Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "muzeum w Chorzowie" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-35 z 35
    Tytuł:
    Konserwacja sztandarów powstań śląskich i sztandarów cechowych
    CONSERVATION OF THE BANNERS OF SILESIAN INSURGENTS AND GUILDS
    Autorzy:
    Ricci-Tumidajska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/538508.pdf
    Data publikacji:
    1978
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Dziedzictwa
    Tematy:
    muzeum w Chorzowie
    muzeum w Tarnowskich Górach
    sztandary powstań śląskich
    konserwacja sztandarów
    sztandary cechowe
    sztandary grupy Chropaczów
    Opis:
    The method is described of conservation o f the banners o f Silesian insurgents and guilds, preserved at the museums in Chorzów and Tarnowskie Góry. The banners usually consist of w separate parts put together. They are fringed on three sides, the fourth being provided with ringlets. In the central part there is usually the state emblem and, on the other side, an image o f the Virgin Mary with the Infant Jesus. Around it there is an inscription giving the name of the mine or guild, the date o f foundation of the banner, etc. The figures in the images and the letters of the inscription are often embroidered. During the Second World War the banners discussed were being hidden from the Nazis and preserved under improper conditions. Hence the need for their conservation. The author describes in greater detail her work on conservation o f the said banners. Its first stage consisted in clearing the banner concerned of dust, dirt, rubbish, particles of earth and mould, the non-alcalic washing agents having been used for the purpose. Then the fabric of the banner was doubled with a layer o f another, adequately dyed material. All the preserved fragments o f the old fabric were secured against further decay and laid on doubling fabric. Oil paintings was protected from peeling off and crumbling.
    Źródło:
    Ochrona Zabytków; 1978, 1; 66-69
    0029-8247
    Pojawia się w:
    Ochrona Zabytków
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz Matki Bożej Kodeńskiej ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
    The Painting of Matka Boża Kodeńska from the Collection of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    Autorzy:
    Klajmon, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2057019.pdf
    Data publikacji:
    2015-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    conservation
    oil print
    Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    konserwacja
    oleodruk
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Opis:
    The following work presents an analysis of the style and range of conservation interference in anonymous painting entitled: Matka Boska Kodeńska (Eng. Holy Mary of Kodeńsk) from the collections of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”. Except for the description of the already conducted works and challenges associated with the painting, the article also contains some references to the history of the prototype and tries to classify this work of art and attribute in to a particular artistic community. The Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” has been the owner of this image since 2013. It was made on a paper and its condition was described as serious and deep destruction. Simultaneously, to conservation works the object’s iconography and origin were tested. The painting itself shows the Madonna portrayed frontally, which is a characteristic feature of the iconographical style, with the Child on her left hand and baton in the right hand. The characters are situated on a homogenous gold background sparkled with a few red stars. The anthropomorphic imaginations of the sun and moon are placed in the upper corners of the image. Mary and the Child are geometric, only their faces are treated individually, but they are also linear in comparison to the original work. The Madonna’s head is covered with a dark cloth decorated with white patterns. She wears a closed crown with rays extending from it. The infant Christ wears an opened crown with straight, sharp endings. The characters are wearing gold robes decorated with textural vertical and semicircular patterns. Due to this diversification of patterns the separate elements of costumes in the same golden color are highlighted. Different necklaces with crosses of white pearls, pinned with rose flowers on the chest of Mary and Jesus are the only decorative accents. The already conducted researches did not allow for unambiguous attribution and dating of the painting. However, the result of the conservation works that were carried out so far include rescue of the painting and restoration of its lost values.
    Praca prezentuje analizę stylistyczną oraz zakres ingerencji konserwatorskiej anonimowego obrazu Matki Bożej Kodeńskiej ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Oprócz opisu przeprowadzonych prac i wyzwań z nimi związanych, zawiera również odniesienia do historii pierwowzoru oraz próbę przypisania chorzowskiego obiektu do określonego środowiska twórczego. Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” nabyło obraz przedstawiający Matkę Bożą Kodeńską w 2013 roku. Wykonany na podłożu papierowym prezentował stan zachowania kwalifikowany jako głęboka destrukcja. Równolegle do prac konserwatorskich prowadzono badania nad ikonografią i proweniencją obiektu. Sam obraz przedstawia Madonnę ukazaną frontalnie, zgodnie z typem ikonograficznym, z Dzieciątkiem na lewym ręku i buławą w prawej. Postaci są umieszczone na jednorodnym złotym tle, które rozbijają nieliczne czerwone gwiazdki oraz konturowe, antropomorficzne wyobrażenia słońca i księżyca umieszczone w górnych narożnikach. Postaci Maryi i Dzieciątka są zgeometryzowane, indywidualnie zostały potraktowane jedynie twarze. Jednakże i one są linearne, przetworzone w stosunku do oryginału. Głowę Madonny nakrywa ciemna chusta zdobiona białymi wzorami, na której spoczywa zamknięta korona, z odchodzącymi od niej promieniami. Dzieciątko nosi koronę otwartą z prostymi, ostrymi zębami. Szaty postaci są złote, zdobione fakturowo wzorami pionowymi i półkolistymi. Dzięki temu zróżnicowaniu zaakcentowano odrębne elementy strojów utrzymanych w tej samej, złotej kolorystyce. Jedynym odmiennym akcentem dekoracyjnym są naszyjniki z krzyżykami z białych perełek, upięte kwiatami róży na piersiach Maryi i Jezusa. Przeprowadzone badania nie pozwoliły na jednoznaczną atrybucję i datowanie obrazu. Jednak efektem wykonanych prac jest uratowanie samego zabytku i przywrócenie mu utraconych walorów.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2015, 3, 3; 145-164
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konserwacja malowanej szafy ludowej ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
    Restoration of the Painted Folk Wardrobe from the Collection of the Museum „Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    Autorzy:
    Klajmon, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2052180.pdf
    Data publikacji:
    2014-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    restoration
    folk furniture
    Museum "Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów"
    konserwacja
    meble ludowe
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Opis:
    The following article undertakes the attempt to present the history of painted folk furniture, simultaneously giving a brief description of the collection of furniture belonging to the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”. Additionally the author of the work tries to reconstruct the history of a painted wooden wardrobe from 1848, which came to the Museum in 2009. The most extensive part of the work focuses on the presentation of the history of discovery of the original polychrome and maintenance of the furniture. The completed works led to the restoration of the wardrobe’s lost values.
    Artykuł przybliża historię malowanych mebli ludowych i skrótowo opisuje kolekcję mebli posiadanych przez Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Następnie autor dokonuje próby rekonstrukcji historii malowanej szafy drewnianej z 1848 roku, która trafiła do Muzeum w 2009 roku. Najobszerniejszą część pracy stanowi przedstawienie historii odkrycia pierwotnych polichromii oraz konserwacji mebla. Wykonane prace doprowadziły do przywrócenia obiektowi utraconych walorów.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2014, 2, 2; 158-173
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konserwacja ołtarzyka domowego i rzeźby św. Stanisława – eksponatów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
    Restoration of a Home Altar and a Sculpture of St. Stanislaus – Exhibits from the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    Autorzy:
    Chyłka, Paulina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37511877.pdf
    Data publikacji:
    2016-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    conservation
    St. Stanislaus
    sculpture
    home altar
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    konserwacja
    św. Stanisław
    rzeźba
    ołtarzyk domowy
    Opis:
    Restoration of a Home Altar and a Sculpture of St. Stanislaus – Exhibits from the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” The following object illustrative article is dedicated to the issues of maintenance and restoration of objects of polychromed wood on the example of two exhibits from the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzow”: the altar home ref. no. GPE–3529, and the sculpture of St. Stanislaus – Bishop ref. no. GPE–2675. Furthermore, the article presents a brief description of the objects, the technology of creation, the objects’ history and the state of their preservation as well as the causes of the destruction of each exhibit. A major part of the article was devoted to the description of course of maintenance and restoration works with regard to methods and materials used and different stages of accomplishing the restoration goals.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2016, 4, 4; 238-253
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Muzeum na wolnym powietrzu w Katowicach (1929–1955). Idee, plany i realizacja
    Open Air Museum in Katowice (1929–1955). The Idea, Plan and Realization
    Autorzy:
    Rygus, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2051737.pdf
    Data publikacji:
    2013-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    history of museology
    open-air museums
    Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    historia muzealnictwa
    muzea na wolnym powietrzu
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Opis:
    Although the first open-air museum was opened to the public at the end of the 19th century, the concept became popular in Poland only after the country had regained its independence in 1918. During that time, the idea was born to creatie a Silesian village heritage park, and the person who rose to the challenge was Tadeusz Dobrowolski, a conservator of monuments and the director of the Art Department at the Silesian Voivodeship Office since 1927. He saw that the industrialization of the region was rapidly consuming more and more examples of the old wooden architecture – a crucial argument in the discussion on the Polish identity of Upper Silesia. The area of the Kosciuszko Park in Katowice was selected as the location for the new heritage park. It is the place where in 1933 the court granary from Gołkowice and in 1938-1939 – the church of St. Michael Archangel from Syrynia were reconstructed. The outbreak of the war shattered all further opportunities to expand the display. The issue of creating the Silesian village heritage park in this spot was brought up again in the 1950s. Finally, out of the many propositions for its location, the decision was made to choose the westernmost part of the Voivodeship Park of Culture and Recreation in Chorzów.
    Chociaż pierwsze muzeum na wolnym powietrzu udostępniono zwiedzającym pod koniec XIX wieku, w Polsce idea ta nabrała popularności dopiero po odzyskaniu niepodległość w 1918 roku. Wówczas także narodziła się myśl stworzenia skansenu wsi śląskiej. Zadania tego podjął się Tadeusz Dobrowolski, który od 1927 roku pełnił funkcję konserwatora zabytków i kierownika Oddziału Sztuki w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim. Spostrzegł on bowiem, że industrializacja regionu w zawrotnym tempie pochłania kolejne przykłady drewnianej architektury, będącej istotnym dowodem w dyskusji o polskość Górnego Śląska. Na lokalizację nowego skansenu wybrano obszar Parku Kościuszki w Katowicach, gdzie w 1933 roku odtworzono zabudowania spichlerza dworskiego z Gołkowic, a w latach 1938-1939 kościoła Michała Archanioła z Syryni. Wybuch wojny przekreślił szanse dalszej rozbudowy ekspozycji. W latach 50. tych XX weku po raz kolejny podjęto temat utworzenia skansenu wsi śląskiej w tym miejscu. Ostatecznie spośród kilku propozycji jego lokalizacji wybrano zachodnie krańce Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2013, 1, 1; 83-98
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kultura ludowa Beskidu Śląskiego na ekspozycji Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
    Folk culture of Silesian Beskids at the Exposition of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    Autorzy:
    Wądołowski, Marcin
    Roszak-Kwiatek, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2052183.pdf
    Data publikacji:
    2014-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    museology
    folk culture
    Silesian Beskid mountains
    muzealnictwo
    kultura ludowa
    Beskid Śląski
    Opis:
    The article is an analysis of the part of the exhibition at the Museum „Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” that focuses on presenting a subregion of Upper Silesia - Silesian Beskids. The authors explain the methods used in this open air-museum in Chorzow to present selected aspects of the Silesian highlanders’ everyday life, both in material and non-material culture. The article discusses how objects from the exhibition are presented with their micro landscape, the local economy and regional crafts and folk art, and also with content related to the spirituality of the region’s residents. Moreover, the work discuses the commercial dimension of presenting the culture of Silesian Beskids. The exhibition at Chorzow museum is set in the concept of the „new museology”, under which it is expected to continue its development.
    Artykuł stanowi analizę treści części ekspozycji w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, skupiającej się na zobrazowaniu podregionu Górnego Śląska – Beskidu Śląskiego. Autorzy przedstawili wykorzystywane w chorzowskim skansenie formy prezentacji wybranych aspektów codziennego życia górali śląskich, zarówno w wymiarze kultury materialnej, jak i niematerialnej. W artykule omówione zostały prezentowane obiekty wraz z ich mikropejzażem, gospodarka i rzemiosło regionalne oraz sztuka ludowa wraz z treściami odnoszącymi się do kultury duchowej mieszkańców regionu. Praca rozważa ponadto komercyjny wymiar obrazowania kultury Beskidu Śląskiego. Ekspozycja chorzowskiego muzeum osadzona została w koncepcji „nowego muzealnictwa”, w ramach której przewidywany jest dalszy jej rozwój.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2014, 2, 2; 101-115
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konserwacja skrzyni dębowej z okuciami żelaznymi
    Preservation of the Oak Chest with Ironwork Fittings
    Autorzy:
    Wieczorek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37513594.pdf
    Data publikacji:
    2017-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    conservation works
    log chest
    iron hardware
    prace konserwatorskie
    skrzynia kłodowa
    okucia żelazne
    Opis:
    W artykule omówiono i zobrazowano najważniejsze etapy prac konserwatorskich wykonanych przy skrzyni kłodowej z okuciami żelaznymi z XVI wieku pochodzącej ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Równocześnie z pracami konserwatorskimi przeprowadzono badania dendrochronologiczne drewna dębowego, z którego skrzynia została wykonana. Wyniki badań wykazały, że skrzynia pochodzi z drugiej ćwierci XVI wieku, a nie jak sądzono wcześniej z wieku XVII. Wykonane pomiary szerokości usłojenia próbek drewna pobranego ze skrzyni i konstrukcji wieży kościoła pw. św. Jerzego w Gliwicach-Ostropie pozwoliły na wysuniecie hipotezy, że skrzynia z Muzeum GPE w Chorzowie została wykonana z drewna zgromadzonego na budowę wieży tego kościoła. Prawdopodobne jest, że niemal bliźniacza skrzynia kłodowa, przechowywana w zakrystii kościoła w Gliwicach-Ostropie, została wykonana również z tego materiału.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2017, 5, 5; 210-220
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konserwacja i restauracja skrzyni wiannej – trówły z 1830 roku ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
    Conservation and Restoration of the Dowry Chest from 1830 from the Collection of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    Autorzy:
    Kudła-Herner, Sylwia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28894414.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    painted chest
    trówła
    preservation and restoration
    Opis:
    The painted dowry chest (trówła) originates from the village of Brenna-Leśnica, and currently belongs to the collection of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park Chorzów”. The article describes the subject of preservation and restoration of the painted chest and also attempts to establish the history and origin of this piece of furniture. Apart from the descriptions of preservation works, the technique and technology of painting chest are presented.
    Malowana skrzynia pochodzi ze wsi Brenna-Leśnica, a obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny Chorzów". W artykule opisano tematykę konserwacji i restauracji malowanej skrzyni, a także podjęto próbę ustalenia historii i pochodzenia tego mebla. Oprócz opisów prac konserwatorskich przedstawiono technikę i technologię malowania skrzyni.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 171-189
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konserwacja i restauracja komody z Goleszowa ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
    Preservation and Restoration of a Chest of Drawers from Goleszów from the Collection of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”
    Autorzy:
    Kudła-Herner, Sylwia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2076793.pdf
    Data publikacji:
    2020-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    preservation
    restoration
    chest of drawers
    Goleszów
    graining
    printing
    museum
    konserwacja
    restauracja
    komoda
    mazerunek
    nadruk
    muzeum
    Opis:
    The chest of drawers comes from the village of Goleszów located in Cieszyn Silesia, and currently belongs to the collection of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”. The article describes the subject of preservation and restoration of a chest of drawers, and also attempts to establish the history and origin of this piece of furniture. Apart from the descriptions of the preservation works, the technique and technology of making the graining, which comes in two varieties, are presented. The first is a lining made on the basis of a stamp or print, whereas the second one is made by loose painting with a brush.
    Komoda pochodzi ze wsi Goleszów położonej na Śląsku Cieszyńskim, a obecnie należy do zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Artykuł opisuje temat konserwacji i restauracji komody, dodatkowo podejmuje próbę ustalenia historii i pochodzenia owego mebla. Poza opisami prac konserwatorskich przedstawiono technikę i technologię wykonania mazerunku, który występuje w dwóch odmianach. Pierwszy to mazerunek wykonany na zasadzie stempla lub nadruku, kolejny – poprzez swobodne malowanie pędzlem.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2020, 8, 8; 108-129
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia powstania i kształtowania się księgozbioru muzealnego i zasobu archiwalnego Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” na przestrzeni lat 1969–2019 w kontekście specyfiki muzeów na wolnym powietrzu w Polsce
    History of Creation and Formation of the Book Collection and Archival Resources of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” from 1969 to 2019 in the Context of the Specificity of Open-Air Museums in Poland
    Autorzy:
    Zacharyasz, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2076797.pdf
    Data publikacji:
    2020-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    library
    archive
    open-air museum
    biblioteka
    archiwum
    muzeum na wolnym powietrzu
    Opis:
    The article is the first attempt to present the history of the creation and development of the archival resource the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” and the museum’s book collection in the years 1969–2019, taking into account the specificity of open-air museums in Poland. This study was based mainly on documents stored in the museum’s archives. Important information was also contained in articles by various authors related to the field research on wooden construction, clothing and folklore conducted in Upper Silesia in years 1952–1963, as well as in scientific studies published in journals and periodicals. Furthermore, the memoirs obtained during interviews with people who participated in these studies and works related to both the design and implementation assumptions of the spatial planning, and the construction of the museum were also highly valuable.
    Artykuł jest pierwszą próbą przedstawienia historii powstania i kształtowania się zasobu archiwalnego Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” oraz księgozbioru muzealnego na przestrzeni lat 1969–2019 z uwzględnieniem specyfiki muzeów na wolnym powietrzu w Polsce. Niniejsze opracowanie powstało głównie na podstawie dokumentów przechowywanych w archiwum zakładowym MGPE. Ważne informacje zawarte były również w artykułach różnych autorów związanych z realizacją badań terenowych budownictwa drewnianego, stroju i folkloru prowadzonych na Górnym Śląsku w latach 1952–1963, opracowaniach naukowych zamieszczonych w czasopismach i wydawnictwach ciągłych. Cenny był również materiał wspomnieniowy uzyskany w czasie rozmów z osobami, które uczestniczyły w tych badaniach oraz pracach związanych zarówno z powstaniem założeń projektowych i realizacyjnych zagospodarowania przestrzennego, jak i budową muzeum.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2020, 8, 8; 80-107
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ostatni rolnicy w przemysłowej części Górnego Śląska
    The Last farmers in the Industrial Part of Upper Silesia
    Autorzy:
    Adamczak, Damian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37514420.pdf
    Data publikacji:
    2015-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    agriculture
    Upper Silesia
    agricultural traditions
    rolnictwo
    Górny Śląsk
    tradycje rolnicze
    Opis:
    Last farmers in the industrial part of Upper Silesia is a research project of the Museum „Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” implemented in the cities of Katowice and Piekary Śląskie in 2012–2014. The researches were conducted in selected traditional farms. Currently living farmers residing and working in an urban landscape of the central part of Silesia are particularly exposed to harsh neighborhood of newly constructed housing estates of both single- or multi-family character. Unfortunately, this coexistence results in gradual disappearance of the original farming. As a consequence of the researches an ethnographic exhibition was organized in the Museum from June to December 2015.
    Ostatni rolnicy w przemysłowej części Górnego Śląska to projekt badawczy Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” realizowany na terenie miast Katowice i Piekary Śląskie w latach 2012–2014. Badania przeprowadzono w wybranych tradycyjnych gospodarstwach rolnych. Obecni rolnicy gospodarujący w zurbanizowanym krajobrazie centralnej części województwa śląskiego są szczególnie narażeni na trudne sąsiedztwo nowo powstających osiedli domów jedno- lub wielorodzinnych. Koegzystencja ta niestety przynosi powolny zanik dawnego gospodarowania. Pokłosiem tematu badawczego była również wystawa etnograficzna eksponowana w siedzibie Muzeum od czerwca do grudnia 2015 roku.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2015, 3, 3; 204-231
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konserwacja zabytków papierowych Działu Historii Muzeum w Raciborzu w latach 2010–2014
    Conservation of Paper Exhibits Belonging to the Department of History of the Museum in Racibórz in years 2010–2014
    Autorzy:
    Knura, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37515155.pdf
    Data publikacji:
    2015-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    conservation
    paper conservation
    Museum in Racibórz
    konserwacja
    konserwacja papieru
    Muzeum w Raciborzu
    Opis:
    W Dziale Historii raciborskiego muzeum znajduje się aktualnie prawie 9000 zabytków, mniej więcej połowa z nich to obiekty papierowe. Wśród nich dużą grupę stanowią dokumenty i czasopisma z przełomu XIX i XX wieku, w których papier ma charakter kwaśny, obniżający jego trwałość. Dbałość o ich stan zachowania stała się jednym z najpilniejszych zadań Działu Historii w ostatnim czasie. W latach 2010-2014 przekazano do pełnej konserwacji 75 zabytków papierowych z Działu Historii (dokumenty, czasopisma, mapy, starodruki, druki okolicznościowe). Z tego zbioru przedstawione zostały przykładowe obiekty, m.in. starodruk, tzw. Biblia Leopolity, III wydanie z 1577 r., czy XIX-wieczna mapa Brandenburgia. Szląsk i W. Ks. Poznańskie. Na ich przykładach omówiono najczęściej spotykane problemy, z jakimi konserwatorzy zmagali się podczas swojej pracy.
    Currently the Department of History of the Museum in Racibórz have custody over almost 9,000 exhibits, roughly half of them are paper items. Among them there are a large group of documents and magazines from the late nineteenth and early twentieth century, when the quality of the raw materials used for printing was at a very low level. Many of them are made of acid paper which significantly decreases their durability. Care about their state of the exhibits’ preservation has become one of the most urgent tasks of the Department in recent times. In the years 2010–2014, 75 historic paper exhibits from the Department of History (documents, magazines, maps, old prints and other prints) were submitted to complete conservation. Some of the exhibits belonging to the said set have been presented in the following article. Those are for example: the old print of so-called Biblia Leopolity, the third edition of 1577, and a nineteenth-century map entitled: Brandenburgia. Szląsk i W. Ks. Poznańskie. On their examples, the author of the work discusses the most common problems that conservators encountered during their work.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2015, 3, 3; 187-194
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Glińscy w Częstochowskiem w latach 1705–1913
    The Gliński Family in Częstochowa in 1705–1913
    Autorzy:
    Gliński, Henryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083677.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    genealogia
    rodzina Glińskich
    przodkowie
    Częstochowa
    Łojki
    genealogy
    the Gliński family
    ancestors
    Opis:
    Artykuł zawiera podsumowane prowadzonych przez autora w latach 2020–2022 badań genealogicznych Glińskich. Badania tyczyły się osób urodzonych od początku XVIII wieku do 1913 roku na terenie obecnego miasta Częstochowa i gminy Blachownia, najliczniejszego skupiska osób o tym nazwisku w Polsce. Wykazano, że 95% Glińskich urodzonych w tym okresie to potomkowie czterech synów Wojciecha i Małgorzaty Żydków z Łojek, którzy od połowy XVIII wieku zaczęli używać nazwiska Gliński.
    The article contains a summary of genealogical research on the Gliński family conducted by the author in 2020–2022. The research concerned people born from the beginning of the 18th century to 1913 in the area of the current city of Częstochowa and the commune of Blachownia, areas with the most numerous group of people with this surname in Poland. It was shown that 95% of the Gliński family born in this period were descendants of the four sons of Wojciech and Małgorzata Żydek from Łojki, who began to use the surname Gliński in the mid-18th century.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 216-235
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dwór w Wieszowie w latach 50. XX wieku. Zabudowania i instalacje
    Manor House in Wieszowa in the 1950s. The Complex’s Buildings and Installations
    Autorzy:
    Kaczmarczyk, Stefan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37510943.pdf
    Data publikacji:
    2016-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Wieszowa
    palace in Wieszowa
    manor house in Wieszowa
    dwór w Wieszowie
    pałac w Wieszowie
    Opis:
    Manor House in Wieszowa in the 1950s.The Complex’s Buildings and Installations The article’s introduction contains basic information about Wieszowa and the manor house itself. It also explains the local meaning of the terms: manor, estate and farm. Moreover, on the basis of the contemporary satellite photo of the estate, the paper discusses the placement of the complex’s buildings and other objects. Further parts of the article describe successively the buildings along with the installations typical for the farmstead.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2016, 4, 4; 269-284
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Najcenniejsze zbiory sztuki sakralnej z Muzeum Miejskiego w Żywcu – historia, konserwacja i ekspozycja zabytków
    The Most Valuable Collections of Religious Art of the Municipal Museum in Żywiec – History, Restoration and Exhibition of Monuments
    Autorzy:
    Firlej, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38113307.pdf
    Data publikacji:
    2016-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    sacral art
    conservation
    Municipal Museum in Żywiec
    sztuka sakralna
    konserwacja
    Muzeum Miejskie w Żywcu
    Opis:
    The Most Valuable Collections of Religious Art of the Municipal Museum in Żywiec – History, Restoration and Exhibition of Monuments The Municipal Museum in Żywiec has an interesting collection of religious art of the Żywiec region (fourteenth–nineteenth century). The first exhibits, along with other witnesses of the past, were obtained by the director – Tadeusz Charlewski and schoolgirls of the State Teachers Women’s College in Żywiec in the course of extracurricular and field activities. In 1933, the school building was also able to organize an exhibition, which initiated the professional collection of the Museum, acquired in 1936 by Michał Jeziorski – the first curator of the Museum of Żywiec. The next important date in the history of the collection of religious art is the year 1938, when the Museum founded a separate exhibition hall, which presented works of religious art, including medieval objects from the Church of Saint Cross in Żywiec (fifteenth and sixteenth century). Currently, the collection of religious art in the collections of the City Museum in Żywiec is the largest part of the Museum’s historical, artistic and deposit collection. Since 2012 the Old Castle in Żywiec, the seat of the Museum, presents the largest in its history permanent exhibition entitled “Religious Art of the Żywiec Region”.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2016, 4, 4; 254-268
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wawrzyniec Feige – śląski protoplasta warszawskiej rodziny Kowalskich
    Wawrzyniec Feige – the Silesian Progenitor of the Warsaw Line of the Kowalski Family
    Autorzy:
    Kowalski, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083681.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Kowalscy
    Feige'owie
    historia rodziny
    Śląsk
    Warszawa
    the Kowalski family
    the Feiges
    family history
    Silesia
    Warsaw
    Opis:
    Według rodzinnej opowieści, Jan Kowalski osiedlił się w Warszawie pod koniec XIX wieku, po ucieczce z Prus, gdzie nie chciał odbywać służby wojskowej. Badania genealogiczne ukazują nieco inny przebieg wypadków. Z pruskiego Śląska uciekł ojciec Jana, Wawrzyniec Feige. Powodem była zaoczna kara więzienia (6 miesięcy) za drobne kradzieże (drewno z lasu). By z całą rodziną przekroczyć granicę posłużył się dokumentami nieżyjącego Michała Kowalskiego. Późniejsze pokolenia Kowalskich nie znały ani historii Wawrzyńca, ani jego prawdziwego nazwiska. Niemniej, Kowalscy należą do tej samej haplogrupy Y-DNA jak mężczyźni o nazwisku Feige oraz mężczyźni o nazwisku Schultz, których przodkowie w XVIII wieku mieszkali na Śląsku. Jest bardzo prawdopodobne, że charakterystyczna dla tej haplogrup mutacja powstała w XVI wieku na Śląsku i dotyczyła mężczyzny o nazwisku Feige. Nazwisko to używane było w okolicach Śląska już w XV wieku i najprawdopodobniej pochodzi od imienia Feit (łac. Vitus).
    According to a family story, Jan Kowalski settled in Warsaw at the end of the 19th century, after escaping from Prussia, where he did not want to do the military service. Genealogical research reveals a slightly different course of events. Jan's father, Wawrzyniec Feige, fled from Prussian Silesia. However, the reason was an in absentia prison sentence (6 months) for petty theft (wood from the forest). In order to cross the border with his entire family, he used the documents of the late Michał Kowalski. Later generations of the Kowalski family knew neither Wawrzyniec's story nor his real name. Nevertheless, the Kowalski family carry the same Y-DNA haplogroup as men named Feige and men named Schultz, whose ancestors lived in Silesia in the 18th century. It is very likely that the characteristic mutation arose in the 16th century in Silesia and involved a man with the surname Feige. This surname was used in the Silesian area as early as in the 15th century and most likely came from the name Feit (Latin: Vitus).
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 101-117
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pieśni maryjne na pograniczu śląsko-morawskim
    Marian Religious Songs in the Silesian-Moravian Borderland
    Autorzy:
    Szymańska, Marcela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37509868.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Mary
    Silesian-Moravian borderland
    religious song
    Moravian prayer book
    Maryja
    pogranicze śląsko-morawskie
    pieśń religijna
    morawski modlitewnik
    Opis:
    The aim of the article is to present the image of the Mother of God recorded in religious songs popularised in the Silesian-Moravian borderland through the prayer book "Úplný kancionál pro lid moravský v býv. pruské části arcidiecése olomucké", published at the beginning of the 20th century. These texts present Mary as Protector, Advocate, Mother (not only of Christ, but also of all people). The songs are known among the oldest inhabitants, but due to their inclusion in the repertoire of the “Cecylia“ choir from the St. Wenceslas Parish in Krzanowice they may indeed survive in the memory of next generations. In addition, the author discusses the complicated history of the borderland area being the subject of research, i.e. the spoken language, national and religious affiliation. Also mentioned is the Marian cult, which has a long tradition in the research area.
    Celem artykułu jest ukazanie wizerunków Matki Bożej utrwalonych w pieśniach religijnych rozpowszechnionych na pograniczu śląsko-morawskim za pośrednictwem modlitewnika „Úplný kancionál pro lid moravský v býv. pruské části arcidiecése olomucké” wydawanego na początku XX wieku. Teksty te prezentują Maryję jako opiekunkę, orędowniczkę, matkę (nie tylko Chrystusa, ale również wszystkich ludzi). Pieśni znane są wśród najstarszych mieszkańców, ale dzięki włączeniu ich do repertuaru chóru „Cecylia” działającego przy parafii pw. św. Wacława w Krzanowicach pamięć o nich ma szansę przetrwać. Dodatkowo autorka omawia skomplikowane dzieje przygranicznego obszaru badań, tj. język mówiony, przynależność państwową i kościelną. Nadto wspomina o kulcie maryjnym, który na badanym obszarze ma długą tradycję.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 53-69
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Recenzja wystawy „Rok 1922 z perspektywy Katowic. Wykorzystana szansa?”
    Review of the Exhibition: “The Year 1922 from the Perspective of Katowice. A Chance That Was Taken?”
    Autorzy:
    Bulla, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28894859.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Katowice
    museology
    Upper Silesia
    Museum of the History of Katowice
    muzealnictwo
    Górny Śląsk
    Muzeum Historii Katowic
    Opis:
    The review concerns the exhibition entitled “The Year 1922 from the Perspective of Katowice. A Chance That Was Taken?”, which was hosted by the Museum of the History of Katowice between July 15 and November 27, 2022. Its curators were Joanna Tofilska, Joanna Kałuska and Sławomir Stanowski. Jolanta Barnaś was responsible for the exhibition arrangement, whereas Aleksander Niesyto - for editing the texts. The aim of the exhibition was to remind the events that took place exactly 100 years ago in Katowice. However, the focus was not only on the events. There was also made an attempt to characterize how they influenced the development of the city and the whole region. The review consists of two parts. The first of them summarizes the information contained in the exhibition halls and discusses the presented exhibits. Meanwhile, the second part assesses the exhibition in terms of the technical and content-related solutions used. Attention was drawn to minor defects, such as placing some boards and exhibits too high for the average visitor’s eye, too strong lighting of two boards or difficulties in accessing one of the parts of the exhibition located in a separate room. Furthermore, doubts were expressed as to the adequacy of the subtitle of the exhibition, because the lack of comparative data could make it impossible to answer the question asked therein. In addition, the quality of the prepared texts, the selection of exhibits, as well as the general aesthetics of the exhibition were positively assessed. The exhibition was prepared in an objective manner, discussing the subject thoroughly. At the same time, the prepared texts were accessible to all visitors.
    Recenzja dotyczy wystawy pt. „Rok 1922 z perspektywy Katowic. Wykorzystana szansa?”, która była prezentowana w Muzeum Historii Katowic w okresie od 15 lipca do 27 listopada 2022 roku. Jej kuratorami byli Joanna Tofilska, Joanna Kałuska oraz Sławomir Stanowski. Za aranżację odpowiedzialna była Jolanta Barnaś, a redakcję tekstów Aleksandra Niesyto. Celem wystawy miało być przypomnienie wydarzeń, jakie miały miejsce dokładnie 100 lat temu w Katowicach, jednakże nie skupiono się wyłącznie na nich, lecz podjęto próbę scharakteryzowania, jak wpłynęły na rozwój miasta i regionu. Recenzja składa się z dwóch części. W pierwszej z nich streszczono informacje zamieszczone w salach wystawowych oraz omówiono zaprezentowane eksponaty. W drugiej dokonano oceny wystawy pod kątem zastosowanych rozwiązań technicznych oraz merytorycznych. Zwrócono uwagę na drobne wady, takie jak umieszczone niektórych tablic i eksponatów zbyt wysoko dla oka przeciętnego zwiedzającego, zbyt silne oświetlenie dwóch tablic czy trudności w dostępie do jednej z części ekspozycji umieszczonej w odrębnym pomieszczeniu. Wyrażono wątpliwości, co do adekwatności podtytułu wystawy, gdyż brak danych porównawczych mógł uniemożliwić udzielenie odpowiedzi na zadane w nim pytanie. Poza tym pozytywnie oceniono jakość opracowanych tekstów, dobór eksponatów, a także ogólną estetykę ekspozycji. Wystawa została opracowana w sposób obiektywny, wyczerpujący temat, a zarazem przygotowane teksty były przystępne dla ogółu zwiedzających.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 217-233
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Krótka charakterystyka skrzyń wiannych ze zbiorów Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu
    A Brief Description of the Dowry Chests from the Collection of the Radom Village Museum in Radom
    Autorzy:
    Kozyra, Klementyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28893477.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    dowry chests
    Radom Village Museum
    folk furniture
    wood graining
    ornaments on dowry chests
    skrzynie wianne
    Muzeum Wsi Radomskiej
    meble ludowe
    zdobnictwo na skrzyniach
    mazerowanie
    Opis:
    The article contains a short description of dowry chests in the collection of the Radom Village Museum and constitutes a preview of further research on the subject. The chests are divided according to their paint layer into painted and grained ones. In both categories, ornaments, their arrangement on the front wall and decorative arrangements on the side walls are discussed in detail. The colours of the paints used to make the decorations are also described. Moreover, the analysis covers the profiles of the legs of the chests in the museum’s collection.
    Artykuł zawiera krótką charakterystykę skrzyń wiannych znajdujących się w zbiorach Muzeum Wsi Radomskiej i jest zapowiedzią dalszych badań tego tematu. Został dokonany podział skrzyń ze względu na warstwę malarską na malowane i mazerowane. W obu kategoriach zostały bliżej opisane ornamenty, ich rozmieszczenie na frontowej ścianie oraz układy zdobnicze na ścianach bocznych. Opisowi zostały poddane również kolory farb użytych do wykonania zdobień. Analizie zostały poddane również profile nóżek w skrzyniach znajdujących się w zbiorach muzeum.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 155-170
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mosiężny kandelabr – czyli o złożoności pracy konserwatora słów kilka
    The Brass Candelabra – a Few Words about the Complexity of the Work of the Conservator-Restorer
    Autorzy:
    Hagno-Cebrat, Urszula
    Syska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37513974.pdf
    Data publikacji:
    2017-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    conservation
    conservation methods
    candleholders
    konserwacja
    metody prac konserwatorskich
    świeczniki
    Opis:
    Konserwacja dzieł sztuki to dziedzina wielowątkowa. Na podstawie prac wykonanych przy jednym przedmiocie można opowiedzieć o jej złożoności. Przykładem tego są dwa mosiężne świeczniki z elementami pokrytymi złotem i srebrem. Prace konserwatorskie obejmowały oczyszczenie za pomocą metod ręcznych, mechanicznych i chemicznych, polerowanie, nadawanie pierwotnego kształtu oraz zabezpieczanie. Świeczniki zostały wykonane z elementów produkowanych masowo w różnych technikach rzemieślniczych. Efekt dekoracyjny zyskały dzięki kolorowym powłokom galwanicznym. Taka różnorodność wymagała specyficznego podejścia konserwatorskiego i zastosowania wielu rodzajów prac i metod.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2017, 5, 5; 196-209
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wacławikowie – ród chłopskich „zapiśnikarzy” ze Śląska
    The Wacławik Family – the Family of Peasant Folk Writers from Silesia
    Autorzy:
    Morys-Twarowski, Michael
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28887345.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Cieszyn Silesia
    peasants
    genealogy
    history of Silesia
    18th century
    19th century
    Śląsk Cieszyński
    chłopi
    genealogia
    historia Śląska
    XVIII wiek
    XIX wiek
    Opis:
    A number of peasant notes from the 18th and 19th centuries, whose authors are called “Cieszyn folk writers” (cieszyńscy piśmiorze) or “note takers” (zapiśnikarze), have been preserved in Cieszyn Silesia. In recent years, this phenomenon has been most extensively discussed by Janusz Spyra in the study: "Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku" (Eng. Historiography and Regional Identity in Modern Times on the Example of Cieszyn Silesia in the Period from the 16th to the Beginning of the 20th Century). This article brings minor factual supplements to the mentioned study. The author discusses the fate of “writers” from the Wacławik family. They were Andrzej (d. 1777) from Pielgrzymowice in Prussian Silesia, his (presumed) son Jerzy (d. 1780, 1792 or 1793), a cotter in Pielgrzymowice, and his grandson Paweł (1768–1850), who settled in Cieszyn Silesia (first he lived in Zamarski, later in Hażlach). Particular emphasis was placed on genealogical issues.
    Na Śląsku Cieszyńskim zachowało się szereg chłopskich notatek z XVIII i XIX wieku, których autorów w literaturze nazywa się „cieszyńskimi piśmiorzami” lub „zapiśnikarzami”. W ostatnich latach najszerzej to zjawisko omówił Janusz Spyra w opracowaniu „Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku”. Niniejszy artykuł wnosi drobne uzupełnienia faktograficzne. Omawia losy „zapiśnikarzy” z rodu Wacławików. Byli nimi Andrzej (zm. 1777) z Pielgrzymowic na pruskim Śląsku, jego (przypuszczalny) syn Jerzy (zm. 1780, 1792 albo 1793), chałupnik w Pielgrzymowicach, oraz wnuk Paweł (1768–1850), który osiedlił się na Śląsku Cieszyńskim (najpierw mieszkał w Zamarskach, później w Hażlachu). Szczególny nacisk położono na kwestie genealogiczne.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 9-23
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzieje rodu Palarczyków z parafii cierlickiej na Śląsku Cieszyńskim od XVIII do początku XX wieku
    The History of the Palarczyk Family from the Cierlice Parish in Cieszyn Silesia from the 18th to the Beginning of the 20th Century
    Autorzy:
    Morys-Twarowski, Michael
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083679.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Śląsk Cieszyński
    chłopi
    genealogia
    Cieszyn Silesia
    peasants
    genealogy
    Opis:
    Palarczykowie byli rodem chłopskim wywodzącym się ze wsi Szobiszowice (Soběšovice). Artykuł przedstawia dzieje pierwszych pokoleń rodziny (do końca XVIII w.) oraz losy najbardziej znanej linii rodu, wywodzącej się od Jana (1705–1765), karczmarza w Stanisłowicach (Stanislavice) i Kocobędzu (Chotěbuz). Najsłynniejszym przedstawicielem rodu był Karol (1879–1940), rolnik w Goleszowie, członek Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Dodatkowo na przykładzie Palarczyków poruszono dwie kwestie ogólne. Pierwszą jest funkcjonowanie elit chłopskich w Księstwie Cieszyńskim, drugą – zagadnienia językowe. Palarczykowie w Szobiszowicach mówili językiem czeskim (morawskim), Palaczykowie z parafii cierlickiej językiem polskim. Szczegółowa analiza potwierdza wyraźną granicę językową czesko/morawsko-polską wskazywaną m.in. przez źródła kościelne i topografię Reginalda Kneifela, a jednocześnie każe odrzucić tezy o rzekomo „terenie przejściowym językowym” na zachód od rzeki Olzy.
    The Palarczyk family was a peasant family originating from the village of Szobiszowice (Soběšovice). The article presents the history of the first generations of the family (until the end of the 18th century) and the fate of the most famous family line, descending from Jan (1705–1765), an innkeeper in Stanisłowice (Stanislavice) and Kocobędz (Chotěbuz). The most famous representative of the family was Karol (1879–1940), a farmer in Goleszów, and a member of the National Council of the Duchy of Cieszyn. Additionally, two general issues were raised using the example of the Palarczyk family. The first is the functioning of peasant elites in the Duchy of Cieszyn, the second - language issues. The Palarczyk family in Szobiszowice spoke Czech (Moravian), whereas the Palarczyk family from the Cierlice parish spoke Polish. A detailed analysis confirms the clear Czech/Moravian-Polish linguistic border indicated, among others, by church sources and the topography of Reginald Kneifel. At the same time these findings force us to reject the theses about the supposed "linguistic transition area" to the west of the Olza River.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 133-183
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obchody dnia świętej Barbary w Zagłębiu Dąbrowskim według przekazów literackich z końca XIX wieku
    Celebration of St Barbara’s Day in the Dąbrowa Basin According to Literary Sources from the End of the 19th Century
    Autorzy:
    Okoń, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28891092.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    St Barbara
    celebrations
    literature
    Dabrowa Basin
    coal miners
    św. Barbara
    obchody
    literatura
    Zagłębie Dąbrowskie
    górnicy
    Opis:
    In the last decade of the 19th century, the forms of celebrating St. Barbara’s Day were already developed and established in the Dąbrowa Basin. At that time, well-known writers of the time were active in Dąbrowa and Sosnowiec. In their works one can find numerous ethnological threads from the life of local miners. The research material here are the literary texts contained in three publications that were issued almost simultaneously: Zofia Bukowiecka’s "Historia o Janku górniku" (Eng. Story About Janek – the Miner), Artur Gruszecki’s "Krety" (Eng. Moles) and Andrzej Niemojewski’s short story: "Święto podziemia" (Eng. The Feast of the Underground). The subject of the study are the descriptions of customs cultivated on St. Barbara Day by miners from the Dąbrowa Basin. The author compares the descriptions and lists common elements, including: bonfires on the hills, firing pyrotechnics, celebrations in underground chambers, underground dynamite shots, a march in front of the mine director’s house to give him good wishes, but especially religious celebrations in the mine underground chapels of St. Barbara.
    W ostatniej dekadzie XIX wieku formy obchodów dnia św. Barbary były już w Zagłębiu Dąbrowskim rozwinięte i ustalone. W tamtym czasie w Dąbrowie i Sosnowcu działali znani ówcześni pisarze, w których dziełach można znaleźć liczne wątki etnologiczne z życia miejscowych górników. Materiałem badawczym pozostają tu literackie przekazy zawarte w trzech pozycjach, które ukazały się niemal równocześnie: Zofii Bukowieckiej „Historia o Janku górniku”, Artura Gruszeckiego „Krety” oraz opowiadanie Andrzeja Niemojewskiego „Święto podziemia”. Przedmiotem badania są zawarte w tym materiale opisy zwyczajów pielęgnowanych w dniu św. Barbary przez zagłębiowskich górników. Autor porównuje opisy i wyszczególnia elementy wspólne, m.in.: ogniska na wzgórzach, strzelanie z materiałów pirotechnicznych, świętowanie w podziemnych komorach, podziemne wystrzały dynamitu, przemarsz pod domem dyrektora i złożenie życzeń, ale zwłaszcza uroczystości religijne w podziemnych kaplicach św. Barbary.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 70-110
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Symbolika kościoła ewangelicko-augsburskiego z Bytomia-Bobrka. Próba interpretacji
    Symbolism of the Evangelical Church of the Augsburg Confession from the Bobrek District of Bytom. An Attempt of Interpretation
    Autorzy:
    Stokowski, Dagmara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37513303.pdf
    Data publikacji:
    2017-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Bobrek District of Bytom
    the Evangelical Church of the Augsburg Confession
    sacral space
    interior furnishings
    Bytom Bobrek
    kościół ewangelicko-augsburski
    przestrzeń sakralna
    elementy wyposażenia
    Opis:
    W kościołach chrześcijańskich, żaden element wyposażenia wnętrza nie jest przypadkowy. Kolory ścian czy lamperii oprócz tego że w sposób bezpośredni cieszą oczy wiernych, także wpływają na nich w sposób mniej oczywisty. Artykuł ma na celu zobrazowanie wyglądu wnętrza oraz symboliki kościoła ewangelicko-augsburskiego (luterańskiego) z Bytomia-Bobrka, przeniesionego w roku 2017 do Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Pokazanie, jak można odczytywać i interpretować jego wnętrze – nie tylko zastosowaną kolorystykę, ale także układ wyposażenia liturgicznego, jego kolor, czy też kształt. Tekst ma także za zadanie zasygnalizować, wskazać problem, wymykający się często badaczom różnych dyscyplin. A mianowicie: jak miejsce, przestrzeń sakralną odbierają ci, dla których jest ona przeznaczona i jak odbiór ten zmienia się po latach.
    In Christian churches no element of interior fittings and furnishings is accidental. The colours of the walls or dados, in addition to the fact that they please the eyes of the faithful, also affect them in a less obvious way. The article aims to illustrate the interior decor and symbolism of the Evangelical Church of the Augsburg Confession originally located in the Bobrek District of Bytom, which was reconstructed in the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” in 2017. The paper shows how one can read and interpret the interior of the church – not only the colour scheme used, but also the arrangement of the liturgical furnishings and fittings, its colour and shape. Furthermore, the text also attempts to signal, point out the problem, often eluding researchers of various disciplines. Namely, how the place, the sacred space is experienced by those to whom it is dedicated and how this reception changes in the time.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2017, 5, 5; 221-230
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Specyfika pracy i problemy konserwatorskie na przykładzie archiwaliów na podłożu papierowym pochodzących z Archiwum Państwowego w Katowicach
    The Specificity of the Art Conservation Work and Conservation Process Problems on the Basis of the Conservation of Archival Paper Materials
    Autorzy:
    Kwaśniewicz, Katarzyna
    Skrzypczyk, Danuta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37514943.pdf
    Data publikacji:
    2015-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    conservation
    paper conservation
    conservation considerations
    konserwacja
    konserwacja papieru
    problematyka konserwatorska
    Opis:
    Gathered in the archive over the centuries materials were exposed to the impact of various harmful external and internal factors. The most common damages are mechanical, biological, microbiological and chemical ones and those caused by man. If the extent of the damage is serious and it is impossible to use the materials by researchers, it is necessary to undertake the restoration activities. The State Archives in Katowice has a special conservation workshops where in different ways all the tasks related to the protection of the collections are undertaken. The most valuable and the oldest objects that require a lot of experience, skills and knowledge of the conservator are made in the individual conservation workshops. Objects made of paper or parchment undergo a special conservation process which sometimes lasts for several months and include: cleaning, bathing, patching, ironing. In the Laboratory of Mass De-Acidification of Paper, which was established in 2007 as part of the long-term government program called “Kwaśny Papier” (Eng. Acid Paper), deals only with loose papers from the nineteenth and early twentieth century that require de-acidification. During the process, which takes place in an aqueous environment the alkaline reserve is put into the paper which stops the degradation of documents.
    Zgromadzone w archiwum materiały na przestrzeni wieków narażone były na oddziaływanie różnych niekorzystnych czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Do najczęstszych uszkodzeń materiałów archiwalnych należą: zniszczenia mechaniczne, biologiczne, mikrobiologiczne, chemiczne oraz te spowodowane przez człowieka. Jeżeli stopień uszkodzeń jest poważny i uniemożliwia korzystanie i udostępnianie akt badaczom, wówczas konieczne jest podjęcie prac konserwatorskich. W Archiwum Państwowym w Katowicach znajdują się wyspecjalizowane pracownie konserwacji jednostkowej oraz masowej, które w odmienny sposób realizują zadania związane z ochroną zbiorów. Do pracowni konserwacji jednostkowej trafiają obiekty najcenniejsze i najstarsze wymagające dużego doświadczenia i specjalistycznej wiedzy konserwatora. Obiekty na podłożu papierowym lub pergaminowym przechodzą nieraz wielomiesięczny proces, w trakcie którego poddawane są takim zabiegom jak: oczyszczanie, kąpiele, uzupełnianie ubytków, prasowanie. Do Pracowni Masowego Odkwaszania Papieru, która utworzona została w 2007 roku w ramach WPR Kwaśny Papier, trafiają natomiast tylko luźne dokumenty XIX- i XX-wieczne, które wymagają odkwaszenia. W trakcie procesu, który odbywa się w środowisku wodnym, wprowadzana jest w papier rezerwa alkaliczna hamująca degradację akt.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2015, 3, 3; 195-203
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wymysiöejer łod – czyli stan badań nad skrzyniami malowanymi z Wilamowic
    Wymysiöejer łód – the State of Research on the Painted Chests from Wilamowice
    Autorzy:
    Majerska-Sznajder, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28892806.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Wilamowice
    inhabitants of Wilamowice
    Vilamovicean language
    Vilamovicean chests
    wymysiöeryś
    revitalization
    emic perspective
    ethnic minority
    Wilamowianie
    język wilamowski
    skrzynie wilamowskie
    rewitalizacja
    perspektywa emiczna
    mniejszość etniczna
    Opis:
    Wilamowice is a cultural phenomenon on the ethnographic map of Poland. Settled in the 13th century by settlers from Western Europe, it has maintained their separate identity for years. From the beginning of the scientific world’s interest in Wilamowice, the main objects of researchers were costumes, customs and language. Although the first attempts to document the painted Vilamovicean chests were made at the beginning of the 20th century as part of the Sprachinsel Fälschung project, this topic was overshadowed by a more “ideologically meaningful” local costumes or language. Apart from Roman Rainfuss, no one has published issues related to the subject of the Vilamovicean chests phenomenon – wymysiöeryś łóda – until modern times. The ongoing cultural revitalization, focused on the emic perspective, allowed us to look at this phenomenon in a broad, interdisciplinary scope. In addition to an attempt at formal characterization, determining the types and manufacturers, the state of research to date and the preserved specimens, it is possible to grasp a broader cultural context. What was the ancient meaning of painted chests? What were their functions? What beliefs were associated with this piece of furniture? What caused such a small number of surviving copies? How are they stored today? How do they currently function in the culture of Wilamowice? The content of the article attempts to answer these and other interdisciplinary questions, taking into account the narrative of this micro ethnic minority.
    Wilamowice stanowią swoisty fenomen kulturowy na etnograficznej mapie Polski. Zasiedlone w XIII wieku przez osadników z Europy Zachodniej, przez lata utrzymały swoją odrębność tożsamościową. Od początków zainteresowania Wilamowicami świata naukowego głównymi obiektami badaczy były stroje, zwyczaje oraz język. Mimo, że pierwsze próby dokumentacji malowanych skrzyń wilamowskich podejmowane były na początku XX wieku w ramach Sprachinsel Fälschung, temat ten został przyćmiony bardziej „nośnym ideologicznie” strojem czy językiem. Poza Romanem Rainfussem nikt do czasów współczesnych nie publikował zagadnień z problematyki stojącej za zjawiskiem skrzyń wilamowskich – wymysiöeryś łoda. Obecnie trwająca rewitalizacja kulturowa nakierowana na perspektywę emiczną, pozwoliła przyjrzeć się temu zjawisku w szerokim, interdyscyplinarnym zakresie. Poza próbą charakteryzacji formalnej, ustaleniem typów i wytwórców, stanem dotychczasowych badań oraz zachowanych egzemplarzy, możliwy do uchwycenia jest szerszy kontekst kulturowy. Jakie było dawne znaczenie malowanych skrzyń? Jakie pełniły funkcje? Jakie wierzenia związane były z tym meblem? Co wpłynęło na tak małą liczbę zachowanych egzemplarzy? Jak współcześnie są one przechowywane? Jak funkcjonują obecnie w kulturze wilamowskiej? Treść artykułu postara się odpowiedzieć na te i inne pytania z pogranicza interdyscyplinarnego, z uwzględnieniem narracji tej mikromniejszości etnicznej.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 138-154
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Księgi metrykalne i akta miejskie Pleszewa z XVII–XVIII wieku jako źródła do badań genealogicznych
    The Parish Registers and Town Records of Pleszew from the 17th-18th Century as Sources for Genealogical Research
    Autorzy:
    Makowski, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37509550.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Pleszew
    księga metrykalna
    księga miejska
    genealogia
    miasto
    parish register
    town book
    genealogy
    town
    Opis:
    Artykuł przedstawia możliwości wykorzystania metryk parafialnych oraz ksiąg miejskich w badaniach genealogicznych, a także ujawnia wiążące się z tym problemy. Materiał obejmuje okres od XVII do XVIII wieku. Za przykład posłużyły materiały źródłowe dotyczące Pleszewa, miasta położonego na terenie prowincji wielkopolskiej. Oceniona została rzetelność prowadzenia wszystkich typów ksiąg metrykalnych parafii Pleszew. Scharakteryzowany został zasób danych zawartych w metrykaliach oraz problemy genealogiczne, takie, jak: ustalenie podstawowych dat z życia człowieka, wąski zasób imion nadawanych przy chrzcie, kryterium identyczności nazwiska czy tłumaczenie imion. W drugiej części zostały zaprezentowane możliwości wykorzystania w genealogii wytworów kancelarii miejskiej na konkretnych przykładach, które zawierają informacje niedostępne w księgach metrykalnych.
    The article presents the possibilities of using parish registers and town records in genealogical research, and also reveals the related problems. The material covers the period from the 17th to the 18th century. As an example, source materials concerning Pleszew, a town located in the province of Wielkopolska, were used. The reliability of keeping all types of parish books of the Pleszew parish was assessed. The resource of data contained in the records and genealogical problems were characterized, including: determining the basic dates of a person's life, a narrow resource of names given at baptism, the criterion of surname identity or the translation of names. The second part presents the possibilities of using the records of the municipal office in the genealogy based on specific examples that contain information not available in register books.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 195-215
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Peregryn Simon jako przedstawiciel „wędrowców” przybyłych na przełomie XVIII i XIX wieku do uprzemysławianej części Górnego Śląska
    Peregrin Simon as a Representative of the "Wanderers" Arriving to the Industrialized Part of Upper Silesia at the Turn of the 18th and 19th Centuries
    Autorzy:
    Żaba, Antonina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083678.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Górny Śląsk
    kolonizacja fryderycjańska
    górnictwo
    hutnictwo
    Upper Silesia
    Frederick colonization
    mining
    metallurgy
    Opis:
    W artykule opisano życie Peregryna Simona (1737–1825). Jego dzieje reprezentują zawiłe losy licznej rzeszy Europejczyków, którzy wzięli udział we fryderycjańskiej akcji kolonizacyjnej Górnego Śląska. Gwałtownie rozwijający się przemysł w północno-wschodniej części Śląska, na przełomie XVIII i XIX wieku przyciągał ludzi zdeterminowanych. Wielu z nich wielokrotnie zmieniało pierwotnie uprawiany zawód, a ich podróże do miejsc, gdzie rozwijał się przemysł były często wieloetapowe. Zarówno imię, jak i nazwisko bohatera artykułu, zapisywane było w dokumentach na wiele sposobów. Oryginalne formy zapisu zostaną podane we fragmentach tekstu odwołującego się do nich. Często mylono rzadko występujące imię z popularnym nazwiskiem odimiennym Simon (pol. Szymon). Komplikuje to poszukiwanie informacji o noszących takie nazwiska postaciach. Mimo braku pełnych danych biograficznych, przeprowadzone przez autorkę badania wykazały, że Peregrin Simon wielokrotnie zmieniał zawód i miejsce zamieszkania. Dodatkowo jeden z dokumentów wskazuje na to, że był on pracownikiem docenianym przez pracodawcę, którym był Urząd Górniczy w Tarnowskich Górach. Badania losów „wędrowców”, takich jak bohater artykułu, stanowią przyczynek do historii kolonizacji fryderycjańskiej Górnego Śląska.
    The article describes the life of Peregryn Simon (1737–1825). His history represents the intricate fate of a large number of Europeans who took part in Frederick's colonization of Upper Silesia. The rapidly developing industry in the north-eastern part of Silesia at the turn of the 18th and 19th centuries attracted determined people. Many of them changed their original profession many times, and their journeys to places where industry was developing were often of multi-stage character. Both the first name and last name of the hero of the article, were recorded in documents in various ways. The original forms of spelling, as found in the documents are provided in excerpts of the text referring to them. The infrequent occurrence of the firstname was often confused with the common last name Simon (Polish equivalent: Szymon). This complicates the search for information about individuals with such names. Despite the lack of full biographical data, the research conducted by the author showed that Peregrin Simon changed his profession and place of residence many times. In addition, one of the documents indicates that he was an employee appreciated by the employer, which was the Mining Office in Tarnowskie Góry. The study of the fate of "wanderers", such as the hero of the article, is a contribution to the history of the Frederician colonization of Upper Silesia.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 184-194
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Iconotropy of images of St Barbara from the Upper Silesian coal mines: the case of “Graf Franz” / “Wawel” mine
    Ikonotropia wizerunków św. Barbary z górnośląskich kopalń węgla kamiennego: przypadek kopalni „Graf Franz” / „Wawel”
    Autorzy:
    Piecha-van Schagen, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28891970.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    religious image
    St Barbara
    iconotropy
    religious art
    lived religion
    coal miners
    Upper Silesia
    obraz religijny
    św. Barbara
    ikonotropia
    sztuka sakralna
    żywa religia
    górnicy
    Górny Śląsk
    Opis:
    The article discusses the formal changes to the image of Saint Barbara from the “Graf Franz” / “Wawel” coal mine and the accompanying ontological changes to the object in the light of politically and economically motivated transformations. The images of Saint Barbara placed in the pit head buildings of the coal mines in Upper Silesia particularly intensively at the turn of the 19th and 20th centuries were objects of religious cult, and were mostly created by the professional artists. As objects of miners’ piety, based on devotion to the Blessed Sacrament, they represented the idea of an art object unified with theology. During the communist rule in Poland, the statue of Saint Barbara was removed from the pit head building and hidden by the miners, and given the status of a symbol of resistance against the state authorities. The returning of the image to the pithead building in 1980 and repainting it with technical paint made it a religious and political symbol, while also serving as an apotropaic object. After the liquidation of the “Wawel” mine, the sculpture, covered with a realistic polychrome, serves as a devotional object in the Church of Saint Pius X in Ruda Śląska.
    Artykuł omawia zmiany formalne wizerunku świętej Barbary z kopalni „Graf Franz” / „Wawel” oraz towarzyszące jej zmiany ontologiczne obiektu w świetle przemian o podłożu politycznym i ekonomicznym. Wizerunki świętej Barbary, umieszczane w cechowniach kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku szczególnie intensywnie na przełomie XIX i XX wieku, były obiektami o potencjale kultowym, wykonywanymi przeważnie przez zawodowych artystów. W połączeniu z górniczą pobożnością bazującą na nabożeństwie do Najświętszego Sakramentu, tworzyły jednorodny obraz sztuki i teologii. W okresie rządów komunistycznych w Polsce Ludowej doszło to usunięcia rzeźby świętej Barbary z cechowni i ukrycia jej przez pracowników kopalni, dzięki czemu zyskała ona status symbolu oporu przeciwko władzy. Powrót wizerunku do cechowni w 1980 roku i przemalowanie farbą techniczną sprawiły, że stał się on symbolem religijnym, politycznym, a jednocześnie pełnił funkcję obiektu apotropeicznego. Po likwidacji kopalni „Wawel”, rzeźba pokryta realistyczną polichromią, pełni rolę obiektu dewocyjnego w kościele pw. św. Piusa X w Rudzie Śląskiej.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 111-137
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Genealogia rodu Korfantych z uwzględnieniem elementów biografii członków rodziny Wojciecha Korfantego oraz weryfikacją wywodu przodków opracowanego przez Artura Korfantego
    The genealogy of the Korfanty family, including the biographical details of members of Wojciech Korfanty’s family and verification of the ancestral genealogy compiled by Artur Korfanty
    Autorzy:
    Bulla, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38113197.pdf
    Data publikacji:
    2023-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    genealogia
    Górny Śląsk
    Siemianowice Śląskie
    Sadzawki
    Wojciech Korfanty
    Korfanty
    Artur Jan Korfanty
    genealogy
    Upper Silesia
    Opis:
    Artykuł podzielony jest na trzy części. Pierwsza skupia się na najbliższej rodzinie Wojciecha Korfantego i poza danymi stricto genealogicznymi uzupełniona jest o informacje biograficzne. W ramach badań ustalono, że dziadek Wojciecha Korfantego, czyli Adam Korfanty do siemianowickiej części Sadzawek przybył z Siemianowic najpewniej między 1833 a 1836 rokiem i osiedlił się tam jako chałupnik. Tam także mieszkali jego potomkowie, którzy znaleźli zatrudnienie w kopalni Fanny. Siodłak Jan Klecha, czyli dziadek macierzysty Wojciecha Korfantego pochodził z Kaliny (w pow. Lublinieckim), postanowił on jednak pozostawić swoje gospodarstwo i między 1854 a 1859 rokiem przybyć do Bytkowa, a potem osiąść w michałkowickiej części Sadzawek. Ta rodzina także związała się z górnictwem i kopalnią Fanny. Teść Piotr Sprott osiągnął duży awans społeczny, a rodzina posiadała dość wysoki status materialny. Był synem komornika z Taniny (w pow. lublinieckim), jednak wyemigrował do Bytomia i zatrudnił się w kopalni, a następnie zajął się handlem i inwestowaniem w nieruchomości. W tym kontekście podważono pojawiający się w literaturze pogląd, że Elżbieta Sprott pracowała jako ekspedientka w sklepie braci Barasch, a także podjęto próbę wyjaśnienia dlaczego fakt ten tak mocno urażał Wojciecha Korfantego. Nakreślono także historię oskarżeń Małgorzaty Nowak, która twierdziła, że jest on ojcem jej nieślubnego syna Wojciecha. W krótkich biogramach opisano losy rodzeństwa Wojciecha Korfantego, w tym brata Andrzeja, który około 1908–1909 roku wyemigrował do Kanady. Druga część tekstu jest rekonstrukcją wywodu przodków Wojciecha Korfantego. Omówiono zarówno wstępnych w linii ojcowskiej, jak i matczynej. Wydaje się, że udało się spełnić główny cel artykułu. Udało się ustalić przodków Wojciecha Korfantego we wszystkich liniach, przynajmniej do XVIII wieku, a w przypadku linii po mieczu udało się sięgnąć nawet wieku XVII. Większość antenatów pochodziło z terenu historycznego Górnego Śląska i związani byli oni głównie z rolnictwem, choć na przykład przodkowie z rodzin Cyron i Leischwitz byli myśliwymi, a Jan Neopold pisarzem i zarządcą w Kopienicy. Dopiero wraz z rozwojem przemysłu stopniowo przodkowie Wojciecha Korfantego przechodzili do pracy w kopalniach węgla kamiennego. W trzeciej części artykułu podjęta została próba weryfikacji wywodu przodków opracowanego przez Artura Jana Korfantego. Autor dowodził w nim, że najstarsi przodkowie rodu Korfantych mieli pochodzić z Wenecji i dopiero w XVII wieku przybyć do Siemianowic. Okazało się jednak, że wiele przytoczonych danych genealogicznych po ich sprawdzeniu w księgach metrykalnych okazała się niezgodna z rzeczywistością lub niemożliwa do potwierdzenia. Ustalono, że rodzina Korfantych ma najpewniej pochodzenie miejscowe, co potwierdza występowania tego nazwiska w XVI i XVII wieku także w parafiach z obszaru Wielkopolski i Małopolski.
    The article is divided into three parts. The first one focuses on Wojciech Korfanty's immediate family and, in addition to strictly genealogical data, is supplemented with biographical information. As part of the research, it was established that Wojciech Korfanty's grandfather, Adam Korfanty, came to the Siemianowice part of Sadzawki from Siemianowice, most likely between 1833 and 1836, and settled there as a cottager. His descendants also lived there and found employment in the Fanny mine. Peasant farmer, Jan Klecha, i.e. Wojciech Korfanty's maternal grandfather, came from Kalina (in the Lubliniec District), but he decided to leave his farm and come to Bytków between 1854 and 1859, and then settle in the Michałkowice part of Sadzawki. This family also became involved with mining and the Fanny Mine. Father-in-law Piotr Sprott achieved great social advancement, and the family had quite a high financial status. He was the son of a bailiff from Tanina (in the Lubliniec District), but he emigrated to Bytom and got a job in a mine, and then engaged in trade and investing in real estate. In this context, the view appearing in the literature that Elżbieta Sprott worked as a saleswoman in the Barasch brothers' store was questioned, and an attempt was made to explain why this fact offended Wojciech Korfanty so much. The story of Małgorzata Nowak's accusations that he was the father of her illegitimate son Wojciech was also outlined. The short biographies describe the life of Wojciech Korfanty's siblings, including his brother Andrzej, who emigrated to Canada around 1908–1909. The second part of the text is a reconstruction of the line of Wojciech Korfanty's ancestors. Both paternal and maternal ascendants were discussed. It seems that the main purpose of the article was achieved. It was possible to determine Wojciech Korfanty's ancestors in all lines, at least until the 18th century, and in the case of the paternal line, it was possible to go back even to the 17th century. Most of the ancestors came from the historical area of Upper Silesia and were mainly associated with agriculture, although, for example, the ancestors from the Cyron and Leischwitz families were hunters, and Jan Neopold was a writer and administrator in Kopienica. Only with the development of industry did Wojciech Korfanty's ancestors gradually move to work in hard coal mines. In the third part of the article, an attempt was made to verify the line of the ancestors prepared by Artur Jan Korfanty. The author argued that the oldest ancestors of the Korfanty family originated from Venice and came to Siemianowice only in the 17th century. However, after checking the data in the record books, many of the cited genealogical data turned out to be inconsistent with reality or impossible to confirm. It was established that the Korfanty family is most likely of local origin, which is confirmed by the occurrence of this surname in records of the 16th and 17th centuries also in parishes in the region of Wielkopolska and Małopolska.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 10-100
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Reminiscencje wątków XIX-wiecznych w repertuarze współczesnych depozytariuszy – refleksje w 160. rocznicę wydania zbioru pieśni Juliusza Rogera
    Reminiscences of 19th-Century Threads in the Repertoire of Contemporary Depositories – Reflections on the 160th Anniversary of the Publication of the Collection of Songs by Juliusz Roger
    Autorzy:
    Okun, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083676.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Juliusz Roger
    zbiór pieśni Juliusza Rogera
    region rybnicki
    collection of songs by Juliusz Roger
    Rybnik region
    Opis:
    W 1863 roku nakładem wrocławskiej drukarni Hugo Skutscha ukazało się wydanie Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku z muzyką. Zbieraczem tych pieśni i wydawcą tomu był Juliusz (właśc. Julius August) Roger (1819–1865), doktor nauk medycznych pochodzący z Niederstotzingen w Wirtembergii. Pasji zbierackiej tego pruskiego lekarza zawdzięczać trzeba antologię folkloru, która jest świadectwem niematerialnego dziedzictwa kulturowego Górnoślązaków, a jednocześnie bardzo obszernym źródłem wątków historycznych (w tym wątków wariantywnych). Dzieło to stanowi pierwszą tych rozmiarów pozycję drukowaną w XIX wieku, w której z dużą starannością zostały udokumentowane nie tylko teksty pieśni, ale również ich jednogłosowe melodie. W 2023 roku mija 160 lat od wydania zbioru pieśni Rogera. Przypadająca w tym roku rocznica jest okazją do refleksji nad reminiscencjami XIX-wiecznych wątków historycznych w repertuarze współczesnych depozytariuszy. W ocenie autora nie ulega wątpliwości, że Wirtemberczyk wniósł szczególny wkład w utrwalenie przekazów rybnickich i przyczynił się do zachowania tego dziedzictwa dla przyszłych pokoleń. O współczesnej reminiscencji historycznych wątków pieśniowych wyraźnie świadczą cztery zaobserwowane i wyróżnione przez autora zjawiska związane z wariabilnością tekstów folklorystycznych i funkcjonowaniem ich wariantów, polegające na: – powstawaniu wariantu pieśni (albo większej ich liczby) z wariantu historycznego, który może stanowić (w całości bądź tylko w części) archetyp pieśni znanej współcześnie, – powstawaniu nowego wariantu pieśni z kilku wątków historycznych (archetypów), gdy reminiscencje wywierają wpływ na proces kontaminacji motywów i utrwalenie się nowej wersji utworu, – przypadkowej zamianie wątków bądź zapożyczeniach między tekstami historycznymi i wariantami funkcjonującymi współcześnie, – obecności wariantów pieśni o stałych i nie ulegających zmianom wątkach, które cechują wyraźne ślady reminiscencji tekstów historycznych. Autor stwierdza w konkluzji, że pieśni ze zbioru Rogera są ważnym przekazem kultury ludowej i zarazem przejawem tradycji regionalnej na badanym obszarze, a ich historyczne reminiscencje, obecne w repertuarze depozytariuszy, są częścią współczesnego spectrum kulturowego ziemi rybnickiej.
    In 1863, the Wrocław printing house of Hugo Skutsch published an edition of Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku z muzyką (Eng. Songs of the Polish People in Upper Silesia with Music). The collector of these songs and the publisher of the volume was Juliusz (actually Julius August) Roger (1819–1865), a doctor of medical sciences from Niederstotzingen in Württemberg. The collecting passion of this Prussian doctor is the reason for the folklore anthology, which is a testimony to the intangible cultural heritage of Upper Silesians, and at the same time a very extensive source of historical threads (including variant threads). This work is the first item of this size printed in the 19th century, in which not only the lyrics of songs, but also their single-voice melodies were documented with great care. In 2023, 160 years passes since the publication of Roger's collection of songs. This year's anniversary is an opportunity to reflect on reminiscences of 19th-century historical threads in the repertoire of contemporary depositories. In the author's opinion, there is no doubt that the collector from Württemberg made a special contribution to preserving the Rybnik tradition and contributed to saving this heritage for future generations. The contemporary reminiscence of historical song themes is clearly evidenced by four phenomena observed and distinguished by the author in reference to the variability of folklore texts and the functioning of their variants, including: – the creation of a variant of a song (or a greater number of them) from a historical variant, which may constitute (in whole or only in part) the archetype of a song known today, – the creation of a new variant of a song from several historical threads (archetypes), when reminiscences influence the process of motif contamination and the consolidation of a new version of the song, – accidental exchange of threads or borrowings between historical texts and contemporary variants, – the presence of song variants with constant and unchanging themes, which are characterized by clear traces of reminiscences of historical texts. The author concludes that the songs from Roger's collection are an important message of folk culture and at the same time a manifestation of regional tradition in the studied area, and their historical reminiscences, present in the repertoire of depositories, are part of the contemporary cultural spectrum of the Rybnik region.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 236-258
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Genealogia młyna–młyn w genealogii. Z dziejów młynarskich rodzin w świetle nowożytnych wzmianek na przykładzie Rybnika i okolic
    The Genealogy of the Mill – the Mill in Genealogy. On the History of Milling Families in the Light of Modern Records Based on the Example of Rybnik and Its Surroundings
    Autorzy:
    Kloch, Bogdan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083680.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    Gospodarka
    wieś
    miasto
    majątek
    młyn
    młynarze
    klasztor
    szlachta
    economy
    village
    city
    estate
    mill
    millers
    monastery
    nobility
    Opis:
    Dzieje dawnego młynarstwa w Rybniku i okolicy, prócz mniej niż skromnej wiedzy odnoszącej się do czasów średniowiecza, lepiej są rozpoznawalne w źródłach pisanych czasów nowożytnych. XVI wiek to stulecie szybkiego rozwoju okolicznego młynarstwa. Z kolei dla XVII i początków XVIII wieku dysponujemy już dość sporą bazą źródłową przekazów, jak na lokalne warunki. W szczególny sposób ujawniają się trzy obszary funkcjonowania młynarstwa. Obszar majątku cysterskiego, to wsie Chwałęcice oraz Stodoły, gdzie od drugiej połowy XVI wieku zaistniała gospodarka młyńska. Baza źródła lepiej zachowana jest w przypadku wsi Chwałęcice i młyna zwanego Olszany. Dokumenty majątkowe pozwalają nam prześledzić losy młyna i jego mieszkańców-rodzin młynarskich w realiach XVII wieku. Drugi obszar to młyn na Wawoku (należący do rybnickiego majątku) oraz młyn zamkowy w Rybniku oraz związani z nimi młynarze – m.in. rodzina Nacyńskich (Naczyńskich). Trzeci mocny akcent pada na młynarstwo dóbr rycerskich okolic Rybnika (Chwałowice, Gotartowice, Popielów, Zebrzydowice). W tym przypadku zachowały się nawet nazwy tych miejsc związanych z młynarzami i młynami-Mośnik czy Gzel. Rozwój młynarstwa w drugiej połowie XVIII wieku stawia przed nami kolejne cele do rozpoznania, gdyż na omawianym obszarze działało już co najmniej dwanaście młynów.
    The history of milling in Rybnik and the surrounding area, except for very scarce knowledge relating to the Middle Ages, is better recognized in the written sources of modern times. The 16th century was the century of rapid development of local milling. And for the seventeenth and early eighteenth centuries, on the other hand, there is already quite a large source base of accounts as for local conditions. Three areas of milling are particularly noticeable. The area of the Cistercian estate are the villages of Chwalęcice and Stodoły, where a milling activity emerged in the second half of the 16th century. The evidence is better preserved in the case of Chwalęcice and the mill called Olszany. The estate documents allow us to trace the fate of the mill and its inhabitants - milling families - in the 17th century reality. The second area is the mill in Wawok (belonging to Rybnik estate) and the castle mill in Rybnik and the millers associated with them - including the Nacyński (Naczyński) family. The third strong reference is to the milling activity in the knightly estates around Rybnik (Chwałowice, Gotartowice, Popielów, Zebrzydowice). In this case, even the names of these places associated with millers and mills - Mośnik or Gzel - have been preserved. The development of milling in the second half of the 18th century presents further objectives for investigation, as at least twelve mills were already operating in the area in question.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 118-132
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludwik Starostzick jako zbieracz i badacz pieśni rybnickich
    Ludwik Starostzick as a Collector and a Researcher of Folk Songs from Rybnik
    Autorzy:
    Okun, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28888238.pdf
    Data publikacji:
    2022-12
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    folklore
    intangible cultural heritage
    Ludwik Starostzick
    region of Rybnik
    Silesian dialect
    Silesian folk songs
    the land of Rybnik
    Upper Silesia
    folklor
    niematerialne dziedzictwo kulturowe
    region rybnicki
    dialekt śląski
    śląskie pieśni ludowe
    ziemia rybnicka
    Górny Śląsk
    Opis:
    The region of Rybnik as a historical part of Upper Silesia, in its current administrative structure comprises of two independent districts, an urban district with its main town of Rybnik and a rural district which includes five other communities. This region has not yet been fully described in any research works regarding Silesian folklore, although negligence in this field was already commented on in the 1930s. No one has yet attempted to publish a musical folklore monograph for this part of Upper Silesia. Intangible cultural heritage of the land of Rybnik is characterized by its distinct richness of folklore songs. According to the field research, the functioning of such folklore genre in contemporary world is, not only due to the musicality of the local depositories, but especially because of the sentimental attachment of local inhabitants to the heritage of their ancestors, which comprises, not only of folk songs, but also of traditional habits, rituals and the language the native population speak – Silesian dialect. The year of 1863 has resulted in an anthology of songs "Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku z muzyką" (Eng. Folk Songs of the Polish People in the Upper Silesia with Music) collected by Juliusz Roger as the most comprehensive and familiar source of texts and folk melodies from region of Rybnik. One of the forgotten researchers of Upper Silesian heritage was the dialectologist, linguist and the collector of folk songs – Ludwik Starostzick (1853–1923), born in Sośnicowice (Kieferstädtel) near Gliwice, who has not received relevant attention so far. Starostzick’s collection of 24 folk songs from region of Rybnik remained unknown earlier, and therefore, was omitted in many Silesian folklore and linguistic studies. His folk songs, collected in Czuchów and next published in 1885 as "Oberschlesische Volkslieder (Śpjévki) aus dem Kreise Rybnik", may become the basis of interdisciplinary comparative research. In the author’s opinion, Starostzick deserves the recognition as both a folk songs collector and a researcher of cultural heritage in this part of Upper Silesia.
    Region rybnicki, jako historyczna część Górnego Śląska, w swojej obecnej strukturze administracyjnej obejmuje dwa samodzielne powiaty – grodzki z gminą Rybnik oraz ziemski, w obrębie którego funkcjonuje pięć pozostałych gmin. Obszar ten nie został dotąd wyczerpująco uwzględniony w pracach zbierackich i interpretacyjnych dotyczących folkloru śląskiego, chociaż zaniedbania w tym zakresie dostrzeżono już w latach 30. XX wieku. Nie podjęto również żadnej próby opracowania monografii folkloru muzycznego tej części Górnego Śląska. Niematerialne dziedzictwo kulturowe ziemi rybnickiej cechuje szczególne bogactwo pieśni ludowych. Funkcjonowaniu tego gatunku folkloru w żywym obiegu, jak wynika z badań terenowych, sprzyja nie tylko muzykalność lokalnych depozytariuszy, ale – co równie istotne – przywiązanie tutejszych mieszkańców do dziedzictwa przodków, na które składają się – oprócz pieśni – tradycyjne zwyczaje i obrzędy, a także dialekt śląski, jakim posługuje się ludność rodzima. W 1863 roku ukazała się obszerna antologia „Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku z muzyką” zawierająca pieśni zebrane przez Juliusza Rogera, będąca najobszerniejszym i dobrze znanym źródłem przekazów tekstów i melodii ludowych z regionu rybnickiego. Jednym z zapomnianych badaczy tego dziedzictwa, któremu nie poświęcono dotąd należytej uwagi był Ludwik Starostzick (1853–1923), dialektolog, językoznawca i zbieracz pieśni ludowych, wywodzący się z Sośnicowic (Kieferstädtel) koło Gliwic. Nieznany szerzej i przez to pominięty w badaniach śląskoznawczych, zarówno folklorystycznych, jak i językoznawczych, zbiór pieśni rybnickich zapisanych przez niego w Czuchowie i opublikowanych w 1885 roku pt. „Oberschlesische Volkslieder (Śpjévki) aus dem Kreise Rybnik” może stanowić podstawę interdyscyplinarnych badań komparatystycznych. Starostzick natomiast – w ocenie autora artykułu – zasługuje na uznanie zarówno jako zbieracz, jak i badacz górnośląskiego dziedzictwa kulturowego.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 24-52
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Recenzja książki: „Dobra rada złota warta”, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku)
    Review of the Book: "Good Advice is Worth Gold" or Advice for a Silesian Housewife (Based on Sources from the 19th and the First Half of the 20th Century)
    Autorzy:
    Szymańska, Marcela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083682.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Tematy:
    recenzja książki
    Śląsk
    dziedzictwo kulinarne
    porady i przepisy
    review of the book
    Silesian
    culinary heritage
    advice and recipes
    Opis:
    Nakładem Wydawnictwa Muzeum ,,Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” ukazała się licząca sto osiemdziesiąt stronic publikacja Doroty Świtały-Trybek zatytułowana: „Dobra rada złota warta”, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku). Jest to pokaźny zbiór (liczący ponad 600 tekstów) wskazówek dotyczących głównie prowadzenia gospodarstwa domowego, ale również mówiących o domowych sposobach leczenia różnych dolegliwości czy zabiegach pielęgnacyjnych ciało. Imponujące jest bogactwo źródeł, do których Autorce udało się dotrzeć w wyniku wieloletnich kwerend bibliotecznych i archiwalnych przeprowadzanych na terenie Górnego Śląska. Książka składa się z uwag wprowadzających, sześciu rozdziałów, rzetelnie sporządzonego wykazu źródeł oraz bibliografii. Całość dopełnia interesujący materiał ilustracyjny w postaci 36 rycin. Przygotowana przez opolską badaczkę publikacja spełnia swój cel - stanowi interesującą lekturą pozwalającą przede wszystkim poznać (ale także zrozumieć) wybrane elementy śląskiej codzienności, które do tej pory nie były przedmiotem specjalistycznych badań. Dobra rada... jest wartościową pozycją opartą na rzetelnie zgromadzonym materiale. Jej odbiorcami mogą być nie tylko pracownicy naukowi, ale również nauczyciele historii i wiedzy o regionie oraz poloniści. Z uwagi na wymiar sentymentalny podjętej tematyki książka zapewne zostanie ciepło przyjęta przez seniorów. Z pewnością sięgną po nią i młode kobiety, które w dobie powrotu do natury i troski o zdrowy sposób żywienia swoich rodzin znajdą w niej inspirację.
    The publishing house of the Museum "Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów" published a one-hundred-and-eighty-page book by Dorota Świtała-Trybek entitled: "Good Advice is Worth Gold" or Advice for a Silesian Housewife (Based on Sources from the 19th and the First Half of the 20th Century). It is a large collection (over 600 texts) of tips mainly related to running a household, but also about home methods of treating various ailments and body care treatments. The wealth of sources that the author managed to access as a result of many years of library and archival research conducted in Upper Silesia is impressive. The book consists of introductory notes, six chapters, a carefully prepared list of sources and a bibliography. The whole is complemented by interesting illustrative material in the form of 36 pictures. The publication prepared by a researcher from Opole fulfils its purpose; it is an interesting read that allows you to learn (but also understand) selected elements of Silesian everyday life that have not been the subject of specialised research so far. Good advice... is a valuable book based on reliably collected material. It is recommended not only to academics, but also teachers of history and regional knowledge, as well as Polish language teachers. Due to the sentimental dimension of the subject matter, the book will probably be warmly received by seniors. It will certainly be useful to young women who follow the return-to-nature trend and want a healthy diet for themselves and their families. They will find a lot of inspiration in the book.
    Źródło:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 335-339
    2353-2734
    Pojawia się w:
    Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-35 z 35

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies