Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Communist Poland (PRL)" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-41 z 41
    Tytuł:
    Museum of Lemko Culture at Zyndranowa
    Autorzy:
    Drozd, Roman
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27678669.pdf
    Data publikacji:
    2023-03-02
    Wydawca:
    Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
    Tematy:
    Museum of Lemko Culture
    Lemkos
    Ukrainians
    Communist Poland (PRL)
    Zyndranowa
    Teodor Gocz
    Opis:
    In 1947, as the result of the Vistula Operation, Lemkos were resettled to the Western and Northern Territories of Poland, this making them abandon their material possessions which remained at their former domicile prone to devastation. Certain Lemkos resented those developments to the extent that following 1956 some returned to their native land, determined to save their tangible and intangible culture. Amateur artistic projects were revived, and it was decided that traces of Lemko tangible heritage were to be taken care of. This led to the concept of creating an ethnographic Lemko museum. In 1968, using Teodor Gocz’s farmstead at Zyndranowa, a memento hall was created; it later assumed the name of the Museum of Lemko Culture. The institution continuously faced challenges: it lacked financing and factual supervision for its operation. Despite this, the Museum collection continued growing, and new buildings were safeguarded for the purpose. The Museum’s creators aimed not only at preserving and displaying traces of Lemko tangible heritage, but also at maintaining bonds of the displaced Lemkos with their former homeland. With time, the Museum also began playing an important role in preserving the Lemko ethnic identity.
    Źródło:
    Muzealnictwo; 2023, 64; 15-22
    0464-1086
    Pojawia się w:
    Muzealnictwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przepis na kościół. Dyskusje o współczesnej architekturze sakralnej w Polsce w latach 80. XX wieku
    A Recipe for a Church. Discussions on Contemporary Sacral Architecture in Poland in the 1980s
    Autorzy:
    Głowacki, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15582257.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    architektura w PRL
    architektura sakralna
    budownictwo polskie po 1945
    lata 80. XX w.
    krytyka architektoniczna
    Sobór Watykański II
    Kościół Katolicki
    architecture in Communist Poland (PRL)
    sacral architecture
    Polish construction projects after 1945
    the 1980s
    architectural criticism
    Vatican Council II
    Catholic Church
    Opis:
    Od około połowy lat 70. XX nastąpił bezprecedensowy wzrost liczby budowanych w Polsce kościołów, osiągając kulminację w latach 80. Wzmożonemu ruchowi budowlanemu towarzyszył rozwój krytyki architektonicznej. Uprawiali ją projektanci, artyści, inwestorzy i teoretycy. Artykuł wskazuje głównych uczestników debat toczonych w ostatniej dekadzie istnienia PRL, a dotyczących projektowanych i budowanych wówczas kościołów, omawia kluczowe praktyczne i teoretyczne aspekty projektowania i wznoszenia świątyń poruszane przez nich, takie jak: stosunek do tradycji, jakość sztuki sakralnej, podstawowe zasady projektowania kościołów i inspiracje zagraniczne.
    In the 20th century, particularly after the Second Vatican Council (1962-1965), journalism gained essential impact on sacral architecture in Western Europe. Around that time criticism of sacral architecture in Poland was poorly developed, becoming important only as of around the mid-1970s. It was then that an unprecedented increase in the number of churches raised in Poland occurred, the phenomenon climaxing in the 1980s. The intensified construction efforts were accompanied by the development of architectural criticism. It was conducted at the time by designers, artists, investors, and theoreticians. The identified critical voices published in Poland reveal a rift between design demands raised by architects’ circles and the final forms of the erected churches.   The authors of the discussed texts coincided in the recognition of an urgent need to raise many churches and in an unfavourable opinion on the majority of sacral construction projects in Poland. They argued as for the evaluation of the architecture’s formal language. Some defended Modernism, others were tempted to accept Post-Modernism, which was gradually gaining prominence. The regular benchmark for the debaters was the tradition of the Catholic Church and its building, and the concordance with it was one of the basic principles in designing a church. Critics also discussed architectural projects from Western countries wondering what the most appropriate forms for Polish churches involving reference to Polish heritage should be. In view of the construction projects implemented at the time what was of high importance were remarks made by the debaters on high spatial, aesthetical, and technological values which the church designs introduced into Poland’s native architectural landscape. Furthermore, the debaters did not fail to mention practical and technical aspects of sacral structures and the necessity to economize resources. What proved quite controversial was the churches’ furnishing and the quality of artworks placed inside   However, despite many objections as for the quality of the erected churches, the future of sacral architecture loomed optimistic to the debaters in the Poland of the 1980s. The period was considered of breakthrough character. The herald of a positive transformation was seen in the church in Warsaw’s Ursynów District (Church of the Ascension, designed by Marek Budzyński, in cooperation with Zbigniew Badowski and Piotr Wicha, 1982–1989). A peculiar conditioning of the designs, a symbolic importance of churches and their political impact made this sphere of architects’ activity different than the remaining ones of their work in Communist Poland. Polish debates on church architecture from the 1980s, much later than those conducted in Western Europe, also differed in the sense that they were more pragmatic than ideological.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2022, 84, 1; 171-198
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Afryka Subsaharyjska w polityce zagranicznej PRL
    Autorzy:
    Knopek, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2230835.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    PRL
    Afryka Subsaharyjska
    polityka zagraniczna
    Communist Poland
    Sub-Saharan Africa
    foreign policy
    Opis:
    W artykule autor wskazuje cele i zadania polskiej polityki zagranicznej w stosunku do Afryki Subsaharyjskiej w latach 1944–1989. Polityka ta zaczęła być formułowana po 1956 r., gdy w wyniku dekolonizacji na omawianym obszarze powstały niepodległe państwa. W pierwszym okresie opierała się na założeniach ideologicznych, tj. preferowano państwa, które miały charakter komunizujący bądź lewicowy. Później, w wyniku niestabilności politycznej, licznych zamachów stanu i puczów wojskowych w Czarnej Afryce, można odnotować w omawianej polityce zarówno cele ideologiczne, jak i pragmatyczne, odwołujące się do np. interesów gospodarczych Polski, w tym handlu. Podstawowe cele polityki PRL wobec Afryki Subsaharyjskiej obejmowały następujące zadania: 1) podejmowanie szeroko zakrojonej akcji dyplomatycznej i ideologicznej na rzecz propagowania sił o charakterze antyzachodnim; 2) świadczenie pomocy technicznej w postaci delegowania lekarzy, inżynierów i rzemieślników wykwalifikowanych; 3) przydzielanie stypendiów dla młodzieży afrykańskiej, która miała podejmować naukę na wybranych uczelniach; 4) tworzenie organizacji o orientacji komunistycznej lub lewicowej, których zadaniem byłoby przenikanie dalej do lokalnych i regionalnych związków zawodowych. Natomiast starano się unikać udzielania pomocy bezpośredniej w postaci dotacji lub kredytów. Mimo zmian dokonujących się Polsce, jak również zmieniającej się rzeczywistości międzynarodowej, cele te nie ulegały większym modyfikacjom aż do 1989 r.
    In this article, the author identifies the objectives and tasks of Polish foreign policy towards sub-Saharan Africa between 1944 and 1989. This policy began to be formulated after 1956, when independent states were established in this area as a result of decolonisation. In the first period, this foreign policy was based on ideological foundations, i.e. preference was given to states that were either communist or leftist. Later, as a result of political instability, namely the numerous political and military coups in Black Africa, it is possible to note both ideological and pragmatic objectives in the discussed policy, which referred, for example, to Poland’s economic interests, including trade. The basic objectives of the policyof communist Poland towards sub-Saharan Africa included the following tasks: 1. undertaking extensive diplomatic and ideological action to promote anti-Western forces; 2. providing technical assistance in the form of the secondment of doctors, engineers and skilled craftsmen; 3. awarding scholarships for African youth to study at selected universities; 4. establishing organisations with communist or leftist orientations, with the goal of penetrating local and regional trade unions. At the same time, efforts were made to avoid providing direct aid in the form of grants or loans.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2023, 41, 1; 26-48
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gender and Labour in Post-War Communist Poland: Female Unemployment 1945–1970
    Autorzy:
    Jarska, Natalia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/601759.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    female work
    female unemployment
    gender
    People’s Republic of Poland [PRL]
    Opis:
    The article discusses the issue of female unemployment in Poland between 1945 and 1970 – the scale and reasons of the phenomenon and the attempts to eliminate it. The joblessness history is a pretext for showing the role of gender in the shaping of the labour market in the People’s Republic of Poland. The general reason behind the difficulties faced by women in finding a job was that gainful employment, or career, was in the case of females perceived as secondary, and less productive. Women were to perform certain roles in the family, and there was a prevalent conviction that a number of jobs were inappropriate or inadequate for women.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2014, 110
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Władza a książka społeczno-polityczna w PRL 1956–1989
    The Communist Authorities and the „Social-Political Book” in Poland, 1956–1989
    Autorzy:
    Jarosz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/471905.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
    Opis:
    Tematem artykułu jest sposób traktowania przez powojenne władze komunistyczne w Polsce tzw. literatury społeczno-politycznej. Podstawą źródłową poczynionych ustaleń są przede wszystkim materiały archiwalne zgromadzone w zespole akt Komitetu Centralnego PZPR w Archiwum Akt Nowych i dokumenty odnalezione w moskiewskim Rosyjskim Archiwum Państwowym Historii Najnowszej oraz prasa specjalistyczna. Przedmiotem szczegółowych analiz są takie problemy jak: pojęcie literatury społeczno-politycznej; zabiegi propagandowe wokół książki społeczno-politycznej (ze szczególnym uwzględnieniem genezy i rozwoju Dni Książki Społeczno-Politycznej „Człowiek Świat Polityka w latach 1967–1989), charakterystyka partyjnego instrumentarium upowszechniania książki społeczno-politycznej (partyjne komisje, Rada do Spraw Książki Społeczno-Politycznej przy Sekretariacie KC PZPR); analiza kanonu literatury społeczno-politycznej (elementy trwałości i zmian); wpływ Kremla na wydawnictwa społeczno-polityczne w Polsce.
    The article deals with the way the Communist authorities in Poland approached the issue of the so called “social-political” literature. The analysis is chiefl y based on the archival materials assembled in the Fond: Central Committee, Polish United Workers’ Party, kept at the Central Archives of Modern Records in Warsaw, on the documents from the Russian State Archive of Contemporary History in Moscow, and on the professional press. The major aspects analysed are: the concept of “social-political” literature; propaganda measures undertaken by the Communist authorities to proliferate this type of reading (with special emphasis on the Festival of the Social-Political Book during the years 1967–1989); characteristics of instruments developed by the Communist party dedicated to disseminating the reading of “social-political” literature (party commissions, the Council for the Social-Political Book affi liated with the Central Committee of the Communist party); the canon of “social-political” literature, and its constant and changeable elements; infl uence of the Kremlin on “social-political” publications in Poland.
    Źródło:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2013-2014, 7-8; 133-172
    1897-0788
    2544-8730
    Pojawia się w:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prawo i wymiar sprawiedliwości PRL wobec przestępczości gospodarczej (1956–1970)
    Law and jurisdiction of communist Poland and economic delinquency in 1956–1970
    Autorzy:
    Madej, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477757.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Opis:
    In the last period a several important works about economic delinquency have been published. One of the most interesting is a book by Dariusz Jarosz and Maria Pasztor „Meat swindle. Facts and conditions”. Issues discussed in the book cover not only the meat swindle in Warsaw. This is one of the reasons why the article „Law and jurisdiction of communist Poland and economic delinquency in 1956–1970” does not describe the economic delinquency, but presents struggle of structures fi ghting it, shows their relations and functioning at the regional level. The functional attitude means that not only normative institutions, such as public prosecutor or jurisdiction were investigated, but PZPR activities were also considered. When influence of PZPR on jurisdiction institutions is discussed, apart from the quasilaw system (e.g. resolutions of Central Committee of PZPR, directives of Politic Bureau of CC PZPR) the attention was drawn to the infl uence of high factor of PZPR membership of jurisdiction employees on their institutions. A look on the prevention and repressions against economic delinquency from the institutional point of view allows to answer the question of how much each of the activities was reaction to social moods, how much a derivative of communistic ideology, and how much the effect of institutions’ conditions. The author opts for the last interpretation (which is often underestimated) although he naturally does not omit the first two ones. The source analysis allows to see three turning points in the described period. The distinguishing feature of 1956–1959 was the decisional chaos in the institutions responsible for fi ghting economic delinquency, which was caused by weakened control of party and state authorities. In 1961–1965 the authorities regained control over jurisdiction and made it an obedient, although not always effi cient, tool, seeing the panaceum in tightening restrictions for economic delinquency. In the last fi ve years the stress was put on operational and prevention methods, and on the institutional level the role of jurisdiction and public persecutor was decreased in favour of e.g. citizen’s militia.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2006, 2(10); 143-166
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Encounters with Antisemitism
    Spotkania z antysemityzmem
    Autorzy:
    Kamusella, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339654.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    antysemityzm
    nieobecna obecność
    Polska postkomunistyczna
    PRL
    wyparta pamięć
    absent presence
    antisemitism
    communist Poland
    post-communist Poland
    repressed memory
    Opis:
    The Holocaust destroyed Jewish communities across Europe and in Poland. Subsequently, in the Soviet bloc, most Jewish survivors were expelled from or coerced into leaving their countries, while the memory of the millennium-long presence of Jews in Poland was thoroughly suppressed. Through the lens of a scholar’s personal biography, this article reflects on how snippets of the Jewish past tend to linger on in the form of absent presences, despite the national and systemic norm of erasing any remembrance of Poles of the Jewish religion. This norm used to be the dominant type of antisemitism in communist Poland after 1968, and has largely continued unabated after the fall of communism.
    Zagłada zniszczyła społeczności żydowskie w Europie i w Polsce. Następnie w bloku sowieckim większość Żydów, która przeżyła, wygnano lub zmuszono do wyjazdu, a pamięć o tysiącletniej obecności Żydów w Polsce została całkowicie stłumiona. Artykuł ten, z perspektywy osobistej biografii badacza, stanowi zadumę nad tym, jak fragmenty żydowskiej przeszłości mają tendencję do trwania w formie nieobecnej obecności, pomimo systemowo-narodowej normy wymazywania jakiejkolwiek pamięci o Polakach religii żydowskiej. Norma ta była dominującym rodzajem antysemityzmu w komunistycznej Polsce po roku 1968. Po upadku komunizmu raczej nic się nie zmieniło w tym względzie.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2020, 9; 289-308
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    KOR and Its Model of Resistance. Study of Dissent and Opposition in the Communist Poland
    Autorzy:
    Skórzyński, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/953703.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    dissent
    opposition
    communism
    resistance
    dissidence
    Polish People’s Republic (PRL)
    Opis:
    Social attitudes toward communism in Poland encompassed the whole spectrum of attitudes, from affirmation, through adaptation, to resistance and dissent. The most developed and institutionalized form of dissent was the opposition movement. Komitet Obrony Robotników (Workers’ Defence Committee), later transformed into the Social Self-Defence Committee ‘KOR’ was a new of type opposition against the communist regime; it created a political alternative and new methods of system contestation, which were followed by other groups in the democratic opposition in the 1970s. The main features of the KOR opposition model are: openness, acting without violence, absence of hierarchic organization, decentralization, legalism, solidarity, specified social objectives, political self-limitation, ethical radicalism, pluralism and civic virtue.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2018, 125, 2
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A few remarks on the mechanisms of censorship in the PRL and the Third Republic of Poland
    Autorzy:
    Dąbrowski, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/650125.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    censorship in communist countries
    censorship in democratic states
    freedom of expression
    Opis:
    The purpose of the paper is to discuss the mechanism of censorship before and after 1990 when the mission of the communist Chief Control Bureau for Press, Publications and Performances (GUKPPiW) was terminated. Communist censorship was not, as we have grown to perceive it, a case-based preventive control of the flow of ideas but a complex and continuous system of relations which shaped desired social actions. Institutional censorship only ensured the coherence of messages produced by self-censoring culture outlets: representatives of the media, scholars, writers, and artists. In my opinion the abolition of GUKPPiW was not some radical rupture, it seems that some of the mechanisms of censorship have a rather permanent nature, regardless of the political system. Moreover, even though institutional control over the discursive sphere was lifted, many informal relations of power have remained untouched. These dispersed power relations have been shaping Polish society’s view of the world for centuries deciding what is good or bad, nice or ugly, decent or indecent, Polish or non-Polish, and last but not least – expressible or inexpressible.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2017, 45, 7
    1505-9057
    2353-1908
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oskarżeni o separatyzm. Działania tajnych służb PRL wobec działaczy kaszubskich w latach 1945–1970
    Accused of separatism. Actions of Communist Poland secret service against Kaszuby activists in 1945–1970
    Autorzy:
    Paczoska, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/478047.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Opis:
    Accusing Kaszuby inhabitants of separatism was not the idea of communist security service. In the interwar period the „sanacja” authorities suspiciously treated activities of some of the representatives of Kaszuby movement. When after the end of WW II in the autumn of 1945 Kaszuby movement became active again and began making efforts to edit a magazine in Kaszubian, Security Service became interested in it. Into the circle of „zrzeszeńcy” (people connected with a paper „Zrzësz Kaszëbskô”) secret agents were introduced. They reported the initiatives of each of the activists. Representatives of Kaszuby movement were being observed (cases such as „Działacze” – „Activists”, „Odrębność – „Separation”, „Ratusz” – „City Hall”), it was to provide evidence for their anti-state activity. Their private correspondence was read, their telephones and rooms were listened to, special „preventive” talks were led with them to intimidate them. Among those under special surveillance were Jan Trepczyk, Jan Rompski, Aleksander Labuda and Ignacy Szutenberg. Starting with 1956 the Security Service was weakening the activity of Kaszuby Association, which, according to the Service, gathered opponents of Communist regime. It was tried to set its members at variance, to isolate and disgrace the most active of them. Secret agents were reporting on meetings of Main Board and in local branch offices, so the Security Service was well informed about personal conflicts within the Association and used that knowledge to weaken its activity. The repressions of Security Service against Kaszubian intellectuals gathered in Kaszuby movement have by no means limited their activity. It was not possible to publish some of important papers on Kaszuby inhabitants or in Kaszubian. However, actions of the security service did not prove Kaszubian aspirations to found their own republic or to collaborate with the Germans. That accuse was so groundless that no representative of Kaszuby movement was prosecuted by the Communist administration of Justice.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2004, 2(6); 205-232
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pamiętniki inwalidów wojennych – PRL i (re)konstruowanie okaleczonych ciał
    Memoirs of Disabled Veterans. Communist Poland and (Re)construction of Crippled Bodies
    Autorzy:
    Śmieja, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1399362.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    war disability
    masculinity
    memoirs
    war
    corporeality
    inwalidztwo
    męskość
    pamiętniki
    wojna
    cielesność
    Opis:
    W artykule autor omawia tytułowe pamiętniki inwalidów wojennych wydane w 1971 roku w jednym tomie, jako efekt konkursu rozpisanego przez MON. Stanowią one interesujące źródło badań nad (samo)świadomością inwalidów wojennych, a także – w nie mniejszym stopniu – nad społeczną czy ekonomiczną pozycją, jaką inwalidzi zajmowali w PRL. Z przyjętej przez autora i bliskiej mu badawczej perspektywy masculinity studies szczególnie interesujące okaże się tu zagadnienie sposobów narratywizowania męskości i męskiej cielesności przez inwalidów wojennych.
    The article analyzes memoirs of disabled war veterans published in a 1971 collection as an effect of a poll announced by the Ministry of National Defense. It constitutes a very interesting source for a research concerning (self)consciousness of disabled war veterans as well as their social and economic position in the communist Poland. Another particularly interesting area is the way their masculinity and male corporeality is narrated.
    Źródło:
    Autobiografia Literatura Kultura Media; 2017, 9, 2; 139-150
    2353-8694
    2719-4361
    Pojawia się w:
    Autobiografia Literatura Kultura Media
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Actors in the social world of public drama theatre in Poland during the communist period and in the 21st century. A comparative analysis
    Aktorzy w społecznym świecie publicznego teatru dramatycznego w Polsce w okresie PRL i w XXI wieku. Analiza porównawcza
    Autorzy:
    Zimnica-Kuzioła, Emilia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1041303.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    aktor
    okres PRL
    teatr współczesny
    actor
    Poland under communism
    contemporary theatre
    Opis:
    This article aims to provide a comparative analysis of the social condition of actors during the communist era in Poland and after the political transformation of 1989. The empirical material used by the author includes popular science publications devoted to actors of Polish public drama theatres as well as free-flowing interviews conducted by the author in 2015–2017 with theatre artists representing six Polish theatrical centres. Actors who remember the period of the People’s Republic of Poland well are nostalgic about the past theatrical life, they remember being on familiar terms within theatre teams, anti-rankism, and the inclusion of technical and administrative staff in the community of artists without emphasising hierarchies. Today, the social, ideological and political divides in theatre teams are more noticeable. Distinguished actors are being challenged by young colleagues, while they were held in high regard in the past. Nowadays, multi-active actors demythologise the profession of an actor and point to the decline of the professional ethos.
    Celem artykułu jest analiza porównawcza kondycji społecznej aktorów w okresie PRL-u i po transformacji ustrojowej 1989 roku. Materiałem empirycznym, jaki wykorzystuje Autorka, są publikacje popularnonaukowe poświęcone aktorom polskich publicznych teatrów dramatycznych i przeprowadzone przez nią – w latach 2015–2017 – wywiady swobodne z twórcami teatralnymi, reprezentującymi sześć polskich ośrodków teatralnych. Aktorzy, którzy dobrze pamiętają okres PRL-u, z nostalgią wspominają miniony czas w życiu teatralnym, pamiętają familiarne stosunki w zespołach, antyrankizm, włączanie pracowników technicznych i administracyjnych do wspólnoty twórców, bez podkreślania jakiejkolwiek hierarchii. Współcześnie podziały społeczne, ideologiczne i polityczne w zespołach są bardziej widoczne. Młodzi aktorzy częściej kwestionują autorytety, w minionej epoce zasłużeni aktorzy darzeni byli wielkim szacunkiem. Współcześnie multiaktywni aktorzy demitologizują profesję aktorską, zwracają uwagę na upadek zawodowego etosu.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica; 2020, 73; 111-126
    0208-600X
    2353-4850
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modification of the legal basis of the activity of religious orders in Poland introduced by the communist authorities in 1949
    Zmiana podstawy prawnej działalności zakonów w Polsce dokonana przez władze komunistyczne w 1949 r.
    Autorzy:
    Ordon, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043645.pdf
    Data publikacji:
    2014-12-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    zakony
    prawo o stowarzyszeniach
    reżim komunistyczny
    ograniczenia wolności
    religijnej w prl
    zgromadzenia zakonne w prl
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Kościół Katolicki
    freedom of thought
    conscience and religion
    anti-religious activities
    repression against religious orders
    Poeple's Republic of Poland
    Catholic Church
    religious orders
    the Law of Association's
    Communist regime
    freedom of association
    Opis:
    This study casts light on the circumstances and effects of changes to the legal acts defining the legal framework of the activities of religious orders in post-war Poland. Until 1949, religious orders had not been covered by the regulations on the creation and legalization of secular associations. Pursuant to the decree of 5 August 1949, however, they were obligated to comply with the provisions of the Law on Associations. Failure to apply for the registration resulted in the dissolution of the order and the forfeiture of its assets by the state. Still, despite the submission of the applications as provided by law, the authorities refused to registered orders and did not maintain an official register of such entities, either. In point of fact, the communist regime only intended to develop such a legal context in which the law might be used as a tool of repression against religious orders. The actual aim of the 1949 amendment was not the intent to clarify the legal status of religious orders, which remained uncertain in the aftermath of the Resolution of the Provisional Government of National Unity of 12 September 1945 invalidating the 1925 Concordat. The authorities only intended to establish a strict state control over religious organizations and, by extension, gradually reduce their activity until their complete disappearance from public life. The content relies primarily on the analysis of the legislation and archival material gathered in the state and ecclesiastical archives in Poland.
    Artykuł pokazuje okoliczności i skutki zmiany aktów prawnych, określających prawne ramy działalności zakonów w Polsce po II wojnie światowej. Do roku 1949 zakony nie podlegały przepisom dotyczącym tworzenia i legalizacji zrzeszeń świeckich. Na podstawie dekretu z dnia 5 sierpnia 1949 r. zostały zobowiązane do podporządkowania się przepisom Prawa o stowarzyszeniach. Brak wniosku o rejestrację skutkować miał rozwiązaniem zgromadzenia zakonnego i przejęciem jego majątku na rzecz państwa. Pomimo złożenia przewidzianych prawem wniosków, władze nie dokonały rejestracji zakonów, nie prowadziły również formalnego rejestru tych podmiotów. W rzeczywistości bowiem władzom zależało jedynie na ukształtowaniu takiego stanu prawnego, który można byłoby wykorzystać jako narzędzie represji wobec zakonów. Jak pokazują materiały archiwalne, prawdziwym celem nowelizacji z 1949 r. nie było dążenie do uregulowania stanu prawnego zakonów, który w tamtym okresie pozostawał niepewny ze względu na uchwałę Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z dnia 12 września 1945 r. deklarującą nieobowiązywanie Konkordatu z 1925 r. Władzom zależało jedynie na objęciu zakonów skrupulatnym nadzorem państwowym, a w konsekwencji stopniowe ograniczanie ich działalności, aż do zupełnego usunięcia z życia społecznego. Tekst oparty został przede wszystkim na analizie aktów prawnych oraz na materiałach archiwalnych zgromadzonych w polskich archiwach państwowych i kościelnych.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2014, 17; 193-208
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Narodowe Siły Zbrojne w PRL i na emigracji w latach 1945–1989 w świetle historiografii, publicystyki, literatury oraz filmu
    National Military Forces in communist Poland and at the emigration in 1945–1989 according to historiography, journalism, literature and fi lms
    Autorzy:
    Małyszek, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/478435.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Opis:
    The article presents the picture of National Military Forces (Narodowe Siły Zbrojne – NSZ: Polish right-wing politic and military organisation acting during the WW2 and fighting soviet occupation) in Polish historiography, journalism, literature and film in 1945–1989 in Poland and at the emigration. NSZ has been treated not only as an object of historical researches, but also as an element of the world-view discussion. Communists ruling Poland in 1944–1989 treated the organisation as an enemy, consequently in most of official works written in communist Poland it was criticised, and the truth about it was replaced with misinformation. NSZ soldiers were usually presented as „bandits”, German collaborators, „enemies of the people”, imperialism agents, successors of magnat traditions in Poland, ruthless fanatics: anticommunists and anti-Semites. It should be added, that historical researches on NSZ were often based on incomplete and one-track sources. Many of Polish intellectuals, also activists of democratic opposition in the seventies and the eighties treated NSZ with reluctance, mainly because it was blamed of nationalism and antidemocratic and antiliberal approach. Only at the emigration more free discussion about NSZ was possible, although it was limited to subjective comments of ex-members of the organisation and their polemics with their opponents. A great contribution to remembering NSZ anticommunist traditions were put by Paris „Kultura” editor-in-chief and co-author of „Zeszyty Literackie” Jerzy Giedroyc. Inspired by him, Zbigniew S. Siemiaszko started researches on NSZ at the emigration and wrote the fi rst monograph about it. The article also mentions ways of describing activities of independence underground, who fought for power with the communists, in Poland before 1989. Moreover, author of the article tries to show emigration and Polish trends of writing and understanding modern history of Poland.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2006, 2(10); 245-291
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    "Zwierciadło" - platforma polityczna Ligi Kobiet w okresie PRL (1957–1961, 1982–1989)
    Women’s magazine Zwierciadło — a political platform of the League of Women in postwar Poland (1957–1961 and 1982–1989)
    Autorzy:
    Dajnowicz, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/421524.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    „Zwierciadło”
    czasopisma kobiece
    Liga Kobiet w latach 1957–1961 i 1982–1989
    propaganda w PRL
    rzeczywistość komunistyczna
    Polish press in 1945–1989
    women’s magazines in postwar Poland and politics
    Poland’s League of Women
    communist propaganda after the 1956 ‘Thaw’ and in the 1980s
    Opis:
    W artykule przedstawiono aktywność Ligi Kobiet i następnie Ligi Kobiet Polskich prezentowanej na łamach „Zwierciadła”, popularnego czasopisma kobiecego wydawanego w okresie PRL. Analizą objęto okres, kiedy periodyk wydawany był przez organizację, a więc w latach 1957–1961 i 1982–1989. Czasopismo pełniło w tym czasie rolę promującą organizację, upowszechniającą zasadność działalności Ligi Kobiet i Ligi Kobiet Polskich oraz propagandową — propagującą wśród czytelniczek program polityczny władz PRL. „Zwierciadło” kierowane było do inteligentek, jednak nie cieszyło się poważną popularnością kobiet, tak jak np. „Kobieta i Życie”.
    The article deals with the activities of the League of Women, later renamed the League of Polish Women, as presented in the weekly Zwierciadło [Mirror], an up-market women’s magazine launched in 1957, in the aftermath of the October 1956 ‘Thaw’. The analysis covers the period of 1957–1961 and 1982–1989 when the magazine was published by the League. Its role was to present in a more attractive form the work of the League and to serve as a light-handed propaganda outlet of the communist government. Zwierciadło was addressed mainly to educated women and never reached the popularity of the traditional mass-market Kobieta i Życie [Woman and Life].
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2017, 20, 3; 67-90
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Społeczna percepcja wyborów w PRL w świetle listów nadesłanych do władz podczas konsultacji projektu nowej ordynacji wyborczej do Sejmu w 1985 roku
    Social Perception of Elections in the Polish People’s Republic in the Light of Letters sent to the Authorities during a Consultation of the Draft of a New Electoral Law to the Sejm in 1985
    Autorzy:
    Siedziako, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/950952.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    elections in People’s Poland
    Polish United Workers’ Party
    Polish Sejm
    social perception of the communist regime in Poland
    wybory w PRL
    Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
    Sejm PRL
    percepcja społeczna rządów komunistycznych w Polsce
    Opis:
    The article presents a survey of opinions expressed in the letters sent to the authorities of the Polish People’s Republic during the so-called social consultations of the draft of a new electoral law to the Sejm in 1985. A majority of people wrote critically not only about the project itself but also about the whole electoral system of the Polish People’s Republic. After a comparison of these opinions with other letters known from the period of building of a communist system in Poland, the author puts forward a thesis that in the successive decades of the rule of the Polish Workers’ Party/Polish United Workers’ Party, even if they had voted in universal elections, the Polish people were aware of their window-dressing nature.
    Artykuł prezentuje przegląd opinii, które zawierają listy przesłane władzom PRL podczas tzw. konsultacji społecznych projektu nowej ordynacji wyborczej do Sejmu w 1985 r. Większość nadawców pisała krytycznie nie tylko o samym projekcie, ale także o systemie wyborczym PRL w ogóle. Zestawiając te opinie ze znanymi z innych publikacji listami z okresu budowy w Polsce systemu komunistycznego, autor stawia tezę, iż przez kolejne dziesięciolecia trwania rządów PPR/PZPR Polacy nawet jeśli brali udział w powszechnych głosowaniach, zdawali sobie sprawę z ich fasadowego charakteru.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2018, 50, 4; 181-200
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między uległością a buntem – bokserskie biografie w PRL na przykładzie filmu Bokser Juliana Dziedziny
    Between Meek and Rebellious. Boxers’ Biographies in Communist Poland on the Example of the Movie Bokser by Julian Dziedzina
    Autorzy:
    Papuczys, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1399349.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    boxing
    sport
    politics
    cultural representations
    communism
    propaganda
    boks
    polityka
    kulturowe reprezentacje
    komunizm
    Opis:
    W artykule autor dokonuje analizy polskich narracji bokserskich z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych oraz wpisanego w nie skomplikowanego układu polityki oraz społecznych relacji. Skupiwszy się na filmie Bokser w reżyserii Juliana Dziedziny, dowodzi, że mimo silnej propagandy biografie bokserskie tego okresu ukazują drzemiącą w tym sporcie subwersywną moc oporu wobec politycznej instrumentalizacji.
    The article examines boxing in Poland through its political history and cultural representations. The author focuses on boxing films and novels created in 1950s and 1960s and in particular Julian Dziedzina’s fictional movie based on real boxer’s (Marian Kasprzyk’s) biography Bokser. The movie evidences the complex and complicated connections between boxing and sport politics as well as the social background of that time. The article shows that despite the propaganda many Polish boxing biographies of that period show that sport is able to resist a simple instrumental use.
    Źródło:
    Autobiografia Literatura Kultura Media; 2017, 9, 2; 107-120
    2353-8694
    2719-4361
    Pojawia się w:
    Autobiografia Literatura Kultura Media
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Młodzież dla postępu”. Działalność ZMS a polskie projekty modernizacyjne czasów komunizmu
    "Youth for progress". ZMS activity in the context of polish modernization projects of the communist era
    Autorzy:
    Sadowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31340849.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    PRL
    ZMS
    młodzież
    socjalizm
    modernizacja
    communist Poland
    Union of Socialist Youth
    socialism
    modernization
    Opis:
    Związek Młodzieży Socjalistycznej był organizacją polityczno-wychowawczą działającą w PRL w latach 1957–1976. Z założenia był zorientowany na nowoczesność i podejmował działania, które miały służyć modernizacji gospodarki i społeczeństwa, a zwłaszcza industrializacji i urbanizacji. Kluczowe pytanie dotyczy efektywności tych akcji. Działania w dziedzinie gospodarki, takie np. jak podnoszenie wydajności pracy, zwiększanie innowacyjności czy wspieranie wielkich inwestycji przemysłowych poprzez werbowanie młodych pracowników, miały słabą skuteczność. Większe znaczenie miało wsparcie młodzieży w migracji ze wsi i pomoc w adaptacji w środowisku miejskim, propagowanie edukacji, a także wdrażanie do aktywności i elastyczności. Kierunek działań ZMS świadczy o stopniowym odchodzeniu od komunistycznego modelu modernizacji w stronę zachodniego, nastawionego na sukces indywidualny i konsumpcję.
    The Union of Socialist Youth (ZMS) was a political and educational organization operating in Poland from 1957 to 1976. It undertook a number of activities to modernize the economy and society, especially to support industrialization and urbanization. Among other things, the ZMS organized campaigns to raise labor productivity and innovation in the economy, and supported large industrial investments by recruiting young workers. The effectiveness of these activities was small, some of them even perpetuated the defects of the socialist economy. Of greater modernization significance was the promotion of education and, above all, the support given to young people migrating from the countryside to the cities and helping them adapt to the urban environment. The direction of the ZMS's activities testified to the gradual shift away from the communist model of modernization toward a Western model focused on individual success and consumption. It is important that ZMS members were expected to be active and flexible, which, after the overthrow of communism, helped them adapt to new conditions in a rapidly modernizing country.
    Źródło:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2023, 27, 2; 145-159
    2543-8379
    Pojawia się w:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Władza ludowa contra brat Kloc. Z frontu walki z nielegalnym handlem dewocjonaliami w powiecie kozielskim w 1965 r.
    Communist authorities contra Brother Kloc. The battlefront against the illegal trade of devotional items in the Koźle district in 1965
    Autorzy:
    Szymański, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1044040.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    People’s Republic of Poland
    trade in the period of People’s Republic of Poland
    freedom of conscience and religion
    religious freedom
    church-state relations
    monks
    clergy
    Church in the period of People’s Republic of Poland
    law on religion
    Catholic Church
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    PRL
    handel w PRL
    wolność sumienia i religii
    relacje państwo-kościół
    zakonnicy
    duchowni
    osoba duchowna
    Kościół w PRL
    Kościół Katolicki
    Opis:
    W artykule przedstawiony został casus jednego z zakonników Kościoła Katolickiego. Zdaniem autora przypadek ten dobrze ilustruje realia, w jakich przyszło żyć duchowieństwu w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wojciech Kloc, ze Zgromadzenia Braci Albertynów, prowadził handel dewocjonaliami w celu zarobienia pieniędzy na remont dachu domu zakonnego. Z tego powodu został zatrzymany przez milicję przed jednym z kościołów w Kędzierzynie (powiat kozielski), gdzie odebrano mu dewocjonalia, którymi handlował oraz pieniądze, które przy nim znaleziono. Czyn, którego się dopuścił zakonnik, został zakwalifikowany jako przestępstwo w świetle ustawy z 1958 r. o zezwoleniach na wykonywanie przemysłu, rzemiosła, handlu i niektórych usług przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej. Sąd Powiatowy w Koźlu skazał brata Wojciecha Kloca na karę grzywny, nakazał pokrycie kosztów sądowych, a także orzekł przepadek dewocjonaliów na rzecz Skarbu Państwa. Artykuł oparty został na materiałach archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.
    The article presents the case of one of the monks of the Catholic Church. In the author’s opinion, this case is a good illustration of the realities of the clergy in the period of People’s Republic of Poland. Wojciech Kloc from the Albertine Brothers traded devotional objects in order to earn funds for the renovation of the roof of the monastery. For this reason, he was detained by the militia in the vicinity of one of the churches in Kędzierzyn (the Koźle district). The militia took away both the devotional items he was trading and the money found on him. The monk’s deed was recognised as a crime under the Act of 1958 on the permissions for non-public economic units to be engaged in industry, craft, trade and some services. The District Court in Koźle sentenced Brother Wojciech Kloc to a fine, ordered him to pay the court costs and ordered forfeiture of the devotional items to  the State Treasury. The present article is based on the archival documents from the Archives of the Institute of National Remembrance.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2019, 22; 191-200
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zawodowy Związek Federacyjny „Wolność” – działalność i myśl społeczno-polityczna
    The Vocational Association of the Federation “Freedom” - Activity and Sociopolitical Thought
    Autorzy:
    Bień, Dominik
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/558596.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    Zawodowy Związek Federacyjny „Wolność”
    anarchizm
    anarchosyndykalizm
    opozycja w PRL
    ekologia
    służba wojskowa
    Professional Association of Federal “Freedom”
    anarchism
    anarcho-syndicalism
    the opposition in communist Poland
    ecology
    military service
    Opis:
    Celem artykułu jest przybliżenie działalności oraz myśli społeczno-politycznej Zawodowego Związku Federacyjnego „Wolność” od momentu jego powstania w 1989 roku do zaniknięcia około roku później. Posłużą do tego dokumenty i wydawnictwa sygnowane przez ZZF „W”. Na ich podstawie stworzony zostanie katalog zagadnień podejmowanych przez związek obejmujący m.in. tematykę energetyki jądrowej i spraw pracowniczych. Omówione zostaną inspiracje filozoficzne (m.in. myśl Leszka Nowaka) i ideowe (anarchizm, syndykalizm, program „pierwszej Solidarności”) zawarte w wydawnictwach ZZF. Wskazane zostanie również miejsce Związku na mapie opozycji politycznej schyłkowego PRL (obok Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego, Ruchu Wolność i Pokój a także Federacji Młodzieży Walczącej).
    The aim of the article is to present the activities and sociopolitical ideas of the Vocational Association called “Freedom” from its creation in 1989 to its disappearance about a year later. For this purpose, documents and publications signed by ZZF “W” are used. On the basis of these documents, a catalogue of matters raised by the Association is created, covering, for instance, nuclear energy and employees’ issues. Inspirations stemming from philosophy (Leszek Nowak’s ideas) and ideology (anarchism, syndicalism, “first Solidarity” program) and present in the ZZF publications are discussed. The place of the Association on the map of late communist political opposition in the People’s Republic of Poland (including the Alternative Society Movement, the Freedom and Peace Movement and the Federation of Fighting Youth) is indicated.
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2015, 36; 219-229
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badanie kultury w PRL i ZSRR oraz nowe spojrzenie na kulturę w polskiej i rosyjskiej socjologii po przełomie ustrojowym
    STUDIES ON CULTURE IN THE TIMES OF COMMUNIST POLAND AND THE USSR AND A FRESH LOOK AT CULTURE IN THE POLISH AND RUSSIAN SOCIOLOGIES AFTER THE FALL OF COMMUNISM
    Autorzy:
    Dunaeva, Victoria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/781928.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish People’s Republic
    USSR
    sociology of culture after the political change
    PRL
    ZSRR
    socjologia kultury po przełomie ustrojowym
    Opis:
    The author analyses a history of research on culture in communist Poland and the USSR (later Russian Federation). She finds similarities and differences. During the time of communist Poland a tendency was to standardize the supply of culture and make the access to it more democratic. The basic task of the sociology of culture in communist Poland was to control the advancement process of culture dissemination and research into the various forms of participation. However, in the second half of the 70s attention was more and more focused on the directions of cultural sociology development and functions. Following the fall of communism this discipline was faced with a challenge of embracing all the important directions of changes while indicating a now socio-cultural model at the same time. In the USSR, on the other hand, the government was interested only in the cultural research which was to confirm a hypothesis on fast cultural development of masses. Sociology of culture did not exist as a science, though. Following years of deep crisis, when perestroika period began, sociologists of post soviet Russia faced a serious challenge: how to move from “the only one true” Marxist paradigm to the mastering and usage of various theories which functioned in sociology around the world. The Author indicated the contribution in this respect i.a. of Vladimir Yadov or academics circled around Yurij Levada. In general one can say that in Poland as well as in Russia, the sociology of culture following the fall of communist regime and following certain major political, economic, social and cultural changes, found itself in entirely new reality.
    Źródło:
    Kultura i Społeczeństwo; 2011, 55, 2-3; 113-129
    2300-195X
    Pojawia się w:
    Kultura i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Solidarność poznaniaków. Komitet Studenckiej Pomocy dla Więźniów Politycznych i jego kontynuacja w postaci akcji "rodzin zastępczych" (1956-1959)
    Solidarity amongst residents of Poznań the Student Help Committee for Political Prisoners and its continuation in the form of "foster families" (1956-1959)
    Autorzy:
    Noszczak, Bartłomiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/478280.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Stalinizm represje komunistyczne więziennictwo PRL więźniowie polityczni PRL liberalizacja życia społeczno-politycznego (tzw. odwilż) Październik’56 opozycja i opór społeczny w PRL jezuici w PRL o. Czesław Białek SJ Poznań – historia po 1945 r. działalność charytatywna w PRL Związek Studentów Katolików Komitet Studenckiej Pomocy dla Więźniów Politycznych epoka Gomułki Komitet Obrony Robotników/Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”
    Stalinism communist repression prison system of the PRL PRL's political prisoners liberalisation of coscio-political life (so called thaw) October '56 opposition and social resistance in the PRL youth defiance in the PRL independtent student movement in the PRL Jesuits in the PRL Fr. Czesław Białek SJ Poznan - history after 1945 charity activities in the PRL Jesuits Biography Poland in the XXth century Catholic Students Association Student Help Committee for Political Prisoners "Patronat" association Gomułka's era Worker's Defence Committee Comittee for social Selfdefence "KOR"
    Opis:
    Na fali przemian społeczno-politycznych związanych z wydarzeniami polskiego Października jesienią 1956 r. z inicjatywy jezuity o. Czesława Białka powstał w Poznaniu Komitet Studenckiej Pomocy dla Więźniów Politycznych. Jego celem było niesienie bezinteresownego wsparcia materialnego, prawnego i duchowego osobom represjonowanym w PRL za przekonania polityczne. (Istnieją przesłanki, że Komitet był pierwszą w Polsce po wojnie i nie wykluczone, że w ogóle pionierską w ramach całej komunistycznej wspólnoty, oddolną inicjatywą społeczną o takim charakterze). Peerelowski aparat władzy, który przez pewien czas po Październiku ‘56 był osłabiony „odwilżowymi” perturbacjami, początkowo nie chciał wywoływać nowych konfliktów na linii władza-naród. Z tego powodu poznański Komitet otrzymał ze strony państwa formalną akceptację dla swojej działalności. Mimo to jego działacze napotykali na utrudnienia i szykany, które były animowane głównie przez Służbę Bezpieczeństwa. Komitet działał efektywnie do końca 1957 r., po czym związane z nim osoby rozwinęły pod patronatem o. Białka dalszą, tym razem niesformalizowaną akcję charytatywną. Z czasem tajna policja polityczna objęła poznańskich społeczników inwigilacją. Komunistyczne państwo dostrzegło w ich oddolnej inicjatywie społecznej formę kontestacji zagrażającej porządkowi ustrojowemu PRL. Przywołane działania aparatu policyjnego nieprzypadkowo zbiegły się w czasie z odchodzeniem ekipy I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki od wyłącznie deklaratywnej – jak się okazało – demokratyzacji i w 1959 r. doprowadziły do aresztowań; w ich wyniku zorganizowana w środowisku poznańskim pomoc ofiarom systemu komunistycznego ostatecznie ustała. W podobnej postaci odrodziła się w PRL dopiero dwadzieścia lat później, wraz z powstaniem Komitetu Obrony Robotników
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2016, 28; 80-121
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prometeizm Janosika Podlaskiego w relacjach przyjaciół. Źródła do biografii Józefa Koryckiego
    Prometheism of Janosik Podlaski in the accounts of friends. Sources for the biography of Józef Korycki
    Autorzy:
    Kamiński, Marek M.
    Szum, Ernest
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/564115.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
    Tematy:
    Józef Korycki
    Janosik
    Podlasie
    anti-communist opposition
    crime in Poland
    ideological banditry.
    PRL
    przestępczość w Polsce
    bandytyzm ideowy.
    Opis:
    The article presents Józef Korycki, called Janosik Podlaski, described in the accounts of his three friends. The source material was developed with the biographical method and subjected to critical analysis. The accounts revealed the axiological ambiguity of Korycki’s activities, as well as the differ- ences in opinions about his activities. In the eyes of the communist propaganda, Janosik Podlaski was a common criminal. However, in the memory of friends he remained a good man, loyal to his homeland and devoted to the Podlasie community. In addition to presenting the recollections of Korycki, the article offers a clear interpretation of activities of this outstanding man.
    Artykuł prezentuje postać Józefa Koryckiego, zwanego Janosikiem Podlaskim, opisaną na podstawie relacji trójki jego przyjaciół. Pozyskany w ten sposób materiał został opracowany w oparciu o metodę biograficzną i poddany krytycznej analizie. Relacje uwidoczniły niejednoznaczność aksjologiczną działalności Koryckiego, a także wynikającą z tego rozbieżność ocen prowadzonych przezeń działań. Ukazały zależność dotyczących jego osoby i czynów sądów wartościujących od perspektywy postrzegania. W ujęciu propagandy komunistycznych władz, Janosik Podlaski przedstawiany był, jako pospolity kryminalista. Natomiast w pamięci przyjaciół pozostał dobrym człowiekiem, wiernym ojczyźnie i oddanym podlaskiej społeczności. Artykuł ma na celu, oprócz prezentacji wspomnień o Koryckim, także przybliżenie rozstrzygnięcia dylematu w historycznej ocenie tej nieprzeciętnej postaci.
    Źródło:
    Radzyński Rocznik Humanistyczny; 2020, 18; 119-145
    1643-4374
    Pojawia się w:
    Radzyński Rocznik Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prawo o stowarzyszeniach jako instrument nadzorowania działalności zgromadzeń zakonnych w latach 1949-1989
    Law on Associations as an instrument to supervise the activities of religious congregations in the years 1949-1989
    Autorzy:
    Ordon, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043938.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-15
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    People's Republic of Poland
    Catholic Church
    religious orders
    the Law on Associations
    freedom of conscience and religion
    freedom of association
    associations in Poland
    anti-religious activities
    communist regime
    repression against religious orders
    Church-State relations
    religious organization
    religious freedom
    Law on Religion
    PRL
    Marxist-Leninist ideology
    ideologia marksistowsko-leninowska
    kościoły i związki wyznaniowe
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Kościół Katolicki
    zakony
    Prawo o Stowarzyszeniach
    reżim komunistyczny
    ograniczenia wolności religijnej w PRL
    Polska Ludowa
    zgromadzenia zakonne w PRL
    relacje państwo-kościół
    komunizm
    Kościół w PRL
    Opis:
    W Polsce po II wojnie światowej, prowadzona wówczas przez władze komunistyczne polityka wyznaniowa miała swe źródło w założeniach systemu marksistowsko-leninowskiego, ateistycznego w swej istocie, a w konsekwencji tego, wrogiego kościołom i związkom wyznaniowym. Ponieważ w Polsce przeważającą większość społeczeństwa stanowili wierni Kościoła katolickiego, toteż właśnie przeciwko instytucjom tego Kościoła skierowany został niemal cały impet antyreligijnej kampanii ówczesnych władz. Jedną z metod walki było instrumentalne stosowanie przepisów prawa stanowionego. Artykuł ukazuje takie właśnie wykorzystywanie przepisów rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 27 października 1932 r. – Prawo o stowarzyszeniach. Wszystkie zgromadzenia zakonne zostały podporządkowane przepisom tego prawa po wejściu w życie dekretu z 5 sierpnia 1949 r. Środkiem represji wobec zgromadzeń zakonnych Kościoła katolickiego stały się wówczas przepisy dotyczące nie tylko legalizacji zrzeszeń, czy likwidacji już działających, ale nawet te określające sprawowanie nadzoru nad działalnością tych zalegalizowanych zrzeszeń. W niniejszym opracowaniu pokazane zostały przykłady instrumentalnego wykorzystywania przepisów Prawa o stowarzyszeniach do kontrolowania i utrudniania działalności zgromadzeniom zakonnym.
    In Poland, after World War II, religious policy, led then by the communist government, was rooted in the Marxist-Leninist system that was atheistic in nature and, as a consequence, hostile to churches and religious associations. In Poland, the vast majority of the population were Catholic, so almost full brunt of anti-religious campaign of the then authorities was directed against the institutions of the Catholic Church. One of the methods of fighting was instrumental application of the provisions of statutory law. The article describes such an application of the Regulation of the President of the Republic of Poland of 27 October 1932 - Law on Associations. All congregations had to comply with the provisions of this law after the entry into force of the Decree of 5 August 1949. Thus, the rules relating not only to legalization or liquidation of the associations already operating, but even those defining supervision over the activities of these legalized associations  have become the means of repression against religious congregations of the Catholic Church. In this paper, the author presented examples of the instrumental application of the provisions of the Law on Associations to monitor and obstruct the activities religious orders.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2016, 19; 237-261
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Maoizm nad Wisłą? Działalność Komunistycznej Partii Polski Kazimierza Mijala
    Maoism on the Vistula? Activity of Kazimierz Mijal’s Communist Party of Poland
    Autorzy:
    Gasztold, Przemysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/478382.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    maoizm
    komunizm
    Kazimierz Mijal
    Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR)
    dogmatyzm
    Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL)
    Albania
    Maoism
    Communism
    Polish United Worker’s Pasty (PUWP)
    dogmatism
    Polish People’s Republic (PPR)
    Opis:
    Komuniści, którzy krytykowali politykę kierownictwa PZPR z pozycji pryncypialnych, w grudniu 1965 r. założyli nielegalną organizację pod nazwą Komunistyczna Partia Polski. Niekwestionowanym liderem tej grupy został Kazimierz Mijal, który w 1966 r. uciekł do Albanii i stamtąd nadzorował działalność KPP. Organizacja ta nielegalnie drukowała i kolportowała tysiące ulotek oraz broszur, w których potępiano „rewizjonistyczną” politykę Gomułki oraz Gierka, za wzór stawiając albańskie oraz chińskie rozwiązania doktrynalne. Infiltracja środowiska polskich maoistów przez aparat bezpieczeństwa PRL w latach siedemdziesiątych doprowadziła do marginalizacji tej struktury. Artykuł na podstawie dokumentów zgromadzonych m.in. w Archiwum IPN i Archiwum Akt Nowych przybliża kulisy powstania KKP, jej naj ważniejszych liderów, program polityczny i tajną współpracę z albańskimi dyplomatami, podsumowuje także działalność Kazimierza Mijala na tle rozdźwięku w obozie komunistycznym w latach sześćdziesiątych, wśród wielu przyczyn porażek polskich „maoistów” wskazuje na dogmatyczny program polityczny, który nie zyskał szerszej akceptacji w społeczeństwie.
    The communists who criticized the policy of the PUWP’s leadership from the principled positions in December 1965 established an illegal organisation called the Communist Party of Poland (CCP). The unquestionable leader of this group was Kazimierz Mijal who in 1966 fled to Albania and supervised the activity of the CPP from there. This organisation illegally printed and distributed thousands of leaflets and brochures in which the “revisionist” policies of Gomułka and Gierek were condemned, holding the Albanian and Chinese doctrinal solutions as a model. The infiltration of the Polish Maoist circles by the security apparatus of the PPR in the seventies led to the marginalisation of this structure. The article, based on documents collected, among others, in the Archives of the Institute of National Remembrance and the Central Archives of Modern Records, presents the inside story of the founding of the CPP, its major leaders, political programme and secret cooperation with Albanian diplomats, and summarises the activity of Kazimierz Mijal in the background of the discord in the communist camp in the 60s, indicating among many reasons for the failures of Polish “Maoists” a dogmatic political programme which did not gained wider acceptance in society.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2018, 32; 290-318
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uniformed Services Pension Amendment Acts in Poland as Part of State Politics of Memory
    Zmiany w przepisach regulujących emerytury służb mundurowych w Polsce jako element państwowej polityki pamięci
    Autorzy:
    Grabarczyk, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/531525.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-01
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
    Tematy:
    Uniformed Services Pension Amendment Acts in Poland
    politics of memory
    institutionalization of collective memory
    decommunization
    reducing pensions of communist officials
    transitional justice
    tzw. ustawy dezubekizacyjne
    polityka pamięci
    instytucjonalizacja pamięci zbiorowej
    dekomunizacja
    obniżanie emerytur funkcjonariuszom PRL
    sprawiedliwość tranzycyjna
    Opis:
    The article is an analysis of the regulations regarding the reduction of pensions of former officers of the People’s Republic of Poland’s security services as an element of state politics of memory, presenting the Uniformed Services Pension Amendment Acts of 2009 and 2016 from the perspective of transitional justice. Whilst investigating the admissibility of using such a retribution mechanism, the author draws attention to the purpose of this type of regulation. Reducing pensions has, in fact, two goals – a retrospective one and a prospective one. The retrospective goal is about administering historical justice by penalizing a specific group of people using various mechanisms (in this case administrative sanctions). In the prospective aspect, it is an element of institutionalizing memory and building a specific political narrative. As a consequence, apart from commemorative practices, it aims to produce and disseminate knowledge in public space, while clearly rejecting the past regime. In relation to the Uniformed Services Pension Amendment Acts, while the Act of 2009 was to some extent aimed at the retrospective goal, the 2016 Act is primarily an element of politics of memory used by authorities to control the recollection of past events by explicitly condemning the previous system and all persons in any way related to it. For this reason, the author focuses on the mechanism of reducing pensions as one of the elements of politics of memory in Poland.
    Artykuł stanowi analizę regulacji dotyczących obniżenia uposażenia emerytalnego byłym funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa PRL jako elementów polityki pamięci państwa, przedstawiając tzw. ustawy dezubekizacyjne z 2009 i 2016 r. z perspektywy sprawiedliwości tranzycyjnej. Nawiązując do dopuszczalności zastosowania takiego mechanizmu rozliczeń w artykule autor wskazuje przede wszystkim na cel tego typu regulacji. Obniżanie emerytur ma w istocie dwa cele – retrospektywny i prospektywny. W płaszczyźnie retrospektywnej przede wszystkim chodzi o wymierzenie sprawiedliwości dziejowej poprzez swego rodzaju rozliczenie określonej grupy osób z zastosowaniem różnych mechanizmów (w tym wypadku sankcji administracyjnych). W aspekcie prospektywnym jest to element instytucjonalizacji pamięci i budowania określonej narracji politycznej. W konsekwencji, obok komemoratywnych praktyk, ma na celu wytwarzanie i upowszechnianie wiedzy w przestrzeni publicznej, przy jednoczesnym jednoznacznym odcięciu się od minionego reżimu. W odniesieniu do tzw. ustaw dezubekizacyjnych, to o ile ustawa z 2009 roku była w jakimś stopniu nakierowana na cel retrospektywny, o tyle ta z 2016 jest przede wszystkim elementem polityki pamięci, mającym na celu ukształtowanie przez władzę określonej narracji o przeszłych wydarzeniach poprzez jednoznacznie potępienie poprzedniego ustroju oraz wszystkich osób w jakikolwiek sposób z nim związanych. Z tego względu autor skupia się na mechanizmie obniżania emerytur jako jednym z elementów polityki pamięci w Polsce.
    Źródło:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2019, 3(21); 67-80
    2082-3304
    Pojawia się w:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wojciech Jaruzelski, Kim Il Sung i zbliżenie na linii PRL-KRLD w latach osiemdziesiątych XX wieku
    Wojciech Jaruzelski, Kim Il Sung and the Rapprochement of Communist Poland and North Korea in the 1980s
    Autorzy:
    Hańderek, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2230855.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Korea Północna
    Wojciech Jaruzelski
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Kim Il Sung
    dyplomacja
    North Korea
    Polish People’s Republic
    diplomacy
    Opis:
    Autor artykułu pokazuje, jak bezpośrednie kontakty Wojciecha Jaruzelskiego z Kim Il Sungiem przełożyły się na stan stosunków między komunistyczną Polską i Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną. Jaruzelski po raz pierwszy pojechał do Korei Północnej w 1977 r. i wydaje się, że po tej wizycie zaczął się kształtować jego pozytywny stosunek do tego kraju. W konkluzji swojego sprawozdania rekomendował bowiem pogłębianie wielopłaszczyznowej współpracy z Koreą Północną. W latach osiemdziesiątych, jako przywódca PRL, kształtował już politykę państwa wobec Pjongjangu. W 1984 r. przyjął w Polsce Kim Il Sunga, w roku 1986 zaś udał się do Korei Północnej jako jedyny w historii komunistycznej Polski I sekretarz KC PZPR. Był tam bardzo fetowany i podpisał układ o przyjaźni i współpracy, formalnie podnoszący stosunki z KRLD na najwyższy możliwy poziom. Polska pod jego kierownictwem odpowiadała pozytywnie na niemal wszystkie inicjatywy ze strony władz północnokoreańskich, co skutkowało bardzo intensywnymi kontaktami bilateralnymi w drugiej połowie lat osiemdziesiątych. Kontakty te zostały ograniczone dopiero wskutek przemian demokratycznych, zapoczątkowanych w Polsce w 1989 r.
    The article’s author shows how Wojciech Jaruzelski’s direct contacts with Kim Il Sung affected the state of relations between communist Poland and the Democratic People’s Republic of Korea. Jaruzelski first travelled to North Korea in 1977 and it seems that his positive attitude towards the country began to take shape after this visit. Indeed, in the conclusion of his report, he recommended deepening multifaceted cooperation with North Korea. In the 1980s, as the PRL leader, he was already shaping national policy towards Pyongyang. In 1984, he received Kim Il Sung in Poland, and in 1986 he travelled to North Korea as the only First Secretary of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party in the history of communist Poland to do so. He was highly feted there and signed a friendship and cooperation treaty, formally raising relations with the DPRK to the highest possible level. Under his leadership, Poland responded positively to almost all initiatives from the North Korean authorities, resulting in very intensive bilateral contacts in the second half of the 1980s. These contacts were only curtailed as a result of the democratic changes initiated in Poland in 1989.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2023, 41, 1; 184-207
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w okresie nacjonalizacji rynku książki w Poznaniu (1946–1955)
    The Provincial Office for Control of the Press, Publications and Entertainment at the time of
    Autorzy:
    Nowak, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/911553.pdf
    Data publikacji:
    2011-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    History of Communist Poland
    History of the book
    Publishing system in Poznan
    Preventive censorship
    Historia PRL
    Historia książki
    Ruch wydawniczy w Poznaniu
    Cenzura prewencyjna
    Opis:
    Po przedstawieniu struktury i zasad funkcjonowania Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk (WUKPPiW) w Poznaniu autor artykułu opisuje rolę tej placówki w procesie likwidacji spółdzielczych oraz prywatnych wydawnictw poznańskich. Udowadnia, że przez istnienie stalinowskiej cenzury prewencyjnej ówczesnym władzom udało się przyspieszyć nacjonalizację wspomnianych sektorów wydawniczych. W artykule wykorzystano bardzo obszerny zespół archiwalny pozostały po WUKPPiW w Poznaniu, przechowywany w poznańskim Archiwum Państwowym.
    Following the presentation of the organizational structure and the rules governing the performance of the local branch of the Central Office for Control of the Press, Publications and Entertainment in Poznań, the author focuses on the role of the office in the process of nationalization of private and cooperative printing and publishing sector in Poznań. The article proves that through the very existence of the preventive censorship imposed by the communists of the Stalin era, the communist authorities were in position to accelerate nationalization of the publishing sector. The source material for the article is provided by available vast and extensive records and files made at the Office for Control in Poznań currently held in the State Archives in Poznań.
    Źródło:
    Biblioteka; 2011, 15(25); 161-191
    1506-3615
    2391-5838
    Pojawia się w:
    Biblioteka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poland’s Women’s League in 1945–1949: A record of its activities presented in "Kobieta Dzisiejsza" and "Kobieta"
    Działalność Ligi Kobiet na obszarze kraju w świetle czasopism organizacji — „Kobiety Dzisiejszej” (1946–1947) i „Kobiety” (1947–1949)
    Autorzy:
    Dajnowicz, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2075759.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish press after 1945
    women’s magazines
    women’s issues in communist-ruled Poland
    Women’s League
    „Kobieta Dzisiejsza”
    „Kobieta”
    czasopisma kobiece
    Liga Kobiet
    organizacje kobiece w PRL
    komunizm
    Opis:
    This article looks at the record of the activities of Poland’s Women’s League, first registered in 1945 under the name Social and Civic League of Women, presented in its two magazines, Kobieta Dzisiejsza [Today’s Woman] and Kobieta [Woman] published in 1946–1947 and 1947–1949 respectively. Their approach and choice of stories were to demonstrate the new organization’s concern with the lives of their readers. The magazines offered advice on how to cope with problems of everyday life, both at home and in the workplace. The broad range of themes was intended to appeal to a broad audience from all walks of life, including those that were not members of the new organization.
    Artykuł traktuje o kierunkach działalności Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet, ukazywanych na łamach dwóch czasopism kierowanych do Polek, to jest „Kobiety Dzisiejszej” i „Kobiety”. Periodyki te wychodziły w początkach działalności LK (1946–1949). Organizacja poprzez prezentowane treści ukazać chciała swoją „użyteczność”, przydatność w rozwiązywaniu codziennych spraw kobiet oraz ich różnorodnych problemów życia prywatnego i zawodowego. Tematyka ta świadczyć miała o uniwersalności czasopism, których treści, w założeniu redakcji, zainteresować powinny Polki z różnych grup społecznych, również kobiety nie zrzeszone w Lidze.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2018, 21, 3; 57-74
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przystosowanie i opór żeńskich zgromadzeń zakonnych wobec władz komunistycznych w Polsce. Zarys problemu
    Nuns’ participation and their role in creating an anti-communism attitude of resistance in People’s Republic of Poland
    Autorzy:
    Mirek, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1887813.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    communist regime
    totalitarianism
    atheisation
    anti-communist resistance
    the church
    congregations
    nuns
    reżim komunistyczny
    totalitaryzm
    ateizacja
    opór antykomunistyczny
    kościół
    zakony
    zakonnice
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    PRL
    prawo wyznaniowe
    relacje państwo - kościół
    stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi
    Wolność sumienia i religii
    wolność sumienia i wyznania
    Opis:
    W okresie reżimu komunistycznego w Polsce we wszystkich praktycznie obszarach życia istniały dwie postawy społeczne: przystosowanie i opór. Zewnętrznym przejawom przystosowania, towarzyszyło zachowanie suwerenności wewnętrznej i zdolności do stawiania oporu, przynajmniej wobec niektórych cech systemu czy kierunku działania władz. Antykomunistyczny opór dotyczył wszystkich warstw i grup społecznych. Podejmowany był nie tylko przez zbrojne podziemie ale także przez znaczną część polskiego społeczeństwa. Był ukierunkowany przede wszystkim na kwestie wolności wyznawania religii, naruszania wartości tradycji narodowej, czy wobec ograniczania wolności przekonań i wypowiedzi. Walka z zakonami należała do głównych celów większości reżimów, które kiedykolwiek walczyły z Kościołem. Katolicy byli traktowani jako obywatele drugiej kategorii, zakonnice natomiast jak obywatele trzeciej kategorii, nieustannie spychane na margines życia społecznego, pozbawiane nie tylko możliwości awansu społecznego, ale przede wszystkim podstawowych praw i swobód obywatelskich gwarantowanych przez Konstytucję. Systematycznie pozbawiano siostry prowadzenia działalności apostolskiej i swobodnego podejmowania pracy zawodowej, odmawiano możliwości zdobycia wykształcenia, korzystania z świadczeń socjalnych takich jak ochrona zdrowia, ubezpieczenia społeczne czy świadczenia emerytalne, instrumentalnie wykorzystywano przepisy podatkowe. Planowa ateizacja dotknęła wszystkie obszary działalności wspólnot zakonnych. Przyjmowała ona charakter rozwiązań instytucjonalno-prawnych. Walka z działalnością zakonów dokonywana była „w majestacie prawa”. W okresie od 1949 do 1967 zlikwidowano ponad 80 szkół zakonnych, 263 domy dziecka, 680 przedszkoli, 73 świetlice, 46 żłobków. Z 276 szpitali, w których siostry pracowały do roku 1967 zostały tylko w 93. Szpitale zakonne upaństwowiono. W celu skutecznej obrony zakonów, z inicjatywy Prymasa Wyszyńskiego zapoczątkowano instytucjonalne formy współpracy zgromadzeń zakonnych. Narzędziem represyjnej polityki państwa, prowadzonej w stosunku do zgromadzeń zakonnych była Ustawa o przejęciu „dóbr martwej ręki” z 20 marca 1950 r. mająca na celu ograniczenie bazy materialnej zakonów, wprowadziła stan prawny, w którym zgromadzenia zakonne traciły własne ziemie i gospodarstwa, będące podstawą utrzymania wielu wspólnot zakonnych, a zwłaszcza nowicjatów i domów formacyjnych. Afirmacja, przystosowanie, opór, opozycyjność – wszystkie te postawy występowały jednocześnie i we wzajemnym powiązaniu. Zakonnice, tak jak całe społeczeństwo, zmuszone do milczenia i respektowania narzuconych reguł, przystosowały się do nich, jednocześnie broniły pewnego zakresu autonomii i próbowały ją poszerzać. Dzieje PRL można przedstawić jako proces zmagania się między aparatem władzy a społeczeństwem, w którym to zmaganiu zmieniają się obie strony.
    From 1944 when Poland was under the communism rule two kind of attitudes existed in polish society – adaptation and resistance. Affirmation, adjustment, resistance and opposition – those attitudes were appearing at the same time and were related to each other. Anti-communist resistance in People’s Republic of Poland applied to every class and group of society. The resistance was especially directed into a restrict feature limiting a freedom to profess religion, damaging a value of national tradition or limiting a freedom to speech and beliefs. In August 1949 “ A decree of protection of freedom of conscience and denomination” was issued. Technically this document, was meant to create a lawful guarantee of freedom of denominations in Poland. In reality some of the regulations were used by the different authorities to both make Church’s life more difficult and to repress clergy and secular people. The Catholics in Poland were treated as a second category citizens ( limited with their capability to get promotion, even if they kept a loyal attitudes) but nuns were treated even worst as a third category citizens, being continuously pushing to the dregs of social live, without not only any chance to get promotion but also without the fundamental rights and freedom guarantee to every Poles by the Constitution. In further perspective the communist government planned to gradually limited congregations work, created closed enclaves and aimed to completely liquidate nuns work. The right person for the Church happened to be a cardinal Stefan Wyszyński a Primate of Poland. Thanks to an inflexible attitudes of cardinal Wyszyński and his Non possumus the authorities were unable to fulfill the program of “loyality” in Catholic Church in Poland. The Primate tried to show nuns a new perspective of work and was looking for methods to defend and kept monastic life in Poland. The Episcopal was protecting monastic live. It was aware that battle with religious orders was a part of a main repertoire among most of the regime which at any time undertake a battle with Church. The history of People’s Republic of Poland might be describe as a process of struggle between the authorities and society where both sides were changing under influence of this struggle.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2012, 15; 217-233
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przedszkola i ochronki zakonne w świetle polskiego prawa oświatowego w latach 1945-1961
    Kindergartens and nurseries in the light of education law in Poland between 1945 and 1961
    Autorzy:
    Wiśniewska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1043880.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    przedszkola
    ochronki
    wychowanie przedszkolne
    polska rzeczpospolita ludowa
    żeńskie zgromadzenia zakonne
    prawo oświatowe
    reżim komunistyczny
    ograniczenia wolności religijne w PRL
    zgromadzenia zakonne w PRL
    Ministerstwo Oświaty
    kindergartens
    nurseries
    pre-school education
    female religious congregations
    education law
    anti-religious activities
    communist regime
    repression against religious orders
    Polish People's Rebuplic
    the Ministry of Education
    Opis:
    Władze komunistyczne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dążyły do laicyzacji systemu oświaty i wychowania, począwszy od najniższego poziomu edukacyjnego, jakim były przedszkola. W ramach antykościelnej i antyzakonnej polityki wyznaniowej państwa, placówki wychowania przedszkolnego prowadzone przez żeńskie zgromadzenia zakonne poddane zostały procesowi stopniowej likwidacji w pierwszych dwóch powojennych dekadach. Ograniczanie niezależnych od panującej ideologii podmiotów, biorących dotąd udział w tworzeniu sieci placówek wychowania przedszkolnego, skutkowało w warunkach niedemokratycznego, totalitarnego systemu politycznego, narzuceniem monopolu państwa na organizowanie, prowadzenie i nadzór nad placówkami wychowania przedszkolnego, co sprzyjać miało skuteczniejszej indoktrynacji wychowanków. Jednym z instrumentów realizacji wytyczonego celu stało się prawo oświatowe. Choć do 1961 r. oficjalnie obowiązywały przedwojenne ustawy oświatowe z 1932 r., w praktyce już w latach czterdziestych rozpoczęło się eliminowanie zgromadzeń zakonnych z obszaru wychowania dziecka w wieku przedszkolnym. Zjawiska tego nie powstrzymały protesty przełożonych zakonnych i hierarchii Kościoła, powołujące się na ratyfikowaną przez rząd PRL międzynarodową konwencję w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty, w myśl której, oprócz państwowych przedszkoli działać mogły również „inne”, niepaństwowe placówki oświatowo-wychowawcze. Pomimo braku przeszkód prawnych, zgromadzenia zakonne nie mogły reaktywować działalności w zakresie prowadzenia placówek wychowania przedszkolnego.
    Polish communist authorities of the People's Republic sought to secularization of education system, starting from the lowest level of education, namely kindergartens. As part of the anti-Church state religious policy, kindergartens run by female religious congregations were gradually eliminated in the first two postwar decades. Restricting independent of the ruling ideology entities that had been contributing up to that moment to preschool education institutions, resulted, in an undemocratic, totalitarian political system, in the monopoly of the state on organizing, conducting and supervising the institutions of preschool education, which would encourage more effective indoctrination of pupils. The education law became one of the instruments to implement the objective. Although until 1961 a pre-war educational Act of 1932 officially was still in force, in practice since the forties the state began to move religious congregations away from responsibility of raising a child of a preschool age. This phenomenon was not stopped by protests of superiors from religious congregation and hierarchy of the Church who claimed that the Polish government ratified international convention against discrimination in education, according to which, apart from state-run kindergartens there could also be “other” non-state educational institutions. Despite the absence of legal obstacles, religious congregations could not revive the business of conducting pre-school education.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2015, 18; 311-333
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Duchowni katoliccy zaangażowani w działalność obwodu buskiego "Służba Wolnej Polsce" w świetle dokumentów aparatu bezpieczeństwa
    Catholic priests engaged in the activity of Busko district " Service to the Free Poland" inthe lignt of documents of the security apparatus
    Autorzy:
    Trepka, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1218095.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    duchowni
    Służba Wolnej Polsce
    ks. Stanisław Połetek
    diecezja kielecka
    aparat bezpieczeństwa
    urząd bezpieczeństwa
    dyktatura komunistyczna
    PRL
    indoktrynacja
    clericals
    Service Free Poland
    P. Stanisaw Połetek
    diiocese of Kielce
    security apparatus
    Security Service
    communist dictatorschip
    indoctrination
    Opis:
    Działalność księży Stanisława Połetka oraz Stefana Rzemieńca stanowiła przykład bezkompromisowej walki z dyktaturą komunistyczną w Polsce. Byli oddanymi sługami nauki Kościoła katolickiego oraz obrońcami suwerenności i demokracji. Zapłacili za to wysoką cenę. Skazani na kary bezwzględnego pozbawienia wolności mieli poddać się indoktrynacji Polski „ludowej”. W latach 1949-1955 duchowni stanowili cel numer jeden dla władz partyjno-państwowych, których próbowano zmarginalizować za wszelką cenę, m.in. poprzez podkopywanie ich autorytetu i poparcia społecznego. Mimo nagonki na polskich duchownych, pozostali oni aż do 1989 roku najbardziej nieprzejednanymi oponentami poprzedniego systemu.
    The activity of priests Stanisław Połetka and Stefan Rzemieniec was an example of an uncompromising fight with the communist dictatorship in Poland. They were devoted servants of the Catholic teaching and defendants of the sovereignty and democracy, for which they paid a high price. Sentenced to absolute imprisonment, they were to be subjected to indoctrination of the “People’s” Poland. In the years 1949 - 1955 clergy constituted the main aim for the state and party authorities, which tried to marginalise them as much as possible, among others by undermining their authority and social support. Despite the smear campaign, Polish priest remained the most intransigent opponents of the system until 1989.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2016, 125; 263-282
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Byliśmy, Jesteśmy, Będziemy”. Rozważania nad funkcjonowaniem propagandy napieniężnej PRL w zmiennych okolicznościach politycznych (w dobie przełomu w stosunkach polsko-niemieckich 1970 r.)
    ‘We were, we are, we will be’. Remarks on the functioning of the propaganda on money of the Communist regime in Poland in changing political circumstances (at the turn in the Polish-German relations in 1970)
    Autorzy:
    Niziołek, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/961246.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Opis:
    The aim of this article is to illustrate the most essential, according to the author, traits of the propaganda on money of the PRL (the Polish People’s Republic, 1944-89) of the sixties and seventies which was the universality of possible interpretations of the message transferred by the means of payment. This trait was to neutralize the basic drawback of the use of money in indoctrination activities, that is its long remaining in circulation. The example of the 10 złoty coin from 1970 was provided to illustrate the thesis. Its original propaganda message was based on anti-German resentments of the Poles. It remained in circulation during fundamental changes in the WestGerman-PRL relations, which did not discredit the coin iconography, but led to the reconstruction of its interpretation
    Źródło:
    Wiadomości Numizmatyczne; 2012, 56, 1; 97-112
    0043-5155
    Pojawia się w:
    Wiadomości Numizmatyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Powojenna mediewistyka polska wobec dziedzictwa dziewiętnastowiecznej myśli historycznej
    Die polnische Nachkriegsmediävistik über das Erbe des historischen Denkens im neunzehnten Jahrhundert
    The post-war Polish medieval studies in relation to the nineteenth-century historiography
    Autorzy:
    Boroń, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1018594.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    mediewistyka
    historiografia
    myśl historyczna XIX wieku
    historiografia polska po II wojnie światowej
    historiografia PRL
    medieval studies
    historiography
    nineteenth-century historical thought
    post-war Polish historiography
    historiography in communist Poland
    Opis:
    W artykule przedstawiono uwagi dotyczące obecności w polskiej mediewistyce historycznej czasów powojennych (po 1945 roku) przekonań i wizji przeszłości wypracowanych jeszcze w XIX stuleciu, czyli u progu tworzenia się nowoczesnej, krytycznej historiografii. Z praktycznych względów szkic dotyczy tylko mediewistyki historycznej, bez odwoływania się do innych nauk zajmujących się średniowieczem. Autor zwrócił uwagę na liczne odwołania historiografii do wypracowanych w XIX wieku paradygmatów postrzegania przeszłości. Jednym z nich był paradygmat opisywania przeszłości „narodowej”. Zasygnalizowano także zastosowanie dość archaicznych sposobów opisu przeszłości w okresie po II wojnie światowej oraz utylitarny charakter części prac historycznych. 
    The article presents reflection on the presence of the nineteenth-century convictions and visions of the past in the Polish post-war medieval studies practiced on the historical ground. The nineteenth century was the time when modern critical historiography started to be created. For practical reasons the article discusses only the field of history, without referring to other fields that also practice medieval studies. The author emphasizes numerous historiographic references to the nineteenth-century paradigms of perceiving the past. One of them was the paradigm of describing the “national” past. What is also signaled in this study are rather archaic manners of describing the past in the post-war period and the utilitarian character of some historical studies.
    Der Artikel beschäftigt sich mit den in der polnischen Nachkriegsmediävistik (nach 1945) vorhandenen Ansichten und Vorstellungen über die Vergangenheit, die noch im neunzehnten Jahrhundert verankert waren, als sich die moderne, kritische Geschichtsschreibung erst zu entwickeln begann. Aus praktischen Gründen betrifft die Skizze nur die historische Mediävistik, ohne sich auf andere Wissenschaften vom Mittelalter zu beziehen. Der Autor macht auf zahlreiche historiographische Bezüge auf die aus dem neunzehnten Jahrhundert stammenden Paradigmen über die Wahrnehmung der Vergangenheit aufmerksam. Eines der Paradigmen war die Betrachtung der Vergangenheit von einem „nationalen“ Standpunkt aus. Darüber hinaus wurde auf die Anwendung von ziemlich archaischen Methoden der Vergangenheitsbeschreibung in der Nachkriegszeit sowie auf einen utilitären Charakter mancher historischen Arbeiten hingewiesen. 
    Źródło:
    Średniowiecze Polskie i Powszechne; 2020, 12; 227-244
    2080-492X
    2353-9720
    Pojawia się w:
    Średniowiecze Polskie i Powszechne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi na temat Wojny Sześciodniowej i postawy emigracji niepodległościowej wobec konfliktu arabsko-izraelskiego i antysemickich działań władz PRL 1967-1968
    Remarks abort the Six Day War and attitudes of the Polish Emigration towards the Arab-Israeli Conflict and anti-Semitism in communist Poland, 1967-1968
    Autorzy:
    Danel, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2116884.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-31
    Wydawca:
    Akademia Zamojska
    Tematy:
    anti-Semitism
    the Six-Day War
    the post-war period
    emigration
    antysemityzm
    wojna sześciodniowa
    okres powojenny
    emigracja
    Opis:
    Artykuł przypomina genezę i przebieg konfliktu izraelsko-arabskiego w latach 60., w tym Wojnę Sześciodniową oraz stosunek emigracji polskiej w Londynie do wydarzeń. Autor artykułu porównuje antysemicką politykę władz komunistycznych w Polsce z postawami proniepodległościowej Emigracji Polskiej w Londynie. Polskie środowiska emigracyjne zdecydowanie stoją po stronie izraelskiej.
    The article recalls the genesis and course of the Israeli-Arab conflict in 60. including the Six Day War and attitudes of the Polish Emigration in London towards the events. Author of the article compares the anti-Semitic policy of the communist government in Poland with attitudes of the pro-independent Polish Emigration in London. The Polish emigration milieus stand firmly on the Israeli side.
    Źródło:
    Studia Żydowskie. Almanach; 2016, 6, 6; 184-192
    2083-5574
    Pojawia się w:
    Studia Żydowskie. Almanach
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kardynała Stefana Wyszyńskiego troska o rodzinę w czasach komunistycznego zniewolenia (na przykładzie Listów Pasterskich Prymasa Polski z lat 1946 -1974)
    Cardinal Stefan Wyszyńskis Concern for the Family in the Period of Communist Captivity (Based on the Pastoral Letters Written by Primate of Poland Between 1946 and 1974)
    Autorzy:
    Doniec, Renata Irena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1196761.pdf
    Data publikacji:
    2020-04-29
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    Listy Duszpasterskie Prymasa Polski
    zagrożenia rodziny i społeczeństwa w PRL
    przezwyciężanie zagrożeń
    ?codzienna nadrzeczywistość?
    ?codzienna rzeczywistość?
    system polityczny
    propaganda
    analiza treści
    Opis:
    CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest pokazanie kondycji społeczno-moralnej rodziny w czasach socjalizmu realnego w Polsce, w tym grożących jej niebezpieczeństw ze strony państwa i ideologii w kontekście ówczesnych warunków życia. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule podjęto próbę przedstawienia poglądów Stefana Wyszyńskiego nt. sytuacji rodziny w Polsce w latach 1945-1974. Problematyka badawcza zawarta została w pytaniach: 1) Na jakie niebezpieczeństwa narażona była rodzina i młodzież w czasach realnego socjalizmu w Polsce? 2) W jakim kierunku powinna zmierzać polityka przezwyciężania zagrożeń rodziny? 3) Jakie działania i formy pomocy należało podjąć w celu ochrony rodziny przed wpływami komunistycznej ideologii i władzy? Badania przeprowadzono metodą analizy treści. Podstawą badań uczyniono Listy Pasterskie Episkopatu Polski z lat 1946-1974 dotyczące problematyki rodzinnej i społecznej. PROCES WYWODU: Artykuł składa się ze wstępu, opisu metody badań oraz trzech części analizy. W pierwszej przedstawiono niebezpieczeństwa dla rodziny i społeczeństwa w latach 1946-1974 na tle warunków ówczesnego życia. W drugiej ukazano kierunki przezwyciężania zagrożeń rodziny, a w części trzeciej formy działań i pomocy rodzinie w celu jej ochrony w czasach komunizmu w Polsce. W zakończeniu podkreślono sens i znaczenie nadawane rodzinie w badanym okresie. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Listy prymasa Polski pokazują zagrożenia uderzające w rodzinę, w tym proces stopniowanego zniewalania rodziny przez system komunistyczny, który posiadał cechy totalitarne. Ideologia marksistowska i związana z nią polityka oraz propaganda wypaczały sens i znaczenie rodziny oraz jej wartości. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Pomimo odmiennej sytuacji społeczno-politycznej poglądy S. Wyszyńskiego dotyczące przezwyciężania zagrożeń i ochrony rodziny wykazują zaskakującą wręcz aktualność, dlatego powinny być obowiązkową lekturą dla wszystkich, którym dobro rodziny polskiej leży na sercu. Są również świadectwem swojej epoki, jej kultury i warunków życia.  
    Źródło:
    Horyzonty Wychowania; 2020, 19, 49; 35-46
    1643-9171
    2391-9485
    Pojawia się w:
    Horyzonty Wychowania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nadzór państwa nad punktami katechetycznymi na przykładzie działań administracji w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego
    State supervision over religious instruction centres - an example of state administration in Zielona Gora and its activities toward the church organization in Gorzow Wielkopolski
    Autorzy:
    Mazurkiewicz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1912692.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    freedom of religion
    law on religion
    religious freedom
    Catholic Church - communist authorities conflicts (Poland)
    church-state relations (People' Republic of Poland)
    clergy
    freedom of conscience and religion
    Peoples Republic of Poland
    relations between the state and churches
    religion education in Polish school
    kościoły i inne związki wyznaniowe
    nauka religii
    prawo wyznaniowe
    relacje państwo - kościół
    wolność sumienia i wyznania
    PRL
    Polska Rzeczpospolita Ludowa
    Opis:
    Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej władze komunistyczne przystąpiły do ograniczania wpływu Kościoła na środowisko szkolne. Pomimo zobowiązania do nieutrudniania nauczania religii w szkołach, podjętego w „Porozumieniu” z 1950 r., przystąpiły do zmniejszania godzin lekcji religii i usuwania katechetów. W związku z tym, już w roku szkolnym 1952/1953, Kościół przystąpił do organizowania punktów katechetycznych. Chwilowa zmiana nastąpiła na fali „odwilży” w roku 1956, kiedy to szkoły stały się na nowo miejscem nauczania religii. Stan ten trwał jednak tylko do roku 1961, bowiem wtedy wraz z ustawą z dnia 15 lipca ostatecznie usunięto katechezę ze szkoły, a wszelką działalność oświatowo – wychowawczą poddano nadzorowi Ministerstwa Oświaty. Na jej podstawie wydane zostało zarządzenie w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych i instrukcja w sprawie ich rejestracji. Stały się one podstawą do uzurpowania sobie przez władze komunistyczne prawa do wizytowania i kontrolowania zajęć prowadzonych w punktach katechetycznych. W parafiach Kościoła gorzowskiego znajdujących się na terenie województwa zielonogórskiego władze wyznaniowe i oświatowe próbowały zmusić księży do podporządkowania się wydanym przepisom, jednak zdecydowana postawa Kurii gorzowskiej powodowała, że jedynie nieliczni księża rejestrowali punkty katechetyczny i pobierali wynagrodzenie za nauczanie religii. Również niewielu księży godziło się na wizytowanie lekcji religii odbywających się w pomieszczeniach kościelnych i składanie sprawozdań z nauczania. Widząc nieskuteczność zarówno działań administracyjnych, jak i bezprawnych nacisków polegających na zastraszaniu, szantażowaniu i karaniu księży nauczających w punktach katechetycznych, w połowie lat 70-tych władze państwowe praktycznie zrezygnowały z nadzoru nad punktami katechetycznymi, a w październiku 1981 r. uchyliły krzywdzące Kościół przepisy uznając przy tym, że katecheza parafialna jest wewnętrzną sprawą kościołów i związków wyznaniowych.
    Immediately after World War 2, the communist authorities began to curb the Church's influence on the educational environment. Despite the commitment not to obstruct religious education in schools, undertaken in the Church-State Agreement of 1950, the authorities decided to reduce the number of religion classes and expel the instructors. In response, already in the school year 1952/1953, the Church initiated the establishment of religious instruction centres. A temporary change occurred during the political 'thaw' in 1956, when religion was re-established as a school subject. This condition, however, lasted no longer than until 1961; according to the newly enacted law of 15 July 1961, religious instruction was ultimately removed from educational establishments, and the supervision over the entire educational activity was to be exercised by the Ministry of Education. The provisions of the new law provided for the management of religious instruction centres and instructed on their official registration. Consequently, the communist authorities were vested with special powers to visit and monitor the activities of such centres. In the parishes of the Gorzow Church located in the Zielona Gora region, the authorities responsible for handling denominational and educational affairs tried to make priests comply with the regulations, but the unyielding stance of the Gorzow Curia resulted in merely few priests registering their religious instruction classes and accepted remuneration for the teaching. Also, few priests consented to the authorities visiting religion classes held in the church premises and reporting on the instruction. Confronted with the ineffectiveness of both administrative action and unlawful pressure involving intimidation, blackmailing and punishing the priests conducting religion classes in the centres, in the mid-1970s, the authorities practically abandoned the control of such establishments, and in October 1981 repealed the unfair regulations recognizing that any religious instruction in parishes is an internal matter of churches and religious associations.
    Źródło:
    Studia z Prawa Wyznaniowego; 2011, 14; 111-139
    2081-8882
    2544-3003
    Pojawia się w:
    Studia z Prawa Wyznaniowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The League of Women (Liga Kobiet) – the conditions for functioning of the women’s organisation in the communist system of the Polish People’s Republic (in the first period of the organisation’s activity from 1945 to 1975)
    Liga Kobiet – warunki funkcjonowania organizacji kobiecej w systemie komunistycznym PRL (w pierwszym okresie działalności organizacji 1945–1975)
    Autorzy:
    Dajnowicz, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1834119.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    Liga Kobiet [League of Women]
    Polish women’s organisation
    Polish People’s Republic
    communism
    Eastern European women’s movement
    1945–1975
    gender equality in Poland
    Liga Kobiet
    polska organizacja kobieca
    PRL
    komunizm
    wschodnioeuropejski ruch kobiecy
    równość płci w Polsce
    Opis:
    The League of Women (Liga Kobiet), until 1949 operating under the name of the Socio-Civic League of Women (Społeczno-Obywatelska Liga Kobiet), was a mass women’s organisation functioning in the Polish People’s Republic. Throughout the whole period, one of the priorities set by the organisation was to build up its mass character and, thus, to influence different social, professional and environmental groups of Polish women, fitting into the general agenda of implementing the communist regime in Polish society. Most League of Women’s members were also members to the Polish United Workers’ Party. The League of Women tried to play a role of a “utilitarian” organisation, supporting in a genuine and diverse way the Polish women’s environment. The period between 1945 and 1975 was the first stage of organisation’s activity; in the communist Polish People’s Republic it was a period of “isolation” of the Polish society from the Western world and of a significant influence of the Soviet Union’s policy on the social relations in the country. The League of Women was an example of an East European women’s organisation in the communist era.
    Liga Kobiet, działająca do 1949 r. pod nazwą Społeczno-Obywatelska Liga Kobiet, była masową organizacją kobiecą działającą w PRL. Przez cały okres jednym z priorytetów organizacji było budowanie jej masowego charakteru, a tym samym wpływanie na różne grupy społeczne, zawodowe i środowiskowe Polek, wpisujące się w ogólny program wdrażania reżimu komunistycznego w polskim społeczeństwie. Większość członkiń Ligi Kobiet należała również do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Liga Kobiet starała się odgrywać rolę organizacji „utylitarnej”, wspierającej w sposób autentyczny i różnorodny środowisko Polek. Lata 1945–1975 to pierwszy etap działalności organizacji; w PRL był to okres izolacji polskiego społeczeństwa od świata zachodniego i znaczącego wpływu polityki Związku Sowieckiego na stosunki społeczne w kraju. Liga Kobiet była przykładem wschodnioeuropejskiej organizacji kobiecej w czasach komunizmu.
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2020, 2(9); 186-207
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Portret zbiorowy funkcjonariuszy komunistycznej Służby Bezpieczeństwa w Polsce odpowiedzialnych za porwanie i zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki (do 1984 roku)
    Collective Portrait of the Officers of the Communist Security Service in Poland Responsible for the Kidnapping and Murder of Father Jerzy Popiełuszko (until 1984)
    Autorzy:
    Sztama, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20258066.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    repression apparatus
    Waldemar Chmielewski
    Department IV of the Ministry of the Interior
    Catholic Church
    Leszek Pękala
    Adam Pietruszka
    Grzegorz Piotrowski
    Jerzy Popiełuszko, 1985 Toruń trial
    Security Service of the Polish People’s Republic
    crime of the Polish People’s Republic
    aparat represji
    Departament IV MSW
    Kościół katolicki
    Jerzy Popiełuszko
    proces toruński 1985
    Służba Bezpieczeństwa PRL
    zbrodnia PRL
    Opis:
    Opracowanie ma przybliżyć czytelnikowi zbiorowy zarys biograficzny czterech funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa PRL, którzy w 1985 r. zostali skazani przez sąd na kary pozbawienia wolności za zamordowanie kapelana warszawskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” ks. Jerzego Popiełuszki. Morderstwo to stało się jedną z najgłośniejszych zbrodni, dokonanych przez oficerów komunistycznej policji politycznej w Polsce w okresie istnienia PRL. Choć na temat samego mordu powstało bardzo wiele opracowań, zarówno naukowych, jak i popularnonaukowych czy publicystycznych, to w polskiej historiografii brakuje publikacji pokazujących, kim byli ludzie odpowiedzialni za dokonanie tego czynu. Artykuł przedstawia drogę życiową Waldemara Chmielewskiego, Leszka Pękali, Adama Pietruszki i Grzegorza Piotrowskiego od momentu ich narodzin do października 1984 r., kiedy to dopuścili się mordu na ks. Popiełuszce bądź byli jego inspiratorami. W tekście poddano analizie wiele elementów życia funkcjonariuszy.
    The study aims to introduce the reader to a collective biographical outline of the life of four officers of the Security Service of the Polish People’s Republic who were sentenced to imprisonment by the court in 1985 for the murder of the chaplain of the Warsaw-based Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity”, Father Jerzy Popiełuszko. The murder became one of the most notorious crimes committed by officers of the communist political police in Poland during the Polish People’s Republic. Although a great number of studies have been written about the murder itself, both academic and popular science or journalistic, Polish historiography lacks publications showing who the people responsible for the offence were. The article presents the life paths of Waldemar Chmielewski, Leszek Pękala, Adam Pietruszka and Grzegorz Piotrowski from their birth until October 1984, when they either committed or inspired the murder of Father Popiełuszko. The text analyses many elements of these officers’ lives.
    Źródło:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2022, 20; 295-328
    1733-6996
    Pojawia się w:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ustrój niepodległej Polski w publicystyce polityków Stronnictwa Narodowego na emigracji na łamach „Myśli Polskiej” w okresie PRL
    The System of Independent Poland in the Journalism of Politicians of the National Party in Exile in the Pages of “Polish Thought” During the Communist Period
    Autorzy:
    Koziełło, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339191.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Stronnictwo Narodowe
    emigracja
    „Myśl Polska”
    polski system polityczny
    National Party
    exile
    “Polish Thought”
    Polish political system
    Opis:
    Artykuł jest analizą poglądów politycznych polityków emigracyjnego Stronnictwa Narodowego na kwestię ustroju Polski na łamach pisma „Myśl Polska”. Ich celem było stworzenie podstaw ustroju politycznego dla przyszłej niepodległej Polski, wolnej od dominacji ZSRR. Polska miała być państwem narodowym, w którym naród polski miałby pełnię władzy i decydowałby o strukturze organów państwowych i kierunkach polskiej polityki. Władza państwowa natomiast miała dbać o bezpieczeństwo obywateli i tworzyć warunki do ich rozwoju społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Uważano, że tylko taka Polska będzie państwem silnym, niepodległym, bezpiecznym i przyjaznym dla Polaków.
    The article is an analysis of the political views of the politicians of the National Party in exile on the question of Poland’s political system in the pages of the magazine “Polish Thought” (“Myśl Polska”). Their goal was to create the foundations of a political system for a future independent Poland, free from the domination of the USSR. Poland was to be a nation-state, in which the Polish people would have full power and would decide on the structure of state organs and the directions of Polish policy. The state authority, on the other hand, had to take care of the security of its citizens and create conditions for their social, economic and cultural development. It was believed that only such a Poland would be a strong, independent, secure and friendly state for Poles.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2023, 44; 97-117
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Patriotyczna młodzież Zjednoczonego Stronnictwa Narodowego oraz Związku Walczącej Polski represjonowana przez władze stalinowskie – Młodociani Więźniowie Polityczni Łagru Jaworzno
    Patriotic youth from the United National Organization and the Association of Fighting Youth which was represses by the Stalinist authorities – juvenile political prisoners in Jaworzno Camp
    Autorzy:
    Mieczkowski, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/502681.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    Progresywne Więzienie dla Młodocianych w Jaworznie
    młodzież w PRL-u
    Związek Walczącej Młodzieży Polskiej
    Zjednoczone Stronnictwo Narodowe
    Marek Eminowicz
    Józef Poteraj
    Progressive Prison for Juvenile in Jaworzno
    youth in communist Poland
    Association of Fighting Youth
    United National Organization
    Opis:
    The subject of my interest in this paper are repressions against students during the formation of the communist system in Poland in the years 1951–1956. This analysis is based on the history of two organizations: Zjednoczone Stronnictwa Narodowe (United National Organization) and Związek Walczącej Młodzieży (Association of Fighting Youth), biographies of prisoners and the history of Jaworzno camp – a progressive prison for juveniles in Jaworzno. Many young people, students from Polish junior high schools and high schools, were sent to prisons due to their involvement in patriotic activities in many organizations and struggle for independence. The aim of the imprisonment was to carry out their re-education in accordance with the requirements of the communist political system. One of the main goals of communism was to negate their deepest values, such as: Catholic faith, patriotic desire to build a sovereign Polish state independent of Moscow. As the result of their conflict with the communist authorities caused by their patriotic attitude many young people ended up in Jaworzno camp. Biographies of Józef Poteraj (born in 1934) and Marek Eminowicz (1933–2013) are of particular interest in this study.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2016, 25, 3; 61-75
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-41 z 41

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies