Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Old-Russian" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-86 z 86
    Tytuł:
    Pisownia afrykat „c” i „č” w Ewangeliarzu Tip-7 ze zbioru Rosyjskiego Państwowego Archiwum Akt Dawnych f. 381, nr 7
    Правописание аффрикат „ц” и „ч” в Евангелии Тип-7 из собрания РГАДА ф. 381, № 7
    Autorzy:
    Szwed, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023592.pdf
    Data publikacji:
    2018-11-26
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Gospel Book
    full aprakos
    Old Russian language
    Old Russian orthography
    Opis:
    The paper touches upon the phenomenon of interchanging consonants c and č in the text of the full lectionary from the Russian State Archive of Ancient Acts in Moscow. The research aims at establishing orthographical rules which were followed by the writers of the book, as well as at defining the number and categories of mistakes which were made by the writers while breaking the aforementioned rules. The research findings amount to a linguistic confirmation of the northern origins of the Gospel Book Tip-7. Moreover, the results are the basis for assessing the level of the writers’ professionalism and for comparing this old text with other manuscripts created in similar locations and times.
    Źródło:
    Studia Rossica Posnaniensia; 2018, 43; 305-314
    0081-6884
    Pojawia się w:
    Studia Rossica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Прэже съжения всего мира – о некоем типе ошибок в древнерусских списках Евангелия
    Прэже съжения всего мира – about a certain type of errors in the Old Russian copies of the Book of the Gospels
    Autorzy:
    Szwed, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/481465.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Gospel Book
    full “aprakos”
    Old Russian language
    Church Slavonic language
    Old Russian orthography
    Opis:
    This article is devoted to a special kind of errors made by the scribes of the Old Russian Books of the Gospels. These are erroneous wordings which create the impression of being correct, since they constitute existing words, in wording and form, similar to the original ones, but which nevertheless alter the meaning of the text. The article presents mechanisms of occurrence of such errors and also shows that modification of meaning caused by erroneous writing could have different degree. The contribution of the writer’s consciousness to the development of error was taken into account in the research. An attempt was made to use the results of the analysis of errors of a given type to formulate conclusions regarding the way the scribe works and his degree of professionalism.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2018, 4, XXIII; 59-67
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ruskie tropy w średniowiecznym Lublinie
    Old russian traces in mediewal Lublin
    Руські сліди в Любліні
    Autorzy:
    Chachaj, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1887704.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Lublin
    Ruś
    Władysław Jagiełło
    książę Daniel
    relikwie Drzewa Krzyża Świętego
    Ruthenia
    Władysław Jagiełło (Wladislaw Jagiello)
    duke Daniel
    relics of the Holy Cross
    Opis:
    Artykuł dotyczy trzech, spośród wielu kwestii średniowiecznej historii Lublina, które mają związek z problematyką ruską. W treści zostały dokładniej omówione sprawy sprowadzenia do Lublina relikwii Drzewa Krzyża Świętego, wzniesienia w Lublinie wieży przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela, oraz genezy zamkowej kaplicy pod wezwaniem Świętej Trójcy. Tekst jest próbą przedstawienia dotychczasowych poglądów w omawianych sprawach, począwszy od zaprezentowania bazy źródłowej, poprzez zarysowanie stanu badań, skończywszy na hipotezach dotyczących wyjaśnienia związanych z nimi wątpliwości.
    The article concerns three out of many issues connected with the medieval history of Lublin, which are closely intertwined with the Ruthenian matters. The text, among other things, focuses on bringing to Lublin the relics of the True Cross, erecting in the city the tower by Daniel, the Prince of Galicia-Volhynia, as well as tracing the Chapel of the Holy Trinity’s origins. As an attempt to present the current views on the matter in question, the article begins with the presentation of the sources, then provides the outline of the state of research, and finally concludes with the hypotheses suggesting the clarification of any doubts concerning the subject of the article
    Стаття відноситься до трьох проблем із середньовічної історії Любліна, пов’язаних із руською квестією. У статті обговорено справу спровадження до Любліна мощей Дерева Святого Хреста, будову вежі князем Данило Галицьким а також генезу каплиці Святої Трійці. Стаття це спроба зібрати і показати різні концепції і гіпотези, що стосуються вижче названих проблем.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2014, 62, 7; 29-51
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The use of the auxiliary verb in 2nd person singular perfect verbal forms in Old Russian documents of the 14–16th centuries
    Autorzy:
    Waraczewski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022231.pdf
    Data publikacji:
    2020-10-28
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    perfect
    auxiliary verb
    subject
    Old Russian documents
    Opis:
    The article analyses 2nd person singular perfect forms in a collection of Old Russian documents of the 14–16th centuries. The main focus is placed on their formal aspects and the transition from an analytic to synthetic form. The process itself is well-known, yet it still lacks a detailed description and fully explained reasons for its occurrence. The author, providing statistical data on the use of the auxiliary verb byti and explicitly expressed subject, proves its great regularity. There is a strong dependence between the two items and usually only one of them is applied with perfect constructions. This shows that the function of the auxiliary verb has been completely changed and in the period described it played only the role of a person indicator. Thus, it became redundant when the use of personal pronouns was increased. All the exceptions to this rule are scarce and can be explained with factors of a syntactical or extra-linguistic character. The author’s assumptions are confirmed with statistical data and examples taken from spiritual and contractual charters of grand princes and appanage princes in the XIV–XVI centuries.
    Źródło:
    Studia Rossica Posnaniensia; 2020, 45, 2; 235-242
    0081-6884
    Pojawia się w:
    Studia Rossica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Особенности употребления вспомагательного глагола в формах перфекта в 1-м лице единственного числа в древнерусских грамотах XIV–XVI вв.
    Autorzy:
    Waraczewski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022485.pdf
    Data publikacji:
    2019-08-08
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    perfect
    subject
    Old-Russian language
    comparative linguistics
    Opis:
    This paper analyzes the use of perfect tense forms in a collection of Old-Russian charters: Testaments and Contractural Letters of the Russian Great and Appanage Princes of the XIV–XVI centuries. A special attention has been paid to the connection between the presence of an explicit subject and an auxiliary verb and their strict mutual dependence has been proved.
    Źródło:
    Studia Rossica Posnaniensia; 2019, 44, 1; 381-389
    0081-6884
    Pojawia się w:
    Studia Rossica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    К этимологии некоторых древнерусских летописных топонимов XII‒XVI вв.
    Autorzy:
    Ююкин [IUiukin], Максим [Maksim] Анатольевич [Anatol'evich]
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678955.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Old Russian language
    etymology
    toponymics
    hydronymics
    anthroponymics
    Opis:
    Towards an etymology of some old-Russian chronicle toponyms (12th–16th century)In this article, new etymologies are proposed for several Old Russian chronicle toponyms: Vĭlěna: Slav. *vĭl- 'surge'; Vŭrgolŭ: the onomatopoeic stem vŭrg-, richly represented in Russian dialects; Losna: *lŭskĭnŭ(jĭ) 'shining'; Neščerda: the prefix Ne- + the frequent Baltic toponymical stem skerd-; Tunegŭ: *touk-n-'fertile' + the suffix -eg-; and others. Na temat etymologii niektórych toponimów z latopisów staroruskich XII–XVIw.Artykuł proponuje nowe etymologie kilku toponimów ze staroruskich letopisów, m.in. Vĭlěna od starosł. *vĭl- 'kipiel'; Vŭrgolŭ od onomatopeicznego rdzenia vŭrg-, często spotykany w gwarach rosyjskich; Losna od *lŭskĭnŭ(jĭ) 'lśniący'; Neščerda od przedrostka Ne- i rozpowszechniony bałtycki rdzeń toponimiczny skerd-; Tunegŭ od *touk-n-'żyzny'.
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2015, 50
    2392-2435
    0081-7090
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O „русизмах” Берлинского сборника
    About “russicisms” of Berlinski Sbornik
    Autorzy:
    Stankov, Rostislav
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/682266.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Berlinski Sbornik
    Old Bulgarian
    Old Russian
    russicism
    “eastslavonic influence”
    Opis:
    The article deals with the problem of the so-called “eastslavonic influence” on southslavonic literature in 12th–13th centuries. The idea, based on claims that some Bulgarian and Serbian manuscripts of the period (among them Berlinski Sbornik) contain russicisms, is complete misconception.
    -
    Źródło:
    Studia Ceranea; 2015, 5; 321-336
    2084-140X
    2449-8378
    Pojawia się w:
    Studia Ceranea
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Вариативность числовых форм в древнерусской письменности: singularis vs pluralis
    Wariantywność form w zakresie liczby w piśmiennictwie staroruskim: singularis vs pluralis
    Variability of numerical forms in Old Russian writing: singularis vs pluralis
    Autorzy:
    Жолобов, Олег
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/594147.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    język staroruski
    kategoria liczby
    wariantywność
    Old Russian
    number
    variability
    Opis:
    Autor rozważa w artykule niecodzienny typ wariantywności w języku staroruskim: singularis vs pluralis. Jego uwagę zwracają przede wszystkim takie sytuacje we współczesnym języku rosyjskim, gdy zamiast dawnej wariantywności form liczby występują formy singularia tantum i pluralia tantum. Zdaniem autora przypadki wariantywności form w zakresie liczby można wyjaśnić podwójną naturą znaków językowych – sygnifikatywnych i denotatywnych. Forma gramatyczna liczby pojedynczej jest wyrażeniem significatum i w żadnym wypadku nie koreluje z potencjalnym gramatycznym znaczeniem jednostkowości. Wręcz przeciwnie, zastąpienie wyjściowych, oryginalnych form wyrazu w liczbie pojedynczej liczbą mnogą jest właśnie spowodowane semantycznym nasyceniem form pluralnych, odzwierciedlających złożoność obiektów lub ich substancjonalną (rzeczową) intensywność. Oznaczony, pozytywny człon opozycji – pluralis – sygnalizuje realność, konkretność, bytowość określanych obiektów, podczas gdy nieoznaczony, negatywny człon okazuje się być związanym z ideą (konceptem) nazwanych obiektów. W intensywnej interakcji członów opozycji rozwija się wtórna, odzwierciedlona kategorialność, w wyniku której prywatywna, jednostronna opozycja może funkcjonować jako ekwipolentna, dwukierunkowa.
    The article considers an unusual type of variability in the Old Russian – singularis vs pluralis. Attention is drawn first of all to cases where in the modern Russian language, instead of the ancient variability of numerical forms, the words singularia tantum and pluralia tantum are found. We believe that cases of numerical variability have an explanation in the dual nature of verbal signs – significative and denotative. The grammatical form of the singular appears as an expression of significatum and does not correlate with the potential grammatical meaning of singularity. On the contrary, the replacement of the original word forms of the singular by the plural is due precisely to the semantic saturation of the plural forms reflecting the complexity of the objects or the substantial intensity. The marked member of the opposition – pluralis – signals the reality, concreteness, the beingness of the designated objects, while the unmarked term results in the idea (signification, concept) of the designated objects. In tense interaction of opposition members, a secondary, reflected categoriality develops, as a result of which the private opposition can function as an equipollent one.
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 565-580
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rescue archaeology in Russia at the turn of the 20th and 21st century
    Autorzy:
    Krenke, Nikolay
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/896971.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Dziedzictwa
    Tematy:
    rescue archaeology
    Old Russian cities
    archaeological monuments protection laws
    Opis:
    Rescue archaeology in Russia is full of contradictions. The apologetic approach to archaeology focuses solely on vast areas covered by excavations, discoveries and investments of millions. But the reality is more complex than that. This article addresses the transformations that took place in rescue archaeology in the 1980s, during “Perestroika”, and in particular in Moscow. Not everyone can withstand the temptation of money. Commercial interests have supplanted the Science in many cases, including that of Moscow. In the meantime, in many Old Russian cities (Pskov, Tver, Vladimir, etc.), the works were conducted in an exemplary manner, thanks to pre-existing traditions of research. Authorities’ demands to free land from the burden of archaeological heritage have led to shifting the focus of archaeological exploration now, identifying the boundaries of archaeological monuments became the key objective, a task that remains basically impossible, as said boundaries are of a purely formal nature. Excavations of empty spaces within archaeological sites have become typical for rescue archaeology and form modern “informational noise”. At the same time, archaeological research carried out on an unprecedented scale, even including the “empty” trenches, provide unique data on spatial and temporal structure of human activity, as exemplified by exploration of the Angara river banks during the construction of the Boguchany Dam.
    Źródło:
    Raport; 2017, 12; 213-220
    2300-0511
    Pojawia się w:
    Raport
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    О функционировании речевых формул древнерусских летописей в зависимости от жанрово-стилевой специфики летописного фрагмента
    Functioning of speech formulas in Old Russian chronicles, depending on the genre and style of a chronicle fragment
    Autorzy:
    Килина (Kilina), Лилия (Liliya)
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968093.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Russian language history
    Old Russian Text
    discourse analysis
    chronicle
    Opis:
    This article deals with formulas of Russian chronicle texts and their functions. According to the article, a chronicle is a specific type of Old Russian texts representing the synthetic genre and style. It is proven that speech formulas used in chronicles influenced the formation of the stylistic system of the Russian language. The formulas take both the stylistic function, marking certain parts of the text, and the semantic function, esta-blishing a semantic link between chronicle and precedent texts.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2011, 07; 48-54
    1731-8025
    2353-9623
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Старообрядческие азбуки. Традиции и новации
    OLD BELIEVERS’ PRIMERS – TRADITIONS AND INNOVATIONS
    Autorzy:
    Orzechowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/444795.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Old Believers in Masuria
    primers
    Old Russian
    traditions and innovations
    Opis:
    At the beginning of the 21st century Old Believers use old primers which were published and used at the beginning of the previous century. The paper presents the primers used in the past as well as currently by members of the Old Believers’ community in Mazury. No new editions of primers have been found either in private collections or in the former monastery in Wojnowo. This is caused by the fact that the community consists of elderly people and no publications have been issued. Old Believers’ publishing houses publish reprints of traditional primers which appeared at the beginning of the 20th century. The only primer which includes innovative elements was published in 1934 and reprinted in many copies in 1993 and 1995 in Riga.
    Źródło:
    Acta Neophilologica; 2017, XIX/2; 77-84
    1509-1619
    Pojawia się w:
    Acta Neophilologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O HERETYKU MAHOMECIE – OPOWIEŚĆ O NARODZINACH ISLAMU W LATOPISIE HELLEŃSKIM I RZYMSKIM DRUGIEJ REDAKCJI
    ON THE HERETIC MUHAMMAD – AN ACCOUNT OF THE ORIGIN OF ISLAM IN THE SECOND REDACTION OF THE HELLENIC AND ROMAN CHRONICLE
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1037787.pdf
    Data publikacji:
    2020-11-04
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Muhammad
    Islam
    Old Russian literature
    Hellenic and Roman Chronicle
    Opis:
    A piece of writing On the Heretic Muhammad concerning the life of Muhammad, the origin of Islam and the first Arab conquests in the 7th century is included in the second redaction of the Hellenic and Roman Chronicle, a medieval Russian historiographical source containing an outline of universal history. The aforementioned text was edited and translated into Polish following the manuscript of РГБ, собр. Пискарева (228), № 162, from 1485.
    Źródło:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim; 2020, 61; 101-116
    0080-9993
    Pojawia się w:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pateryk Kijowsko-Pieczerski i kontakty polsko-wschodniosłowiańskie
    „The Paterik of Kievan Caves Monastery” and Polish-east Slavic contacts
    Autorzy:
    Wyderka, Tatiana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/482088.pdf
    Data publikacji:
    2009-12-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    The Paterik of Kievan Caves Monastery
    old Russian chronicle
    Opis:
    The article is an analysis of the information on anxiety in Poland in the 11th century, as noted down in Russian sources, that in the 12th century chronicle the Tale o f Bygone Years, the Life of Moisej the Hungarian at the Paterik o f Kievan Caves Monastery, a collection of stories from the lives of monks of the Kievan Caves Monstery, whose original version was created in the 13th century. Probably this piece of information was also included in the Life of Antonij Pecerskij, created in the 11th century, however it has not been preserved to our times. It is probable that the common source for the aforementioned items was a tale about the Russian princess Predslava who was kidnapped to Poland in 1018. Those sources claim that the anxiety in Poland arose just after Boleslav I the Brave died, which is mentioned in the Tale o f Bygone Years under 1030. However, the Polish science claims that so called pagan revolution related to social affairs took place at the moment of collapse of the state of Poland. This event dates back to 1036-1037 or 1037-1038. Having analysed the records of the old Russian chronicle and the stories from the lives of monks of the Kievan Caves Monastery it results that transfer of some information from one source to another was very smooth, thus it is sometimes impossible to investigate the origin source.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2009, 1, XIV; 309-315
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Русское словосложение: исторический аспект
    Rosyjskie złożenia: aspekt historyczny
    Autorzy:
    Николаев, Геннадий
    Николаева, Наталия
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023657.pdf
    Data publikacji:
    2018-11-26
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    the Old Russian language
    word formation
    composites
    fusion
    compound words
    Opis:
    Compound words are known in the Russian language since the first written texts of different genre and stylistic characteristics. The formation of composites was carried out in two productive ways: by the non-morphological semantic method of fusion and by morphological addition. Within both methods (in literary texts) the calques of Greek composites and the development of East Slavic word formations in their sample are also noted. Both methods were interrelated, and an interaction of derivatives occurred in their sphere.
    Źródło:
    Studia Rossica Posnaniensia; 2018, 43; 237-244
    0081-6884
    Pojawia się w:
    Studia Rossica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Old Russian graffiti as sources of weapon history: preliminary statements
    Graffiti dawnej Rusi jako źródło do badań bronioznawczych. Uwagi wprowadzające
    Autorzy:
    Plavinski, Mikalai
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941968.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Old Rus’
    graffiti
    weapons
    images of Holy Warriors
    images of secular warriors
    Ruś Kijowska
    broń
    przedstawienia świętych wojowników
    przedstawienia świeckich wojowników
    Opis:
    Do dyspozycji historyków staroruskiego uzbrojenia pozostaje duża liczba źró- deł. Oczywiste jest, że najważniejszą grupą są znaleziska archeologiczne. Są one w istocie najliczniejsze i dostarczają najwięcej informacji. Cenne są również uzyskane dla tego czasu informacje z pierwszych źródeł pisanych oraz niewielkich rzeźb czy ikonografii. Pomiędzy wskazanymi rodzajami źródeł wyjątkową grupę stanowi graffiti. Graffiti wyobrażające wojowników oraz pewne elementy uzbrojenia różnią się od innych przekazów ikonograficznych tym, że przedstawiają jedynie obrys obiektu z minimalną liczbą detali. Te cechy dominują w rysunkach, które mogły być wydrapane za pomocą ostrego przedmioty na każdej nadającej się do tego powierzchni, np. na monetach, kościach, wrzecionach, osełkach, materiałach budowlanych etc. Graffiti było wykonywane przez zwykłych ludzi, którzy nie posiadali specjalnych zdolności artystycznych i nie zamierzali tworzyć długotrwałych wyobrażeń. Jest jednak oczywiste, że autorzy graffiti byli całkiem dobrze obeznani z rzeczami, które przedstawiali. Stan ten wynika z faktu obcowania z tymi przedmiotami w codziennym życiu. Warto również zaznaczyć, że takie wyobrażenia były wolne lub prawie wolne od powszechnych tradycji ikonograficznych, które przesiąkały dzieła profesjonalnych wytwórców. Ten fakt jest znaczący zwłaszcza w czasach dawnej Rusi, kiedy chrystianizacja była nośnikiem nowych kanonów w ikonografii. Dlatego, pomimo trudności w interpretacji graffiti, są one ważną grupą pierwotnych źródeł przedstawiającą codzienną rzeczywistość tamtych czasów. Jak dotąd nie powstało żadne specjalistyczne opracowanie staroruskich graffiti w kontekście studiów nad uzbrojeniem. Graffiti odnoszące się do sfery militarnej dominują w okresie do XI do XIII w. Wyobrażenia te były wydrapywane na różnego rodzaju powierzchniach m.in. ścianach kościołów, różnorodnych obiektach codziennego użytku, korze brzozowej. Wszystkie znane z XI–XIII w. grafiki „militarne” można podzielić na dwie zasadnicze grupy: przedstawienia wojowników świętych (fig. 2) oraz świeckich (fig. 3–7). Na podstawie analizowanego materiału wysnuto interesujące wnioski. Graffiti przedstawiające jeźdźca pojawiają się nie wcześniej niż w XII w., co koresponduje z aktualnymi ustaleniami na temat rozpowszechnienia się taktyki walki ciężkiej konnicy w dawnej Rusi. Pomimo różnorodności przedstawień, można zauważyć bez większych trudności, że wraz ze świeckimi wojownikami ukazano takie elementy, jak: hełmy (w 14 na 19 wyobrażeń), tarcze (w 7 przypadkach) i miecze (pojawiają się 6 razy). Pozostałe rodzaje uzbrojenia wydają się być niepopularne w tego typu wyobrażeniach (interpretacja skrzyżowanych linii jako pancerza noszonego przez wojownika może być rozważana jedynie hipotetycznie). Z powyższych ustaleń można wywnioskować, że hełm, tarcza i miecz były w świadomości mieszkańców dawnej Rusi głównymi atrybutami „prawdziwego wojownika”. Niniejszy, krótki przegląd staroruskich graffiti odnoszących się do sfery militarnej pozwala zaliczyć rozważaną grupę zabytków w poczet źródeł ważnych dla historii uzbrojenia w XI–XIII w. Artykuł ten nakreśla jedynie podstawowe zagadnienia związane z interpretacją wspomnianych znalezisk. Przedstawienie bardziej szczegółowych wniosków będzie możliwe po skompletowaniu pełnego katalogu graffiti znanych z obszaru dawnej Rusi.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2013, 29
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Лавр Евгения Водолазкина – диалог с древнерусской литературной традицией
    Evgeny Vodolazkin’s Laurus: a dialogue with the Old Russian literary tradition
    Autorzy:
    Trojanowska, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/651237.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    категория времени
    Лихачев
    современность
    древнерусская литература
    праведник
    святой
    роман
    Евгений Водолазкин
    Old Russian literature
    the righteous
    saints
    novel
    Vodolazkin
    contemporaneity
    Opis:
    The paper is an attempt at describing similarities and differences between Evgeny Vodolazkin’s novel Laurus (Lavr) and the Old Russian literature, in particular such genres of the latter as the lives of saints, religious travel writing, chronicle and paleia. The analogy with ancient Greek novel is also mentioned. The author of the paper on the one hand stresses that due to its syncretic character, the novel Laurus absorbs selected elements of the above-mentioned texts of the past, and on the other hand analyses Vodolazkin’s innovative treatment of time. This last aspect contributes to the text’s originality and makes it possible for the writer to connect situations and personages from the past with the present and the future, which, altogether, renders Laurus universal.
    В статье предпринята попытка представить сходства и различия в романе Евгения Водолазкина Лавр с древнерусской литературой, особо с такими ее жанрами, как: житие, религиозное путешествие и хроника, при помощи сопоставительного метода. Появляющиеся в заглавии определение «диалог» стоит понимать как взаимодействие и совокупность непосредственных отношений и связей романа Водолазкина с русским Средневековьем. Упоминается также аналогия с древним греческим романом. Автор статьи, с одной стороны, подчеркивает, что синкретический жанровый характер романа Лавр впитывает в себя избранные элементы указанных выше литературных текстов прошлого, но, с другой стороны – открывает новаторскую трактовку времени Водолазкиным. Это придает тексту оригинальность и позволяет соединить ситуации и персонажей прошлого с настоящим и будущим, что в целом влияет на универсальный характера романа Лавр. Таким образом, мы попытались показать динамику древнерусской традиции, которая является не застывшим и мертвым явлением, а постоянно развивающимся, наглядным примером чего является жанр и содержание романа Лавр Водолазкина – как продолжителя этой концепции.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2018, 11; 203-213
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Летописная ойконимия как источник реконструкции лексики древнерусского языка
    Autorzy:
    Ююкин [IUiukin], Максим [Maksim] Анатольевич [Anatol'evich]
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678817.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Old Russian language
    historical lexicology
    etymology
    toponymics
    lexical reconstruction
    isolex
    Opis:
    Annalistic oikonymy as a source for reconstruction of the Old Russian vocabularyAmong about 1,000 place names mentioned in the Old Russian chronicles (within the borders of contemporary Russia), there are 19 ones that are derived from stems non-attested as apellatives in the Old Russian written sources. The vast majority of them can be reconstructed by comparison with words of modern East Slavic languages or their dialects, but several are not known in the East Slavic zone, and have parallels in the West and (or) South Slavic languages only. Almost all of these words are geographical terms. The places in whose names they are preserved are located mostly in Novgorod Ruthenia and the Upper and Middle Volga basin. Ojkonimia latopisów jako źródło dla rekonstrukcji słownictwa języka staroruskiegoWśród około 1000 nazw miejscowych wymienionych w staroruskich kronikach (w granicach dzisiejszego państwa rosyjskiego) jest 19 pochodzących od podstaw, które nie są apelatywnie poświadczone w źródłach staroruskich. Zdecydowaną większość z nich można zrekonstruować na podstawie wyrazów należących do zasobu leksykalnego współczesnych języków wschodniosłowiańskich lub ich dialektów, ale kilka z nich ma analogie tylko w językach zachodnio- i południowosłowiańskich. Prawie wszystkie te słowa są terminami topograficznymi. Miejsca, w których nazwy są zachowane, znajdują się głównie w Rusi Nowogrodzkiej i dorzeczu Górnej i Środkowej Wołgi.
    Źródło:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2018, 53
    2392-2435
    0081-7090
    Pojawia się w:
    Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Древнерусская “Повесть о бражнике” в интерпретации старообрядческих полемистов
    The Old Russian “Tale about a Reveller” as Interpreted by Old Believer Polemicists
    Autorzy:
    Пигин, Александр
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968447.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    тарообрядчество
    эсхатология
    И. Г. Кабанов
    'parodia sacra'
    eschatology
    Old Believers
    Ilarion Kabanov
    Opis:
    „Повесть о бражнике” – памятник древнерусской «смеховой» литературы, в основе которого лежит западноевропейский «бродячий» сюжет о грешнике, сумевшем доказать, что у него не меньше прав находиться в раю, чем у апостолов и библейских царей. В 1860-е гг. Повесть обратила на себя внимание старообрядцев-поповцевбелокриницкого согласия в ходе полемики со старообрядцами-беспоповцами. Она была включена в число десяти эсхатологических и этиологических легенд, в которых поповцы усмотрели саму суть опровергаемого ими беспоповского учения об антихристе. Разбор этих сочинений был предпринят писателями белокриницкого согласия И. Г. Кабановым в 1862 г. и М. И. Бриллиантовым в 1903 г. В статье показано, как в интерпретации старообрядческих полемистов произошла перекодировка смысла литературного сочинения. Комическая новелла была прочитана в соответствии с совершенно иными идеологическими и эстетическими установками как кощунственный еретический текст.
    ‘Tale about a Reveller’ is a relic of Old Russian parodic literature based upon a Western European migrant theme. It deals with a sinner who was able to prove that he had as good a right to be in paradise as the Apostles or the biblical Kings. In the 1860s, the tale drew attention of the Popovtsy Old Believers (those who kept church hierarchy) of the Belokrinitsa consent in the course of polemics with Bespopovtsy Old Believers (who rejected priests and churches). The tale belonged to those eschatological and etiological legends in which the Popovtsy saw the very essence of Bespopovtsy’s teachings about Antichrist, which they refuted. Examination of these works was undertaken by the writers of the Belokrinitsa consent: Ilarion Kabanov in 1862 and Mikhail Brilliantov in 1903. The paper shows how the meaning of the literary work was recoded in the interpretation of the Old Believer polemicists. In the framework of completely different ideological and aesthetic approaches, the comic short story was read as a blasphemous heretical text.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2015, Zeszyt specjalny 2015; 262-269
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Из наблюдений над способами выражения отрицания в церковнославянском тексте русского извода
    Оbservations on the ways of expressing negation in the Ruthenian recension of Church Slavonic text
    Autorzy:
    Szwed, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1837573.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-14
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Gospel Book
    written records
    Old Russian language
    Church Slavonic language
    negation
    Opis:
    The article describes the specificity of the changes that took place in the process of dissemination of double negation, typical for Slavic languages, visible in the Ruthenian recension of Church Slavonic texts. The reflections on the achievements in the field are enriched with the results of research on the text of Gospel No. 7 from the collection of the Russian State Archive of Ancient Acts (RGADA F. 381. Op. 1 Unit hr 7), which has not been analyzed so far in terms of the issues raised. Nearly three hundred negative structures were subjected to observations. In order to determine the number of single negation cases in relation to double negation the main focus was on structures such as: (1) ni Pron + V, (2) ni Pron + ne V oraz (3) ne V + ni Pron. It was determined, among other things, that their use was influenced by both the literature tradition and live language with elements of the northern dialect of the East Slavonic. On the other hand, the analysis of the negative structures preceding homogeneous parts of the sentence revealed the tendency, manifested onthe leaves of the monument, to transform towards the norm of the contemporary Russian language.
    Źródło:
    Studia Rossica Posnaniensia; 2021, 46, 2; 293-303
    0081-6884
    Pojawia się w:
    Studia Rossica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sophia – the Personification of Divine Wisdom in the Culture of Novgorod the Great from 13th to 15th Century
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/682122.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Sophia
    Divine Wisdom
    Novgorod the Great
    political ideology
    Old Russian literature
    Opis:
    The idea of Sophia – the personified Wisdom of God served as a symbol of independence and identity of the republic in the political culture of Novgorod the Great. In Old Russian chronicles and other narrative sources which can be connected with Novgorod, one may find statements showing that – in the eyes of the Novgorodians themselves – Wisdom was not only one of the main attributes of God, but also a separate character, a kind of divine being, who could be interpreted as patronesses and supernatural protector of the city-state. Construction of the temple of Hagia Sophia in Novgorod is usually dated to 1045–1050. In the source material one can find information that Novgorodian Sophia church was undoubtedly the most significant and important monument in the city. The theme of Wisdom of God is also a very prominent topic in Novgorodian historiography and literature. Moreover, the feminine personification of God’s Wisdom can also be found on the coins, emitted by the city-state from 1420.
    Źródło:
    Studia Ceranea; 2014, 4; 13-26
    2084-140X
    2449-8378
    Pojawia się w:
    Studia Ceranea
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Staroruskie Słowo o mądrości przypisywane Cyrylowi z Turowa (edycja i przekład)
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038271.pdf
    Data publikacji:
    2015-01-02
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Cyril of Turov
    Old Russian literature
    Sophia – Divine Wisdom
    Novgorod the Great
    Opis:
    The Word of Wisdom is a relatively small-sized relic of medieval eastern Slavic literature from what is certainly the oldest period of its existence, i.e. from before the Mongol invasion of Rus. It is attributed usually to Cyril of Turov (who died before 1182), one of the greatest writers of the Old Russian period. The oldest manuscript containing the full text of the Word of Wisdom is the parchment code from the thirteenth century, which is currently stored in the collections of the National Library of Russia in Saint Petersburg. A small fragment of the Word of Wisdom was also written on a birch bark document, found in its entirety in Torzhok near Novgorod the Great. This relic is usually dated to the years 1170-1190.
    Źródło:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim; 2015, 56; 101-108
    0080-9993
    Pojawia się w:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Ссылки» на киевский источник конца ХI века в Софийской 1-й летописи
    The Late 11th Century “Links” to the Kievan Source in the First Sophian Chronicle
    Autorzy:
    Вилкул, Татьяна
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16512588.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    Medieval chronicles
    Old Russian chronicles
    textual criticism
    Novgorodian annalistic writing
    Old Rus’
    Opis:
    The article analyzes the interrelations between the texts of the Novgorodian‑Sophian group of the first half of the 15th century (Novgorod Karamzin, First Sophian and Forth Novgorod chronicles) on a specific section of the annalistic material. We explore the “links” to some Kievan text in the entries of the late 11th century from the First Sophian Chronicle, their context and probable sources. The compiler of this chronicle has left traces of his activity on early Rus’ history in his drafts (such remarks as “to search in Kievan” and similar) which scholars have considered as evidence of some importance to define the stages of annalistic work of the 15th century in Novgorod and Moscow. It is argued that a set of “links” of the First Sophian was used by the author of the second part of the Novgorod Karamzin Chronicle to fill the gaps in his narrative. However, detailed textual analysis demonstrates the very complicated and clearly later composition in the First Sophian. Therefore both the first and second parts of Novgorod Karamzin Chronicle precede the First Sophian. The paper also pays attention to some aspects of the relations between the Novgorodian‑Sophian group and early Kievan and Novgorod chronicles.
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2022, LXXI, 2; 245-255
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Opowieść o zdobyciu Konstantynopola przez uczestników czwartej wyprawy krzyżowej (6712/1204) w średniowiecznej ruskiej tradycji historiograficznej
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038216.pdf
    Data publikacji:
    2016-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Old Russian literature
    Novgorod the Great
    Novgorod First Chronicle
    Constantinople
    Fourth Crusade
    Opis:
    The Old-Russian account about the siege of Constantinople by participants of the Fourth Crusade in 1204 has survived in several East Slavic historiographical texts and represents primarily an independent literary work. Certainly, the earliest of these texts is the Novgorod First Chronicle. It is an older edition preserved only in one copy – the so-called “Synodal manuscript”, which was written in the middle of the thirteenth century. At that time the story was written. Its author could have taken information about the events he described directly from eyewitnesses. His account of events is characterized by objectivity and credibility and constitutes a valuable resource for the study of the Fourth Crusade
    Źródło:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim; 2016, 57; 109-152
    0080-9993
    Pojawia się w:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O imionach pisarzy "Ewangeliarza Archangielskiego" z 1092 roku
    On Names of the Scribes of the 'Arkhangelsk Gospel' 1092
    Autorzy:
    Wójtowicz, Marian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2031759.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Russian anthroponymy
    Old Russian personal names
    names of the scribes
    Arkhangelsk Gospel 1092
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2019, LXVIII, 2; 357-364
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    О типологических особенностях Евангелии Тип-7 из собрания РГАДА ф. 381, № 7
    On typological features of the text of the Gospel Book Tip-7 from the collection of the Russian State Archive of Old Records, F. 381, № 7
    Autorzy:
    Szwed Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/481024.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Gospel Book
    full aprakos
    typological description
    Old Russian language
    Church Slavonic
    literary language
    Opis:
    The article is devoted to the 13th century Gospel Book, which is kept in the Russian State Archive of Old Records and registered under reference F. 381, № 7. The aim of the paper is to define the similarity of the manuscript to other old texts according to its content and order of readings. Moreover, the author attempts to find the Gospel Book’s place in the classification of full lectionaries. In the course of the analysis it is stated that the text has various typological features. Despite the fact that in some elements it resembles the South Slavonic Miroslav Gospel, it belongs to the most common type of full lectionaries in Ruthenia among which the leading role is played by Mstislav Gospel. Furthermore, the manuscript reflects the peculiar features of Milata Gospel, which makes it a part of the class of manuscripts represented by this old text of Novgorod.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2017, 1, XXII; 92-103
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bułgarski car Piotr i jego żona Maria Lekapena w Latopisie Helleńskim i Rzymskim drugiej edycji
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038147.pdf
    Data publikacji:
    2018-06-20
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Old Russian literature
    Hellenic and Roman Chronicle
    Peter
    Maria Lekapene
    Byzantine- Bulgarian relations
    Opis:
    The sequence concerning the reign of Peter and Maria Lekapene as well as the Byzantine-Bulgarian relations between 927 and 969 can be found in the second version of the Hellenic and Roman Chronicle. It is a vast historiographical work, whose authors attempted to demonstrate the history of medieval Rus against the broad background of universal history, drawing on the sources of Byzantine provenance known in Slavonic translation (mainly the chronicles of John Malalas and George Hamartolus). Given the fact that the Hellenic and Roman Chronicle does not contain information about the capture of Constantinople by the Ottoman Turks, the year 1453 is considered the terminus ante quem for the second version of the said chronicle, which is of interest to us here. Its oldest preserved copies come from the mid-fifteenth century. The passages about Maria and Peter are extensive. They include about six columns of text written in semi-uncial in the most representative copy of the second version of the Hellenic and Roman Chronicle, i.e. manuscript БАН, 33.8.13, which is dated to the last quarter of the fifteenth century. Reading them allows one to ascertain that they constitute only a reworded version of the Slavic translation of the relevant passages of the B-version of the Georgius Monachus Continuatus. The content of the Byzantine source is quoted here in full without any abbreviations or author’s additions. The differences between the text of БАН, 33.8.13 and the text of РГБ, собр. Ундольского [Ф. 310], № 1289 – constituting the basis for editing the translation of the Georgius Monachus Continuatus of the B-version – are limited only to the stylistic and editorial level, except for the changes resulting most probably from the copyist misunderstanding the meaning of the original.
    Źródło:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim; 2017, 58; 25-40
    0080-9993
    Pojawia się w:
    Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Imiona chrześcijańskie w Synodyku nowogrodzkim z końca XIV–XV wieku
    Autorzy:
    Wójtowicz, Marian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1026444.pdf
    Data publikacji:
    2021-05-05
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Novgorod personal names
    Old Russian Christian names
    Novgorod synodicon
    commemoration book of Lisitsky monastery
    Opis:
    The article contains an analysis of Christian names selected from the oldest synodicon written in the Lisitsky monastery near Veliky Novgorod. The analysis comprises 3190 names of laypeople, amongst which are 208 male names and 58 female names. The author discusses the group of given names (basic forms, their phonetic, morphological variants and frequency, as well as rarely used names that occurred in the synodicon).
    Źródło:
    Studia Rossica Posnaniensia; 2021, 46, 1; 225-234
    0081-6884
    Pojawia się w:
    Studia Rossica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Рефлексы бытовой графической системы в орфографии древнерусской рукописи Евангелия XIII века
    Reflexes of Birch-Bark Letter Vernacular Orthography In the Gospel Spelling of a 13th-Century Old Russian Manuscript
    Autorzy:
    Мольков, Георгий
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030693.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Old Russian
    Birch-Bark Letter Vernacular Orthography
    standard orthography
    о – ъ and е – ь variation
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2021, LXX, 4; 785-798
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Who Could ‘the Godless Ishmaelites from the Yathrib Desert’ Be to the Author of the Novgorod First Chronicle? The "Apocalypse of Pseudo-Methodius" in Medieval South and East Slavic Literatures
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia Aleksandra
    Gucio, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/682178.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Apocalypse of Pseudo-Methodius
    Church Slavic
    Old Bulgarian literature
    Old Russian literature
    Novgorod First Chronicle
    Opis:
    The work of Pseudo-Methodius, whose creation (in the original Syrian version) dates back to ca. 690, enjoyed considerable popularity in Medieval Slavic literatures. It was translated into Church Slavic thrice. In all likelihood, these translations arose independently of each other in Bulgaria, based on the Greek translation, the so-called ‘first Byzantine redaction’ (from the beginning of the 8th century). From Bulgaria, the Slavic version of the Apocalypse of Pseudo-Methodius spread to other Slavic lands – Serbia and Rus’. In the latter, the work of Pseudo-Methodius must have been known already at the beginning of the 12th century, given that quotations from it appear in the Russian Primary Chronicle (from the second decade of the 12th century). In the 15th century, an original, expanded with inserts taken from other works, Slavic version also came into being, known as the ‘interpolated redaction’. All of the Slavic translations display clear marks of the events that preceded them and the circumstances of the period in which they arose. Above all, the Saracens – present in the original version of the prophecy – were replaced by other nations: in the Novgorod First Chronicle we find the Mongols/Tatars (who conquered Rus’ in the first half of the 13th century).
    Źródło:
    Studia Ceranea; 2019, 9; 369-389
    2084-140X
    2449-8378
    Pojawia się w:
    Studia Ceranea
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Особенно сти склон ения прилага тельных мужского и среднего родов в «Супрасльско й летописи»
    Characteristics of masculine and neuter adjective inflection in the “Suprasl Chronicle”
    Autorzy:
    Grabowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956339.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Old Belorussian chronicles
    the first Belorussian-Lithuanian compilation
    Old Russian language
    adjective
    masculine and neuter inflection
    Opis:
    The subject matter of this article is the characterization of adjective declension system in one of Western-Ruthenian literary monuments. "The Suprasl Chronicle", which is classified by researchers as the first Belorussian-Lithuanian compilation, is in terms of language an unusually rich and varied monument. The analysis of adjective declension conducted in this article indicates that full forms are more numerous than simple ones which are used in "The Suprasl Chronicle" in the function of predicative. In the inflection of full forms some influence of the Old Church Slavonic and Belorussian languages has been observed. In the plural form of simple adjectives there is a noticeable tendency to level endings after feminine inflection paradigm.
    Przedmiotem niniejszego artykułu jest charakterystyka systemu deklinacyjnego przymiotnika w jednym z zabytków zachodnioruskiego piśmiennictwa. „Kronika Supraska”, zaliczana przez badaczy do I redakcji latopisów białorusko-litewskich, jest zabytkiem niezwykle bogatym i różnorodnym pod względem językowym. Przeprowadzona w artykule analiza odmiany przymiotnika pozwala zauważyć przewagę form pełnych nad niezłożonymi, które najczęściej używane są w tekście latopisu w funkcji orzecznika. W odmianie form pełnych odnotowane zostały wpływy języków staro-cerkiewno-słowiańskiego oraz białoruskiego. W liczbie mnogiej przymiotników niezłożonych zauważalna jest tendencja do wyrównywania końcówek według paradygmatu odmiany rodzaju żeńskiego.
    Źródło:
    Linguodidactica; 2014, 18; 51-62
    1731-6332
    Pojawia się w:
    Linguodidactica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cупин в древнерусских списках евангелия XI –XIII веков
    Supinum w staroruskich ewangeliarzach z wieków XI –XIII
    Supine in the Old Russian gospel manuscripts of the 11th–13th centuries
    Autorzy:
    Мольков, Георгий
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/594035.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    język staroruski
    język starobułgarski
    gramatyka historyczna
    supinum
    bezokolicznik
    Old Russian
    Old Bulgarian
    historical grammar
    supine
    infinitive
    Opis:
    Od XI wieku w niektórych staroruskich ewangelicznych rękopisach używano form bezokoliczników po czasownikach ruchu do określenia celu, podczas gdy supinum w tym samym zdaniu występowało w innych kopiach ewangelicznych. Wydaje się, że ten fakt związany jest ze stopniową utratą tej formy w języku staroruskim, ale na tle poprawnego używania supinum w oryginalnych tekstach taka niestabilność może być odziedziczona z pisarstwa starobułgarskiego. Porównanie staroruskich rękopisów ewangelicznych różnych typów (tetraevangelia, krótkie i pełne lekcjonarze) ze starobułgarskimi pomaga rozwiązać ten problem. Analiza porównawcza pokazuje, po pierwsze, że supinum może być zastąpione bezokolicznikiem w staroruskim rękopisie Ewangelii tylko w niewielkiej liczbie przypadków (w przybliżeniu ⅓), a po drugie, że konteksty pozwalają na utratę formy supinum głównie w tych samych wersetach, co w starobułgarskim. Proces ten zależy ponadto od typu rękopisu ewangelicznego, istnieją bowiem przykłady zawierające pełne lekcjonarze z bezokolicznikiem w tej samej perykopie, w której krótkie lekcjonarze mają bardziej archaiczne supinum. Ta korelacja pozwala przypuszczać, że tekst Ewangelii w staroruskich rękopisach zachowuje supinum, które występuje w starosłowiańskich rękopisach z X i początku XI w.
    Since the 11th century, some Old Russian Gospel manuscripts use infinitive forms after verbs of motion to specify purpose, while the supine in the proper context is used in other Gospel copies. This fact seems to be associated with the gradual loss of this form in Old Russian; but, against the background of the correct usage of the supine in the original texts, such instability could be inherited from the Old Bulgarian writing. A comparison of Old Russian Gospel copies of various types (tetraevangelia, short and complete lectionaries) with Old Bulgarian usage helps to resolve this problem. It shows, firstly, that a supine can be replaced by an infinitive in Old Russian Gospel manuscripts in a small number of cases (about ⅓), and secondly, that the contexts allow the loss of the supine form mostly in the same verses as in the Old Bulgarian; besides this, it depends on the type of the Gospel manuscript: there are examples where complete lectionaries have an infinitive in the same pericope in which short lectionaries have a more archaic supine. This correlation allows one to assume that the text of the Gospel in the Old Russian recension preserves the state of the supine in which it existed in the South Slavic manuscripts of the 10th and early 11th centuries.
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 319-332
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ruski Polikarp a polski Polikardus, czyli o tym, co staroruska przeróbka ma jeszcze do powiedzenia o Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
    East-Slavic Polikarp and Polish Polikardus, or What the Old-Russian Reworking Still Has to Tell about the Old-Polish Work De Morte. Prologus.
    Autorzy:
    Nosilia, Viviana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2171278.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Akademia Supraska
    Tematy:
    Old-Russian translations
    old-Polish literature
    De Morte. Prologus
    conversation between the man and the Death
    Opis:
    In 2018 prof. Wiesław Wydra found out an old printed version of the famous old-Polish work De Morte. Prologus. This epoch-making finding creates new opportunities for research on this text. The printed version contains the conclusion of the dialogue, which was omitted in the only witness known so far. Nevertheless, the printed version is rather a reworking, than a faithful reproduction of a pre-existing text. It corresponds neither to the transcription of the lost scroll nor to the old-Russian translation, which is in turn evidence of an active attitude of the translator towards the original text, so that it does not testify completely to the Polish original. The author compares the three extant versions of the work (the two old-Polish versions and the old-Russian one), and focuses on what this comparison can tell about the work with the text accomplished by the editor of the printed version, as well as the attempts at reconstructing the original medieval version.
    Źródło:
    Latopisy Akademii Supraskiej; 2019, Вѣнецъ хваленїѧ. Studia ofiarowane profesorowi Aleksandrowi Naumowowi na jubileusz 70-lecia, 10; 65-83
    2082-9299
    Pojawia się w:
    Latopisy Akademii Supraskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ХРИСТИАНИЗАЦИЯ РУСИ И ОПЫТЫ «ИСПОВЕДА О СЕБЕ»
    THE CHRISTIANIZATION OF RUSSIA AND THE EXPERIENCES OF “CONFESSION OF MYSELF”
    CHRYSTIANIZACJA RUSI I PRÓBY „SPOWIEDZI O SOBIE”
    Autorzy:
    Łucewicz, Ludmiła
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1181188.pdf
    Data publikacji:
    2020-10-07
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
    Tematy:
    древнерусская литература
    исповедальность
    автобиографизм
    literatura staroruska
    poetyka wyznania
    autobiografizm
    old russian literature
    poetics of confession
    autobiographism
    Opis:
    Статья посвящена исповедальности как первичной форме автобиографизма. Автор связывает опыты самоосмысления древнерусского человека с таинством покаяния, укоренившимся на Руси вместе с христианизацией. Попытки самоопределения личности рассмотрены на материале трех текстов «Духовной грамоты и исповеди» игумена Иосифо-Волоколамского монастыря Евфимия Туркова, «Повести о житии Мартирия Зеленецкого», «Жития протопопа Аввакума». Как показывает исследование, исповедь почти всегда обусловлена не только потребностью или необходимостью покаяния перед Богом, но и попытками осмысления собственной жизни, создания «истории своей субъективности», куда входят различные формы «исповедания себя». Исповедальность русских авторов включает попытки рефлексии, элементы самоанализа и автобиографизма, молитвенность, назидание, проповедь религиозной нравственности и проч. Через приобщение к христианству человеку Древней Руси стала приоткрываться тайна собственной личности.
    Artykuł poświęcony jest zjawisku wyznania jako pierwotnej formie autobiografii. Autorka wiąże próby zrozumienia samego siebie przez człowieka dawnej Rusi z obrzędem pokuty, który zakorzenił się na Rusi wraz z chrześcijaństwem.  Próby te rozpatrzone zostały na materiale trzech tekstów: Duchowej gramoty i spowiedzi ihumena Josifo-Wołokołamskiego monasteru Jewfemija Turkowa, Powieści o żywocie Matritija Zielenieckiego oraz Żywota protopopa Awwakuma, Jak dowiedziono, spowiedź niemal zawsze uwarunkowana jest nie tylko potrzebą lub koniecznością pokuty przed Bogiem, ale także próbami zrozumienia własnego życia, stworzenia „historii własnej subiektywności”, na co składają się różne formy „spowiedzi o sobie”. Na poetykę wyznania zastosowaną w tych tekstah składają się także próby autorefleksji, elementy autoanalizy i autobiografizmu, pouczenia, wezwania do religijnej moralności itp. Dzięki przyjęciu chrztu przez Ruś człowiek Starej Rusi zaczął dostrzegać tajemnicę własnej osobowości.
    The article is devoted to confession as the primary form of autobiography. The author connects the experiences of self-understanding of the ancient Russian man with the sacrament of repentance, rooted in Russia along with Christianization. Attempts at self-determination of a person are considered on the basis of three texts of “Spiritual Literacy and Confession” by Hegumen of the Joseph-Volokolamsk Monastery Euphemia Turkova, “Tales of the Life of Martyri Zelenetsky”, “Life of the Protopop Avvakum”. As the study shows, confession is almost always determined not only by the need or necessity of repentance before God, but also by attempts to comprehend one’s own life, creating a “history of one’s subjectivity”, which includes various forms of “confessing oneself”. The confessionality of Russian authors includes attempts at reflection, elements of introspection and autobiography, prayer, edification, preaching of religious morality, etc. Through the introduction of Christianity to a man of Ancient Russia, the secret of his own personality began to be revealed.
    Źródło:
    Przegląd Rusycystyczny; 2021, 1; 31-60
    0137-298X
    Pojawia się w:
    Przegląd Rusycystyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Концептуализация света как способ выражения нравственной оценки в русских текстах XI-XVII веков
    Conceptualization of light as a means o f moral evaluation in Russian texts of XI-XVII centuries
    Autorzy:
    Alimpijewa, Roza
    Pisar, Nadežda
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/482199.pdf
    Data publikacji:
    2013-12-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    cognitive approach
    language conceptualization of non-language phenomena
    lexemes of light and colour evaluation
    Old Russian text
    Opis:
    Based on the material of Russian texts of XI-XVII centuries, the article deals withthe ways of the light conceptualization as a means of high moral categories expression; determines the special importance of the light lexemes forming the evaluative-symbolical semantics in the organic correlation to color lexemes.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2013, 1, XVIII; 149-158
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ПРОБЛЕМЫ ИССЛЕДОВАНИЯ ПАМЯТНИКОВ СТАРООБРЯДЧЕСКОЙ ПИСЬМЕННОСТИ
    Problems of Research on the Monumento of Old Believers Literature
    Autorzy:
    Pociechina, Helena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/444178.pdf
    Data publikacji:
    2011-12-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Old Believers in Poland,
    stylistics of the old Russian manuscripts,
    Church Slavonic language,
    Russian and East Slavic dialectology
    Opis:
    The article discusses the problems which necessarily should be noted scholar, conducting research on language and stylistics of the hand-written literature texts of the Russian Old Belivers. Analyzing poems from paper owned by Helena Dikopolska, the mother superior of the nunnery of the Holy Trinity and the Savior in Wojnowo in Mazury (Poland), the author proposes possible solutions to these problems.
    Źródło:
    Acta Neophilologica; 2011, XIII; 135-143
    1509-1619
    Pojawia się w:
    Acta Neophilologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Графомания как повседневная практика (на материале архива и мемуаров А. Т. Болотова)
    Graphomania as daily practice (based on andrei Bolotov’s archive and memoirs)
    Autorzy:
    Веселова, Александра
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/651273.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    А. Т. Болотов
    графомания
    письменные практики
    тип древнерусского книжника
    Andrei Bolotov
    graphomania
    writing practices
    Old-Russian bookman type
    Opis:
    Andrei Bolotov (1738–1833) was one of the most prolific writers of the 18th and early 19th centuries, although much of his heritage remained unpublished. In the subsequent critical and scholarly literature the assessments of his works vary from enthusiastic to derogatory. But the reputation of a graphomaniac, one that stuck with Bolotov, is largely due to the difference in the perception of a literary work in the 18th and the subsequent centuries. On basis of Bolotov’s memoirs, as well as a number of archival sources, now first made available for scholarly enquiry, the article analyses Bolotov’s reflection on the writing process itself and his attitude to his own works, not only as fruits of his creativity, but also as material objects. Such an attitude is characteristic of his epoch and rooted in the earlier tradition of Old Russian booklore.
    А. Т. Болотов (1738–1833) был одним из самых плодовитых литераторов XVIII – начала XIX столетия, хотя значительная часть его наследия осталась неопубликованной. В последующей критической и научной литературе оценки его трудов разнятся от восторженных до уничижительных. Но репутация графомана, закрепившаяся за Болотовым, во многом обусловлена разницей восприятия литературного творчества в XVIII и последующих столетиях. На материале мемуаров Болотова, а также на базе ряда архивных источников, впервые вводимых в научный оборот, в cтатье анализируется рефлексия Болотова по поводу самого процесса письма и его отношение к собственным произведениям, не только как к плодам творчества, но и как к материальным объектам, во многом характерное для его эпохи и восходящее к более ранней традиции древнерусской книжности.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2018, 11; 35-46
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Perwersyjny wymiar świętości, czyli o jurodiwych i nie tylko...
    The perverse dimension of sanctity, that is about the yurodivys and more…
    Autorzy:
    Lis-Wielgosz, Izabela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1202359.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski
    Tematy:
    Sanctity
    Eastern (Orthodox) Christianity
    phenomenon of yurodstvo
    Old Russian culture/literature
    Old Bulgarian culture/literature
    Old Serbian culture/literature
    Opis:
    In the article, the phenomenon of yurodstvo has been recalled, which is a characteristic and perhaps the brightest realization of the Eastern Christian ideal of sanctity as a clear projection of its irrational or even specifically perverse potential. The examples which are quoted in the considerations and selected from a rich literary corpus (Old Russian, Old Bulgarian and Old Serbian), are colourful manifestations of sanctity in Eastern Christian terms, which can be defined only in a specific religious or socio-cultural context. For that reason, it was considered that this specially designed sanctity should be interpreted in the key of negative theology which is typical of the Eastern (Orthodox) Christianity. Also known as apophatic, this theology assumes the impossibility of a positive knowledge of God, which entails a specific helplessness of reason towards the phenomenon that exceeds all applicable established standards. In the discussed case, the reflection intentionally goes beyond the limits of exemplification of the sainted yurodstvo, since it also covers other types of sanctity, recognized and perpetuated in the Eastern Christian (including Church Slavonic) tradition, and shows the proximity of all projections of the so-called parenetic sanctity along with the relationship between the yurodstvo itself and eremitism and  Monasticism. In this wide exemplification range, it seems justified that the incarnated sanctity of the yurodivy, a hermit or a monk, revealing itself in the socio-cultural reality in an unusual, incomprehensible or even perverse way, is an emanation of the numinous mystery which escapes the rational orders. This emanation should be, therefore, regarded as a phenomenon going beyond the boundaries of intellectual cognition, socio-cultural sphere, or a fixed standard.
    Źródło:
    Studia et Documenta Slavica; 2019, 9, 3; 17-38
    2658-1620
    Pojawia się w:
    Studia et Documenta Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Стилевой синтез в изображении Петра I (Г. Р. Державин)
    The stylistic synthesis in the image of Peter I: Gavrila Derzhavin’s poetry
    Autorzy:
    Васильев, Сергей
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/651292.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    cтиль
    синтез
    Петр I
    литературная мифология
    древнерусские традиции
    style
    synthesis of arts
    Peter I
    literary mythology
    Old Russian traditions
    Opis:
    The article analyses the image of the first Russian Emperor created in Gavrila Derzhavin’s poetry, from the early poems of the 1770s to the late works written during the Patriotic War of 1812. Only some of the poems directly address Peter and his epoch. Mostly, the image of Peter I is auxiliary and in terms of the correlation of image and idea – usually emblematic. References to the tsar often correlate with reconstructing the stylistic context of Mikhail Lomonosov’s poetry, with continuing the formation of a special literary mythology, which presents Peter as a demiurge who created New Russia, and Catherine II as a continuator of his work, sometimes even surpassing her great predecessor in her achievements. In terms of genre, Derzhavin’s works which feature the image of Peter or include stylistically significant references to him, in some cases tend towards the synthesis of arts: musicality (hymn, ode) or ekphrasis. In creating the image of Peter I, the poet relies on the Western European context but also on generic and stylistic achievements of Old Russian literature. Special attention is paid to the poem “On the Prophecy of Simeon of Polotsk and Dmitry of Rostov at the Birth of Peter the Great”, which has not attracted the attention of literary scholars so far.
    В статье анализируется образ первого русского императора, созданный в поэзии Г. Р. Державина от ранних стихотворений 1770-х годов до поздних произведений периода Отечественной войны 1812 года. Непосредственно Петру и его эпохе посвящены лишь некоторые из них. В основном образ Петра I носит вспомогательный характер, а в плане соотнесения образа и идеи является, как правило, эмблематическим. Упоминания Петра часто соотносятся с воссозданием стилистического контекста поэзии М. В. Ломоносова, с продолжением формирования особой литературной мифологии, которая рисует Петра как демиурга – творца Новой России, а Екатерину II как продолжательницу его дела, иногда своими свершениями даже превосходящую великого предшественника. В жанровом плане произведения Г. Р. Державина, воплощающие образ Петра или включающие стилистически значимые упоминания о нем, в ряде случаев тяготеют к синтезу искусств: музыкальности (гимн, ода), экфрасису. Наряду с западноевропейским контекстом поэт при воплощении образа Петра I пользуется жанрово-стилевыми открытиями древнерусской литературы. Основное место уделено ранее не привлекавшему внимания литературоведов стихотворению На пророчество Симеона Полоцкого и Димитрия Ростовского при рождении Петра Великого.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2018, 11; 65-74
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Blask Taboru. Światło ikony. Od bizantyńskiej mozaiki do Andrieja Rublowa
    The Taboric Light and the Light of the Icon: From Byzantine Mosaics to Andrei Rublev
    Autorzy:
    BRĄŻKIEWICZ, Bartłomiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1046858.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-12
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    sztuka bizantyńska, sztuka staroruska, Teofanes Grek, Andriej Rublow, hezychazm
    Byzantine Art, Old Russian Art, Theophanes the Greek, Andrei Rublev, Hesychasm
    Opis:
    Ikona, czyli obraz, jest nie tylko dziełem sztuki, lecz przede wszystkim widomym znakiem Boga. Potwierdzają to nawiązujące do teorii estetycznych antycznej Grecji wczesnochrześcijańskie rozważania teologiczne, z objawiającym się człowiekowi bytem transcendentnym łączące kategorię piękna. Wnikliwy ogląd zachowanych zabytków sztuki sakralnej – bizantyńskiej mozaiki i staroruskiego malarstwa ikonowego – pozwala stwierdzić, że zarówno jedne, jak i drugie powstawały pod wpływem monastycznego hezychazmu: pierwsze kształtowane w duchu tradycji egipskich ojców pustyni, drugie zaś poprzez oddziaływanie doktryny św. Grzegorza Palamasa. Przekonanie o możliwości ujrzenia Bożej Światłości w wyniku kontemplacyjnych praktyk ascetycznych znajdowało nie tylko odbicie, lecz również uzasadnienie w przedstawieniu biblijnego Przemienienia. Motyw objawionego na górze Tabor światła symbolizował zewnętrzną względem człowieka światłość, będącą swoistym preludium do uczestnictwa w przebóstwieniu, czyli do wewnętrznej światłości duszy. Uwidoczniony na bizantyńskich mozaikach oraz na ikonach Teofanesa Greka i Andrieja Rublowa temat może być postrzegany nie tyle na poziomie dydaktycznym (jako przekazująca religijne treści ilustracja), ile jako sprzyjające wewnętrznej przemianie źródło modlitewnej zadumy.
    The icon, having originally been an image, is not only a piece of art, but above all a visible sign of God. Such an interpretation of the icon was approved in the early Christian theological thought referring to the aesthetic theories of ancient Greece which linked beauty with the essence of the transcendent being revealed to mankind. A thorough overview of Byzantine mosaics and Old Russian iconic paintings, the preserved works of sacred art, shows that both of them developed under the influence of monastic hesychasm, the former shaped in the spirit of the Egyptian desert fathers, the latter formed by the impact of the Palamist doctrine. The belief in the potentiality of seeing God’s Light as a result of contemplative ascetic practices was not only reflected, but also grounded in the biblical narrative of the Transfiguration. The Light revealed at Mount Tabor was the Light coming to humanity from without, which signified a possibility of theosis: obtaining inner Light by the human soul and its resultant divinization. The theme recognized in the Byzantine mosaics, as well as in the icons by Theophanes the Greek and Andrei Rublev, can be seen not so much as the fulfilment of didactic purposes, a plain illustration spreading religious content, but rather as a source of prayerful reflection leading to inner metamorphosis.
    Źródło:
    Ethos; 2017, 30, 3 (119); 59-74
    0860-8024
    Pojawia się w:
    Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mój bachmacie, biegać umiesz… – zagadkowy orientalizm odzwierciedlony w nazwie rasy końskiej w piśmiennictwie staroruskim i staropolskim
    My bachmat, you know how to run… – Mysterious Orientalism as Reflected in the Name of a Horse Breed in Old Russian and Old Polish Literature
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16501477.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    literature of Old Rus’
    old Polish literature
    Orientalism
    Islam
    Muhammad
    Opis:
    In Old Polish texts as well as in later works written in the Old Polish style (e.g. in the Trilogy by H. Sienkiewicz), the name bachmat was used to describe a horse of the Tatar breed, characterized by its small size but incredible endurance. An analogous term (бахматъ) can be found in the literature of Old Rus’. There is no doubt that it is an orientalism, which entered into both the Old Russsian language and – through it or independently – the Polish language and here from one of the Tatar dialects. Among the explanations for its etymology, the most interesting seems one connecting it with the term Бохмитъ, i.e., a variant of Muhammad’s name, characteristic for the literature of Old Rus’. The article aims to determine when the term бахматъ could have entered the literature of Old Rus’, how widespread it was, in what contexts it appeared, and whether it is possible to show a connection between the studied word and the East Slavic form of Muhammad’s name (Бохмитъ).
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2022, LXXI, 1; 207-217
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Откуда есть пошла «беременная вдова»? Древнерусский источник очерков А. Герцена „С того берега”
    Wherefrom Comes the ‘Pregnant Widow’? An Old Russian Source for the Author of “From the Other Shore”
    Autorzy:
    Gonneau, Pierre
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968429.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    пародия
    имитация
    "Евгений Онегин" А. С. Пушкина
    "Евгений Вельский" М. И. Воскресенского
    «беременная вдова»
    очерк
    а. герцен
    с того берега
    пoвecть врeмeнныx лeт
    ‘pregnant widow’
    herzen
    ‘from the other shore’
    ‘the russian primary chronicle
    Opis:
    В статье на материале стихотворного романа М. И. Воскресенского “Евгений Вельский” (1828–1832) прослеживается типология движения литературы «второго ряда» к освоению классической словесности – средствами пародии и подражания, с одной стороны, и лирической переработки материала – с другой. Развивается мысль о закономерности неоднозначной рецепции “Евгения Онегина” А. С. Пушкина в его «двойнике» – “Евгении Вельском” М. И. Воскресенского. Показано, что таким образом получает развитие концепция проф. Э. Малэк о «контрапунктном» движении литературы XVII–XVIII вв. «от пользы к забаве и утехе». «Разделение» писательских предпочтений на области «серьезной» и «развлекательной» словесности оказывается «затруднительным» в рамках процесса развития классики и беллетристики в их постоянном взаимодействии.
    On the material of the novel in verse “Eugene Velsky” (1828 – 1832) by Mikhail Voskresensky the author of the paper traces the dynamics of how ‘second-rate’ literature assimilates the achievements of the classics – by means of parody and imitation on the one hand, and by lyrical processing of the material – on the other. The author puts forward the idea that the ambiguous reception of Pushkin’s “Eugene Onegin” in its ‘double’ “Eugene Velsky”, is a regular phenomenon. In his transposition of “Onegin” Voskresensky applied techniques of writing typical of the ‘easy reading’ literature, but he could not reconcile them with the universal humanist reflection which he also included. Aware of the imperfection of his poetic experiments, Voskresensky sought to support his endeavours with the authority of the great poet himself, by referring to the human right to leave behind an ‘inconspicuous trail’, mentioned in “Onegin”. Thus, the case in hand corroborates Eliza Małek’s thesis about the ‘counterpoint’ character of the development of literature, ‘from the beneficial to the amusement and fun.’ The differentiation in writers’ preferences between the fields of ‘serious’ and ‘entertaining’ literature proves ‘difficult’ within the framework of the dual process of the development of the classics and low-brow fiction in their constant interaction.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2015, Zeszyt specjalny 2015; 235-241
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Схвати его крестообразно – к вопросу интерпретации сцены борьбы в Житии Андрея Юродивого
    Grapple him crosswise – towards the interpretation of the combat with the devil scene in The Life of Andrew the Fool
    Autorzy:
    Сизиков, Александр Владимирович
    Яшкин, Владимир Анатольевич
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494580.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
    Tematy:
    Андрей Юродивый
    агиография
    житие
    древнегреческий язык
    древнерусский язык
    иконография
    борьба
    Andrew the Fool
    hagiography
    Greek language
    Old Russian language
    iconography
    wrestling
    Opis:
    Во время первого подвига юродства Андрей вынужден идти бороться с дьяволом. Некий красивый юноша советует Андрею схватить соперника «крестообразно», «συμπλάκηθι αὐτῷ σταυροειδῶς». Это место имеет довольно много разночтений в различных рукописных редакциях «Жития Андрея Юродивого», одна из которых была переведена на древнерусский язык и нашла отражение в русской иконографии. Вопрос, сокрушил ли Андрей дьявола в этом поединке знаменем креста или борцовским приемом, остается дискуссионным.
    During the first encounter with the devil Andrew has to wrestle with him. A beautiful young man advises Andrew to grapple his adversary crosswise «συμπλάκηθι αὐτῷ σταυροειδῶς». This passage has a lot of variant readings in different editions of the text. One of the editions was translated into Old Russian and its reading of the combat scene was illustrated in Russian icons. The question whether Andrew defeated the devil by the sign of cross or by a grappling technique, is still disputable.
    Źródło:
    Rocznik Teologiczny; 2017, 02; 287-298
    0239-2550
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Last Will as an Act of Preparation for Death [Based on Documents from Registers of the Solovetskiy Monastery of the 16th Century]
    Духовная грамота как элемент подготовки к смерти (на материале документов XVI века из архива Соловецкого монастыря)
    Autorzy:
    Хрынкевич-Aдамских, Божена
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/635534.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Old-Russian common law
    a last will
    registers of the Solovetskiy Monastery of the 16th century
    the Christian attitude towards death
    Opis:
    Expressing wishes as to how a person’s property was to be distributed at death was permitted by Old-Russian common law. At first, oral disposals had been practiced, whereas written wills became widespread only in the 14th century. Disposals of an estate were principally made by liege lords and church authorities, hardly ever by peasants. This article presents a study of 8 unique peasants’ wills from registers of the Solovetskiy Monastery of the 16th century. A pope was obligatorily in attendance when such documents were prepared. All analyzed wills referred to Christian ethics and values. The dispositions of personal property alternated with requests to pray for the testator’s salvation. It seems that the main purpose of the examined last wills was not to transfer of real estates and personal property to successors but to contain a testator’s understanding of dying and death, and to form a proper attitude towards them. Preparation of someone’s last will and getting rid of material goods constituted an act of contrition that closed the testator’s worldly existence and conditioned his eternal life after death.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Slawistyczne; 2018, 14
    2084-3011
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Slawistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Из наблюдений над лексикой древнеболгарского перевода Хроники Георгия Амартола: мнимые русизмы (5)
    Z badań nad słownictwem starobułgarskiego przekładu Kroniki Jerzego Hamartolosa: rzekome rusycyzmy (5)
    Out of observations on the vocabulary of the Old Bulgarian translation of George Hamartolos’ Chronicon: imaginery Russicisms (5)
    Autorzy:
    Станков, Ростислав
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/594352.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    język starobułgarskijęzyk starobułgarski
    język staroruski
    słowiańskie przekłady z greckiego
    Kronika Jerzego Hamartolosa
    Old Bulgarian
    Old Russian
    Slavonic translations from Greek
    George Hamartolos’ Chronicon
    Opis:
    W artykule przeanalizowano kilka wyrazów z listy „rusycyzmów”, które stały się przesłanką do postawienia tezy przez niektórych rosyjskich uczonych o istnieniu działalności przekładowej w Rusi Kijowskiej. Analiza wykazała, że czasowniki z rdzeniem *mъlv- w starobułgarskim przekładzie Kroniki Jerzego Hamartolosa nie mają konkretnego znaczenia mowy lub mówienia, które można by łączyć z językiem staroruskim lub rosyjskim. Rdzeń *mъlv- jest pochodzenia onomatopeicznego, a jego znaczenie mowy jest drugorzędne i jest dobrze reprezentowane we współczesnych językach bułgarskim i rosyjskim. Wobec problemu możliwych rusycyzmów w słowiańskich tłumaczeniach z języka greckiego ostrożne podejście jest wskazane ze względu na fakt, że staroruskie manuskrypty nie odzwierciedlają bezpośrednio języka staroruskiego.
    This paper examines several words on the list of “Russicisms” which provides a false premise for some Russian scholars’ thesis about translation activities in Kievan Russia. The analysis reveals that verbs with the root *mъlv- in the Old Bulgarian translation of George Hamartolos’ Chronicon have no specific meaning of speech or speaking that could be associated with either Russian or Old Russian. The root *mъlv- is of an onomatopoeic origin and its meaning of speech is secondary, as is well represented in the modern Bulgarian and Russian languages. Towards the problem of possible Russicisms in the Slavonic translated texts a cautious approach is needed, because of the fact that Old Russian manuscripts do not directly reflect the Old Russian language.
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 497-507
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Древние восточнославянские двучленные имена
    Dawne wschodniosłowiańskie imiona dwuczłonowe
    Old East Slavonic two-part names
    Autorzy:
    Sosnowski, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/593997.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    antroponimia
    nazwy osobowe
    imiona dwuczłonowe
    język staroruski
    języki wschodniosłowiańskie
    nazwy własne
    anthroponymy
    personal names
    two-part names
    Old Russian
    East Slavonic languages
    proper names
    Opis:
    Imiona dwuczłonowe, wśród których większość stanowiły imiona złożone, były niegdyś bardzo aktywnym i rozpowszechnionym elementem nazewnictwa osobowego Słowian (por. np. st.-rus. Izjaslavъ, Jaroslavъ, Svjatopolkъ, Volodimerъ, Vsevolodъ, Zavidъ). Ich niesłychana popularność w języku staroruskim zdecydowanie osłabła w XIV–XV w. Jednak nieliczne imiona i po tym okresie charakteryzowały się mniejszą lub większą częstotliwością użycia – chodzi tu szczególnie o dwa imiona: Bogdanъ i Volodimerъ/Volodimirъ (nie licząc skrócenia Borisъ od Borislavъ), por. jeszcze Bogdana ż., Nekrasъ, Nemirъ, Ratmirъ. W artykule scharakteryzowano dotychczasowe prace z zakresu antroponimii słowiańskiej (w tym również polskiej i rosyjskiej), poczynając od pierwszego naukowego ujęcia Franza Miklosicha z 1860 roku. Główną część artykułu stanowi alfabetyczny wykaz wschodniosłowiańskich imion dwuczłonowych wraz z ich lokalizacją źródłową. Za źródło posłużyły autorowi liczne opracowania z zakresu antroponimii i toponimii staroruskiej, rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej oraz odpowiednie słowniki zawierające nazwy osobowe. Alfabetyczny wykaz imion dwuczłonowych liczy ponad 500 nazw męskich i 42 żeńskie. Znaczna część tych nazw zachowała się w języku w formie podstaw toponimów; również te imiona zostały umieszczone w wykazie – są oznaczone asteriskiem, por. np. *Dorogobudъ i gród Dorogobužь.
    Two-part names, most of which were composites, were a very active and widespread element in Slavic personal naming in the past (cf. e.g. Old Russian Izjaslavъ, Jaroslavъ, Svjatopolkъ, Volodimerъ, Vsevolodъ, Zavidъ). Their exceptional popularity in Old Russian weakened decidedly in the 14th–15th centuries. However, a small number of names continued to be used to a greater or lesser extent – in particular two names Bogdanъ and Volodimerъ/Volodimirъ (not counting the short form Borisъ from Borislavъ), cf. also Bogdana f., Nekrasъ, Nemirъ, Ratmirъ. This work contains an overview of previous research on Slavic anthroponymy, including Polish and Russian, and beginning with the first scientific work of Franz Miklosich in 1860. The main part of the article is an alphabetical list of East Slavic two-parts names, along with the location of their source. The author used as sources many works on the anthroponymy and toponymy of Old Russian, Russian, Ukrainian, and Belarusian, as well as dictionaries of personal names. The alphabetical list of two-part names includes over 500 men’s names and 42 women’s names. A significant portion of such names remained in the language in the form of toponyms; these are also included in the list and are marked with an asterisk, cf. *Dorogobudъ and the city Dorogobužь.
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 461-496
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Losy mało znanej mniejszości
    The Fate of a Little-Known Minority
    Autorzy:
    Misiak, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233548.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Łemkowie
    orientacje
    stararoruska
    proukraińska
    rusofilska
    etnolekt
    etnonim
    republiki łemkowskie
    wysiedlenie
    rozproszenie
    Lemkos
    leanings
    Old-Russian
    pro-Ukrainian
    ethnolect
    ethnonym
    Lemko republics
    displacement
    dispersion
    Russophile
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę oceny monografii Anny Wilk, poświęconej historii mało znanej mniejszości Łemków w XX stuleciu – od czasów II Rzeczypospolitej po PRL. Omawia krytycznie podejście autorki do wykorzystanego w pracy przekazu źródłowego i literatury przedmiotu.
    The article attempts to evaluate the monograph by Anna Wilk devoted to the history of a little-known minority, the Lemkos, throughout the twentieth century – from the times of the Second Republic of Poland to the Polish People’s Republic. It critically discusses the author’s approach to the source material and literature on the subject used in the book.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2021, 53, 1; 315-326
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sposoby wyrażenia praesens i futurum w Kronice Supraskiej
    Ways of expressing present and future tenses in the Supraśl Chronicle
    Autorzy:
    Grabowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956394.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Old Belorussian chronicles
    the first Belorussian-Lithuanian compilation
    Old Russian language
    verb
    present tense
    future tense
    latopisy białorusko-litewskie
    i redakcja latopisów
    język staroruski
    czasownik
    czas teraźniejszy
    czas przyszły
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest analiza form praesens oraz futurum dokonanego i niedokonanego wyekscerpowanych z tekstu Kroniki Supraskiej – zabytku należącego do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. W analizowanym tekście formy czasu teraźniejszego oraz przyszłego I uzyskują liczne poświadczenie. Nie odnotowano natomiast żadnej formy II typu futurum niedokonanego. Często formy 3 os. sg. futurum dokonanego użyte są w funkcji praesens historicum.
    The article focuses on the analysis of forms of praesens and futurum perfect and imperfect excerpted from the Supraśl Chronicle, which belongs to the first Belorussian-Lithuanian compilation. In the examined text the forms of present and future I tenses are frequently observed. However, not a single form of futurum imperfect of type II has been found. The forms of third person singular futurum perfect are used as praesens historicum.
    Źródło:
    Linguodidactica; 2016, 20; 95-104
    1731-6332
    Pojawia się w:
    Linguodidactica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jeden z herezjarchów? Przedstawienia ikonograficzne Mahometa w rękopisie Рнб, f.IV.151 w kontekście staroruskich narracji na jego temat
    One of the heresiarchs? Iconographic representations of Muhammad in the Рнб, f.IV.151 manuscript in the context of the old russian narratives about him
    Autorzy:
    Brzozowska, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/613060.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Mahomet
    islam
    źródła bizantyńskie
    literatura staroruska
    Iluminowany zwód latopisarski (Лицевой летописный свод)
    Muhammad
    Islam
    Byzantine sources
    Old Russian Literature
    Illustrated Chronicle of Ivan the Terrible (Лицевой летописный свод)
    Opis:
    The РНБ, F.IV.151 manuscript is the third volume of a richly illustrated historiographical compilation (so-called Лицевой летописный свод – Illustrated Chronicle of Ivan the Terrible), which was prepared in one copy for tsar Ivan IV the Terrible in 1568-1576 and represents the development of the Russian state on the broad background of universal history. The aforementioned manuscript, which contains a description of the history of the Roman Empire and then the Byzantine Empire between the seventies of the 1st century A.D and 919, includes also an extensive sequence devoted to Muhammad (Ѡ Бохмите еретицѣ), derived from the Old Church Slavonic translation of the chronicle by George the Monk (Hamartolus). It is accompanied by two miniatures showing the representation of the founder of Islam. He was shown in an almost identical manner as the creators of earlier heterodox trends, such as Arius or Nestorius. These images therefore become a part of the tendency to perceive Muhammad as a heresiarch, a false prophet, and the religion he created as one of the heresies within Christianity, which is also typical of the Old Russian literature.
    Źródło:
    Vox Patrum; 2018, 70; 449-469
    0860-9411
    2719-3586
    Pojawia się w:
    Vox Patrum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    К вопросу о параллели литовских слов 'eržilas', 'arklys' и древнерусского слова 'орь'
    On the issue of parallels between the Lithuanian words ‘eržilas’,’arklys’ and the Old Russian word ‘or’
    O paraleli litewskich wyrazów eržilas, arklys i staroruskiego wyrazu or
    Autorzy:
    Siniova, Olga
    Iordani, Natalija
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34656183.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    этимология
    лексическая семантика
    историческая лексикология
    литовский язык
    etymology
    historical lexicology
    lexical semantics
    Lithuanian language
    etymologia
    semantyka leksykalna
    leksykologia historyczna
    język litewski
    Opis:
    Статья посвящена вопросу этимологии древнерусского слова орь и описанию его параллелей в литовском языке. По результатам анализа этимологических и толковых словарей русского и литовского языков, прокомментированы точки зрения о семантике и происхождении возводимых к орь слов. Особое внимание уделено примерам из русских говоров и контекстам, встречающимся в древнерусских и старолитовских источниках, в которых фиксируется исследуемая лексема; в статье представлены новые примеры со словом орь из древних письменных памятников. Выделенные особенности семантики позволили соотнести слова орь и орити (с#) с опорой на сохранившиеся в его семантической структуре компоненты значения ʽпохотливый’, а также в словах литовского языка, восходящих к тому же корню, что и существительное орь; выделены общие для этих образований семы.
    This article is devoted to the etymology of the Old Russian word ‘or’ and the description of its parallels in the Lithuanian language. Based on the results of an analysis of etymological and explanatory dictionaries of the Russian and Lithuanian languages, the semantics and origin of words related to ‘or’ are described. Special attention is paid to contexts with the word ‘or’ found in Old Russian and Lithuanian texts and Russian dialects. The article presents new usages of the word ‘or’ from Old Russian and manuscripts. The highlighted features of semantics made it possible to find the derivational base of the word ‘or’ based on the semes preserved in its semantic structure, as well as in words of the Lithuanian language that go back to the same root as the noun ‘or’; seemes common to these formations are highlighted.
    Artykuł jest poświęcony zagadnieniu etymologii staroruskiego słowa „орь” oraz opisowi jego analogiom w języku litewskim. Na podstawie wyników analizy słowników języka rosyjskiego i litewskiego (oraz etymologicznych), są komentowane poglądy na semantykę i genezę wyrazów zbudowanych na „орь”. Szczególną uwagę zwrócono na przykłady z gwar rosyjskich oraz kilka kontekstów znalezionych w źródłach staroruskich, w których został zapisany badany leksem; w artykule przedstawiono nowe przykłady słowa „орь” ze starożytnych zabytków pisanych. Wyróżnione cechy semantyki pozwoliły ustalić podstawę wytwórczą wyrazu „орь” w oparciu o składowe znaczeniowe zachowane w jego strukturze semantycznej, a także w słowach języka litewskiego sięgających tego samego rdzenia co rzeczownik „орь”; zaznaczone wspólne dla znaczeń tych tworów.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2023, 19, 2; 117-132
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formy fleksyjne rzeczowników ŏ-tematowych w „Kronice Supraskiej”
    Inflectional forms of ŏ-stem nouns in the Supraśl Chronicle
    Autorzy:
    Grabowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956390.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Old Belorussian chronicles
    the first Belorussian-Lithuanian compilation
    Old Russian language
    noun
    ŏ-, jŏ-stem declension
    latopisy białorusko-litewskie
    i redakcja latopisów białorusko-litewskich
    język staroruski
    rzeczownik
    odmiana ŏ- jŏ-tematowa
    Opis:
    Niniejszy artykuł poświęcony jest charakterystyce form fleksyjnych rzeczowników ŏ-tematowych w XVI-wiecznym zabytku piśmiennictwa zaliczanym do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. Celem artykułu jest analiza odmiany rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego z uwzględnieniem zmian w porównaniu do stanu ogólnoruskiego. Do najistotniejszych zjawisk, które znalazły poświadczenie w tekście „Kroniki Supraskiej”, należą: dążenie do wyrównań międzydeklinacyjnych oraz w obrębie samej deklinacji na *ŏ. Prowadzi to do zwiększenia ilości końcówek dla tego samego przypadku, a także wahań ich użycia. W „Kronice Supraskiej” poświadczenie znajdują szczątkowe formy liczby podwójnej. W większości przypadków zostały one wyrównane do liczby mnogiej. Zabytek charakteryzuje się również niekonsekwencją realizacji kategorii żywotności.
    This article discusses the characteristic of ŏ-stem nouns in the 16th-century monument of writing belonging to the first Belorussian-Lithuanian compilation. The purpose of the article is the analysis of the declension of masculine and neuter nouns with regard to alterations in comparison with general Old Russian. The most crucial phenomena which are confirmed in the Supraśl Chronicle are: a tendency to inter-declensional leveling and within the ŏ-declension itself. It leads to an increase in the number of endings of the same case as well as fluctuations in their usage. In the Supraśl Chronicle residual forms of the dual number can be observed. In most cases they were leveled to the plural number. The text is also characterized by the inconsistent usage of the animacy category.
    Źródło:
    Linguodidactica; 2015, 19; 51-62
    1731-6332
    Pojawia się w:
    Linguodidactica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Сказки типа «Спор о верности жены» и древнерусские редакции “Повести о купце” Беняша Будного (эпизоды первой части)
    Folktales of ‘The Wager on the Wife’s Chastity’ Type and the Old Russian Versions of Bieniasz Budny’s “A Tale of a Merchant” (episodes from the first part)
    Autorzy:
    Rzepnikowska, Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968336.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    "Decameron"
    Bieniasz Budny’s "Таle of a Merchant"
    tales of the faithful wife
    oppressed innocence
    literary inspirations in folklore
    декамерон
    повесть о купце беняша будного
    о верной жене
    сказки
    о невинно оклеветанных красавицах
    взаимодействие литературы и фольклора
    Opis:
    Russian folktales which belong to ‘The wager on the wife’s chastity’ type (882 in The Aarne–Thompson tale type index) owe their origin to the tale of Zinevra from “The Decameron” (II, 9) by Giovanni Boccaccio. Adapted by the Old Russian literature, it gradually became part of the oral tradition and underwent the process of folklorization. It should be stressed, however, that the tale wasnot translated directly from Italian but from Polish, and that it was “Historia o kupcu” [“A tale of a merchant”] by Bieniasz Budny that played the role of the mediating text. The reception of the Old Russian translation of the tale was quite favourable, as evidenced by the existence of five versions and the fact that their authors did not limit themselves to passively reproducing the original. Analysis of episodes from the first part of the tales of the faithful wife shows that folk creators were mainly inspired by two Old Russian versions of “Tale of a merchant: A facetious tale” and “A strange tale”. In addition, traces of inspiration drawn from the byliny about Stavr Godinovich can be found there as well as from tales of other unfairly slandered beauties, for instance those about a merchant’s daughter.
    Сказки типа «Спор о верности жены» (СУС 882A) в русской народной традиции появились в результате фольклоризации древнерусских редакций “Повести утешной о купце” Беняша Будного, восходящей к “Декамерону” Джованни Боккаччо (9 новелла второго дня). В статье предпринимается попытка выявить формы соотношения эпизодов первой части сказок о верной жене с двумя из пяти литературными редакциями новеллы, т.е. с текстами Первоначальной и Сказочно-былинной редакциий. Проведенный анализ показывает, что, естественно, все они формировались еще и под влиянием фольклорного материала, в том числе сказочного и былинного (сказки о невинно оклеветанной купеческой дочери, былины о Ставре Годиновиче).
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2015, Zeszyt specjalny 2015; 53-66
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Typologia formuł melodycznych staroruskiego śpiewu cerkiewnego na przykładzie dogmatyka tonu szóstego z XVI-w. Irmologionów neumatycznych redakcji halickiej
    Typology of melodic formulas of Old Russian church singing on the example of the dogmatic of the sixth tone from the 16th-century neumatic Irmologions of the Halych editorial office
    Autorzy:
    Sawicki, Daniel
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/969660.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
    Tematy:
    śpiew liturgiczny kościoła prawosławnego
    muzyka cerkiewna
    irmologion
    Rzeczpospolita
    ziemia halicka
    liturgical singing of the Orthodox Church
    Orthodox church music
    the Polish-Lithuanian Commonwealth
    the land of Halych
    литургическое пение Православной Церкви
    церковная музыка
    Ирмологион
    Речь Посполита
    земля Галицкая
    Opis:
    В этой работе автор продолжает изучение функционирования мелодических формул в древнерусских мелодиях догматиков. На этот раз автор сосредоточился на догматике шестого тона, взятого из Лавровского Ирмологиона XVI века. Кроме того, автор использовал другие источники того периода, как западнорусские, так и московские. В ходе исследования автор показал, что между мелодией догматика шестого тона и литургическим текстом существует тесная связь. Более того, проведенное исследование показало, что структура мелодии догматика шестого тона и подбор мелодических формул, несмотря на время, существенно не изменились.
    Źródło:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2020, XVII, 2; 181-197
    1731-982X
    Pojawia się w:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Elementy tricksteriady w dawnych polskich i rosyjskich zwyczajach kolędniczych
    Elements of “tricksteriada” in old Polish and Russian carolling customs
    Autorzy:
    Zalewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/482438.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    “tricksteriada”
    carolling customs
    folk culture
    carnival
    Slavic rites
    Opis:
    Celem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza działalności polskich i rosyjskich kolędników, którą rozpatrywać można w kategoriach symbolicznej tricksteriady. Jako materiał źródłowy wykorzystano opisy zwyczajów kolędniczych kultywowanych w XIX i na początku XX wieku, zawarte głównie w opracowaniach etnograficznych. Wspomniany wyżej problem nie doczekał się do chwili obecnej opracowań wykraczających poza dość zdawkowe uwagi dotyczące tricksterskiej natury przebierańców oraz ich zabaw. Kultura ludowa, tj. twór synkretyczny, ukształtowana została z elementów pogańskich i chrześcijańskich. W kontekście podjętej w niniejszym artykule tematyki dowodzą tego obrzędy słowiańskie, takie jak bożonarodzeniowe i noworoczne kolędowanie. „Przybysze z innego świata”, przebrani za zwierzęta oraz postacie antropomorficzne, naruszają kultu-rowe tabu. Czas karnawału sprawia, że dochodzi do odwrócenia porządków: akceptowane jest wówczas nawet obsceniczne zachowanie. Kolędnicy występujący w roli wędrownych aktorów wydają się zatem wcieleniem błazna na scenie.
    This paper provides a comparative analysis of Polish and Russian carolling activity, which may be considered as a symbolic celebration of “tricksteriada”. Descriptions of carolling customs cultivated in the 19th- and at the beginning of the 20th century, primarily in ethnographic studies, were used as the source material. The issue mentioned above, to date, has not been studied, except quite limited comments concerning the “trickster” nature of masqueraders and their plays. Folk culture, i.e. a syncretic creation, was formed by pagan and Christian elements. In the context of the subject of this paper, rituals such as Christmas and New Year’s carolling prove its Slavic origin. The “supernatural visitors”, dressed as animals and anthropomorphic characters, violate cultural taboos. During carnival the order is reversed and provocative behaviour is acceptable. The carollers, in their role as traveling actors, seem to impersonate jesters in plays.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2020, 2, XXV; 121-136
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ polszczyzny na terminologię techniczną w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego
    The Influence of the Polish Language on the Technical Terminology in the Old Believers’ Russian Dialect in Suwałki-Augustów Region
    Autorzy:
    Grupa-Dolińska, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2032417.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Old Believers
    Russian dialect
    Polish language
    technical terminology
    borrowings
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2018, LXVII, 4; 703-720
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kwestia „razdielnorieczija” i śpiewu wielogłosowego w nauczaniu staroobrzędowców rosyjskich
    Razdelnorechie and Polyphonic Singing in the Teaching of Russian Old Believers
    Autorzy:
    Sawicki, Daniel
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/420290.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    śpiew liturgiczny kościoła prawosławnego
    znamienny śpiew
    staroobrzędowcy
    liturgical singing of the Orthodox Church
    znamenny chant
    Old Believers
    Opis:
    Artykuł zawiera rozważania na temat dwóch bardzo istotnych problemów dotyczących śpiewu cerkiewnego na Rusi. Autor w pierwszej części analizuje genezę dość unikalnego zjawiska muzyczno-językowego, określanego mianem „razdielnorieczija” (in. chomonii). Przedstawiając problem z punktu widzenia jednej z bardziej konserwatywnych grup wyznawców prawosławia – staroobrzędowców, stara się udowodnić, że elementy chomonii zawarte w tekstach liturgicznych, zawartykch w staroruskich śpiewnikach były przez nich traktowane nie tylko w kategorii wypełniaczy melizmatów, (podobne do łacińskich tropów). Zwolennicy „starych tradycji” zarówno chomonię, jak również wielogłosowe sprawowanie nabożeństw traktowali jako jeden ze znaków sakralnych. W drugiej części artykułu, autor stara się odpowiedzieć na pytanie, o przyczyny negatywnego stosunku staroobrzędowców do śpiewów wielogłosowych.
    This article discuses two very important problems concerning liturgical singing in Ruthenia. The first part of the article contains an analysis of the musical and linguistic phenomenon of razdelnorechie (also known as homonia). The author, presenting the issue from the Old Believers’ point of view, tries to prove that elements of homonia in liturgical texts, contained in Old Believers songbooks, have not only been treated as a fillers of melisma (similar to latin tropus). Supporters of ‘the old tradition’ treated homonia and polyphonic services as sacred signs. The author in the second part of the article tries to find out the reasons of the Old Believers’ negative attitude to polyphonic singing.
    Źródło:
    ELPIS; 2014, 16; 201-209
    1508-7719
    Pojawia się w:
    ELPIS
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Гибридизация русского старообрядческого говора в Польше
    Hybrydyzacja rosyjskiej gwary staroobrzędowców w Polsce
    Hybridization of the Russian Old-Believers’ Island dialect in Poland
    Autorzy:
    Grzybowski, Stefan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1623793.pdf
    Data publikacji:
    2018-07-18
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Opis:
    The dialect of Old-Believers, who have lived in Poland on North-Eastern borderlands since the end of 18th century, has retained its Russian, Pskovian character for a long time. After World War II it became an island dialect, and in the last 30–40 years, due to a number of reasons, it started to change under growing Polish influence. The influence is visible mainly on lexical, syntactic and phonetic levels and leads to hybridization, i.e. such a change by which one of the languages provides a formal grammatical frame for functioning of the phenomena taken from both of them. In the case in question, Russian morphology is such a frame for emerging hybrid-dialect, and it allows to preserve its Russian dialectal characteristics.
    Źródło:
    Studia Rossica Posnaniensia; 2010, 35; 67-76
    0081-6884
    Pojawia się w:
    Studia Rossica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepty Dzieciństwo, Młodość i Starość w Rosyjskim słowniku asocjacyjnym
    Concepts of ‘Childhood’, ‘Youth’ and ‘Old Age’ in the Russian Associative Dictionary
    Autorzy:
    Brodecka, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968088.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    semantics
    concepts of Childhood, Youth and Old Age
    linguistic collocations
    Opis:
    The article presents the analysis of concepts of ‘Childhood’, ‘Youth’ and ‘Old Age’ based on the material taken from the Russian Associative Dictionary. The spontaneous verbal reactions show that the stimulus-words ‘Childhood’ and ‘Youth’ carry mainlypositive connotations for the respondents, whereas ‘Old age’ evokes negative ones.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2011, 07; 14-20
    1731-8025
    2353-9623
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Anielski śpiew i anielskie trąby w reprezentacjach Sądu Ostatecznego Staroobrzędowców
    Angel Singing and Angel Horns in Old Believers’ Images of the Last Judgement
    Autorzy:
    Sulikowska-Bełczowska, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/566326.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-10
    Wydawca:
    Akademia Pomorska w Słupsku
    Tematy:
    aniołowie
    Sąd Ostateczny
    trąby
    Archanioł Michał
    staroobrzędowcy
    sztuka rosyjska
    angels
    Last Judgement
    horns
    Archangel Michael
    Old Believers
    Russian art
    Opis:
    The purpose of this paper is to describe the musical concept of angel singing and the iconography of angel horns in the culture of Russian Old Believers in the 19th century. From the mid-17th century, the Old Believers rejected the new customs of the Muscovite official Church, including musical traditions, and accepted only vocal music. Musical instruments in Old Russian and Old Believer art depicted on icons and miniatures were based primarily on Byzantine models. Further examples can be given from the Book of the Apocalypse and on eschatological icons, which show angels playing the horn. The article discusses items from a 19th century Apocalypse from the collection of the National Library in Warsaw and icons from the National Museum in Warsaw. Angels with horns announce the approaching of the Last Judgement. These images are symbolic in meaning and do not refer to musical practices.
    Źródło:
    Ars inter Culturas; 2019, 8; 35-52
    2083-1226
    Pojawia się w:
    Ars inter Culturas
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi teoretyczne na temat zmiany kodu w monologach starowierców mieszkających w Polsce
    Theoretical remarks on code-switching in monologues of the Old Believers living in Poland
    Autorzy:
    Głuszkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/676355.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-31
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    code-switching
    code-mixing
    bilingualism
    Old Believers
    Russian dialect
    Polish language
    przełączanie kodów
    mieszanie kodów
    dwujęzyczność
    staroobrzędowcy
    rosyjska gwara
    język polski
    Opis:
    The Old Believers living in Poland are a bilingual community. Although they managed to maintain their religion, culture and language through ages, their language situation as well as the structure of the dialect have been undergoing severe changes. In spite of Polish loan translations and borrowings present in the Russian dialect, the Old Believers tend to switch the code between sentences and inside of them. The article is an approach to find an appropriate theoretical approach to characterize the phenomenon of code switching and code mixing in monologues, i.e. these cases of switching which are caused neither by the change of interlocutor nor by the change of communicative situation.
    Mieszkający w Polsce staroobrzędowcy są społecznością dwujęzyczną. Choć na przestrzeni kilku stuleci udało im się zachować swoją religię, kulturę i język, ich sytuacja językowa oraz struktura dialektu wciąż podlegają poważnym zmianom. Oprócz zapożyczeń i kalk z języka polskiego przejawem tych zmian jest tendencja do przełączania kodów pomiędzy zdaniami i wewnątrz nich. Artykuł stanowi próbę znalezienia podejścia teoretycznego, które byłoby odpowiednie do opisu zjawisk przełączania i mieszania kodów w monologach, czyli tych przypadków zmiany języka wypowiedzi, które nie są spowodowane zmianą rozmówcy ani sytuacji komunikacyjnej.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 159-173
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Rosyjska Stara Cerkiew Chrystusa Hierarchii Białokrynickiej” – jurysdykcja „biskupa” Alimpiusza (Wierbickiego): historia powstania i stan obecny
    The Russian Ancient Orthodox Church of Christ of the Belokrinitskaya Hierarchy” – the jurisdiction of “bishop
    «Российская Древлеправославная церковь Христова Белокриницкой иерархии» – юрисдикции «епископа» Алимпия (Вербицкого): история возникновения и современное состояние
    Autorzy:
    Bočkov, Pavel
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1912806.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-23
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Алимпий (Вербицкий)
    старообрядчество
    раскол
    неканонические юрисдикции
    Alimpiy (Verbitsky)
    Old Believers
    schism
    non-canonical jurisdictions
    Alimpiusz (Wierbicki)
    staroobrzędowcy
    schizma
    jurysdykcje niekanoniczne
    Opis:
    Artykuł opowiada o historii powstania małej jurysdykcji staroobrzędowców, która pojawiła się w 2010 roku na tle zawirowań administracyjnych i kryzysu wewnątrz Rosyjskiej Prawosławnej Cerkwi Staroobrzędowej. Niewielka grupa wiernych, zjednoczona przez biskupa staroobrzędowca Alimpiusza (Wierbickiego), nadal istnieje i prowadzi swoją działalność religijną na terenie Rosji i Ukrainy. Jest ona również obecna w Internecie.
    The article tells about the history of the emergence of a small Old Believer jurisdiction that emerged in 2010 against the background of administrative turmoil and crisis within the Russian Orthodox Old Believer Church. A small group of believers, united by the Old Believer Bishop Alimpiy (Verbitsky), still exists and conducts its religious activities on the territory of Russia and Ukraine. It is also represented on the Internet.
    В статье рассказывается о истории возникновения малочисленной старообрядческой юрисдикции, появившейся в 2010 году на фоне административных нестроений и кризиса внутри Русской православной старообрядческой церкви. Незначительная группа верующих, объединенных старообрядческим епископом Алимпием (Вербицким), и в настоящее время существует и ведет свою религиозную деятельность на территории России и Украины. Она также представлена и в сети «интернет».
    Źródło:
    ELPIS; 2021, 23; 63-67
    1508-7719
    Pojawia się w:
    ELPIS
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Opozycja „przeszłość – teraźniejszość” w wypowiedziach staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego
    The opposition „the past vs. the present” in the speeches of the Old Believers in the Suwałki-Augustów region
    Autorzy:
    Jaskólski, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/436998.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej
    Tematy:
    mniejszość narodowa
    mniejszość wyznaniowa
    staroobrzędowcy
    tożsamość
    gwara rosyjska
    ethnic minority
    religious minority
    Old Believers
    group identity
    Russian dialect
    Opis:
    Staroobrzędowcy, którzy przybywali na ziemie polskie już od II poł. XVII w., stanowili mniejszość etniczną, wyznaniową, kulturową i językową. Do II wojny światowej żyli w hermetycznych grupach, celowo izolując się od polskiego otoczenia. Mieszkali oni w homogenicznych wspólnotach wiejskich, dzięki czemu udało im się zachować własną wiarę, kulturę i język. Później jednak stopniowo zaczęli otwierać się na świat zewnętrzny. Wraz ze zmianami cywilizacyjnymi, społecznymi i demograficznymi stopniowym zmianom ulegał tryb życia starowierców, ich kultura, stosunek do religii, do swojej grupy, jej wartości, jak również stosunek do własnej odrębności. W swoich wypowiedziach starowiercy regionu suwalsko-augustowskiego (przede wszystkim przedstawiciele starszego pokolenia) często porównują przeszłość z teraźniejszością, mówiąc o zmianach, jakie się dokonały w ich życiu codziennym, światopoglądzie, systemie wartości i stosunku do własnej odrębności. W analizowanych wypowiedziach można zaobserwować pozytywne wartościowanie przeszłości, negatywną ocenę teraźniejszego stanu rzeczy oraz obawę o przyszłość wspólnoty czy wręcz przekonanie o jej schyłku.
    The Russian Orthodox Old Believers who now live in the Suwałki–Augustów region are descendants of Russians who refused to adopt the mid-17th century church reforms as promoted by Tsar Alexei Mikhailovich Romanov and implemented by Patriarch Nikon of Moscow. Old Believers in Poland are an example of ethnic, religious, cultural and linguistic minority. They lived in homogeneous village communities and they managed to maintain their religion, traditions and language through ages. In the last period one can observe many modifi cations in Old Believers’ way of life, in their culture and traditions. Old Believers’ who live in the Suwałki–Augustów region often compare the present with the past and they tell about changes that have come about in their way of life, their worldview and their attitude to their own uniqueness. They characterise the past positively and describe the present negatively.
    Źródło:
    Przegląd Środkowo-Wschodni; 2017, 2; 75-91
    2545-1324
    Pojawia się w:
    Przegląd Środkowo-Wschodni
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Недостатки и достоинства разных систем транскрипции при записи говора старообрядцев в Польше
    Advantages and disadvantages of different types of phonetic transcription for notation of the dialect of Old Believers in Poland
    Wady i zalety różnych systemów transkrypcji przy zapisie fonetycznym gwary polskich staroobrzędowców
    Autorzy:
    Яскульски [Jaskólski], Адам [Adam]
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/967596.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-31
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    bilingualism
    Russian dialect
    Polish language
    language island
    Old Believers
    phonetics
    phonetic transcription
    dwujęzyczność
    fonetyka
    gwara rosyjska
    język polski
    staroobrzędowcy
    transkrypcja fonetyczna
    wyspa językowa
    двуязычие
    фонетика
    русский говор
    польский язык
    старообрядцы
    фонетическая транскрипция
    языковой остров
    Opis:
    The author presents the problems associated with the phonetic representation of the dialect of the Old Believers in Poland in the conditions of bilingualism. The Old Believers’ Russian dialect is has been under influence of the Polish language for over a century. On the phonetic level the main expressions of interference are: pronunciation of palatal consonants [ś], [ź], [ć], [ʒ́], [ń] instead of Russian soft coronal consonants [s’], [z’], [t’], [d’], [n’] as well as pronunciation of the labial glide [w] instead of Russian velarized lateral consonant [ł]. In the conditions of bilingualism using only a Russian phonetic transcription seems to be insufficient, since it does not include signs for notation sounds which turned up in the Russian dialect under the influence of Polish phonetics. With reference to the mentioned above one should use a more universal transcription system. Since in the studied dialect numerous elements of two languages are coexisting and both of them are Slavonic languages, the author proposes the use of Slavonic transcription system for notation of Polish Old Believers’ speech.
    W artykule autor przedstawia problemy związane z zapisem fonetycznym gwary polskich staroobrzędowców w warunkach dwujęzyczności, a także proponuje sposoby ich rozwiązania. Rosyjska gwara polskich staroobrzędowców podlega stałemu wpływowi języka polskiego. Głównymi przejawami interferencji na poziomie fonetycznym jest wymowa spółgłosek palatalnych [ś], [ź], [ć], [ʒ́], [ń] na miejscu rosyjskich miękkich przedniojęzykowych spółgłosek [s’], [z’], [t’], [d’], [n’], a także wymowa glajdu wargowego [w] zamiast rosyjskiej welaryzowanej spółgłoski lateralnej [ł]. W warunkach dwujęzyczności niewystarczającym wydaje się użycie tylko rosyjskiego systemu transkrypcji, ponieważ brakuje w nim znaków do oznaczenia dźwięków, które pojawiły się w gwarze polskich staroobrzędowców pod wpływem polskiej fonetyki. W związku z powyższym powinien być użyty bardziej uniwersalny system transkrypcji lub system mieszany, wykorzystujący znaki różnych alfabetów fonetycznych. Ponieważ w badanej gwarze współistnieją liczne elementy dwóch języków i obydwa te języki są słowiańskie, do jej zapisu fonetycznego optymalny wydaje się slawistyczny system transkrypcji.
    В данной статье рассматриваются проблемы, связанные с фонетической записью говора старообрядцев, проживающих в Польше в условиях двуязычия, а также предлагаются способы их решения. Русский говор старообрядцев подвергается постоянному влиянию польского языка. Основными проявлениями интерференции на фонетическом уровне являются: произношение палатальных согласных [ś], [ź], [ć], [], [ń] вместо русских мягких переднеязычных согласных [s’], [z’], [t’], [d’], [n’], произношение лабиального глайда [w] вместо русского зубного веляризованного латерального [ł]. В условиях двуязычия русская система транскрипции не в состоянии исчерпывающе отразить все интересующие нас явления, поскольку в ней отсутствуют знаки для обозначения звуков, появившихся в русском говоре старообрядцев вследствие воздействия польской фонетики. Для записи говора польских старообрядцев должна использоваться система транскрипции более универсального назначения или система, использующая знаки разных фонетических алфавитов. В условиях сосуществования различных элементов двух языков, оба из которых, к тому же, славянские, для фонетической записи говора польских старообрядцев оптимальной представляется славистическая транскрипционная система.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 174-185
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ancient Polish Books in Buryatian Republic near Mongolia
    Autorzy:
    Panasiuk, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/508778.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Ancient Polish books
    Orthodox Old Believers
    Old Ritualists
    Buryatia
    Russian Greek Catholic Church
    Opis:
    Ancient Polish books in Buryatian Republic near Mongolia: presentation of the problem and topics for the furhter research. Przedstawienie problemów badawczych związanych ze starymi polskimi księgami znalezionymi w Buriacji. 
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2014, 3
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Предложно-падежные конструкции с пространственным значением в русском говоре староверов Польши
    Prepositions of Space in Russian Local Dialect of the Old Believers in Poland
    Autorzy:
    Jaskólski, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2031424.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    bilingualism
    interference
    Old Believers
    Russian local dialect
    Belarusian language
    Polish language
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2020, LXIX, 2; 353-364
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rola imiesłowów przysłówkowych uprzednich w wyrażaniu stosunków temporalnych w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców mieszkających w Polsce
    The role of past adverbial participles in expressing temporal relationships in the Russian dialect used by the Old Believers living in Poland
    Autorzy:
    Paśko-Koneczniak, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/594072.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    staroobrzędowcy
    imiesłów przysłówkowy uprzedni
    rosyjska gwara
    dwujęzyczność
    temporalność
    Old Believers
    past adverbial participle
    Russian dialect
    bilingualism
    temporariness
    Opis:
    Przedmiotem rozważań jest analiza znaczeń i relacji temporalnych wyrażanych za pomocą imiesłowów przysłówkowych uprzednich w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców mieszkających w P olsce. Analizowane przykłady zostały wyekscerpowane z materiału zgromadzonego współcześnie oraz pochodzącego z badań z lat 1950–1970 prowadzonych przez Irydę Grek-Pabisową i Irenę Maryniakową. Rosyjska gwara staroobrzędowców określana jest jako najbardziej zbliżona do grupy zachodniej środkowowielkoruskich gwar akających, tzw. grupy pskowskiej. Imiesłowy przysłówkowe uprzednie na -(f)šy mają w gwarze staroobrzędowców szerokie zastosowanie i tworzone są zarówno od czasowników nieprzechodnich, jak i przechodnich. W odróżnieniu od rosyjskiego języka literackiego w gwarze staroobrzędowców mieszkających w Polsce formy imiesłowowe na -(f)šy występują w funkcji orzeczenia. W badanej gwarze staroobrzędowców imiesłowy przysłówkowe uprzednie mogą wyrażać m.in. czynność przeszłą, której skutki są aktualne w momencie mówienia; cechę lub stan subiektu w teraźniejszości lub przeszłości; cechę lub stan obiektu, która jest rezultatem czynności przeszłej; czynność uprzednią w stosunku do innej czynności przeszłej; tzw. conclusivus, czyli wnioskowanie na temat realizacji czynności; możliwy rezultat w teraźniejszości; możliwe zdarzenie przyszłe w przeszłości; możliwą czynność następczą w przyszłości; uprzedniość zdarzenia w przyszłości; czynność lub stan towarzyszące innej czynności, która ma miejsce w teraźniejszości; równoczesność dwóch czynności w przeszłości.
    The article is an analysis of meanings and temporal relationships expressed by means of past adverbial participles in the Russian dialect spoken by the Old Believers living in Poland. Linguistic samples have been excerpted from the recently collected material as well as from the research which was carried out by Iryda Grek-Pabis and Irena Maryniak between the 1950s and the 1970s. The Russian dialect used by the Old Believers is considered closest to the western group of Central Russian akanie dialects, the so-called Pskov group. Past adverbial participles ending in -(f)šy are widely used in the Old Believers’ dialect and they are formed on the basis of both transitive and intransitive verbs. In contrast to the standard variety of Russian, in the dialect used by the Old Believers inhabiting Poland, adverbial forms ending in -(f)šy can function as predicates. In the researched dialect, past adverbial participles can be used to express, for example, an activity performed in the past whose result is still present at the moment of speaking, a feature or state of the subject in the present or in the past, a feature or state of the object which is the result of an activity performed in the past, an activity anterior to another activity in the past, a conclusive meaning, a possible result in the present, a probable future activity expressed in the past, a possible consequence in the future, an activity anterior to another activity in the future, an activity or state accompanying another activity in the present, or two activities happening at the same time in the past.
    Źródło:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 371-384
    0076-0390
    Pojawia się w:
    Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metafora snu w cyklu wierszy Inny Lisnianskiej Sny starej Ewy
    The Metaphor of a Dream in the Series of Poems „Dreams of Old Eve” by Inna Lisnianskaya
    Autorzy:
    Nikadem-Malinowska, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/481367.pdf
    Data publikacji:
    2008-12-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Inna Lisnyanskaya
    Inna Lisnianskaya
    Russian poetess
    Russian poetry
    metaphor
    dream
    Opis:
    Inna Lisnianskaya’s writings, very private and intimate, often motivated with autobiographical reasons is saturated with universal truth about life. Lisnianskaya has created her poetic world on the basis of very strict and clear hierarchy of values. All of the problems of the mankind the poetess throw on her character who, with a great conscientiousness, carries her burden. The global responsibility she feels makes the linear world stop existing.In consisting of eighteen poems threnody series Inna Lisnianskaya experiences past and future in the presence by impersonating her character - ageing biblical Eve. The presence constitutes of her dreams. Dream is metaphorical by its nature. We do not treat pictures from our dreams literally. We analyze and interpret them no matter how real they are. A specific picture transferred from reality to a dream loses its connections with its context and become a polysemantic sign of another specific picture. In this way a dream manifests its metaphorical character.Metaphorical picture of a dream dreamt by lyrical I, created by Inna Lisnianskaya in the series of poems Сны старой Евы (Dreams of Old Eve), let the poetess for unique consolidation of emotions and reflections on life and death.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2008, 1, XIII; 307-318
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ języka polskiego na leksykę medyczną w gwarze staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego
    Autorzy:
    Grupa, Magdalena Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/676510.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Old Believers
    medical terminology
    Russian dialect
    Polish language
    bilingualism
    borrowings
    assimilation
    Opis:
    The Influence of Polish Language on Medical Terminology in the Old Believers’ Dialect in Suwałki-Augustów Region The Old Believers in Poland are a bilingual community. They use two languages: Russian dialect and Polish language. Polish influence on the Old Believers’ dialect increased after two World Wars, when they became separated from their co-religionists in other countries and had more often contacts with Polish neighbours. Their language situation may be characterized as diglossia – they choose one of their languages depending on the domain of life and other social conditions.The medical terminology is a specific part of the Old Believers’ dialect. There are a lot of borrowings from Polish language caused by the need of protection of health and life in Poland, where the Old Believers met first of all with Polish health care system. The article is an attempt to characterize the influence of Polish language in the lexis describing medicine and health care. Wpływ języka polskiego na leksykę medyczną w gwarze staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego Staroobrzędowcy w Polsce są społecznością dwujęzyczną. Posługują się rosyjską gwarą oraz językiem polskim. Częstsze kontakty z Polakami po I i II wojnie światowej oraz izolacja od współwyznawców w innych krajach poskutkowały modyfikacjami języka. Ich sytuację językową określa się jako dyglosję – zjawisko polegające na używaniu dwu (lub więcej) języków naprzemiennie, zależnie od sytuacji komunikacyjnej.Terminologia medyczna jest specyficzną częścią systemu leksykalnego polskich starowierców. Cechuje ją znaczna liczba zapożyczeń z polszczyzny w stosunku do leksyki rosyjskiego języka ogólnego i rodzimej gwary rosyjskiej. Znajduje to uzasadnienie w konieczności przyswojenia sobie terminów związanych z lecznictwem w ich polskim brzmieniu, dzięki czemu możliwe jest korzystanie z opieki zdrowotnej w Polsce. W artykule został opisany wpływ polszczyzny na leksykę z zakresu medycyny i ochrony zdrowia.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2016, 40
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rosja – Europa – Polska. Odwieczny problem
    Russia – Europe – Poland. An Age-Old Problem
    Autorzy:
    Zarębska, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/3200757.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
    Tematy:
    Russia
    Polska
    Ukraine
    Wł. Putin
    „Russian soul”
    F. Dostojewski
    A. Mickiewicz
    A. Pushkin
    Opis:
    Relationship: Russia – Europe is an important component of the political situation in contemporary Europe and the world. This also applies to Poland. Today, due to the war in Ukraine, this is an extremely topical subject matter. This is a question about Russia. Two positions have been formed in the tradition of culture and journalism. According to one, Russia is totalitarian country and an aggressor. And this is the „Russian soul”; Putin today. Russia is not changing. This means that there can be no acceptance of this state of affairs. It can only respond to „strenght” with „force”. According to the second position, such thinking means staying in the world of stereotypes and myths. There is no such thing as „Russian soul”. This means that Russia is not Putin. There is „Russia as such”. And we need to cooperate with this country. It is an anti-Putin opposition (M. Khodorkowsky, G. Kasparov, A. Navalny…). And today – as it was in the past – Poland remains in the circle of this dilemma.
    Źródło:
    Polonia Journal; 2022, 15; 143-161
    2083-3121
    Pojawia się w:
    Polonia Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ODCHODZĄCA ROSJA W POWIEŚCI DAWNA PODRÓŻ LEONIDA ZUROWA
    LEAVING RUSSIA IN LEON ZUROV’S NOVEL OLD JOURNEY
    Autorzy:
    Witczak, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/444289.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Leonid Zurov
    Russian emigration
    Ivan Bunin
    Russia in literature
    Opis:
    This paper explores the theme of Russia in the novel Old journey written by a wellknown novelist of the first wave of Russian emigration in the 20th century, Leonid Zurov. Emigrational literary vision of Russia, overwhelmed by the element of revolution, had also its mystical aspect, where the suffering of the country was in the foreground. The messianic dimension is implied by the motif of Russia – the holy Rus.
    Źródło:
    Acta Neophilologica; 2017, XIX/1; 227-236
    1509-1619
    Pojawia się w:
    Acta Neophilologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kanon lektur na studiach rusycystycznych. Propozycje w odniesieniu do literatury epok dawnych
    The Canon of Texts on the Russian Studies (Suggestions Regarding to the Literature of the Old Ages)
    Художественная литература в программе обучения филологов-русистов (литература X-XVIII вв.)
    Autorzy:
    Dąbrowska, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1879613.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    kanon
    dyskusja
    literatura piękna
    literatura rosyjska
    rusycystyka
    Uniwersytet Warszawski
    canon
    discussion
    belles-lettres
    Russian literature
    Russian Studies
    University of Warsaw
    Opis:
    Artykuł składa się z trzech części: 1. definicja kanonu i zarys dyskusji nad kanonem („precz z kanonami”, „sens i bezsens kanonu”, „w poszukiwaniu kanonu”), 2. nauczanie literatury rosyjskiej X-XVIII wieku w Instytucie Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego (program studiów, triada "wiedza - umiejętności - kompetencje społeczne", kanon lektur dla społeczeństwa a kanon lektur dla studentów), 3. literatura rosyjska X-XVIII wieku (kryteria doboru, propozycje).
    The article consists of three parts: 1. Definition of the canon and outline of a discussion about the canon (“no more canons”, “sense and nonsense of canon”, “in search for canon”), 2. Teaching of Russian literature of the 10th-18th centuries in the Institute of Russian Studies on University of Warsaw (programme of the studies, triad “knowledge – skills – social competences”, canon of texts for the society and canon of texts for the students), 3. Russian literature of the 10th-18th centuries (selection criteria, suggestions).
    Статья состоит из трех частей: 1. список произведений для обязательного чтения и история дискуссии над этим вопросом (список произведений для обязательного чтения – pro et contra, в поиске списка произведений для обязательного чтения), 2. преподавание русской литературы X-XVIII вв. в Институте русистики Варшавского университета (программа обучения, система знаний, навыков и умений, список произведений для обязательного чтения для общества и для студентов), 3. русская литература X-XVIII вв. (критерии подбора, предложения).
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 7; 81-94
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Młodość versus starość. Na przykładzie konfliktu pokoleń w wybranej dramaturgii rosyjskiej końca XX wieku
    Autorzy:
    Kowalska, Martyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1826591.pdf
    Data publikacji:
    2020-02-06
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    youth
    old age
    Russian drama
    conflict of generations
    Viktor Slavkin
    Maria Arbatova
    Aleksandr Galin
    Nadezhda Ptushkina
    Opis:
    The article is a trial study of the opposition: youth vs. old age in the light of the generation gap. Its presentation was based on the chosen Russian drama works of the last 25 years of the 20th century, among which there are works of Aleksandr Galin, Viktor Slavkin, Nadezhda Ptushkina and Maria Arbatova. The analysis emphasizes differences coming from the opposition, but it also shows certain similarities linking both age categories.
    Źródło:
    Conversatoria Litteraria; 2017, 11; 333-344
    1897-1423
    Pojawia się w:
    Conversatoria Litteraria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    MODERNIZACJA FORM IMPERATIVU NA PRZYKŁADZIE CERKIEWNOSŁOWIAŃSKICH DRUKOWANYCH TEKSTÓW EWANGELICZNYCH
    Modernization of Imperative Forms in Two Church Slavonic Printed Gospels
    Autorzy:
    Kurianowicz, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/444937.pdf
    Data publikacji:
    2014-06-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Church Slavonic language Russian recension
    old printed editions of Gospels
    the imperative
    Opis:
    The aim of the article is the imperative analysis of two Slavonic Gospels: the first complete printed edition of the Church Slavonic Bible – The Ostrog Bible (1581) and the18th century altar Gospel (1771) printed in Kiev Pechersk Lavra but kept in Orthodox monastery in Jabłeczna (south-east Poland). The comparison of these two texts on linguistic level permits to ascertain, that over two hundred years Church Slavonic imperative forms have changed. While The Ostrog Bible is settled in Cyrilo-Methodian writing tradition, the younger Jabłeczyńska Gospel presents modernization of imperative forms toward unification, reduction and avoiding homonymic conflict.
    Źródło:
    Acta Neophilologica; 2014, XVI/1; 77-86
    1509-1619
    Pojawia się w:
    Acta Neophilologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ИДЕЯ ПОРЯДКА И ЕЁ ВОПЛОЩЕНИЕ В ЖАНРОВОЙ ТРАДИЦИИ ДРЕВНЕЙ РУСИ
    The Concept of Order and Its Realization in the Genre Tradition of Old Russia
    Autorzy:
    Шунков, Александр
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/444851.pdf
    Data publikacji:
    2012-06-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    genre,
    Russian medieval literature, ceremonial and artistic texts
    Opis:
    The article considers the problem of the creation and evolution of aspecific genre of medieval Russian literature – order (a description of court ceremonial). The article identifies the origins of the genre form, its artistic and aesthetic basis, analyzes the evolution of the Russian publishing tradition of book of the 12–17th centuries. Particular attention is drawn to the existence of the called genre forms in the Russian court culture of the 1650s, the era of the reign of Tsar Alexei Mikhailovich.
    Źródło:
    Acta Neophilologica; 2012, XIV/1; 193-201
    1509-1619
    Pojawia się w:
    Acta Neophilologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stary mit w nowej odsłonie. Kinematografia rosyjska wobec kryzysu tożsamości
    An Old Myth in the New Version. Russian Cinematograpy in the Face of Identity Crisis
    Autorzy:
    Tsibets, Ilya
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31340591.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    kino rosyjskie
    kryzys tożsamości
    Russian Cinema
    identity crisis
    Opis:
    W artykule autor skupia się na problematyce kina o przeszłości imperialnej Rosji, które w XXI w. jest aktywnie wspierane przez obecne władze tego kraju. W pierwszej części tekstu autor odwołuje się do przykładów filmowych z lat 90. i pierwszej dekady XXI w. nawiązujących do wątku imperialnego, udowadniając, że medium filmowe stopniowo stało się narzędziem rosyjskiej polityki historycznej, która sprowadza się do odbudowywania mitu „wielkiej Rosji”. Nasilające się tendencje imperialistyczne są objawem ideowego i tożsamościowego kryzysu, który zaktualizował się podczas transformacji ustrojowej na początku lat 90.  i trwa w zmodyfikowanej formie do dnia dzisiejszego. Druga część tekstu jest analizą recepcji filmu Matylda (reż. Aleksiej Uczitiel, 2017). Reakcja przedstawicieli władzy i części społeczeństwa rosyjskiego na ten film świadczy o kryzysie rosyjskiej ideologii i o szerzeniu się autokracji, co w perspektywie może doprowadzić do demontażu państwa rosyjskiego.
    In the article, the author focuses on the cinema on the imperial past of Russia, which in the 21st century is actively supported by the current authorities of this country. In the first part of the text the author refers to film examples from the 1990s and the first decade of the 21st century referring to the imperial theme, proving that the medium of film has gradually become an instrument of Russian historical policy, which boils down to rebuilding the myth of “Great Russia”. The intensifying imperialist tendencies are a symptom of an ideological and identity crisis that has been updated during the political transformation in the early 1990s and continues in a modified form to this day. The second part of the text is the analysis of the reception of the film Mathilde (dir. Aleksey Uchitel, 2017). The reaction of representatives of the authorities and part of Russian society to this film testifies to the crisis of Russian ideology and the spread of autocracy, which in the future may lead to the dismantling of the Russian state.
    Źródło:
    Kwartalnik Filmowy; 2019, 105-106; 155-166
    0452-9502
    2719-2725
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Filmowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Iwan Nieronow – zapomniany reformator. Początki ruchu staroobrzędowego
    Ivan Neronov – forgotten reformer. The beginning of the Old-Believer movement
    Autorzy:
    Grondowski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595222.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    Nikon
    rozłam
    reforma
    patriarcha
    Nieronow
    Rosyjski Kościół Prawosławny
    Nikon division, reform, patriarch, Neronov, Russian Orthodox Church
    Opis:
    The article presents the background and course of turbulent religious and social events in the Moscow state in the mid-17th century on the example of the life of father Ivan Neronov. He was one of the forerunners of the moral-religious renewal of the Romanov dynasty. It was interrupted by patriarch Nikon, who introduced liturgical changes. They led to a conflict with father Ivan and his associates. This is the beginning of a split within the Russian Orthodox Church and the creation of the (existing to this day) Old-Believer movement.
    Artykuł ukazuje tło i przebieg burzliwych wydarzeń religijno-społecznych w państwie moskiewskim w połowie XVII w. na przykładzie życia o. Iwana Nieronowa. Był on jednym z prekursorów odnowy moralno-religijnej podjętej w czasach powstania dynastii Romanowów. Została ona przerwana przez patriarchę Nikona, który wprowadził zmiany liturgiczne. Doprowadziły one do konfliktu z o. Iwanem i jego współpracownikami. Był to początek rozłamu w Rosyjskim Kościele Prawosławnym i powstania, istniejącego do dziś, ruchu staroobrzędowego.
    Źródło:
    Studia Oecumenica; 2018, 18; 185-202
    1643-2762
    Pojawia się w:
    Studia Oecumenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Russian-language Wikipedia as a Measure of Society Political Mythologization
    Autorzy:
    Sokolova, Sofiia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/452257.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie
    Tematy:
    society mythologization
    Political myth
    formation of myths
    Wikipedia
    propaganda
    mass-media
    Kyivan Rus’
    he Old Rus
    State, Moscow-Horde union
    Monomakh’s Cap
    Opis:
    Formation of myths is the first stage of Society Mythologization. The analyzed in this article myth about inheritance rights of Russia to the Kyivan Rus’1 arose in the 15th century. Recently this myth is being actively spread by the Russian propaganda in the mass media – in particular this is performed through Wikipedia being one of the most attended Internet resources. The purpose of spreading the myth (the second stage of society mythologization) consists in introduction of a certain idea and certain political behavior into the mass consciousness which would at a certain time point influence the process of making the necessary political decision. The third stage of Society Mythologization is represented as spreading the myth in the process of communication between the authorities and citizens. The manipulative function of the polytical myth has come into action here; the purpose of this myth consists in activation of separatist sentiments of Russian-speaking Ukrainian citizens. Purpose – to explore vulnerability of Wikipedia policy of openness on the basis of a specific example as well as to explore its efficiency for formation of political myths; to analyze the technology used for creation of Wikipedia articles in the process of formation of myths. Methods. Comparison method is applied – texts of Wikipedia articles on various time stages of their creation were compared; results of analyzing Wikipedia pages were correlated to political events of Russian-Ukrainian relations. Formalization technique is applied – representation of the analyzed terms in semiotic and symbolic form; deduction – as a process of drawing a logical conclusion on the basis of the complex of analyzed facts; summarizing.
    Źródło:
    Journal of Modern Science; 2017, 33, 2; 147-176
    1734-2031
    Pojawia się w:
    Journal of Modern Science
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polskie archiwalia jako źródło badań nad tekstem rosyjskim. Specyfika dawnych aktów ślubnych
    Polish archives as a source of research on Russian texts. The particularity of old marriage certificates
    Autorzy:
    Iacovou, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2192176.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-21
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    akt ślubu
    metryka parafialna
    katolickie księgi metrykalne
    akty metrykalne
    język rosyjski
    język polski
    marriage certificate
    parish register
    Catholic public register
    certificate registry
    Russian language
    Polish language
    Opis:
    W artykule opracowaniu zostały poddane teksty aktów ślubnych zawarte w katolickich parafialnych księgach metrykalnych pochodzących z przełomu XIX/XX wieku z terenu współcześnie mieszczącego się w granicach miasta Łodzi. Celem opracowania jest zarówno zaprezentowanie przykładowych tekstów metryk ślubnych, z zachowaniem ich niezmienionej, oryginalnej postaci, jak i ich analiza od strony językowej. Dzięki zwróceniu uwagi na specyficzne cechy językowe dokumentów Autorka przekonuje o ich wartości naukowej i udowadnia osobliwy charakter języka rosyjskiego, ukształtowany pod wpływem polskim. Ponadto, w artykule wskazano na szablonową budowę dokumentów oraz zawartość treściową poszczególnych ich części.
    The article is devoted to the description of Polish marriage certificates gathered in Lodz’s Catholic parish registers, dating from the late 19th and early 20th century. The aim of the paper is both to present examples of the marriage certificates in their original version and to provide an analysis of the language. The author pays attention to the specific language features and shows the significance of the documents for scholarly research. The particular character of the Russian language influenced by Polish is discussed. Attention is also paid to the template construction of the documents and the content of each part of the certificates.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2022, 17, 2; 143-151
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Białoruskie elementy językowe w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców mieszkających w regionie suwalsko-augustowskim
    Elements of the Belarusian language in the Russian dialect used by the Old Believers living in the Suwałki-Augustów region
    Autorzy:
    Paśko-Koneczniak, Dorota Angelika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/676624.pdf
    Data publikacji:
    2014-12-31
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Old Believers
    Suwałki-Augustów region
    island dialect
    borrowing
    bilingualism
    influence of the Belarusian language
    staroobrzędowcy
    region suwalsko-augustowski
    gwara wyspowa
    bilingwizm
    zapożyczenia
    białoruskie elementy językowe
    Opis:
    The article deals with the Belarusian elements in the Russian dialect of the Old Believers living in Poland. The Old Believers arrived in Poland in the second half of the 18th century. At present they live in the Suwałki-Augustów region in the north-eastern Poland. They inhabit mostly two villages in the county of Suwałki, namely Gabowe Grądy and Bór, which are very close to each other, and three towns: Augustów, Suwałki and Sejny. The dialect used by the Polish Old Believers represents the western Central Great Russian dialects characterized by akanie, the so-called Pskov group. They share features which are typical of Pskov. The dialect was also influenced by other north-eastern Belarusian dialects, that is, the ones which were closest to the areas originally inhabited by Old Believers, who migrated in phases. After each phase, their dialect came to reflect some new linguistic influences. A large number of lexemes directly borrowed from Polish, or via the Belarusian language, are found in this dialect, which is also characterized by other features common in Belarusian dialects or the Bulgarian language. By way of illustration, they include the following features: the prosthetic j-, prosthetic v-, the occurrence of the endings –im and –ym in the case of singular masculine adjectives in the locative, promotion of the endings –i and –y in the case of the plural masculine and neutral nouns in the nominative, and the occurrence of lexemes borrowed from the Belarusian language.
    Artykuł poświęcony jest problematyce białoruskich elementów językowych w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców mieszkających w Polsce. Staroobrzędowcy pojawili się na terytorium Polski w drugiej połowie XVIII w. Obecnie mieszkają w regionie suwalsko-augustowskim w północno-wschodniej Polsce. Największe skupisko staroobrzędowców znajduje się w dwóch sąsiadujących ze sobą wsiach powiatu augustowskiego – Gabowych Grądach i Borze, oraz w miastach Augustów i Suwałki. Gwara polskich staroobrzędowców należy do narzecza zachodniego środkowowielkoruskich gwar akających, tzw. grupy pskowskiej i charakteryzuje się typowymi cechami pskowskimi. Na gwarę wpływały także północno-wschodnie gwary białoruskie, czyli gwary znajdujące się najbliżej terenów macierzystych staroobrzędowców. Migracja staroobrzędowców była etapowa i po każdym etapie ich gwara odzwierciedlała nowe wpływy językowe. W gwarze widoczna jest duża ilość leksemów zapożyczonych bezpośrednio z języka polskiego lub za pośrednictwem języka białoruskiego. Badana gwara charakteryzuje się cechami wspólnymi z gwarami białoruskimi lub językiem białoruskim, np. protetycznym j-, protetycznym v-, występowaniem końcówek –im, –ym w miejscowniku liczby pojedynczej w przymiotnikach rodzaju męskiego, upowszechnieniem końcówek –i, –y w mianowniku liczby mnogiej rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego, występowaniem leksemów zapożyczonych z języka białoruskiego.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 207-218
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z zagadnień polsko-ruskich kontaktów językowych w Wielkim Księstwie Litewskim. Zapożyczenia leksykalne za pośrednictwem polszczyzny w wybranych gatunkach piśmiennictwa starobiałoruskiego XVI–XVII wieku
    On the matter of Polish and Russian language contacts in the Grand Duchy of Lithuania. Lexical borrowings – via the Polish language – in selected literary genres of Old Belarusian in the 16th and 17th century
    Autorzy:
    Citko, Lilia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2109372.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-08
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Grand Duchy of Lithuania
    language contacts
    Old Belarusian literature
    Polish Language
    lexical borrowings
    Opis:
    This article is dedicated to the issue of Polish and Russian language contacts in the 16th and 17th centuries. The analysed Old Belarusian historical assets document the presence of foreign vocabulary assimilated via the Polish language. Research shows that the Polish Language of that period formed a medium used to transfer words of German, Latin, Czech or Italian origin to the Belorusian land. The functioning of such borrowings has been tracked on the basis of two popular literary genres on the territory of the Grand Duchy of Lithuania – chronicles (Kronika Supraska and Kronika Bychowca), representing original Belorusian literature, and chivalric romance (Białoruski Tristan), which was an example of translated literature. Loanwords supplemented native lexical resources with lacking units to name such areas as state, church and military institutions, living needs, war craft and the life of knights.
    Źródło:
    Białostockie Archiwum Językowe; 2020, 20; 45-62
    1641-6961
    Pojawia się w:
    Białostockie Archiwum Językowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Отправная точка для исследований русского говора старообрядцев в Польше
    The Starting Point for the Research on the Russian Subdialect of the Old Believers in Poland
    Punkt wyjścia do badań rosyjskiej gwary staroobrzędowców w Polsce
    Autorzy:
    Глушковски, Михал
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38437511.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    staroobrzędowcy
    dialektologia
    dwujęzyczność
    interferencja
    wyspa językowa
    perspektywa diachroniczna
    Old Believers
    dialectology
    bilingualism
    interference
    language island
    diachronic perspective
    Opis:
    The main aim of this article is to discuss the findings of a monograph published half a century ago in the context of the evolution of the Russian subdialect of the Old Believers in Poland since then. In their diachronic studies, contemporary researchers need to find a starting point for comparison – in the present study it is the first and so far the only comprehensive monographic description of the language of the Old Believers living in Poland: Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim (1968) [The Russian Subdialect of the Old Believers in the Olsztyn and the Białystok Provinces]. This article compares characteristic features of the dialect in question in the 1960s and today on the basis of the latest scholarly works and language materials. It also considers the value of the study published fifty years ago.
    Главная цель статьи – проверить актуальность изданной полвека назад работы на фоне эволюции русского говора старообрядцев в Польше. Современные исследователи в диахронических исследованиях должны найти отправную точку – в настоящем анализе эту функцию выполняет первое и пока единственное комплексное монографическое описание языка старообрядцев в Польше Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim (1968) [Русский говор староверов в ольштынском и белостокском воеводствах]. Автор сопоставляет характерные черты рассматриваемого диалекта в 60-х гг. ХХ в. с его современным состоянием на основе последних исследований и языковых материалов.
    Głównym celem artykułu jest zweryfikowanie aktualności klasycznej monografii na tle ewolucji dialektu rosyjskich staroobrzędowców w Polsce. Współcześni naukowcy w swoich badaniach diachronicznych muszą znaleźć punkt wyjścia do porównań – w niniejszej analizie jest nim pierwszy i jak dotąd jedyny kompleksowy opis języka staroobrzędowców w Polsce, zawarty w monografii Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim (1968). Artykuł porównuje charakterystyczne cechy omawianego dialektu w latach 60. XX wieku i jego dzisiejszy stan na podstawie najnowszych opracowań i materiałów językowych. W tekście dyskutowana jest również aktualność powstałego przed pół wieku dzieła.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 263-281
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polska kolekcja w Oddziale Słowiańskim Biblioteki Rosyjskiej Akademii Nauk: historia i badania
    The Polish collection in the Slavic Department of The Library of the Russian Academy of Sciences: history and research
    Autorzy:
    Guseva, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/472135.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
    Tematy:
    Oddział Słowiański Biblioteki Rosyjskiej Akademii Nauk
    zbiory polskie
    katalogi kolekcji
    stare druki polskie
    książki dla dzieci
    badania proweniencyjne
    The Slavic Department of The Library of the Russian Academy of Sciences
    The Polish collection
    catalogues of the collection ,
    old polish books
    children’s books
    Opis:
    Historia Oddziału Słowiańskiego Biblioteki Rosyjskiej Akademii Nauk zaczyna się w latach 80. XIX w. Obecnie zbiory druków słowiańskich (wydanych przed 1930 r.) liczą około 80 000 tytułów w trzystu tysiącach woluminów. Najbogatszym zbiorem Oddziału Słowiańskiego jest kolekcja polska. Liczy około 40 000 tytułów, czyli ponad 80 000 egzemplarzy, w tym około 2000 periodyków i 2700 starych druków. Badania nad kolekcją polską w Oddziale Słowiańskim zaczęły się dopiero w 1995 r. Niniejszy artykuł zawiera podsumowanie studiów przeprowadzonych w ciągu ostatnich 20. lat.
    The Slavic Department of The Library of the Russian Academy of Sciences was created in 1883 as a Slavic non-Russian collection. At present, the Slavic department numbered about 80 000 items. The Polish collection consisted of more than 40 000 items, among them about 2700 books and magazines published in 17th-18th centuries. The main sources for the acquisition of Polish collection were the purchase of books, the gifts from organizations and scientists, and the war booty. In the 19th century, The Slavic Department received legal deposit copies of all Polish editions published in the Russian Empire. Research work on the Polish collection started in the late 1990s, since that time there were published several catalogues, studied the collection of old Polish books, and all the books published before 19th century were restored and transferred to conservation. The Slavic Department is in the process of developing an electronic catalogue of its collections.
    Źródło:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2017, Polonika w zbiorach obcych, tom specjalny; 277-286
    1897-0788
    2544-8730
    Pojawia się w:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Оранжевая» истерия, антизападный психоз – старые (новые?) фобии России в языке современной печати
    The „orange” fear, anti-western psychosis – the old (or new?) phobias of Russia in the language of modern newspapers
    „Pomarańczowa” histeria, antyzachodnia psychoza – stare (nowe?) fobie Rosji we współczesnej prasie
    Autorzy:
    Małecki, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968284.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    fear
    psychosis
    phobia
    Russian language
    newspapers
    fobia
    język rosyjski
    prasa
    strach
    Opis:
    Emotions in human consciousness take form of emotional concepts, described by means of such features as traditions, customs, special stereotypes of thinking, behavior models, etc. The whole range of emotional concepts forms the emotional conceptual sphere of human consciousness. Fear can be considered not only as a psychological category since the emotion of fear has become one of central concepts of philosophy, literature, anthropology and linguistics. For many people the definition of fear has changed. Nowadays, fear can represent not only an individual mental condition but it can also concern the whole social group or reflect different characteristics of the entire society’s consciousness. The aim of the article is to investigate cognitive and semantic aspects of the means of expression fear based on the Russian modern newspapers.
    Za jedną z form nie tylko odzwierciedlenia, ale i oceny otaczającej rzeczywistości należy niewątpliwie uznać emocje. W ramach kognitywnej działalności człowieka emocje przyjmują formę mentalnych struktur – konceptów – częściowo utrwalanych na płaszczyźnie języka. Strach, określany mianem motywacyjnej podstawy ludzkiej świadomości, powszechnie uznawany jest za jedną z najważniejszych emocji. Strach stanowi jedno z centralnych pojęć nie tylko psychologii, ale również filozofii, literatury, antropologii i lingwistyki. W odniesieniu do ostatniej z ww., częstotliwość użycia poszczególnych zasobów emotywnej leksyki można uznać za wskaźnik zmian, którym podlega współczesna rzeczywistość i społeczeństwo. Niniejszy artykuł stanowi analizę językowej reprezentacji strachu w języku rosyjskim. Jako materiał faktograficzny posłużyły przykłady zaczerpnięte ze współczesnej prasy rosyjskiej.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2015, 11; 65-73
    1731-8025
    2353-9623
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Русские библеизмы в европейском контекстe
    Rosyjskie biblizmy w kontekście europejskim
    Russian bibleisms in the European context
    Autorzy:
    Mokienko, Valery
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2192173.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-28
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    Библия
    библеизм
    адаптация библеизмов
    христианской культурa
    церковно-славянски язык
    лекскикографической описание
    литературний язык
    Biblia
    biblizmy
    adaptacja biblizmów
    kultura chrześcijańska
    język cerkiewno-słowiański
    język literacki
    opis leksykograficzny
    Bible
    biblical quotations
    adaptation of biblical phrases
    Christian culture
    Old Church Slavonic
    literary language
    lexicographical description
    Opis:
    В статье демонстрируется влияние Библии на формирование русского литературного языка. Этот процесс объединяет русский язык с литературными языками многих народов, приобщенных к христианской культуре. Рассматриваются библеизмы разного типа, имеющие соответствия в других европейских языках, в том числе славянских. При общности источника библеизмов в языках, находящихся под влиянием христианской культуры, и в русском языке обнаруживаются большие различия как в количестве, так и в качественном составе этих единиц. Специфичность адаптации библеизмов в русском языке проявляется в сочетании книжно-церковного и разговорного (навеянного во многом кальками с европейских языков) начал, значительно обогатившем фонд русских библеизмов. В статье рассматриваются примеры, иллюстрирующие европейский фон усвоения и активизации библеизмов в русском литературном языке. Обобщается и опыт их лекскикографического описания.
    W artykule pokazany jest wpływ Biblii na kształtowanie się rosyjskiego języka literackiego. Proces ten łączy język rosyjski z językami literackimi wielu narodów pozostających pod wpływem kultury chrześcijańskiej. Omówione zostały biblizmy różnego typu, posiadające odpowiedniki w innych językach europejskich, w tym także słowiańskich. Mimo wspólności źródłowej biblizmów w językach będących pod wpływem kultury chrześcijańskiej język rosyjski wykazuje znaczne zróżnicowanie w strukturze tych jednostek zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Specyficzność adaptacji biblizmów w języku rosyjskim przejawia się w połączeniu pierwiastka książkowo-cerkiewnego i potocznego (głównie jako produktu kalk z języków europejskich), który znacznie wzbogacił zasób biblizmów rosyjskich. W artykule analizowane są przykłady ilustrujące europejskie tło przyswojenia i aktywizacji biblizmów w rosyjskim języku literackim. Ukazane są przykłady opisu leksykograficznego analizowanych jednostek.
    The article demonstrates the influence of the Bible on the formation of the Russian literary language. This process unites the Russian language with the literary languages of many other nations who are attached to the Christian culture. The author analyzes bibleisms of different types that have correspondences in other European languages, including Slavic ones. With the common source of biblical texts in languages influenced by Christian culture, in Russian also great differences are found both in the number and in the qualitative composition of these units. The specificity of the adaptation of bibleisms in the Russian language is manifested in the combination of old-church and colloquial (inspired in many ways by tracing from European languages), which greatly enriched the fund of Russian bibleisms. The article examines examples illustrating the European background of the assimilation and activation of bibleisms in the Russian literary language. The experience of their lexicographical descriptions is also generalized.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2018, 12; 33-45
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Porównanie zakresu treści wojskowych map topograficznych zaboru rosyjskiego ziem polskich z początku XX wieku na przykładzie Kielc
    The comparison of the contents’ scope of military topographic maps of the Polish territory in Russian partition from the early twentieth century on the example of Kielce
    Autorzy:
    Długosz, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18055672.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    old topographic maps
    comparative analysis
    Kielce
    historical GIS
    cartographic semiotics
    dawne mapy topograficzne
    analiza porównawcza
    Historical GIS
    semiotyka kartograficzna
    Opis:
    W artykule porównano treść map topograficznych opracowanych na początku XX w., przedstawiających fragment obszaru pozostającego pod zaborem rosyjskim – Kielce i okolice. Przeanalizowane zostały topograficzne mapy wojskowe państw zaborczych: rosyjska Dwuwiorstówka, austriacka Spezialkarte i niemiecka Karte des Westlichen Russlands. Mapy te cechuje wiele podobieństw: zbliżona skala, podobny okres i cel powstania. Przeprowadzona została analiza elementów topografii: sieci komunikacyjnej, zabudowy, budynków, obiektów przemysłowo-gospodarczych i warstw przyrodniczych pod względem wizualnych różnic, kluczy znaków oraz obiektywnych miar, takich jak długość czy powierzchnia.
    The article compares the scope of topographic maps of Polish territory annexed by Russia, prepared at the beginning of the twentieth century: Kielce and its surroundings. The comparison includes military topographic maps prepared by every country taking part in the partition of Poland – Russia (Dwuwiorstówka), Austria (Spezialkarte) and Prussia (Karte des Westlichen Russlands). These maps have very much in common – their scale, date and purpose of their release were similar. The analysis includes the comparison of, for example, lengths or areas of maps’ topographic elements and the visual comparison of maps and their symbology keys.
    Źródło:
    Studia Geohistorica; 2022, 10; 100-118
    2300-2875
    Pojawia się w:
    Studia Geohistorica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    La Graeca fides e la falsità moscovita nel discorso polacco premoderno. Storia di un topos
    Graeca fides and the Perfidy of the Muscovites in the Polish Early Modern Discourse. History of a Topos
    Autorzy:
    Krzywy, Roman
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28409083.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Associazione Italiana Polonisti (AIP)
    Tematy:
    Old Polish Literature
    Polish-Russian Relations
    National Stereotypes
    Topic
    Opis:
    The article discusses the usage of the classical topos Graeca fides to describe the citizens of the Grand Duchy of Moscow in early modern Polish literature (chronicles, diaries, journalistic writings, diplomatic reports etc.). This way of speaking was justified by the identification of the Eastern Orthodox Church with the Greek Byzantine Rite. The formula was used to deprecate Russians and became part of a negative stereotype. The author demonstrates, with diverse examples, how this formula became a constant topos in statements about a country considered hostile in Poland since the 16th century, and in which contexts it was developed.
    Źródło:
    pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi; 2015, 6; 23-38
    2384-9266
    Pojawia się w:
    pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postawy wobec pracy z osobami starszymi rosyjskich i polskich studentów kierunku „Praca socjalna” jako wyznaczniki kształcenia przyszłych pracowników służb społecznych – instrumentów kadrowych polityki społecznej
    Attitudes of Russian and Polish „Social work” students towards working with the older people as determinants of the education of future social service workers – human resources instruments of social policy
    Autorzy:
    Shurlakova, Natalia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1943784.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    polityka społeczna
    starość
    praca socjalna
    postawy wobec pracy
    studenci
    badania międzynarodowe
    social policy
    old age
    social work
    attitudes towards work
    students
    international research
    Opis:
    Wraz z globalnym starzeniem się populacji praca socjalna z osobami starszymi nabiera coraz większego znaczenia dla społeczeństwa. Jednym z głównych warunków skutecznego prowadzenia pracy socjalnej z osobami starszymi jest szkolenie wykwalifikowanych specjalistów posiadających m.in. pozytywną postawę w zakresie pracy z osobami starszymi. Postawy pracowników socjalnych powstają w dużym stopniu podczas przechodzenia kształcenia zawodowego. W artykule opisano wyniki badania komponentu poznawczego postaw wobec pracy z osobami starszymi studentów kierunku „Praca socjalna” z Rosji (m. Omsk) i Polski (m. Lublin i m. Kielce). Jest ono częścią badania postaw wobec pracy z osobami starszymi studentów kierunków pomocowych, prowadzonego pod kierunkiem prof. dr hab. Anny Kanios w ramach Programu im. L. Kirklanda.
    Social work with the elderly is becoming increasingly important for society because of global aging of the population. One of the main requirement of the effective social work with the elderly is the training of qualified specialists with positive attitudes towards working with the elderly. Such attitudes are formed during the studying in University largely. The article describes the results of the study of the cognitive component of attitudes of students of the direction „Social work” from Russia (Omsk) and Poland (Lublin and Kielce) towards work with the elderly. It is the part of the bigger study of attitudes towards working with older people, conducted under the direction of prof. dr. Anna Kanios within the framework of the L. Kirkland program
    Źródło:
    Cywilizacja i Polityka; 2021, 19, 19; 136-158
    1732-5641
    Pojawia się w:
    Cywilizacja i Polityka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-86 z 86

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies