje się w wieloleciu 2011–2050 wystąpienie 38 miesięcy z nadmiarem opadów i 40 miesięcy z niedoborem opadów. Miesiące suche będą stanowiły 16% wszystkich miesięcy, miesiące wilgotne – 13%, a miesiące normalne – 71%. Prognozowane jest pojawienie się 13 kilkumiesięcznych okresów z nadmiarem opadów i 14 okresów z suszą, przy czym najdłuższe okresy obu zjawisk będą trwały pięć miesięcy. Takich okresów wilgotnych można oczekiwać w latach: 2020, 2022 i 2031 r., a okresów suszy – w latach 2017–2018, 2023–2024 i w wieloleciu 2046–2049.
Źródło:
Journal of Water and Land Development; 2014, 23; 11-19
1429-7426
2083-4535
Pojawia się w:
Journal of Water and Land Development
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact of meteorological drought on crop water deficit and crop yield reduction in Polish agriculture
Wpływ suszy meteorologicznej na deficyt wody i zmniejszenie plonu roślin uprawnych w polskim rolnictwie
Autorzy:
Łabędzki, L.
Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/293223.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
crop drought index CDI
crop water deficit
drought
soil water balance
standardized precipitation index SPI
yield reduction
wskaźnik standaryzowanego opadu SPI
wskaźnik suszy rolniczej CDI
deficyt wody roślin uprawnych
susza
bilans wody w glebie
zmniejszenie plonu
Opis:
The study presents the quantification of the effect of meteorological drought on crop water deficit and crop yield reduction in different agro-climatic regions of Poland. The regression equations describing the relationship between the standardized precipitation index SPI (meteorological drought) and the crop drought index CDI (evapotranspiration reduction) were used in a first step. Then the FAO equation describing the relationship between CDI and yield reduction was used. Crop water deficit measured by CDI is spatially differentiated and depends on the intensity of meteorological drought and soil water availability. The greatest evapotranspiration reduction is found for late potato growing in the central-west Poland (30–60%). The smallest reduction of evapotranspiration was stated for winter rape (12–16%) in the same region on soils with small water retention and no reduction can be on soils with large water retention. A good correlation between estimated and observed yield reduction was found. Potential yield reduction of late potato can reach more than 50% in central Poland. Least yield reduction is for winter wheat and winter rape. The main advantage of the method used in the study is the combination of meteorological drought, soil water retention capacity, evapotranspiration, soil water balance and crop yield, and so help provide more accurate assessments.
W pracy zaprezentowano ilościową ocenę wpływu suszy meteorologicznej na deficyt wody i zmniejszenie plonu roślin uprawnych w różnych regionach agroklimatycznych Polski. W pierwszym etapie zastosowano równania regresji opisujące zależność między wskaźnikiem standaryzowanego opadu SPI (susza meteorologiczna) i wskaźnikiem suszy rolniczej CDI (ograniczenie ewapotranspiracji). Następnie zastosowano równanie opisujące zależność między CDI i zmniejszeniem plonu. Deficyt wody roślin uprawnych, którego miarą jest CDI, jest przestrzennie zróżnicowany i zależy od intensywności suszy meteorologicznej i dostępności wody w glebie. Ewapotranspiracja zmniejszyła się najbardziej w przypadku ziemniaka późnego w środkowo-zachodniej Polsce (30–60%), a najmniej w przypadku rzepaku ozimego (12–16%) w tym samym regionie na glebach o małej retencji wodnej, natomiast na glebach o dużej retencji wodnej ewapotranspiracja się nie zmniejszyła. Stwierdzono dobrą korelację między obliczonym i rzeczywistym zmniejszeniem plonu. W centralnej Polsce zmniejszenie plonu ziemniaka późnego może przekroczyć 50%. Plony najmniej się zmniejszyły w przypadku pszenicy ozimej i rzepaku ozimego. Główną zaletą metody zastosowanej w pracy jest skojarzenie suszy meteorologicznej, zdolności retencjonowania wody w glebie, ewapotranspiracji, bilansu wody w glebie oraz plonów i umożliwienie dzięki temu bardziej dokładnych i wiarygodnych ocen.
Źródło:
Journal of Water and Land Development; 2017, 34; 181-190
1429-7426
2083-4535
Pojawia się w:
Journal of Water and Land Development
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Meteorological and agricultural drought indices used in drought monitoring in Poland: a review
Autorzy:
Łabędzki, L.
Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/108536.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
drought indices
meteorological drought
agricultural drought
monitoring
operational system
Opis:
In the article, a brief review is presented of the definition of meteorological and agricultural droughts, drought indices and the operational systems of monitoring droughts in Poland. Drought is a widespread and frequent disaster which occurs more often within humid climate zones. Meteorological drought is the result of deficiencies in precipitation. Agricultural drought is an effect of various characteristics of meteorological and hydrological drought in agriculture comprising the reduction of evapotranspiration, soil water deficits, and reduced crop yield. Drought indicators are the common measures for drought assessment. The paper contains an inventory of drought measures (indicators) that are applied to evaluate meteorological and agricultural drought in Poland. For meteorological drought monitoring and the assessment of its intensity, four different indices have been used in Poland: relative precipitation index (RPI), effective drought index (EDI), standardised precipitation index (SPI) and climatic water balance (CWB). Agricultural drought is monitored by soil moisture index (SMI), agricultural drought index (CDI) and the potential reduction of final yield (yield reduction ratio YR). The working drought monitoring systems give information for the whole country or for a specific region but they are directed to some specific drought analyses. Four different drought monitoring systems have been under operation in Poland since 2005. The Institute of Meteorology and Water Management (IMGW) conducts the system called “POSUCH@”. The Institute of Soil Science and Plant Cultivation conducts the agricultural drought monitoring system. The Institute of Technology and Life Sciences (ITP) has developed two systems: the regional drought monitoring system in the Kujawy region and the nationwide system of monitoring and forecasting water deficit and surplus in agriculture.
Źródło:
Meteorology Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications; 2014, 2, 2; 3-13
2299-3835
2353-5652
Pojawia się w:
Meteorology Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metoda wskaźnikowej oceny i klasyfikacji uwilgotnienia gleb trwałych użytków zielonych w Polsce
Method of indicato-based assessment and classification of soil moisture on permanent grassland in Poland
Autorzy:
Labedzki, L.
Bak, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61542.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
uzytki zielone trwale
gleby lakowe
wilgotnosc gleby
wskaznik uwilgotnienia siedliska
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2015, III/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prognozowanie suszy meteorologicznej i rolniczej w systemie monitorowania suszy na Kujawach i w dolinie Górnej Noteci
Predicting meteorological and agricultural drought in the system of drought monitoring in Kujawy and the Upper Notec Valley
Autorzy:
Labedzki, L.
Bak, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/62406.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
susza meteorologiczna
susza rolnicza
monitoring
prognozowanie
Kujawy
dolina gornej Noteci
Opis:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy prowadzi monitoring suszy meteoro-logicznej i rolniczej dla obszaru Kujaw i doliny górnej Noteci. Intensywność suszy meteorologicznej określana jest na podstawie wskaźnika standaryzowanego opadu SPI (Standardized Precipitation Index), a suszy rolniczej - wskaźnika suszy rolniczej CDI (Crop Drought Index). Istnieje ścisły związek między warunkami atmosferycznymi (susza meteorologiczna), a warunkami rozwoju roślin. Korzystając z tych związków, wartości wskaźnika CDI wyznaczane są w oparciu o równania regresji pomiędzy CDI a SPI. W ramach monitoringu suszy opracowywana jest prognoza przebiegu tych susz. Prognozowanie przebiegu suszy meteorologicznej i rolniczej w kolejnych dekadach okresu wegetacyjnego przebiega w trzech etapach: prognozowanie dekadowej sumy opadów (w oparciu o prognozę opadów zamieszczoną na stronach internetowych portalu WetterOnline), wyznaczenie prognozowanej wartości wskaźnika SPI dla opadów sumowanych, począwszy od 01.04 do końca prognozowanej dekady, wyznaczenie prognozowanej wartości wskaźnika CDI na koniec prognozowanej dekady (na podstawie równań regresji pomiędzy wskaźnikiem SPI i CDI) i określenie klasy intensywności zjawiska dla badanych roślin i siedlisk użytków zielonych na glebach o różnej retencji. Prognozy wskaźnika suszy meteorologicznej SPI wykazały dużą sprawdzalność (80-100%). Sprawdzalność prognoz suszy rolniczej była zróżnicowana w zależności od rośliny i zapasów wody użytecznej w glebie (50-100%). Tylko w pojedynczych przypadkach stwierdzono różnice w ocenie klas intensywności rzeczywistych i prognozowanych susz rolniczych. Opracowany i wdrożony system monitoringu suszy meteorologicznej i rolniczej w rejonie Kujaw i w dolinie górnej Noteci, czyli w regionie o najmniejszych opadach w Polsce, i prezentacja jego wyników w internecie, ma na celu wspieranie racjonalnego wykorzystania zasobów wody w rolnictwie i prowadzenia nawodnień. Wyniki te można również wykorzystać do oceny możliwych strat w plonach.
The system of drought monitoring has been performed by the Institute of Technology and Life Sciences in Bydgoszcz since 2008. Meteorological drought is evaluated using SPI (Standardized Precipitation Index) and agricultural drought – using CDI (Crop Drought Index). CDI is calculated with the linear regression relationships between CDI and SPI. Prediction of meteorological and agricultural drought is made in the 10-day periods, using the forecast of precipitation obtained from WetterOnline. The verifiability of SPI forecast was high (80-100%). The verifiability of CDI depended on crop type and soil water retention - it ranged from 50 to 100%. The differences in drought classes were determined only in several cases. Monitoring and estimation of drought are the base of decision and activities making in agricultural production, water management in the rural areas, irrigation and estimation of yield losses.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2011, 05
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Monitoring i prognozowanie przebiegu i skutków deficytu wody na obszarach wiejskich
Monitoring and forecasting the course and impact of water deficit in rural areas
Autorzy:
Labedzki, L.
Bak, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61408.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
obszary wiejskie
warunki meteorologiczne
niedobor wody
monitoring
wskaznik opadu
wskaznik uwilgotnienia siedliska
wskaznik CDI
susza meteorologiczna
susza rolnicza
rosliny uprawne
spadek plonu
Opis:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy od 2012 r. prowadzi ogólnokrajowy monitoring agrometeorologiczny na obszarach wiejskich. System dostarcza bieżące i prognozowane informacje dotyczące stanu i skutków niedoborów wody w wybranych, reprezentatywnych ekosystemach rolniczych, a także przedstawia ocenę potencjalnej redukcji plonu upraw rolniczych. Niezbędne dane meteorologiczne zapewnia sieć automatycznych stacji pomiarowych rozmieszczonych w 13 regionach na terenie Polski. Prognozy meteorologiczne, niezbędne do opracowania przewidywanych zmian niedoborów wody w kolejnych 10 i 20 dniach, pochodzą z serwisu meteorologicznego MeteoGroup Polska. Monitorowanie deficytów wody oraz ich skutków odbywa się metodą wskaźnikową. Warunki opadowe są monitorowane za pomocą wskaźnika standaryzowanego opadu SPI, uwilgotnienie gleby - wskaźnika uwilgotnienia gleby SMI, deficyt wody dla roślin uprawnych - wskaźnika suszy rolniczej CDI i potencjalna redukcja plonu końcowego - wskaźnika redukcji plonu YR. Wyniki monitoringu oraz prognozy są prezentowane w Internecie w postaci tabel i map.
Since 2012 Institute of Technology and Life Sciences has lead a national agro-meteorological monitoring in rural areas. The system provides current and forecasted information on the status and impact of water shortages in selected, representative of agricultural ecosystems and estimates potential reduction of crop yield. Required meteorological data are provided by a network of automatic stations located in 13 regions on Polish territory. Weather forecasts, necessary to develop predictions of water shortages in the next 10 and 20 days, come from the meteorological service of MeteoGroup Poland. Monitoring of water deficits and their consequences is carried out on using an indicator method. Precipitation conditions are monitored using standardized precipitation index SPI, soil moisture - soil moisture index SMI, the deficit of water for crops - agricultural drought index CDI and the potential reduction of final yield - yield reduction ratio YR. Results of the monitoring and forecasts are presented as tables and maps in the Internet.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2013, 2/I
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Weryfikacja 10- i 20-dniowej prognozy wskaźnika standaryzowanego opadu SPI
Verification of 10- and 20-day forecasts of the standardized precipitation index SPI
Autorzy:
Bak, B.
Labedzki, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60902.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
meteorologia
opady atmosferyczne
niedobor opadow
nadmiar opadow
wskaznik standaryzowanego opadu
prognozy meteorologiczne
weryfikacja
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2015, II/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mapy geośrodowiskowe obszarów przygranicznych jako narzędzie zrównoważonego rozwoju regionu i ochrony dziedzictwa geologicznego
Geo-environmental maps of transborder areas as a tool of sustainable development and geological heritage protection
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Laskowicz, I.
Bąk, B.
Kopciowski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2062191.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
współpraca transgraniczna
złoża kopalin
mapy geośrodowiskowe
transborder cooperation
mineral deposits
geoenvironmental maps
Opis:
Jedną z form aktywności w ramach współpracy polsko-ukraińskiej jest opracowanie map geośrodowiskowych obszarów przygranicznych. Mapy takie wraz z syntetyczną informacją objaśniającą zawierają kompleksowe informacje o budowie geologicznej, zasobach kopalin, ich wykorzystaniu, walorach przyrodniczych i kulturowych regionu, formach ochrony, a także o charakterze i źródłach antropopresji oraz związanych z nią zagrożeń poszczególnych komponentów środowiska naturalnego. Mogą stanowić narzędzie wspomagające zrównoważoną gospodarkę zasobami środowiska naturalnego i przestrzeni, przyczynić się do efektywniejszej ochrony wspólnego dziedzictwa geologicznego całego regionu. Prezentowana publikacja przedstawia koncepcję opracowania takiej mapy oraz wstępne rezultaty badań wykonanych w latach 2006–2007 na obszarze przygranicznym Polski i Ukrainy między Lubaczowem a Radymnem po stronie polskiej oraz Rawą Ruską i Iwano-Frankowem po stronie ukraińskiej. Dotyczyły one jednego z ważnych elementów środowiska naturalnego – oceny potencjału surowcowego omawianego terenu.
Development of geo-environmental maps of transborder areas should be one of the significant form of activity in bilateral cooperation between Poland and Ukraine. Such maps accompanied by a guiding text contain the complex information about the geology, mineral resources and economic aspects of deposits, nature-cultural values of the described area, nature protection forms, as well as about anthropopression sources and the character of environmental hazard. They could be used as a tool helping the sustainable management of the environment and space (land use planning), particularly in contributing to the more effective protection of regional-scale natural heritage. The paper is dedicated to a concept of such maps and shows the preliminary results of the research performed in 2006–2007 in the Polish-Ukrainian transborder area located between Lubaczów–Radymno (Poland) and Rava Ruska–Ivano-Frankove (Ukraine). They were related to the mineral resources potential assessment, which seems to be one of the most important elements of the environment.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2012, 449; 41--53
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gospodarka złożami kopalin ilastych ceramiki budowlanej w Polsce w ostatnim ćwierćwieczu
Brick clays resources variation in Poland in the last quarter century
Autorzy:
Bąk, B.
Szeląg, A.
Radwanek-Bąk, B.
Szczygielski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/169370.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
kopaliny ilaste
ceramika budowlana
zasoby
eksploatacja
Polska
brick clays
ceramics
resources
exploitation
Polska
Opis:
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat w Polsce zaznacza się wyraźna tendencja spadku wydobycia kopalin ilastych ceramiki budowlanej oraz zamykanie wielu cegielni, które w trudnych warunkach rynkowych stają się nierentowne. Głównymi tego przyczynami, oprócz czynników koniunkturalnych są swego rodzaju przemiany cywilizacyjne, spowodowane wzrostem wymagań jakościowych względem surowców i wyrobów ceramiki budowlanej, rozwojem nowych technologii, niższą materiałochłonnością produktów ceramicznych (zwłaszcza cegieł) oraz wprowadzaniem coraz to nowych materiałów budowlanych. Sprzyjają im również czynniki planistyczno - środowiskowe. Efektem tych przemian jest zanik tradycyjnych powiązań między producentem, a odbiorcą i rozwój dużych zakładów produkcyjnych zbywających produkty za pomocą sieci hurtowni.
Over the last dozen years, a clear declining tendency of common clays mining in Poland is observed and the closure of many brickworks which under unfavorable market conditions have become unprofitable. The main causes are the customers increasing requirements for raw materials and ceramics quality, the development of new technologies, lower material consumption of ceramic products (especially bricks), and the introduction of new building materials. Environmental and land use planning restraints add to them. As result of these transformations it is the disappearance of traditional relationships between the small producers and the customers and the development of large ceramic plants that sell their products through the wholesale network.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2017, 58, 3; 77-83
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zróżnicowanie wskaźnika suszy atmosferycznej SPI w sezonie wegetacyjnym w Polsce
Differentiation of the atmospheric drought index SPI in the vegetation period in Poland
Autorzy:
Łabędzki, L.
Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/338643.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
niedobór opadów
sezon wegetacyjny
susza atmosferyczna
wskaźnik standaryzowanego opadu (SPI)
atmospheric drought
precipitation deficit
standardized precipitation index (SPI)
vegetation period
Opis:
W artykule analizowano występowanie zjawiska suszy w Polsce według zmodyfikowanego wskaźnika standaryzowanego opadu SPI w sezonie wegetacyjnym (IV-IX) wielolecia 1954-1998. Wskaźnik SPI obliczono na podstawie ciągów pomiarowych opadów z 31 stacji leżących na obszarach poniżej 400 m n.p.m. Charakterystyki rozkładu opadów i wartości wskaźnika SPI umożliwiły analizę przestrzenno-czasową występowania suszy w trzech klasach: umiarkowanej, silnej i ekstremalnej w okresach miesięcznych i sześciomiesięcznych (długość sezonu wegetacyjnego). Otrzymane wyniki dały podstawę do wskazania regionów o zwiększonej częstości wystąpienia suszy w całym sezonie wegetacyjnym i w poszczególnych jego miesiącach. Uzyskano procentowy rozkład zasięgu suszy w poszczególnych miesiącach wielolecia. Wykorzystując średnie sumy opadów i definicję wskaźnika SPI, obliczono wartości progowe sum opadów, których przekroczenie powoduje włączenie badanego okresu do klasy suszy łagodniejszej lub przerywa suszę. Prezentowane materiały i metody badań mogą być wykorzystane do konstrukcji map obszarów szczególnie wrażliwych na susze.
The paper gives a brief review on droughts in Poland classified by the standardized precipitation index SPI. Frequency of drought occurrence was calculated using monthly precipitation records in the vegetation periods of 1954-1998 from 31 meteorological stations. According to Polish meteorological conditions the threshold value of the first class of drought is fixed at SPI = -0.5. Smaller values of SPI indicate different intensity of drought. The paper contains maps showing the frequency isolines of moderate, severe and extreme droughts.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2004, T. 4, z. 2a; 111-122
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Waloryzacja i hierarchizacja niezagospodarowanych złóż kopalin skalnych w Polsce. Metoda i wyniki
Valorization and ranking of industrial rock deposits in Poland. Methods and results
Autorzy:
Nieć, M.
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/169831.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
złoża kopalin skalnych
waloryzacja
industrial rock deposits
valorization
Opis:
Celem waloryzacji złóż jest stworzenie podstawy do ochrony zasobów najwartościowszych spośród nich, a ustępstw w zakresie złóż mniej wartościowych, tj. małych i zawierających kopalinę miernej jakości. Zaproponowany został prosty system rangowania, złóż kopalin w czterech obszarach ich waloryzacji według kryteriów: złożowo-surowcowych (zasobów i jakości kopaliny), górniczych uwarunkowań wykorzystania, środowiskowych - ograniczeń z tytułu wymagań ochrony środowiska, planistycznych - ograniczeń przez zagospodarowanie terenu złoża i hierarchizacja złóż niezależna na podstawie każdej z wymienionych wyżej czterech grup kryteriów w trójstopniowej skali ocen: N – najwyższa, W – wysoka, Z – zwykła, zado-walająca lub niska. Pozwala na opisanie każdego złoża za pomocą czteroliterowego symbolu, np. NNWN, NZNZ, itp. Przeprowadzona waloryzacja złóż kopalin skalnych wykazała niewielki udział złóż o najwyższych i wysokich walorach surowcowych (1,7 % klasy N i 6,9 % W). Wykorzystanie aż 50 % złóż o wysokich i najwyższych walorach surowcowych jest bardzo utrudnione przez wymagania ochrony środowiska i zagospodarowanie terenu. Złoża o najwyższych i wysokich walorach surowcowych powinny być szczególnie chronione. Gospodarka nimi powinna być rozpatrywana na poziomie koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województw.
The aim of valorization of industrial rock deposits is to find those of highest resources and rock quality which should be protected for future development and select other with lower value which protection may be less rigorous. Simple mode of ranking deposits separately according to resources-quality, mining, environmental and land-use criteria was proposed in three or four degree scale: N – highest rank, W – low rank, Z – lowest rank and X – out of ranking. This, allow to describe each deposit by four letter symbol, e.g. NNWN, NZNZ etc. The valorization of all undeveloped industrial rock deposits in Poland has shown small amount of highest and high rank: 1,7 % and 6,9 % of total explored respectively. The devel-opment of 50 % of these is restrained by environment protection exigencies or land use of de-posit territory. The deposits of highest and high rank of resources and rock quality should be protected for future mining.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2013, 54, 5-6; 21-38
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kompleksowa waloryzacja i hierarchizacja złóż kopalin skalnych
Ranking value of industrial rocks deposits
Autorzy:
Nieć, M.
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/170758.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
kopalina skalna
waloryzacja złóż
mineral deposit
deposits ranking value
Opis:
Na podstawie przeglądu różnych proponowanych sposobów waloryzacji wyróżnione zostały cztery niezależne jej obszary: • walorów złożowo-surowcowych (zasobów i jakości kopaliny), • atrakcyjności górniczej, • ograniczonej możliwości wykorzystania wobec wymagań ochrony środowiska, • ograniczonej dostępności przez zagospodarowanie terenu złożowego. Kryteria złożowo-surowcowe są określane indywidualnie dla poszczególnych rodzajów kopalin. Kryteria górnicze określają stopień trudności ich eksploatacji (grubość nadkładu, stosunek grubości nadkładu do miąższości złoża, zawodnienie złoża, stopień komplikowania budowy złoża) i możliwość odstawy surowca do odbiorców (odległości od sieci drogowej i od potencjalnych odbiorców). Waloryzacja środowiskowa złóż oparta jest na określeniu ograniczeń dostępności z tytułu wymagań ochrony przyrody i krajobrazu, użytkowych wód podziemnych, gleb i lasów. Waloryzacja z tytułu ograniczeń planistycznych możliwości wykorzystania złóż oparta jest na ocenie stopnia zabudowy terenu. W każdej grupie kryteriów wyróżnia się 3 klasy: najwyższą (N), wysoką (W) i niską (Z). Pozwala to na opisanie każdego złoża za pomocą czteroliterowego symbolu: w kolejności walorów zasobowo-surowcowych, uwarunkowań górniczych, środowiskowych i planistycznych, przykładowo: NNWN, NZNZ itd. Symbole te przedstawione na mapie złóż kopalin pozwalają na szybkie ich porównanie i wskazanie najbardziej wartościowych zasługujących na ochronę.
Based on review of different methods of evaluation of industrial rock deposits, the simple method of their value ranking was proposed. It consists of separate deposit valuation in four domains: • resources and quality of mineral commodity, • mining conditions (geological mining conditions and deposit accessibility), • environmental restraints of possible mining, • land use planning restraints. The resource and mineral commodity criteria are separately designed for each kind of industrial rock deposits. Mining conditions are defined as degree of difficulties of deposit exploitation (overburden thickness, stripping ratio, amount of water inflow, variation of deposit structure and continuity) and possibility of exploited commodity delivery to customers (distance and quality of road connections). Environmental restraints are defined by protection exigencies of nature, landscape, underground water, fertile soils and forests. Land use restraints are defined by degree of settlement or industrial coverage of the area of deposit occurrence. Within each of four valuation domains 3 categories of deposit value are defined: the highest (N), high (W), and low (Z). It allows to describe each deposit value by symbol, that consist of four letters designing in following order: resources and rock quality, mining conditions, environmental restraints, land use restraints, e.g. NNWN, WNWZ etc. They can be visualized on mineral commodity maps and allow quick comparison of different deposits, and select those of highest value.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2011, 52, 6; 5-14
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie złóż kopalin w Polsce a zagrożenia bezpieczeństwa surowcowego kraju
Recent utilization of mineral deposits in Poland and threats to security of supply
Autorzy:
Nieć, M.
Radwanek-Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2074708.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
złoża kopalin
bezpieczeństwo surowcowe kraju
zagospodarowanie przestrzenne
mineral deposits
mineral raw materials supply security
land use planning
Opis:
Possibilities of exploitation of a large part of mineral deposits appear limited by actual and planned land use and the related land ownership rights (especially in the case of opencast mining) and by various real and imaginary restraints resulting from landscape and environment protection. Such limitations make further development of existing basis of mineral raw materials rather doubtful. Therefore, they represent a threat for appropriate supply of mineral commodities and may be a barrier to future sustainable development. The major factor acting against the mining is a low social consciousness of importance of mineral commodities for covering everyday needs of a community, together with traditional vision of the mining as exclusively damaging natural environment. The protection of deposits for future development should be secured by a special Legal Act. The knowledge and reliable information on importance of mineral raw materials for everyday life and local and regional and country economy as well as of real impact of the mining on the environment and the modes of its remediation is indispensable for proper management of mineral deposits. Such knowledge should be disseminated properly in schools and by media in PR campaigns.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2009, 57, 7; 591-599
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Możliwości i ograniczenia wykorzystania wyrobisk poeksploatacyjnych na składowiska odpadów
Autorzy:
Radwanek-Bak, B.
Patorski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/86666.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu
Tematy:
wyrobiska poeksploatacyjne
wykorzystanie
skladowiska odpadow
czynniki ograniczajace wykorzystanie wyrobisk poeksploatacyjnych
Źródło:
Problemy Ekologii Krajobrazu; 2004, 13
1899-3850
Pojawia się w:
Problemy Ekologii Krajobrazu
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Legal and formal factors related to the mineral raw material deposits accessibility in Europe
Prawne i formalne czynniki związane z dostępnością złóż kopalin w krajach Europy
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Kivinen, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216862.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
mineral deposits accessibility
law regulation
nature protection
spatial planning conflict
mineral sustainability
Europe
dostępność złóż kopalin
regulacja prawna
ochrona przyrody
ochrona krajobrazu
konflikt planistyczny
Opis:
Over the last decades, the access to mineral raw material deposits has been increasingly limited by diverse limitations and obstacles. Some of them including: permits, taxes and fees, the ownership of mineral deposits, environmental protection rules and land-use and spatial planning conflicts, are related to state (governmental) activities and others such as protests against the mining activity and NIMBY effect, to societal issues. The legal authorities, governments and regulators are the stakeholders involved in the legislative issues of this process. A major potential matter of dispute lies in land-use issues. Diverse land-use types, for example, nature conservation, tourism and building development, can restrict the area available for exploration and/or mining, and thus access to mineral deposits. The nature of the land-use competition seems to be similar in different countries and regions, and so do the land-use conflicts. However, the scale and the underlying reasons of the land-use conflicts may differ. This also applies to the approaches to solve the problems. [...]
Dostępność złóż kopalin jest jednym z ważnych czynników warunkujących możliwość ich gospodarczego wykorzystania. Od wielu lat obserwuje się narastające jej ograniczenia i przeszkody. Część spośród nich jak: koncesjonowanie, system opłat, własność złóż i terenów ich występowania, wymagania w zakresie ochrony przyrody oraz planowania przestrzennego są związane z krajowymi regulacjami prawnymi i są kontrolowane przez organa administracji państwowej lub samorządowej; inne, jak np. protesty społeczne lub efekt NIMBY, są domeną społeczeństwa. W niniejszej pracy przedstawiono pierwsze z nich tj. uwarunkowania prawne i formalne. Różne możliwości i zapisy dotyczące wykorzystania terenu np. ochrona przyrody, turystyka i rekreacja, zabudowa terenu mogą utrudnić lub uniemożliwić dostęp do złóż kopalin ograniczając obszary dla prowadzenia poszukiwań lub ich wydobycia. Zjawisko konkurowania w zakresie różnych sposobów wykorzystania powierzchni terenu wydaje się być podobne w wielu krajach i regionach, sprzyjając powstawaniu konfliktów, jakkolwiek zarówno skala, jak i ich szczegółowe przyczyny mogą się różnić. Dotyczy to również podejmowanych prób ich rozwiązywania. [..]
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2016, 32, 4; 59-71
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact of meteorological drought on hydrological drought in Toruń (central Poland) in the period of 1971–2015
Wpływ suszy meteorologicznej na suszę hydrologiczną w Toruniu (centralna Polska) w latach 1971–2015
Autorzy:
Bąk, B.
Kubiak-Wójcicka, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/292314.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
drought indices
hydrological drought
meteorological drought
Vistula River
susza hydrologiczna
susza meteorologiczna
Wisła
wskaźniki suszy
Opis:
The paper presents impact of meteorological drought on hydrological drought on the Vistula River in Toruń in the period of 1971–2015. It uses index method for the assessment of hydrological drought threat degree as a result of multi-month lasting meteorological drought. Based on the values of the SPI-24 (24-month standardized precipitation index) it was determined that meteorological drought in Toruń appeared six times and the total time of the phenomenon was 33% of the studied interval. Periods of hydrological drought on the Vistula River in Toruń have been determined based on the values of the SWI-24 (24-month standardized water level index). It has been found out that hydrological drought appeared four times and its total time was 10% longer that the meteorological drought. Based on the values of both indices (SPI-24 and SWI-24) correlation coefficient for months, seasons and years, it was found that the relation between both kind of droughts is weak (r < 0.5). That result is also confirmed in the distribution of both kinds of drought. Only in 32 months (8% of the total time) the intensity of the two simultaneously occurring drought was at least moderate. The achieved results revealed that the hydrological drought was occurring periodically, independent on meteorological drought. Hydrological drought was also influenced by the external factors (hydropower plant in Włocławek, Major Groundwater Basin – GZWP) and climate factors appearing in the upper and middle part of the river basin.
W artykule przedstawiono wpływ suszy meteorologicznej na suszę hydrologiczną na Wiśle w Toruniu w latach 1971–2015. W tym celu wykorzystano metodę wskaźnikową do oceny stopnia zagrożenia suszą hydrologiczną w wyniku wystąpienia wielomiesięcznej suszy meteorologicznej. Na podstawie wartości wskaźnika SPI-24 (ang. standardized precipitation index) dla 24-miesięcznego okresu stwierdzono, że susza meteorologiczna w Toruniu wystąpiła sześć razy, a łączny czas trwania zjawiska wynosił 33% badanego wielolecia. Okresy suszy hydrologicznej dla Wisły w Toruniu wyznaczono na podstawie wartości wskaźnika SWI-24 (ang. standardized water level index) dla 24-miesięcznego okresu. Stwierdzono, że susza hydrologiczna pojawiła się cztery razy, a jej łączny czas trwania był dłuższy o 10% od suszy meteorologicznej. Bazując na wartościach współczynnika korelacji między wartościami obu wskaźników (SPI-24 i SWI-24) w miesiącach, sezonach i latach stwierdzono słabą zależność między obiema suszami (r < 0,5). Wynik ten ma potwierdzenie także w rozkładzie obu susz. Tylko w 32 miesiącach (8% badanego wielolecia) intensywność obu jednocześnie występujących susz była co najmniej umiarkowana. Uzyskane wyniki świadczą, że susza hydrologiczna występowała okresowo niezależnie od suszy meteorologicznej. Na przebieg suszy hydrologicznej miały również wpływ lokalne czynniki zewnętrzne (elektrownia wodna we Włocławku, zbiornik wód podziemnych GZWP) oraz czynniki klimatyczne występujące w górnej i środkowej części dorzecza Wisły.
Źródło:
Journal of Water and Land Development; 2017, 32; 3-12
1429-7426
2083-4535
Pojawia się w:
Journal of Water and Land Development
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przestrzenna ocena perspektyw surowcowych obszaru krakowskiego (północno-zachodnia część województwa Małopolskiego)
Spatial evaluation of the mineral deposit prospectives for Kraków region (NW part of the Małopolska Voivodeship)
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Koźma, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/170773.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
złoża kopalin
surowce naturalne
analiza przestrzeni
Małopolska
mineral deposit
natural aggregates
spatial analysis
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki kartograficznej analizy geologiczno-środowiskowych i planistycznych uwarunkowań zagospodarowania, wydzielonych jednostek geologiczno-złożowych w obszarze położonym na zachód od Krakowa. Znajduje się on we fragmencie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Kotliny Oświęcimskiej i brzeżnej strefy Pogórza Wielickiego. W regionie tym występuje szereg znaczących, z punktu gospodarczego, złóż związanych z jurajskimi i paleozoicznymi utworami monokliny śląsko-krakowskiej, neogeńskimi utworami zapadliska przedkarpackiego, karpackimi utworami fliszowymi serii śląskiej i podśląskiej oraz czwartorzędowymi utworami dolin rzecznych. Jednocześnie znaczne fragmenty obszaru objęte są zróżnicowanymi, pod względem rangi, obiektami ochrony przyrody ożywionej oraz poddawane są silnej presji zabudowy terenu, trwale wykluczającej inne funkcje użytkowania. Zaprezentowano metodę wartościowania stanu zagospodarowania omawianego terenu, z zastosowaniem podziału obszaru na równopowierzchniowe pola oceny, przeprowadzonego z zastosowaniem technik GIS. Wyniki zostały skonfrontowane z wydzieleniami jednostek geologiczno-złożowymi, co w efekcie końcowym umożliwiło wskazanie obszarów predysponowanych dla inwestycji górniczych, spełniających kryteria zrównoważonego rozwoju
The paper deals with the results of the analysis of the geological-environmental mapping and land development conditions of the selected geological-mineral deposits units in the region west of Kraków. The discussed area is located in the part of the Kraków-Czestochowa Upland, the Oświęcim Basin and the border zone of Wielickie Foothills. From the economical point of view there are many important mineral deposits which are related to the Jurassic and Paleozoic rocks of Krakow-Silesia monocline, Neocene deposits of the Carpathian Foredeep, the Silesian and under Silesian series of the Carpathian flysch as well as Quaternary river deposits. The considerable parts of the discussed area are covered by the various types of nature protection zones and strong building development – the factors which eliminate other options for land use. The valuation method of the state of land development, based on the equal-surface valuation areas using of the GIS methods has been presented. The obtained results have been compared with the geological–mineral deposits units. The analysis allowed the indication of the areas predisposed towards mining activity which fulfills the sustainable development criteria.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2011, 52, 6; 26-37
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Żyłowe złoża kalcytów
Vein calcite deposits
Autorzy:
Bąk, B.
Kuć, P.
Nieć, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/170852.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
kalcyt
żyły kalcytowe
różanka
wapienie
dolomity
calcite
vein of calcite
limestone
dolomite
Opis:
Żyły kalcytów cechujące się znaczną grubością, od kilku do kilkunastu, rzadziej kilkudziesięciu metrów, występują w obszarze kielecko-chęcińskim oraz w rejonie Krzeszowic koło Krakowa. Niektóre z nich są udokumentowane i wykazywane w krajowym bilansie zasobów. Obecnie nie mają znaczenia gospodarczego i nie są eksploatowane. Miały one znaczenie w przeszłości. Wydobywano z nich kalcyt żyłowy, zwany „różanką”, ceniony z uwagi na jego walory dekoracyjne. Wykorzystywane były głównie w budownictwie sakralnym. Żyły kalcytu występujące w strefie zaburzeń tektonicznych, przez co cechuje je złożona budowa o zróżnicowanych teksturach. Poszczególne generacje kalcytu różnią się barwą i strukturą skupień kalcytu. Kalcyt zazwyczaj jest grubokrystaliczny, często jego agregaty mają budowę pręcikową. Żyły mają budowę złożoną, krystyfikacyjną i brekcjową. W drugiej połowie XX w. żyły kalcytowe, z przyczyn ekonomicznych i względów ochrony środowiska, straciły znaczenie gospodarcze. Ich eksploatacja na niewielką, rzemieślniczą skalę, powinna być nadal możliwa jako źródło kamienia do rekonstrukcji starych zabytków architektonicznych.
Pure calcite veins of considerable thickness up to teens of meters, that occurs in the western part of Holy Cross Mts., and to the West of Kraków, were economically important in the past. Their coarse crystalline varied: banded, cockade or breccia structure and varied rose coloration, make theme unique decorative, ornamental stone. Recently, they lost importance due to small size and environment protection exigencies, however they are listed in governmental mineral resources inventory. Their small scale, artisanal quarrying is still possible, as a source of ornamental stone for reconstruction of old architectural monuments.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2016, 57, 5; 34-41
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tradycje, dzień dzisiejszy i perspektywy wykorzystania iłów mioceńskich Kotliny Sądeckiej dla ceramiki budowlanej
Tradition, present-day status and perspectives of use the Miocene clays of the Nowy Sącz basin for building ceramics
Autorzy:
Bąk, B.
Piotrowska, A.
Smoleń, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394785.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
kopaliny ilaste ceramiki budowlanej
iły mioceńskie
zasoby geologiczne bilansowe
ochrona zasobów kopalin
rekultywacja wyrobisk
common clays
miocene clays
mineral resources
mineral deposits protection
open-pits reclamation
Opis:
Górnictwo kopalin ilastych ceramiki budowlanej w okolicach Nowego Sącza ma wieloletnie tradycje. Jest to związane głównie z występowaniem w strefie przypowierzchniowej ilasto-mułkowych osadów miocenu, które stanowią dobre źródło surowców ceramicznych. W obszarze ich płytkiego występowania udokumentowano kilka dużych złóż kopaliny przydatnej dla ceramiki budowlanej. Były one intensywnie eksploatowane w II połowie XX wieku. Obecnie ich znaczenie gospodarcze maleje. Czyżby oznaczało to schyłek ceglarstwa sądeckiego? W ostatnich latach z przyczyn ekonomicznych zakończono wydobycie z największego i eksploatowanego na znaczną skalę złoża Biegonice-Dąbrówka. Pozostały w nim znaczne zasoby niewykorzystanej kopaliny. W opracowaniu przedstawiono krótki rys historyczny, aktualny stan zagospodarowania złóż i perspektywy dalszego wykorzystania kopalin ilastych w tym rejonie.
Mining of common clays in the surroundings of Nowy Sącz has a long lasting tradition. It is related mainly to Miocene clayey-mud deposits, which are valuable ceramic resources and occur here close to the ground surface. Several large deposits of these minerals have been documented here. They were intensively exploited in the 2nd half of the twentieth century, but they are becoming less important nowadays. Is it a decline of brick-ceramic industry in the Nowy Sącz region? Mining of the largest and widely exploited Biegonice deposit has finished recently due to economic reasons. Yet, the mineral resources are still available in this deposit area. The paper presents a short historical overview, evaluation of current deposits status and perspectives of common clay exploitation in this region in future.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2010, 79; 245-256
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maksymalne roczne sumy dobowe opadów o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia na obszarze środkowej Polski na podstawie danych z wielolecia 1966–2010
The annual maximum daily rainfall with different probabilities of exceedance in central Poland based on data from the multiannual period 1966–2010
Autorzy:
Krężałek, K.
Szymczak, T.
Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/339151.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
izohiety
maksymalne roczne sumy dobowe opadów
prawdopodobieństwo przewyższenia
rozkład prawdopodobieństwa
annual maximum daily rainfall
isohyets
probability distribution
probability of exceedance
Opis:
Celem pracy było określenie wartości wybranych kwantyli rozkładu prawdopodobieństwa maksymalnych rocznych sum dobowych opadu i ich zmienności na obszarze środkowej Polski. Wykorzystano aktualne dane pomiarowe pochodzące z 29 stacji pomiarowych, obejmujące wielolecie 1966–2010. Przyjęto, że własności losowe maksymalnych rocznych dobowych sum opadów mogą być odwzorowane przez cztery typy rozkładów prawdopodobieństwa: Weibulla, log-gamma, gamma i log-normalny. Estymację parametrów rozkładów prawdopodobieństwa przeprowadzono metodą największej wiarygodności. Stosując kryterium Akaike, wybrano – oddzielnie dla każdej stacji – najlepiej dopasowany rozkład. Wyniki przedstawiono w postaci zestawienia tabelarycznego maksymalnych rocznych sum opadów dobowych o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1%, p = 10%, p = 50% dla analizowanych stacji pluwiometrycznych oraz graficznie – w postaci powierzchni pól opadu i map z izohietami wyznaczonymi dla powyższych prawdopodobieństw. Do opracowania obszarowego rozkładu wysokości opadów zastosowano zmodyfikowaną metodę interpolacyjną Sheparda. Największą obszarową zmiennością charakteryzowały się maksymalne opady dobowe o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1%, których sumy zmieniały się od 60,2 do 106,8 mm.
The aim of the study was to determine the values of selected quantiles of probability distribution of annual maximum daily rainfall in the area of central Poland, and their variability. The material for the study consists of measurement data from the multiannual period 1966–2010 gathered by 29 weather stations. Four types of probability distribution functions have been selected to be possibly used as mathematical models of random properties of annual maximum daily rainfall: Weibull, loggamma, gamma and log-normal. The parameters of probability distributions were estimated using the maximum likelihood method, and the best fitting probability distribution was selected for each station separately using the Akaike criterion. The results are presented in the form of a table of annual maximum daily rainfall with probabilities of exceedance p = 1%, p = 10%, p = 50% for the analyzed weather stations, and graphically in the form of precipitation fields and isohyetal maps drawn for the above probabilities. A modified Shepard interpolation method was used for the development of zonal distribution of precipitation amounts. The biggest zonal variability characterized the maximum daily rainfall with probability of exceedance p = 1%, whose totals varied from 60.2 mm to 106.8 mm.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2013, 13, 4; 77-90
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ przewidywanej zmiany klimatu na zapotrzebowanie ziemniaka późnego na wodę
Impact of climate change on water demand of late potato
Autorzy:
Labedzki, L.
Bak, B.
Liszewska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61230.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
agrometeorologia
zmiany klimatyczne
scenariusze zmian klimatu
prognozowanie
oddzialywanie na rosliny
rosliny okopowe
ziemniaki pozne
potrzeby wodne
ewapotranspiracja potencjalna
Opis:
Praca zawiera analizę wpływu prognozowanej zmiany klimatu na zapotrzebowanie na wodę ziemniaka późnego w latach 2021–2050 oraz 2071–2100. Dane meteorologiczne zostały pozyskane z modelu regionalnego RM5.1, z warunkami brzegowymi z modelu globalnego ARPEGE dla scenariusza emisji SRES: A1B. Okresem referencyjnym były lata 1971–2000. Miarą zapotrzebowania wody przez daną roślinę uprawną dla wydania określonego plonu jest ewapotranspiracja potencjalna tej rośliny. Obliczono ją przy użyciu metody Penmana-Monteitha i współczynników roślinnych. Wpływ zmian klimatu na ewapotranspirację potencjalną ziemniaka późnego na obszarze Polski oceniano na pięciu stacjach meteorologicznych, reprezentatywnych dla regionów agroklimatycznych: Olsztyn, Bydgoszcz, Warszawa, Wrocław, Kraków. W wieloleciach 2021–2050 i 2071–2100 zwiększy się zapotrzebowanie na wodę w uprawie ziemniaka późnego. W wieloleciu 2021-2050 są spodziewane kilkuprocentowe wzrosty (do 7%), natomiast w latach 2071-2100 prognozowany wzrost będzie jeszcze większy (do 18%). Największy wzrost zapotrzebowania nastąpi w regionie południowo-zachodnim i środkowo-wschodnim, a najmniejszy w południu-wschodnim. Przewidywane zmiany klimatyczne i związany z nimi wzrost zapotrzebowania na wodę przez rośliny, powinny spowodować zwiększenie powierzchni nawadnianej i wzrost zapotrzebowania na wodę do nawodnień.
The paper presents the analysis of the impact of predicted climate change on water demand of late potato in 2021–2050 and 2071–2100. Meteorological data were simulated with the regional model RM5.1 with boundary conditions from the global model ARPEGE for the scenario SRES: A1B. Reference period was 1971–2000. The measure of crop water demand is potential evapotranspiration. It was calculated using the Penman-Monteith method and crop factors. The impact of climate change on potential evapotranspiration of late potato was evaluated in Poland at the five meteorological stations representative for agroclimatic regions: Olsztyn, Bydgoszcz, Warszawa, Wrocław, Kraków. Water demand of late potato will increase of up to 7% in 2021-2050 and of up to 18% in 2071-2100. Increase will be the biggest in the south-west and central- east regions and the smallest in south-east region. Predicted climate change and increased crop water demand should result in increase of irrigated area and irrigation water requirements.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2013, 2/I
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Możliwości zastosowania kamieni łamanych z polskich złóż dla potrzeb kolejnictwa
The possibility of use of the crushed stones from the mineral deposits in Poland for railway construction
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Miśkiewicz, W.
Brzeziński, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394389.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
kruszywa łamane dla kolejnictwa
klasyfikacja
złoża kopalin
Polska
crushed stones for railway construction
classification
mineral deposits
Polska
Opis:
Celem niniejszej pracy jest próba szczegółowej oceny kopalin skalnych z udokumentowanych złóż dla specyficznego kierunku zastosowań, jakim jest kolejnictwo. Bodźcem do przeprowadzenia takiej analizy jest planowane znaczne zwiększenie zapotrzebowania na naturalne kruszywa łamane dla kolejnictwa, związane z wieloletnim programem modernizacji sieci kolejowej w Polsce. Kruszywa takie muszą spełniać wysokie wymagania jakościowe, odznaczać się dużą wytrzymałością na ściskanie i zwięzłością, małą porowatością, całkowitą mrozoodpornością i odpornością na wietrzenie, a także odpowiednimi parametrami geometrycznymi. Punktem odniesienia analizy pozostają obowiązujące normy, w szczególności norma PN-EN 13450:2013 „Kruszywa na podsypkę kolejową". Jej założeniem jest odejście od powiązania wymagań jakościowych z konkretnymi rodzajami skał, a ukierunkowanie na deklarowanie jakości wyrobów gotowych i ich certyfikację. Powoduje to z jednej strony rozszerzenie potencjalnego spektrum rodzajów kopalin możliwych do wykorzystania w kolejnictwie, z drugiej - potrzebę weryfikacji i zróżnicowania jakościowego dużej grupy złóż. Efektem analiz i badań jest propozycja klasyfikacji udokumentowanych w Polsce złóż pod kątem przydatności zawartych w nich kopalin do produkcji kruszyw łamanych dla kolejnictwa. Brak możliwości bezpośredniego powiązania obecnych wymagań normowych z parametrami jakościowymi kopalin podanymi w dokumentacjach geologicznych złóż powoduje konieczność wypracowania odpowiedniej ich klasyfikacji. W zaproponowanej klasyfikacji podzielono złoża na 3 klasy o parametrach kopalin - najkorzystniejszych, korzystnych i miernych - dla produkcji tych kruszyw. Klasyfikacja taka, mimo że w odniesieniu do złóż rezerwowych ma charakter wstępny ze względu na niedostateczny stopień rozpoznania szczegółowych parametrów jakościowych kopalin i ich zmienności, może stanowić wskazówkę dla przyszłych inwestorów, ułatwiającą wybór złóż o oczekiwanych właściwościach technicznych kopalin.
The purpose of presented publication is a detail assessment of the rock quality from the Polish mineral deposits for the specific use in the railway construction. The impulse for this evaluation is the expected increase of demand for crushed stones for railways, related to the long-term program of the railway network modernization in Poland. The crushed stones for railway construction have to be high quality materials with a high strength, low porosity, high frost and weathering resistance, and some specific geometric parameters. The basis for the analysis should be a EU standard PN-EN 13450. Its founding seems to be focused on the declaring the quality of final products (crushed stones) and their certification, and derogate from direct relation to the types of rocks. It should be preferred because of increasing of the spectrum of raw materials (including secondary sources too), but due to the domination of primary sources (rocks from documented mineral deposits) the knowledge about their suitability is important for future proper management of the deposits. New standards also create a need for quality verification of many mineral deposits. As the result of the analysis, a proposal of classification of mineral deposits in the aspect of possible use of the rocks in the railway construction, has been presented. In the paper, a methodology and classification criteria were shown. According to the proposed classification all analyzed mineral deposits have been divided into 3 groups: most favorable, favorable and less favorable for crushed stones production for railway construction. Even though it is of preliminary nature, it should be helpful for future investors making it easier the selection of the deposits with the expected parameters.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2014, 88; 209-223
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Susze meteorologiczne w rejonie stacji ZMŚP w Koniczynce (Pojezierze Chełmińskie) w latach 1951-2010
Meteorological droughts in the region of the station of integrated environmental monitoring in Koniczynka (Chełmno Lakeland) in the years 1951-2010
Autorzy:
Bąk, B.
Kejna, M.
Uscka-Kowalkowska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/338212.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
Koniczynka
Pojezierze Chełmińskie
susza meteorologiczna
wskaźnik SPI
Chełmno Lakeland
meteorological drought
SPI
Opis:
W pracy przedstawiono problem występowania susz meteorologicznych na rolniczym obszarze zlewni Strugi Toruńskiej. Analizę zmienności miesięcznych susz meteorologicznych w latach 1951-2010 przeprowadzono na podstawie danych ze stacji Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Koniczynce (Pojezierze Chełmińskie). Jest to rejon charakteryzujący się niewielką sumą roczną opadów - 548 mm, o bardzo dużej ich zmienności z roku na rok (od 307 mm w 1951 r. do 1050 mm w 1980 r.). W poszczególnych miesiącach zmienność opadów jest jeszcze większa (współczynnik zmienności zmienia się od 49% w marcu do 93% w czerwcu). Intensywność suszy w każdym miesiącu oceniono za pomocą wskaźnika standaryzowanego opadu SPI (Standardized Precipitation Index). W Koniczynce w badanym wieloleciu susze pojawiały się we wszystkich miesiącach roku. Stwierdzono 73 okresy suszy, które łącznie trwały 186 miesięcy, czyli przez 26% miesięcy badanego wielolecia. Najczęściej pojawiały się jednomiesięczne susze (28 razy), oraz dwu- (15 razy) i trzymiesięczne (po 13 razy). Przeciętny okres suszy trwał 2,5 miesiąca, a najdłuższy - 10 miesięcy. Najwięcej ekstremalnych susz pojawiło się w marcu, kwietniu, sierpniu i grudniu, silnych susz w lutym i we wrześniu, a umiarkowanych w sierpniu i w grudniu. Dla rolnictwa istotne znaczenie mają susze meteorologiczne w okresie wiosennym (III-V) i letnim (VI-VIII). W wieloleciu 1951-2010 trwały one łącznie 96 miesięcy, co stanowi 13% badanego okresu i powodowały opóźnienie siewu i wschodów roślin lub całkowite ich usychanie. W niektórych latach, np. w 1971, 1975, 1996, 2003 r., wczesnowiosenną suszę meteorologiczną poprzedzała dodatkowo susza w miesiącach zimowych.
The paper presents the problem of meteorological droughts in an agricultural catchment of the Struga Toruńska. The analysis of monthly variation of meteorological droughts between 1951 and 2010 was based on data from the Station of Integrated Environmental Monitoring in Koniczynka (Chełmno Lakeland). The region is characterized by a small sum of annual rainfall (548 mm), and a high year-to-year variability (from 307 mm in 1951 to 1050 mm in 1980). For particular months, the variability coefficient was even higher ranging from 49% for March to 93% for June. The intensity of drought in each month was assessed using Standardized Precipitation Index (SPI). In Koniczynka, droughts were recorded in all months of the year. Seventy three periods of drought were recorded which lasted in total 186 months i.e. 26% of the study period. Most frequent were one-month droughts (28), two-month (15) and three-month (13) droughts. The average dry period lasted 2.5 months; the longest lasted 10 months. The extreme droughts appeared most often in March, April, August and December (3 cases in each), severe droughts - in February and in September (4), and moderate droughts in August and December (7). Meteorological droughts particularly important for agriculture are those in the spring (March-May) and summer (June-August) time. In the years 1951-2010 they lasted 96 months in total, which represented 13% of the study period (March-August). They caused delayed sowing and sprouting of plants or complete plant wilting. Moreover, in some years (1971, 1975, 1996, 2003) meteorological drought in the winter months preceded the early spring drought.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2012, 12, 2; 19-28
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Okresy posuszne w rejonie Bydgoszczy
Dry periods in the Bydgoszcz region
Autorzy:
Kasperska-Wołowicz, W.
Łabędzki, L.
Bąk, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/338558.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
dni bezopadowe
opad atmosferyczny
posucha
days without precipitation
precipitation
drought
Opis:
Do oceny okresów posusznych w rejonie Bydgoszczy w okresie wegetacyjnym wykorzystano: metodę ciągów dni bezopadowych, klasyfikację opadów Kaczorowskiej na podstawie wskaźnika względnego opadu i klasyfikację Marcilonka na podstawie rozkładu prawdopodobieństwa opadu. W rejonie Bydgoszczy opady atmosferyczne są małe i często występują okresy posuszne. W latach 1972-2001 w ciągu okresu wegetacyjnego notowano średnio dwa okresy posuszne trwające 11-15 dni i jeden trwający 15-20 dni. Co drugi rok występował okres posuszny trwający ponad 20 dni. Najdłuższy okres bezopadowy trwał 38 dni, a średnio w badanym wieloleciu 21-22 dni. Co roku można spodziewać się około 50-60 dni z posuchą atmosferyczną. W każdym miesiącu istnieje możliwość wystąpienia posuchy. Na podstawie klasyfikacji według Kaczorowskiej i Marcilonka kwiecień, maj, czerwiec oraz wrzesień najczęściej były miesiącami suchymi. Były one bardziej suche niż przeciętne w ponad 40% przypadków. Ze względu na to, że w klasyfikacji Kaczorowskiej i Marcilonka najkrótszym okresem oceny warunków opadowych jest miesiąc, nie są one przydatne do operacyjnego monitorowania suszy. Do tego celu przydatna może być metoda ciągów bezopadowych, pod warunkiem ustalenia miarodajnego opadu przerywającego okres posuszny.
Three methods were used to evaluate dry periods in the Bydgoszcz region in the growing season: sequences of the days without precipitation, the relative precipitation index and the Kaczorowska's classification, the probability distribution of precipitation and the Marcilonek's classification. Low precipitation and dry periods are common in the Bydgoszcz region. In the growing season of the years 1972-2001 two dry periods of 11-15 days and one period lasting 15-20 days were noted on the average. The period lasting more then 20 days occurred every second year. The longest period without precipitation lasted 38 days and the long term mean duration was 21-22 days. About 50-60 days with atmospheric drought may be expected every year. Dry period may occur every month. According to the Kaczorowska's and Marcilonek's classifications April, May, June and September were the most often dry months with the frequency of over 40%. Because a month is the shortest period for evaluation of precipitation in the Kaczorowska's and Marcilonek's methods, they are not useful for operational monitoring of droughts. The method of sequences of days without precipitation can be useful for this purpose providing the reliable rainfall breaking a dry period is determined.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2003, T. 3, z. spec. (9); 39-56
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Surowce kluczowe, strategiczne i krytyczne dla polskiej gospodarki
Pivotal, strategic and critical mineral raw materials for the Polish economy
Autorzy:
Radwanek-Bąk, B.
Galos, K.
Nieć, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075839.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
polska geologia gospodarcza
surowiec kluczowy
surowce strategiczne
minerały krytyczne
Polish economic geology
pivotal raw material
strategic raw materials
critical minerals
Opis:
Comprehensive and harmonious economic development of each country depends on the availability of raw materials, in particular mineral deposits, necessary for the functioning of the various industries that produce the substances and equipment required to meet the needs of the population, and for the efficient operation of agriculture and transport. The identification of raw materials, which are important for the country, is the basis of mineral policy and strategy. Diverse conditions of production of mineral raw materials result in their division into groups of different importance for the national economy. In Poland, three independent proposals for determining economically important mineral raw materials were developed. Despite their intuitive, similar approaches, various raw materials were identified as pivotal, strategic and critical. We would like to clarify their definitions: Pivotal raw materials – essential for the proper functioning of the economy and satisfying the needs of the society, those whose supply must be assured; Strategic raw materials - not sufficiently (at least 90%) supplied from domestic sources, or whose opportunities for permanent supply are limited or threatened (including the raw materials necessary for the development of innovative technologies); Critical raw materials - those whose chance of gaining (from both primary and secondary sources) is of high risk and their substitutability is low (in particular raw materials on the EU Critical List). There are 27 pivotal raw materials, especially important for the Polish economy, which are distinguished by the importance of raw materials and the importance of the substitution of raw materials. The list of strategic raw materials counts 36 items and includes a number of pivotal raw materials, important for the economy but being deficient in Poland. Eighteen mineral raw materials were considered critical. Depending on the changing, widely understood market conditions, such lists should be reviewed and updated at least every 5 years.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2018, 66, 3; 153--159
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A conception of a mountain geopark in a SPA region; example of a projected Geopark „Wisłok Valley – The Polish Texas”, in the Krosno region
Koncepcja górskiego geoparku na obszarze uzdrowiskowym na przykładzie projektowanego geoparku „Dolina Wisłoka – Polski Teksas”, ziemia krośnieńska
Autorzy:
Wasiluk, R.
Radwanek-Bąk, B.
Bąk, B.
Kopciowski, R.
Malata, T.
Kochman, A.
Świąder, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/128323.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
geopark
geotourism
Outer Carpathians
crude oil
geoturystyka
Karpaty zewnętrzne
ropa naftowa
Opis:
The Polish Geological Institute – National Research Institute (PGI – NRI), in cooperation with AGH University of Science and Technology in Krakow carried out the project of new geopark in Poland – “Wisłok Valley – The Polish Texas”. It is located in the Polish Outer Carpathians (SE part of Poland). Oil fields, mineral water, nappe tectonics and other geological components of the Outer Carpathians constitute important elements of the geodiversity of this region. The area is located in the Krosno neighbourhood and encloses a zone of about 1000 km2. The Iwonicz-Zdrój – Rymanów-Zdrój SPA region is also included in the research area. It covers 20 municipalities of the Podkarpackie province. For the project of the Geopark, a geotouristic map, geosites, geological-educational paths, website, advertising brochures, geological-educational tables and a movie were made, which promote geotourism. The final product will be targeted at regional and local public administration bodies, national and landscape Parks, the State Forests National Forest Holding and local tourist organizations.
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie zrealizował projekt nowego geoparku w Polsce „Dolina Wisłoka – Polski Teksas”. Ma się on znajdować w Karpatach zewnętrznych. Złoża ropy naftowej, wody mineralne, tektonika płaszczowinowa i inne geologiczne cechy Karpat zewnętrznych składają się na georóżnorodność tego rejonu. Obszar tego opracowania obejmował ponad 1000 km2 w rejonie Krosna włączając w to również teren uzdrowisk Iwonicza-Zdroju i Rymanowa Zdroju. Projekt ten objął swym zasięgiem 20 gmin województwa podkarpackiego. W ramach projektu wykonano mapę geologiczno- turystyczną, udokumentowano ponad 150 geostanowisk i zaprojektowano dziewięć ścieżek geologiczno-edukacyjnych. Przygotowano też dwa foldery, 12 tablic geologiczno-edukacyjnych, zaprojektowano stronę internetową o projekcie oraz nakręcono film promocyjny. Produkt końcowy skierowany jest do wykorzystania w promocji regionu do samorządów lokalnych, parków krajobrazowych i narodowych, lasów państwowych oraz lokalnych organizacji turystycznych.
Źródło:
Geotourism / Geoturystyka; 2016, 3-4; 43-52
1731-0830
Pojawia się w:
Geotourism / Geoturystyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szkic metalogenii polskich Karpat – modele i możliwości występowania złóż rud
Outline of metallogeny of the Polish Carpathians – ore deposit models and the possibility of discovery hidden ore deposits
Autorzy:
Nieć, M.
Radwanek-Bąk, B.
Lenik, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2061673.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
metalogenia
złoża rud
modele złóż
Karpaty
metallogeny
ore deposit
deposit models
Carpathians
Opis:
W polskiej części Karpat występują liczne przejawy mineralizacji kruszcowej. W przeszłości prowadzono tu również działalność górniczą. Rudy żelaza wydobywano w Tatrach i Karpatach fliszowych. Na niewielką skalę eksploatowano żyły polimetaliczne w Tatarach i Pieninach. Obecnie wystąpienia tych rud nie mają znaczenia gospodarczego. Dawne złoża są małych rozmiarów, w dodatku często znacznie wyeksploatowane oraz nie spełniają aktualnych wymagań jakościowych, pozwalających na ich udokumentowanie. Ostatnie prace poszukiwacze złóż rud prowadzono w XX w., szczególnie w okresie międzywojennym, jak również tuż po drugiej wojnie światowej. Nie doprowadziły one jednak do udokumentowania nowych złóż. Wzrastające zapotrzebowanie na metale i rozwój technologii pozwalających na wykorzystanie rud o niskich zawartościach metali oraz opłacalna eksploatacja małych złóż zakrytych skłaniają do ponownego rozważenia możliwości występowania złóż rud metali w Karpatach. Niniejsza praca koncentruje się na dwóch głównych wątkach tematycznych. Pierwszym jest omówienie i analiza dostępnych materiałów źródłowych, dotyczących dawnych złóż oraz stwierdzonych wystąpień i przejawów mineralizacji kruszcowej. Dokonano próby ich interpretacji w nawiązaniu do współcześnie wyróżnianych modeli złóż. Uwzględniono przy tym obecne modele geotektoniczne budowy Karpat i ich rozwoju. Drugim wątkiem, bazującym na wynikach zaprezentowanych analiz i przemyśleń, jest wytypowanie kilku rejonów, które zdaniem autorów są perspektywiczne dla występowania złóż rud metali, zwłaszcza złóż położonych na większych głębokościach niż dotychczas poszukiwano. W rejonach tych (łuska Bystrego, rejon od Krynicy do Wysowej, strefa występowania andezytów w pienińskim pasie skałkowym) rekomenduje się przeprowadzenie lepszego rozpoznania, zarówno pod kątem ich budowy wgłębnej, jak i badań geochemicznych, przy użyciu nowoczesnych metod badawczych. Zwrócono również uwagę, że słaba znajomość wgłębnej budowy Karpat nie pozwala na bardziej szczegółową ocenę możliwości występowania innych złóż ukrytych, których nie można wykluczyć.
Numerous manifestations of ore mineralization are found in the Polish part of the Carpathians. In the past there were also episodes of mining activity. Iron ores were mined in the Tatra Mountains and Outer Carpathians) as well as small-scale exploitation of polymetallic lodes was undertaken (Tatras, Pieniny). Currently, there are no documented deposits of metallic ores in this area. Formerly extracted deposits are of small size, and many of them are highly exhausted and do not meet current quality requirements. The last explorations for ore deposits were carried out in the 20th century, especially after World War II. However, they have not led to discovery of new deposits. The increasing demand for metals and the development of technologies allowing the use of ore with low levels of metals and profitable exploitation of small “hidden” deposits give rise to reconsider the possibility of occurrence of ore deposits in the Carpathians. This paper focuses on two major topics. The first one is a discussion and analysis of available source materials and data on the old deposits and identified occurrences of ore mineralization. An attempt of their interpretation in relation to the contemporary models of deposits was made. Current geotectonic models of the geological structure of the Carpathians and their development were taken into account. The second topic, based on the results of presented analyses and ideas, is the selection of some areas prospective for the occurrence of ore deposits, especially those located at greater depths than previously sought. In these areas (the Bystre thrust, the area between Krynica and Wysowa, and the zone of andesite occurrences in the Pieniny Klippen Belt) it is recommended to perform exploration to both better examine their deep geological structure and conduct geochemical surveys using modern research methods.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2016, 467; 9--40
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wielkość i zmienność ewapotranspiracji wskaźnikowej według Penmana-Monteitha w okresie wegetacyjnym w latach 1970-2004 w wybranych rejonach Polski
Magnitude and variability of Penman-Monteith reference evapotranspiration in the growing season of 1970-2004 in selected regions of Poland
Autorzy:
Łabędzki, L.
Bąk, B.
Kanecka-Geszke, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/338248.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
ewapotranspiracja wskaźnikowa
metoda Penmana-Monteitha
Penman-Monteith method
reference evapotranspiration
Opis:
Ewapotranspiracja wskaźnikowa jest bardzo ważnym parametrem agrometeorologicznym, określającym potencjalne możliwości parowania. Różnica między ewapotranspiracją wskaźnikową i opadem wskazuje na potencjalny niedobór lub nadmiar opadu. W ostatnich latach najszerzej stosowaną i zalecaną metodą określania ewapotranspiracji wskaźnikowej jest metoda Penmana-Monteitha. Stosując te metodę, w pracy obliczono ewapotranspirację wskaźnikową w miesiącach okresu wegetacyjnego (kwiecień-wrzesień) w latach 1970-2004 na podstawie elementów meteorologicznych pomierzonych na wybranych trzech stacjach meteorologicznych IMGW z obszaru Polski: Kraków, Olsztyn i Poznań. Stacje te reprezentują zróżnicowane pod względem warunków pluwiotermicznych regiony agroklimatyczne. W okresie wegetacyjnym od kwietnia do września suma ewapotranspiracji wskaźnikowej, liczonej tą metodą, wynosi średnio 470 mm w rejonie Olsztyna, 510 mm w rejonie Krakowa i 550 mm w rejonie Poznania. W poszczególnych miesiącach średnia ewapotranspiracja wskaźnikowa wynosi od 50-60 mm w kwietniu i wrześniu do 100-120 mm w pozostałych miesiącach okresu wegetacyjnego. Największa ewapotranspiracja wskaźnikowa występuje w lipcu. We wszystkich miesiącach największa ewapotranspiracja wskaźnikowa jest w Poznaniu, a najmniejsza w Olsztynie. Ewapotranspiracja wskaźnikowa, liczona wzorem Penmana-Monteitha, wykazuje istotny i znaczny trend wzrostowy w latach 1970-2004 w trzech analizowanych rejonach, zarówno w większości miesięcy od kwietnia do września, jak i w całym tym okresie.
Reference evapotranspiration is an important agrometeorological parameter describing the evaporative demand of the atmosphere. In relation to precipitation, it indicates the potential surplus or deficit of precipitation. The Penman-Monteith method has been considered as a universal standard to estimate reference evapotranspiration in recent years. In the paper reference evapotranspiration is calculated by Penman-Monteith method in the months of the growing season (April-September) in 1970-2004, using meteorological parameters measured at three stations in Poland: Kraków, Olsztyn and Poznań. The stations represent the agroclimatic regions with different temperature and precipitation characteristics. Mean sums of reference evapotranspiration from April to September account 470 mm in Olsztyn, 510 mm in Kraków and 550 mm in Poznań. In particular months mean evapotranspiration accounts from 50-60 mm in April and September to 100-120 mm in other months of the growing period. The maximum evapotranspiration occurs in July. In all analyzed period the maximum evapotranspiration was in Poznań and the minimum in Olsztyn. Reference evapotranspiration according to Penman-Monteith method had significant growth trend 1970-2004 in the three analyzed regions, both in most months and in the whole growing period.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2012, 12, 2; 159-170
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mineralne surowce wtórne : problemy polskiego nazewnictwa i klasyfikacji w związku z realizacją gospodarki o obiegu zamkniętym
Secondary mineral resources : problems of nomenclature and classification in connection with the implementation of the circular economy
Autorzy:
Pietrzyk-Sokulska, E.
Radwanek-Bąk, B.
Kulczycka, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075835.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
odpady
surowce wtórne
obieg zamknięty
waste material
secondary resources
circular economy
Opis:
One of the challenges of today’s economies in the world is the need to increase the use of waste materials as secondary raw materials that are suitable for further use. This constitutes a core of the circular economy. This allows on the one hand to minimize the risk of price volatility and availability of resources, on the other, to meet the increasing global environmental requirements, creating the core of circular economy. This applies in particular to mineral resources. Circular economy implementation requires a number of problems. The basic one concern the development of clear definitions of waste/recyclables (secondary resources), as now many of the terms are used interchangeably or imprecise, resulting in information chaos and the inability to quantify the source data. Next are: to develop standards describing particular typical waste products (secondary) arising in subsequent recovery phases, then - keeping records and balancing the amount of processed waste and recovered secondary raw materials. This publication focuses on the problem of terminology and definitions, due to its importance and urgency for already conducted activities related to the preparation of raw materials policy of the country. The Polish naming and waste management legislation has been reviewed, against the background of European regulations. The definition of recycled materials (secondary resources) has been proposed for their classification strictly linked to the current classification of waste.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2018, 66, 3; 160--165
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Visual impact of quarrying in the Polish Carpathians
Autorzy:
Dentoni, V.
Massacci, G.
Radwanek-Bąk, B.D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2059236.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
quarrying
environment
visual impact
digital pictures
solid angle
chromatic contrast
Opis:
Landscape alteration is generally one of the most significant impacts resulting from surface mining and quarrying, particularly when the excavation activities are located within environmentally sensitive areas. We describe the results of two different methods of visual impact assessment applied to selected case studies in the Polish Carpathians. The study concerns areas of significant landscape value and holiday destinations for many people living in the Silesian and Kraków urban-industrial agglomerations. One of the two methods refers to the EC decision 272/02, which establishes ecological criteria for the award of the Community eco-label for hard floor-coverings. The second method was proposed in previous research and is based on the application of a visual impact indicator (Lvi) in which two objective aspects of landscape alteration are included: the extent of the visible excavation and its chromatic contrast with its surroundings. The results of the two methods are compared and discussed for each of the case studies considered.
Źródło:
Geological Quarterly; 2006, 50, 3; 383-390
1641-7291
Pojawia się w:
Geological Quarterly
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwarunkowania geologiczne i środowiskowe eksploatacji złóż kopalin w regionie suwalsko-augustowskim
Geologic and environmental conditioning of mineral deposit exploitatioh in Suwałki - Augustów region
Autorzy:
Bąk, B.
Kuć, P.
Szeląg, A.
Koźma, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/170516.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
złoże kopalin
żwiry
piaski
torfy
ochrona środowiska
mineral deposit
gravel
sand
peat
nature protection
Opis:
Celem artykułu jest pokazanie kopalin regionu suwalsko-augustowskiego jakimi są rudy żelaza, głazy, piaski i żwiry, kred jeziorne, torfy i kopaliny ilaste na tle uwarunkowań geologicznych i środowiskowych. Baza surowcowa kopalin skalnych jest i mało zróżnicowana. Dominują piaski i żwiry, których udokumentowane zasoby stanowią blisko połową zasobów województwa podlaskiego. Pozostałe kopaliny mają podrzędne znaczenie. Charakterystyczna dla tego regionu jest duża konfliktowość sozologiczna złóż, wynikająca głównie z objęcia ich fragmentów różnymi formami prawnej ochrony przyrody i krajobrazu, lasów, wód powierzchniowych i podziemnych. Konflikty te rzutują w istotny sposób na możliwość swobodnego rozwoju wydobycia kopalin skalnych, eksploatowanych metodami odkrywkowymi. Prezentowana praca zawiera omówienie tych wielowątkowych uwarunkowań na tle specyfiki regionu.
The paper presents mineral resources of Suwałki - Augustów region, namely: iron ores, aggregates (boulders, sands, gravels), lacustrine chalk, peat and clay deposits, and their geologic and environmental conditioning. The region is characterized by rather undiversified raw materials, among which sand and gravel are the most crucial. Their documented resources stand for almost a half of the total resources of the Podlaskie province. Other exploited raw materials are of secondary importance. The discussed area is to a far extent sozologically conflictual, because the extensive terrains in the region are under a legal protection of nature and landscape, forests and surface or underground waters. The conflicts of interest have an adverse impact on possibility of open-pit mining and quarrying. The paper discusses these issues in manifold context.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2014, 55, 2-3; 52-60
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Successive stages of calcitization and silicification of Cenomanian spicule-bearing turbidites based on microfacies analysis, Polish Outer Carpathians
Autorzy:
Bąk, B.
Górny, Z.
Bąk, K.
Wolska, A.
Stożek, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/191355.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Geologiczne
Tematy:
calcitization
silicification
sponge spicules
spicule-bearing turbidites
cherts
Cenomanian
Outer Carpathians
Opis:
Mid-Cretaceous turbidites with large proportions of sponge spicules are widely distributed in the Silesian Nappe of the Outer Carpathians, giving rise to diversified types of sediments, from spiculites to spicule-bearing siliciclastics and calcarenites. Part of this succession, Middle–Late Cenomanian in age, was transformed into cherts. A microfacies study showed that these turbidite sediments underwent several stages of calcitization and silicification, which took place during Mid-Cretaceous times in different sedimentary environments, i.e., on a northern shelf bordering the Silesian Basin and on a deep sea floor. The first diagenetic changes were related to changes to the biotic components of the turbidite layers, dominated by siliceous sponge spicules. This process, which took place in the spiculitic carbonate mud on the shelves, was related to the calcitization of sponge spicules. Calcareous clasts and calcified skeletal elements also were corroded by bacteria. After transportation down the slope, the biogenic and siliciclastic particles were deposited below the carbonate compensation depth. Taphonomic processes on the basin floor and alternating phases of carbonate and silica cementations, recrystallization and dissolution occurred in these sediments and were related to the diversification in composition of successive turbidite layers. Silicification was related to the formation of quartz precipitates as fibrous chalcedony or microcrystalline quartz, which were derived from the earlier dissolution of amorphous silica, originating mostly from siliceous sponge spicules and radiolarian skeletons. However, a source of silica from hydrothermal vents was also possible. The initial silica precipitation could have taken place in a slightly acidic environment, where calcite was simultaneously dissolved. A number of silicification stages, visible as different forms of silica precipitate inside moulds after bioclasts, occur in the particular turbidite layers. They were related to changes in various elements of the pore-water profile after descending turbidity-current flows. A very low sedimentation rate during the Middle–Late Cenomanian in the Silesian Basin may have favoured the sequence of initial calcitization and silicification stages of the turbidite sediments.
Źródło:
Annales Societatis Geologorum Poloniae; 2015, 85, 1; 187-203
0208-9068
Pojawia się w:
Annales Societatis Geologorum Poloniae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-50 z 108

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies