Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Kościół w PRL" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-81 z 81
    Tytuł:
    Kościół katolicki w PRL -- wybrane zagadnienia, hipotezy, prowokacje
    Autorzy:
    Żaryn, Jan.
    Dudek, Antoni.
    Friszke, Andrzej (1956- ).
    Gowin, Jarosław.
    Wysocki, Wiesław Jan (1950- ).
    Powiązania:
    Pamięć i Sprawiedliwość 2005, nr 1, s. 11-34
    Data publikacji:
    2005
    Tematy:
    Polityka wewnętrzna
    Kościół a państwo
    Opis:
    Polem.:; Komunizm i religia w Polsce -- trwanie i zmiana; [dyskusja]; Jan Żaryn, Antoni Dudek, Andrzej Friszke, Jarosław Gowin, Wiesław Jan Wysocki; Pamięć i Sprawiedliwość; 2005; nr 1; s. 35-51.
    Sum.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Kościół w PRL[Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej] : kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989. T. 3 lata 1975-89
    Autorzy:
    Raina, Peter K.
    Data publikacji:
    1996
    Wydawca:
    Poznań : Pelplin : " W drodze". Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów : "Bernardinum"
    Tematy:
    Duchowieństwo służba wojskowa Polska 1944-1989 r.
    Duszpasterstwo wojskowe historia Polska 1944-1989 r.
    Kościół a państwo
    Opis:
    Duszpasterstwo wojskowe i służba wojskowa osób duchownych: s. 669-671 /fragmenty z projektowanej Ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1989 r.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Stosunki państwo-Kościół w PRL w latach 1957-1961. Ujęcie analityczne
    Relations Between State and Church in Poland in 1957-1961. An Analytical Approach
    Autorzy:
    Truszczyński, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/512402.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum
    Tematy:
    state
    Church
    Polska
    communism
    Gomulka
    Opis:
    In 1956 Wladyslaw Gomulka, the leader of the communist party in Poland, appeared as a deliverer of the nation from Stalinism. Meanwhile, in the second half of 1957 his internal policy began more and more to resemble that which he fought against as a comrade “Wieslaw.” This is truly a historical paradox, in which a revolutionist while gaining political power gets similar to those whose values he previously opposed to. No one imagined that the Polish road to social-ism would lead (even if partially, but still) through Stalin patterns. The period 1957-1961 was a very turbulent time in relations between the Roman Catholic Church and the People’s Republic of Poland. The article presents selected events from that period. In the second half of 1957 the conciliation policy of Gomulka’s government reached its end. The communist regime in Poland started to repress the Church for her alleged hidden fascism and open clerical-ism. The author casts light on such facts which deal with controversies about the presence of religion lessons in school, the millennium solemnity of Poland, ethical issues, social claims of workers, the presence of religious symbols in social life, and the autonomy of the Church. His analyses show that the “thaw” period of 1956 was replaced by the “cold” time of 1957-1961 and the restora-tion of the dogmatic Marxism by Gomulka’s government.
    Źródło:
    Studia Ełckie; 2013, 15, 2; 141-160
    1896-6896
    2353-1274
    Pojawia się w:
    Studia Ełckie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Kościół w PRL – blaski i cienie”. Panel dyskusyjny zorganizowany 13 kwietnia 2007 r. w Warszawie przez Instytut Pamięci Narodowej z okazji XIII Targów Wydawców Katolickich
    Autorzy:
    Piekarska, Anna Karolina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545702.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Źródło:
    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej; 2008, 1; 303-306
    1899-1254
    Pojawia się w:
    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    25. rocznica strajków studenckich w Łodzi – droga do legalizacji Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Polsce (1981–2006)
    The 25th anniversary of student's strikes in Lodz – the way to the independent students' association in Poland Legalization (1981–2006)
    Autorzy:
    Rusecki, Innocenty
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956304.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    historia Polski
    Kościół w PRL
    strajki
    studenci
    porozumienie
    Opis:
    This article presents the course of Lodź students' strikes, who in 1981 acted against the authorities of the Polish People's Republic (PRL) policy, concerning higher education They demanded introducing a lot of changes. Their strikes provided strong impetus for other students in Poland, who conseąuently started their own waves of strikes. The result of those strikes was establishing the first Independent Association of Students in Poland. In the first part of the article, the author outlined the communists' coming to power, strengthening it, as well as their style of ruling. That was a background for presenting the circumstances of students'strikes in Lodź, their demands, their talks with the state authorities and the Independent Association of Students coming into existance. The second part of the article presents the Catholic Church in Poland, its social role in the years of the communistic regime, which started in 1945, and Lodź Church special part during the srikes of 1981. According to the author, today, when there are trials to ignore or falsify some facts and events from the latest Polish history, it is essential to hold in reverence those wonderful episodes which reveal human's right to freedom, dignity, subjective treatment, and last but not least, to have all their rights guaranteed by the Constitution, respected by the ruling authorities. The author hopes that the present article will contribute to a long process of Polish national history cleansing and to showing it in the proper light. This article is dedicated to all of those who were involved in students' strikes, as a token of remembrance and gratitude.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2007, 16; 183-213
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Radio Watykańskie wobec stosunków państwo–Kościół w PRL w latach 1957–1979
    Vatican radio towards the state-Church relations in People’s Republic of Polandin 1957–1979
    Autorzy:
    Jakubowska, Natalia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477220.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Radio Watykańskie
    Sekcja Polska Radia Watykańskiego
    stosunki państwo-Kościół
    PRL
    episkopat
    komunizm
    media
    „L’Osservatore Romano”
    Vatican Radio
    Polish Section of the Vatican Radio
    state-Church relations
    episcopacy
    Communism
    “L’Osservatore Romano”
    Opis:
    Vatican Radio (RW) is tasked with providing information about the activities of the Pope and the Holy See, as well as the situations of Churches worldwide. The Polish Section of the Vatican Radio (SPRW) implemented these tasks, and among the many topics and information presented on the RW waves it also commented on issues related to State-Church relations in Poland. The aim of the article is to look in more detail, among others, on whether and how the SPRW presented the PRL state-Church relations during the period of 1957–1979. While presenting this topic, in the 60s, the SPRW usually drew from the opinions of the western press and foreign press agencies, and in the 70s primarily from the communications of the Polish Episcopacy Conferences. The SPRW informed its listeners about the most important issues affecting State-Church relations - among others, about the lack of religious freedom in PRL, persecution of the clergy, lack of permission for sacral buildings, efforts made by the Church for allowing it freedom in its actions and respecting human rights and the rights of Polish citizens by the PRL government. The SPRW defended the Polish clergy. Additionally, for the Polish people, the SPRW was the main source of uncensored information about the situation of the Church; not only worldwide, but primarily in Poland. The SPRW aired a series of educational programmes to counteract the attempts of secularisation of the society by the Communist government. The election of Karol Wojtyła as Pope contributed to the growth of the role of the Church in Poland, and made the SPRW face new challenges. It had its unparalleled contribution in accompanying the Pope during his pilgrimages and providing Polish listeners with the latest information not presented in the state media.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 29; 72-93
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmienna amplituda stosunków państwo–Kościół katolicki w PRL w latach 80. XX w.
    Autorzy:
    Łatka, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/632249.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Church
    government
    authorities-Church relations
    cooperation
    Kościół
    władze
    relacje państwo–Kościół
    współdziałanie
    Opis:
    The aim of the study is to present the changing state of relations between the authorities of the People’s Republic of Poland and the Church in the 1980s. The way the mutual relations between the two evolved is exemplified by the most important program documents issued by the authorities. The changeability of the relations between the State and the Church was a characteristic feature of the time, as opposed to the whole period of the People’s Republic of Poland. The aim of the author was to synthesise the mutual relations between the authorities and the Church in the 1980s based on the less widely used sources. The conclusion which can be made is that in time the policy of the authorities towards the Church was becoming less and less effective. The authorities found it difficult to cope with numerous activities of both higher- and lower-level clergy. This resulted in the constantly increasing influence of the Church on the social-political sphere of life, shrinking prestige and deteriorating social legitimacy of the authorities.
    Niniejsza analiza ma za zadanie przedstawić zmienną amplitudę relacji między władzami PRL a Kościołem w latach 80. XX w. Prezentuje przy pomocy najważniejszych dokumentów programowych władz, w jaki sposób kształtowały się stosunki wzajemne w kolejnych latach. Zmienność relacji między państwem a Kościołem była cechą charakterystyczną dla wspomnianej dekady i wyróżniała ją wyraźnie spośród całego okresu Polski Ludowej. Zamiarem autora jest syntetyczne opisanie relacji wzajemnych wspomnianych instytucji w dekadzie lat osiemdziesiątych przy wykorzystaniu najważniejszych materiałów źródłowych, dotąd szerzej niewykorzystywanych przez badaczy dziejów najnowszych Polski. Wniosek, jaki się nasuwa z przeprowadzonej analizy, jest dość jednoznaczny: wraz z biegiem czasu skuteczność polityki władz wobec Kościoła stawała się coraz mniejsza. Z wieloma działaniami hierarchii kościelnej i szeregowego duchowieństwa władze nie były w stanie sobie poradzić. Przyniosło to efekt w postaci stale zwiększającego się wpływu Kościoła na rzeczywistość społeczno-polityczną, z równocześnie stale spadającym autorytetem i pogarszającą się legitymizacją społeczną władz.
    Źródło:
    Res Historica; 2015, 39
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmienna amplituda stosunków państwo–Kościół katolicki w PRL w latach 80. XX w.
    Autorzy:
    Łatka, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/631874.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Church
    government
    authorities-Church relations
    cooperation
    Kościół
    władze
    relacje państwo–Kościół
    współdziałanie
    Opis:
    Niniejsza analiza ma za zadanie przedstawić zmienną amplitudę relacji między władzami PRL a Kościołem w latach 80. XX w. Prezentuje przy pomocy najważniejszych dokumentów programowych władz, w jaki sposób kształtowały się stosunki wzajemne w kolejnych latach. Zmienność relacji między państwem a Kościołem była cechą charakterystyczną dla wspomnianej dekady i wyróżniała ją wyraźnie spośród całego okresu Polski Ludowej. Zamiarem autora jest syntetyczne opisanie relacji wzajemnych wspomnianych instytucji w dekadzie lat osiemdziesiątych przy wykorzystaniu najważniejszych materiałów źródłowych, dotąd szerzej niewykorzystywanych przez badaczy dziejów najnowszych Polski. Wniosek, jaki się nasuwa z przeprowadzonej analizy, jest dość jednoznaczny: wraz z biegiem czasu skuteczność polityki władz wobec Kościoła stawała się coraz mniejsza. Z wieloma działaniami hierarchii kościelnej i szeregowego duchowieństwa władze nie były w stanie sobie poradzić. Przyniosło to efekt w postaci stale zwiększającego się wpływu Kościoła na rzeczywistość społeczno-polityczną, z równocześnie stale spadającym autorytetem i pogarszającą się legitymizacją społeczną władz.
    Źródło:
    Res Historica; 2015, 39
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prymas Glemp o Solidarności : Kościół a opozycja w PRL
    Autorzy:
    Łatka, Rafał (1985- ).
    Powiązania:
    Do Rzeczy 2020, nr 42, s. 64-66
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Wałęsa, Lech (1943- )
    Glemp, Józef (1929-2013)
    Kościół katolicki
    NSZZ "Solidarność"
    Biskupi
    Kardynałowie
    Katolicyzm
    Kościół a państwo
    Opozycja polityczna nielegalna
    Polityka wewnętrzna
    Prymasi
    Ruchy społeczne
    Stan wojenny w Polsce (1981-1983)
    Artykuł z czasopisma społeczno-politycznego
    Artykuł publicystyczny
    Artykuł z tygodnika opinii
    Opis:
    Artykuł dotyczy analizy prymasa Józefa Glempa na temat ruchu społecznego „Solidarność”. Omawia przyczyny fali strajków w sierpniu 1980 roku, organizację i główne cele „Solidarności” oraz krytyczne uwagi prymasa dotyczące działań opozycji. Przedstawia ocenę sytuacji w PZPR oraz działań ówczesnych władz PRL. Prymas wskazuje powody wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku oraz analizuje rolę Kościoła w tych wydarzeniach.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia Domu Rekolekcyjnego Konferencji Episkopatu Polski „Księżówka” w Zakopanem w latach 1945–1990
    The History of the “Księżówka” Retreat House of the Polish Bishops Conference in Zakopane in 1945–1990
    Autorzy:
    Szczepaniak, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595450.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    Catholic Church in the Polish People’s Republic
    Polish Bishops Conference
    Zakopane
    retreat house
    “Księżówka”
    Kościół w PRL
    Konferencja Episkopatu Polski
    domy rekolekcyjne
    „Księżówka”
    Opis:
    Artykuł jest kontynuacją historii „Księżówki” – Domu Rekolekcyjnego Konferencji Episkopatu Polski w Zakopanem. Autor ukazuje w nim funkcjonowanie domu w peerelowskim okresie zmagań z władzami administracyjno-politycznymi o byt w warunkach narzucanych przez totalitarny ustrój.
    The article is continuation of the history of “Księżówka” – the retreat house of the Polish Bishops Conference in Zakopane. The author shows the functioning of the house during the time of the Polish People’s Republic and the struggles with the administrative-political authorities for existence under conditions imposed by the Communist regime.
    Źródło:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego; 2017, 37, 2; 191-208
    0137-3420
    Pojawia się w:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kościół katolicki w PRL – wybrane zagadnienia, hipotezy, prowokacje
    The Roman Catholic Church in the Polish People’s Republic (PRL) – chosen questions, hypotheses, provocations
    Autorzy:
    Żaryn, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477634.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Opis:
    Church-State relations in the post-war period are still an open subject, despite the large subject literature available. The reason for this is not only its broadness but also the slow process of giving access to record series which are of fundamental significance, mainly documents created by the Security Service and Church institutions (Polish Episcopate’s Chief Council and plenary conferences, where crucial decisions were made). These new sources, sometimes fundamentally, change the historian’s outlook on the described events and occurrences. This study is an attempt to verify some of the theses, which argued without the knowledge of these records, have already become all too firmly entrenched. The communist authorities’ policy concerning religious matters practically did not change. This can be seen from the vantage point of the statutory law, the ruling atheistic ideology as well as the missions carried out by the Security Service and the Office of Religious Beliefs for the communist party during the whole post-war period. The fluctuations of this policy depended on the levels of social resistance and the strength of the authorities. Additionally, the heavy repressions instituted against the Church, its members and property, in the first decade of communism, aimed at pushing Catholicism onto the margins of political life, gave the changing ruling party groupings that followed the possibility to use far more refined methods to sideline the people of the Church. Analysing the efficiency of this policy is another matter. The Polish Church hierarchy – starting with Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland (1948–1981) – looked down upon priests who got involved in contacts with the authorities with censure, however, they also were very sceptical about priests who were on the verge of placing the interest of the widely understood political, legal and underground opposition above that of the Church. This scepticism concerns not only the Jesuit Władysław Gurgacz, a soldier and chaplain of the underground resistance in the 1940s, condemned to death by the communists, but also the Dominican Father Ludwik Wiśniewski, the university chaplain in the 1970s, who supported the democratic opposition and, finally, Father Jerzy Popiełuszko, the Chaplain of “Solidarity”. The bishops were similarly sceptical about the work of the so called “licensed” Catholics. This formation (which is especially interesting after 1956) in my opinion includes not only associations like PAX or the Christian Social Association but also the “Znak” grouping in Parliament and its varied background, which today is considered to have been one of the hotbeds of opposition to the system. From the point of view of the bishops, all these groups, which received a licence to run publicly, very often became a tool in the anti-Church policy of the ruling party in the years 1956–1980. The “secular Catholic” category should be spread out over circles, which in the eyes of the Church did not stop to be Catholic, whilst at least from 1948 never received the right to run publicly (that is the Christian Democrats and the Nationalists). The price for the licence was to acknowledge, contrary to the views of these circles, the government principles of atheist communism. The last question concerns the Catholic-Jewish, or further Polish-Jewish problem, which is complicated and thorny after 1945 due to historical circumstances. The problem concerns changes which took place, among others within the post-Vatican Council Church, as well as the post-war experience, when there was an overrepresentation of people of Jewish extraction in the communist authorities. During the PRL period the communist authorities – not only in 1968, but also in the following decades – used the Jewish issue to foment otherwise understandable resentments, which were also held by some secular Catholics as well as the Church hierarchy. The problem of Catholic-Jewish relations cannot be solved merely by assuming that the Polish (Catholic) side is guilty of the tensions existing after the war, which were not solved due to the fact that the Polish nation was not independent during the PRL period.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2005, 1(7); 11-34
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kościół katolicki w PRL 1980-1981 w dokumentach władz NRD
    The Catholic Church in the Polish People’s Republic in 1980–1981 According to the Documents of the Authorities of the German Democratic Republic
    Autorzy:
    Gańczak, Filip
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2156724.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Kościół
    PRL
    NRD
    Solidarność
    Church
    Polish People’s Republic
    German Democratic Republic
    Solidarity
    Opis:
    Odmienna polityka kościelna przyjęta po 1956  r. przez PZPR i Socjalistyczną Partię Jedności Niemiec (SED) niejednokrotnie prowadziła do tarć między Warszawą a wschodnim Berlinem. Jeszcze po wielu latach władze NRD wypominały PZPR rzekome błędy popełnione po śmierci Bolesława Bieruta: poluzowanie sojuszu ze Związkiem Sowieckim, odejście od kolektywizacji rolnictwa i właśnie złagodzenie polityki wobec Kościoła katolickiego1. Pozycja katolików w NRD była jednak nieporównanie słabsza niż w PRL2. „Szacunkowo ocenia się, że [wschodnioniemiecki] Kościół [katolicki] liczy jedynie 1 mln wyznawców w porównaniu do kilku milionów protestantów”3 - czytamy w notatce Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL ze stycznia 1980 r. Dodajmy, że NRD miała w tym czasie ponad 16,7 mln mieszkańców. Wysiłki na rzecz ateizacji społeczeństwa, podejmowane przez komunistów wschodnioniemieckich od lat czterdziestych XX w., okazały się dość skuteczne. „Wzorem dla SED […] była polityka zwalczania Kościołów metodami zaczerpniętymi z ZSRR”4 - pisał Janusz Ruszkowski. Ernst-Alfred Jauch, w latach 1965-1985 kierownik biura Katolickiej Agencji Informacyjnej (KNA) w Berlinie, wyliczał środki stosowane przez władze NRD w ramach tej walki, takie jak propaganda antyklerykalna, wychowywanie młodzieży w duchu ateistycznym, wymuszanie udziału
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 37, 1; 435-454
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formy zatrudnienia duchownego w instytucjach kościelnych po II wojnie światowej
    Forms of employment of the clergy in church institutions after World War II
    Autorzy:
    Stanisławski, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043477.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-18
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    employment of the clergy
    forms of employment
    remuneration
    work
    clergyman
    church employer
    religious organization
    Church-State relations
    People’s Republic of Poland
    praca
    wynagrodzenie
    zatrudnianie duchownych
    duchowny
    formy zatrudnienia
    pracodawca kościelny
    związek wyznaniowy
    Kościół katolicki
    relacje państwo-kościół
    PRL
    Kościół w PRL
    osoba duchowna
    Opis:
    Celem niniejszego artykułu jest wskazanie istniejących możliwości zatrudniania osób duchownych w ramach organizacji kościelnej, tzn. przede wszystkim przez tzw. kościelnych pracodawców. W pierwszej części opracowania przedstawiona została sytuacja w tym zakresie w czasie od zakończenia II wojny światowej do przełomu roku 1989. W tym okresie ścierały się stanowiska władz państwowych i kościelnych, a władze państwowe traktowały instrumentalnie kwestie zatrudnienia duchownych, podobnie jak ich ubezpieczenie społeczne czy też opodatkowanie. W przedstawieniu tematyki sięgnięto do aktów prawnych oraz źródeł archiwalnych ilustrujących ówczesny sposób stosowania prawa. Po roku 1989 kontekst społeczno–ekonomiczny uległ zasadniczym zmianom. Jednostki kościelne mogą zatrudniać duchownych bez przeszkód na podstawie stosunku pracy. Wybór sposobu zatrudnienia pozostaje w kwestii samych duchownych oraz zatrudniających ich podmiotów kościelnych. Przedstawienie tych możliwości oraz zarysowanie płynących z tej sytuacji korzyści oraz zagrożeń stanowi cel drugiej części niniejszego opracowania.
    The aim of the present article is to present the existing possibilities for the employment of the clergy by church institutions, that is, by the so-called church employers. The first part of the study depicts the situation in this regard from the end of World War II till the turn of 1989/1990. During that period, the position of public authorities clashed with that of church authorities, and the former treated the issue of the employment of the clergy in an instrumental manner, in a similar way to their social insurance and taxation. The discussion presented in this part is based on legal acts and archival documents which illustrate the way in which the law was understood and applied at the time. After 1989, the socio-economic context has undergone major changes. There are no formal obstacles for church entities to employ the clergy in employment relationships. The choice of the type of employment rests with clergymen and their employers, and the second part of the study aims to present the existing alternatives and discuss the benefits and risks/challenges associated with the current situation.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2018, 21; 239-254
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O myśleniu życzeniowym w badaniach historycznych… Replika na recenzję Pytania, które nie zostały zadane…
    On Wishful Thinking in Historical Research... A Response to the Review ‘Questions not asked’...
    Autorzy:
    Łatka, Rafał
    Musiał, Filip
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233614.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Henryk Gulbinowicz
    Kościół katolicki w PRL
    Służba Bezpieczeństwa
    rozmowy operacyjne
    Catholic Church in the Polish People’s Republic
    Security Service
    operational talks
    Opis:
    Tekst stanowi odpowiedź na recenzję tomu źródłowego „Dialog należy kontynuować…” Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, wybór, wstęp, oprac. Rafał Łatka, Filip Musiał, Warszawa– Kraków 2020, a właściwie wprowadzenia do niego, przygotowaną przez Wojciecha Polaka i Włodzimierza Suleję. Autorzy tekstu podważają tezy recenzji, bagatelizujące trwający 16 lat dialog operacyjny ks. Gulbinowicza z SB. Wzmacniają kwestionowane przez Polaka i Suleję tezy z książki „Dialog należy kontynuować…”, w oparciu o niewykorzystane wcześniej materiały źródłowe, wskazując, że obraz niezłomnego hierarchy, który funkcjonował przez lata w sferze publicznej, wymaga skorygowania.
    This text is a reply to a review of the source volume “Dialog należy kontynuować…” Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, selected, prefaced and edited by Rafał Łatka and Filip Musiał (Warsaw–Cracow, 2020), which is actually introduction to the volume by Wojciech Polak and Włodzimierz Suleja. The authors of this text contest the theses of the reviews which challenge Father Gulbinowicz’s 16-year-long operational dialog with the Security Service (Służba Bezpieczenstwa, SB). They reinforce the contested Polak’s and Suleja’s claims from “Dialog należy kontynuować…”, on previously unused source materials, indicating that the image of the relentless hierarch that had functioned for years in the public sphere needs to be corrected.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2021, 53, 4; 105-121
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pytania, które nie zostały zadane… „Dialog należy kontynuować…” Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, wybór, wstęp, oprac. Rafał Łatka, Filip Musiał, Warszawa–Kraków 2020, Instytut Pamięci Narodowej, ss. 262
    Questions that Were Not Asked… "Dialog należy kontynuować…" Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku, selected, prefaced, and prepared by Rafał Łatka, and Filip Musiał, IPN, Warszawa–Kraków, 2020, 262 pp.
    Autorzy:
    Polak, Wojciech
    Suleja, Włodzimierz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233541.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Henryk Gulbinowicz
    Kościół katolicki w PRL
    Służba Bezpieczeństwa
    rozmowy operacyjne
    Catholic Church in the Polish People’s Republic
    Security Service
    operational talks
    Opis:
    Artykuł koncentruje się na polemice z obszernym wstępem, który Rafał Łatka i Filip Musiał zamieścili na początku omawianego wydawnictwa źródłowego. Autorzy tekstu podważają tezę o mocno obciążającym dla Henryka Gulbinowicza charakterze rozmów z funkcjonariuszami SB. Podkreślają też, że ksiądz prowadził ze służbami rodzaj gry i to on określał ramy swoistego dialogu. Gra ta niekoniecznie toczyła się bez wiedzy prymasa Stefana Wyszyńskiego. Autorzy artykułu zgadzają się natomiast w pełni z twierdzeniem redaktorów książki, że ks. Gulbinowicz nie był nigdy osobowym źródłem informacji SB.
    The article focuses on the polemic with a comprehensive introduction by Rafał Łatka and Filip Musiał to the analysed source edition. The authors of the present text question the thesis about the highly incriminating character of Henryk Gulbinowicz’s conversations with functionaries of the Security Service (SB). They also emphasise that Gulbinowicz played a certain game with the Service, and it was he who defined the framework of the specific dialogue. This game was not necessarily played without the knowledge of Primate Stefan Wyszyński. The authors of the article, however, fully agree with the opinion of the book’s editors that Henryk Gulbinowicz was never a personal source of information to SB.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2021, 53, 1; 327-340
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sprawa operacyjnego sprawdzenia kryptonim „Zakonnik”. Inwigilacja ks. Henryka Surmy przez Służbę Bezpieczeństwa w latach 1974-1977
    The case of operational investigation (code name: “Monk”). Invigilation of Rev. Henryk Surma by Security Service in the years 1974-1977
    Autorzy:
    Szymański, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043515.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-18
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Security Office
    People’s Republic of Poland
    surveillance
    freedom of conscience and religion
    Church-State relations
    monks
    clergy
    Church in the period of People’s Poland
    religious freedom
    Law on Religion
    Urząd Bezpieczeństwa
    PRL
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    inwigilacja
    wolność sumienia i religii
    relacje państwo-kościół
    zakonnicy
    duchowni
    osoba duchowna
    Kościół w PRL
    prawo wyznaniowe
    Opis:
    Celem opracowania jest ukazanie na przykładzie jednego z zakonników sposobu postępowania Służby Bezpieczeństwa wobec duchownych, którzy znaleźli się w spektrum zainteresowania tej instytucji, z uwagi na podejrzenie prowadzenia „antypaństwowej” działalności. Tego rodzaju sprawy operacyjnego sprawdzenia zakładane były przez Służbę Bezpieczeństwa PRL bardzo często i miały na celu sprawdzenie doniesień o prowadzeniu przez duchownych działalności uznawanej przez władze komunistyczne za wrogą ustrojowi PRL. Ks. Henryk Surma, nie godząc się na komunistyczne ograniczenia praw człowieka, ani na dążenia władz PRL zmierzające do marginalizacji Kościoła, próbował na własną rękę pozyskać środki na remont kościoła parafialnego, wykorzystując przy tym swoje prywatne kontakty z obywatelami RFN. Podejrzany o działania antypaństwowe, poddany został przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa wszechstronnej kontroli i naciskom. Ostatecznie inwigilację zakończono po kilku latach, nie udowodniwszy duchownemu działania na szkodę PRL. Akta sprawy pokazują, że ks. Surma był dobrym duszpasterzem, który za swe zaangażowanie zapłacił zainteresowaniem ze strony Służby Bezpieczeństwa. Artykuł oparty został na materiałach archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.
    The aim of the study is to depict, using the case of one of the monks as an example, the operational activity of Security Service towards the clergy, who were the focus of attention of this institution due to suspicions of conducting “anti-state” activity. Such cases of operational investigation were frequently launched by Security Service in the Polish People’s Republic, and they aimed at verifying allegations of activity considered to be hostile to the communist regime. Rev. Henryk Surma, who did not consent to the communist restrictions of human rights and the authorities’ efforts to relegate the Church to the periphery of society, made attempts to gain the resources for the renovation of his parish church using his private connections with citizens of the Federal Republic of Germany. Suspected of conducting anti-state activity, he was subjected to numerous forms of control and pressure. Ultimately, the investigation was closed after several years, and the charges of conducting activity against the Polish People’s Republic were not proved. The records of the case show that Rev. Surma was a good priest whose commitment attracted the attention of Security Service. The present article is based on the archival documents from the Archive of the Institute of National Remembrance.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2018, 21; 221-238
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polscy ojcowie Soboru Watykańskiego II. Wstęp do badań nad episkopatem Kościoła katolickiego w PRL
    Autorzy:
    Białkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1830448.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-20
    Wydawca:
    Wydawnictwo Bernardinum
    Tematy:
    Sobór Watykański II
    polscy ojcowie soborowi
    episkopat Kościoła katolickiego
    Konferencja Episkopatu Polski
    Kościół katolicki w PRL
    analiza prozopograficzna
    wykształcenie i formacja intelektualna
    doświadczenie pasterskie – pokolenie sakry biskupiej (
    Opis:
    Wśród polskich ojców soborowych – uczestników Soboru Watykańskiego II – wyodrębniono trzy kategorie związane ze sprawowanymi godnościami, urzędami oraz święceniami (biskupi ordynariusze; biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie; wyżsi przełożeni zakonni). Analiza prozopograficzna całej zbiorowości przeprowadzona została w oparciu o cztery cechy służące opisowi: wykształcenia i formacji intelektualnej; doświadczenia pasterskiego – pokolenie sakry biskupiej (urzędu wyższego przełożonego zakonnego); udziału w obradach soborowych; aktywności w obradach soborowych. Badania pozwalają na sformułowanie nastę- pujących wniosków końcowych: 1) zdecydowana większość posiadała co najmniej stopień doktora, przy czym lepsze wykształcenie (stopień doktora habilitowanego oraz tytuły profesorskie) było udziałem przede wszystkim biskupów ordynariuszy; 2) ponad 25 proc. polskich ojców soborowych studiowało na uczelniach rzymskich, a blisko 75 proc. posiadało dyplomy uczelni polskich (najczęściej wybierano Katolicki Uniwersytet Lubelski); 3) wśród biskupów ordynariuszy dominowało pokolenie sakry (urzędu wyższego przełożonego zakonnego) 1946–1955, natomiast wśród biskupów i rezydujących w Rzymie pokolenie 1956–1965, a więc hierarchów młodych, często tylko z kilkuletnim doświadczeniem posługi biskupiej; 4) we wszystkich czterech sesjach Soboru Watykańskiego II uczestniczyło tylko 10 spośród wszystkich polskich biskupów; 5) w I sesji soborowej dominowali liczebnie biskupi ordynariusze, w trzech kolejnych biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie; 6) najczęściej wystąpienia publiczne w auli soborowej wygłaszali biskupi ordynariusze – prawie 75 proc. wszystkich przemówień polskich ojców soborowych, szczególną rolę spośród nich odegrali Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński oraz arcybiskup krakowski Karol Wojtyła; 7) odmiennie niż w przy- padku wystąpień publicznych, większość animadversiones (pisemne uwagi), składali przede wszystkim biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie (ponad 56 proc.); 8) polscy ojcowie soborowi stanowili największą delegację spośród episkopatów krajów Europy Środkowo-Wschodniej, często pełnili rolę przedstawicieli Kościoła milczenia zza „żelaznej kurtyny”, a ich udział w pracach Soboru Watykańskiego II miał znaczący wpływ na finalny kształt dokumentów soborowych. 
    Źródło:
    Studia Pelplińskie; 2019, 53; 33-74
    0239-4456
    Pojawia się w:
    Studia Pelplińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Władza ludowa contra brat Kloc. Z frontu walki z nielegalnym handlem dewocjonaliami w powiecie kozielskim w 1965 r.
    Communist authorities contra Brother Kloc. The battlefront against the illegal trade of devotional items in the Koźle district in 1965
    Autorzy:
    Szymański, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1044040.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    People’s Republic of Poland
    trade in the period of People’s Republic of Poland
    freedom of conscience and religion
    religious freedom
    church-state relations
    monks
    clergy
    Church in the period of People’s Republic of Poland
    law on religion
    Catholic Church
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    PRL
    handel w PRL
    wolność sumienia i religii
    relacje państwo-kościół
    zakonnicy
    duchowni
    osoba duchowna
    Kościół w PRL
    Kościół Katolicki
    Opis:
    W artykule przedstawiony został casus jednego z zakonników Kościoła Katolickiego. Zdaniem autora przypadek ten dobrze ilustruje realia, w jakich przyszło żyć duchowieństwu w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wojciech Kloc, ze Zgromadzenia Braci Albertynów, prowadził handel dewocjonaliami w celu zarobienia pieniędzy na remont dachu domu zakonnego. Z tego powodu został zatrzymany przez milicję przed jednym z kościołów w Kędzierzynie (powiat kozielski), gdzie odebrano mu dewocjonalia, którymi handlował oraz pieniądze, które przy nim znaleziono. Czyn, którego się dopuścił zakonnik, został zakwalifikowany jako przestępstwo w świetle ustawy z 1958 r. o zezwoleniach na wykonywanie przemysłu, rzemiosła, handlu i niektórych usług przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej. Sąd Powiatowy w Koźlu skazał brata Wojciecha Kloca na karę grzywny, nakazał pokrycie kosztów sądowych, a także orzekł przepadek dewocjonaliów na rzecz Skarbu Państwa. Artykuł oparty został na materiałach archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.
    The article presents the case of one of the monks of the Catholic Church. In the author’s opinion, this case is a good illustration of the realities of the clergy in the period of People’s Republic of Poland. Wojciech Kloc from the Albertine Brothers traded devotional objects in order to earn funds for the renovation of the roof of the monastery. For this reason, he was detained by the militia in the vicinity of one of the churches in Kędzierzyn (the Koźle district). The militia took away both the devotional items he was trading and the money found on him. The monk’s deed was recognised as a crime under the Act of 1958 on the permissions for non-public economic units to be engaged in industry, craft, trade and some services. The District Court in Koźle sentenced Brother Wojciech Kloc to a fine, ordered him to pay the court costs and ordered forfeiture of the devotional items to  the State Treasury. The present article is based on the archival documents from the Archives of the Institute of National Remembrance.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2019, 22; 191-200
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986) – ksiądz, publicysta, działacz Stowarzyszenia PAX, tajny współpracownik i major Służby Bezpieczeństwa na etacie niejawnym
    Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986) – Priest, Publicist, PAX Association Activist, Secret Collaborator and Clandestine Major of the Security Service
    Autorzy:
    Krzysztofiński, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20306792.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    security apparatus
    PAX Association
    Catholic Church in the Polish People’s Republic
    disintegration activities of the Security Service
    Ancora
    aparat bezpieczeństwa
    Stowarzyszenie PAX
    Kościół katolicki w PRL
    działania dezintegracyjne SB
    „Ancora”
    Opis:
    Artykuł ukazuje powstanie i funkcjonowanie periodyku „Ancora. Pismo katolików poświęcone zagadnieniom odnowy soborowej Kościoła” w ujęciu personalnym i strukturalnym. W tym przedsięwzięciu główną rolę odegrał ks. Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986), kapłan diecezji przemyskiej od 1943 r., osobowe źródło informacji SB, wreszcie jej funkcjonariusz na etacie niejawnym. Tekst jest przyczynkiem do dalszych pogłębionych badań nad działalnością dezintegracyjną prowadzoną przez różne struktury aparatu represji w PRL ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia na tym polu Departamentu IV SB MSW.
    The article shows the creation and functioning of the periodical Ancora. Pismo katolików poświęcone zagadnieniom odnowy soborowej Kościoła in personal and structural terms. Father Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986), a priest of the Przemyśl diocese since 1943, a personal information source of the Security Service, and finally its clandestine officer, played a major role in this endeavour. The text is a contribution to further in-depth research into the disintegration activities carried out by various structures of the repressive apparatus in the Polish People’s Republic, with particular emphasis on the significance of Department IV of the Security Service of the Ministry of the Interior in this field.
    Źródło:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2022, 20; 481-522
    1733-6996
    Pojawia się w:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kościół – Partia – teatr: Cenzura rozproszona w PRL
    Church–Party–Theater: Diffuse Censorship in the Polish People’s Republic
    Autorzy:
    Kościelniak, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29430912.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    censorship after 1945
    self-censorship
    Polish People’s Republic
    Catholic Church
    Teatr Powszechny in Warsaw
    Zygmunt Hübner
    Władysław Terlecki
    Jasna Góra Monastery
    cenzura po 1945
    autocenzura
    PRL
    Kościół katolicki
    Teatr Powszechny w Warszawie
    Jasna Góra
    Opis:
    Tekst jest analizą wydarzeń związanych z podjętą przez hierarchów Kościoła katolickiego próbą zablokowania premiery spektaklu Odpocznij po biegu w reż. Zygmunta Hübnera (prem. 11 listopada 1976 w Teatrze Powszechnym w Warszawie). Autor ukazuje mechanizmy działania cenzury w PRL na podstawie częściowo nieznanej korespondencji na linii Kościół – rząd – teatr oraz zestawienia medialnych przekazów na temat spektaklu z instrukcjami i raportami państwowej cenzury. Stawia tezę, że obowiązujące w narracjach dotyczących Polski Ludowej utożsamienie cenzury z instytucją GUKPPiW jest niewystarczające i błędne. W zamian proponuje ujęcie zgodne z koncepcją cenzury rozproszonej, rozumianej jako praktyka wynikająca z powiązań i zależności pomiędzy Kościołem, Partią i teatrem, w których urząd państwowej cenzury nie był jedyną instancją. Powiązania te miały szczególne znaczenie w przypadkach dotyczących ochrony uczuć religijnych.
    This article analyzes the events around the attempt of Catholic Church officials to block the premiere of Odpocznij po biegu (Rest after the Race), a play based on Władysław Terlecki’s novel, directed by Zygmunt Hübner (prem. 11 November 1976 in Teatr Powszechny, Warsaw). The author demonstrates the mechanisms of censorship in the Polish People’s Republic based on correspondence, partly unknown before, between the Church, the government, and the theater, as well as juxtaposing media accounts about the play and the instructions and reports of state censorship. He posits that the identification of censorship with the institution of the Chief Office for the Control of the Press, Publications, and Public Performances (GUKPPiW), established in narratives about People’s Poland, is insufficient and erroneous. Instead, he proposes an approach drawing on the concept of diffuse censorship, understood as a practice resulting from the interconnections and interdependencies between the Church, the Party, and the theater, in which the office of state censorship was not the only agent. These interconnections were particularly important in cases involving the protection of religious feelings.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 4; 139-163
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prawo o stowarzyszeniach jako instrument nadzorowania działalności zgromadzeń zakonnych w latach 1949-1989
    Law on Associations as an instrument to supervise the activities of religious congregations in the years 1949-1989
    Autorzy:
    Ordon, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043938.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-15
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    People's Republic of Poland
    Catholic Church
    religious orders
    the Law on Associations
    freedom of conscience and religion
    freedom of association
    associations in Poland
    anti-religious activities
    communist regime
    repression against religious orders
    Church-State relations
    religious organization
    religious freedom
    Law on Religion
    PRL
    Marxist-Leninist ideology
    ideologia marksistowsko-leninowska
    kościoły i związki wyznaniowe
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Kościół Katolicki
    zakony
    Prawo o Stowarzyszeniach
    reżim komunistyczny
    ograniczenia wolności religijnej w PRL
    Polska Ludowa
    zgromadzenia zakonne w PRL
    relacje państwo-kościół
    komunizm
    Kościół w PRL
    Opis:
    W Polsce po II wojnie światowej, prowadzona wówczas przez władze komunistyczne polityka wyznaniowa miała swe źródło w założeniach systemu marksistowsko-leninowskiego, ateistycznego w swej istocie, a w konsekwencji tego, wrogiego kościołom i związkom wyznaniowym. Ponieważ w Polsce przeważającą większość społeczeństwa stanowili wierni Kościoła katolickiego, toteż właśnie przeciwko instytucjom tego Kościoła skierowany został niemal cały impet antyreligijnej kampanii ówczesnych władz. Jedną z metod walki było instrumentalne stosowanie przepisów prawa stanowionego. Artykuł ukazuje takie właśnie wykorzystywanie przepisów rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach. Wszystkie zgromadzenia zakonne zostały podporządkowane przepisom tego prawa po wejściu w życie dekretu z 5 sierpnia 1949 r. Środkiem represji wobec zgromadzeń zakonnych Kościoła katolickiego stały się wówczas przepisy dotyczące nie tylko legalizacji zrzeszeń, czy likwidacji już działających, ale nawet te określające sprawowanie nadzoru nad działalnością tych zalegalizowanych zrzeszeń. W niniejszym opracowaniu pokazane zostały przykłady instrumentalnego wykorzystywania przepisów Prawa o stowarzyszeniach do kontrolowania i utrudniania działalności zgromadzeniom zakonnym.
    In Poland, after World War II, religious policy, led then by the communist government, was rooted in the Marxist-Leninist system that was atheistic in nature and, as a consequence, hostile to churches and religious associations. In Poland, the vast majority of the population were Catholic, so almost full brunt of anti-religious campaign of the then authorities was directed against the institutions of the Catholic Church. One of the methods of fighting was instrumental application of the provisions of statutory law. The article describes such an application of the Regulation of the President of the Republic of Poland of 27 October 1932 - Law on Associations. All congregations had to comply with the provisions of this law after the entry into force of the Decree of 5 August 1949. Thus, the rules relating not only to legalization or liquidation of the associations already operating, but even those defining supervision over the activities of these legalized associations  have become the means of repression against religious congregations of the Catholic Church. In this paper, the author presented examples of the instrumental application of the provisions of the Law on Associations to monitor and obstruct the activities religious orders.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2016, 19; 237-261
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konstytucyjna zasada oddzielenia państwa od kościoła w działalności Wydziału do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Krośnie wobec Kościoła Katolickiego
    The constitutional principle of separation of church and state in the operation of the Department of Religious Affairs in the Voivodeship office in Krosno against the Catholic Church
    Autorzy:
    Dyda, Konrad
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043972.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Polish People’s Republic
    Department for Religious Affairs
    Catholic Church
    separation of Church and State
    sacred architecture
    Church-State relations
    religious organization
    religious freedom
    freedom of conscience and religion
    religious communities
    communist regime
    Polska
    budownictwo sakralne
    oddzielenie państwa od kościoła
    Wydział do Spraw Wyznań
    związek wyznaniowy
    wolność sumienia i religii
    wolność sumienia i wyznania
    relacje państwo-kościół
    PRL
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    rozdział kościoła i państwa
    Kościół w PRL
    kościoły i związki wyznaniowe
    Krosno
    reżim komunistyczny
    Polska Ludowa
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest analiza działań Wydziału do Spraw Wyznań w Krośnie wobec Kościoła Katolickiego w perspektywie realizacji konstytucyjnej zasady oddzielenia państwa od kościoła. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 roku stanowiła, że kościół jest oddzielony od państwa (art. 70 ust. 2) i jednocześnie może swobodnie wypełniać swoje funkcje religijne (art. 70 ust. 1). Regulacja ta dotyczyła także innych związków wyznaniowych. Ówczesna nauka prawa konstytucyjnego pojmowała tę swobodę jako wolność głoszenia doktryny, organizowania zgromadzeń religijnych, udzielania posług, nauczania, tworzenia zakonów, utrzymywania kontaktów z zagranicznymi współwyznawcami. Swoistym standardem wobec Kościoła Katolickiego stało się dyskryminujące stosowanie prawa. Za przykład takiej sytuacji można uznać blokowanie i ograniczanie budownictwa sakralnego za pomocą środków prawnych – zwłaszcza karnych i administracyjnych. Wydział do Spraw Wyznań w Krośnie zasadę oddzielenia państwa od kościoła pojmował jako pełną laicyzację życia społecznego prowadząc m.in. akcję przeciwdziałania rozwojowi budownictwa sakralnego oraz podejmowania inicjatyw duszpasterskich przez kler katolicki (zwłaszcza w zakresie duszpasterstwa młodzieży).
    The subject matter of this article is the analysis of the action of the Department for Religious Affairs in Krosno against the Catholic Church in the light of the constitutional principle about Church and State separation. The Constitution of the Polish People’s Republic of 22 July 1952 set forth the separation of Church and State (Art. 70, para. 2) and stipulated that the Church can freely carry out its religious functions (Art. 70, para. 1). This provision applied also to other religious associations. Under the constitutional law at that time, this freedom was understood as the freedom to proclaim doctrine, organize religious assemblies, provide ministry and teaching, establish religious orders, and maintain contacts with the believers abroad. The law was used to discriminate against the Church, which became a kind of standard. For example, legal measures, especially penal and administrative sanctions, were employed to block and restrict the construction of buildings used for religious purposes. The constitutional principle concerning Church and State separation was understood by the Department of Religious Affairs in Krosno as a total secularization of social life. For example, it was used to justify taking actions against the development of buildings used for religious purposes or against any pastoral activities undertaken by the Catholic clergy, especially concerning the youth ministry.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2017, 20; 335-372
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Recepcja Soboru Watykańskiego II w Polsce w 1972-1978. Pomiędzy bullą «Episcoporum Poloniae coetus» a wyborem Kardynała Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową
    Autorzy:
    Białkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1830543.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-20
    Wydawca:
    Wydawnictwo Bernardinum
    Tematy:
    Catholic Church in the People’s Republic of Poland
    Vatican II
    Polish Bishops’ Conference
    liturgical reform
    synodality
    ecumenism
    religious life renewal
    higher catholic education renewal
    lay movements
    Kościół katolicki
    Kościół katolicki w PRL
    Sobór Watykański II
    recepcja Soboru Watykańskiego II w Polsce
    specjalistyczne Komisje Episkopatu Polski
    aplikacja nauczania soborowego w teologii polskiej
    reforma liturgii i pogłębienie studiów biblijnych
    Opis:
    Lata 1972-1978 zamykają fazę wczesną recepcji Soboru Watykańskiego II w Kościele katolickim w Polsce. Teoretyczne i praktyczne wcielanie idei soborowych odbywało się w specyficznych warunkach społeczno-politycznych państwa totalitarnego. Do najważniejszych zjawisk charakteryzujących drugą fazę należały: przemiany polskiej religijności; atomizacja środowisk laikatu; wzrost znaczenia kanałów komunikacji społecznej Kościoła instytucjonalnego z wiernymi; relacje hierarchów Kościoła katolickiego z opozycją demokratyczną; próby uregulowania stosunków dyplomatycznych PRL-Stolica Apostolska. Ważną rolę odgrywała działalność specjalistycznych Komisji Episkopatu Polski, które nadawały całemu procesowi właściwe tempo i wyznaczały główne kierunki zmian. Do najbardziej zaangażowanych gremiów należały: Komisja Liturgiczna, Komisja do Spraw Ekumenizmu, Komisja Apostolstwa Świeckich, Komisji do Spraw Nauki Katolickiej, Komisja Duszpasterstwa Ogólnego.  Skromne, ale zasadnicze cele zostały osiągnięte w zakresie aplikacji nauczania soborowego w teologii polskiej. Wśród wielu tytułów na szczególną uwagę zasługuje – opublikowana w 1972 r. – książka U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum IIpióra kardynała Karola Wojtyły. Ważne dla odnowy posoborowej prace wydali również: ks. Stanisław Olejnik (teologia moralna), ks. Wincenty Granat (teologia dogmatyczna), ks. Franciszek Blachnicki (teologia pastoralna i liturgika), o. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv. (historia ekumenizmu), ks. Feliks Zapłata SVD (misjologia), ks. Eugeniusz Weron SAC (teologia laikatu). Reforma liturgii objęła kilka wymiarów, przy czym wskazać można co najmniej trzy zasadnicze: przygotowania i redakcji nowych ksiąg liturgicznych; praktycznego przystosowania świątyń do nowego rytu mszy św. poprzez zmianę umiejscowienia ołtarza, tabernakulum oraz inne adaptacje architektoniczne; nowej formacji służby liturgicznej. Natomiast pogłębienie studiów biblijnych najpełniej uwidoczniło się poprzez tłumaczenie Pisma św. – tzw. Biblię Poznańską, która ukazała się w 1975 r. Z kolei praktyczna realizacja idei synodalności wyrażała się w kolejnych synodach: III Synodzie Warszawskim; Duszpasterskim Synodzie Archidiecezji Krakowskiej; I Synodzie Katowickim; II Synodzie Gdańskim; II Synodzie Częstochowskim; II Synodzie Lubelskim; II Synodzie Gnieźnieńskim. Sporym osiągnięciem ruchu ekumenicznego było podjęcie działalności przez Komisję Mieszaną Polskiej Rady Ekumenicznej i Komisji do spraw Ekumenizmu Episkopatu Polski. Dla wielu zgromadzeń zakonnych przystosowana odnowa życia wiązała się z powrotem do źródeł i pierwotnego ducha wspólnot. Odnowa katolickiego szkolnictwa wyższego wymagała szczególnego uporządkowania, uregulowania i ujednolicenia kwestii prawno-kanonicznej wydziałów teologicznych oraz ATK, co było przedmiotem szczególnej troski kardynała Karola Wojtyły. Wśród ruchów katolickich przykładem posoborowych przemian był dynamiczny rozwój Ruchu Żywego Kościoła/Ruchu Światło-Życie. W omawianym okresie wyraźny nacisk położono na kształtowanie się struktur oraz dopracowanie założeń koncepcyjnych.
    The period 1972-1978 concludes the early stage of the Vatican II implementation in Poland with its peculiar characteristics, given the socio-political conditions of a totalitarian state. It was marked by such phenomena as the changes in the Polish piety forms, the atomisation of the laity, the growing usage of the mass media by the Church, the ties with the political opposition and the efforts to normalise the Polish - Holy See diplomatic relations. Moreover, some achievements were made when it comes to the post-Vatican II Theology. We should mention here the works of Karol Wojtyla, Stanislaw Olejnik (Moral Theology), Wincenty Granat (Dogmatic Theology), Franciszek Blachnicki (Pastoral Theology and Liturgy), Stanislaw Celestyn Napiorkowski (Ecumenism), Feliks Zaplata (Missiology) and Eugeniusz Waron (Theology of Laity). The liturgical reform was applied with the new books printed, liturgical space alterations made and the lay ministers trained. The new, revised edition of the Scripture called The Poznan Bible was published in 1975. Synods were held in Warsaw, Cracow, Katowice, Gdansk, Czestochowa, Lublin and Gniezno. Some new regulations were introduced to the Catholic university institutions, most notably to the Catholic Theological Academy in Warsaw. There was a growth of the Church movements and associations such as the Light-Life Movement. That time was characterised by the effort to develop the new conceptual framework of the Vatican II renewal in Poland and to establish its institutional applications. 
    Źródło:
    Studia Pelplińskie; 2018, 52; 29-80
    0239-4456
    Pojawia się w:
    Studia Pelplińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polscy ojcowie Soboru Watykańskiego II. Wstęp do badań nad episkopatem Kościoła katolickiego w PRL w latach sześćdziesiątych XX wieku
    Polish Fathers of the Second Vatican Council. Introduction to research on Polish Bishops in the Polish People’s Republic in the sixties of the 20th century
    Autorzy:
    Białkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545225.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-31
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    Sobór Watykański II
    polscy ojcowie soborowi
    episkopat Kościoła katolickiego
    Konferencja Episkopatu Polski
    Kościół katolicki w PRL
    analiza prozopograficzna
    wykształcenie i formacja intelektualna
    doświadczenie paster-skie – pokolenie sakry biskupiej (urzędu wyższego przełożonego zakonnego)
    udział w obradach soborowych
    aktywność w obradach soborowych
    Polish conciliar fathers
    Catholic bishops
    Polish bishops’ conference
    Catholich Church in PPR
    prosopographical analysis
    education and intellectual formation
    participation in conciliar debates
    Opis:
    Wśród polskich ojców soborowych – uczestników Soboru Watykańskiego II – wyodrębniono trzy kategorie związane ze sprawowanymi godnościami, urzędami oraz święceniami (biskupi ordynariusze; biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie; wyżsi przełożeni zakonni). Analiza prozopograficzna całej zbiorowości przeprowadzona została w oparciu o cztery cechy służące opisowi: wykształcenia i formacji intelektualnej; doświadczenia pasterskiego – pokolenie sakry biskupiej (urzędu wyższego przełożonego zakonnego); udziału w obradach soborowych; aktywności w obradach soborowych. Badania pozwalają na sformułowanie następujących wniosków końcowych: 1) zdecydowana większość posiadała co najmniej stopień doktora, przy czym lepsze wykształcenie (stopień doktora habilitowanego oraz tytuły profesorskie), było udziałem przede wszystkim biskupów ordynariuszy; 2) ponad 25% polskich ojców soborowych studiowało na uczelniach rzymskich, a blisko 75% posiadało dyplomy uczelni polskich (najczęściej wybierano Katolicki Uniwersytet Lubelski); 3) wśród biskupów ordynariuszy dominowało pokolenie sakry (urzędu wyższego przełożonego zakonnego) 1946-1955, natomiast wśród biskupów i rezydujących w Rzymie pokolenie 1956-1965, a więc hierarchów młodych, często tylko z kilkuletnim doświadczeniem posługi biskupiej; 4) we wszystkich czterech sesjach Soboru Watykańskiego II uczestniczyło tylko 10 spośród wszystkich polskich biskupów; 5) w I sesji soborowej dominowali liczebnie biskupi ordynariusze, w trzech kolejnych biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie; 6) najczęściej wystąpienia publiczne w auli soborowej wygłaszali biskupi ordynariusze – prawie 75% wszystkich przemówień polskich ojców soborowych, szczególną rolę spośród nich odegrali Pry-mas Polski kardynał Stefan Wyszyński oraz arcybiskup krakowski Karol Wojtyła; 7) odmiennie niż w przypadku wystąpień publicznych, większość animadversiones (pisemne uwagi), składali przede wszystkim biskupi sufragani i rezydujący w Rzymie (ponad 56%); 8) polscy ojcowie soborowi stanowili największą delegację spośród episkopatów krajów Europy Środkowo-Wschodniej, często pełnili rolę przedstawicie-li Kościoła milczenia zza „żelaznej kurtyny”, a ich udział w pracach Soboru Watykańskiego II miał znaczący wpływ na finalny kształt dokumentów soborowych.
    Three categories of Polish conciliar fathers – participants of the Second Vatican Council – have been set apart. These categories have to do with their dignities, offices and ordinations (ordinaries, suffragan bishops and residents in Rome, higher superiors in orders). Prosopographical analysis of these people was carried out on the basis of 4 factors: education, intellectual formation, pastoral experience, participation in conciliar debates. Following conclusions have been drawn: 1) Vast majority had a doctoral degree. Mostly ordinaries had habilitation and profes-sorship. 2) Over 25% of Polish conciliar fathers studied at Roman universities and almost 75% had degrees from Polish universities. 3) Among the ordinaries the genera-tion of the office of a higher order’s superior – 1946-1955. Among bishops and resi-dents in Rome dominated the 1956-1965 generation, i.e. the hierarchy of the young. 4) In all four sessions of the Council only 10 bishops took part. 5) In the first session ordinaries were a majority. In the following sessions suffragan bishops and residents in Rome were a majority. 6) Public speeches were held mostly by ordinaries (75% of all speeches by Polish bishops). A special role was played by the president of Polish bishops’ conference – cardinal Stefan Wyszyński and Cracow’s archbishop Karol Wojtyła. 7) Different than in the case of public speeches, most animadver-siones (written remarks) were submitted by suffragan bishops and residents in Rome (over 56%). 8) Polish conciliar fathers were the most numerous delegation among bishops’ conferences from Middle-Eastern Europe. They were representatives of the silent Church behind the Iron Curtain. Their participation in the works of the Council had a decisive impact on the final documents of the Council.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2019, 132; 269-315
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Status prawny Kościoła katolickiego w PRL
    Autorzy:
    Krawczyk, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1826477.pdf
    Data publikacji:
    2019-08-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    państwo
    Kościół katolicki
    charakter prawny
    osobowość publicznoprawna
    Opis:
    Status prawny Kościoła katolickiego w PRL nie był jasno zdefiniowany. Analiza ówczesnegoprawodawstwa oraz wzajemnych relacji państwa i Kościoła prowadzi do wniosku, iż władzy,wbrew założeniom, nie udało się sprowadzić Kościoła katolickiego do instytucji prywatnej.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach; 2016, 37, 110; 151-165
    2082-5501
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego - odpowiedzi na pytania związane z problematyką stosunków państwo-Kościół, przygotowujące LWP do drugiej wizyty papieża w polsce w dniach 16-23 czerwca 1983 roku
    Autorzy:
    Orłowski, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2230842.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    PRL
    Siły Zbrojne PRL
    Ludowe Wojsko Polskie
    Kościół katolicki
    Jan Paweł II
    Opis:
    Artykuł zawiera edycję tekstu stworzonego w Głównym Zarządzie Politycznym Sił Zbrojnych komunistycznej Polski, przeznaczonego do „pracy” oficerów politycznych „ludowego” Wojska Polskiego z żołnierzami. Dokument, powstały przed wizytą papieża Jana Pawła II w Polsce, zawiera postulowane przez władze w Warszawie poglądy na temat Watykanu i jego stosunków z Polską, pobożności Polaków oraz rzekomo pojednawczego stosunku prymasa Józefa Glempa do władz komunistycznych. Opublikowany tekst ukazuje metody kształtowania pożądanych poglądów politycznych żołnierzy w trudnych dla władz latach osiemdziesiątych XX w.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2023, 41, 1; 459-470
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów
    Autorzy:
    Łatka, Rafał (1985- ).
    Współwytwórcy:
    Marecki, Józef (1957- ). Autor
    Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Wydawca
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Kościół katolicki
    Kościół a państwo
    Polityka wyznaniowa
    Prześladowania polityczne
    PRL
    Opracowanie
    Opis:
    Bibliografia przy rozdziałach. Indeks.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Michał Plater-Zyberk (1937–1981). Szkic do portretu patrona Szczecińskiego Klubu Katolików
    Michał Plater-Zyberk (1937-1981). A sketch for a portrait of the patron of Szczecin’s Catholic Club
    Autorzy:
    Siedziako, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2168155.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Kościół katolicki i niezależne środowiska katolickie w PRL
    komunistyczne represje wobec działaczy katolickich
    opozycja demokratyczna w PRL
    Szczeciński Klub Katolików
    Catholic Church and independent Catholic communities in the PRL
    communist repression against Catholic activists
    democratic opposition in the PRL
    Szczecin Catholic Club
    Opis:
    Michał Plater-Zyberk was born in 1937 in Vilnius in a family of patriotic and independent traditions. He was soon orphaned as a teenage boy and was also the subject of first repression – in 1954 he was prevented from starting his studies due to his origin and lack of affiliation with the Communist Youth Union of Poland. Only in the so-called. Thaw in 1956 was admitted to study at the Szczecin University of Technology. After graduation, he started working in state railroads, with whom he remained involved throughout his professional career. Since the sixties he has co-created an independent environment of secular Catholic intelligentsia, St. Andrzej Bobola at ul. Post Office in Szczecin. At the same time he was active in the Polish Tourist-Touring Society. In the seventies, he co-organized family church counseling and supported various independent initiatives. By signing petitions and making your private apartment available to opposition parties. For social activities and relationships with the Church he was faced with further repressions: in 1967 he was suspended in the rights of the tourist guide, and in 1978 degraded from the occupied position. In 1980 he was a co-founder of the Szczecin Catholic Club and co-organizer of the Independent Self-Governing Trade Union Solidarity in the Pomeranian Regional Railways Board. He became the chairman of the union cell at his workplace and entered the regional authorities of Solidarity. He died suddenly during a holiday trip to Zakopane in February 1981. In 1986 his name was accepted by the Szczecin Catholic Club in recognition of his co-founder.
    Źródło:
    Polish Biographical Studies; 2017, 5; 121-152
    2353-9291
    Pojawia się w:
    Polish Biographical Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przygotowania do Soboru Watykańskiego II w opinii polskich dyplomatów
    Autorzy:
    Kucharski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/608485.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Sobór Watykański II
    relacje państwo–Kościół
    Stolica Apostolska
    polityka wschodnia Watykanu
    komunistyczna dyplomacja
    polityka zagraniczna PRL
    Opis:
    Preparations for the Second Vatican Council as Seen by Polish DiplomatsA presentation of the way in which the staff of the Polish Embassy in Rome observed preparations for the Second Vatican Council in 1958–1962. The text belongs to a current of research analysing the attitude of the communists towards the Catholic Church and relations between communist states and the Vatican. The author provides information about diplomats who obtained data concerning the Apostolic See and the titular preparations as well as their chief informers. He also indicated the cooperation between Polish diplomats and those of other communist countries regarding information exchange, joint policies vis a vis the See, and the participation in the Council of bishops from various member–countries of the Soviet sphere of influence. The article is based predominantly on material produced by the diplomatic service: dispatches, notes, reports, and analyses by the staff of the Embassy of the People’s Republic of Poland in Rome.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2016, 48, 2
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sposoby walki z Kościołem w PRL w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku
    The ways of fighting against the Church in Polish People’s Republic (PRL) in the 40s and 50s of the 20th century
    Autorzy:
    Chmielecki, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/553656.pdf
    Data publikacji:
    2019-06-28
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów
    Tematy:
    Kościół
    państwo
    prześladowanie
    porozumienie
    prymas
    Church
    state
    persecution
    agreement
    primate
    Opis:
    Nowa władza w powojennej Polsce na wszelki sposób starała się usunąć obecność Kościoła z życia publicznego albo przynajmniej ją marginalizować. Rządzący traktowali partię i państwo z jednej oraz Kościół z drugiej strony jako dwa odrębne byty. Uznanie praw Kościoła i ludzi wierzących miało charakter koncesyjny, traktowano je jako przywilej udzielony przez suwerena, czyli państwo i partię. Wyraźnie została za¬znaczona nadrzędność państwa, jego charakteru ideologicznego i jego funkcji wład¬czych. Ograniczenia działalności Kościoła przez władze komunistyczne można podzie¬lić na dwa okresy: do 1956 roku, gdzie represje i prześladowania miały charakter bardziej otwarty i bezpardonowy oraz te następujące po przejęciu sterów rządowych przez Wła-dysława Gomułkę. W pierwszym okresie odnajdujemy np. pozbawienie Kościoła praw majątko¬wych, upaństwowienie Caritas, dekret o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, wreszcie aresztowanie i więzienie kardynała Wyszyńskiego. Natomiast w czasie rządów Gomułki m.in. nauka religii zaczęła być usuwana ze szkół, zaprzestano udzielania zezwoleń na budowę nowych kościołów, ograniczono liczbę dni wolnych od pracy, które miały za podstawę święta kościelne.
    The new authority in post-war Poland was trying to remove or at least to minimise the presence of Church in the public life in every way. The politicians were treating the party and the country on the one hand and the Church on the other hand as two separate beings. The acknowledgment of Church and Christian rights had a licensing character, treated as a privilege provided by the sovereign, in other words by the country or the party. The superiority of the country was clearly marked, its ideological character and function of management. The Church limitation by the communist state can be divided into two periods: up to the year 1956 where repressions and persecutions were more open and ruthless and those after taking the governmental reigns by Władysław Gomułka. In the first period we find deprivation of Church property rights, nationalization of ‘Caritas’, the decree of taking the clerical positions in the Church, finally the arrest and the imprisonment of cardinal Wyszyński. While the reigns of Władysław Gomułka, among others, religious education was withdrawn from schools, permissions for new churches building were not given, public holidays based on Church holiday were reduced.
    Źródło:
    Sympozjum; 2019, 1(36); 285-306
    2543-5442
    Pojawia się w:
    Sympozjum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przepis na kościół. Dyskusje o współczesnej architekturze sakralnej w Polsce w latach 80. XX wieku
    A Recipe for a Church. Discussions on Contemporary Sacral Architecture in Poland in the 1980s
    Autorzy:
    Głowacki, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15582257.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    architektura w PRL
    architektura sakralna
    budownictwo polskie po 1945
    lata 80. XX w.
    krytyka architektoniczna
    Sobór Watykański II
    Kościół Katolicki
    architecture in Communist Poland (PRL)
    sacral architecture
    Polish construction projects after 1945
    the 1980s
    architectural criticism
    Vatican Council II
    Catholic Church
    Opis:
    Od około połowy lat 70. XX nastąpił bezprecedensowy wzrost liczby budowanych w Polsce kościołów, osiągając kulminację w latach 80. Wzmożonemu ruchowi budowlanemu towarzyszył rozwój krytyki architektonicznej. Uprawiali ją projektanci, artyści, inwestorzy i teoretycy. Artykuł wskazuje głównych uczestników debat toczonych w ostatniej dekadzie istnienia PRL, a dotyczących projektowanych i budowanych wówczas kościołów, omawia kluczowe praktyczne i teoretyczne aspekty projektowania i wznoszenia świątyń poruszane przez nich, takie jak: stosunek do tradycji, jakość sztuki sakralnej, podstawowe zasady projektowania kościołów i inspiracje zagraniczne.
    In the 20th century, particularly after the Second Vatican Council (1962-1965), journalism gained essential impact on sacral architecture in Western Europe. Around that time criticism of sacral architecture in Poland was poorly developed, becoming important only as of around the mid-1970s. It was then that an unprecedented increase in the number of churches raised in Poland occurred, the phenomenon climaxing in the 1980s. The intensified construction efforts were accompanied by the development of architectural criticism. It was conducted at the time by designers, artists, investors, and theoreticians. The identified critical voices published in Poland reveal a rift between design demands raised by architects’ circles and the final forms of the erected churches.   The authors of the discussed texts coincided in the recognition of an urgent need to raise many churches and in an unfavourable opinion on the majority of sacral construction projects in Poland. They argued as for the evaluation of the architecture’s formal language. Some defended Modernism, others were tempted to accept Post-Modernism, which was gradually gaining prominence. The regular benchmark for the debaters was the tradition of the Catholic Church and its building, and the concordance with it was one of the basic principles in designing a church. Critics also discussed architectural projects from Western countries wondering what the most appropriate forms for Polish churches involving reference to Polish heritage should be. In view of the construction projects implemented at the time what was of high importance were remarks made by the debaters on high spatial, aesthetical, and technological values which the church designs introduced into Poland’s native architectural landscape. Furthermore, the debaters did not fail to mention practical and technical aspects of sacral structures and the necessity to economize resources. What proved quite controversial was the churches’ furnishing and the quality of artworks placed inside   However, despite many objections as for the quality of the erected churches, the future of sacral architecture loomed optimistic to the debaters in the Poland of the 1980s. The period was considered of breakthrough character. The herald of a positive transformation was seen in the church in Warsaw’s Ursynów District (Church of the Ascension, designed by Marek Budzyński, in cooperation with Zbigniew Badowski and Piotr Wicha, 1982–1989). A peculiar conditioning of the designs, a symbolic importance of churches and their political impact made this sphere of architects’ activity different than the remaining ones of their work in Communist Poland. Polish debates on church architecture from the 1980s, much later than those conducted in Western Europe, also differed in the sense that they were more pragmatic than ideological.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2022, 84, 1; 171-198
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ukradzione święto. Dożynki w PRL
    Autorzy:
    Milewska, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1042615.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Święto Plonów
    dożynki
    komunistyczna propaganda
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    polska wieś
    Kościół katolicki
    harvest festival
    communist propaganda
    Polish People’s Republic
    Polish village
    Catholic Church
    Opis:
    Artykuł przedstawia historię dożynek w Polsce od czasów stalinowskich do lat 80. XX wieku. Pokazuje ich organizację i przebieg w poszczególnych okresach, jednak największy nacisk kładzie na ideologiczne znaczenie tego święta polskiej wsi „skradzionego” przez komunistów. Świadczy też o oporze Kościoła katolickiego i społeczności wiejskiej wobec zawłaszczenia przez władze wielowiekowej tradycji. Tekst powstał na podstawie badań archiwalnych przeprowadzonych w Warszawie, Krakowie i Gdańsku.
    The article presents the history of the harvest festival (called “dożynki”) in Poland from the Stalinist times until the 1980s. It shows its organization and course in particular periods, however, it puts the greatest emphasis on the ideological significance of this holiday of the Polish village “stolen” by the communists. It also shows resistance on the part of the Catholic Church and the rural community towards the appropriation of centuries-old tradition by the authorities. The text is based on archival research conducted in Warsaw, Kraków and Gdańsk.
    Źródło:
    Zeszyty Wiejskie; 2020, 26; 179-201
    1506-6541
    Pojawia się w:
    Zeszyty Wiejskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Stop Bothering Us...”. The Construction of the Chapel in Wilczkowice
    Przestańcie nam przeszkadzać…”. Budowa kaplicy w Wilczkowicach
    Autorzy:
    Klocek, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/560608.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
    Tematy:
    Wilczkowice
    Church-government relations
    Polish People's Republic
    sacred buildings
    relacje państwo - Kościół
    PRL
    budownictwo sakralne.
    Opis:
    The conflict in Wilczkowice is an example of the struggle against the Polish People's Republic, the development of church architecture and the church in Konecki county from 1945-1989. There were hundreds of such examples throughout the country. In every parish priests had to deal with the extremely important issue of combating communist dignitaries investment of a religious nature because this was one of the factors limiting the pastoral activity of priests. The ultimate goal of this battle was to be complete the secularization of Polish society. The faithful came face to face with this reality when supporting the activities of the clergy in wanting to set up a chapel in Wilczkowice. The local authorities of the state didn't intend however to allow plans of this type. Because they knew very well that it was only the first step towards creating a new parish in this village. This was at odds with the generally prevailing assumptions of the Communist Party, which sought to advance the fight against all manifestations of religiosity. In architecture the new world would replace the elements of spirituality exclusively with materialism. With the inability to achieve their own goals in a legal way the local parishioners were forced to take a path incompatible with the then applicable law. 1972 seemed to be an exceptional year in this extremely difficult struggle. November and the December were months in which the Wilczkowic community made an effort to convert a brick building that had been used as a barn into a house of prayer. Even though the authorities tried a variety of ways to prevent this the community did not give up. Restrictions and harassment, which were applied to persons who were, to a greater or lesser degree, involved in the creation of the chapel in Wilczkowice were considerable and could effectively discourage all attempts in this regard. It is worthwhile to recall the memory of the unknown heroes who found enough courage to fight for religious freedom. This article most likely does not cover all the people who should be mentioned. However the long-term battle, which the residents of villages fought, shows the different forms of anti-communist resistance by Catholics and is a fragment of the road to regaining the independence of Poland.
    Konflikt w Wilczkowicach stanowi przykład walki władz Polskiej Rzeczpospolitej Lu-dowej z rozwojem budownictwa sakralnego i kościelnego na terenie powiatu koneckiego w latach 1945-1989. Podobnych sytuacji w skali kraju były setki. W każdej z parafii du-chowni musieli mierzyć się z niebywale istotnym problemem zwalczania przez komuni-stycznych dygnitarzy inwestycji o charakterze religijnym. Był to bowiem jeden z elemen-tów ograniczania działalności duszpasterskiej kapłanów. Finalnym celem tej batalii miała być pełna laicyzacja polskiego społeczeństwa. Z tak uformowaną rzeczywistością przyszło zmierzyć się wiernym oraz wspomagają-cym ich działania duchownym chcącym utworzyć kaplicę w Wilczkowicach. Lokalne wła-dze państwowe nie miały zamiaru jednak zezwalać na tego typu plany. Doskonale bowiem wiedziały, że jest to tylko pierwszy krok w kierunku utworzenia w tej wiosce nowej parafii. To zaś kłóciło się z ogólnie panującymi założeniami partii komunistycznej, które z góry dążyły do zwalczania przejawów wszelkiej religijności. W budowanym, nowym świecie pierwiastek duchowości zastąpić miał wyłącznie materializm. Niemożność realizacji wyznaczonych sobie celów w sposób legalny zmusiła więc tam-tejszych parafian do obrania ścieżki niezgodnej z ówcześnie obowiązującym prawem. Wyjątkowy w tej niezwykle trudnej walce wydaje się być rok 1972. Listopad i grudzień były wtedy miesiącami, w których społeczność Wilczkowic podjęła wysiłek przekształcenia murowanego budynku, spełniającego niegdyś funkcję obory, w dom modlitwy. Pomimo działań władz państwowych, próbujących wszelakimi sposobami, przeszkodzić im w tych czynnościach, nie poddali się. Restrykcje i szykany, jakie zastosowano wobec osób, które w większym lub mniejszym stopniu, zaangażowały się w sprawę utworzenia kaplicy w Wilczkowicach, były przecież niemałe i mogły skutecznie zniechęcić do podejmowania jakichkolwiek prób w tej kwestii. Warto więc przywracać pamięć o bezimiennych bohaterach, którzy znaleźli w sobie odwagę, aby walczyć o wolność religijną. Zapewne tekst tego artykułu nie obejmuje wszystkich pokrzywdzonych osób, które należałoby wspomnieć. Wieloletnia batalia, jaką stoczyli mieszkańcy wioski, dowodzi jednak różnych form antykomunistycznego oporu katolików i „jest fragmentem drogi do odzyskania niepodległości Polski.
    Źródło:
    Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia; 2016, 23; 143-169
    0208-7626
    Pojawia się w:
    Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historyczne i polityczne aspekty komunikacji społecznej prymasa Józefa Glempa w okresie przełomu w Polsce w latach 1981-1992
    Autorzy:
    Kindziuk, Milena (1970- ).
    Współwytwórcy:
    Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Instytucja sprawcza Wydawca
    Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydawca
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu ; Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    Tematy:
    Glemp, Józef (1929-2013)
    Kościół katolicki
    Duszpasterstwo
    Komunikacja społeczna
    Kościół a państwo
    PRL
    Prymasi
    Prymasostwo
    Transformacja systemu społeczno-gospodarczego
    Monografia
    Opis:
    Na stronie przytytułowej: Centralny Projekt Badawczy IPN. Władze komunistyczne wobec kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989.
    Bibliografia, netografia na stronach [583]-610. Indeks.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Ramowy plan Centralnego Zespołu Koordynacyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych dotyczący zabezpieczenia państwowych i kościelnych uroczystości jubileuszowych w 1966 r.
    Autorzy:
    Filipiak, Stanisław (1924-2008 )
    Powiązania:
    Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej 2018, T. 11, s. 283-294
    Współwytwórcy:
    Noszczak, Bartłomiej (1976- ). Wstęp
    Data publikacji:
    2018
    Tematy:
    Kościół katolicki
    Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Polska ; 1954-1996)
    Kościół a państwo
    Służba bezpieczeństwa
    Tysiąclecie chrztu Polski (1966)
    Polityka wyznaniowa
    PRL
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł z czasopisma naukowego
    Wydawnictwo źródłowe
    Opis:
    Artykuł przedstawia przygotowania do jubileuszowych obchodów tysiąclecia chrztu Polski i jej państwowości. Autor sprawozdania, generał brygady Milicji Obywatelskiej był wiceministrem spraw wewnętrznych. Wymienia wszystkie jednostki MSW odpowiedzialne za „zabezpieczenie” obchodów Millenium.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Wartość badawcza archiwaliów Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie jako źródła do dziejów aparatu wyznaniowego PRL
    Autorzy:
    Bielaszka-Podgórny, Barbara.
    Powiązania:
    Pamięć i Sprawiedliwość 2019, nr 1, s. 438-457
    Data publikacji:
    2019
    Tematy:
    Kościół katolicki
    Wydział do Spraw Wyznań (Urząd Wojewódzki ; Tarnów)
    Polityka wyznaniowa
    Kościół a państwo
    Dokumenty
    Zbiory archiwalne
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł z czasopisma naukowego
    Opis:
    Artykuł omawia zbiory Wydziału do spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Tarnowie. Akta te stanowią źródło do badań nad polityką wyznaniową realizowaną w PRL na szczeblu wojewódzkim.
    Bibliografia na stronach 453-455.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Biskupi czasów przedrozbiorowych w świetle propagandy antykościelnej prowadzonej przez władze polityczne Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w latach 1944–1989
    Autorzy:
    Jaworski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/669451.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    People’s Republic of Poland (PRP)
    propaganda
    bishops
    Roman-Catholic Church
    fight against religion
    Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL)
    biskupi
    Kościół rzymskokatolicki
    walka z religią
    Opis:
    One of the fundamental ideological goals of communists coming into power in Poland after the end of the World War II was the fight against religion. The goal resulted in the marxist-leninist ideology (based on dialectical and historical materialism) which rejected the existence of God. No wonder that the contemporaneous political authorities supported by the ideology mentioned above towards wide spread devotion of the society treated the Church as the opponent which can make them less powerful. Hence, the People’s Republic of Poland (PRP) authorities used in a different intensity the policy of repression and condemnation against the Church in years 1944–1989. Anti-church propaganda became the crucial element of the government’s policy. The propaganda covered various aspects of life and functioning of the Church.The present article highlights the political propaganda of the PRP and what was carefully underlined was the fact how the propaganda presented particular bishops from old Polish times showing at the same time, based on certain examples, manipulation, lies, and lack of reliability and objectivity of the contemporaneous propaganda.
    Jednym z podstawowych ideologicznych celów przejmujących władzę komunistów w Polsce po zakończeniu II była walka z religią. Cel ten wynikał z przyjętej ideologii marksistowsko-leninowskiej (opartej na materializmie dialektycznym i historycznym) odrzucającej istnienie Boga. Nic więc dziwnego, że ówczesne władze polityczne na powyższej podbudowie ideologicznej wobec powszechnie występującej religijności społeczeństwa traktowały Kościół jako konkurenta, który mógłby osłabić jej autorytet. Z tego powodu władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) w latach 1944–1989 z różnym nasileniem stosowały wobec Kościoła politykę represji i deprecjonowania. Istotnym elementem prowadzonej polityki stała się antykościelna propaganda obejmująca różnorodne aspekty życia i funkcjonowania Kościoła.W niniejszym artykule zwrócono uwagę na propagandę polityczną PRL, a konkretnie próbowano ukazać, w jakim świetle ta propaganda przedstawiała poszczególnych biskupów z czasów staropolskich, ukazując przy tym, w oparciu o poszczególne przykłady, manipulację, kłamstwa, brak rzetelności i obiektywizmu ówczesnej propagandy.
    Źródło:
    Tarnowskie Studia Teologiczne; 2016, 35, 2
    2391-6826
    0239-4472
    Pojawia się w:
    Tarnowskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wschodnioniemiecka recepcja wymiany listów między polskimi i niemieckimi biskupami w 1965 roku
    East Germany reception of letters exchange between Polish and German bishops in 1965
    Autorzy:
    Wojtaszyn, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477276.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    NRD
    PRL
    propaganda
    Kościół
    list biskupów
    prasa
    GDR
    Church
    letter of bishops
    press
    Opis:
    The text presents an attempt to depict the reception of the exchange of letters between the Polish and German episcopacy in 1965, by the GDR government. It points out the direct reactions undertaken by the party and state elites in order to decrease the importance and the international aspect of the clergy initiative. The propaganda actions included a wide range of instruments and tools available for the state government, primarily the media. It resulted in marginal interest in this topic among the GDR society and creation of the reception of the event desired by the government
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 29; 94-109
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prymas Stefan Wyszyński w okresie przełomu 1956-1957
    Primate Stefan Wyszyński in the time of political change in 1956-1957
    Autorzy:
    Łatka, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1195629.pdf
    Data publikacji:
    2021-01-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    prymas Stefan Wyszyński
    Kościół katolicki
    władze PRL
    primate Stefan Wyszyński
    Catholic Church
    government of the Polish People’s Republic
    Opis:
    Wydarzenia, jakie miały miejsce w Polsce w październiku 1956 r., przyniosły szereg istotnych zmian w systemie politycznym PRL. Kardynał Wyszyński w ich wyniku powrócił do sprawowania swoich funkcji kościelnych. Stało się to na warunkach prymasa, który wymusił na władzach spełnienie swoich postulatów. W czasie kolejnych miesięcy przełomu politycznego 1956-1957 kard. Wyszyński wykazał się wielkim zmysłem analizy rzeczywistości społecznej oraz wyczuciem realiów, w jakich przyszło mu działać. Uporządkował sytuację wewnętrzną Kościoła i zapewnił mu możliwość autonomicznego działania, nakreślił priorytety na kolejne lata oraz nie dał się nabrać na fałszywe deklaracje władz.
    The events that took place in Poland in October 1956 brought about a number of significant changes in the political system of the Polish People’s Republic. As a result, Cardinal Stefan Wyszyński returned to the execution of his ecclesial functions. It happened on the terms of the Primate who forced the authorities to meet his demands. During the following months of the political breakthrough of 1956-1957, Cardinal Wyszyński showed a great sense of analysis of the socio-political sphere and a sense of reality in which he had to act. He put order in the internal situation of the Church and provided it with the opportunity to act autonomously; he outlined priorities for the coming years and was not deceived by the authorities' false declarations.
    Źródło:
    Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2020, 27, 2; 207-218
    1232-1575
    Pojawia się w:
    Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metody działań organów bezpieczeństwa wobec duchowieństwa i wiernych Kościoła rzymskokatolickiego w województwie koszalińskim w latach 1950-1975
    Autorzy:
    Konkol, Konrad
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1591126.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Roman Catholic Church
    Security Service
    Security Authorities
    Koszalin Province
    Polish People’s Republic
    repressions
    congregation
    believers
    Kościół rzymskokatolicki
    organy bezpieczeństwa
    województwo koszalińskie
    PRL
    represje
    wierni
    Opis:
    Koniec II wojny światowej to czas, w którym Polska znalazła się pod wpływem Związku Radzieckiego. W latach czterdziestych XX wieku zinstytucjonalizowana władza komunistyczna dotykała i sprawowała kontrolę nad każdym aspektem życia codziennego obywateli. Jednym z najtrudniejszych do wprowadzenia w życie działań była sekularyzacja polskiego społeczeństwa. Katolicki światopogląd był wówczas jednym z najistotniejszych czynników, które wpływały na zachowanie oraz sposób myślenia społeczności polskiej, jednocześnie wyraźnie kontrastując z głoszonym przez komunistów ateizmem. Z tego powodu ówczesne organy bezpieczeństwa ustanowiły sprawę nadzoru kleru jako priorytet. W związku z tym postanowieniem, władze wprowadziły represje mające na celu podważenie autorytetu duchownych, a także odciągnięcie wierzących od nauk Kościoła rzymskokatolickiego. Działania w tym zakresie były prowadzone z równym natężeniem na obszarze całego kraju, włącznie z województwem koszalińskim, które zostało ustanowione latem 1950 roku.
    The end of the II WW brought Poland into the USSR’s influence zone. The 1940s was a decade which institutionalised the communist power imposed on every area of people’s lives. One of the most difficult task to implement was the secularization of polish society. Catholic world-view was one of the major factors that influenced their behaviour and way of thinking and meaningfully contrasted with atheism ‘recommended’ by the communists. That is why one of the Security Service priorities was clergy surveillance and repressions referred to undermine clergy’s authority as well as pulling back the believers away from the Roman Catholic Church learning. Those operations were equal in action in the whole country, including Koszalin Province, which was constituted in the summer of 1950.
    Źródło:
    Przegląd Zachodniopomorski; 2017, 1; 79-123
    0552-4245
    2353-3021
    Pojawia się w:
    Przegląd Zachodniopomorski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prymas Stefan Wyszyński wobec zagrożenia interwencją sowiecką i konsekwencje jego poglądów (1980–1981)
    Autorzy:
    Łatka, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/653748.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Prymas Polski
    Kościół w Polsce 1980–1981
    NSZZ „Solidarność”
    Stefan Wyszyński
    Edward Gierek
    PRL
    PZPR
    Polish Primate
    Church in Poland 1980–1981
    Independent Self-Governing Labour Union “Solidarity”
    Opis:
    Autor artykułu powziął za cel badawczy przedstawienie stosunku Prymasa Stefana Wyszyńskiego do zagrożenia interwencją sowiecką w latach 1980–1981 oraz wskazania na implikacje przyjętych przez niego poglądów. Kardynał ryzyko wkroczenia wojsk sowieckich we wzmiankowanym okresie oceniał jako poważne i mogące przynieść nieprzewidywalne rezultaty. Z jego spojrzenia na wspomnianą kwestię wynikały również poglądy na temat konieczności istnienia PZPR w ramach systemu Polski „ludowej”, dystans do politycznej sfery działalności Solidarności oraz negatywny stosunek do działalności Komitetu Obrony Robotników.The article’s author has decided to present Primate Stefan Wyszyński’s attitude towards the threat of Soviet military intervention in Poland in 1980–1981, and to indicate implications of his opinions and ideas. According to Cardinal Wyszyński, the risk of Soviet military invasion of Poland in the analysed period was serious and could produce unforeseen results. His opinion on the question had a bearing on his opinions that it was necessary for the Polish United Workers’ Party to exist within the system of “people’s” Poland, his distance to a political sphere of activity of the “Solidarity”, and a negative attitude towards operations of the Workers’ Defence Committee.
    Źródło:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2018, 53, 1
    2353-6403
    1230-5057
    Pojawia się w:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Budownictwo kościołów w diecezji częstochowskiej w latach 1945-1989
    Autorzy:
    Sznajder, Andrzej (1965- ).
    Współwytwórcy:
    Przeperski, Michał (1986- ). Recenzja
    Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział (Katowice). pbl
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Katowice : Oddział Instytutu Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Diecezja Częstochowska
    PRL
    Kościoły i kaplice
    Kościół a państwo
    Recenzja
    Artykuł z czasopisma naukowego
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Opis:
    Praca doktorska. Uniwersytet Rzeszowski.
    Budownictwo kościołów w diecezji częstochowskiej w latach 1945-1989.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Działalność prymasa Stefana Wyszyńskiego w perspektywie aparatu bezpieczeństwa
    The activities of Primate Stefan Wyszyński from the perspective of the security apparatus
    Autorzy:
    Dziurok, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2139255.pdf
    Data publikacji:
    2022-10-03
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    prymas Stefan Wyszyński
    aparat bezpieczeństwa
    relacje Kościół–państwo
    PRL
    Primate Stefan Wyszyński
    security apparatus
    Church-state relations
    Polish People’s Republic
    Opis:
    Funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa, którzy inwigilowali prymasa Stefana Wyszyńskiego przez cały okres jego urzędowania, kreślili uproszczoną wizję jego działalności, zredukowaną do aktywności na płaszczyźnie politycznej i  społecznej. Podkreślali jego antykomunistyczne nastawienie, odnotowując przy tym systematycznie „wrogie” wystąpienia. Zwracano uwagę na centralizm i autokratyzm  w zarządzaniu Kościołem, ale równocześnie dostrzegano w nim osobowość wielkiego formatu oraz człowieka oddanego bez reszty Kościołowi. Pod sam koniec życia prymasa aparat bezpieczeństwa kreślił już nieco inny jego obraz, wskazując na jego patriotyzm, zdolność do porozumienia i polityczny rozsądek.
    The functionaries of the security apparatus, who kept Primate Stefan Wyszyński under surveillance throughout his term in office, drew a simplified vision of his activities, reduced to the political and social sphere. They emphasized his anti-communist attitude, noting at the same time systematically “hostile” speeches. Attention was paid to his centralism and autocratic management of the Church, but at the same time he was perceived as a personality of great format, completely devoted to the Church. At the very end of his life, the security apparatus painted a slightly different picture of the Primate, pointing to his patriotism, ability to reach agreement and political sense.
    Źródło:
    Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2022, 29, 1; 258-269
    1232-1575
    Pojawia się w:
    Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cenzurowanie organu urzędowego kurii gorzowskiej w latach 1957–1959. Fragment polityki antykościelnej PRL
    Censorship of the official body of the Gorzow (Gorzów) curia in the years 1957–1959. Fragment of the anti-Church policy of the PRL
    Autorzy:
    Śmierzchalski-Wachocz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2011228.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Kommunismus
    Zensur
    Klerus
    Zeitschriften
    Katholische Kirche
    Ordinariat Gorzów
    Communism
    censorship
    clergy
    magazines
    the Catholic Church
    the Ordinariate of Gorzow (Gorzów)
    komunizm
    cenzura
    duchowieństwo
    czasopisma
    Kościół katolicki
    ordynariat gorzowski
    Opis:
    Komunizm to system totalitarny, który chciał nadzorować wszystkie sfery życia publicznego, a w niektórych przypadkach także prywatnego obywateli. Jedną z instytucji wypełniających to zadanie była cenzura, funkcjonująca we wszystkich krajach tzw. demokracji ludowej. Nadzorowała ona przekaz słowny i pisany, czyli przekaz prawdy, która uległa wcześniejszej infiltracji oraz manipulacji. Ostatnim legalnym obszarem wolnego słowa w Polsce pozostawał Kościół katolicki prowadzący także działalność publicystyczną m.in. w formie czasopism oraz organów urzędowych. Przy czym te ostatnie były skierowane do duchowieństwa i przekazywały informacje kurialne, pastoralne oraz wiedzę teologiczną. W przypadku ordynariatu gorzowskiego, którego obszar obejmował 1/7 kraju, były to najpierw od 1945 roku zarządzenia, a od 1957 roku „Gorzowskie Wiadomości Kościelne”. Zadaniem cenzury był nadzór nad treścią zawartą w kolejnych numerach. Usuwano fragmenty lub nawet całe artykuły, które zdaniem cenzora były sprzeczne z interesem reżimu. Zespół Delegatury Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Zielonej Górze znajdujący się w zasobie Archiwum Państwowego jest w znacznym stopniu wybrakowany, stąd autor, prezentując przykłady ingerencji w działalność wydawniczą „Gorzowskie Wiadomości Kościelne”, skupił się tylko na latach 1957–1959.
    Communism, a totalitarian system that wanted to oversee all spheres of public life and in some cases also of private citizens. One of the institutions fulfilling this task was censorship, functioning in all countries of the so-called People’s Democracy. It supervised verbal and written communication, i.e. the transmission of truth which had been previously infiltrated and manipulated. The Catholic Church remained the last area of free speech in Poland, conducting also journalistic activities of official bodies or these in the form of magazines, wherein the first were directed to the clergy providing on the one hand curial and pastoral information and on the other theological knowledge. In the case of the Ordinariate of Gorzow (Gorzów), which covered 1/7 of the country, these were first Orders from 1945, and from 1957 Gorzowskie Wiadomości Kościelne. The task of censorship was to supervise the content of subsequent issues. Excerpts or even entire articles, that according to the censor were contrary to the interests of the regime, were removed. The resources of the Zielona Gora (Zielona Góra) Delegacy of the Office Controlling the Press, Publications and Spectacles, collected in the State Archives are largely incomplete, hence the author, presenting examples of interference in the publishing activity of Gorzowskie Wiadomości Kościelne, focused only on the years 1957–1959.
    Der Kommunismus ist ein totalitäres System, das alle Bereiche des öffentlichen Lebens und in einigen Fällen auch das Privatleben der Bürger überwachen wollte. Zu den Institutionen, die diese Aufgabe erfüllten, gehörte die in allen Ländern tätige Zensur, die sog Volksdemokratie. Sie überwachte die mündliche und schriftliche Kommunikation, also die Übermittlung der zuvor unterwanderten und manipulierten Wahrheit. Der letzte Rechtsraum der freien Meinungsäußerung in Polen war die katholische Kirche, die auch journalistische Aktivitäten durchführte, darunter in Form von Zeitschriften und offiziellen Stellen. Letztere richteten sich an den Klerus und vermittelten kuriale und pastorale Informationen sowie theologisches Wissen. Im Fall des Ordinariats Gorzów, dessen Gebiet 1/7 des Landes umfasste, waren dies erste Verordnungen von 1945 und von 1957 "Gorzowskie Wiadomości Kościelne". Die Zensuraufgabe bestand darin, den Inhalt der nachfolgenden Ausgaben zu überwachen. Fragmente oder gar ganze Artikel, die laut Zensur gegen die Interessen des Regimes verstoßen, wurden entfernt. Das Team der Delegation des Amtes für die Kontrolle von Presse, Veröffentlichungen und Aufführungen in Zielona Góra, das sich in den Ressourcen des Staatsarchivs befindet, ist weitgehend mangelhaft, daher der Autor, der Beispiele für Eingriffe in die Veröffentlichungstätigkeit von "Gorzowskie Wiadomości Kościelne", konzentriert sich nur auf die Jahre 1957–1959.
    Źródło:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie; 2021, 28; 423-434
    1230-0780
    2719-4337
    Pojawia się w:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Struktura terenowej administracji wyznaniowej PRL na przykładzie Wydziału do Spraw Wyznań w Zielonej Górze w latach 1950–1972
    THE STRUCTURE OF THE LOCAL RELIGIOUS ADMINISTRATION OF THE PEOPLE’S REPUBLIC OF POLAND AS SEEN IN THE DEPARTMENT FOR RELIGIOUS AFFAIRS IN ZIELONA GÓRA IN 1950–1972
    Autorzy:
    Mazurkiewicz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1591860.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    religious policy of the People’s Republic of Poland
    Department of Religious Affairs in Zielona Góra
    Church in relation to communism
    polityka wyznaniowa PRL
    Wydział ds. Wyznań w Zielonej Górze
    Kościół wobec komunizmu
    Opis:
    Powojenna polityka wewnętrzna władz komunistycznych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej zmierzała do zawładnięcia wszelkimi aspektami życia społecznego. W związku z tym nie mogła pomijać zainteresowania wspólnotowym wymiarem ludzkiej religijności, gdyż to w niej widziała zagrożenie dla budowania nowego, opartego na materialistycznej wizji człowieka, ładu. W takiej optyce działania nie było miejsca na harmonijne współdziałanie władzy państwowej oraz Kościoła katolickiego. Nawet konieczność odbudowy państwa po zniszczeniach wojennych, a na tzw. Ziemiach Odzyskanych potrzeba tworzenia od podstaw administracji państwowej i organizowania życia społecznego nie skłaniały władz do szukania dróg porozumienia. Wręcz przeciwnie, zainicjowany został proces systematycznego usuwania Kościoła z życia publicznego. Dla realizacji tego celu stworzono wyspecjalizowany organ rządowy do spraw kościelnych. Na szczeblu centralnym był nim Urząd do Spraw Wyznań, natomiast w województwach utworzono jednostki terenowe, które miały ingerować w działalność Kościołów partykularnych. Jednym z nich był Wydział do Spraw Wyznań w Zielonej Górze, który zakresem swoich działań obejmował wszystkie sprawy dotyczące związków wyznaniowych, a szczególnie administracji kościelnej ze stolicą w Gorzowie Wlkp. Wydział starał się kształtować politykę wyznaniową poprzez wywieranie wpływu na obsadzanie stanowisk kościelnych oraz wydawanie zarządzeń zmierzających do uzyskania nadzoru nad seminariami duchownymi i katechezą parafialną. Podejmował także decyzje dotyczące dysponowania obiektami sakralnymi i kościelnymi, a w sprawach związanych z działalnością finansową Kościoła opiniował przed podjęciem decyzji przez wydziały finansowe administracji państwowej. Polityka wydziału nie była samodzielna. Plan działań wobec Kościoła gorzowskiego Wydział do Spraw Wyznań w Zielonej Górze opracowywał w łączności z Wydziałem Administracyjnym Komitetu Wojewódzkiego PZPR oraz IV Wydziałem Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. Na koniec konsultował go z Wydziałem Administracyjnym Komitetu Centralnego, gdyż to on realizował długofalowe cele polityki wyznaniowej, określane przez kolejne zjazdy PZPR. Szczegółowe polecenia dla wydziału zielonogórskiego płynęły również z Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie, który współuczestniczył w przygotowywaniu poszczególnych aktów prawnych dotyczących Kościoła katolickiego i nadzorował politykę wyznaniową prowadzoną w wydziałach terenowych. Wszystkie te działania miały służyć planowej ateizacji społeczeństwa.
    The post-war internal policy of the communist authorities of the Polish People’s Republic was aimed at taking over all aspects of social life. Therefore, this policy could not ignore the interest in the community dimension of human religiosity, as it was seen as a threat to building a new order based on a materialistic vision of a man. There was no room in such an approach for harmonious cooperation between the state authorities and the Catholic Church. Even the need to rebuild the country after the war, especially in the so-called “Recovered Territories”, and to create the state administration from scratch and organise social life did not induce the authorities to seek a mutual understanding. On the contrary, the process of the systematic removal of the Church from public life was initiated. A specialised governmental body for Church matters was created to achieve this goal. At the central level, it was the Office for Religious Affairs, while in provinces, local units were established to interfere with the activities of particular churches. One of them was the Department for Religious Affairs in Zielona Góra, which covered all matters concerning religious associations, especially Church administration in the capital, Gorzów Wielkopolski. The Department tried to shape the religious policy by influencing the filling of Church positions and issuing orders aimed at obtaining supervision over the seminaries and parish catechesis. Decisions were also made regarding the disposal of sacred and Church buildings, and, in matters related to the financial activities of the Church, opinions were given by the financial departments of the state administration before making the decision. The Faculty’s policy was not independent. The action plan towards the Gorzów Church was developed by the Department for Religious Affairs in Zielona Góra in conjunction with the Administrative Department of the Provincial Committee of the Polish United Workers ’Party and the 4th Department of the Provincial Citizens Militia Headquarters. Finally, it consulted with the Administrative Department of the Central Committee, as this was the committee that pursued the long-term goals of the denominational policy defined by successive conventions of the Polish United Workers’ Party. Detailed instructions for the Faculty of Zielona Góra also came from the Office for Religious Affairs in Warsaw, which participated in the preparation of individual legal acts concerning the Catholic Church and supervised the religious policy conducted in local departments. All these activities were to serve the planned atheisation of society.
    Źródło:
    Colloquia Theologica Ottoniana; 2020, 36; 281-306
    1731-0555
    2353-2998
    Pojawia się w:
    Colloquia Theologica Ottoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    SPRAWA BUDOWY KOŚCIOŁA NA OSIEDLU TEOFILÓW W ŁODZI JAKO PRZYKŁAD POLITYKI WŁADZ PAŃSTWOWYCH WOBEC BUDOWNICTWA SAKRALNEGO W LATACH 1956–1970
    THE CASE OF BUILDING A CHURCH IN ŁÓDŹ-TEOFILÓW AS THE EXAMPLE OF GOVERNMENT POLICY TOWARDS THE SACRAL CONSTRUCTION IN 1956–1970
    Autorzy:
    Opaliński, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/540520.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    BUDOWNICTWO SAKRALNE
    KOŚCIÓŁ RZYMSKOKATOLICKI
    PRL
    ŁÓDŹ
    Opis:
    During the communist regime, the Catholic Church surrounded the nascent religious communities with the greatest care. On the other hand, the party rulers’ idea was to stop all the sacral investments and retain only those built before World War II. By giving the example of the church construction in the residential area of Teofilów in Lodz – guided by the Congregation of the Passion of Jesus Christ (the so-called Passionists), the author intended to present the methods used by the municipal authorities of Lodz in 1956–1970 to combat initiatives related to sacral construction. Starting from the arrival to Lodz, the monks began their efforts to build a sacral object. Unfortunately, the hostile position of the authorities has led to 15 years of treatments that aimed to erect a church in newly built residential area. Because of the nationwide process of blocking any sacral investment, the monks were forced to use all sorts of tricks aimed at avoiding building law that discriminated Catholic Church. The first temporary chapel was prepared in a shed that was a tool magazine and the other one was organized in a private house built by the Passionists who posed as lay people. It was the change of policy after the departure from power of Władysław Gomułka in 1970, which led to the permission from the state authorities to build new church in Teofilów. While studying the topic, the author has analyzed mainly documents found in the State Archive in Lodz, the Archive of New Files in Warsaw and the Archdiocesan Archive in Lodz. According to the author, this publication may be a contribution to similar considerations of the issue of church and sacral building in other local church administration units.
    Źródło:
    Meritum – Rocznik Koła Naukowego Doktorantów-Historyków Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie; 2016, VIII; 327-344
    2080-4547
    Pojawia się w:
    Meritum – Rocznik Koła Naukowego Doktorantów-Historyków Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modification of the legal basis of the activity of religious orders in Poland introduced by the communist authorities in 1949
    Zmiana podstawy prawnej działalności zakonów w Polsce dokonana przez władze komunistyczne w 1949 r.
    Autorzy:
    Ordon, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043645.pdf
    Data publikacji:
    2014-12-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    zakony
    prawo o stowarzyszeniach
    reżim komunistyczny
    ograniczenia wolności
    religijnej w prl
    zgromadzenia zakonne w prl
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Kościół Katolicki
    freedom of thought
    conscience and religion
    anti-religious activities
    repression against religious orders
    Poeple's Republic of Poland
    Catholic Church
    religious orders
    the Law of Association's
    Communist regime
    freedom of association
    Opis:
    This study casts light on the circumstances and effects of changes to the legal acts defining the legal framework of the activities of religious orders in post-war Poland. Until 1949, religious orders had not been covered by the regulations on the creation and legalization of secular associations. Pursuant to the decree of 5 August 1949, however, they were obligated to comply with the provisions of the Law on Associations. Failure to apply for the registration resulted in the dissolution of the order and the forfeiture of its assets by the state. Still, despite the submission of the applications as provided by law, the authorities refused to registered orders and did not maintain an official register of such entities, either. In point of fact, the communist regime only intended to develop such a legal context in which the law might be used as a tool of repression against religious orders. The actual aim of the 1949 amendment was not the intent to clarify the legal status of religious orders, which remained uncertain in the aftermath of the Resolution of the Provisional Government of National Unity of 12 September 1945 invalidating the 1925 Concordat. The authorities only intended to establish a strict state control over religious organizations and, by extension, gradually reduce their activity until their complete disappearance from public life. The content relies primarily on the analysis of the legislation and archival material gathered in the state and ecclesiastical archives in Poland.
    Artykuł pokazuje okoliczności i skutki zmiany aktów prawnych, określających prawne ramy działalności zakonów w Polsce po II wojnie światowej. Do roku 1949 zakony nie podlegały przepisom dotyczącym tworzenia i legalizacji zrzeszeń świeckich. Na podstawie dekretu z dnia 5 sierpnia 1949 r. zostały zobowiązane do podporządkowania się przepisom Prawa o stowarzyszeniach. Brak wniosku o rejestrację skutkować miał rozwiązaniem zgromadzenia zakonnego i przejęciem jego majątku na rzecz państwa. Pomimo złożenia przewidzianych prawem wniosków, władze nie dokonały rejestracji zakonów, nie prowadziły również formalnego rejestru tych podmiotów. W rzeczywistości bowiem władzom zależało jedynie na ukształtowaniu takiego stanu prawnego, który można byłoby wykorzystać jako narzędzie represji wobec zakonów. Jak pokazują materiały archiwalne, prawdziwym celem nowelizacji z 1949 r. nie było dążenie do uregulowania stanu prawnego zakonów, który w tamtym okresie pozostawał niepewny ze względu na uchwałę Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z dnia 12 września 1945 r. deklarującą nieobowiązywanie Konkordatu z 1925 r. Władzom zależało jedynie na objęciu zakonów skrupulatnym nadzorem państwowym, a w konsekwencji stopniowe ograniczanie ich działalności, aż do zupełnego usunięcia z życia społecznego. Tekst oparty został przede wszystkim na analizie aktów prawnych oraz na materiałach archiwalnych zgromadzonych w polskich archiwach państwowych i kościelnych.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2014, 17; 193-208
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pacyfikacje społecznych inicjatyw w zakresie budownictwa sakralnego na przykładzie Szklar w archidiecezji krakowskiej
    Pacification of Social Initiatives with Regard to Construction of Sacred Buildings as Illustrated by the Case of Szklary in Kraków Archdiocese
    Autorzy:
    Gryz, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477329.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    budownictwo sakralne
    stosunki państwo–Kościół
    PRL
    Karol Wojtyła
    sacred buildings
    Church–State relations
    Polish People’s Republic
    Opis:
    The article is a case study on the origin, course and consequences of the actions on 12th August 1974, which pacified the resistance of the residents of Szklary, a village in the Kraków Archdiocese, who opposed the demolition of a room added to a catechetical building. The estate was owned by Fr Józef Pochopień, the vicar at the home parish of Racławice Olkuskie, who also commissioned the modification of the building. According to the wishes of the Catholic residents of Szklary, he planned to established an independent ministry in the village. The party and state leadership of the Olkusz Poviat and the Kraków Voivodeship recognised the construction as illegal. Before the administrative decision to block the construction came into force, representatives of the Party, officers competent for religious denominations and officers of the security apparatus had prepared a plan to demolish the unauthorised construction and decided to conduct the operation by force. The intervention involved security and police forces, who beat over thirty people, mainly women, who defended the estate on the behalf of their absent prefect. The course of the brutal action was documented in the operational materials of the Security Service. The incident proved discrimination of Catholics under the Polish People’s Republic when the construction permits concerning religious buildings were strictly regulated. The result of the conflict was positive for the residents of Szklary, who had a parish established in their village a few years later and built a church. This project became positive due to the personal effort and support by the Metropolitan Archbishop of Kraków, Cardinal Karol Wojtyła. A person strongly involved in provision of legal protection for the victims was Advocate Andrzej Rozmarynowicz. Despite the persecution, Fr Józef Pochopień, who was sentenced to suspended imprisonment, underwent financial persecution, was spied on and experienced attempted recruitment for cooperation with the Security Service, did not give up. The case of Szklary was used by the authorities of the Polish People’s Republic to create a model of combating social initiatives related to construction of sacred buildings.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 30; 434-450
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność organów bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec wybranych zakonów męskich w województwie koszalińskim w latach 1950-1975
    Activity of the Security Organs towards the Selected Monasteries in the Koszalin Voivodship in the Years 1950–1975
    Autorzy:
    Konkol, Konrad
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1590972.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Polish People’s Republic
    security organs
    repressive measures
    Roman Catholic Church
    monasteries
    the faithful
    Koszalin Voivodship
    PRL
    aparat bezpieczeństwa
    represje
    Kościół rzymskokatolicki
    zakony męskie
    wierni
    województwo koszalińskie
    Opis:
    After the World War II Poland was included in the Soviet Union zone of influence. The second half of the 1940s was marked by the sanctioning of the communist power, which attempted to gain control of all the spheres of life. One of the most difficult assumptions to be implemented was laicization of the Polish society. The Catholic worldview significantly affected their conduct and way of thinking, which clashed with the atheism promoted by the communists. This is why one of the security organs’ priorities was surveillance of the monastic clergy, whose prestige was continuously being undermined in the eyes of the faithful.
    Po zakończeniu II wojny światowej Polska znalazła się w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Druga połowa lat 40. upłynęła pod znakiem sankcjonowania władzy komunistycznej, starającej się podporządkować sobie wszelkie dziedziny życia. Jednym z najtrudniejszych założeń do realizacji była laicyzacja społeczeństwa polskiego. Światopogląd katolicki znacząco wpływał na postępowanie i tok myślenia ludności, co zderzyło się z propagowanym przez komunistów ateizmem. Dlatego jednym z priorytetów organów bezpieczeństwa była inwigilacja duchowieństwa zakonnego, którego autorytet nieustannie podważano w oczach wiernych.
    Źródło:
    Przegląd Zachodniopomorski; 2020, 3; 67-98
    0552-4245
    2353-3021
    Pojawia się w:
    Przegląd Zachodniopomorski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wybrane problemy Kościoła katolickiego w PRL w zakresie realizacji własnej misji
    Selected problems of the Catholic Church in People’s Republic of Poland in the implementation of its mission
    Autorzy:
    Krajczyński, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/685643.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Kościół katolicki w Polsce (1945–1989)
    stosunki państwo–Kościół
    wolność sumienia i religii
    kościelna posługa rządzenia
    nauczania i uświęcania
    People’s Republic of Poland
    the Catholic Church in Poland (1945–1989)
    State-Church relations
    the freedom of conscience and religion
    the freedom of expression of religious beliefs
    the power of governance
    the sanctifying function
    the teaching funct
    Opis:
    The author of this paper focuses his interest on the State-Church relations during the period of the People’s Republic of Poland. Considering the threefold tasks of the Church in the world i.e. the ministry of governance, teaching and sanctifying, the author has made an attempt to specify the fundamental problems of a political, social, legal and administrative character encountered by the Catholic Church in the process of implementation of the above mentioned mission in Poland in the years 1945–1989.
    Przedmiotem zainteresowania autora opracowania są relacje państwo – Kościół w Polsce Rzeczpospolitej Ludowej. Mając na uwadze trojakie zadania Kościoła w świecie, a mianowicie posługę rządzenia, nauczania i uświęcania, podjął on próbę określenia fundamentalnych problemów natury politycznej, społecznej, prawnej i administracyjnej, na jakie natrafił Kościół katolicki w zakresie realizacji wspomnianej misji w Polsce w latach 1945–1989.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica; 2017, 80
    0208-6069
    2450-2782
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przystosowanie i opór żeńskich zgromadzeń zakonnych wobec władz komunistycznych w Polsce. Zarys problemu
    Nuns’ participation and their role in creating an anti-communism attitude of resistance in People’s Republic of Poland
    Autorzy:
    Mirek, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1887813.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    communist regime
    totalitarianism
    atheisation
    anti-communist resistance
    the church
    congregations
    nuns
    reżim komunistyczny
    totalitaryzm
    ateizacja
    opór antykomunistyczny
    kościół
    zakony
    zakonnice
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    PRL
    prawo wyznaniowe
    relacje państwo - kościół
    stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi
    Wolność sumienia i religii
    wolność sumienia i wyznania
    Opis:
    W okresie reżimu komunistycznego w Polsce we wszystkich praktycznie obszarach życia istniały dwie postawy społeczne: przystosowanie i opór. Zewnętrznym przejawom przystosowania, towarzyszyło zachowanie suwerenności wewnętrznej i zdolności do stawiania oporu, przynajmniej wobec niektórych cech systemu czy kierunku działania władz. Antykomunistyczny opór dotyczył wszystkich warstw i grup społecznych. Podejmowany był nie tylko przez zbrojne podziemie ale także przez znaczną część polskiego społeczeństwa. Był ukierunkowany przede wszystkim na kwestie wolności wyznawania religii, naruszania wartości tradycji narodowej, czy wobec ograniczania wolności przekonań i wypowiedzi. Walka z zakonami należała do głównych celów większości reżimów, które kiedykolwiek walczyły z Kościołem. Katolicy byli traktowani jako obywatele drugiej kategorii, zakonnice natomiast jak obywatele trzeciej kategorii, nieustannie spychane na margines życia społecznego, pozbawiane nie tylko możliwości awansu społecznego, ale przede wszystkim podstawowych praw i swobód obywatelskich gwarantowanych przez Konstytucję. Systematycznie pozbawiano siostry prowadzenia działalności apostolskiej i swobodnego podejmowania pracy zawodowej, odmawiano możliwości zdobycia wykształcenia, korzystania z świadczeń socjalnych takich jak ochrona zdrowia, ubezpieczenia społeczne czy świadczenia emerytalne, instrumentalnie wykorzystywano przepisy podatkowe. Planowa ateizacja dotknęła wszystkie obszary działalności wspólnot zakonnych. Przyjmowała ona charakter rozwiązań instytucjonalno-prawnych. Walka z działalnością zakonów dokonywana była „w majestacie prawa”. W okresie od 1949 do 1967 zlikwidowano ponad 80 szkół zakonnych, 263 domy dziecka, 680 przedszkoli, 73 świetlice, 46 żłobków. Z 276 szpitali, w których siostry pracowały do roku 1967 zostały tylko w 93. Szpitale zakonne upaństwowiono. W celu skutecznej obrony zakonów, z inicjatywy Prymasa Wyszyńskiego zapoczątkowano instytucjonalne formy współpracy zgromadzeń zakonnych. Narzędziem represyjnej polityki państwa, prowadzonej w stosunku do zgromadzeń zakonnych była Ustawa o przejęciu „dóbr martwej ręki” z 20 marca 1950 r. mająca na celu ograniczenie bazy materialnej zakonów, wprowadziła stan prawny, w którym zgromadzenia zakonne traciły własne ziemie i gospodarstwa, będące podstawą utrzymania wielu wspólnot zakonnych, a zwłaszcza nowicjatów i domów formacyjnych. Afirmacja, przystosowanie, opór, opozycyjność – wszystkie te postawy występowały jednocześnie i we wzajemnym powiązaniu. Zakonnice, tak jak całe społeczeństwo, zmuszone do milczenia i respektowania narzuconych reguł, przystosowały się do nich, jednocześnie broniły pewnego zakresu autonomii i próbowały ją poszerzać. Dzieje PRL można przedstawić jako proces zmagania się między aparatem władzy a społeczeństwem, w którym to zmaganiu zmieniają się obie strony.
    From 1944 when Poland was under the communism rule two kind of attitudes existed in polish society – adaptation and resistance. Affirmation, adjustment, resistance and opposition – those attitudes were appearing at the same time and were related to each other. Anti-communist resistance in People’s Republic of Poland applied to every class and group of society. The resistance was especially directed into a restrict feature limiting a freedom to profess religion, damaging a value of national tradition or limiting a freedom to speech and beliefs. In August 1949 “ A decree of protection of freedom of conscience and denomination” was issued. Technically this document, was meant to create a lawful guarantee of freedom of denominations in Poland. In reality some of the regulations were used by the different authorities to both make Church’s life more difficult and to repress clergy and secular people. The Catholics in Poland were treated as a second category citizens ( limited with their capability to get promotion, even if they kept a loyal attitudes) but nuns were treated even worst as a third category citizens, being continuously pushing to the dregs of social live, without not only any chance to get promotion but also without the fundamental rights and freedom guarantee to every Poles by the Constitution. In further perspective the communist government planned to gradually limited congregations work, created closed enclaves and aimed to completely liquidate nuns work. The right person for the Church happened to be a cardinal Stefan Wyszyński a Primate of Poland. Thanks to an inflexible attitudes of cardinal Wyszyński and his Non possumus the authorities were unable to fulfill the program of “loyality” in Catholic Church in Poland. The Primate tried to show nuns a new perspective of work and was looking for methods to defend and kept monastic life in Poland. The Episcopal was protecting monastic live. It was aware that battle with religious orders was a part of a main repertoire among most of the regime which at any time undertake a battle with Church. The history of People’s Republic of Poland might be describe as a process of struggle between the authorities and society where both sides were changing under influence of this struggle.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2012, 15; 217-233
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inteligenty i zdolny rzemieslnik to przyszłość państwa ludowego- państwo i Kościół w procesie wychowania młodzieży w latach 1945-1951 na przykładzie prywatnego salezjańskiego męskiego gimnazjum krawieckiego we Wrocławiu
    "An intelligent and talented worker is the peoples republic furute". The state and the Church in the process of youth education in 1945-1951 in the example of private Salesian male tailoring gymnasium in Wroclaw
    Autorzy:
    Musiał, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1218428.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    edukacja
    gimnazjum krawieckie
    kuratorium
    program wychowawczy
    praktyka wychowawcza
    salezjanie
    PRL
    Wrocław
    relacje państwo-Kościół
    education
    tailor's gymnasium
    board of education
    educational program
    educational practice
    Salesians
    accounts state-church
    Opis:
    Problem relacji państwo-Kościół w realiach powojennej Polski wielokrotnie poddawano wielopłaszczyznowym analizom. Za jeden ze szczególnie istotnych obszarów tej nierównej rywalizacji, przez wzgląd na szerokie możliwości indoktrynacji, można niewątpliwie uznać edukację oraz związaną z nią praktykę wychowawczą. W artykule, patrząc z tego właśnie punktu widzenia, poddaje się obserwacji działalność salezjańskiego prywatnego męskiego gimnazjum krawieckiego we Wrocławiu, które, jak się wydaje, stanowi transparentny przykład wzajemnego ścierania się i z czasem zwalczania władzy komunistycznej i Kościoła katolickiego. Przyglądając się funkcjonującym w placówce młodzieżowym grupom i organizacjom, a także sposobom realizacji narzucanego przez kuratorium programu wychowawczego, można zauważyć swego rodzaju taktykę kierownictwa szkoły do wybierania „mniejszego zła”. Połączona ona była z aktywnymi działaniami na rzecz dopasowania katolickiej placówki szkolno-wychowawczej do realiów PRLu, które okazały się jedynie krótkotrwałym rozwiązaniem. Władze dążyły bowiem sukcesywnie do zupełnej likwidacji szkolnictwa katolickiego i w pierwszej możliwej okazji, zrealizowały swe zamierzenia, również w przypadku wrocławskich salezjanów, kończąc raptem kilkuletnią historię gimnazjum krawieckiego.
    The problem of state – Church relationships in the reality of pre-war Poland has been subject to multifaceted analyses many times. Education and connected with it educational practice can be undoubtedly recognised as an important sphere of this unequal rivalry because of wide possibilities of indoctrination. The article – from this particular point of view – looks at the activity of private Salesian tailoring gymnasium in Wroclaw, which seems to be a transparent example of the clash and – with the passage of time – combat between the communist authorities and the Catholic Church. When looking at the youth groups and organisations functioning in the school, as well as the means of realising the educational programme imposed by the education board, one can see a particular practice of the school’s management to choose “the lesser evil”. It was connected with dynamic activities to conform a catholic school to the reality of the Polish People’s Republic, which turned to be only short-term solutions. The authorities strove successively to the total dismantling of Catholic school system and accomplished their goal at the first opportunity, also in case of the Salesians in Wroclaw by ending the short history of the tailoring school.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2016, 126; 417-439
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność Julii Brystygier w organach bezpieczeństwa państwa wymierzona przeciwko Kościołowi Katolickiemu w latach 1950-1956
    Activities of Julia Brystiger in the organs of state security against the Catolic Church in the years 1950-1956
    Autorzy:
    Fiołek, Damian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27177725.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego
    Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego
    Departament III
    Departament V
    komunizm
    stalinizm
    PRL
    kościół
    Ministry of Public Safety
    Committee for Public Safety
    Department III
    Department V
    communism
    Stalinism
    Catholic Church
    Opis:
    Artykuł przedstawia działalność pułkownik Julii Brystiger jako funkcjonariuszki Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, kierującej (jako dyrektor) pionem społeczno-politycznym resortu od 1945 roku. Autor poświęca szczególną uwagę aktywności wyżej wymienionej w okresie stalinizmu w Polsce tj. po 1949 roku wymierzoną przeciwko związkom wyznaniowym (ze szczególnym uwzględnieniem kościoła katolickiego) próbując sformułować odpowiedź odnośnie metod i skuteczności pracy operacyjno-analitycznej dyrektor Brystiger. Na podstawie podanych przykładów dokonano próby obiektywnej oceny znaczenia wzrostu pozycji Julii Brystiger w ówczesnym partyjno-rządowym układzie władzy. Przedstawiono tło epoki jako źródło uwarunkowań sytuacyjnych. Zastosowano liczne materiały archiwalne celem zobrazowania zachodzących zjawisk i weryfikacji postawionych hipotez. Podsumowanie stanowi potwierdzenie postawionej hipotezy badawczej.
    The article presents the activity of Colonel Julia Brystiger as an officer of the Ministry of Public Security, who has headed (as director) the social and political department of the Ministry since 1945. The author pays special attention to the activity mentioned above during the Stalinist period in Poland, i.e. after 1949, directed against religious associations (with particular emphasis on the Catholic Church) trying to formulate an answer concerning the methods and effectiveness of operational and analytical work of Director Brystiger. On the basis of the examples given, an attempt was made to objectively assess the significance of Julia Brystiger's rise in her position in the then party-government system of power. The background of the era was presented as a source of situational conditions. Numerous archival materials were used to illustrate the phenomena taking place and to verify the hypotheses made. The summary confirms the research hypothesis.
    Źródło:
    Officina Historiae; 2021, 4, 1; 45-65
    2545-0905
    Pojawia się w:
    Officina Historiae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Audiencje polityków komunistycznej Polski u papieża w latach 1945–1978
    Polish Communist Politicians’ Audiences with the Pope in 1945–1978
    Autorzy:
    Kucharski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/478031.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    dyplomacja komunistyczna
    polityka zagraniczna PRL
    Stolica Apostolska
    Pius XII
    Jan XXIII
    Paweł VI
    polityka wschodnia Watykanu
    relacje państwo–Kościół
    Communist diplomacy
    foreign policy of the Polish People’s Republic
    Holy See
    John XXIII
    Paul VI
    eastern policy of the Vatican
    state-Church relations
    Opis:
    After the Second World War, Communist Poland and the Holy See did not maintain official diplomatic relations for over a quarter of the century (1945–1974). Despite that complicated situation, there were several personal meetings between the Pope and the representatives of Communist Poland during the pontificated of Pius XII, John XXIII and Paul VI. These meetings seemingly confirm the definite rule of the Vatican’s diplomacy which does not refuse to talk with anyone and to conduct dialogue in any situation. The analysis of the circumstances and the courses of meetings between Communist politicians from Poland and the Pope allows us to draw the line that divides the period in question into two parts. Until 1965, the Pope held audiences with Catholic activists engaged in public Communist Poland, while after that date, there were also meetings with Communist politicians, including two foreign ministers and a First Secretary of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. Throughout nearly the entire period, the primary goal of the relations between Poland and the Vatican, including meetings with the Pope, was to win the Holy See’s favour, particularly in opposition to the Primate, and create the propaganda image of religious freedom and good relations between the state and the Church in Poland. It is difficult to assess how the Holy See benefited from those meetings. The dialogue started in 1965, and it took an institutional form in 1974, but that did not affect the model of religious policy in Poland, and the strong position of the Church did not result from the dialogue between the Communists and the Vatican, but the unrelenting and principled policy of the Episcopate lead by the Primate. I have based the present article primarily on materials prepared by the Communist diplomatic service and stored in the Archives of the Ministry of Foreign Affairs and documents prepared by the Party and administration of the Communist Poland, particularly the Office for Religious, and stored at the Polish Central Archives of Modern Records. Diaries and memoirs also proved to be important – particularly those by Jerzy Zawieyski and Janusz Zabłocki.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 29; 50-71
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od kohabitacji do nienawiści. Polska Kronika Filmowa w potyczkach z Kościołem katolickim (1946-1951)
    From Cohabitation to Hatred: The Skirmishes of Polish Newsreels With the Catholic Church (1946-1951)
    Autorzy:
    Cieśliński, Marek Kosma
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31342056.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Polska Kronika Filmowa
    PRL
    Kościół katolicki
    Polish Newsreels
    Polish People’s Republic
    Catholic Church
    Opis:
    W okresie ustanawiania nowego ustroju w Polsce po II wojnie światowej dla komunistów istotne było zachowanie harmonijnej współpracy z większością środowisk i utrzymanie pozorów tolerancji wyznaniowej. Informacje prezentowane w Polskiej Kronice Filmowej wiernie i obiektywnie przedstawiały wydarzenia religijne zachodzące w kraju. Sytuacja uległa zmianie z początkiem 1948 r., kiedy to PKF stała się aktywnym współtwórcą antyklerykalnych kampanii propagandowych. Do często poruszanych tematów należały pokazowe procesy polityczne dotyczące duchownych, zmanipulowane reportaże na temat społecznego poparcia dla antykościelnych działań władzy, promocja postaw ruchu księży patriotów, a także relacje ze składania przez księży aktów ślubowania na wierność i lojalność Polsce Ludowej. Analiza poszczególnych wydań Kroniki przedstawia retorykę wykorzystywanego w tym celu komentarza oraz rekonstruuje działania kompozycyjne podejmowane podczas realizacji niektórych wydań.
    During the establishment of the new regime in Poland after the war for Communists it was important to maintain harmonious relationship with most circles and maintain a semblance of religious tolerance. Information presented in Polish Newsreels faithfully and objectively presented religious events taking place in the country. The situation changed at the beginning of 1948, when Polish Newsreels had become an active co-creator of anti-clerical propaganda campaigns. Commonly discussed topics included political show trials of the clergy, manipulated reports about public support for Government anti-Church activities, promotion of the attitudes displayed by the Patriot Priests Movement, as well as reports of the oath of allegiance and loyalty to Polish People’s Republic made by members of the clergy. Analysis of various editions of The Newsreel presents the rhetoric used for this purpose and reconstructs film composition and editing techniques employed in some of the editions.
    Źródło:
    Kwartalnik Filmowy; 2015, 92; 76-86
    0452-9502
    2719-2725
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Filmowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Portret zbiorowy funkcjonariuszy komunistycznej Służby Bezpieczeństwa w Polsce odpowiedzialnych za porwanie i zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki (do 1984 roku)
    Collective Portrait of the Officers of the Communist Security Service in Poland Responsible for the Kidnapping and Murder of Father Jerzy Popiełuszko (until 1984)
    Autorzy:
    Sztama, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20258066.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    repression apparatus
    Waldemar Chmielewski
    Department IV of the Ministry of the Interior
    Catholic Church
    Leszek Pękala
    Adam Pietruszka
    Grzegorz Piotrowski
    Jerzy Popiełuszko, 1985 Toruń trial
    Security Service of the Polish People’s Republic
    crime of the Polish People’s Republic
    aparat represji
    Departament IV MSW
    Kościół katolicki
    Jerzy Popiełuszko
    proces toruński 1985
    Służba Bezpieczeństwa PRL
    zbrodnia PRL
    Opis:
    Opracowanie ma przybliżyć czytelnikowi zbiorowy zarys biograficzny czterech funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa PRL, którzy w 1985 r. zostali skazani przez sąd na kary pozbawienia wolności za zamordowanie kapelana warszawskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” ks. Jerzego Popiełuszki. Morderstwo to stało się jedną z najgłośniejszych zbrodni, dokonanych przez oficerów komunistycznej policji politycznej w Polsce w okresie istnienia PRL. Choć na temat samego mordu powstało bardzo wiele opracowań, zarówno naukowych, jak i popularnonaukowych czy publicystycznych, to w polskiej historiografii brakuje publikacji pokazujących, kim byli ludzie odpowiedzialni za dokonanie tego czynu. Artykuł przedstawia drogę życiową Waldemara Chmielewskiego, Leszka Pękali, Adama Pietruszki i Grzegorza Piotrowskiego od momentu ich narodzin do października 1984 r., kiedy to dopuścili się mordu na ks. Popiełuszce bądź byli jego inspiratorami. W tekście poddano analizie wiele elementów życia funkcjonariuszy.
    The study aims to introduce the reader to a collective biographical outline of the life of four officers of the Security Service of the Polish People’s Republic who were sentenced to imprisonment by the court in 1985 for the murder of the chaplain of the Warsaw-based Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity”, Father Jerzy Popiełuszko. The murder became one of the most notorious crimes committed by officers of the communist political police in Poland during the Polish People’s Republic. Although a great number of studies have been written about the murder itself, both academic and popular science or journalistic, Polish historiography lacks publications showing who the people responsible for the offence were. The article presents the life paths of Waldemar Chmielewski, Leszek Pękala, Adam Pietruszka and Grzegorz Piotrowski from their birth until October 1984, when they either committed or inspired the murder of Father Popiełuszko. The text analyses many elements of these officers’ lives.
    Źródło:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2022, 20; 295-328
    1733-6996
    Pojawia się w:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chadecja w PRL? Czy politycy katoliccy byli chrześcijańskimi demokratami?
    Christian democrats in Polish People’s Republic? Were Catholic politicians the Christian Democrats?
    Autorzy:
    Skibiński, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477565.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    chrześcijańska demokracja w Polsce po 1945
    Kościół katolicki a polityka w Polsce po 1945
    Stronnictwo Pracy
    Stowarzyszenie PAX
    ruch „Znaku”
    Bolesław Piasecki
    Janusz Zabłocki
    kard. Stefan Wyszyński
    Christian democracy in Poland after 1945
    Catholic Church and politics in Poland after 1945
    the Labour Party
    the PAX Association
    the Znak movement
    cardinal Stefan Wyszyński
    Opis:
    In the period of 1945–1989, in Communist Poland, after the subjection of the Labour Party by the Communists in 1945, and their assimilation in 1950 by the Democratic Party, there was no independent Christian Democratic party; despite this, Poland was a country of the Soviet Block, in which the Catholic Church had relatively large freedom, while Christian democratic parties officially existed in GDR and the Czechoslovakian Republic. This issue is strictly related with several other matters: with Christian Democratic and non-Christian democratic efforts of the Catholics aimed at the establishment of the Catholic Party inside the PRL political system (among others, on the basis of Bolesław Piasecki’s PAX Association); with the activities of the groups relating to the Christian democracy outside the party structures (here it necessary to mention Janusz Zabłocki, the ODiSS group and Polish Catholic Social Association); with activities of all other groups of “lawful” Catholics functioning within Communism; finally with the issue of intellectual research aimed at the rationalisation of the existence of Christian democracy outside the democratic system, in the necessary cooperation with an atheistic totalitarian regime (here a special role was played by inspiration with Christian socialism of Emmanuel Mounier). To provide the final statement concerning the scale of the Christian democratic inspiration in both social and political life it is necessary to deepen the present research concerning almost every political groups of Catholics in PRL – both legal and illegal – maybe aside from the well-known group of “Znak”. It is necessary to verify the findings of the present historiography, which mainly belonged to the identity stream, that is the stream giving priority for the justification of the political attitudes of Catholics during PRL over comprehensive and reliable information analysis. The matters crucial for understanding the existence context of the Christian democratic inspirations in the period of PRL include the issues of various forms of political Catholic realisms in PRL (including specific differentiation of the realism of resistance, collaboration and capitulation – using terms applied by Rafał Matyja), as well as an explanation as to why Catholic groups in PRL – in contrast to the Christian Democrats during the inter-war period – tried to build their identity on the critique of the largest Catholic political formation in Poland – namely the national movement, and often even broader – on the critique of the entire relation between Catholicism and Polish national identity.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 30; 154-178
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność Służby Bezpieczeństwa wobec klasztoru OO Kapucynów w Krośnie w latach 1981-1989
    The activities of the Security Service against the Order of Capuchin friars in Krosno in the years 1981-1989
    Autorzy:
    Kaczmarski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545067.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-30
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    Kościół katolicki
    kapucyni
    Solidarność
    PRL
    Służba Bezpieczeństwa
    rozpracowanie
    Wydział do Spraw Wyznań
    The Catholic Church
    Capuchin Order
    Solidarity
    Polish People’s Republic Department IV of the Security Service of the Ministry of Internal Affairs
    administrative activities
    the Department of Religious Denominations
    Opis:
    W latach 1982-89 klasztor oo. Kapucynów w Krośnie należał do tych jednostek administracyjnych Kościoła katolickiego na terenie ówczesnego województwa krośnieńskiego, które udzielały zdecydowanego wsparcia lokalnym strukturom „Solidarności” i wokół których ogniskowała się działalność miejscowych środowisk opozycyjnych. Ojciec gwardian Bogusław Piechuta oraz jego zakonni współbracia: o. Ryszard Śleboda i o. Zdzisław Duma, należeli do bezkompromisowych przeciwników władzy komunistycznej. Z tego powodu byli inwigilowani i rozpracowywani przez funkcjonariuszy Wydziału IV SB WUSW w Krośnie. Autor artykułu stara się odtworzyć działania operacyjne Służby Bezpieczeństwa wobec tego klasztoru w latach 1982-1989. Pokazuje również wymierzone w tą wspólnotę zakonną działania administracyjne prowadzone przez krośnieński Wydział do Spraw Wyznań.
    In the years 1982-89, the monastery of Capuchin Friars in Krosno was one of those administrative units of the Catholic Church in then Krosno Voivodship which unequivocally supported the local structures of Solidarity and which constituted the active centre of the local opposition. The Guardian, Fr. Bogusław Piechuta and his confreres, Fr. Ryszard Śleboda and Fr. Zdzisław Duma, were uncompromising adversaries of the communist authorities. For this reason, they were under the surveillance of the functionaries of Department IV of the Security Service of the Ministry of Internal Affairs in Krosno. The author of the article strives to retrace the operative activities of the Security Service towards the order in the years 1982-1989. He also presents administrative activities of the Department of Religious Denominations in Krosno aimed against the order.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2017, 127; 267-300
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działania podejmowane przez władze diecezjalne w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych, na przykładzie wybranych diecezji
    Diocesan authorities action taken in connection with the decree of the State Council of the People’s Republic of Poland of 31 December 1956 on the organization and staffing of Church, based on selected dioceses
    Autorzy:
    STĘPIEŃ, MAREK
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/662144.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    władze diecezjalne
    dekret Rady Państwa PRL z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych
    działalność duszpasterska
    Kościół w Polsce
    diocesan authorities
    the Decree of the State Council of the People’s Republic of Poland of 31 December 1956 on the organization and staffing of Church
    the pastoral activity
    the Church in Poland
    Opis:
    After World War II, the Communists assumed power in Poland. Their actions were aimed at rapid implementation of the principles of Marxist philosophy through, among others, reducing and then preventing the functioning of the opposition. At the front of the ideological struggle stood also the Catholic Church, whose activity was considered by the state as a major obstacle in achieving the set goals. The pastoral activity of the Church in Poland was curbed considerably at that time, and in many cases was even impossible. At the beginning of 1957, the Decree of the State Council of 31 December 1956 on creating and staffing church positions came into force. This decree was less restrictive towards the clergy of the Catholic Church in Poland than the previous regulations in this matter. The activity of the state bodies focused on preventing the people who were considered hostile to the regime of the People’s Republic of Poland from being appointed to the positions of pastors and parish administrators. The Decree is the evidence of breaking the law by the state officials in order to impede the Church. The article describes the operation of the diocesan authorities taken in connection with the Decree of the State Council of the People’s Republic of Poland of 31 December 1956 on the organization and staffing of Church, based on selected dioceses.
    Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wydała dekret z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych. Na mocy tego aktu prawnego władze komunistyczne w Polsce kontrolowały działalność duchownych Kościoła katolickiego, dowolnie interpretując ich zachowania i bardzo często uznając je za sprzeczne z przepisami obowiązującego prawa. Biskupi polscy podkreślali, że organy państwowe, wykonując te normy, nagminnie postępowały w sposób bezprawny. Episkopat wielokrotnie postulował wprowadzenie zmian w przepisach, aby uniemożliwić tego rodzaju bezprawne działania. W końcu 1956 r. władze państwowe podjęły rozmowy na forum Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski. W konsekwencji Rada Państwa wydała dekret z dnia 31 grudnia 1956 r. o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych. Nowy akt prawny był mniej restrykcyjny w stosunku do duchownych, ale mimo to władze komunistyczne ciągle wykorzystywały zawarte w nim normy do instrumentalnego kontrolowania działalności księży. Przede wszystkim dotyczyło to kandydatów mających objąć stanowiska proboszczów i administratorów parafii. Wraz z wejściem w życie nowych przepisów władze państwowe nadal używały ich do bezprawnego wpływania na organizowanie i obsadzanie stanowisk kościelnych. Posługiwano się szantażem wobec Episkopatu Polski, sugerując możliwość wprowadzenia w przyszłości bardziej restrykcyjnych przepisów, w przypadkach, gdy strona kościelna nie zechce pójść na daleko idące ustępstwa w tej kwestii. W pierwszej połowie 1957 r. do Konferencji Episkopatu Polski napływały informacje z poszczególnych diecezji o niezgodnych z prawem postępowaniach organów państwowych w zakresie organizowania i obsadzania stanowisk kościelnych. Władze państwowe nagminnie posługiwały się w procedurze niesprawdzonymi, a wręcz fałszywymi informacjami, formułując zastrzeżenia w stosunku do kandydatów na proboszczów i administratorów parafii. Działalność organów państwowych skupiała się na dążeniu do uniemożliwienia mianowania na stanowiska proboszczów i administratorów parafii osób, które władze uważały za nieprzychylne ustrojowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku władze cywilne podjęły próby blokowania nominacji proboszczów i administratorów parafii poprzez sprawdzanie, czy osoby te przedkładały administracji państwowej sprawozdania z nauki religii i prowadzenia księgi inwentarzowej. Od złożonych deklaracji podporządkowania się tym wymogom zainteresowanych osób uzależniano odstąpienie od wydania zastrzeżeń przed nominacjami na stanowiska kościelne. Taki stan prawny dotyczący organizacji i obsadzania stanowisk kościelnych trwał aż do zmiany ustroju w Polsce w 1989 r., chociaż w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych władze państwowe postępowały w tym względzie mniej represyjnie.
    Źródło:
    Prawo Kanoniczne; 2016, 59, 2; 109-140
    2353-8104
    Pojawia się w:
    Prawo Kanoniczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Organy bezpieczeństwa wobec Niższego Seminarium Duchownego w Bińczu na podstawie archiwaliów Instytutu Pamięci Narodowej
    The activity of Security Service of the Ministry of Internal Affairs Towards the Minor Seminary in Bincze Based on the Records of the Institute of National Remembrance
    Autorzy:
    Konkol, Konrad
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/494691.pdf
    Data publikacji:
    2015-10-01
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    niższe seminarium duchowne, organy bezpieczeństwa, Kościół Rzymskokatolicki, Bińcze, PRL, Instytut Pamięci Narodowej
    Minor Seminary, Security Service of the Ministry of Internal Affairs, Roman Catholic Church, Bincze, the People Republic of Poland, the Institute of National Remembrance
    Opis:
    Minor seminary in Bincze was established in February 1958. It was destined for adult students without high-school certificate but willing to continue their education on theological studies. For three years of its activity Minor Seminary in Bincze was subjected to surveillance of the communist Security Service, which was closely cooperating with civil servants. Enlisted, secret collaborators handed over information about everyday functioning of the seminary and private lives of its lecturers, alumni and people connected with it. Those actions emerged as a result of the communist policy of secularization intended to fight with catholic religion throughout the country. Minor seminary in Bincze is perceived as a victim of this communist policy, as it was illegally closed on 7th August, 1961.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2015, 36, 4; 169-181
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Należy ich otoczyć jakąś opieką nie angażując się w ich kontestacje”. Kardynał Stefan Wyszyński i opozycja demokratyczna (1976–1980)
    “They Should be Surrounded by Care without Engaging in their Contestations”. Cardinal Stefan Wyszyński and the Democratic Opposition (1976–1980)
    Autorzy:
    Białkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/559435.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    Kościół katolicki w Polsce
    kardynał Stefan Wyszyński
    opozycja demokratyczna w PRL (1976–1980)
    Komitet Obrony Robotników
    Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela
    the Catholic Church in Poland
    Cardinal Stefan Wyszynski
    the democratic opposition in the People’s Republic of Poland (1976-1980)
    the Workers’ Defence Committee (KOR)
    the Movement for Defence of Human and Civic Rights (ROPCiO)
    Opis:
    Głęboki kryzys społeczno-polityczny, jaki dotykał PRL w dekadzie lat 70. XX w., oddziaływał na zmianę relacji państwo-Kościół katolicki. Ekipa Edwarda Gierka, stosując wobec Kościoła katolickiego politykę ustępstw, pragnęła przede wszystkim wzmocnić swoją słabą pozycję społeczną. Jednocześnie dość wcześnie dostrzeżono zagrożenie wynikające z możliwości zawarcia niepisanego sojuszu pomiędzy Kościołem a budzącymi się środowiskami opozycyjnymi. Bezpośredni wpływ na powstanie opozycji demokratycznej w PRL miały propozycje zmian w konstytucji PRL oraz wydarzenia Czerwca ’76. Wywołały one zdecydowany sprzeciw społeczny, wspierany przez prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz cały episkopat, a wyrażony kilkakrotnie w postaci memoriałów, listów i komunikatów. Relacje kardynała Stefana Wyszyńskiego z Komitetem Obrony Robotników poprzedziły wcześniejsze kontakty m.in. z Jackiem Kuroniem oraz Adamem Michnikiem. Podejmowane wielokrotnie przez to środowisko akcje protestacyjne w postaci głodówek organizowanych w kościołach archidiecezji warszawskiej nie spotykały się ze strony prymasa Wyszyńskiego z otwartą krytyką bądź sprzeciwem, ale z dyskretnym, nieformalnym przyzwoleniem. Na stosunki hierarchy ze środowiskiem KOR mocno oddziaływał fakt, że część działaczy ruchu obarczona były marksistowskim rodowodem. Dość bliskie kontakty kardynał Stefan Wyszyński utrzymywał ze współzałożycielem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela Andrzejem Czumą oraz uczestnikiem Towarzystwa Kursów Naukowych Bohdanem Cywińskim. Ogólna ocena działań opozycji demokratycznej skłaniała prymasa do zachowania ostrożności, a nawet powściągliwości w okazywaniu jej sympatii. Postawę przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski – wielokrotnie wyrażaną na forum Rady Głównej Episkopatu Polski oraz na kartach osobistego dziennika „Pro memoria” – charakteryzowały pragnienie zapewnienia ładu, zgody społecznej oraz idea przestrzegania podstawowych praw obywatelskich.
    The deep social and political crisis that affected Poland in the 1970s also produced a change in relations between the state and the Catholic Church. By implementing a policy of concession towards the Catholic Church, the team of Edward Gierek wanted mainly to strengthen its weak social position. At the same time, relatively early they noticed a risk associated with the possibility of an unwritten alliance between the Church and the circles of awakening opposition. The formation of the democratic opposition in PRL was directly influenced by proposed changes in the PRL constitution and by the events of June 1976. These met with strong public resistance, supported by the Primate of Poland, Cardinal Stefan Wyszyński, and the whole episcopate, and expressed several times in official statements, letters and messages. Cardinal’s Stefan Wyszyński relations with Komitet Obrony Robotników (Worker’ Defence Committee - KOR) were preceded by contacts with, for example, Jacek Kuroń and Adam Michnik. Not only did Primate Wyszyński not openly criticise or oppose actions organised many times by this circle in the form of hunger protests held in the churches of Warsaw Archdiocese, but he also discreetly and informally permitted them. The Cardinal’s relations with the KOR circles were strongly affected by the fact that some activists of this movement had a Marxist background. Stefan Wyszyński maintained relatively close relations with Andrzej Czuma, a co-founder of Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (Movement for Defence of Human and Civic Rights), and with Bohdan Cywiński, a participant in Towarzystwo Kursów Naukowych (Scientific Training Association). His general opinion of the democratic opposition’s actions prompted the Primate to remain cautious, or even restrained in showing sympathy towards it. Wyszyński’s attitude – expressed many times at the Presidium of the Polish Episcopal Conference, and in the pages of his personal diary, “Pro memoria” – was always characterised by his desire to ensure order and a societal consensus, and by the idea of adhering to fundamental civil rights.
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2018, 43; 215-236
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odnowa posoborowa w Kościele katolickim w Polsce w latach 1978-1989. Zarys wybranych problemów
    Post-Council Renewal in the Catholic Church in Poland in the Years 1978-1989. An Outline of Chosen Problems
    Autorzy:
    Białkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545137.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-31
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    Kościół katolicki
    PRL
    Sobór Watykański II
    recepcja Vaticanum II
    Jan Paweł II
    Konferencja Episkopatu Polski
    Komisje Episkopatu Polski
    nauczanie soborowe
    reforma liturgii
    kolegialność biskupów
    synodalność
    ekumenizm
    odnowa życia zakonnego
    ruchy katolickie
    Catholic Church
    Polish People’s Republic
    Second Vatican Council
    reception of Second Vatican Council
    Commissions of the Polish Episcopate
    application of council teachings
    reform of liturgy
    collegiality of bishops
    idea of synodality
    ecumenical movement
    renewal of monastic life
    Catholic movemens
    Catholic associations
    Opis:
    Lata 1978-1989 to w Kościele katolickim w Polsce faza dojrzała recepcji Soboru Watykańskiego II. Do najważniejszych zjawisk mających wpływ na jej przebieg należały: przemiany polskiej religijności w latach osiemdziesiątych XX w.; nowy model relacji państwo-Kościół katolicki; społeczny wymiar trzech pielgrzymek Papieża-Polaka do Ojczyzny (1979-1983-1987); zmiany personalne i pokoleniowe w Episkopacie Polski. Ważną rolę odgrywała działalność specjalistycznych Komisji Episkopatu Polski, które nadawały całemu procesowi właściwe tempo i wyznaczały główne kierunki zmian. Aplikacja nauczania soborowego w teologii polskiej zaznaczyła swoją obecność w pracach: ks. Józefa Kudasiewicza (biblistyka), ks. Józefa Tischnera (katolicka nauka społeczna), ks. Adama Ludwika Szafrańskiego (eklezjologia), o. Stanisława Celestyna Napiórkowskiego OFMConv. (mariologia, ekumenizmu), ks. Wacława Hryniewicza OMI (ekumenizm), o. Jana Charytańskiego SJ (katechetyka), ks. Franciszka Blachnickiego (teologia pastoralna i liturgika), ks. Eugeniusza Werona SAC (teologia laikatu), biskupa Wilhelma Pluty (teologia pastoralna), ks. Franciszka Woronowskiego (teologia pastoralna) oraz ks. Tadeusza Dajczera (religioznawstwo i fenomenologia religii). Publikacja czterech tomów „Liturgii Godzin” oraz wydanie w 1986 r. „Mszału Rzymskiego dla Diecezji Polskich” stanowiły zwieńczenie odnowy liturgicznej. Z kolei ukazanie się krytycznego III wydania „Biblii Tysiąclecia” (1980 r.), było realizacją postulatów zgłaszanych już w drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX w. Kolegialność biskupów znalazła w pełni odzwierciedlenie w przepisach nowego Statutu Konferencji Episkopatu Polski (1987 r.), a synodalność rozwijała się poprzez synody. W latach 1978-1989 trwały obrady jednego synodu prowincjonalnego i dziewięciu synodów diecezjalnych. Sporym osiągnięciem ruchu ekumenicznego było zainaugurowanie dwustronnych dialogów doktrynalnych (odnośnie ważności chrztu św. oraz małżeństw mieszanych). Przystosowana odnowa życia zakonnego w dekadzie lat osiemdziesiątych XX w. miała przede wszystkim wymiar jurydyczny związany z rewizją prawa zakonnego oraz przyjęciem nowych konstytucji. Aktywność świeckich zaowocowała rozwojem wcześniej działających ruchów i stowarzyszeń oraz narodzinami nowych. Dynamiczny wzrost był udziałem Drogi Neokatechumenalnej, Katolickiej Odnowy w Duchu Świętym, Ruchu Światło-Życie, Ruchu Rodzin Nazaretańskich oraz Wspólnot Życia Chrześcijańskiego.
    The years 1978-1989 in the Catholic Church in Poland constitute a mature stage of the reception of the Second Vatican Council. Among the most important phenomena that influenced the process were: changes in Polish religious life in the 1980’s; new model of state-Church relationship, social aspect of the three pilgrimages of the Polish Pope to Poland (1979-1983-1987); personal and generational changes in Polish Episcopate. An important role was played by the activity of special Commissions of the Polish Episcopate, which gave the whole process an appropriate tempo and determined the main directions of changes. The application of council teachings in Polish theology could be found in the works of: Rev. Józef Kudasiewicz (Bible studies), Rev. Józef Tischner (Catholic Social Teaching), Rev. Adam Ludwik Szafrański (Ecclesiology), Fr. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv. (Mariology, Ecumenism), Rev. Wacław Hryniewicz OMI (Ecumenism), Fr. Jan Charytański SJ (Catechetics) Rev. Franciszek Blachnicki (Pastoral Theology and Liturgics), Rev. Eugeniusz Weron SAC (Theology of the Laity), Bishop Wilhelm Pluta (Pastoral Theology), Rev. Franciszek Woronowski (Pastoral Theology) and Rev. Tadeusz Dajczer (Religious Studies and Phenomenology of Religion). Publication of four volumes of Liturgy of Hours and Roman Missal for Polish Dioceses (1986) constituted the culmination of liturgical renewal. Publication of critical third edition of the Millennium Bible (1980) was the realization of the postulates set in the second half of the 1960’s. Collegiality of bishops was fully reflected in the regulations of the new Statute of Polish Episcopal Conference (1987), and the synodality developed through synods. In the years 1978-1989 there was one provincial synod assembly and nine diocesan synod assemblies. A considerable achievement of the ecumenical movement was the inauguration of bilateral doctrinal dialogues (about the validity of baptism and mixed marriages). The renewal of monastic life in the 1980’s was predominantly of juridical dimension connected with the revision of monastic law and adopting new constitutions. Activity of the laity resulted in the development of existing movements and associations and the creation of new ones. Neocatechumenal Way, Catholic Charismatic Renewal, Light-Life Movement, Families of Nazareth Movement and Christian Life Communities enjoyed a dynamic growth.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2018, 130; 263-323
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nadzór państwa nad punktami katechetycznymi na przykładzie działań administracji w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego
    State supervision over religious instruction centres - an example of state administration in Zielona Gora and its activities toward the church organization in Gorzow Wielkopolski
    Autorzy:
    Mazurkiewicz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1912692.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    freedom of religion
    law on religion
    religious freedom
    Catholic Church - communist authorities conflicts (Poland)
    church-state relations (People' Republic of Poland)
    clergy
    freedom of conscience and religion
    Peoples Republic of Poland
    relations between the state and churches
    religion education in Polish school
    kościoły i inne związki wyznaniowe
    nauka religii
    prawo wyznaniowe
    relacje państwo - kościół
    wolność sumienia i wyznania
    PRL
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Opis:
    Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej władze komunistyczne przystąpiły do ograniczania wpływu Kościoła na środowisko szkolne. Pomimo zobowiązania do nieutrudniania nauczania religii w szkołach, podjętego w „Porozumieniu” z 1950 r., przystąpiły do zmniejszania godzin lekcji religii i usuwania katechetów. W związku z tym, już w roku szkolnym 1952/1953, Kościół przystąpił do organizowania punktów katechetycznych. Chwilowa zmiana nastąpiła na fali „odwilży” w roku 1956, kiedy to szkoły stały się na nowo miejscem nauczania religii. Stan ten trwał jednak tylko do roku 1961, bowiem wtedy wraz z ustawą z dnia 15 lipca ostatecznie usunięto katechezę ze szkoły, a wszelką działalność oświatowo – wychowawczą poddano nadzorowi Ministerstwa Oświaty. Na jej podstawie wydane zostało zarządzenie w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych i instrukcja w sprawie ich rejestracji. Stały się one podstawą do uzurpowania sobie przez władze komunistyczne prawa do wizytowania i kontrolowania zajęć prowadzonych w punktach katechetycznych. W parafiach Kościoła gorzowskiego znajdujących się na terenie województwa zielonogórskiego władze wyznaniowe i oświatowe próbowały zmusić księży do podporządkowania się wydanym przepisom, jednak zdecydowana postawa Kurii gorzowskiej powodowała, że jedynie nieliczni księża rejestrowali punkty katechetyczny i pobierali wynagrodzenie za nauczanie religii. Również niewielu księży godziło się na wizytowanie lekcji religii odbywających się w pomieszczeniach kościelnych i składanie sprawozdań z nauczania. Widząc nieskuteczność zarówno działań administracyjnych, jak i bezprawnych nacisków polegających na zastraszaniu, szantażowaniu i karaniu księży nauczających w punktach katechetycznych, w połowie lat 70-tych władze państwowe praktycznie zrezygnowały z nadzoru nad punktami katechetycznymi, a w październiku 1981 r. uchyliły krzywdzące Kościół przepisy uznając przy tym, że katecheza parafialna jest wewnętrzną sprawą kościołów i związków wyznaniowych.
    Immediately after World War 2, the communist authorities began to curb the Church's influence on the educational environment. Despite the commitment not to obstruct religious education in schools, undertaken in the Church-State Agreement of 1950, the authorities decided to reduce the number of religion classes and expel the instructors. In response, already in the school year 1952/1953, the Church initiated the establishment of religious instruction centres. A temporary change occurred during the political 'thaw' in 1956, when religion was re-established as a school subject. This condition, however, lasted no longer than until 1961; according to the newly enacted law of 15 July 1961, religious instruction was ultimately removed from educational establishments, and the supervision over the entire educational activity was to be exercised by the Ministry of Education. The provisions of the new law provided for the management of religious instruction centres and instructed on their official registration. Consequently, the communist authorities were vested with special powers to visit and monitor the activities of such centres. In the parishes of the Gorzow Church located in the Zielona Gora region, the authorities responsible for handling denominational and educational affairs tried to make priests comply with the regulations, but the unyielding stance of the Gorzow Curia resulted in merely few priests registering their religious instruction classes and accepted remuneration for the teaching. Also, few priests consented to the authorities visiting religion classes held in the church premises and reporting on the instruction. Confronted with the ineffectiveness of both administrative action and unlawful pressure involving intimidation, blackmailing and punishing the priests conducting religion classes in the centres, in the mid-1970s, the authorities practically abandoned the control of such establishments, and in October 1981 repealed the unfair regulations recognizing that any religious instruction in parishes is an internal matter of churches and religious associations.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2011, 14; 111-139
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Duchowieństwo Kościoła katolickiego na Warmii i Mazurach wobec wyborów do Sejmu PRL I kadencji z 26 października 1952 r. w ocenie aparatu bezpieczeństwa
    The clergy of the Catholic Church in Warmia and Mazury in the presence of the elections to the Sejm of the People’s Republic of Poland for the first term of 26 October 1952 as assessed by the security apparatus
    Autorzy:
    Syrwid, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433252.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-20
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    Kościół katolicki
    stalinizm
    Warmia i Mazury
    aparat bezpieczeństwa
    wybory parlamentarne w 1952 r.
    Catholic Church
    Stalinism
    Warmia and Mazury
    security apparatus
    parliamentary elections in 1952
    Opis:
    W artykule przedstawiono ocenę postaw duchownych Kościoła katolickiego na terenie województwa olsztyńskiego wobec kampanii wyborczej i wyborów do Sejmu PRL I kadencji z 26 października 1952 r., dokonaną przez aparat bezpieczeństwa. Analizie został poddany dokument opracowany przez pracowników Wydziału V Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Olsztynie na potrzeby Wydziału V Departamentu V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Zostały w nim zamieszczone wybrane charakterystyki duchownych świeckich i zakonnych, jak i ogólne zakonów żeńskich i męskich – sporządzone pod kątem ich stosunku do udziału w akcie wyborczym. W prezentowanym materiale – przy zastosowanym w nim dychotomicznym podziale na kler „pozytywny” i „wrogi” – istotne znaczenie posiadają zwłaszcza informacje o zachowaniach tzw. księży-patriotów oraz dotyczące represji zastosowanych wobec duchownych kontestujących postępujący proces stalinizacji systemu ustrojowego państwa.
    This article presents an assessment by the security apparatus of the attitudes of the clergy of the Catholic Church in the Olsztyn province towards the election campaign and the elections to the Sejm of the Polish People’s Republic of the first term of 26 October 1952. The analysis was made on the basis of a document prepared by the employees of Department V of the Voivodeship Office of Public Security in Olsztyn for the needs of Department V of the Ministry of Public Security in Warsaw. It contains selected characteristics of lay and religious clergy, as well as general characteristics of female and male religious orders – drawn up in terms of their attitude to participation in the electoral act. In the presented material – with its dichotomous division into “positive” and “hostile” clergy – the information on the behavior of the so-called “patriotic priests” and on the repressions applied to the clergy contesting the progressing process of Stalinisation of the state system is of particular importance.
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2022, 318, 3; 434-460
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odnowa posoborowa w Kościele katolickim w Polsce w latach 1972-1978. Zarys wybranych problemów
    Post-council renewal in Catholic Church in Poland in the years 1972-1978. A draft of selected problems
    Autorzy:
    Białkowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/545125.pdf
    Data publikacji:
    2018-06-30
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    Kościół katolicki
    PRL
    Sobór Watykański II
    recepcja Vaticanum II
    Komisje Episkopatu Polski
    nauczanie soborowe
    reforma liturgii
    idea synodalności
    ruch ekumeniczny
    odnowa życia zakonnego
    katolickie szkolnictwo wyższe
    aktywność wiernych
    teologia polska
    studia biblijne
    formacja seminaryjna
    ruchy
    movements
    stowarzyszenia
    Catholic Church
    PPR
    Second Vatican Council
    Vatican II reception in Poland
    commissions of Polish Bishops’ Conference
    implementation of council’s ideas
    liturgical reform
    implementation of the idea of synodality
    ecumenical movement’s achievements
    renewal of oders’ and congregations’ life
    renewal of catholic university education
    laity’s activity
    Polish theology
    biblical studies
    formation of seminarians
    societes
    Opis:
    Lata 1972-1978 zamykają fazę wczesną recepcji Soboru Watykańskiego II w Kościele katolickim w Polsce. Teoretyczne i praktyczne wcielanie idei soborowych odbywało się w specyficznych warunkach społeczno-politycznych państwa totalitarnego. Do najważniejszych zjawisk charakteryzujących drugą fazę należały: przemiany polskiej religijności; atomizacja środowisk laikatu; wzrost znaczenia kanałów komunikacji społecznej Kościoła instytucjonalnego z wiernymi; relacje hierarchów Kościoła katolickiego z opozycją demokratyczną; próby uregulowania stosunków dyplomatycznych PRL-Stolica Apostolska. Ważną rolę odgrywała działalność specjalistycznych Komisji Episkopatu Polski, które nadawały całemu procesowi właściwe tempo i wyznaczały główne kierunki zmian. Do najbardziej zaangażowanych gremiów należały: Komisja Liturgiczna, Komisja do Spraw Ekumenizmu, Komisja Apostolstwa Świeckich, Komisji do Spraw Nauki Katolickiej, Komisja Duszpasterstwa Ogólnego. Skromne, ale zasadnicze cele zostały osiągnięte w zakresie aplikacji nauczania soborowego w teologii polskiej. Wśród wielu tytułów na szczególną uwagę zasługuje – opublikowana w 1972 r. – książka „U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II” pióra kardynała Karola Wojtyły. Ważne dla odnowy posoborowej prace wydali również: ks. Stanisław Olejnik (teologia moralna), ks. Wincenty Granat (teologia dogmatyczna), ks. Franciszek Blachnicki (teologia pastoralna i liturgika), o. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv. (historia ekumenizmu), ks. Feliks Zapłata SVD (misjologia), ks. Eugeniusz Weron SAC (teologia laikatu). Reforma liturgii objęła kilka wymiarów, przy czym wskazać można co najmniej trzy zasadnicze: przygotowania i redakcji nowych ksiąg liturgicznych; praktycznego przystosowania świątyń do nowego rytu mszy św. poprzez zmianę umiejscowienia ołtarza, tabernakulum oraz inne adaptacje architektoniczne; nowej formacji służby liturgicznej. Natomiast pogłębienie studiów biblijnych najpełniej uwidoczniło się poprzez tłumaczenie Pisma św. – tzw. Biblię Poznańską, która ukazała się w 1975 r. Z kolei praktyczna realizacja idei synodalności wyrażała się w kolejnych synodach: III Synodzie Warszawskim; Duszpasterskim Synodzie Archidiecezji Krakowskiej; I Synodzie Katowickim; II Synodzie Gdańskim; II Synodzie Częstochowskim; II Synodzie Lubelskim; II Synodzie Gnieźnieńskim. Sporym osiągnięciem ruchu ekumenicznego było podjęcie działalności przez Komisję Mieszaną Polskiej Rady Ekumenicznej i Komisji do spraw Ekumenizmu Episkopatu Polski. Dla wielu zgromadzeń zakonnych przystosowana odnowa życia wiązała się z powrotem do źródeł i pierwotnego ducha wspólnot. Odnowa katolickiego szkolnictwa wyższego wymagała szczególnego uporządkowania, uregulowania i ujednolicenia kwestii prawno-kanonicznej wydziałów teologicznych oraz ATK, co było przedmiotem szczególnej troski kardynała Karola Wojtyły. Wśród ruchów katolickich przykładem posoborowych przemian był dynamiczny rozwój Ruchu Żywego Kościoła/ Ruchu Światło-Życie. W omawianym okresie wyraźny nacisk położono na kształtowanie się struktur oraz dopracowanie założeń koncepcyjnych.
    The years 1972-1978 close the early phase of Vatican II reception in the Catholic Church in Poland. Theoretical and practical implementation of council’s ideas took place in particular socio-political conditions of a totalitarian state. The most important phenomena characteristic for the second phase were: changes in Polish piety, atomization of laity groups, growing importance of social communication channels running joining the institutional Church and laity; relationship between catholic hierarchy and democratic opposition; attempts at regulating diplomatic relations between Polish People’s Republic and the Holy See. An important role was played by commissions of Polish bishops entrusted with special tasks. They made sure that everything happened at a proper speed and controlled the tendencies of transformation. The most engaged groups were: Liturgical Commission, Ecumenical Commission, Commission for the Apostolate of Laity, Commission for Catholic Teaching and Commission of General Pastoral Care. Modest, but most important aims were achieved as far as implementing council’s teaching in Polish theology are concerned. A book by cardinal Karol Wojtyła entitled “At the roots of renewal. A study of Vaticanum II implementation” merits special attention. Works which proved crucial to the post-council renewal were published by fr. Stanisław Olejnik (moral theology), fr. Wincenty Granat (dogmatic theology), fr. Franciszek Blachnicki (pastoral theology and liturgical studies), fr. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv (history of ecumenism), fr. Feliks Zapłata SVD (mission studies), fr. Eugeniusz Weron SAC (theology of laity). The liturgical reform had several dimensions. Three major ones need to be underscored: preparation and editing of new liturgical books; practical adaptation of churches to the new rite of the Mass by relocation of the altar, tabernacle and other architectonical adaptations; new formation of altar boys. Deeper interest in biblical studies was manifest in publishing the translation of the Bible, the so called Poznań Bible in 1975. Practical implementation of the idea of synodality was expressed in following synods: III Warsaw Synod, Pastoral Synod of the Archdiocese of Cracow, I Synod in Katowice; II Synod in Gdańsk; II Synod in Częstochowa; II Synod in Lublin; II Synod in Gniezno. A major success of the ecumenical movement was the activity of Mixed Commission of Polish Ecumenical Council and Commission for Ecumenism of Polish Bishops’ Conference. For many congregations and orders this renewal had to do with returning to the sources and reawakening the founders’ spirit. The renewal of catholic university education called for exceptional ordering, regulating and unifying canon-law-related matters of theological departments and Academies of Catholic Theology. Cardinal Wojtyła paid special attention this necessity. Among catholic movements an example of the changes in question was dynamic development of the Movement of Living Church/Light-Life Movement. Emphasis was also put on creating institutional structures and perfecting concepts and assumptions.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2018, 129; 387-446
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prawne aspekty struktury ustrojowej i działań operacyjnych prowadzonych wobec Kościoła Katolickiego przez Urząd do Spraw Wyznań w latach 1950–1975. Recenzja monografii Michała Krawczyka Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem, Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2022, ss. 248
    Legal aspects of the structure and operating activities of the Office for Denominational Affairs related to the Catholic Church in the Years 1950–1975. Review of Michał Krawczyk’s monograph Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem, Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego, pp. 248
    Autorzy:
    Nowakowski, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/23050766.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    komunizm
    Urząd do Spraw Wyznań
    Kościół Katolicki
    polityka wyznaniowa
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    administracja wyznaniowa
    PRL
    communism
    Catholic Church
    Office for Denominational Affairs
    religious politics
    Polish People’s Republic
    denominational administration
    Opis:
    Niniejszy artykuł stanowi krytyczne omówienie monografii Michała Krawczyka pt. Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem (Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2022) z uwzględnieniem innych badań dotyczących tytułowej problematyki. Recenzowana monografia prezentuje wybrane archiwalia z bogatych zasobów Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Odnoszą się one do struktury organizacyjnej urzędu i jej kolejnych przeobrażeń, nadzoru urzędu nad terenową administracją wyznaniową, formalnego zakresu uprawnień poszczególnych komórek organizacyjnych urzędu oraz treści aktów prawnych wydawanych przez ten organ. Pozwalają też na poznanie rzeczywistych celów realizowanych przez tę jednostkę i metod stosowanych dla ich osiągnięcia. Prezentacja powyższych materiałów źródłowych stanowi istotny wkład we współczesne badania dotyczące Urzędu do Spraw Wyznań, które – pomimo wydania na ten temat kilku ważnych opracowań – znajdują się wciąż na początkowym etapie.
    The aim of this paper is to critically discuss Michał Krawczyk’s monograph titled Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem (Organizational structure and activities of the Office for Denominational Affairs in the years 1950–1975), published in 2022, taking into account other relevant research. Krawczyk’s monograph presents selected sources from the rich archival material stored in the Archives of Modern Records in Warsaw. The material pertains to the organizational structure of the Office and its subsequent transformations, its supervision of domestic denominational administration, the formal scope of powers of its individual units and the content of legal acts issued by this body. The sources also provide insight into the Office’s actual goals and the methods used to achieve them. The presentation of these source materials makes a significant contribution to the research on the Office for Denominational Affairs, which – despite the publication of some important works – is still at an early stage.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2023, 26; 461-475
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-81 z 81

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies