Prakseologia prawa w pracach Lona L. Fullera i Johna Finnisa

The article describes works of Lon L. Fuller and John Finnis as a general attempt to modernise the doctrine of natural law based on universal principles of rationalism. The achievements of the authors allowed to bridge the divide between positivism and iusnaturalism as well as to set a new goal-oriented perspective in the establishment and application of law. A comparison of primary views on internal values of the law in theories of both authors shows a basic similarity of their looking at reason as a substructure and a versatile directive for the statutory law. An especially significant issue is the question of the purposefulness of the law and the paradigm of rational legislation. Their application makes it possible to study law through the perspective of classic praxeology. Pragmatic understanding of the principles of rational law and the admission of the diversity of ethical sources are views shared by both authors who at the same time allow non-metaphysical postulates of the natural law to be treated as the main guarantors of the effectiveness of the legal system in modern society.

W artykule opisano prace Lona L. Fullera i Johna Finnisa jako próbę zmodernizowania doktryny prawa natury w oparciu o uniwersalne zasady racjonalizmu. Dorobek autorów nie tylko pozwolił na zasypanie podziału między pozytywizmem a jusnaturalizmem, lecz także wyznaczył nową celowościową perspektywę w stanowieniu i stosowaniu prawa. Porównanie podstawowych poglądów obu teoretyków na wewnętrzne wartości prawa pozwala doszukiwać się podobieństw w sposobie traktowania rozumu jako fundamentu prawa natury i uniwersalnej wytycznej dla zasad prawa stanowionego. Istotną wartością staje się zagadnienie celowości prawa oraz paradygmat racjonalnego prawodawcy. Ich użycie pozwala na analizę teorii prawa przez pryzmat zasad klasycznej prakseologii. Pragmatyczne rozumienie zasad racjonalnego prawa oraz dopuszczenie różnorodności źródeł etycznych leżących u podstaw prawa łączą obu autorów, pozwalając jednocześnie traktować niemetafizyczne postulaty prawa natury jako główne gwaranty efektywności systemu prawa we współczesnym społeczeństwie.