Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Enlightenment in Poland" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-16 z 16
    Tytuł:
    „Daj Boże Oświecenie w Polsce!”. Określenia Boga w pierwszym roczniku czasopisma „Monitor”
    'God, Give the Enlightenment in Poland!'. Names of God in the first issue of "Monitor"
    Autorzy:
    Gorzelana, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1400611.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
    Tematy:
    Polish Enlightenment
    religion
    "Monitor"
    God
    oświecenie polskie
    religia
    „Monitor”
    Bóg
    Opis:
    W artykule przedstawiono określenia Boga obecne w czasopiśmie „Monitor” w 1765 roku. Periodyk, propagując hasła oświeceniowe, nie podważał wiary w Boga. Pojawiają się w nim określenia Boga jako stworzyciela (Stwórca), władcy (Pan Najwyższy, Pan Zastępów), opiekuna (Opatrzność) i sędziego (wyrok boski, boski urząd sądzenia). Także skonwencjonalizowane zwroty (uchowaj Boże, daj Boże) odzwierciedlają religijny światopogląd redaktorów bądź korespondujących z nimi czytelników „Monitora”.
    The paper depicts the names of God present in the journal ‘Monitor’ in 1765. The maga-zine, while promoting Enlightenment slogans, did not undermine the faith in God. Therefore, the following names of God appear in the periodical: the Creator (Stwórca), the Ruler (Pan Najwyższy, Pan Zastępów), the Guardian (Opatrzność) and the Judge (wyrok boski, boski urząd sądzenia). There are also conventionalized phrases (uchowaj Boże, daj Boże) which reflect the religious belief of the editors or Monitor’s readers corresponding with them.
    Źródło:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2015, 1; 63-76
    2450-3584
    Pojawia się w:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O religii poczciwych ludzi Stanisława Konarskiego – między historiografią a nowymi ustaleniami na podstawie akt Kongregacji Świętego Oficjum
    Autorzy:
    Zając, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2050965.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-14
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Stanisław Konarski
    Angelo Maria Durini
    nunciature
    Holy Office
    index of prohibited books
    deism
    Enlightenment in Poland
    Counter-Enlightenment
    nuncjatura
    Święte Oficjum
    indeks ksiąg zakazanych
    deizm
    Oświecenie w Polsce
    Kontroświecenie
    Opis:
    W historiografii przeważa opinia, że oskarżenie książki Stanisława Konarskiego O religii poczciwych ludzi jako zawierającej błędy doktrynalne było przesadą niechętnych autorowi kręgów. Nie potrafiono jednak dotąd opisać następstw denuncjacji złożonej przez nuncjusza Angelo Marię Duriniego w Rzymie, ani też genezy łacińskiej wersji dzieła. Wykorzystane po raz pierwszy źródła archiwalne Kongregacji Doktryny Wiary pozwalają na szczegółowy opis procesu, jaki miał miejsce w Świętym Oficjum. Zlecono tam włoskie i łacińskie tłumaczenie książki, poddano je ocenie rzymskich teologów, zalecono Konarskiemu precyzyjną korektę oraz przygotowanie drugiego poprawionego wydania. Oczyszczono go z wielu zarzutów postawionych mu przez teologów w Polsce, lecz zakwalifikowano książkę do indeksu ksiąg zakazanych, o ile autor nie zgodzi się na jej poprawienie. Decyzja ta pozostała jednak utajniona, ponieważ autor poddał się nakazowi i przygotował drugie poprawione wydanie w języku łacińskim.
    The prevailing opinion in historiography is that the accusation of Stanisław Konarski’s book O religii poczciwych ludzi (On the Religion of Honest Men) as containing doctrinal errors was an exaggeration of his enemies. However, it was impossible to describe the consequences of the denunciation made by Nuncio Durini in Rome and to explain the genesis of the Latin version of the book. The archival sources of the Congregation for the Doctrine of the Faith, used for the first time, allow for a detailed description of the process that took place in the Holy Office. The Italian and Latin translations of the book were commissioned, Roman theologians reviewed its contents, and Konarski was instructed to make precise corrections and to prepare a second revised edition. He was cleared of many charges made against him by the theologians in Poland, but the book was to be included in the index of prohibited books, should the author persist in his expressions. This decision, however, remained secret as the author complied with the order and prepared a second revised edition in Latin.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 128, 1; 913-936
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ubi thesaurus tuus, ibi et cor tuum. Tadeusz Czacki w badaniach Ireneusza Jakubowskiego
    Ubi thesaurus tuus, ibi et cor tuum. Tadeusz Czacki in Ireneusz Jakubowski’s Research
    Autorzy:
    Czech-Jezierska, Bożena Anna
    Dębiński, Antoni
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/4273653.pdf
    Data publikacji:
    2023-04-25
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Ireneusz Jakubowski
    Tadeusz Czacki
    prawo rzymskie w Oświeceniu
    historia nauki prawa rzymskiego w Polsce
    Roman law in the age of Enlightenment in Poland
    History of Roman legal studies in Poland
    Opis:
    Tadeusz Czacki to wybitna postać w historii Polski XVIII-wiecznej. Był społecznikiem i historykiem, z powodzeniem doprowadził do założenia słynnego Liceum Krzemienieckiego, gdzie nauka prawa (w tym prawa rzymskiego) była ważną częścią edukacji szkolnej. Doktor Ireneusz Jakubowski opublikował trzynaście artykułów poświęconych tej postaci i jej poglądom, w szczególności na znaczenie prawa rzymskiego w polskiej historii prawa. Autorzy dokonują syntetycznego przeglądu twórczości Ireneusza Jakubowskiego dedykowanej Tadeuszowi Czackiemu i jego poglądom, zwłaszcza w odniesieniu do prawa rzymskiego.
    Tadeusz Czacki was an outstanding activist and historian, who lived at the turn of the 18th century. He founded a famous secondary school in Krzemieniec, where teaching law (including Roman law) was an important part of education. Dr Ireneusz Jakubowski has published thirteen articles on Tadeusz Czacki and his perspective on the importance of Roman law in Polish legal history. The authors synthesised Ireneusz Jakubowski’s research on Tadeusz Czacki and his ideas about law, especially Roman law.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica; 2023, 102; 23-33
    0208-6069
    2450-2782
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działania Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Polsce w latach 1918-1939 na rzecz rozwoju szkolnej turystyki wycieczkowej
    Activities of the Minister of Religious Denominations and Public Enlightenment in Poland Between 1918 and 1939 for the Development of School Tourism
    Autorzy:
    Ćwikła, Leszek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29551721.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    tourism
    children and youth tourism
    tourism in the Second Republic of Poland
    Opis:
    W artykule starano się udowodnić, iż w rozwoju turystyki wycieczkowej dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1918-1939 bardzo ważną rolę odegrały władze państwowe, które podjęły działania promocyjne, słusznie upatrując w tej formie pracy z uczniem możliwości kształtowania postaw patriotycznych i obywatelskich. Dokonano analizy aktów prawnych wydanych przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zawierających wytyczne w zakresie organizacji wycieczek w postaci wskazówek bądź zaleceń. W kolejnej części tekstu opisano zaangażowanie władz państwowych na rzecz stworzenia turystycznej bazy noclegowej, która mogła być wykorzystywana podczas wycieczek trwających dłużej niż jeden dzień. W końcowej części opracowania podkreślono, że regulacje prawne odnoszące się do szkolnej turystyki wycieczkowej w Polsce w latach 1918-1939 były niewystarczające.
    The article tries to prove that in the development of children and youth tourism in Poland in the years 1918-1939 a very important role was played by the state authorities, who took promotional actions, rightly seeing in this form of work with students the possibility of shaping patriotic and civil attitudes. An analysis was made of the legal acts issued by the Minister of Religious Denominations and Public Enlightenment, containing guidelines for the organization of trips in the form of instructions or recommendations. The next part of the text describes the involvement of the state authorities in creating a tourist accommodation base that could be used during trips lasting more than one day. In the final part of the study it was emphasized that the legal regulations relating to school tourism in Poland between 1918 and 1939 were insufficient.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Prawnych; 2022, 32, 2; 25-39
    1507-7896
    2544-5227
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Prawnych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Language strategies of the Enlightenment: the image of ʽPolandʼ in French Napoleonic Press
    Autorzy:
    Kholtobina, Nelli
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/951595.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Polska
    France
    image
    representation
    mental mapping
    Enlightenment
    language
    civilization
    barbarity
    culture
    tradition
    Opis:
    In this article, we reconstructed a generalized image of Poland and Poles within the framework of the multidisciplinary concept of “mental mapping”. The most popular daily newspaper of Napoleon’s time “Journal de l’Empire” (1804–1814) used distinctive linguistic markers of the Enlightenment to depict Poland and its inhabitants in French society, such as, “civilization”, “barbarity”, “culture”, “tradition” (“religion”), “childhood of nation”. Content analysis has been applied as an auxiliary method to the press sources which allowed to determine the nature and the impact of political propaganda on the public imagination.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Slawistyczne; 2018, 15; 117-132
    2084-3011
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Slawistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Drugiej Rzeczypospolitej w zakresie ochrony przyrody
    The activity of the Ministry of the Religious Denominations and Public Enlightenment in the Second Republic of Poland concerning natural conservation
    Autorzy:
    Wolter, Edyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1964717.pdf
    Data publikacji:
    2012-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    Druga Rzeczypospolita (1918 – 1939)
    dziedzictwo narodowe
    ochrona przyrody
    Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
    The Second Republic of Poland (1918 – 1939)
    cultural heritage
    nature conservation
    Ministry of the Religious Denominations and Public Enlightenment
    Opis:
    The article covers the period between 1918 and 1939. The first part explains the normative acts which were the basis for nature conservation and cooperation between the Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment, the Polish Natural Science Museum in Warsaw, and the State Council for Nature Conservation. The second part presents the editorial activities of the State Council for Nature Conservation (the chairman of which was the Minister of Religious Denominations and Public Enlightenment) concerning nature conservation. The authors of the publication are Seweryn Dziubałtowski, Karol Domin, Andrzej Czudek, rev. Henryk Weryński, and Jan Sokołowski. The publication also includes the Act of March 10, 1934, on nature conservation, the provisions of this act being popular in Poland at that time due to the fact that the majority of the population were mainly peasants. 60% of Polish inhabitants lived in rural areas and worked on the land.
    Źródło:
    Studia Ecologiae et Bioethicae; 2012, 10, 2; 9-30
    1733-1218
    Pojawia się w:
    Studia Ecologiae et Bioethicae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oświecenie i kontroświecenie czasów Królestwa Polskiego. Polemika o. Karola Surowieckiego z ministrem Stanisławem Kostką Potockim
    The Enlightenment and Counter-Enlightenment in the age of the Kingdom of Poland. The polemics between Father Karol Surowiecki and minister Stanisław Kostka Potocki
    Autorzy:
    Szczurowski, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/560449.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    oświecenie
    kontroświecenie
    polemika
    Karol Surowiecki
    Stanisław Kostka Potocki
    Enlightenment
    Counter- Enlightenment
    polemics
    Opis:
    Zwolennicy idei oświecenia, poddając racjonalnej krytyce otaczającą ich rzeczywistość, dokonali gruntownych przeobrażeń we wszystkich dziedzinach życia. Nie oznaczało to jednak, że owe idee i przeobrażenia zyskały powszechną akceptację. Ich przeciwnicy, rozwijając nurt kontroświecenia, zamiast oświeceniowego postępu dostrzegali głęboki upadek i demoralizację. Krytycznie postrzegając nowoczesność, pytali o arbitralność rozumu ludzkiego, o koncepcję natury człowieka, o jego moralność, odpowiedzi udzielając z pozycji apologetów chrześcijaństwa. Dlatego też w dobie Królestwa Polskiego rodzimi antyoświeceniowcy wytrwale zwalczali osiemnastowieczną filozofię, występując przeciwko temu wszystkiemu, co uznali za szkodliwe dla współczesności i religii. Modelowym wręcz przykładem zmagań reprezentantów przeciwstawnych formacji ideowych była polemika o. Karola Surowieckiego z ministrem Stanisławem Kostką Potockim. Ukształtowany w epoce racjonalizmu działający według założeń oświecenia minister był symbolem rozumowych przemian w Rzeczpospolitej drugiej połowy XVIII w. Po drugiej stronie światopoglądowej barykady stał o. Surowiecki, antyoświeceniowo nastawiony franciszkanin-reformat, który zaciekle bronił Kościoła i religii. Ich polemiczne starcie doskonale obrazowało, jak bardzo prezentowane przez nich myślowe światy nie przystawały do siebie.
    By criticizing the world around them, the supporters of the idea of Enli- ghtenment brought about profound transformations in all areas of life. This did not mean, however, that such ideas and transformations gained widespread acceptance. On the contrary, their opponents, who saw decli- ne and demoralization in lieu of ‘enlightenment', developed the Counter- -Enlightenment movement. Critically perceiving modernity, they asked questions about the arbitrariness of human reason, the concept of human nature and human morality, giving answers from the position of Christian apologists. Therefore in the period of the Kingdom of Poland, the Polish anti-Enlightenment movement persevered against eighteenth-century philosophy, opposing everything they considered harmful to modernity and religion. A perfect example of the struggle between representatives of hosti- le ideological factions was the polemics between Father Karol Surowiecki and Stanisław Kostka Potocki, minister of the Kingdom. Educated in the age of reason and following the assumptions of the Enlightenment, the minister was a symbol of the rational changes in the Second Polish Republic in the second half of the 18th century. On the other side of the barricade stood Father Surowiecki, an anti-Enlightenment Franciscan reformer, fier- cely defending the Church and religion. Their clash perfectly illustrated the incompatibility of their intellectual worlds.
    Źródło:
    Folia Historica Cracoviensia; 2017, 23/2; 406-426
    0867-8294
    Pojawia się w:
    Folia Historica Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kondycja podmiotu wobec upadku Rzeczypospolitej. Treny Józefa Morelowskiego
    The condition of the subject in view of the partition of Poland. Józef Morelowski’s Laments
    Autorzy:
    Bąkowska, Patrycja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1046355.pdf
    Data publikacji:
    2020-10-19
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    treny
    oświecenie
    poezja
    „Ja”
    laments
    enlightenment
    poetry
    “Self”.
    Opis:
    Głównym celem artykułu jest lektura Trenów Józefa Morelowskiego jako utworu wyrażającego kryzys podmiotu. Autorka rozprawy proponuje, by cykl wierszy, powstałych po upadku Rzeczypospolitej, ująć w kontekście tradycji antycznej i staropolskiej. Daje to szansę na dostrzeżenie i wyeksponowanie różnorodnych sposobów manifestowania „Ja” w tekście poetyckim. Wydaje się bowiem, że uruchomienie zakorzenionych w kulturze literackiej toposów i środków literackiego obrazowania jest próbą przezwyciężenia kryzysu i dezintegracji podmiotu. Ponadto, zwrócenie uwagi na wpływ tradycji i literackiej konwencji pozwala zrewidować stan badań i przemyśleć dotychczas poczynione obserwacje o charakterze tzw. przełomu romantycznego.
    The main aim of the article is a reading of Józef Morelowski’s Laments as a text which expresses the crisis of the subject. The author of the article proposes a an interpretation of this cycle of poems, written after the Third Partition of Poland, in the context of the antique and Old Polish tradition. It gives an opportunity to show and to emphasize diverse ways of self-manifestation in the poetical works. It appears that using literary topoi and stylistic devices rooted in culture is an attempt to overcome the crisis of the subject. Furthermore, taking into consideration the role of tradition and literary convention might help us to reconsider the state of research and to rethink conclusions, which have been reached so far, about the so-called romantic breakthrough.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe KUL; 2018, 61, 1; 399-414
    0044-4405
    2543-9715
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe KUL
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Les stratégies d’adaptation de quelques tragédies de Pierre Corneille dans le courant classiciste en Pologne (XVIIIe et XIXe siècles)
    Adaptation strategies of Cornelian tragedies in the classical movement in Poland (18th and 19th century)
    Autorzy:
    Bajer, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1050893.pdf
    Data publikacji:
    2014-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    theatrical translation
    tragedy
    classicism
    Pierre Corneille
    Polish Enlightenment
    Opis:
    The study discusses general rules of transforming Pierre Corneille’s texts in the transposition process, so as to fit the linguistic and cultural context of Polish classicism. The analysis concerns translations and adaptations following the first reception period of Corneille’s works in seventeenth-century Poland. These include: “Otto” by Stanisław Konarski, “Herakliusz” by Tomasz Aleksandrowicz from the years 1744-1749 (the second Polish reception period of Corneille’s works), “Cynna” by Franciszek Godlewski, as well as “Cynna” and “Horacjusze” by Ludwik Osiński from the years 1802-1808 (the third reception period). In the 18th century, the strategy of emphasizing didactic elements of texts is dominant. In 19th century, the authors strengthen suspense and the element of surprise; Aleksandrowicz uses prose and Osiński simplifies classical rhetoric. All of the translators share the ambition of enriching the Polish language and creating the tragic canon.
    Źródło:
    Studia Romanica Posnaniensia; 2014, 41, 2; 125-139
    0137-2475
    2084-4158
    Pojawia się w:
    Studia Romanica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Europa, kultura, Polska w świecie „śmierci Boga”
    Europe, Culture, Poland In The World Of “God’s Dead”
    Autorzy:
    Kaute, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1402265.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
    Tematy:
    L. Kołakowski
    Sokrates
    Descartes
    Th. Hobbes
    J. Locke
    J. Lelewel
    „crowd”
    S. Brzozowski
    S. Ign. Witkiewicz
    W. Gombrowicz
    I. Kant
    Enlightenment
    F. Nietzsche
    Opis:
    One of the basic problems of the Polish culture was – and still is – the answer to the question concerning the place of Poland in Europe and in the world. It is connected with the specificity of the Polish history. What is of special significance, it is the fact that on the threshold of the modern times, Polish and European paths diverged. The shape of modernity was determined by the thought of Descartes, Th. Hobbes and J. Locke. Its starting point is an autonomous and independent individual, taking an economic activity . In the archetype of the Polish culture it is different. This is “Polish dance” (J. Lelewel). And this state of affairs was explicitly criticized by S. Brzozowski and S. I. Witkiewicz. W. Gombrowicz sees it as a chance to take an original place in European culture. Y. Haenel defines the archetype of Polish culture as “the eternal sensivity”.
    Źródło:
    Polonia Journal; 2020, 11; 123-149
    2083-3121
    Pojawia się w:
    Polonia Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Women journalists: Women with careers in journalism in the first half of the 19th century
    Gazeciarki. O dziennikarskich karierach kobiet w I połowie XIX wieku
    Autorzy:
    Żyrek-Horodyska, Edyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2074974.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Women’s press in the first half of the 19th century
    Romanticism and the Enlightenment
    women journalists in France
    Poland and the USA
    Delphinede Girardin
    Wanda Malecka
    Margaret Fuller
    prasa kobieca
    Delphine de Girardin
    romantyzm
    Opis:
    This article takes a look at the development women’s press in the first half of the 19th century. A comparison of the press market in the Romantic Age in France, Poland and the United States shows that usually women were eager to take up journalism as a sideline to their literary careers. The article discusses the journalistic work of three women writers — Delphine de Girardin, Wanda Malecka and Margaret Fuller. While each of them was inspired by Romantic and Preromantic writers, their journalism was for the most part a continuation of the Enlightenment models of journalism.
    Artykuł ma na celu omówienie rozwoju prasy kobiecej, tworzonej w pierwszej połowie XIX wieku. Komparatystyczne badania pozwalają zauważyć, że w epoce romantyzmu we Francji, w Polsce oraz w Stanach Zjednoczonych kobiety chętnie włączały się w pracę redakcyjną, łącząc ją najczęściej z działalnością literacką. W szkicu omówiona została działalność publicystyczna trzech autorek: Delphine de Girardin, Wandy Maleckiej oraz Margaret Fuller. Nakreślone badania wykazały, że choć dziennikarki chętnie drukowały prace romantycznych i preromantycznych twórców, w swej publicystyce często czerpały jeszcze z oświeceniowych wzorców.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2019, 22, 3; 19-40
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Feliksa Jarońskiego koncepcja filozofii a kultura przełomu XVIII i XIX w.
    Feliks Jaroński’s Conception of Philosophy and the Culture of the Turn of the Eighteenth and Nineteenth Centuries
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807482.pdf
    Data publikacji:
    2019-09-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Historia filozofii w Polsce
    Feliks Jaroński
    oświecenie
    kantyzm
    filozofia zdrowego rozsądku
    tradycjonalizm
    History of philosophy in Poland
    Enlightenment
    Kantianism
    Philosophy of common sense
    Traditionalism
    Opis:
    Artykuł analizuje program filozoficzny Feliksa Jarońskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, sformułowany w dwu pierwszych dziesięcioleciach wieku XIX. Ukazuje go na tle przemian w kulturze filozoficznej przełomu wieku XVIII i XIX, przede wszystkim w aspekcie oddziaływania szkockiej filozofii zdrowego rozsądku, kantyzmu i tradycjonalizmu, przełamującego minimalistyczne i sekularystyczne tendencje oświecenia. Ustosunkowuje się do dotychczasowych interpretacji i formułuje własną, łącząc dokonanie Jarońskiego z długim ciągiem philosophia recentiorum, zapoczątkowanej w połowie XVIII w., ale będącej standardem akademickim i na początku wieku XIX, choć stale modyfikowanej o asymilację zmieniających się autorytetów filozoficznych. Mimo jej eklektyzmu zachowała ona aspiracje maksymalistyczne (zachowując metafizykę) oraz otwarcie na religię, a nawet na chrystianizm. W końcu sygnalizująco zestawiono to dokonanie ze standardami kultury filozoficznej i naukowej początków wieku XXI, kwestionującej standardowy charakter naturalizmu ugruntowanego na ideale wąsko pojętej filozofii naukowej.
    This paper analyses the philosophical programme of Feliks Jaroński, a professor of the Jagiellonian University, the programme he formulated in the first two decades of the nineteenth century. This is depicted against the backdrop of the transformations in the philosophical culture of the turn of the eighteenth and nineteenth centuries, especially with regard to the impact of the Scottish philosophy of common sense, Kantianism, and traditionalism. The latter approach broke down the minimalistic and secularist tendencies of the Enlightenment. The present paper addresses the current interpretations and formulates its own position by linking Jaroński’s attainment with a long tradition of philosophia recentiorum, a trend initiated in the 1750s, but remained still an academic standard in the beginning of the nineteenth century. It is constantly modified by assimilating the changing philosophical authorities. Despite its ecclectical character, it has preserved its maximalist aspirations (while retaining metaphysics) and openness to religion, or even to Christianism. Eventually, this paper has combined it with the standards of the philosophical and scientific culture of the origins of the twenty-first century, the culture that questions the standard character of naturalism founded on the ideal of scientific philosophy narrowly understood.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2019, 10, 1; 5-32
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wątki medyczne w biografiach wybitnych Wielkopolan: Stanisława Staszica i Augusta Cieszkowskiego.
    Medical Matters in Biographies of Two Distinguished Citizens of Great Poland: Stanisław Staszic and August Cieszkowski.
    Autorzy:
    Początek, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2085426.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Historii Filozofii i Medycyny
    Tematy:
    Stanisław Staszic
    August Cieszkowski
    Oświecenie
    praca organiczna
    medycyna
    edukacja
    reformy
    Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół nauk
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    medicine, education, reforms, Scientific Society of
    Warsaw, Scientific Society of Poznań
    Enlightenment
    ground-work for the nation and society
    medicine
    education
    reforms
    Opis:
    Sięgając do wspomnień, osobistych listów oraz dostępnych dokumentów, poddano analizie wątki zdrowotne w biografiach dwóch wybitnych Wielkopolan, Stanisława Staszica (1755-1826) i Augusta Cieszkowskiego (1814-1894). Obaj zasłużyli się Rzeczypospolitej owocną działalnością na płaszczyźnie naukowej i społecznej. Ich aktywność przypadła na trudny, burzliwy okres w dziejach Polski, czas upadku państwowości, utraty niepodległości, dramatycznych zrywów powstańczych i wreszcie zaborów oraz ponad wiekowego ucisku. Znakomici mężowie opowiadali się raczej nie za militarną konfrontacją z wrogami, a za pokojową, acz stanowczą rywalizacją na polu gospodarczym i naukowym. Stawiali na pracę u podstaw, na znaną i sprawdzoną w tradycji Wielkopolski pracę organiczną. Czerpali z twórczego dorobku Oświecenia, ale wzbogacali je o własne prorocze wizje. Niezwykle uzdolnieni i wszechstronni, podejmowali również inicjatywy na rzecz zdrowia publicznego. Obie postacie przedstawiono od mniej znanej, bardziej prywatnej strony. Posągowym biografiom nadaje ona ludzkie, bezpośrednie oblicze i je po prostu ożywia. Przybliża tym samym sprawy, którym się poświęcili, przypomina ich dzieło.
    Stanisław Staszic (1755-1826) and August Cieszkowski (1814-1894) were versatile persons, meritorious polish philosophers, founders of high schools, chairmen of famous scientific societas in Warsaw and Poznań. They live in the second half of XVIII century (the first) and in XIX century, became emitent advocates of modernisation and consolidation of Poland. Poland was divided then and annexed by foreign neighbours, our enemies. Both were followers of social integrity, education and industralisation- so called, ground work. They had of course some corporal ailments. This article shows them, and by the way, makes their biographies more interesting and vivid. Both great men influenced also, on preparing many reforms on the country medicine area.
    Źródło:
    Archiwum Historii i Filozofii Medycyny; 2020, 83; 37-51
    0860-1844
    Pojawia się w:
    Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Armia w przebudowie – wysiłki szlachty na rzecz uzdrowienia sił zbrojnych w okresie stanisławowskim
    Redevelopment of the Army – Nobility Efforts for Revitalization of the Armed Forces During the Reign of Stanisław August Poniatowski
    Autorzy:
    Majdański, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1806673.pdf
    Data publikacji:
    2019-11-16
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    wojsko
    panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego
    oswiecenie w Polsce
    reformy ustrojowe
    Sejm Wielki (1788- 1792)
    army
    the reign of Stanisław August Poniatowski
    The Great Sejm (1788-1792)
    political reforms
    Poland in the Age of Enlightenment
    Opis:
    Niniejszy artykuł jest próbą syntetycznego spojrzenia na sprawy wojskowości w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Omówiono w nim ewolucję instytucjonalną organów władzy państwowej sprawujących nadzór organizacyjno-aprowizacyjny nad armią, zaprezentowano koncepcje rozwoju sił zbrojnych wyrażane przez cenionych publicystów doby polskiego oświecenia, zilustrowano sam proces przeobrażeń zachodzących wówczas w wojskach monarchii polsko-litewskiej oraz przedstawiono bezpośrednie implikacje działań zainicjowanych przez czynniki rządzące. Przedmiotowej syntezy dokonano w oparciu o umowny podział na wydarzenia: sprzed zwołania Sejmu Wielkiego, z okresu samych obrad Sejmu Czteroletniego oraz tych po zakończeniu jego prac. W podsumowaniu autor przedstawia konkluzje o przyczynach braku powodzenia podjętych przedsięwzięć na rzecz aukcji i unowocześnienia wojska.
    This article is an attempt to summarize the overall view on military issues during the reign of Stanisław August Poniatowski. It discusses the institutional evolution of authorities responsible for supplying the army, the concepts of developing the army expressed by reputable publicists of the Age of Enlightenment, exemplifies the transformation process of the Polish – Lithuanian Commonwealth armed forces and represents direct implications of the actions initiated by the governing authorities. The synthesis is based on a convenient chronological division: before The Great Sejm, during The Great Sejm proceedings and after The Great Sejm. The summary of this article consist of the author’s conclusions concerning the failure of actions undertaken to enlarge and modernize the army.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Prawnych; 2016, 26, 3; 39-61
    1507-7896
    2544-5227
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Prawnych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy Georg Forster nie lubił Polaków? Pendant do refleksji nad literaturą podróżniczą jako źródłem historycznym
    Did Georg Forster Dislike Poles? A Pendant to Reflections on Travel Literature as a Historical Source
    Autorzy:
    Kordel, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763581.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    stereotypy narodowe w epoce nowożytnej
    obraz Polski w oczach intelektualnych elit Oświecenia
    literatura podróżnicza
    Georg Forster
    national stereotypes in the early modern era
    image of Poland in the eyes of the intellectual elite of the Enlightenment
    travel literature
    Opis:
    Obraz Polski i Polaków malowany ręką Georga Forstera, botanika i podróżnika, bawiącego w latach 1784–1787 w Wilnie, kolejne pokolenia historyków pokryły grubą warstwą werniksu. Zżółkł on, ściemniał i stracił przezroczystość, nie pozwalając dostrzec detali kompozycji. Analizując Forsteriańską korespondencję z okresu pobytu w Rzeczypospolitej na szerokim tle literackich zjawisk końca XVIII w., autor stara się tę zasłonę odsunąć. Podejmuje także polemikę z mitem Forstera jako obiektywnego obserwatora i kosmopolity.
    The picture of Poland and Poles painted by the hand of Georg Forster, botanist and traveller staying in Vilnius between 1784 and 1787, has been covered with a thick layer of varnish by successive generations of historians. It decayed, darkened, and lost its transparency, making it impossible to see the details of the composition. The author tries to pull back this veil by analysing Forster’s correspondence from his stay in the Commonwealth against the broad background of the late eighteenth-century literary phenomena. He also undertakes a polemic against the myth of Forster as an objective observer and cosmopolitan.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2023, 130, 3; 493-528
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Wy oświeceni, my dzicy ludzie jesteśmy, ale my więcej od was umiemy”. Postacie operowe Wojciecha Bogusławskiego w obliczu utraty wolności
    “Wy oświeceni, my dzicy ludzie jesteśmy, ale my więcej od was umiemy” (“You are Enlightened, we are Primitive, yet we Have More Skills”). The Characters in Wojciech Bogusławski’s Operas Facing Loss of Freedom
    Autorzy:
    Maksymowicz, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135473.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Wojciech Bogusławski
    Izkahar król Guaxary
    Axur król Ormus
    Dla miłości zmyślone szaleństwo
    theatre
    opaera
    partitions of Poland
    colonialism
    the massacre of Praga
    Enlightenment
    pre-romanticism
    Opis:
    This article constitutes an attempt at recreating the possible allusive readings, political references and hidden meanings in three operas by Wojciech Bogusławski: Dla miłości zmyślone szaleństwo (Madness made for love), Axur król Ormus (Axur, the king of Ormus), Izkahar król Guaxary (Izkahar, the king of Guaxara). Key for this search are the attitudes of the characters in the analysed operas towards the loss of freedom – one may argue that their ways to cope with the violence and the ruthless autocratic tyranny could be perceived as contemporary. This is why the story, which is in its outer layers one of an unhappy love, became for the eighteenth-century viewers a story of the most important contemporary politics.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka; 2022, 42; 249-263
    1233-8680
    2450-4947
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-16 z 16

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies