Wszystkie pola: rationality of nature - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Nauka i religia w kosmologii Edwarda Artura Milne’a
Science and religion in Edward Arthur Milne’s cosmology
Autorzy:: Dąbek, Dariusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/577514.pdf
Data publikacji:: 2016-04
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: relacja nauka-religia
racjonalność przyrody
kosmologia Milne’a
relationship between science and religion
rationality of nature
Milne’s cosmology
Opis:: Artykuł jest próbą rekonstrukcji i interpretacji poglądów Edwarda A. Milne’a dotyczących relacji między nauką i religią. Schematem interpretacyjnym jest zaproponowana przez I. Barboura klasyfi kacja: 1) konfl ikt, 2) neutralność, 3) dialog i 4) integracja. Poglądy Milne’a ewoluowały od postawy bliskiej niezależności, przez dialog ukierunkowany na konstruowanie spójnego obrazu świata, po integrację w postaci angażowania wyników nauki w uzasadnianie istnienia Boga-Stwórcy. O ile jego argumentacja z racjonalności przyrody jest akceptowalna, o tyle utożsamianie osobliwości początkowej z aktem stworzenia Wszechświata łamie reguły metodologii i nie znajduje poparcia w wiedzy przedmiotowej (kosmologicznej i teologicznej).
The paper is an attempt to reconstruct and interpret the views of E.A. Milne on the relationship between science and religion. This is related to I. Barbour’s fourfold typology: 1) confl ict, 2) independence, 3) dialogue and 4) integration. Milne’s view was evolving from a position close to independence, through dialogue aimed at constructing a coherent world-picture up to integration which engages science in justifi cation of the existence of God the Creator. His argument from the rationality of nature is acceptable, but identifi cation of the initial singularity with the doctrine of creation of the Universe breaks the methodological rules and is not supported by any subject knowledge (cosmology or theology).
Źródło:: Zagadnienia Naukoznawstwa; 2016, 52, 2(208); 275-292
0044-1619
Pojawia się w:: Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody
Darwinism and the idea of multiverse versus religious explanation for the rationality and intelligibility of nature
Autorzy:: Bylica, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/577612.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: wieloświat
darwinizm
teizm
ateizm
przyroda
naturalizm
teistyczny naturalizm
zasada antropiczna
multiverse
Darwinism
theism
atheism
nature
naturalism
theistic naturalism
anthropic principle
Opis:: I show that at present times there is a conflict between natural science and religion (Christian theism) in the domain that, until recently, was considered to be beyond scientific interest. What I mean here, is the question of general order, rationality or intelligibility of nature that was supposed to belong to the domain of philosophy or theology, rather than science itself. I show that Darwin’s theory of natural selection allowed to remove from science not only explanations referring to God’s supernatural interventions in nature, but also any reference to God’s guidance of development of life on Earth. The success of Darwin’s theory contributes to domination of naturalism in science. In turn the concept of multiverse that is found in the contemporary cosmology and quantum physics, is an idea that in naturalistic way- which makes it acceptable in science- makes it possible to rationally deny even the deistic concept of God’s only role in nature as a source of general order, rationality and intelligibility of the world.
Źródło:: Zagadnienia Naukoznawstwa; 2012, 48, 3 (193); 185-204
0044-1619
Pojawia się w:: Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: J.M. ŻYCIŃSKI, POLE RACJONALNOŚCI I PRAWA PRZYRODY
J.M. ŻYCIŃSKI, THE RATIONALITY FIELD AND THE LAWS OF NATURE
Autorzy:: Kotowicz, Wojciech
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488483.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 4; 361-374
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Polskie dwudziestowieczne dyskusje dotyczące racjonalności
Polish 20th-Century Discussions of Rationality
Autorzy:: Kleszcz, Ryszard
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2097316.pdf
Data publikacji:: 2022-06-30
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: filozofia polska XX wieku
spory o racjonalność poznawczą
Kazimierz Twardowski
Szkoła Lwowsko-Warszawska
Roman Ingarden
Henryk Elzenberg
Leszek Kołakowski
Marian Przełęcki
spory o binarność racjonalności
spory o kryteria racjonalności
uzasadnianie racjonalności
Polish 20th-century philosophy
dispute over cognitive rationality
Lvov–Warsaw School
disputes over binary nature of rationality
criteria of rationality
justification of rationality
Opis:: Artykuł przedstawia dwudziestowieczne polskie dyskusje filozoficzne dotyczące racjonalności, w szczególności w kontekście poznawczym. Omawiane są stanowiska wielu uczonych, począwszy od Kazimierza Twardowskiego i założonej przezeń Szkoły Lwowsko-Warszawskiej do myślicieli okresu powojennego: Leszka Kołakowskiego i Mariana Przełęckiego. W części drugiej poddane są dyskusji i analizie trzy kwestie systematyczne, dotyczące racjonalności przekonań: problem ich binarności, kryteriów racjonalności oraz zagadnienie uzasadnienia jej wyboru.
The article presents twentieth-century Polish philosophical discussions of rationality, especially in the cognitive context. Discussed are diverse viewpoints, from those presented by Kazimierz Twardowski, the Lvov–Warsaw School founded by him to those of post-war thinkers: Leszek Kołakowski and Marian Przełęcki. In the second part, three systematic issues concerning the rationality of beliefs are discussed and analyzed: the problem of their binary nature, rationality criteria, and the issue of justifying the choice of rationality.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2022, 70, 2; 129-153
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Specyfika rozumności dziecka jako elementu jego duchowej natury
A specific character of child rationality in as an element of children’s spiritual nature
Autorzy:: Marszałek, Lidia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/495878.pdf
Data publikacji:: 2016-03-31
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:: dziecko
duchowość
rozumność
mądrość
intuicja
child
spirituality
rationality
wisdom
ntuition
Opis:: Man is not only a passive subject “reflecting” the observed objects, but he also possesses a sense of “distance” towards those objects or, in other words, he assumes a superior and independent position with respect to them. Thus cognition, constituting a reaction of a living person to a specific stimulus, cannot be brought down merely to sensation. Activity of small children can be compared to the activity of scientists who solve problems, formulate hypotheses and plan research that could verify them. Due to their specific way of thinking, children intuitively implement the acquired knowledge in practical solution of life problems. We can, therefore, assume that children’s knowledge bears the character of “life wisdom” in its original and practical sense. Children seem to have some life wisdom which is not “contaminated” by intellectualizaton processes or by adjusting their own experiences to scientific theories on the world’s essence and functioning. For this reason, we can suppose that children’s awareness reaches to the intuitive part of their minds, only partly using the available rational knowledge. The article is an attempt at presenting the significance of children’s specific intuitive and intellectual activity for the development of mature understanding of themselves and the world around them.
Człowiek nie jest tylko biernym podmiotem, „odbijającym” w sobie poznawane przedmioty, ale posiada w stosunku do nich jakby „dystans”, czy inaczej mówiąc – posiada wobec przedmiotów poznania swoistą nadrzędność, niezależność, wyższość. Poznanie jest więc czymś więcej niż doznaniem, będąc reakcją samego żywego organizmu na dany bodziec. Aktywność małych dzieci porównuje się do działania naukowców, rozwiązujących problemy, stawiających hipotezy i planujących badania, zmierzające do ich zweryfikowania. Ze względu na specyficzny sposób myślenia na poziomie sensoryczno-motorycznym i konkretno-wyobrażeniowym nabytą wiedzę dziecko odnosi intuicyjnie do kwestii praktycznego rozwiązywania pojawiających się życiowych problemów, stąd też można przyjąć, że dziecięca wiedza nosi poniekąd charakter „życiowej mądrości” w jej pierwotnym, praktycznym ujęciu. Dzieci w tym okresie wydają się więc posiadać pewien zasób życiowej mądrości, nie „skażonej” procesem intelektualizowania i dostosowywania własnych doświadczeń do naukowych teorii na temat istoty i funkcjonowania świata. Można więc podejrzewać, że ich świadomość sięga do intuicyjnej strony umysłu, jedynie po części wykorzystując dostępną rozumową wiedzę. Artykuł stanowi próbę wskazania znaczenia specyficznej aktywności intuicyjno-intelektualnej dzieci dla rozwoju dojrzałego rozumienia siebie i otaczającego świata.
Źródło:: Seminare. Poszukiwania naukowe; 2016, 37, 1; 93-103
1232-8766
Pojawia się w:: Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Niezmienniki pola racjonalności na przykładzie eksperymentów myślowych Stanisława Lema
Invariants of the field of rationality exemplified by Stanislaw Lem’s thought experiments
Autorzy:: Gomułka, Łukasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2157835.pdf
Data publikacji:: 2016
Wydawca:: Instytut Studiów Międzynarodowych i Edukacji Humanum
Tematy:: Process philosophy
Philosophy in science
eternal objects
field of rationality
mathema- tically nature
truth
Opis:: Among philosophical motifs brought up by Abp Józef Życiński (1948-2011), a crucial issue is the relation between the world of concretum, its psychological perception by people and the field of rationality, also called the field of the potential or the rational structure of the universe (by the co-author of ‘Universe and Philosophy’). Concrete objects seem to be more real than all sorts of theoretical objects of science, such as cosmological constants. Our mind, which was formed by the evolution, is responsible for that state of affairs. That mind was created in order to enable us survival, not in order to accurately learn the world. When closely examining relations between the three above mentioned spheres, there clearly appears an unusual role of abstract bonds of ontological structure of the world. In the arcticle, I am attempting to look at Życiński’s analysis from the angle of mental experiments presented by Stanislaw Lem, in which people meet earlier unknown forms of life (eg. solarian ocean) and enter interactions with them.
Źródło:: Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne; 2016, 3(22); 71-82
1898-0171
Pojawia się w:: Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: GILSON ON THE RATIONALITY OF CHRISTIAN BELIEF
Autorzy:: Hancock, Curtis L.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/507442.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: International Étienne Gilson Society
Tematy:: philosophy
fideism
faith and reason
parables
moral understanding
grace and nature
metaphysical distinction
evidence
authority
Opis:: The underlying skepticism of ancient Greek culture made it unreceptive of philosophy. It was the Catholic Church that embraced philosophy. Still, Étienne Gilson reminds us in Reason and Revelation in the Middle Ages that some early Christians rejected philosophy. Their rejection was based on fideism: the view that faith alone provides knowledge. Philosophy is unnecessary and dangerous, fideists argue, because (1) anything known by reason can be better known by faith, and (2) reason, on account of the sin of pride, seeks to replace faith. To support this twofold claim, fideists, like Tertullian and Tatian, quote St. Paul. However, a judicious interpretation of St. Paul’s remarks show that he does not object to philosophy per se but to erroneous philosophy. This interpretation is reinforced by St. Paul’s own background in philosophy and by his willingness to engage intellectuals critical of Christianity in the public square. The challenge of fideism brings up the interesting question: what would Jesus himself say about the discipline of philosophy? Could it be that Jesus himself was a philosopher (as George Bush once declared)? As the fullness of wisdom and intelligence, Jesus certainly understood philosophy, although not in the conventional sense. But surely, interpreting his life through the lens of fideism is unconvincing. Instead, an appreciation of his innate philosophical skills serves better to understand important elements of his mission. His perfect grasp of how grace perfects nature includes a philosophy of the human person. This philosophy grounded in common-sense analysis of human experience enables Jesus to be a profound moral philosopher. Specifically, he is able to explain the principles of personal actualization. Relying on ordinary experience, where good philosophy must start, he narrates moral lessons—parables—that illumine difficulties regarding moral responsibility and virtue. These parables are accessible but profound, showing how moral understanding must transcend Pharisaical legalism. Additionally, Jesus’ native philosophical power shows in his ability to explain away doctrinal confusions and to expose sophistical traps set by his enemies. If fideism is unconvincing, and if the great examples of the Patristics, the Apostles, and Jesus himself show an affinity for philosophy, then it is necessary to conclude that Christianity is a rational religion. Accordingly, the history of Christian culture is arguably an adventure in faith and reason. Since God is truth and the author of all truths, there is nothing in reality that is incompatible with Christian teaching. As John Paul II explains effectively in the encyclical, Fides et Ratio, Christianity is a religion that is rational and can defend itself. This ability to marshal a defense makes Christianity a religion for all seasons.
Źródło:: Studia Gilsoniana; 2012, 1; 29-44
2300-0066
Pojawia się w:: Studia Gilsoniana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: GILSON O RACJONALNOŚCI WIARY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
GILSON ON THE RATIONALITY OF CHRISTIAN BELIEF
Autorzy:: Hancock, Curtis L.
Chodna-Błach, Imelda
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/507652.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: International Étienne Gilson Society
Tematy:: philosophy
fideism
faith
reason
parables
moral understanding
grace
nature
metaphysical distinction
evidence
authority
Opis:: The underlying skepticism of ancient Greek culture made it unreceptive of philosophy. It was the Catholic Church that embraced philosophy. Still, Étienne Gilson reminds us in Reason and Revelation in the Middle Ages that some early Christians rejected philosophy. Their rejection was based on fideism: the view that faith alone provides knowledge. Philosophy is unnecessary and dangerous, fideists argue, because (1) anything known by reason can be better known by faith, and (2) reason, on account of the sin of pride, seeks to replace faith. To support this twofold claim, fideists, like Tertullian and Tatian, quote St. Paul. However, a judicious interpretation of St. Paul’s remarks shows that he does not object to philosophy per se but to erroneous philosophy. This interpretation is reinforced by St. Paul’s own background in philosophy and by his willingness to engage intellectuals critical of Christianity in the public square. The challenge of fideism brings up the interesting question: what would Jesus himself say about the discipline of philosophy? Could it be that Jesus himself was a philosopher (as George Bush once declared)? As the fullness of wisdom and intelligence, Jesus certainly understood philosophy, although not in the conventional sense. But surely, interpreting his life through the lens of fideism is unconvincing. Instead, an appreciation of his innate philosophical skills serves better to understand important elements of his mission. His perfect grasp of how grace perfects nature includes a philosophy of the human person. This philosophy grounded in common-sense analysis of human experience enables Jesus to be a profound moral philosopher. Specifically, he is able to explain the principles of personal actualization. Relying on ordinary experience, where good philosophy must start, he narrates moral lessons—parables—that illumine difficulties regarding moral responsibility and virtue. These parables are accessible but profound, showing how moral understanding must transcend Pharisaical legalism. Additionally, Jesus’ native philosophical power shows in his ability to explain away doctrinal confusions and to expose sophistical traps set by his enemies. If fideism is unconvincing, and if the great examples of the Patristics, the Apostles, and Jesus himself show an affinity for philosophy, then it is necessary to conclude that Christianity is a rational religion. Accordingly, the history of Christian culture is arguably an adventure in faith and reason. Since God is truth and the author of all truths, there is nothing in reality that is incompatible with Christian teaching. As John Paul II explains effectively in the encyclical, Fides et Ratio, Christianity is a religion that is rational and can defend itself. This ability to marshal a defense makes Christianity a religion for all seasons.
Źródło:: Studia Gilsoniana; 2013, 2; 131-143
2300-0066
Pojawia się w:: Studia Gilsoniana
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: WHITEHEADOWSKIE INSPIRACJE FILOZOFII JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO
WHITEHEADIAN INSPIRATIONS OF THE JÓZEF ŻYCIŃSKI’S PHILOSOPHY
Autorzy:: Dziadkowiec, Jakub
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/488283.pdf
Data publikacji:: 2012
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: Bóg
filozofia procesu
filozofia przyrody
panenteizm
pole racjonalności
Whitehead
Życiński
God
panentheism
philosophy of nature
process philosophy
rationality field
Opis:: Three issues of Życiński’s philosophy are inspired by the process philosophy of A.N. Whitehead’s and his followers: (i) a comprehension of event-dynamic structure of nature as a creative process towards novelty, (ii) a link between the rationality field hypothesis and Whitehead’s concepts of eternal objects and potentiality, (iii) a panentheistic idea of God that emerges from the theory of God’s two natures (aspects). Starting from an analysis of the ontic structure of nature and heading for a grasp of the world’s immanent aspect of God, Życiński follows the neoclassical path of natural theology that is close to processualism. A discovering of transcendent God, that reveals himself in natural processes as the rationality field, brings important consequences for an explanation of God’s attributes and His relation to relatively autonomous creatures. Multithreaded processual inspirations enable us to see those aspects of Życiński’s philosophy and theology in a broad metaphysical context.
Trzy zagadnienia filozofii Życińskiego są inspirowane filozofią procesu A.N. Whiteheada i jego kontynuatorów: (i) rozumienie zdarzeniowo-dynamicznej struktury przyrody jako kreatywnego procesu w stronę nowości, (ii) powiązanie hipotezy pola racjonalności z Whiteheada koncepcją bytów wiecznych i pojęciem potencjalności, (iii) panenteistyczna koncepcja bytu Bożego wypływająca z teorii dwóch natur (aspektów) Boga. Wychodząc od analizy ontycznej struktury przyrody i zmierzając w stronę uchwycenia immanentnego światu aspektu Boga, podąża Życiński neoklasyczną drogą teologii naturalnej, która jest bliska procesualizmowi. Odkrywanie transcendentnego Boga, który przejawia się w procesach naturalnych jako pole racjonalności, niesie ważne konsekwencje dla wyjaśniania atrybutów bytu Bożego, jak i Jego relacji do względnie autonomicznego stworzenia. Wielowątkowe inspiracje procesualne pozwalają postrzegać te aspekty filozofii i teologii Życińskiego w szerokim kontekście metafizycznym.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 4; 55-76
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Prakseologia prawa w pracach Lona L. Fullera i Johna Finnisa
Praxeology of law in the works of Lon L. Fuller and John Finnis
Autorzy:: Kantor-Kozdrowicki, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/693235.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: Lon Fuller
John Finnis
rationality
praxeology
law of nature
racjonalność
prakseologia
jusnaturalism
Opis:: The article describes works of Lon L. Fuller and John Finnis as a general attempt to modernise the doctrine of natural law based on universal principles of rationalism. The achievements of the authors allowed to bridge the divide between positivism and iusnaturalism as well as to set a new goal-oriented perspective in the establishment and application of law. A comparison of primary views on internal values of the law in theories of both authors shows a basic similarity of their looking at reason as a substructure and a versatile directive for the statutory law. An especially significant issue is the question of the purposefulness of the law and the paradigm of rational legislation. Their application makes it possible to study law through the perspective of classic praxeology. Pragmatic understanding of the principles of rational law and the admission of the diversity of ethical sources are views shared by both authors who at the same time allow non-metaphysical postulates of the natural law to be treated as the main guarantors of the effectiveness of the legal system in modern society.
W artykule opisano prace Lona L. Fullera i Johna Finnisa jako próbę zmodernizowania doktryny prawa natury w oparciu o uniwersalne zasady racjonalizmu. Dorobek autorów nie tylko pozwolił na zasypanie podziału między pozytywizmem a jusnaturalizmem, lecz także wyznaczył nową celowościową perspektywę w stanowieniu i stosowaniu prawa. Porównanie podstawowych poglądów obu teoretyków na wewnętrzne wartości prawa pozwala doszukiwać się podobieństw w sposobie traktowania rozumu jako fundamentu prawa natury i uniwersalnej wytycznej dla zasad prawa stanowionego. Istotną wartością staje się zagadnienie celowości prawa oraz paradygmat racjonalnego prawodawcy. Ich użycie pozwala na analizę teorii prawa przez pryzmat zasad klasycznej prakseologii. Pragmatyczne rozumienie zasad racjonalnego prawa oraz dopuszczenie różnorodności źródeł etycznych leżących u podstaw prawa łączą obu autorów, pozwalając jednocześnie traktować niemetafizyczne postulaty prawa natury jako główne gwaranty efektywności systemu prawa we współczesnym społeczeństwie.
Źródło:: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2018, 80, 4; 119-132
0035-9629
2543-9170
Pojawia się w:: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "rationality of nature" wg kryterium: Wszystkie pola

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język