- Tytuł:
-
Prawda i normatywność: Czy prawda jest normą oceny twierdzeń?
Truth and Normativity: Is Truth a Norm of Evaluation of Propositions? - Autorzy:
- Kublikowski, Robert
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/31233173.pdf
- Data publikacji:
- 2023
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
- Tematy:
-
a belief
truth
a justification
cognition
knowledge
a value
a norm
przekonanie
prawda
uzasadnianie
poznanie
wiedza
wartość
norma - Opis:
-
Kategoria prawdy budzi kontrowersje od czasów filozofii starożytnej aż do współczesnej. W związku z dyskusjami na temat korespondencyjnej, klasycznej teorii prawdy powstały teorie nieklasyczne, łączące pojęcie prawdy z oczywistością, skutecznym działaniem, koherencją, powszechną zgodą itp.
Ostra polemika próbuje w ogóle wyeliminować kategorię prawdy. Powstaje pytanie: czy taka radykalna krytyka jest słuszna i uzasadniona? Wydaje się, że jest ona przesadna.
Celem artykułu jest argumentacja za tezą, że prawda — jako wartość i norma („wzorzec”, element systemu odniesienia itp.) — jest niezbywalna przy epistemicznej ocenie twierdzeń, które mają swoje konsekwencje teoretyczne i praktyczne.
Strukturę artykułu wyznaczają następujące punkty: (1) krytyka kategorii prawdy, (2) prawda jako wartość i (3) prawda jako norma w systemie odniesienia.
W punkcie wyjścia przyjmuję syntetyczną charakterystykę prawdy sformułowaną przez Michaela P. Lyncha w jego monografii pt. Prawda i życie. Dlaczego prawda jest ważna (2020): (a) Prawda jest obiektywna. (b) Prawda jest wartością, jest dobra. (c) Prawda jest wartościowym celem dociekań. (d) Prawda jest wartościowa ze względu na nią samą.
Prawda faktycznie jest wartościowa, umożliwia bowiem stwierdzenie, że ktoś myli się, kłamie, popełnia krzywoprzysięstwo, manipuluje kimś w życiu osobistym czy społecznym. Oprócz tego, bez kategorii prawdy nie można nawet stwierdzić — jak to usiłuje czynić sceptycyzm — że prawdą jest, iż prawda nie jest czymś wartościowym, godnym uwagi itp.
Kategoria prawdy — pełniąca funkcję poznawczego celu i normy — pomimo różnych kontrowersji jest wciąż niezbywalna przy ocenie wartości logicznej zdań (i wyrażanych przez nie twierdzeń).
Kategoria prawdy jest semantyczna, lecz jej rozpoznawanie — uznawanie zdania przez kogoś za prawdziwe (czyli asercja) — jest kategorią pragmatyczną. Stwierdzana post factum skuteczność działania, podjętego na podstawie jakiegoś zdania, jest mocną racją za tym, aby dane zdanie uznać za prawdziwe.
Respekt dla prawdy jest lepszy niż jego brak.
The category of truth has been controversial since ancient philosophy until the contemporary one. Discussions on the correspondence classical theory of truth have given rise to non-classical theories combining the notion of truth with evidence, a useful action, coherence or a common agreement etc. A sharp polemics has tried to eliminate at all the category of truth. The question arises whether such a radical criticism is right and justified? It seems that it is exaggerated. The goal of this article is an argumentation for the thesis that truth — as a value and a norm (“a pattern”, an element of a reference system etc.) — is indispensable for the epistemic evaluation of propositions which have their theoretical and practical consequences. The structure of the article is fixed by the following paragraphs: (1) the criticism of the category of truth, (2) truth as a value and (3) truth as a norm in a reference system. At the starting point I take a compact characteristics of truth formed by Michael P. Lynch in his monograph entitled True to Life: Why Truth Matters (2020): (a) Truth is objective. (b) Truth is a value, truth is good. (c) Truth is a valuable goal of inquiry. (d) Truth is valuable itself. In fact truth is valuable because it makes it possible to claim that someone is not right, lies, commits perjury, misleads someone in private or social life. Apart from that without the category of truth it is even impossible to claim — as scepticism maintains — that it is true that truth is not valuable, noteworthy etc. The category of truth — which plays a role of a cognitive goal and of a norm — despite various controversies is still indispensable for the evaluation of a logical value of sentences (and propositions expressed by them). The category of truth is semantic, but its recognition — someone’s acknowledging of a sentence as true (i.e. an assertion) — is a pragmatic category. Asserted post factum efficiency of an action — undertaken on the basis of a sentence — is a strong reason for acknowledging it as true. The respect for truth is better that the lack of it. - Źródło:
-
Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 4; 43-58
0035-7685 - Pojawia się w:
- Roczniki Filozoficzne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł