Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Cieszyn Silesia," wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-100 z 108
Tytuł:
The Reception of the Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Budniak, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2150789.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
ecumenism
Cieszyn Silesia
Second Vatican Council
history
reception
Opis:
There are certain places throughout the world where ecumenical movements are born and have arisen out of the very essence the sociocultural realities of these places. The Cieszyn region of Silesia is such a place. In Cieszyn, different nationalities, cultures, and religions converge because the region both literally and symbolically contains many borders. Many Christian denominations peacefully coexist within Cieszyn, which is home to the largest community of Lutherans in Poland. The ecumenical movement within Cieszyn arose as a necessary and inevitable consequence of the coexistence of these Churches. For this reason, the Cieszyn region of Silesia is a perfect example of contemporary trends that are occurring within the ecumenical movement. Ecumenism in the Cieszyn region of Silesia has a very long and rich history that began more than five centuries ago, meaning long before the Second Vatican Council issued the Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio. Two Christian denominations—Roman Catholic and Lutheran—have coexisted in Cieszyn Silesia and, therefore, have become a symbol of an ecumenism based on faith and tolerance as well as survival and respect. Each of these represent the modern understanding of ecumenism today. The ecumenical movement can serve as a solid foundation that strengthens a sense of unity within local communities that share the same cultural and Christian roots so that these communities can achieve a common goal: to build a civilization of love, peace, and justice. Based on the examples of ecumenical relationships at work provided in this article, it is possible to say that the wise of “today” look back on “yesterday” in order to build a better “tomorrow.” Therefore, it is safe to assert that an ecumenism well-lived in the present that is also firmly rooted in history is a source of hope for the future of Christian Churches and communities. When presenting how the multi-denominational population of Cieszyn Silesia received the Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio, a statement made by one of the most eminent Polish ecumenists, Father Prof. Wacław Hryniewicz, comes to mind: “An authentic reception can be achieved only when the partners differ from each other, because diversity enables the true relationship between giving and taking.”
Źródło:
Rocznik Teologii Katolickiej; 2019, 18; 169-181
1644-8855
Pojawia się w:
Rocznik Teologii Katolickiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Creating an image of a region – Euroregion Beskydy and Euroregion Cieszyn Silesia examples
Autorzy:
Wróblewski, Ł.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/972454.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
Tematy:
culture
image
Euroregion Beskydy
Euroregion Cieszyn Silesia
tourism
kultura
obraz
Euroregion Beskidy
Euroregion Śląsk Cieszyński
turystyka
Opis:
In the discussion of communication in management studies, more and more attention is being given to research on an image of a product as well as a brand of an institution. In times when the value of great corporations is mainly based on well promoted and maintained brands, any activity without care of reputation is unimaginable. This rule also applies to cities, communes or regions. Image is currently of strategic significance for these subjects. It can be stated that there is a type of relationship. When an image of a certain region is positive, achievement of complex goals is easier. Therefore, when the region fulfils its goals, it is easier to gain respect of current and potential citizens, tourists, and investors. Thus, a positive image is one of the greatest advantages that a region can have, as it is directly transferred into social and economic development. In the article, on the basis of the literature of the subject, the process of creating an image of a region is presented.According to the survey conducted among Polish and Czech respondents related to Euroregion Beskydy and Euroregion Cieszyn Silesia, by place of residence, workplace or place of education image of the regions appeared to be one of the most distinguishing of their features.
Źródło:
Ekonomia i Zarządzanie; 2016, 8, 1; 91-100
2080-9646
Pojawia się w:
Ekonomia i Zarządzanie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reception of John Paul II’s Encyclical Ut unum sint in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Budniak, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/40279386.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
ecumenism
Cieszyn Silesia
encyclical Ut unum sint
history
reception
Opis:
There are places where the ecumenical movement is born and grows out of the very essence of social and cultural reality. Cieszyn Silesia belongs to one of such places. Situated on the meeting point of various nationalities, cultures, and Churches, it constitutes a border region in a literal and symbolic sense. This region has become the home for the largest population of the Lutherans in Poland. The ecumenical movement which has been born and developed here is a necessary and inevitable consequence of such coexistence of Churches — the Roman Catholic Church and the Lutheran. Both Churches have become symbols of ecumenical life based on faith, tolerance, experience and respect. Nowadays all of these factors create a modern ecumenism. Ecumenism in Cieszyn Silesia has a very long and rich history. The phenomenon of Churches’ coexistence appeared almost five centuries ago. It means that the ecumenical movement had existed here long before the Catholic Church promulgated the encyclical Ut unum sint. On the basis of the examples of the ecumenical relationships mentioned in the article, it can be said that the look of the “wise” today at its “yesterday” helps to build a better “tomorrow”. Therefore it can be said that on the basis of a well-lived present, firmly rooted in history, rises a favourable hope for the future of the Church. Presenting the reception of John Paul’s II Ut unum sint among the multi-denominational population of Cieszyn Silesia one could quote Reverend Professor Wacław Hryniewicz, one of the most remarkable Polish ecumenists: “An authentic reception can be achieved only when the partners differ from each other because diversity enables the true relation of giving and taking.”
Źródło:
Ecumeny and Law; 2022, 10, 1; 99-112
2353-4877
2391-4327
Pojawia się w:
Ecumeny and Law
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Religijność mieszkańców Śląska Cieszyńskiego w ujęciu statystycznym
Religiousness of the inhabitants of Cieszyn Silesia in statistical terms
Autorzy:
Żebrok, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2043865.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
society
religiosity
Cieszyn Silesia
statistics
Opis:
In recent years Poland has been undergoing rapid socio-cultural changes. Along with these changes one can observe a systematic decline in the importance of religious life. This leads to reflection on the direction and depth of transformations, and consequently on the place of religion in the life of future generations. The study attempts to statistically present the religious situation of the inhabitants of Cieszyn Silesia. This is a very specific region mainly due to the diversity of confessions. Historical conditions, as well as the current religious structure make this subject difficult to study, but at the same time very interesting. For a more complete picture, the data from the beginning of the 20th century, as well as from the present day, were used.
Źródło:
Człowiek i Społeczeństwo; 2021, 52; 211-227
0239-3271
Pojawia się w:
Człowiek i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zachodniocieszyńskie słownictwo gwarowe – próba ujęcia tematu
West Cieszyn Silesia dialectal vocabulary – an attempt to grasp the topic
Autorzy:
Bogocz, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/3150548.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Opis:
This paper discusses specifically the language situation in the Czech part of Cieszyn Silesia, where a few language codes are used in communication: the traditional West Cieszyn dialect, Czech – both colloquial and standard, and – among members of the Polish national minority – “scholastic” literary Polish. While describing the situation where such codes can overlap and mix, the author makes an attempt at a presentation of the universal processes shaping trans-dialectal variants which occur also in other multi-ethnic and multi-lingual regions. This concerns speaking “po našymu” (“our own language”), which can be affected by other language codes (a dialect, majority language, minority language) at any level of the linguistic system (phonetics and phonology, morphology, syntax and lexicology/phraseology). The author focuses on the lexical layer and discusses the question of what a dialect vocabulary actually is, which of its parts are usually included in dialect dictionaries (lexicons), how dialect users actually speak when they do not use the “pure” dialect, etc. The author presents her theses on the basis of a language material contained in two – partly similar and partly different – dialect dictionaries.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2017, 743, 4; 21-36
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Multiculturalism of the Cieszyn Silesia Borderland and the Identity of an Individual
Wielokulturowość pogranicza a tożsamość jednostki
Autorzy:
Muryc, Jiří
Raclavská, Jana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520244.pdf
Data publikacji:
2022-12-21
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
Silesia
Cieszyn
Těšín
Zaolzie
identity
multiculturalism
Polish
Czech
Śląsk
Czeski Cieszyn
tożsamość
wielokulturowość
Polska
Czechy
Opis:
One of the important factors binding an ethnic group is a language. From this point of view, it has to be stressed that in the territory of the historic Duchy of Teschen we have recorded the presence of members of Polish, Czech and German, and – to a lesser extent – Jewish, Slovak, Ruthenian and Wallachian nationalities. The political history of this region was unusually disruptive – change of citizenship was typical and, as a result, spoken and official language changed as well. Over the centuries, Latin, German, Czech and Polish have been used as official languages. Regarding the current usage of standard language varieties, the formal Czech, Polish and – to a lesser extend – Slovak are used. As far as dialects are concerned this group belongs of the southern subgroup of Silesian dialects, the majority of which are located in the polish territory. The dialect is used by the local inhabitants of both Polish and Czech nationalities. Apart from dialect, other language forms used are standard Czech (it is a compulsory class in Polish-language schools), standard Polish as a code of pedagogical communication in local Polish schools, the language of Polish minority magazines; Polish plays on the Polish stage of the Těšín Theater are also shown in Polish language. Polish is used at the events organized by Polish organizations and Polish church services. The Těšín Silesian dialect is probably the most widespread communication code and performs the function of natural, commonly spoken language. Its usage is not determined by age or ethnicity. Generally speaking, the inhabitants of the area are bilingual and, depending on the communication situation, choose the appropriate language code. However, the ethnic identity cannot be derived only from language usage, although language identity is one of its important elements. In the past the inhabitants of Czech Těšín region felt the need similar to that of other inhabitants of other border regions with multi-ethnic, multicultural and multilingual character – the necessity for self-identification. Nowadays, the situation is different – the Czech majority does not feel the need to emphasize its ethnicity, and Polish minority, thanks to Polish schools, organizations, democratization processes and participation in Polish cultural life, declares Polish nationality, but stresses its specific region origin.
Źródło:
Świat i Słowo; 2022, 38, 1; 465-474
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rewitalizacja dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych Śląska Cieszyńskiego
Revitalisation of traditional games for children originating from Cieszyn Silesia
Autorzy:
Szalbot, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18104664.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
traditional games
intangible cultural heritage
revitalisation
Cieszyn Silesia region
gry i zabawy tradycyjne
niematerialne dziedzictwo kulturowe
rewitalizacja
Śląsk Cieszyński
Opis:
Artykuł stanowi sprawozdanie z badań diagnozujących stan zachowania dziecięcych gier i zabaw tradycyjnych we wspomnieniach najstarszych mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Rozpatrując je jako element niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz wykorzystując wyniki badań, podjęto refleksję nad założeniami działań rewitalizacyjnych, które mają na celu podtrzymanie znajomości oraz wdrażanie – szczególnie najmłodszych – w praktykowanie niegdyś popularnych zachowań zabawowych wywodzących się z lokalnych tradycji kulturowych w sposób, który umożliwi przekazanie im wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu.
The article is a report on the research conducted to diagnose the state of preservation of children’s games and traditional games in the memories of the oldest inhabitants of Cieszyn Silesia. Traditional games were examined as an element of the immaterial cultural heritage and, together with the research results, were a basis for reflecting on possible reintroductive actions. Those are aimed at maintaining the knowledge of these games and game-related behaviours, especially among the children, in order to practice games stemming from local cultural traditions in such a way as to teach them about the cultural heritage of the region.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 255-268
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The ‘Kindred Circle’ of Village Mayors in the Habsburg Monarchy and the Example of Cieszyn Silesia, 1864–1918
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/601631.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Cieszyn Silesia
genealogical consciousness
village mayors
self-government
kindred
Opis:
In Cieszyn Silesia (the eastern part of the crownland of Austrian Silesia) from the time local government was introduced in 1864 until 1918 it is possible to identify 1332 village mayors (German: Gemeindevorsteher; Polish: wójt; Czech: starosta). Of these, at least 1006 (almost 76 per cent) had another village mayor in Cieszyn Silesia in their ‘kindred circle’, which includes second-degree relatives according to canonical computation, as well as witnesses at weddings and baptisms of their closest family (children, parents, siblings). The uninterrupted lineage of these types of relationships connected at least 875 village mayors, or 66 per cent of all those known. Thus the partial democratisation at the level of local self-government led to a kind of oligarchy, with the position of the village head being assumed by wealthy peasant families who all had connections to one another. Outside of the ‘kindred circle’, there were the factory owners and officials of archdukes and counts, who took the position of village mayor in industrialised areas, as well as a few Jewish village mayors and probably the majority of village mayors from the mountain villages. The question examined here is whether the situation looked similar in other parts of the Habsburg monarchy, or whether Cieszyn Silesia stood out in this respect. This question remains unanswered due to the lack of analogous studies on village mayors.
Źródło:
Acta Poloniae Historica; 2020, 121
0001-6829
Pojawia się w:
Acta Poloniae Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Archiwum Historii Mówionej Śląska Cieszyńskiego - społeczny projekt otwarty
The Oral History Archive of Cieszyn Silesia - an Open Social Project
Autorzy:
Kubica, Grażyna
Doboszewska, Alina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/781952.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
social archive
oral history
research into everyday life
Cieszyn Silesia as a traditional society divided by a national border
archiwum społeczne
historia mówiona
badania codzienności
Śląsk Cieszyński jako tradycyjna społeczność podzielona granicą państwową
Opis:
This text concerns work connected with the organization of the Oral History Archive of Cieszyn Silesia [Archiwum Historii Mówionej Śląska Cieszyńskiego], an initiative combining academic research interests with the activism of the non-governmental sector. The archivization projects showcase the culture of Cieszyn Silesia on both sides of the national border dividing the region; they highlight the cultural pluralism of the past and the multi-faith nature of contemporary times. They also value women’s voices. The methodology of the projects consists in filming narrative interviews addressing important issues agreed upon by the research collective. Two films of oral history were produced on the basis of the material acquired. The entire enterprise is part of the movement of establishing social archives to protect cultural heritage by retrieving and preserving social memory, activating local communities, and conducting educational activities about the collected materials.This text concerns work connected with the organization of the Oral History Archive of Cieszyn Silesia [Archiwum Historii Mówionej Śląska Cieszyńskiego], an initiative combining academic research interests with the activism of the non-governmental sector. The archivization projects showcase the culture of Cieszyn Silesia on both sides of the national border dividing the region; they highlight the cultural pluralism of the past and the multi-faith nature of contemporary times. They also value women’s voices. The methodology of the projects consists in filming narrative interviews addressing important issues agreed upon by the research collective. Two films of oral history were produced on the basis of the material acquired. The entire enterprise is part of the movement of establishing social archives to protect cultural heritage by retrieving and preserving social memory, activating local communities, and conducting educational activities about the collected materials.
Źródło:
Kultura i Społeczeństwo; 2019, 63, 1; 143-151
2300-195X
Pojawia się w:
Kultura i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reformacja w percepcji młodzieży licealnej na Śląsku Cieszyńskim
The Reformation viewed by upper-secondary school learners in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Gnat, Karina Sabina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1956259.pdf
Data publikacji:
2018-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Percepcja wartości Reformacji
młodzież z pogranicza polsko-czeskiego
perception of the Reformation’s values
youth from the Polish-Czech borderland
Opis:
Problematyka artykułu dotyczy percepcji wartości, jakie wypromowała i promuje Reformacja. Przedstawiam tło i genezę powstania ruchu reformacyjnego w Europie i na ziemiach polskich, pokazując dynamikę i zakres jego oddziaływania. Nakreślam istotę filarów Reformacji w rozumieniu teologicznym oraz postrzeganie i percepcję dziedzictwa Reformacji przez współczesną młodzież licealną na podstawie przeprowadzonego wywiadu skategoryzowanego.
This article is about perception of the values that the Reformation has been and still is promoting. I present the background and the origin of reformation movement in Europe and Polish territories, showing its dynamics and scope of impact. I described the essence of Reformation’s pillars in the theological sense as well as perception of the Reformation’s heritage by contemporary high school students, on the basis of conducted, categorized interview.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2018, 8, 1; 196-209
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Types of identity among people in their late adulthood, who reside in both Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia
Autorzy:
Jas, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1877411.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
typy tożsamości
osoby w wieku późnej dorosłości
Śląsk Cieszyński
identity
types of identity
people in their late adulthood
Cieszyn Silesia
Opis:
Tożsamość, jako definicja siebie, samookreślenie, jest pierwotnym doświadczeniem człowieka i podstawą kształtowania się jakości życia. Zmiana i ugruntowanie się tożsamości osób w wieku późnej dorosłości zamieszkujących polską i czeską część Śląska Cieszyńskiego dokonuje się w przestrzeni pogranicza państw, narodów, społeczności, kultur itp. Kreują ją wzajemne oddziaływania, relacje i więzi międzyludzkie, znaczenia, identyfikacje, elementy materialne oraz infrastruktura. Te warunki stawiają jednostkę przed koniecznością wyboru, aktywnego działania kreującego jej życie. Niniejsze opracowanie jest komunikatem z badań przeprowadzonych w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie. Celem podjętych poczynań badawczych jest poznanie typów tożsamości u osób w wieku późnej dorosłości zamieszkujących polską i czeską część Śląska. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że u osób w wieku późnej dorosłości zamieszkujących polską i czeską część Śląska Cieszyńskiego dostrzec można różne typy tożsamości: jednowymiarową, dwuwymiarową, wielowymiarową (wzbogaconą).
Identity, as self-definition, self-determination, is the primary experience of a human being and the foundation for the quality life creation. Change and consolidation of identity among people in their late adulthood, who reside in both the Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia, have been seen in different areas: at the border of two countries, among nationalities, societies, cultures, etc. They are created by mutual influence, relations, bonds, meanings, identifications, material aspects, and infrastructure. The conditions influence an individual and make them choose, adopt active actions that create their lives. The following study is to present the results of research conducted in Cieszyn and Czech Cieszyn. The aim of the research is to recognize the types of identities among people in their late adulthood who reside in both the Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia. The results of research conducted indicated that among people in their late adulthood who reside in the Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia different types of identities can be noticed: one-dimensional, two-dimensional, multidimensional (enriched).
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2020, 12, 1; 182-195
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Śląsk Cieszyński w refleksjach humanistów – poszukiwanie klucza do zrozumienia narracji o przygranicznym mikroświecie
Cieszyn Silesia in reflections of authorities in humanities – searching for a key to understanding a narration about the borderland microworld
Autorzy:
Bortliczek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1044568.pdf
Data publikacji:
2019-12-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
borderland
Cieszyn Silesia
Zaolzie
metaphor
Opis:
Searching for metaphors that allow us to understand the linguistic picture of Cieszyn Silesia and their residents, I refer to the anthology of conversations experienced by people with authority. The conversations influence the change and development of Cieszyn’s microcommunity and borderland (microworld). I analyse the language (common words, terms, names, and especially metaphors). The work includes three parts: the picture of space in metaphors, man in the space of Cieszyn Silesia (truths and myths) and names and brand names in the local microworld. I reach the conclusion that the metaphors describing the local community, one the one hand, grow it on tradition, culture and history and, on the other hand, express the current observations, for example about Cieszyn Silesia and its esotericism. The phenomenon of esotericism serves people’s judgment (as it is stated by some interlocutors) and sustains the opposition: autochthons are from here while strangers are not. The architectural icons of Cieszyn Silesia (for example Rotunda, Piast’s Tower) coexist with, e.g. the local taste (for example, Cieszyn cookies). Out of concern for Cieszyn Silesia identity, the knowledge about the borderland microworld should consciously be passed on from generation to generation.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2019, 26, 2; 41-60
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Śląsk Cieszyński: spojrzenie na regionalizm z perspektywy geografii społecznej
Cieszyn Silesia: a look at regionalism from the perspective of social geography
Autorzy:
Matykowski, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015748.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
regionalism
identity
regionalism syndromes
Cieszyn Silesia
Opis:
The multidimensionality and multifacetedness of relations between residents and the area they inhabit in the form of regionalism, as well as the activities of organizations aimed at the development of pro-regional attitudes have found themselves in the field of interest of various scholarly disciplines, including geography. Roman Matykowski’s aim in this article is to examine this phenomenon from the perspective of geography, which in various periods of its development also used the achievements of other disciplines (e.g., sociology). In the second part his article, Matykowski uses the perspective of social geography to present selected results of his research on the specific regionalism in Cieszyn Silesia.
Źródło:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa; 2021, 12; 55-82
2353-9658
Pojawia się w:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polsko-czesko-niemiecki konflikt o Śląsk Cieszyński w latach 1918-1920
Polish-Czech-German conflict over Cieszyn Silesia in 1918–1920
Autorzy:
Hojka, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28761864.pdf
Data publikacji:
2023-08-14
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
plebiscyt
Śląsk Cieszyński
konflikt polsko-czeski
Księstwo Cieszyńskie
Śląsk Austriacki
plebiscite
Cieszyn Silesia
Polish-Czech conflict
Duchy of Cieszyn
Austrian Silesia
Opis:
Po I wojnie światowej jednym z czynników decydujących o kształcie granic II Rzeczypospolitej miały być plebiscyty, m.in. między Polską i Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński. W tym okresie miał miejsce konflikt polsko-czesko-niemiecki o przynależność państwową tego regionu. Pomimo korzystnej dla Polski umowy z 5 listopada 1918 roku o podziale na zasadach etnicznych Śląska Cieszyńskiego, doszło do interwencji zbrojnej i zajęcia większości terenu przez Czechów. W tej sytuacji na konferencji paryskiej postanowiono poddać go nadzorowi międzynarodowemu a następnie zarządzono przeprowadzenie plebiscytu. Rozpoczęła się akcja plebiscytowa, w trakcie, której władze polskie uzmysłowiły sobie, że głosowanie może wygrać Czechosłowacja. W tej sytuacji zdecydowano się na odwlekanie plebiscytu go a następnie zaproponowano arbitraż. Ostatecznie w czasie wojny polsko-bolszewickiej na konferencji w Spa 28 sierpnia 1920 r. doszło do niekorzystnego dla Polski podziału Śląska Cieszyńskiego.
After World War I, plebiscites were supposed to be one of the factors determining the shape of the borders of the Second Polish Republic, e.g., borders between Poland and Czechoslovakia with respect to Cieszyn Silesia. During this period, there was a Polish–Czech–German conflict over the affiliation of this region. Despite the agreement of November 5, 1918, on the ethnic division of Cieszyn Silesia, which was favourable for Poland, an armed intervention took place, and most of the area was occupied by the Czechs. Therefore, the Paris Peace Conference decided to take the area under international supervision and then carry out a plebiscite. During the plebiscite, Polish authorities realised that Czechoslovakia could win the vote. It was decided to postpone the plebiscite and suggest arbitration. Finally, during the Polish-Bolshevik war, the unfavourable for Poland division of Cieszyn Silesia was decided upon at the Spa conference of August 28, 1920.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2023, 321, 2; 255-279
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesne autoidentyfikacje mieszkańców Zaolzia
Contemporary self-identificatons of Zaolzie residents
Autorzy:
Marcol, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/667151.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Cieszyn Silesia
frontier
self-identification
identity
Opis:
For the residents of Cieszyn Silesia, especially Czech, the establishment of national boundaries along the course of the Olza River in 1920, meant that they had to form a new picture of the world and determine their own place in the community, which also had to be redefined. For Zaolzie residents, the process of constructing their own identity depends on mechanisms of competition, negotiation and power (media, education and administration). It also is a consequence of the recognition of the boundary as something natural and “ever” existent. The clash of different self-identifications is seen on the symbolic level, especially linguistic.
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2015, 15; 240-250
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trzy wieki rodu Wysłychów na Śląsku Cieszyńskim. Szkic genealogiczny
Three Centuries of the Wysłych Family in Cieszyn Silesia. A Genealogical Sketch
Autorzy:
Olesiak, Izabela
Grajewski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/516670.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie
Opis:
The article is a contribution to the study of the genealogy of peasant families in Cieszyn Silesia. The text consists of two parts: a description and a genealogical table. It is the first study of the Wysłych family, presenting the history of seven generations of the house. Its progenitor was Wawrzyniec, who came from Cierlicko (cz. Těrlicko), who in 1723 married Zofia Pawelec, a Protestant. Their descendants, who then moved to Górki Wielkie, were consistently brought up in the Catholic faith and almost always married coreligionists. Subsequent generations of the Wysłych family lived in other towns of Cieszyn Silesia (Harbutowice, Pogórze, Pruchna, Rudzica, Skoczów, Nierodzim, Lipowiec, Pudłów and Frydek), as well as in Moravia (Staříč, Vsetín), Vienna and Millburn in the state of New Jersey in the United Sta-tes. They were a poor family (they came from a group of so-called cottagers/houselholders, German: Häusler), but a very mobile and enterprising one, practicing many different crafts. It is worth adding that at the same time they also often enjoyed the trust of local elites, interacting with them (they maintained contacts with teachers, married village heads, etc.). The name Wysłych is today one of the rarest among Polish surnames, and is carried by only a few families, mainly in Cieszyn Silesia, among others in Ustroń-Lipowiec, where the eleventh generation of the family is growing up. Representatives of the Wysłych family also live in the Czech Republic.
Źródło:
Pamiętnik Cieszyński; 2017, 22; 155-187
0137-558X
Pojawia się w:
Pamiętnik Cieszyński
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
12 Pułk Piechoty Ziemi Wadowickiej w obronie Śląska Cieszyńskiego
12th Infantry Regiment garrisoned in Wadowice in the defense of Cieszyn Silesia
Autorzy:
Korbel, Daniel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/458070.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
Tematy:
Wojna polsko - czeska
Śląsk Cieszyński
Cieszyn
Henryk Karol Taub
Order Odrodzenia Polski
the Knight’s Cross of the Order of Polonia Restituta
Poland–Czechoslovakia War
Cieszyn Silesia
Teschen Silesia
Opis:
Artykuł poświęcony jest udziałowi 12. Pułku Piechoty Ziemi Wadowickiej w obronie Śląska Cieszyńskiego podczas inwazji czeskiej w dniach 23-30 stycznia 1919 r. Ten konflikt był częścią procesu odzyskiwania niepodległości przez Polskę i walki o kształt jej granice. Autor przedstawił przyczyny sporu, jego historię i argumenty antagonistów. Podkreślił działania podstępne i dezinformacyjne ze strony Czech oraz scharakteryzował siły obu walczących stron. Szczegółowo opisany został przebieg wydarzeń - bitwa pod Stonawą, Kończycami Małymi i Zebrzydowicami z udziałem żołnierzy z 12 pułku piechoty. Jednym z oficerów, który zginął 26 stycznia niedaleko Stonawy był por. Henryk Karol Taub. Decyzją prezydenta RP z 22 października 2018 r. został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
The article remains participation of the 12th Infantry Regiment in the defense of Cieszyn Silesia during the Czech invasion of Poland from 23rd to 30th January 1919 r. This conflict was a part of the regaining independence process by Poland and the struggle of the shape of Polish borders. The introduction includes the subject of the dispute, its history and antagonists’ arguments. There are also some political and economic reasons of the outbreak of Czech-Polish war. The author underlines insidious and disinformation actions by Czech. Their army pretends to be Ententa army and tries to use the international mandate for their aggression. The next part shows the military aspect of the conflict and the Polish and Czech strength. The presentation of war events connected to the 12th Infantry Regiment participation in the war is also presented and the diplomatic circumstances of the end of the conflict between both countries are wildly described. The gory battle near Stonawa, Kończyce Małe and Zebrzydowice on 26th January is emphasized because of the participation of soldiers from 12th Infantry Regiment. One of the soldiers, who died on 26th January near Stonawa, was Henryk Karol Taub. He was given the Knight’s Cross of the Order of Polonia Restituta by the president of Poland on 22nd October 2018.
Źródło:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny; 2018, 21; 60-83
1505-0181
Pojawia się w:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Plebiscyt którego nie było. Droga do podziału Śląska Cieszyńskiego
A plebiscite that did not take place. The path towards dividing Cieszyn Silesia
Autorzy:
Pałys, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1365623.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
Tematy:
Plebiscyt
Śląsk Cieszyński
Polska
Czechosłowacja
Międzynarodowa Komisja Plebiscytowa
Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego
Ziemski Komitet Narodowy dla Śląska
Plebiscite
Cieszyn Silesia
Polska
Czechoslovakia
International Commission for Plebiscites
National Council of the Duchy of Cieszyn
Land National Committee for Silesia
Opis:
In the face of a collapsing state, the Poles and Czechs decided to take control over the Cieszyn Silesia. On 5 November 1918, an agreement regulating the areas of influence was reached. Prague initially accepted it with reluctance, but upon ratifying it the issue of utmost importance became the liquidation of the German irredentism. After gaining control over all cities of Opawa Silesia before the end of 1918, they began their aggressive actions in Cieszyn Silesia on 3 January 1919. Czechoslovak armies were finally stopped at Skoczów. The Supreme Council decided on 3 February 1919 on the borders, leaving the Koszyce-Bohumin railway in Czech hands. The Czechs, referring to their historical rights, wanted to set the border on the Białka river (Karel Kramář) or upper Vistula (Edvard Beneš). The Poles favoured the borders estab-lished on 5 November 1918. As further suggestions of the borderlines were not approved, the Supreme Council decided on 11 September 1919 to hold a plebiscite. The Poles suggested that the Białka poviat should be Polish and the Friedek poviat – Czech, and that the plebiscite should pertain only to Cieszyn and Fryštát poviats. The Inter-Allied Commission for Plebiscites took over the authority on the plebiscite area upon arriving to Cieszyn on 30 January 1920. Two prefectures – Eastern for Poland and Western for Czechoslovakia – on the areas within the con-temporary borders were established. Already in February 1920, the Czechs began eliminating the Poles aware of their national identity within the Western prefecture. The Czech terror faced the armed resistance of the Polish party. On 21 May 1920, 10 thousand Polish miners went to strike in the coalfields. It was feared that a spontaneous uprising might break out. The inability of the Inter-Allied Commission to control the situation as well as the international situation led to abandoning the idea of a plebiscite, and the decision on the final determination of Cieszyn Silesia borders was left to the Conference of Ambassadors.
Wobec załamania austro-węgierskiego aparatu państwowego Polacy i Czesi podjęli działania zmierzające do przejęcia kontroli nad obszarem Śląska Cieszyńskiego. 5 listopada 1918 r. doszło do umowy regulującej strefy wpływów. W Pradze porozumienie od początku przyjmowano z niechęcią, jednak w momencie jego zawierania za sprawę o pierwszoplanowym znaczeniu uznano likwidację niemieckiej irredenty. Po opanowaniu do końca 1918 r. wszystkich miejscowości Śląska Opawskiego, 3 stycznia 1919 r. rozpoczęli działania agresywne na Śląsku Cieszyńskim. Wojska czechosłowackie ostatecznie zostały powstrzymane pod Skoczowem. Rada Najwyższa ustaliła 3 lutego 2019 r. linię rozgraniczenia, pozostawiając w czeskich rękach koszyckobogumińską linię kolejową. Czesi, powołując się na prawa historyczne, dążyli do rozgraniczenia na rzece Białce (Karel Kramář) lub górnej Wisły (Edvard Beneš). Polacy obstawali przy rozgraniczeniu z 5 listopada 1918 r. Wobec braku akceptacji dla kolejnych propozycji rozgraniczenia, 11 września 1919 r. Rada Najwyższa podjęła decyzję o plebiscycie. Polacy proponowali, aby powiat bielski uznać za polski, a frydecki za czeski, a plebiscytem objąć jedynie powiaty cieszyński i frysztacki. Władzę na terenie plebiscytowym objęła przybyła 30 stycznia 1920 r. do Cieszyna Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa. Utworzono dwie prefektury, wschodnią – polską i zachodnią – czeską, pokrywające się z dotychczasową linią rozgraniczenia. Już w lutym 1920 r. Czesi rozpoczęli w podległej sobie prefekturze rugi uświadomionych narodowo Polaków. Czeski terror spotkał się ze zbrojną reakcją strony polskiej. Dnia 21 maja 1920 r. w zagłębiu węglowym zastrajkowało 10 tysięcy polskich górników. Obawiano się samorzutnego wybuchu powstania. Niemożność opanowania sytuacji przez Międzysojuszniczą Komisję Plebiscytową oraz sytuacja międzynarodowa sprawiła, że od plebiscytu odstąpiono, a kwestię ostatecznego rozgraniczenia na Śląsku Cieszyńskim rozstrzygnęła Rada Ambasadorów.
Źródło:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2021, 312, 2; 271-294
0023-3196
2719-8979
Pojawia się w:
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Participation of youth from Lesser Poland and Cieszyn Silesia in the fight for the Cieszyn Region and in Silesian Uprisings in the years 1919–1921
Autorzy:
Wojtycza, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2189024.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
Galicia
Cieszyn Silesia
Upper Silesia
Silesian uprisings
Opis:
The article describes the participation of youth from Lesser Poland and Cieszyn Silesia in the fight for the Cieszyn Region and in Silesian Uprisings in the years 1919–1921. Already in November 1918, Polish youth joined Polish military formations in Cieszyn Silesia, and then in January 1919 they took part in the fights with the Czechs for these lands. Later, together with young people from other regions of Lesser Poland, they took part in the fight for Lviv. Subsequent Silesian uprisings were supported by young inhabitants of the whole of Lesser Poland, both through participation in the propaganda campaign, as well as in bloody fights and guard duty at the border. A number of them died, and their heroic deeds are evidenced by the battle decorations awarded to them. Faithful to the idea of fighting for independence, they took part in taking over power in the Polish lands, and then joined the ranks of defenders of these lands in large numbers and contributed to shaping the borders of the Second Polish Republic.
Źródło:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka; 2022, XLIX, 4; 113-124
1899-6264
2451-0718
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konflikt zbrojny polsko-czechosłowacki o Śląsk Cieszyński (styczeń–luty 1919) w polskojęzycznej prasie regionu
Autorzy:
Grzegorz, Wnętrzak,
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/902299.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
military conflict
Cieszyn Silesia
regional press
propaganda
Opis:
The article shows the role of the Polish press in the military conflict between Poland and Czechoslovakia about Cieszyn Silesia that took place in January and February 1919. The press at that time was of key significance due to many reasons. One of them was that local politicians were often editors and journalists of these magazines. The author analyses the articles of particular press titles, not only those that were pro-Polish, but he also takes into account the Pro-Czechoslovak ones, associated with the Józef Kożdoń’s Movement. The author shows that the press had both an informational and propagandist function. He also points out the similarities and differences in the propagandist activity in the pro-Polish press, determined by the political affiliation of the particular magazine. The author presents the methods of the press propaganda, so that in specific local circles they played a role of the pro-Polish or pro-Czechoslovak factor.
Źródło:
Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej; 2016, 9; 60-80
1898-4215
Pojawia się w:
Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz ženy v protestantských kázáních XVIII. století na Těšínsku
The image of a woman in Protestant sermons from XVIII. century in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Raclavská, Jana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2172246.pdf
Data publikacji:
2021-12-29
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
žena v protestantismu
smuteční řeč
kázání
Jan Traugott Bartelmus
Těšínsko
woman in protestantism
mourning speech
sermon
Cieszyn Silesia
Opis:
The article serves as a contribution to the role of women in Protestant culture. An analysis of five manuscripts by Jan Traugott Bartelmus proves that a woman is gradually gaining a new position in society. Still, the main mission of a woman is motherhood and bringing up children in faith, which is manifested in many word combinations in the form of epithets (faithful mother, gracious, kind, faithful wife, etc.). However, other roles emerge, such as supporting the poor or material help for the church. The analysis also showed that educated Cieszyn women were held in high esteem.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2021, 16; 166-172
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między tym, co „nasze” a atrakcją turystyczną. Prywatne kolekcje i izby regionalne na Śląsku Cieszyńskim w perspektywie antropologicznej
Between Components of „Our Heritage” and a Tourist Attraction. Private Collections and Folk Exhibitions in Cieszyn Silesia in an Anthropological Perspective
Autorzy:
Studnicki, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2052190.pdf
Data publikacji:
2014-12
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Cieszyn Silesia
collecting
regionalism
Śląsk Cieszyński
kolekcjonerstwo
regionalizm
Opis:
The article discusses private folk exhibition rooms, collections and museums founded by non-governmental organizations or enthusiasts of local communities’ past, history, culture and heritage. On the one hand, those places are a kind of sites of memory (lieux de mémoire), on the other, they are tourist attractions. Their appearance can be described as manifestation of cultural identity and response to changes introduced, by modernity and globalization.
Artykuł poświęcony jest prywatnym izbom regionalnym, kolekcjom, muzeom zakładanym przez stowarzyszenia społeczne i osoby będące fascynatami lokalnej przeszłości, historii, kultury i dziedzictwa. Z jednej strony są one rodzajem miejsc pamięci, z drugiej zaś są atrakcją turystyczną. Ich pojawienie się można wyjaśniać jako manifestację tożsamości kulturowej oraz reakcję na zmiany, jakie przyniosła nowoczesność i globalizacja.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2014, 2, 2; 23-69
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miencielowie (Mięcielowie) – dzieje chłopskiego rodu z Marklowic koło Cieszyna od XVIII do początku XX wieku
The Mienciel Family (the Mięciel Family) – the History of a Peasant Family from Marklowice near Cieszyn from the 18th to the Early 20th Century
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057172.pdf
Data publikacji:
2018-12
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Cieszyn Silesia
genealogy
peasants
Śląsk Cieszyński
genalogia
chłopi
Opis:
The article presents an outline of the history of the peasant family named Mienciel/Mięciel, primarily focusing on the line settled in 1720 in Marklowice near Cieszyn. Its most famous representative was Paweł (born in 1881), a teacher in Międzyświeć and Gruszów and a headmaster of the People's (Evangelical) School in Lviv, who before 1920 was an activist of the pro-German Silesian People's Party. The collected material can be used for research, among others, over the peasant family names and the course of the Counter-Reformation in Cieszyn Silesia (the Mienciel family converted from Protestantism to Catholicism, but after 1781 one of the family members, probably under the influence of the Lutheran mother, converted to Protestantism).
Artykuł przedstawia zarys dziejów chłopskiego rodu Miencielów/Mięcielów, przede wszystkim skupiając się na linii osiadłej od 1720 roku w Marklowicach koło Cieszyna. Jej najbardziej znanym przedstawicielem był Paweł (ur. 1881), nauczyciel w Międzyświeciu i Gruszowie, dyrektor Publicznej Szkoły Ludowej (ewangelickiej) we Lwowie, przed 1920 rokiem działacz proniemieckiej Śląskiej Partii Ludowej. Zebrany materiał może być wykorzystany do badań między innymi nad imiennictwem chłopów i przebiegiem kontrreformacji na Śląsku Cieszyńskim (Miencielowie przeszli z protestantyzmu na katolicyzm, ale jeden z przedstawicieli rodu po 1781 roku, zapewne pod wpływem matki-luteranki, przeszedł na protestantyzm).
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2018, 6, 6; 53-79
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzieje rodu Palarczyków z parafii cierlickiej na Śląsku Cieszyńskim od XVIII do początku XX wieku
The History of the Palarczyk Family from the Cierlice Parish in Cieszyn Silesia from the 18th to the Beginning of the 20th Century
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083679.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Śląsk Cieszyński
chłopi
genealogia
Cieszyn Silesia
peasants
genealogy
Opis:
Palarczykowie byli rodem chłopskim wywodzącym się ze wsi Szobiszowice (Soběšovice). Artykuł przedstawia dzieje pierwszych pokoleń rodziny (do końca XVIII w.) oraz losy najbardziej znanej linii rodu, wywodzącej się od Jana (1705–1765), karczmarza w Stanisłowicach (Stanislavice) i Kocobędzu (Chotěbuz). Najsłynniejszym przedstawicielem rodu był Karol (1879–1940), rolnik w Goleszowie, członek Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Dodatkowo na przykładzie Palarczyków poruszono dwie kwestie ogólne. Pierwszą jest funkcjonowanie elit chłopskich w Księstwie Cieszyńskim, drugą – zagadnienia językowe. Palarczykowie w Szobiszowicach mówili językiem czeskim (morawskim), Palaczykowie z parafii cierlickiej językiem polskim. Szczegółowa analiza potwierdza wyraźną granicę językową czesko/morawsko-polską wskazywaną m.in. przez źródła kościelne i topografię Reginalda Kneifela, a jednocześnie każe odrzucić tezy o rzekomo „terenie przejściowym językowym” na zachód od rzeki Olzy.
The Palarczyk family was a peasant family originating from the village of Szobiszowice (Soběšovice). The article presents the history of the first generations of the family (until the end of the 18th century) and the fate of the most famous family line, descending from Jan (1705–1765), an innkeeper in Stanisłowice (Stanislavice) and Kocobędz (Chotěbuz). The most famous representative of the family was Karol (1879–1940), a farmer in Goleszów, and a member of the National Council of the Duchy of Cieszyn. Additionally, two general issues were raised using the example of the Palarczyk family. The first is the functioning of peasant elites in the Duchy of Cieszyn, the second - language issues. The Palarczyk family in Szobiszowice spoke Czech (Moravian), whereas the Palarczyk family from the Cierlice parish spoke Polish. A detailed analysis confirms the clear Czech/Moravian-Polish linguistic border indicated, among others, by church sources and the topography of Reginald Kneifel. At the same time these findings force us to reject the theses about the supposed "linguistic transition area" to the west of the Olza River.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2023, 11, 11; 133-183
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Los granicznej krainy”. Śląsk Cieszyński w socjologicznej refleksji Jana Szczepańskiego
“The fate of the border land”: Cieszyn Silesia in the sociological reflection of Jan Szczepański
Autorzy:
Sołdra-Gwiżdż, Teresa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015730.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Cieszyn Silesia
conflict
socialization
borderline
Protestantism
Polishness
research paradigms
Opis:
The article is an attempt to reconstruct the image of Cieszyn Silesia contained in the works of Jan Szczepański. The author presents the most important elements of the image of Silesia (the Polish part of Silesia, i.e. the Silesian Voivodeship at that time) drawn by Szczepański in the interwar period, and the image of Cieszyn Silesia in the post-war period. In his opinion, the essence of Silesian reality is conflict and struggle. Treating Cieszyn Silesia as a borderland area with a strongly outlined cultural, religious (Protestant) and aesthetic distinctiveness, he argues about its Polishness, emphasizing that it is a misunderstood region in Poland. The author believes that in Jan Szczepański’s deliberations on Cieszyn Silesia, it is not possible to identify a clear “thinking style”, while Szczepański’s way of thinking about Cieszyn Silesia, despite its fragmentary nature and many understatements, is part of the two most important research paradigms identified in the sociology of Silesia: borderland and multiculturalism.
Źródło:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa; 2021, 12; 231-246
2353-9658
Pojawia się w:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charyzmatycy czy markieranci – obraz pastorów i księży w Dzienniku Andrzeja Cinciały z lat 1846–1853
Charismatics or loafers? – the image of pastors and priests in Andrzej Cinciała’s Journal from 1846–1853
Autorzy:
Bogus-Spyra, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2185323.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Historyczny
Tematy:
Cieszyn Silesia
clergy
diary
education
secondary school
studies
Opis:
The notary Andrzej Cinciała (1825–1898) of Cieszyn left behind his Diary, written in 1846–1853. In his notes, which he kept regularly, almost daily in the early years, we find a detailed description of the activities of both the author and his circle of friends, including those forming the Polish national movement in Cieszyn Silesia. Diary contains numerous apt observations on everyday life, including the author’s opinions about the clergy of the time. The article, which is based on analysis of the contents of Diary, attempts to present issues concerning reception of the work of priests and pastors influencing the educational fate of secondary school pupils from Cieszyn Silesia. It would be a truism to point out that for generations the clergy have served as mentors and arbitrators for certain layers of society. However, contrary to the traditional view put forth by Polish historiography, among them therewere not only charismatic leaders, but also people who avoided honest service.
Źródło:
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka; 2018, 73, 2; 49-68
0037-7511
2658-2082
Pojawia się w:
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Służba ideologii i ideologia służby w pamiętnikach działaczy polskiego ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim sprzed końca I wojny światowej
The service of ideology and the ideology of service in the diaries of activists of the Polish national movement in Cieszyn Silesia before the end of World War I
Autorzy:
Szkaradnik, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015743.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Polish national activists
national identity
memoirs
Cieszyn Silesia
ideology
Opis:
In her article, Katarzyna Szkaradnik analyses the memoirs of the pioneers of the Polish national movement in the area of Cieszyn Silesia, and also the memoirs of subsequent social, cultural, and educational activists written before the end of World War I. Szkaradnik examines these texts by focusing on the representations of the idea which the authors were spokesmen for, i.e., Polishness as a cultural legacy as well as Poland as a promised land where the people of Cieszyn Silesiawill gain due rights. The metaphors “awakening” and “rebirth” naturalized the bond between these people and Polishness, which was supposed to last thanks to, among other things, Polish religious publications, despite Silesia’s separation from so-called Motherland. In this respect, the memoirs have persuasive-didactic functions in that they help to build and strengthen the national identity. Szkaradnik examines the rhetorical strategies used by the activists (and scholars) of the said movement as well as the system of values which they propagate. The fact of the national activists’ being servants of an ideology is accompanied by their ideology of service, akin to the positivist idea of educational and economic work. Importantly, most of the authors descended from local people of humble origin and they gave up on the chance of social advancement in order to help their countrymates to attain social, political, and intellectual emancipation.
Źródło:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa; 2021, 12; 126-142
2353-9658
Pojawia się w:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kościół ewangelicki augsburskiego wyznania na Śląsku Cieszyńskim na przełomie XIX i XX wieku a poszukiwanie tożsamości językowo-narodowej
Autorzy:
Kubok, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678408.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polishness
identity
language
the Lutheran Church in Cieszyn Silesia
Opis:
The Evangelical Church of the Augsburg Confession in Cieszyn Silesia at the turn of the 20th century and searching for language and national identityThe article analyses the constituent parts of the identity of the Evangelical Church Augsburg Confessions (Lutheran) in Cieszyn Silesia from the 2nd half of the 19th century to 1945 years. The statutory time frames have allowed to trace the correlates of national culture, which is sourced in 19th century national movements. They led to the construction of a retrospective national history, in which in first place was a unique position of the Polish language and the confessional identity was defined in terms of Polishness. This predetermined national-religious pattern set for a period of about 100 years the nature of the Lutheran Church in Cieszyn Silesia. The article, in addition to the theoretical part, was supplemented with a study of the author's own archival documents of the seven Zaolzian Protestant congregations. Kościół ewangelicki augsburskiego wyznania na Śląsku Cieszyńskim na przełomie XIX i XX wieku a poszukiwanie tożsamości językowo-narodowejW artykule przeanalizowane zostały części składowe tożsamości Kościoła ewangelickiego augsburskiego wyznania (luterańskiego) na Śląsku Cieszyńskim od drugiej połowy XIX wieku do 1945 roku. Tak stanowione ramy czasowe pozwoliły prześledzić korelaty kultury narodowej, mające swe źródło w XIX-wiecznych ruchach narodowych. Doprowadziły one do konstruowania retrospektywnej historii narodowej, w której pierwsze miejsce zajmowała wyjątkowa pozycja języka polskiego, a tożsamość konfesyjna została zdefiniowana w kategoriach „polskości”. Ten z góry przyjęty wzorzec narodowo-religijny wyznaczył na okres około 100 lat charakter Kościoła luterańskiego na Śląsku Cieszyńskim. Artykuł, oprócz części teoretycznej, został uzupełniony o badania własne autorki archiwalnych dokumentów siedmiu zaolziańskich zborów protestanckich.
Źródło:
Sprawy Narodowościowe; 2019, 51
2392-2427
Pojawia się w:
Sprawy Narodowościowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Polish-Czechoslovakian Conflict over Cieszyn Silesia, Spiš and Orava in the years 1938-1939 as Reported by the Polish Provincial Press published in Siedlce
Autorzy:
CABAJ, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1016312.pdf
Data publikacji:
2020-10-17
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
Zaolzie
Spiš
Orava
the Polish-Czechoslovakian conflict
periodicals
Siedlce
Opis:
The paper touches upon the theme of how the provincial press in Poland commented on the Polish-Czechoslovakian conflict over Cieszyn Silesia, Spiš and Orava. The timespan covers a few months in 1938 and 1939 - from the time Hitler made his claims towards Czechoslovakia until the moment the state was dismantled. The author has focused on presenting the Polish-Czechoslovakian relations as reported by the press published in Siedlce, a district town located in the centre of pre-war Poland. At that time four periodicals were published there. The analysis of these publications has allowed the author to determine that the editors informed their readers about the situation of the disputed territories on a regular basis. The editors tried to make their message more attractive by posting photos or accounts by special correspondents. They built among its readers a negative image of the Czechoslovakian state, which was presented as an artificial creation where the rights of national minorities were not respected. The incorporation of these lands into Poland was presented as a symbol of historical justice. The press also played an important part in mobilising the local community to act for fellow countrymen from the lands being the object of the Polish-Czechoslovakian dispute. However, it did not recognise the growth of Slovakian independence activities, which were important for the internal affairs of Poland’s southern neighbour.
Źródło:
Historia i Świat; 2020, 9; 127-145
2299-2464
Pojawia się w:
Historia i Świat
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współpraca międzynarodowa i rozwój euroregionu na przykładzie przygranicznych miast Cieszyn i Czeski Cieszyn
The international cooperation and the development of the euroregion by the example of border cities Cieszyn and Český Těšín
Autorzy:
Gabryšová, M.
Ciechomski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/322539.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
marketing terytorialny
Euroregion Śląsk Cieszyński
territorial marketing
Euroregion Cieszyn Silesia
Opis:
Artykuł poświęcony jest roli współpracy międzynarodowej w rozwoju miast przygranicznych i Euroregionu Śląsk Cieszyński. W pierwszej części skomentowano teoretyczne podstawy współpracy miast partnerskich, natomiast w drugiej skupiono się na analizie korzyści płynących dla mieszkańców miast Cieszyn i Czeski Cieszyn. W artykule wykorzystano fragmenty wywiadów zrealizowanych osobiście z Burmistrzem Miasta Cieszyna i Wicestarostą Czeskiego Cieszyna.
The article is devoted to the role of the international cooperation in the development of the border cities and the Euroregion Cieszyn Silesia. In the first part of the article the author commented the theoretical bases of the cooperation, however the second part of this article is about the benefits of this cooperation to the residents of the city of Cieszyn and Český Těšín. The author of the article used the literature about the management of the cities development and interviews with the mayor of the city of Cieszyn.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2018, 129; 89-103
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sporny charakter Zaolzia w świetle Dziennika Józefa Pilcha oraz innych wybranych narracji autobiograficznych
The debatable nature of Zaolzie in the light of Józef Pilch’s Dziennik (Diary) and other selected autobiographical narratives
Autorzy:
Szkaradnik, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/667036.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
autobiographical narratives
Polish-Czech relations
Zaolzie
Cieszyn Silesia
Józef Pilch
Opis:
The situation of Zaolzie, a historical and geographical part of Cieszyn Silesia, is complicated. Despite the years of appurtenance to Czechia and Chechoslovakia there is still active Polish residence and both nations continue to share their history. In this article I intend to show the tense Polish-Czech relationship in Zaolzie presented in Dziennik. Zapiski bibliofila i dziejopisa 1963–1995 by Jerzy Pilch, a writer and essayist from Ustroń. This will be shown in the context of local memory and activist memory stressing the Polishness of the region. It will be possible to analyze how the ideological dimension of the identity is interwoven with an effort to bring about a narrative restoration of Zaolzie, divided by an arbitrary border.
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2016, 16; 55-69
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polish National School System in Teschen Silesia in 17th–19th Centuries
Autorzy:
Zormanová, Lucie
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/957029.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Cieszyn Silesia
polish school
national consciousness
ethnic structure of the population
Opis:
The article begins by introducing the beginnings of schooling in the Teschen Silesia region. It thencontinues to map the situation after the introduction of compulsory education. The development of schools and the network of schooling institutions are covered, as well as school curricula and the position and competence of teachers in the 17th to 19th centuries. Physical didactic aids of this period are examined, especially textbooks. Finally, the article deals with the issues connected with Germanisation and the national struggle nd awareness of the Polish population in the eschen Silesia region; with the impact of Hasner’s law (Leopold Hasner von Artha) on the development of he national school system in the region; with important figures and organisations that played a ignificant role in the political, cultural and economic changes in society in Teschen Silesia.
Źródło:
Biuletyn Historii Wychowania; 2017, 36; 33-42
1233-2224
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Wychowania
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Branni z Sibicy koło Cieszyna – dzieje rodu chłopskiego od XVIII do początku XX wieku
The Branny Family from the Sibica Village near Cieszyn – the History of the Peasant Family from the 18th Century to the Beginning of the 20th century
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057166.pdf
Data publikacji:
2017-12
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Cieszyn Silesia
peasant elites
genealogy
Śląsk Cieszyński
elity chłopskie
genealogia
Opis:
The article presents the history of the Branny peasant family, settled in Sibica near Cieszyn (now located within the boundaries of Český Těšín), from the 17th century to the beginning of the 20th century. The Branny family belonged to a group of the so-called „siedlaki”, which was a local term for wealthy peasants. The most distinguished representatives of the family include Jan (1841–1917), a mayor of Sibica and Polish national and social activist, his sons Rudolf (1879–1968), an economist living in Styria, later a tenant of farms in Kostkowice and Simoradz, and Alojzy (1883–1941), a Polish national activist, mayor of Sibica and Żuków Górny (Horní Žukov), and his grandsons Rudolf (1910–1964), a notary and social activist, and Ernest (1898–1937), a fire chief of Sibica. The article provides material for researches on peasant elites living in Cieszyn Silesia, peasant names and their marriage policy. It can be used for writing monographs concerning the village of Sibica.
Artykuł przedstawia losy chłopskiego rodu Brannych, osiadłego w Sibicy koło Cieszyna (obecnie w granicach Czeskiego Cieszyna), od XVII do początku XX wieku. Branni zaliczali się do grona „siedlaków”, czyli bogatych chłopów. Do ważniejszych przedstawicieli rodu należeli Jan (1841–1917), wójt Sibicy, polski działacz narodowy i społeczny, jego synowie Rudolf (1879–1968), ekonom w Styrii, później dzierżawca folwarków w Kostkowicach i Simoradzu, i Alojzy (1883–1941), polski działacz narodowy, wójt Sibicy i Żukowa Górnego, oraz wnukowie Rudolf (1910–1964), notariusz i działacz społeczny, i Ernest (1898–1937), komendant straży pożarnej w Sibicy. Artykuł dostarcza materiału do badań nad elitami chłopskimi na Śląsku Cieszyńskim, imiennictwem chłopów i ich polityką małżeńską. Może być wykorzystany do monografii wsi Sibica.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2017, 5, 5; 63-87
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Testament Jana Śliwki z 1873 roku
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/640593.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Jan Śliwka
evangelical Church in Cieszyn
Cieszyn Silesia
Augsburg evangelical church
Opis:
Jan Śliwka (1823–1874) was a teacher, reporter, author of textbooks, presbyter of the evangelical Church in Cieszyn and also one of the leading Polish nationalist activists in the district of Cieszyn Silesia. The present article contains an edition of a valuable source to Jan Śliwka’s biography which up until now has been unknown to scholars. The source in question is Śliwka’s last will which was drawn up on 23 June 1873 and is currently to be found in the State Archive in Cieszyn. The source may also be used in research on the mentality of the Polish intelligentsia of peasant origin belonging to the Augsburg evangelical church. It also gives one an idea about the quality of the Polish language used by the graduates of the evangelical high school and the six-week teacher training course in Cieszyn.
Źródło:
Prace Historyczne; 2012, 139; 169-174
0083-4351
Pojawia się w:
Prace Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Płaszczyzny i charakter współpracy podmiotów Śląska Cieszyńskiego w procesie kreowania produktów kulturalnych na transgranicznym rynku
The levels and nature of cooperation between Cieszyn Silesia entities in the process of creating cultural products on the cross-border market
Autorzy:
Wróblewski, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015739.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Euroregion
culture
cross-border product
cross-border market
relations
Cieszyn Silesia
Opis:
Łukasz Wróblewski’s article is theoretical-empirical in character. In the first part, he focuses on a relatively recent and as yet underresearched category, that of the cross-border market. From the existing definitions of the market, Wróblewski derives a definition of the cross-border market of cultural services. He goes on to discuss the historical conditions of the creation of this market in the Cieszyn Silesia-Těšín Slezsko area. Next, he discusses the structure and specificity of the cross-border cultural product (CBCP). In the third part of the article, Wróblewski examines in detail the levels and nature of cooperation in the process of creating CBCP on the cross-border market of Cieszyn Silesia. He points out that local, regional, and Euroregional organizations and central authorities of the countries sharing the border are involved in the process of creating cultural products on the cross-border market.
Źródło:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa; 2021, 12; 160-180
2353-9658
Pojawia się w:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drużyny skautowe w Galicji i na Śląsku Cieszyńskim w obliczu wybuchu I wojny światowej
Scouting in Galicia and Cieszyn Silesia in the face of World War I
Autorzy:
Wojtycza, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/557141.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Opis:
The article presents scouting in Galicia on the verge of and after the outbreak of World War I including the feeling among the organizations from which scouting teams originated and that among its authorities, teams and team members; it also encompasses spontaneous accession of scouts to Polish Legions, activities of Boy and Girl Scout teams on the territories occupied and unoccupied by Russians as well in exile, and, finally, gradual rebirth of scout teams after the Russian troops had been driven out. Scouting was of unambiguously patriotic character, which found its expression in the fact that scouts joined Polish Legions spontaneously and on a massive scale. Many scout teams went to war either with the equipment gathered in previous years or passed it to the ones going to war. Boy Scouts survived mobilization only in the strongest circles. The boy scouts who had not joined the army and girl scouts were auxiliary staff. Until the Russian invasion, there existed the sp-called war teams/units; in Krakow, enrollment for one team was ordained; Zakopane circles continued their activity as well. Boy Scouts and Girl Scouts operated also in exile (evacuation). On the territories occupied by Russians some secret Boy and Girl Scout units operated. This was ended by Austrian offensive which drove Russians troops out. Civilian population soon returned to the area; opening schools enabled scouting organizations to be rebuilt. Scouting teams reactivated immediately after Russians had retreated.
Artykuł prezentuje sytuację w skautingu galicyjskim u progu i po wybuchu I wojny światowej, uwzględniając nastroje w organizacjach będących źródłem kadr skautingu, we władzach organizacji, drużynach i wśród członków drużyn, następnie spontaniczny akces skautów do Legionów, działalność drużyn męskich i żeńskich na terenach zajętych i niezajętych przez Rosjan oraz na wychodźstwie, a wreszcie stopniowe odradzanie się działalności drużyn po odrzuceniu wojsk rosyjskich. Skauting miał jednoznacznie patriotyczny charakter, co znalazło wyraz w spontanicznym masowym wstępowaniu skautów do legionów. Wiele drużyn skautowych bądź wyruszyło na wojnę ze zgromadzonym w poprzednich latach ekwipunkiem, bądź ekwipunek wyruszającym przekazało. Ruch męski przetrwał mobilizację tylko w najsilniejszych środowiskach. Skauci, którzy nie wstąpili do wojska i skautki, pełnili funkcje pomocnicze. Aż do wkroczenia wojsk rosyjskich działały tzw. drużyny wojenne, w Krakowie zarządzono zapisy do jednej drużyny, kontynuowało pracę również środowisko zakopiańskie. Działały także drużyny męskie i żeńskie na wychodźstwie (ewakuacja). Na terenach zajętych przez Rosjan działały nieliczne tajne drużyny męskie i żeńskie. Ten okres działalności zakończył się wraz z ofensywą austriacką, która odrzuciła wojska rosyjskie. Na opuszczone przez nich tereny wróciła ludność, a otwarcie szkół umożliwiło odbudowę skautingu. Natychmiast po ustąpieniu Rosjan wznowiono działalność skautingu.
Źródło:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka; 2013, 4; 79-95
1899-6264
2451-0718
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Romantyzm, ezoteryzm, chrześcijaństwo. Ideowe inspiracje Zbioru Pieśni wydawnictwa Hejnał
Autorzy:
Pasek, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44737625.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Tematy:
Cieszyn Silesia
spiritism
Christian esotericism
Hejnał Publishing House
“Zbiór Pieśni” songbook
Opis:
In the 1930s, a songbook entitled “Zbiór Pieśni” (Collection of Songs) was published in Cieszyn Silesia. It is unique for two reasons. First, it is the only Polish cantional related to spiritist meetings during which it was used. Second, an analysis of its content reveals three interesting sources of ideational inspiration. One can find influences of texts by romantics such as Juliusz Słowacki and Ignacy Krasicki, inspirations from Protestant revival songs, as well as the impact of texts written by people ideologically connected with the editorial office of Hejnał Publishing House. The latter were spiritual seekers reinterpreting Christianity in a non-confessional way, inspired by esoteric currents of culture, such as modern gnosis, theosophy, etc. The article analyses the content of the songbook as well as the editorial interference in the published texts, showing it as an example of an important but “suppressed” (Hanegraaff) area of culture in Poland at that time.
Źródło:
Przegląd Religioznawczy; 2022, 4/286; 63-77
1230-4379
Pojawia się w:
Przegląd Religioznawczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inny w przestrzeni instytucji kultury. „Zmagania” z dostępnością na przykładzie Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie
The Other in the space of cultural institutions. „Struggle” for accessibility – the case of the Museum of Cieszyn Silesia in Cieszyn
Autorzy:
Drożdż, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31234010.pdf
Data publikacji:
2024-03-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
muzeum
instytucja kultury
dostępność architektoniczna
dostępność cyfrowa
dostępność komunikacyjna
Muzeum Śląska Cieszyńskiego
museum
cultural institution
architectural accessibility
digital accessibility
communication accessibility
the Museum of Cieszyn Silesia
Opis:
In the increasingly diversified world, openness to difference becomes a priority. This difference can be understood broadly. It may refer to people with foreign cultural experiences, with other cultural resources or with their shortage. It may also concern individuals or entire groups with special needs. Opening to the needs of such people and educating the society in this regard is one of the many tasks of cultural institutions. The need to make an institution more accessible is becoming a constantly growing challenge for its employees. The text addresses the problem of adapting cultural institutions to the legislative requirements introduced by the Act of 19th July 2019 on ensuring accessibility to people with special needs and the Act of 4th April 2019 on the digital accessibility of websites and mobile applications of public entities. This issue was discussed in reference to the research results obtained with the use of the case study method in the research conducted in the Museum of Cieszyn Silesia in Cieszyn. What was taken into account in those studies was architectural, communication-information and digital accessibility. The interviews conducted with museum employees were analysed.
W coraz bardziej zróżnicowanym świecie otwartość na odmienność staje się priorytetowa. Odmienność ta może być rozumiana szeroko. Może odnosić się do osób z obcym bagażem kulturowym, innymi zasobami kulturowymi czy ich niedoborem. Może dotyczyć także jednostek czy całych grup wykazujących specjalne potrzeby. Otwarcie na potrzeby takich osób i edukowanie społeczeństwa w tym zakresie należy do jednego z wielu zadań instytucji kultury. Potrzeba czynienia instytucji bardziej dostępną staje się coraz większym wyzwaniem dla jej pracowników. W tekście został podjęty problem dostosowywania instytucji kultury do wymogów ustawodawczych wprowadzonych przez ustawę z dnia 19.07.2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. 2020, poz. 1062) oraz ustawę z dnia 4.04.2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019, poz. 848). Zagadnienie to zostało rozpatrzone w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych metodą studium przypadku w Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie. W prowadzonych badaniach pod uwagę wzięto dostępność architektoniczną, komunikacyjno-informacyjną i cyfrową. Analizie poddano wywiady przeprowadzone z pracownikami muzeum. W tekście została podjęta próba odpowiedzi na pytanie o ocenę dostępności badanej jednostki zarówno z perspektywy zwiedzającego (obserwacja uczestnicząca), jak i pracowników.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2024, 24, 1; 73-87
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The History of the Jesuit Post in Opava in Cieszyn Silesia in the Years 1625–1773
Dzieje placówki jezuickiej w Opawie na Śląsku Cieszyńskim w latach 1625–1773
Autorzy:
Lec, Zdzislaw
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1913404.pdf
Data publikacji:
2020-06-29
Wydawca:
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
Tematy:
Silesia
Opava
college
gymnasium
boarding school
Marian sodality
Jesuits
jezuici
Śląsk
kolegium
gimnazjum
konwikt
sodalicja mariańska
Opis:
Until the dissolution in 1773, the Jesuits in Silesia were involved in the intense re-Catholicised activity. Their institutions had the rank of colleagues, residences and missions. The largest establishments – the Jesuit colleges – were founded in the following Silesian cities: Głogów, Legnica, Nysa, Opava, Opole, Świdnica, Wrocław, Żagań, and Kłodzko. Nevertheless, one of the most critical Jesuit institutions in this area – the college in Opava – has not been monographed. Therefore, the article aims to bring closer its fate, as well as to lead other researchers to Latin, Czech and German sources concerning the college. Its history is rich. The Jesuits were appointed to Opava by Prince Charles I Liechtenstein in 1625. Five years later, they established a college. In 1635, Charles Eusebius Liechtenstein, son and successor of Charles I, donated the Jemetice estate to the Jesuits in Opava. In 1642 the institution acquired the rank of acollege. There was a boarding school of St Ignatius for students from the impoverished nobility and four Marian sodalities for townsmen, young craftsmen and Czechs. The Jesuits built a new church of St George and a college building in Opava. After the dissolution in 1773, their property was taken over by the state school fund.
Do kasaty w 1773 roku jezuici na Śląsku prowadzili ożywioną działalność rekatolizacyjną. Ich placówki miały rangę kolegów, rezydencji oraz misji. Największe z nich – kolegia założyli w miastach śląskich: Głogowie, Legnicy, Nysie, Opawie, Opolu, Świdnicy, Wrocławiu i Żaganiu czy Kłodzku. Mimo to jedna z ważniejszych placówek jezuickich w tym rejonie – kolegium w Opawie – nie doczekała się monografii. Stąd celem niniejszego artykułu jest przybliżenie jej losów, atakże naprowadzenie innych badaczy na łacińskie, czeskie i niemieckie źródła dotyczące kolegium. Jego dzieje są bowiem bogate. Do Opawy w 1625 roku jezuitów powołał książę Karol I Liechtenstein. Pięć lat później utworzyli kolegium. W 1635 roku Karol Euzebiusz Liechtenstein, syn i następca Karola I, podarował opawskim jezuitom majątek ziemski Jemetice. W 1642 roku placówka osiągnęła rangę kolegium. Działał przy nim konwikt św. Ignacego przeznaczony dla uczniów z ubogiej szlachty oraz cztery sodalicje mariańskie dla mieszczan, młodych rzemieślników oraz Czechów. Jezuici wybudowali w Opawie nowy kościół św. Jerzego oraz gmach kolegium. Po kasacie w 1773 roku ich majątek przejął państwowy fundusz szkolny.
Źródło:
Wrocławski Przegląd Teologiczny; 2020, 28, 1; 315-329
2544-6460
Pojawia się w:
Wrocławski Przegląd Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Początek stosunków czechosłowacko-polskich według czeskiej historiografii
Autorzy:
Schelle, Karel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/621791.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Silesia, Cieszyn
Opis:
The paper presents the conclusions of Czech historiography about the beginnings of Czechoslovak-Polish relations in 1918. Czechoslovakia was becoming a new state at that time and its territories had earlier formed a part of the Austro-Hungarian monarchy. In October 1918 the process of creating local organs of a new state began. It also took place in Silesia, where Polish and Czech communities were living together. The Polish community also created its local organs. There were even some contacts established between Polish and Czech local institutions and a provisional territorial agreement was signed. It was not approved by the Prague government, which in November and December 1918 was not able to decide about the future of Silesia. These decisions were taken later.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2011, 10; 11-19
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między Górkami Wielkimi a Skoczowem. Dlaczego Morcinek nazywał Zofię Kossak „matką chrzestną”?
Between Górki Wielkie and Skoczów. Why did Gustaw Morcinek call Zofia Kossak „the godmother”?
Autorzy:
Heska-Kwaśniewicz, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2216782.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach
Tematy:
Zofia Kossak
Gustaw Morcinek
aksjologia
przyjaźń
Śląsk Cieszyński
axiology
friendship
Cieszyn Silesia
Opis:
W artykule omówiono relacje między pisarzami Zofią Kossak i Gustawem Morcinkiem. Na podstawie materiałów źródłowych i literatury przedstawiono najważniejsze elementy łączącej ich więzi oraz wzajemnych wpływów ich twórczości. Dzięki Zofii Kossak Morcinek uwierzył w swoje możliwości twórcze i rozwinął swój talent. Zofia Kossak natomiast zawdzięcza Morcinkowi głębsze rozumienie Śląska i jego dziejów, fascynacje pejzażem i mieszkańcami ziemi śląskiej.
The article discusses the relationship between the writers Zofia Kossak and Gustaw Morcinek and their mutual influence. The essential elements of their relationship were reconstructed based on source materials and literature. Thanks to Zofia Kossak, Morcinek believed in his creative possibilities and developed his talent. On the other hand, Zofia Kossak owes Morcinek a deeper understanding of Silesia and its history, her fascination with the landscape, and the history of Silesia.
Źródło:
Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy; 2021, 2(62); 10-27
2084-5464
Pojawia się w:
Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Praktyki dokumentowania i wykorzystania dziedzictwa kulturowego Śląska Cieszyńskiego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej
The Documentary Practices and Usage of the Cultural Heritage of Cieszyn Silesia from the beginning of the 19th Century to the Second World War
Autorzy:
Studnicki, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047562.pdf
Data publikacji:
2020-12-21
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Śląsk Cieszyński
dziedzictwo
etnografia
naród
region
identyfikacja
Cieszyn Silesia
heritage
ethnography
nation
identity
Opis:
This article is devoted to an interest in local folk culture, regional heritage, and the past of Cieszyn Silesia, as well as to methods extending back through the 19th century for the documentation, popularization, and protection of the unique cultural knowledge of the region. Attention is primarily given to the activities of the Cieszyn Silesians themselves. The author examines multiple sources, including local periodicals, for elements of local culture (folklore, dialects, traditional outfits, customs). He tries to capture how the phenomena of cultural heritage is defined both regionally and nationally, and also how it can be used as a resource in tourism and in broadly-understood identity policy.
Źródło:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2020, 20
1506-5790
2353-9860
Pojawia się w:
Studia Etnologiczne i Antropologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwagi na temat okoliczności powstania najstarszych grodów Śląska Cieszyńskiego w czasach plemiennych
Notes on the Circumstances of the Creation of the Oldest Castles of Cieszyn Silesia in Tribal Times
Autorzy:
Panic, Idzi
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/517097.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie
Opis:
Among the numerous historical monuments of Cieszyn Silesia, more attention should be paid to the local fortified towns located just a few kilometers from Cieszyn –Kocobędz/Chotěbuz (Podobora), and Międzyświeć near Skoczów. Archaeological research leaves no doubt that their beginnings date back to the turn of the eighth and ninth centuries. This also applies to the oldest Slavic settlement in the area, the Castle Hill (Góra Zamkowa) in Cieszyn. This historical confluence means that there must have been a common cause that made our ancestors undertake such an initiative. The reason for this was the need to protect themselves against the Avars, who until then had held control over the people living in the areas located north of the Danube, and therefore also over the inhabitants of Cieszyn Silesia. The rebellion raised by Slavs at the turn of the eighth and ninth centuries was successful mostly because they were able to defend themselves thanks to their aforementioned fortresses. Please note that both the stronghold in Kocobędz/Chotěbuz (Podobora) and Międzyświeć were erected at the same time as the first settlements of the forming Moravian state. Also worth noting is the fact that the technology behind the construction of those castles was different to that used by castle builders in the Duchy of Nitra. On the basis of this observation, we can say that the construction patterns were derived directly from the Avars, whose construction of defensive fortifications was very diverse and always adapted to geographical conditions. At the same time, it is worth mentioning that the time when the Slavic population settles in Cieszyn’s Castle Hill coincides with the epoch for which the inhabitants of this city date its legendary beginnings.
Źródło:
Pamiętnik Cieszyński; 2017, 22; 9-18
0137-558X
Pojawia się w:
Pamiętnik Cieszyński
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Euroregion śląsk cieszyński jako przykład współpracy transgranicznej ze szczególnym uwzględnieniem lat 2007-2013
Cieszyn Silesia Euroregion as an Example of Cross-Border Cooperation with Particular Reference to Period 2007-2013
Autorzy:
Herman, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2096426.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
Tematy:
Euroregions
Cieszyn Silesia Euroregion
borderland
Polish-Czech relations
Euroregiony
Euroregion Śląsk Cieszyński
pogranicze
stosunki polsko-czeskie
Opis:
W artykule głębszej analizie została poddana współpraca w ramach Euroregionu Śląsk Cieszyński. Stanowi ona ciekawy obiekt badawczy ze względu na zaszłości historyczne – spory o tereny Śląska Cieszyńskiego. Znamiennym symbolem regionu są przedzielone granicą miasta Cieszyn i Czeski Cieszyn. Celem artykułu jest analiza współpracy transgranicznej między Polską a Republiką Czeską na terenie euroregionu. Przyjęto hipotezę, że rozwija się ona systematycznie po wstąpieniu Polski i Czech do Unii Europejskiej, a także, że rozwija się obecnie przede wszystkim dzięki funduszom pozyskiwanym z Unii Europejskiej. Założono także, że  uwarunkowania historyczne oraz kulturowe mają niekorzystny wpływ na rozwój współpracy. Do zweryfikowania hipotez wykorzystane zostały przede wszystkim dane urzędowe publikowane po zakończeniu projektów realizowanych przez Euroregion Śląsk Cieszyński.
The article is focused on the cooperation within the Euroregion Cieszyn Silesia. It is an interesting area for research because of the difficult history of the region, including military confrontations over territory of Cieszyn Silesia. Towns Cieszyn and Český Těšín (Czech Cieszyn) are divided by a border on the Olza River and still are a significant symbol of the region. The aim of the article is to analyse cross-border cooperation between Poland and Czech Republic in the Euroregion Cieszyn Silesia. First hypothesis of the article says that cooperation has been developing systematically since the accession of Poland and Czech Republic to the European Union and it is primarily based on the European Funds. It is also said that historical and cultural determinants have negative impact on the cooperation development. First and foremost, to verify hypotheses mentioned above, there have been used official data published by the administrators of the projects that were implemented in the Euroregion Cieszyn Silesia.
Źródło:
Konteksty Społeczne; 2015, 3, 2; 46-62
2300-6277
Pojawia się w:
Konteksty Społeczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podwójne nazewnictwo na Śląsku Cieszyńskim (Zaolziu) od czasów monarchii habsburskiej po dzień dzisiejszy
Double naming in Cieszyn Silesia (Zaolzie) from the times of the Habsburg monarchy to the present day
Autorzy:
Szymeczek, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015744.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Zaolzie
Polish minority
bilingual names
Polish-Czech relations
Opis:
The article presents the process of introduction of double naming to the Cieszyn lands, later to Zaolzie. It presents this process in the space of time from the middle of the 19th century to the present day. It devotes attention to the time of the Austro-Hungarian Empire, the interwar Czechoslovak Republic, post-war Czechoslovakia and the contemporary Czech Republic. In the context of dual naming, it draws attention to the legislative solutions of individual governments and to the use of dual naming in practice during specific periods. The article does not avoid describing sensitive issues such as the destruction of bilingual signs with double names of places and streets, or the growing wave of aversion towards Poles.
Źródło:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa; 2021, 12; 113-125
2353-9658
Pojawia się w:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Partyzancka epopeja. Dzieje Hellerów z Huty – górali śląskich z Brennej na Śląsku Cieszyńskim
The Guerrilla Epic. The History of the Heller family from Huta – the Highlanders from Brenna in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Grajewski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057024.pdf
Data publikacji:
2015-12
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
genealogy
Brenna
Cieszyn Silesia
Silesian Beskids
the Heller family
genealogia
rodzina Hellerów
Śląsk Cieszyński
Beskid Śląski
Opis:
The Heller family, who originated most likely from Moravian Germany, were glassworkers by profession. They resided in Brenna, a village located in the Silesian Beskids. While adopting the lifestyle of the local highlanders, they took their Wallachian culture, Slavic language and Catholic religion. After the liquidation of the glass factory, the Heller family became peasants and started to farm on a small piece of land, due to which they were classified as a local middle class, the so-called. “Free farmers”. In the course of time the representatives of this family divided into several distinct branches, settled among others on the land No. 44, ie. na Hucie (Eng. glass factory; at factory) and No. 73 – u Filipa. (Eng. at Philip’s) They performed a key role in formation of the modern society of this mountain village. Standing out against the general culture and having strong national awareness that predestined them to perform public and social functions, during the war the Heller family organized a grassroots resistance movement against the occupier. The article attempts to present the life and work of six generations of the Heller family from Huta (No. 44) while studying various aspects of existence of the local highlanders. Dramatic events of World War II, when the ninth generation of the Heller family by their actions sealed the ideological choices concerning the Polish and Catholic character of the family, were the last stage of evolution and the formation of the new face of the family. The article describes, among others, the fate of Karol Heller, who formed a guerilla troop called “Wędrowiec” (Eng. “Wanderer”) that operated within the Home Army, his brothers – Stanisław and Wincent, who died in the fight with Germans, and their sister – Maria Kawik – nicknamed: “Beskids Antigone” or “Mother of Guerillas”, whose poems and diaries are an extraordinary witness of history crowning three centuries of the residence of the Heller family at the foot of the Beskids
Hellerowie, z pochodzenia najpewniej morawscy Niemcy, z zawodu – hutnicy szkła, zamieszkując w leżącej w Beskidzie Śląskim Brennej, zaadoptowali się do stylu życia miejscach górali, przyjmując ich wołoską kulturę, słowiański język i katolicką religię. Hellerowie po likwidacji huty gospodarujący jako chłopi na niewielkim kawałku ziemi zaliczani byli do grona miejscowej klasy średniej jako tzw. „wolni zagrodnicy”. Przedstawiciele tego rodu z czasem podzieli się na kilka odrębnych gałęzi osiadłych m.in. na gruntach nr 44, tj. „na Hucie” i 73 – „u Filipa”. Mieli oni znaczny udział w budowie nowoczesnego społeczeństwa tej górskiej miejscowości, wyróżniając się na tle ogółu kulturą i silnym uświadomieniem narodowym, co predestynowało ich do pełnienia funkcji publicznych oraz społecznych, zaś w czasie wojny – do zorganizowania oddolnego ruchu oporu przeciw okupantom. W artykule przedstawiono bliżej życie i działalność sześciu pokoleń Hellerów „z Huty” (nr 44), śledząc różne aspekty egzystencji miejscowych górali. Ostatnim etapem ewolucji i formowania się nowego oblicza tego rodu były dramatyczne wydarzenia czasów II wojny światowej, kiedy to dziesiąte z kolei pokolenie Hellerów swoją postawą przypieczętowało ideowe wybory – polski i katolicki charakter rodziny. W artykule opisano m.in. losy Karola Hellera, twórcy oddziału partyzanckiego ZWZ AK „Wędrowiec”, oraz jego braci – Stanisława i Wincentego, którzy ponieśli śmierć w walce z Niemcami, a także ich siostry – Marii Kawik – „Beskidzkiej Antygony”, „Matki Partyzantów”, której wiersze i zapisy pamiętnikarskie są niezwykłym świadectwem historii, wieńczącym trzy stulecia bytności rodu Hellerów u stóp Beskidu.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2015, 3, 3; 52-102
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Klerycy z Administratury Apostolskiej w Czeskim Cieszynie studiujący na Wydziale Teologicznym Cyryla i Metodego w Pradze
Clerics from Apostolic Administration in the Czeski Cieszyn studying at the Catholic Theological Faculty of St. Cyril and Methodius in Prague
Autorzy:
Tokarz, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560493.pdf
Data publikacji:
2014-12-31
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Zaolzie
Śląsk Cieszyński
seminarium
klerycy
Litomierzyce
Administratura Apostolska
Cieszyn Silesia
seminary
clerics
Apostolic Administration
Opis:
Administratura Apostolska w Czeskim Cieszynie nierozerwalnie łączy się z historią Śląska Cieszyńskiego oraz Polaków, którzy jako mniejszość narodowa znaleźli się poza granicami własnej ojczyzny. Dzieje tej struktury administracyjnej obrazują także skomplikowane losy Kościoła katolickiego w Czechosłowacji pod wpływami rządów komunistycznych w trudnym dla niego okresie po II wojnie światowej. Śląsk Cieszyński jest to region na granicy polsko-czeskiej, podzielony obecnie wzdłuż rzeki Olzy. Początkowo należał do Polski, następnie do Królestwa Czech, a po I wojnie światowej stał się obiektem sporu między nowo powstałymi państwami: Polską i Czechosłowacją. Rejon ten zamieszkiwali w większości Polacy, a po podziale w 1920 roku duża ich część znalazła się po zachodniej stronie rzeki Olzy. Obszar ten z czasem zaczęto nazywać Zaolziem. Kościół katolicki na tym terenie należał do diecezji wrocławskiej. Po II wojnie światowej w 1947 roku powstała Administratura Apostolska w Czeskim Cieszynie, która istniała do roku 1978, aż została oficjalnie włączona do archidiecezji ołomunieckiej. Większą część obszaru tej struktury zajmowało Zaolzie zamieszkałe początkowo w większości przez Polaków. Od roku 1953 do 1990 wszyscy klerycy z tej części Czechosłowacji kształcili się oficjalnie w Wyższym Seminarium Duchownym w Litomierzycach. Przyjeżdżali tam również klerycy z tzw. Administratury Apostolskiej w Czeskim Cieszynie. Wielu z nich wywodziło się z polskiej mniejszości Zaolzia. Część deklarowała się jako Czesi, część jako Polacy. W dokumentach litomierzyckiej uczelni możemy odnaleźć alumnów z nazwiskami polsko brzmiącymi lub po prostu czeskimi. Większość z nich urodziła się jednak na terenie Zaolzia.
Apostolic Administration in the Czeski Cieszyn is inextricably linked with the history of Cieszyn Silesia and the Polish community, which found themselves as a minority beyond the borders of their own country. History of this administrative structure also illustrates the complicated fate of the Catholic Church in Czechoslovakia under the influence of communist authority in the difficult period after World War II. Cieszyn Silesia is a region on the Polish-Czech border, currently divided along the river Olza. Originally belonged to the Poland, then to the Kingdom of Bohemia and after World War I became the object of a strife between the fledging states Poland and Czechoslovakia. This region was inhabited by the majority of Poles and many of them found themselves outside their homeland. Area on the west side of Olza river began to be called Zaolzie. The Catholic Church in this territory belonged to the diocese of Wroclaw. After World War II in 1947, the Apostolic Administration was established in the Czeski Cieszyn. It existed to 1978, when was officially incorporated into the Archdiocese of Olomouc. Zaolzie took the greater part of the area of this structure and was originally inhabited mostly by Poles. From 1953 to 1990, all clerics from this part of Czechoslovakia formally educated in the only official seminary in Litomierzyce. Students from Apostolic Administration in the Czech Cieszyn also came there. Many of them descended from the Polish minority in Zaolzie. Some declared as Czechs, the other as Poles. In documents of seminary in Litomierzyce we can find clerics with Polish-sounding or just Czech surnames. Most of them, however, were born in Zaolzie.
Źródło:
Folia Historica Cracoviensia; 2014, 20; 309-317
0867-8294
Pojawia się w:
Folia Historica Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O potrzebie i początkach turystyki robotniczej na Śląsku Cieszyńskim w świetle programu i działalności Stowarzyszenia Polskich Robotników i Robotnic „Siła” (1908–1939)
On the need for and the origins of workers’ tourism in Cieszyn Silesia in light of the program and activities of the Association of Polish Male and Female Workers “Siła“ (1908–1939)
Autorzy:
Studnicki, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18104662.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
tourism
workers’ tourism
politicised body
Cieszyn Silesia
turystyka
turystyka robotnicza
ciało upolitycznione
Śląsk Cieszyński
Opis:
W artykule omówiono popularyzację turystyki i sportu wśród młodzieży robotniczej Śląska Cieszyńskiego w pierwszych dekadach XX w. Analiza treści dotyczących aktywności fizycznej publikowanych w miesięczniku „Oświata” Polskiego Stowarzyszenia Robotniczego Oświatowo-Gimnastycznego „Siła” pozwala zaobserwować, w jaki sposób owa aktywność nabierała politycznego wymiaru, a jej formy, np. sport i turystyka, stawały się narzędziem emancypacji klasy robotniczej.
The article focuses on the popularisation of tourism and sports among the working-class youth of Cieszyn Silesia in the first three decades of the 20th century. The author attempts to demonstrate how physical activity took on a political dimension and how its forms, for example sport and tourism, were understood as a tool for the education and emancipation of the working class. For this purpose, press articles on physical activity published in “Oświata”, a monthly journal of Polskie Stowarzyszenie Robotnicze Oświatowo-Gimnastyczne “Siła” (Polish Worker’s Association for Education and Gymnastics “Siła”), were analysed.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 237-251
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz kultury materialnej i duchowej Śląska Cieszyńskiego utrwalony w odapelatywnych nazwiskach XIX wieku
The Material and Spiritual Culture of the Inhabitants of Cieszyn Silesia Embedded in 19th-Century Appellative-based Surnames
Autorzy:
Łuc, Izabela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1928033.pdf
Data publikacji:
2017-11-10
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
Tematy:
kultura materialna
kultura duchowa
nazwisko
Śląsk Cieszyński
XIX wiek
material culture
spiritual culture
surname
Cieszyn Silesia
19th century
Opis:
This paper discusses selected types of native, appellative-form surnames of the inhabitants of 19th-century Cieszyn Silesia and its surrounding areas. Such appellative-form surnames (without derivative indicators) reflect the regional culture and values characteristic to, and cultivated by, the inhabitants of the region. An overview of them confirms that Cieszyn Silesia, as an ethnic-cultural borderland, stands out with its sub-regional distinctness in onymic stock. The described surnames not only reflect the values acknowledged by the inhabitants of 19th-century Cieszyn Silesia, showing the immanence of this set in the regional context, but they also depict the material and spiritual culture of the inhabitants of this region. The researcher used the semantic field method to analyse the anthroponymic material, and the sociolinguistic aspect of naming was considered when describing the collected set of appellative-based surnames, with references made to statistical research.
Źródło:
Onomastica; 2017, 61/1; 153-169
0078-4648
Pojawia się w:
Onomastica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z badań nad genezą przemian wyznaniowych na Śląsku Cieszyńskim w początkowym okresie kontrreformacji na przykładzie podcieszyńskiej parafii Puńców
From the studies on the origin of religious transformations in Cieszyn Silesia at the beginning of the Counter-Reformation - the case of the parish in Puńców near Cieszyn
Autorzy:
Zbylut-Jadczyk, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1876878.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Śląsk Cieszyński
czasy nowożytne
szlachta
rekatolizacja
Puńców
Dzięgielów
Cieszyn Silesia
Modern Ages
nobility
re-catholisation
Opis:
Wielowyznaniowe oblicze Śląska Cieszyńskiego jest jednym z elementów tworzących jego charakter Pogranicza. Stawia to pytanie o genezę tego zjawiska. Próbę uchwycenia fenomenu kształtowania się wyznaniowości na tym terenie podjęto na przykładzie dwóch wybranych wiosek - Dzięgielowa i Puńcowa, wchodzących w skład parafii w Puńcowie i znajdujących się w omawianym okresie w rękach dwóch różnych właścicieli. Analiza tekstów sprawozdań wizytacyjnych sporządzonych na potrzeby administracji kościelnej w II połowie XVII i na początku XVIII wieku nie pozostawia wątpliwości, że w procesie kształtowania się mapy wyznaniowej tych miejscowości decydującą rolę odgrywało wyznanie i zaangażowanie religijne konkretnych właścicieli dóbr.
A multidenominational image of Cieszyn Silesia is one of the elements forming the character of the borderland. This raises the question of the genesis of this phenomenon. An attempt to capture it was made using an example of two selected villages - Dzięgielów and Puńców, which are part of the parish in Puńców and in the discussed period were in the hands of two different owners. The visitation report analysis, prepared for the needs of the church administration in the second half of the seventeenth and the beginning of the eighteenth century, leaves no doubt that in the process of shaping the denominational map of these places, the decisive role was played by the confession and religious commitment of specific owners of the goods.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2020, 13, 2; 196-211
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
School environment and sense of identity of people in their late adulthood by the example of Cieszyn Silesia
Środowisko szkolne a poczucie tożsamości osób w wieku późnej dorosłości na przykładzie Śląska Cieszyńskiego
Autorzy:
Jas, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/628957.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
szkoła
edukacja
osoby w wieku późnej dorosłości
tożsamość
Śląsk Cieszyński
school
education
elderly
late adulthood
identity
Cieszyn Silesia
Opis:
W opracowaniu wskazuję na związek między szkołą a poczuciem tożsamości osób w wieku późnej dorosłości, mieszkających w polskiej i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego. Ukazuję edukację szkolną jako jedną z dróg prowadzących do wszechstronnego rozwoju człowieka. Zaprezentowane wyniki badań wskazują, że zaszczepione w jednostce w okresie dzieciństwa dobre praktyki edukacyjne owocują w życiu dorosłym i w starości. Niniejsze opracowanie jest komunikatem z badań przeprowadzonych w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie w 2013 roku. Strategia ilościowa i jakościowa zastosowane zostały jako komplementarne względem siebie. Posłużono się ankietą, wywiadem oraz analizą danych jakościowych. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że pozytywne postawy sprzyjające uczeniu się przez całe życie kształtowane są na poziomie szkoły podstawowej i kolejnych szczeblach edukacji. W opiniach osób w wieku późnej dorosłości szkoła oraz personel pedagogiczny zajmują znaczące miejsce w kształtowaniu tożsamości. Dla osób starszych edukacja ustawiczna to zdobywanie umiejętności, kwalifikacji, poszerzanie swoich zainteresowań, ale przede wszystkim droga do wyrażania samego siebie, kreowania poczucia własnej tożsamości.
The following study depicts a relation between school and identity of people in their late adulthood, who live in the Polish and Czech part of Cieszyn Silesia. The author shows education as the only way to personal development. The results presented point the fact that if positive educational habits are implemented when a person is young, they benefit in adulthood and elderly age. The following study is to present research results conducted in Cieszyn and Czech Cieszyn in 2013. Quality and quantity strategy were used and they were complementary. A questionnaire, interview and quality data analysis were chosen as the research tools. The results confirm that positive attitudes enhancing life-long learning are created in primary education and further. According to elderly, school and pedagogical staff were significant in creating their identity. For the elderly continuing education means gaining new skills, qualifications, deepening interests, what is even more important it is the way of self-expression and own identity creation.
Źródło:
Podstawy Edukacji; 2017, 10; 171-181
2081-2264
Pojawia się w:
Podstawy Edukacji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szkolnictwo protestanckie i jego wpływ na polszczyznę cieszyńską przełomu XVIII i XIX wieku
Protestant education system and its influence on Polish language in Cieszyn Silesia at the turn of the eighteenth century
Autorzy:
Raclavská, Jana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171618.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Polish language in Cieszyn Silesia
protestant secondary grammar school in Cieszyn
student´s work
Polish language at the turn of the eighteenth century
polszczyzna cieszyńska
język edukacji szkolnej
gimnazjum protestanckie w Cieszynie
język polski przełomu XVIII i XIX wieku
Opis:
The article presents the part of the research material based on Silesian language from the Cieszyn area. The author analyses works written by Cieszyn protestant secondary grammar school students which have preserved in archives of Tschammer´s Library. The manuscripts which were studied date back to turn of the eighteenth century. The research proved that spoken language in Cieszyn differ from the common Polish language of that time in every level of language.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 197-203
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modyfikacje i zmiany kodu językowego na przykładzie mowy młodzieży polskiej z Zaolzia
Modifications and changes to language codes exemplified by young people from the Czech part of Cieszyn Silesi
Autorzy:
Bogocz, Irena
Bortliczek, Młgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/511111.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
the Czech part of Cieszyn Silesia
dialect
Polish
bilingualism
diaglossia
interference
code-switching
mixed language
Opis:
In the article the subject of attention is the comm unication strategies of pupils in schools with Polish as the language of instruction in the Czech part of Cieszyn Silesia. The pupils know more than one language code – at a minimum, th e local dialect, Polish and Czech, and they alternating between these codes in linguistic communication daily. The article presents excerpts from interviews with these pupils conducte d by the authors (and researchers), in which the causes, methods and consequences of such specific communication strategies are revealed. The main triggers of code changes were found to be mainly changes of conversation topics and changes in the language of communication partners. The article also touches upon other issues: the conceptualization of the wor ld through traditional dialect, the utility of dialects in the contemporary world of technological, scientific and cultural progress and the emergence of mixed supranational spoken languages, etc.
Źródło:
Postscriptum Polonistyczne; 2016, 1(17); 213-241
1898-1593
2353-9844
Pojawia się w:
Postscriptum Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Śląsk Cieszyński w wizjach własnych państwowości przed i w trakcie czechosłowacko-polskiego konfliktu zbrojnego
Śląsk Cieszyński In The Vision Of Own Countries Before And In The Tradition Of The Czechosłowacko-Polskie Archian Conflict
Autorzy:
Mika, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/449451.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Tematy:
state
Polska
Czechoslovakia
Cieszyn Silesia
military conflict
safety
państwo
Polska
Czechosłowacja
Śląsk Cieszyński
konflikt
bezpieczeństwo
Opis:
Celem artykułu jest opisanie roli, jaką odegrał Śląsk Cieszyński w polskiej i czechosłowackiej wizji własnej państwowości w okresie odzyskania przez Polskę niepodległości i powstania Czechosłowacji. Zbrojna konfrontacja słowiańskich narodów w 1919 roku, późniejsze działania nieregularne okresu międzywojennego, które z punktu widzenia obecnej terminologii można określić mianem zamachów terrorystycznych, czy też militarne zajęcie Zaolzia w 1938 roku miały znaczący wpływ na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców regionu bez względu na ich obywatelstwo, narodowość, przekonania. Warto podkreślić, że w wyniku działań zbrojnych w 1919 roku i Decyzji Rady Ambasadorów w Spa tysiące Polaków znalazły się poza granicami Polski.
The aim of the paper is to present the role Cieszyn Silesia played in the Polish and Czechoslovakian vision of independent state. The military confrontation of Slavic nations in 1919, later actions in the interwar period, that can be recognized as terrorist incidents, military occupation of Zaolzie in 1938 had a great influence on the sense of safety to the region residents no matter their citizenship, nationality, beliefs. Due to the military actions in 1919 and the Spa’s Council of Ambassadors decision thousands of Polish people stayed outside the Polish borders.
Źródło:
Polonia Journal; 2018, 7; 117-139
2083-3121
Pojawia się w:
Polonia Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Kobiety samotne” w środowiskach protestanckich w Królestwie Polskim i na Śląsku Cieszyńskim w XIX wieku
“Single women” in Protestant circles in the Kingdom of Poland and Cieszyn Silesia in the nineteenth century
Autorzy:
Stegner, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27312242.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
unmarried women
Protestantism
charity
niezamężne kobiety
protestantyzm
charytatywny
Opis:
In Protestantism, the woman’s place was at home, with her husband and children, the most important function being that of wife and mother. Single women were treated as a certain deviation from the applicable norm. However, according to Protestant principles, every individual should be socially useful, including the so‑called “old maids”. An area where they could prove useful was the Evangelical church and charity. Many women became deacons, sometimes called Protestant nuns, working in Evangelical hospitals and nursing homes, and helping pastors in their pastoral work. Some were active in Protestant charities and were actively involved in parish life. Less wealthy single women could also count on material help from the congregation. It was clearly indicated that the place of “old maids” was to be in the church environment.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2023, 15; 81-91
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aktywność edukacyjna seniorów zamieszkującychpolską i czeską część Śląska Cieszyńskiego na przykładzie Cieszyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz Międzygeneracyjnego Uniwersytetu Regionalnego w Czeskim Cieszynie
Educational activeness of senior citizens inhabiting the Polish and Czech part of Cieszyn Silesia – the case of the Third Age University and the Cross-Generation Regional University in Czech Cieszyn
Autorzy:
Jas, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1956338.pdf
Data publikacji:
2017-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
uniwersytet trzeciego wieku
edukacja ustawiczna
osoby starsze
third age university
lifelong education
senior citizens
Cieszyn Silesia
Opis:
Kwestia aktywności edukacyjnej seniorów jest istotnym zagadnieniem, gdyż dynamika zachodzących w różnych sferach życia przemian wymaga od osób starszych systematycznego zdobywania oraz aktualizowania wiedzy. Wiele organizacji, instytucji i placówek stwarza dogodne warunki do rozwijania umiejętności, podnoszenia kwalifikacji oraz przyswajania wiedzy najstarszej grupie wiekowej. Szczególne znaczenie w tym zakresie przypisuje się uniwersytetom trzeciego wieku. Celem tego opracowania jest zwrócenie uwagi na znaczenie Cieszyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz Międzygeneracyjnego Uniwersytetu Regionalnego w Czeskim Cieszynie w edukacji całożyciowej seniorów zamieszkujących polską i czeską część Śląska Cieszyńskiego. Uniwersytety te stają się miejscem zacieśniania więzi oraz kontaktów międzygeneracyjnych. W odniesieniu do teorii aktywności zapewniają seniorom wypełnianie alternatywnych ról społecznych, a co za tym idzie, przyczyniają się do samorozwoju osób starszych.
Educational activeness of senior citizens is an important issue as the dynamics of the changes taking place in various spheres of life requires from them the systematic acquisition and updating of knowledge. Many organizations and institutions create favourable conditions for the oldest age group to develop skills, increase qualifications and acquire knowledge. A lot of significance in this respect is attributed to the third age universities.The presented study is aimed at drawing attention to the role of the Third Age University in Cieszyn and the Cross-Generation Regional University in Czech Cieszyn in lifelong education of senior citizens inhabiting both parts of Cieszyn Silesia. These universities have become a place for deepening the bonds and cross-generation contacts. Referring to the theory of activeness, both institutions enable the elderly fulfilling alternative social roles and, in this way, enhance their self-development.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2017, 7, 2; 296-308
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ślązacy Cieszyńscy jako „nasi–Obcy” / „my–Inni” w pismach Jana Szczepańskiego
Cieszyn Silesians as ‘Our Foreigners’ / ‘We Others’ in the Writings of Jan Szczepański
Autorzy:
Szkaradnik, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1373412.pdf
Data publikacji:
2016-03-21
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Jan Szczepański
Cieszyn Silesia
Silesians
otherness
borderland
Protestantism
Indians
Śląsk Cieszyński
Ślązacy
inność
pogranicze
protestantyzm
Indianie
Opis:
The aim of this article is to reconstruct and interpret the vision of Silesians as Others contained in the texts of the sociologist Jan Szczepański. The article begins by pointing out Silesia’s lack of homogeneity and complex relation with Poland, as well as Szczepański’s predominant identification of Silesia with his native Cieszyń and his mythologizing of it as a borderland mainstay of Polishness. In this context, there is a clear parallel in Szczepański’s writings between Silesians and Indians (that is, the maintenance of a separate culture by the autochthonous people in spite of efforts to discourage their otherness). At the same time, Szczepański shows the culture of Cieszyń to be different from the dominant Polish model, being based mainly on values connected with the Protestant ethos: industry, reliability, order, and rationality. The author explains how presentation of an idealized Cieszyń community emerges in Szczepański’s writings as the project of ‘becoming another’, a path toward understanding one’s own cultural roots in order to use them creatively to shape real conditions.
Źródło:
Kultura i Społeczeństwo; 2016, 60, 1; 9-31
2300-195X
Pojawia się w:
Kultura i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pogranicze cieszyńskie, pogranicza identyfikacji – wymiary inności i obcości w tekstach Jana Wantuły, Jana Szczepańskiego i Józefa Pilcha
Cieszyn Borderland, Borderlands of Identification: the Dimensions of Otherness and Strangeness in Texts of Jan Wantuła, Jan Szczepański, and Józef Pilch
Autorzy:
Szkaradnik, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807147.pdf
Data publikacji:
2020-01-03
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
autobiografizm
inność
obcość
pogranicze
polskość
Śląsk Cieszyński
wspólnota
autobiographism
borderland
Cieszyn Silesia
community
otherness
Polishness
strangeness
Opis:
W artykule zaprezentowano różne odniesienia kategorii inności i obcości pojawiające się w tekstach socjologa Jana Szczepańskiego oraz bibliofilów i historyków amatorów Jana Wantuły i Józefa Pilcha. Postacie te łączyło pochodzenie z ewangelickich rodzin chłopskich w Ustroniu na Śląsku Cieszyńskim, a ponadto więzi rodzinno-przyjacielskie. Autorka rozważa, jaki wpływ na funkcjonowanie tytułowych kategorii w ich pismach ma wychowanie na pograniczu państw i kultur, jak z perspektywy południowych kresów konstruują oni figurę Obcego, a równocześnie wyobrażenie własnej inności wobec Polski. Owa inność zasadza się m.in. na identyfikacji z odmiennym modelem kultury, związanym z etosem protestanckim. Na tym tle widać również problem stosunku bohaterów szkicu do innych religii, który odsyła do kwestii solidarności, ujrzenia w innym drugiego „ja” oraz ujrzenia inności w sobie. Tę ostatnią Szczepański, Pilch i Wantuła usiłują zgłębiać w tekstach autobiograficznych, a drogą ku temu okazuje się specyfika Śląska Cieszyńskiego. Autorka pokazuje, że inność nie tylko wewnętrzne naznacza tożsamość, ale też dzięki temu pozwala lepiej zrozumieć, kim się jest.
The article’s aim is to present different applications of the categories of otherness and strangeness appearing in texts of a sociologist Jan Szczepański as well as book-lovers and historians-amateurs Jan Wantuła and Józef Pilch. Each of them was born in an evangelical peasant family in Ustroń in Cieszyn Silesia, and they were connected by family ties and friendship. The authoress considers how their growing up on cultural and national border influenced functioning of title categories in their writings, and also how they build the figure of Stranger from a perspective of borderland as well as the image of their own otherness to Poland. It consists i.a. of identification with the different model of culture, related to Protestant ethos. On this background the problem of their relation to different religions appears which leads to the matter of solidarity, seeing in the Other the second “me” and otherness in “me.” The latter is probed in Szczepański’s, Pilch’s and Wantuła’s autobiographical texts, and the way toward that is Cieszyn Silesia’s specific. The authoress shows that otherness not only marks identity but also permits better understanding who one is.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2016, 7, 3; 171-193
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metoda etnogeograficzna w ukazywaniu zróżnicowania kulturowego w mikroskali. Przykład pożywienia wigilijnego na Śląsku Cieszyńskim
The ethnogeographic method in presenting cultural diversification in a microscale. The case of Christmas Eve food in Cieszyn Silesia
Autorzy:
Księżnik, Kamilla
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27278645.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
metoda etnogeograficzna
Polski Atlas Etnograficzny
obrzędowość doroczna
wigilia Bożego Narodzenia
Śląsk Cieszyński
nauki o kulturze i religii
ethnogeographic method
Polish Ethnographic Atlas
annual rituals
Christmas Eve
Cieszyn Silesia
culture and religion studies
Opis:
Celem artykułu jest pierwsza próba przybliżenia możliwości wykorzystania metody etnogeograficznej do ukazywania zróżnicowania kulturowego w mikroskali (przykład Śląska Cieszyńskiego). W tekście przybliżono m.in. specyfikę metody etnogeograficznej, stan dotychczasowych badań Polskiego Atlasu Etnograficznego nad pożywieniem ludowym (w tym wigilijnym), ogólny kontekst świętowania wigilii Bożego Narodzenia na Śląsku Cieszyńskim. Szerzej skupiono się jednak na próbie przedstawienia zróżnicowania kulturowego kilkunastu wsi Śląska Cieszyńskiego na początku XXI w. na dziewięciu mapach etnogeograficznych, po raz pierwszy opracowanych w mikroskali (regionalnej). Autorka stawia jednocześnie następujące pytania: 1) Czy potrawy wigilijne podawane w badanych wsiach na początku XXI w. zachowują specyfikę kulturową Śląska Cieszyńskiego?; 2) Czy omawiane wsie są jednorodne pod względem kulturowym, czy może wyróżniają się na tle pozostałych?; 3) Czy za pomocą metody etnogeograficznej można ukazać zróżnicowanie kulturowe na mniej rozległych obszarach?
The article is the first attempt to familiarize with the possibilities of using the ethnogeographic method to present cultural diversification in a microscale (in the case of Cieszyn Silesia). Among other things in the text, the following are brought closer: the specificity of the ethnogeographic method, the current state of the Polish Ethnographic Atlas studies on traditional (also Christmas Eve) food, the specificity of the analysed source materials, and the general context of celebrating the Christmas Eve in Cieszyn Silesia. However, the research focus is on an attempt to show the cultural diversity of several villages in Cieszyn Silesia in the early 21st century on nine ethnographic maps, for the first time elaborated in a (regional) microscale. At the same time, the following questions are raised: 1) Do the Christmas Eve dishes served in the examined villages in the early 21st century preserve the cultural specificity of Cieszyn Silesia?; 2) Are the examined villages relatively culturally homogeneous or do they distinguish against the background of the others?; 3) Can the ethnogeographic method enable the presentation of cultural diversification in smaller territories?
Źródło:
Zeszyty Wiejskie; 2022, 28, 2; 125-161
1506-6541
Pojawia się w:
Zeszyty Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poezie Wilhelma Przeczka v českých a německých překladech
Autorzy:
Martinek, Libor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/777197.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Polish poetry
Polish minority
Czech Cieszyn Silesia
Wilhelm Przeczek
transations
Czech language
German language
intercultural communication
Opis:
In this article, we are presenting the work of a Polish poet from a Polish minority the Czech Cieszyn Silesia Wilhelm Przeczek (7. 4. 1936 v Karviná, Czechoslovakia - 10. 7. 2006 Třinec, Czech Republic) into the Czech and German language, as the author’s poetry was published not only in journals but also in books. We understand translation as an expression of intercultural communication, and especially in the area of the literature of a national minority, which is undoubtedly a Polish ethnic group in the Czech Cieszyn Silesia, it is a paramount phenomenon comparing the quality of literary life in the area with majority culture (Czech); as far as translations into German are concerned, it shows the interest of translators in the work of a poet from the Polish national minority, without this witnessing the emanation of a typical Polish soul in Polish literature in the Czech Republic and former Czechoslovakia, but it is evidence that it is fully competitive in total Polish national culture.
Źródło:
Slavia Occidentalis; 2017, 74/2; 135-159
0081-0002
Pojawia się w:
Slavia Occidentalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie działania nad Olzą po podziale Śląska Cieszyńskiego w 1920 roku w świetle doniesień czeskich agentów
Polish Actions at the Olza River After the Division of Cieszyn Silesia in 1920, According to Czech Reports
Autorzy:
Tokarz, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/666221.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Śląsk Cieszyński
Wojsko Polskie
agent
Polska
Czechosłowacja
okres międzywojenny
Cieszyn Silesia,
Polish Army
spy
Polska
Czechoslovakia
interwar period
Opis:
Cieszyn Silesia is a region which occupies both sides of the current Czech-Polish border. However, in the past, for many centuries it constituted a cohesive administrative unit belonging to Poland, Czech and Austria. After the I World War, Europe saw the formation or rebirth of several nations, such as Czechoslovakia and Poland. At that time, the region in question presented a rich cultural mosaic, even though the majority of the inhabitants were of Polish descent. The region was dedicated primarily to heavy engineering and coal mining.At the end of 1918, a conflict arose between the First Republic and the Second Polish Republic for this patch of Silesia, which ended with the decree of the Council of Ambassadors of 28 July 1920, ordering the division of the disputed area along the Olza river. The authorities in Warsaw did not come to terms with this verdict, and for a few months they entertained the prospect of regaining the land west of the Olza. The Czechoslovak government, in turn, carefully observed at the actions of its northern neighbour, while its agents sent reports to Prague about the current situation. The relations between the two countries had not stabilized until 1922.
Źródło:
Wieki Stare i Nowe; 2017, 12, 17; 145-160
1899-1556
2353-9739
Pojawia się w:
Wieki Stare i Nowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Środowisko lokalne jako czynnik kształtowania (się) tożsamości osób w wieku późnej dorosłości na przykładzie Śląska Cieszyńskiego
Local environment as a factor shaping the identity of people in late adulthood – the case of Cieszyn Silesia
Autorzy:
Jas, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1956001.pdf
Data publikacji:
2018-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
środowisko lokalne
tożsamość
osoby w wieku późnej dorosłości
Śląsk Cieszyński
local environment
identity
people in their late adulthood
Cieszyn Silesia
Opis:
W opracowaniu tym wskazuję na związek między środowiskiem lokalnym a poczuciem tożsamości osób w wieku późnej dorosłości mieszkających w polskiej i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego. Niniejsze opracowanie jest komunikatem z badań przeprowadzonych w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie w 2013 roku. Strategia ilościowa i jakościowa zastosowane zostały jako komplementarne względem siebie. Posłużono się ankietą, wywiadem oraz analizą danych jakościowych. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że istnieje związek między środowiskiem lokalnym a poczuciem tożsamości osób w wieku późnej dorosłości. Człowiek buduje swoją tożsamość w relacji z drugim człowiekiem. Chęć wynikająca z wielostronnego poznawania siebie oraz innych skutkuje świadomością odrębności i niepowtarzalności, co decyduje o poczuciu tożsamości jednostki.
The following study shows the relation between local environment and the sense of identity of people in their late adulthood who live in the Polish and Czech part of Cieszyn Silesia. This study is a report of research conducted in Cieszyn and Czech Cieszyn in 2013. Quantity and quality strategies were complementary. Thequestionnaire, interview and qualitative data analysis were used. The results of the research depict the relations between local environment and the sense of identity among people in their late adulthood. A man builds their identity in relation to another man. The willingness to know yourself and others in a diverse way results in the awareness of individuality and uniqueness, and in consequence it determines the sense of individual identity.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2018, 9, 2; 229-242
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzieje chłopskiego rodu Zająców z Ogrodzonej koło Cieszyna od XVII do początku XX wieku
The History of the Zając Peasant Family from Ogrodzona near Cieszyn from the 17th to the Early 20th Century
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057002.pdf
Data publikacji:
2016-12
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Ogrodzona
Cieszyn
genealogy
Cieszyn Silesia
the Zając family
peasant families
genealogia
Śląsk Cieszyński
rody chłopskie
rodzina Zająców
Opis:
The Zając family was one of the most important peasant families settled in the village of Ogrodzona near Cieszyn. The article presents the fate of the family from Ogrodzona from Jerzy, the progenitor of the family and a blacksmith, who in 1614 acquired land in the village, until the late nineteenth and the early twentieth century. Members of this family include among others Andrzej (1818–1885), a physician in Cieszyn and social activist, Jerzy (1826–1896), a local councilor and social activist, and Jan (1865–1943), a mayor of the village of Ogrodzona and Polish national and social activist, who in 1928 was a candidate in election to the Senate. The collected materials can form the basis for the analysis of the naming tradition of peasant families from Cieszyn Silesia, their religious choices in the era of the Counter-Reformation, marital policy of peasant elites and political choices in second half of the nineteenth and the early twentieth century.
Zającowie byli jedną z najważniejszych rodzin chłopskich osiadłych w Ogrodzonej koło Cieszyna. W artykule przedstawiono losy Zająców z Ogrodzonej od protoplasty rodu Jerzego, kowala, który w 1614 roku nabył grunt w tej miejscowości, aż do przełomu XIX i XX wieku. Z tej rodziny wywodzili się między innymi Andrzej (1818–1885), lekarz w Cieszynie i działacz społeczny, Jerzy (1826–1896), radny Ogrodzonej, działacz społeczny, i Jan (1865–1943), wójt Ogrodzonej, polski działacz narodowy i społeczny, w 1928 roku kandydat w wyborach do Senatu. Zebrany materiał może stanowić podstawę do analizy imiennictwa chłopów na Śląsku Cieszyńskim, ich wyborów religijnych w dobie kontrreformacji i polityki małżeńskiej elit chłopskich oraz wyborów politycznych w 2. połowie XIX i na początku XX wieku.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2016, 4, 4; 99-137
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modelowanie transgranicznych systemów logistycznych na przykładzie euroregionów Śląsk Cieszyński, Beskidy, Silesia
The modelling of cross-border logistics systems based on examples of the euro region: Silesia Cieszyn, Beskids, Silesia
Autorzy:
Stawiarska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/253015.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS
Tematy:
transgraniczne systemy logistyczne
euroregiony
Śląsk Cieszyński
Beskidy
Silesia
cross-border logistic systems
Euroregions
Silesia Cieszyn
Beskids
Opis:
W artykule zaprezentowano analizę stanu systemu i potencjału logistycznego wybranych euroregionów. Wyłoniono szanse i zagrożenia oraz wpływ istotnych czynników na modelowanie systemów logistycznych. Podkreślono potrzebę ciągłego monitorowania, po to aby system nie był statyczny, a raczej złożony, elastyczny i dynamicznie reagujący na zmiany w otoczeniu. Artykuł zawiera rekomendacje rozwojowe dla władz regionu. Artykuł ma być potwierdzeniem dwóch tez: Studium polityki transportowej państwa w zakresie rozwoju towarowych przewozów transgranicznych jest pierwszym etapem modelowania regionalnego systemu logistycznego; Analiza infrastruktury transportowej i logistycznej na granicach Polski i krajów sąsiadujących oraz ocena współpracy obszarów transgranicznych w rozwoju przewozów osobowych i towarowych pomagają w modelowaniu/ usprawnianiu funkcjonowania regionalnego systemu logistycznego.
The article highlighted the need for continuous monitoring so that the system was not static but; rather complex, flexible and dynamically responsive to changes in the environment. The article includes recommendations for the development for regional authorities. In the article two of these were confirmed: The study of the transport policy of the state in the development of cross-border freight is the first step in modelling the regional logistics system; Analysis of the transport infrastructure and logistics of the Polish border and neighbouring countries and assessing the areas of cross-border cooperation in the development of passenger and freight assisted modelling / improving the functioning of the regional logistics system.
Źródło:
TTS Technika Transportu Szynowego; 2013, 10; 753-763, CD
1232-3829
2543-5728
Pojawia się w:
TTS Technika Transportu Szynowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Psyches iatreion, czyli cieszyńska biblioteka księdza Leopolda Jana Szersznika
Autorzy:
Bogus-Spyra, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33331191.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
library
Cieszyn
Jesuits
Rev. Leopold Jan Szersznik
Cieszyn Silesia
biblioteka
jezuici
ks. Leopold Jan Szersznik
Śląsk Cieszyński
Opis:
Na postawę życiową i zainteresowania naukowe Leopolda Jana Szersznika (1747-1814) wpłynęły zarówno czynniki związane z wychowaniem domowym, jak i edukacja instytucjonalna, na którą składały się: studia filozoficzne w jezuickiej akademii w Ołomuńcu, nowicjat w konwikcie jezuickim w Brnie, studia w Březnicy, a także nauka w akademickim kolegium św. Klemensa w Pradze, następnie w kolegium w Chebie i studia teologiczne w Pradze. W listopadzie 1775 roku L.J. Szersznik zdecydował o powrocie do Cieszyna. Z Czech przywiózł szereg książek, które były podstawą późniejszych zbiorów. Bazę jego wczesnej kolekcji stanowiły dzieła z dziejów Słowiańszczyzny, historii Towarzystwa Jezusowego oraz życia Bohuslava Balbína. Szersznik, który objął posadę profesora w gimnazjum w Cieszynie, postawił sobie za cel powołanie przy szkole biblioteki godnej nowych czasów. Gdy starania o pozyskanie odpowiednich woluminów okazały się nieskuteczne, postanowił oddać do użytku publicznego własne zbiory. Pozwolenie na urządzenie biblioteki nadeszło w 1801 roku i tę datę eksjezuita uznał za początek swej fundacyjnej biblioteki, która została otwarta w 1802 roku i stała się pierwszą publiczną placówką tego typu na terenie ówczesnego Śląska Austriackiego, a także jedną z pierwszych na obszarze obecnych ziem polskich. Do dziś zaliczana jest do najbardziej wartościowych śląskich zbiorów historycznych. Staraniem Szersznika i dzięki jego środkom finansowym zbiory liczące kilkanaście tysięcy woluminów, w tym manuskryptów, zostały odpowiednio zabezpieczone i uporządkowane według dawnego schematu działowego umożliwiającego orientację w księgozbiorze, który ostatecznie podzielono na 27 grup tematycznych i formalnych. Najobszerniejszy był dział poświęcony pracom historyków świeckich. Drugi pod względem wielkości to zbiór dzieł poetów, następnie matematyków i teologów, filozofów, prawników, ekonomistów, przyrodników, gramatyków, geografów. Szersznik zadbał, by zgromadzone woluminy służyły nie tylko jego uczniom, ale i kolejnym pokoleniom oraz by pożytek z nich mieli także przyszli mieszkańcy Cieszyna i goście, którzy zechcą odwiedzić to miejsce. Dzięki założonej fundacji zbiory eksjezuity do dziś stanowią chlubę miasta. Zgromadzone przez Szersznika dzieła to często białe kruki, których na próżno szukać w innych instytucjach. Kolekcja stanowi przykład biblioteki barokowo-oświeceniowej posiadającej oryginalny wystrój wewnętrzny, który do dziś można oglądać w Książnicy Cieszyńskiej. Zgodnie z życzeniem fundatora może służyć nie tylko rozwojowi nauki, ale także leczeniu duszy.
The life attitude and scholarly interests of Leopold Jan Szersznik (1747–1814) were influenced both by factors related to his home upbringing and his institutional education, which consisted of philosophical studies at the Jesuit academy in Olomouc, novitiate at the Jesuit convent in Brno, studies in Březnica, study at the academic college of St Clement in Prague, then at the college in Cheb and theological studies in Prague. In November 1775, L.J. Szersznik decided to return to Cieszyn. From Bohemia he brought back a number of books that were the basis for later collections. The basis of his early collection were works on Slavic history, the history of the Society of Jesus and the life of Bohuslav Balbín. Szersznik, who took a position as a professor at a grammar school in Cieszyn, set himself the goal of establishing a library at the school worthy of the new era. When efforts to acquire suitable volumes proved unsuccessful, he decided to put his own collection into the public domain. Permission to set up a library came in 1801, and the ex-Jesuit considered this date the beginning of his foundation library, which opened in 1802 and became the first public institution of its kind in what was then Austrian Silesia, as well as one of the first in what is now Poland. To this day, it ranks among the most valuable Silesian historical collections. Thanks to Szersznik’s efforts and financial support, the collection of several thousand volumes, including manuscripts, was properly secured and organized according to the old section-based scheme that facilitates orientation in the book collection, which was eventually divided into 27 thematic and formal groups. The most extensive section was devoted to the works of lay historians. The second largest section is the collection of works by poets, followed by mathematicians and theologians, philosophers, lawyers, economists, naturalists, grammarians, geographers. Szersznik made sure that the collected volumes would serve not only his students, but also future generations, and that future residents of Cieszyn and visitors who wish to visit the place would also benefit from them. Thanks to the established foundation, the ex-Jesuit’s collection remains the pride of the town to this day. The works collected by Szersznik are often rarities, which cannot be found in other institutions. The collection is an example of a Baroque-Enlightenment library with original interior design, and can still be revered at the Cieszyn library. According to the founder's will, it can serve not only for the development of science, but also for the healing of the soul.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 120; 63-88
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Incomplete Intelligentsia: Efforts of Folk Teachers to Improve Their Social Status within the Habsburg Monarchy
Autorzy:
Bogus-Spyra, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/601625.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
teachers of people’s schools
intelligentsia
Austrian Silesia
Cieszyn Silesia
teachers’ associations
the process of social modernisation
Opis:
As part of the modernisation process, the authorities of major European countries ascribed to teachers of people’s schools the role of educating the lower strata of society (inhabitants of villages, manual workers, etc.). Similarly, they put this professional group in charge of the realisation of the hidden purpose of state education: shaping subjects so that they would accept the social and political order. Given their required education and the social tasks they undertook, it was assumed folk teachers would be associated with opinion-forming groups and the intelligentsia. However, in fact, for a long time, they were denied belonging to either of these groups. During the long nineteenth century, they had to struggle with a negative reception of their efforts in those circles in which the school and the teacher were perceived as unnecessary institutions. In most regions of Central Europe, for example in Austrian Silesia, thanks to the improvements of the professional competencies of the teachers and their dedication in fulfilling their obligations, both at school and outside it, the teachers and their organisations were successful in changing this perception of them. They were also actively involved in the political activities of various national camps. Nevertheless, in most official institutions, they were not the ones making the most important decisions concerning elementary education. At the same time, however, without their cooperation, none of the educational and social plans would have been implemented in practice.Thanks to their participation in the public life of local communities, especially rural ones, over time they became the new opinion-formers, playing the role of an intelligentsia that works among the people. They were not only elementary education specialists, but also pedagogues, activity-inspirers for the adult inhabitants, and experts in dealing with all kinds of situations and emergency issues.
Źródło:
Acta Poloniae Historica; 2020, 121
0001-6829
Pojawia się w:
Acta Poloniae Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W „mechanizmach swoich czasów”. O napięciach między perspektywą prywatną a ideologiczną w tekstach Jana Szczepańskiego, Jana Wantuły i Józefa Pilcha
“The Mechanisms of Their Times” – the Tensions Between Private and Ideological Perspectives in the Works of Jan Szczepański, Jan Wantuła and Józef Pilch
Autorzy:
Szkaradnik, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/413664.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
autobiografizm
dzienniki
ideologia
Śląsk Cieszyński
Jan Szczepański
Jan Wantuła
Józef Pilch
autobiographism
diaries
ideology
Cieszyn Silesia
Opis:
Temat artykułu stanowią dynamiczne relacje między perspektywą prywatną a ideologiczną, jakie pojawiają się w tekstach socjologa Jana Szczepańskiego oraz bibliofilów i historyków amatorów Jana Wantuły i Józefa Pilcha. Wymienione postacie łączy pochodzenie z ewangelickich rodzin chłopskich z Ustronia na Śląsku Cieszyńskim i więzi rodzinno-przyjacielskie, a zinternalizowane w dzieciństwie wzory kulturowe przejawiają się w ich tekstach i wpływają na treść obydwu perspektyw. Ideologia bowiem jest w artykule rozumiana nie tylko jako doktryna narzucona np. przez władze PRL, lecz jako zespół poglądów służących orientowaniu zbiorowego działania. Z takiego stanowiska autorka przygląda się zarówno dziennikom, wspomnieniom, listom, jak artykułom i esejom bohaterów szkicu, aby udowodnić brak odpowiedniości: zapiski osobiste – perspektywa prywatna, publikacje – ideologiczna. Rozważa najpierw kwestię prawdy diarystyki, cele pisania dzienników oraz zależność ich treści od zamierzonego wykorzystania np. w publikacjach. Szczepański, Pilch i Wantuła nie tylko zawarli w oficjalnych wydawnictwach wizje rzeczywistości niezupełnie zgodne z oficjalną ideologią, ale przede wszystkim w ramach owej ideologii krzewili ideologię przez siebie wybraną. Mobilizowali społeczeństwo do dbania o dobro wspólne przez rzetelną pracę, gospodarność, oszczędność itp., wiążąc te cechy z etosem protestanckim i cieszyńskim. Na koniec autorka wskazuje, jak teksty bohaterów artykułu oraz ich biografie symboliczne są obecnie używane do kształtowania wspólnoty lokalnej w ich rodzinnych stronach.
The subject of this article is the dynamic relations between the private and ideological perspectives which appear in the works of sociologist Jan Szczepański, as well as book-lovers and historians Jan Wantuła and Józef Pilch. The figures were colligated by a background, namely evangelical peasant families in Ustroń in Cieszyn Silesia, and also family ties and friendship. The cultural patterns assimilated by them in childhood are manifested in their texts and influence the character of the perspectives mentioned. In this article an ideology is understood not only as a doctrine imposed, for example, by the Polish People’s Republic’s authorities, but as a combination of beliefs serving to orient collective activities. From this viewpoint the article explores the diaries, memoirs, letters, articles and essays of this study’s heroes to show the lack of an connective thread in the paradigm: personal notes – private perspective; publications – ideological perspective. Firstly, the article examines the question of diaries’ truth, the aims of journal writing, as well as the dependence of its content on planned uses, including in publications. Szczepański, Pilch and Wantuła not only offered visions of reality contained in official publications which were not completely in line with the official ideology, but above all as part of this ideology they promoted an ideology chosen by them. That is, they mobilized the society to care for the common good by means of solid work and thriftiness, what they associated with their Protestant and Cieszyn Silesia ethos. Then the article demonstrates how the texts of this article’s heroes and their symbolic biographies are being used to shape the local community in their homeland at the present time.
Źródło:
Przegląd Socjologiczny; 2015, 64, 4; 83-101
0033-2356
Pojawia się w:
Przegląd Socjologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Włoskie migracje zarobkowe w XIX wieku w świetle metryk z przemysłowej części Śląska Cieszyńskiego
Italian Economic Migration to Industrial Parts of Cieszyn Silesia at the Turn of the Century: A Study of Parish Registers
Autorzy:
Żagan, Władysław M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/516807.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie
Opis:
Ethnic groups other than Poles and Czechs are seldom mentioned when discussing the history of Cieszyn Silesia. This article concerns Italians, who were also an integral part of the socio-cultural fabric of the region. Italian migration to Cieszyn Silesia still continues to be largely underresearched. This text does not attempt to exhaust the topic, since it concerns the industrial part of the region, and is limited to a specific timeframe. The article consists of two parts. The theoretical part contains a summary of the general history of Italian migration (i.a. to the Ostrava-Karviná Basin), as well as basic information about the causes of mass migration from Italy at the turn of the century. The second part contains information about specific Italian families who settled in Cieszyn Silesia. This study is mostly based on data from parish registers from parishes in Karviná, Fryštát, Doubrava and Polish Ostrava. It is therefore an overview of information available in parish registers, and may constitute a starting point for further research on Italian migration to Cieszyn Silesia.
Źródło:
Pamiętnik Cieszyński; 2016, 21; 127-143
0137-558X
Pojawia się w:
Pamiętnik Cieszyński
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Środowisko rodzinne a poczucie tożsamości osób w wieku późnej dorosłości na przykładzie Śląska Cieszyńskiego
Autorzy:
Jas, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/614755.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
family
identity
people in late adulthood
Cieszyn Silesia
rodzina
tożsamość
osoby w wieku późnej dorosłości
Śląsk Cieszyński
Opis:
The aim of the following study is to pay attention to a family role and importance in creating an identity of people in their late adulthood. In Cieszyn Silesia family used to be and still is a significant issue in citizens’ lives. It is considered as a place of upbringing, intergenerational contacts, source of tradition, values transmission and creation of children’s and youth identity and people in late adulthood as a result. Family life becomes an engine for taking up diverse activity by people in late adulthood. It leads the elderly to entrenchment of existing identity and considering themselves in some new perspectives.
Celem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi na rolę rodziny w kształtowaniu tożsamości osób w wieku późnej dorosłości. Na Śląsku Cieszyńskim rodzina zajmowała i zajmuje znaczące miejsce w życiu mieszkańców. Jest miejscem wychowania, kontaktów międzypokoleniowych, źródłem tradycji, transmisji wartości oraz kształtowania tożsamości dzieci i młodzieży, a także osób w wieku późnej dorosłości. Życie rodzinne staje się dla osób w wieku późnej dorosłości motorem, który napędza do podejmowania wielostronnej aktywności, a ta z kolei przyczynia się do ugruntowania istniejącego już poczucia tożsamości lub postrzegania własnej osoby w nowych kategoriach.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2019, 32, 2
0867-2040
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ekumenizm na Śląsku Cieszyńskim z perspektywy końca XX stulecia i początku XXI wieku
Ecumenism in Cieszyn Silesia seen from the perspective of the end of 20th century and the beginning of 21st century
Autorzy:
Budniak, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/950426.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Śląsk Cieszyński
diecezja bielsko-żywiecka
ekumenizm
inicjatywy ekumeniczne
Kościół katolicki
Kościół ewangelicko-augsburski
cieszyn silesia
bielsko-żywiec diocese
ecumenism
ecumenic
initiatives
roman catholic church
evangelical church of the augsburg
confession
Opis:
Over the years from 16th century up to our times, Protestants, Catholics and Jews lived peacefully together in the region of Cieszyn Silesia. At the beginning of the third millenium one can follow the words of the Swiss Reformed theologian, Karl Barth, that “although we believe otherwise, we don’t belive in another God”. According the the words everybody’s religion and values must be respected. Cieszyn Sliesia has always been associated with everything what is Christian. For centuries it has been the cradle of faith and the love for God. Cieszyn, as the capital of the region, is a town in which ecumenism – not the theological, but the everyday, practical one – makes sense of people’s lives. Due to historical conditions, this land was rich in clergy and lay people for whom the welfare of other human beings, help for those in need, the social, economical and intellectual developement of the capital town were matters of overriding importance. Today – tradition, history, cultural and intellectual heritage connected with this town speak clearly to everybody. The inhabitants of this land value in a really special way the great gift of unity which was given to them in the spirit of God’s love. No social or cultural activity is impossible here thanks to the true engagement of Catholics and Protestants who are motivated by the idea of developement of this magic place. In Cieszyn Silesia, where “ecumenism is the matter of social life”, the ecumenical awarness is more and more promoted. It can easily be said that the region, in terms of its ecumenical activity in all its dimensions (spiritual, intellectual, pastoral and practical), could be a guiding light for Europe.
Źródło:
Rocznik Teologii Katolickiej; 2015, 14, 2
1644-8855
Pojawia się w:
Rocznik Teologii Katolickiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poczucie tożsamości osób w wieku późnej dorosłości na przykładzie południowej części pogranicza polsko-czeskiego
Autorzy:
Jas, Katarzyna Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/606545.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
identity
people in their late adulthood
Cieszyn Silesia
borderline
tożsamość
osoby w wieku późnej dorosłości
Śląsk Cieszyński
pogranicze
Opis:
Identity is created throughout the whole life of a person, however, after sixties self-perceptions undergoes significant metamorphosis. At the stage of development, a human being searches for contacts with another person, finds aspects in common, things which may connect, and uniqueness and otherness of a person are moved to the background. The research and deliberating about the issue of identity creation are based on distinguishing aspects whichare identical and those which are different. The study is a statement of a research conducted in Cieszyn and Czech Cieszyn – the southern part of Polish – Czech borderline. Quantity and quality strategies were used as complimentary ones. The aim of deliberating was to know the sense of identity among people in their late adulthood who reside Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia. The results of research conducted allow to notice similarities and differences in sense of identity declarations amongpeople in their late adulthood who live in Cieszyn and Czech Cieszyn. Identity creation is a long-term process, time-consuming, contemplative, with elements of inner retrospection. People in their late adulthood develop their sense of identity against the background of differenced which are noticed in their childhood, adolescence, youth, and adulthood.
Tożsamość kształtuje się przez całe życie jednostki, jednak po 60. roku życia postrzeganie samego siebie ulega znaczącym przeobrażeniom. Na tym etapie rozwoju człowiek szuka kontaktów z drugą osobą, odnajduje to, co wspólne, co łączy, na dalszy plan schodzi niepowtarzalność i odmienność jednostki. Badania oraz rozważania nad problemem kształtowania się tożsamości bazują na dokonaniu rozróżnienia między tym, co identyczne a tym, co odmienne. Opracowanie jest komunikatem z badań przeprowadzonych w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie – południowej części pogranicza polsko-czeskiego. Strategia ilościowa i jakościowa zastosowano jako komplementarne względem siebie. Celem podjętych rozważań było poznanie poczucia tożsamości osób w wieku późnej dorosłości żyjących w polskiej oraz czeskiej części Śląska Cieszyńskiego. Wyniki przeprowadzonych badań pozwalają dostrzec podobieństwa i różnice w deklaracjach poczucia tożsamości osób w wieku późnej dorosłości żyjących w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie. Kształtowanie się tożsamości to proces długotrwały, czasochłonny, refleksyjny z elementami wewnętrznej retrospekcji. Osoby w wieku późnej dorosłości kształtują swoje poczucie tożsamości na tle różnic, które dostrzegają w okresie dzieciństwa, adolescencji, młodości oraz dojrzałości.
Źródło:
Lubelski Rocznik Pedagogiczny; 2019, 38, 4
0137-6136
Pojawia się w:
Lubelski Rocznik Pedagogiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poczucie tożsamości narodowej osób w wieku późnej dorosłości żyjących w polskiej i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego
Autorzy:
Jas, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1040393.pdf
Data publikacji:
2020-06-24
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
tożsamość narodowa
osoby w wieku późnej dorosłości
Śląsk Cieszyński
national identity
people in their late adulthood
Cieszyn Silesia
Opis:
W artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczące poczucia tożsamości osób w wieku późnej dorosłości żyjących w polskiej i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego. Rozważania dotyczą szczególnego regionu ze względu na jego zróżnicowanie religijne, kulturowe, a także tradycje kształtowania wielokulturowej tożsamości. W opracowaniu ukazano wieloaspektowość pojęcia tożsamość, które rozwijane jest na gruncie filozofii, psychologii i socjologii. Tożsamość to konstrukt, który łączy elementy indywidualnego systemu wartości z wartościami danej grupy, do której jednostka należy, świadome uczestnictwo w życiu grupy regionalnej, narodowej, europejskiej i globalnej przyczynia się do kształtowania się poczucia tożsamości osób w wieku późnej dorosłości. Wyniki przeprowadzonych badań własnych wskazują, że osoby żyjące w polskiej i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego wykazują silne więzi z narodem.
The paper presents the results of research into the sense of identity in people in late adulthood living in the Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia. The discussion concerns a region which is special due to its religious and cultural diversity as well as traditions of forming multicultural identity. The paper presents the multi-faceted concept of identity, which is developed on the basis of philosophy, psychology and sociology. Identity is a construct which combines an individual system of values with the values of a group which an individual belongs to. A conscious participation in the life of a regional, national, European and global group contributes to forming the sense of identity in people in their late adulthood. The study results show that people in their late adulthood, who live in the Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia, have strong bonds with their nations.
Źródło:
Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne; 2020, 10, 1; 137-156
2450-4491
Pojawia się w:
Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O historykach i folklorystach z drugiej strony Olzy
On historians and folklorists from the other side of the Olza river
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2058034.pdf
Data publikacji:
2020-12-18
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Zaolzie
Śląsk Cieszyński
Polski Związek Kulturalno -Oświatowy
„Biuletyn Ludoznawczy”
Cieszyn Silesia
the Polish Cultural-Educational Union
Biuletyn Ludoznawczy
Opis:
Recenzowana książka dotyczy 50 -letniej działalności Sekcji Folklorystycznej (później przekształconej w Sekcję Ludoznawczą) i Sekcji Historii Regionu Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Pozycja jest skierowana głównie do osób zainteresowanych Zaolziem, ale niektóre teksty mogą zostać wykorzystane jako materiał uzupełniający przez badaczy podejmujących szersze zagadnienia, jak np. funkcjonowanie stowarzyszeń mniejszości narodowych w krajach komunistycznych czy „oddolne” wizje historii regionalnej.
The reviewed book details the fifty-year-long activity of the Folkloristic Section (Sekcja Folklorystyczna) (later transformed into the Ethnological Section [Sekcja Etnograficzna]) and the Regional History Section of the Polish Cultural-Educational Union (Polski Związek Kulturalno-Oświatowy). It is aimed mainly at persons interested in the region of Zaolzie, yet some of the texts may also be referred to as a supplementary material by researchers undertaking broader subjects, such as the operation of national minorities’ associations in communist states, or “from below” visions of regional history.
Źródło:
Wieki Stare i Nowe; 2020, 15, 20; 178-181
1899-1556
2353-9739
Pojawia się w:
Wieki Stare i Nowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działania Armii Czerwonej na Śląsku Cieszyńskim wiosną 1945 roku a kwestia powojennej przynależności państwowej Zaolzia
Red Army Actions in Cieszyn Silesia in the Spring of 1945 and the Question of Post-War National Affiliation of Zaolzie
Autorzy:
Kasztura, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/516699.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie
Opis:
Soviet troops of the 4th Ukrainian Front reached the borders of Cieszyn Silesia as early as late January of 1945. After fierce battles in February and March, the first half of April saw favourable conditions for the 1st Guards Army to crush the German defense, cross the Vistula and Olza rivers, and invade Zaolzie. The Soviet command however did not take advantage of that opportunity. The author posits that the decision not to invade was not informed by military factors, but rather by political considerations. The Polish-Czechoslovak dispute over the Zaolzie region, which was raging since World War I, would be easier to settle in conditions more favourable to the Soviets – namely after a definitive cessation of hostilities. The Nazi occupation effectively prevented the Polish majority of Zaolzie from seizing power and rejoining their motherland. Therefore, in April 1945 the Soviet command did not actively support an advance towards Skoczów and Cieszyn. An analysis of documents from various levels of command of the 1st Guards Army shows that Soviet forces operating in Cieszyn Silesia and the Żywiec Beskids (between Ochaby on the Vistula river and Koniaków in the Silesian Beskids) were being systematically reduced in order to strengthen other sections of the front. The 127th Light Mountain Rifle Corps, before it was withdrawn from the area and moved to the Moravian town of Ostrava on April 29th, did not advance from their foothold in Ochaby on the left bank of the Vistula towards the west, but rather used the majority of their forces to conduct attacks on their southern flank, in the direction of Nierodzim, Lipowiec, and the Brennica valley. Independent flamethrower battalions, which as early as April 7th 1945 occupied convenient positions on the edge of Ustroń and Koniaków, were withdrawn from the areas they captured. The army leadership made a similar decision regarding the relieving forces – subunits of the 69th Mountain Rifle Brigade of the 127th Light Mountain Rifle Corps. It was not until May 1st that Soviet troops moved from their positions near the Vistula towards Zaolzie, after the Germans began their final withdrawal from Cieszyn Silesia, an area which they occupied since the early days of World War II.
Źródło:
Pamiętnik Cieszyński; 2016, 21; 107-125
0137-558X
Pojawia się w:
Pamiętnik Cieszyński
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza obiektów związanych z monastycyzmem powstałych do 1939 roku na Śląsku Cieszyńskim i w Księstwie Opawskim
Analysis of objects related with monasticism caused until the year in 1939 in Cieszyn Silesia and the Dutchy of Troppau
Autorzy:
Uherek-Bradecka, B
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/115337.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach
Tematy:
klasztor
architektura
społeczne oddziaływanie
funkcja
monastery
architecture
function
social interaction
Opis:
Artykuł porusza problem badań historycznych architektury klasztorów w regionie Śląska Cieszyńskiego i Księstwa Opawskiego. Sednem rozważań jest analiza obejmująca szeroko pojętą architekturę zakonów, powstającą na wybranym obszarze, od zarania dziejów do 1939 roku oraz wpływ jaki mają jej funkcje dodatkowe (świeckie), bardzo często uzupełniające program funkcjonalny klasztorów. Analizy pozwoliły na stworzenie typologii obiektów oraz określenie funkcji uzupełniających, które wraz z upływem czasu zajmują coraz więcej miejsca w prezentowanych obiektach. Poruszają także pomijaną do tej pory problematykę społecznego oddziaływania obiektów zakonnych.
The article discusses the problem of historical research architecture of monasteries in the regionof Cieszyn Silesia and the Duchy of Opava. The core considerations , an analysis of the wider architecture of orders arising on the selected area since the beginning of 1939 and the impact to its additional functions ( secular ), very often complementary functional program monasteries. Analysis allowed us to create a typology of objects and determine the function of supporting that with the passage of time take up more and more space in the presented objects. They also touch upon so far neglected the issue of the social impact of religious objects.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach; 2013, 5; 7-16
2082-7016
2450-5552
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Herczawa-Hrčava: najbardziej czeska czy najbardziej pragmatyczna wieś na Zaolziu?
Herczawa-Hrčava: the most Czech or the most pragmatic village in Zaolzie?
Autorzy:
Siwek, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1628065.pdf
Data publikacji:
2021-05-14
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Herczawa
Hrčava
Cieszyn Silesia
joining to Czechoslovakia
railways in Beskidy Mts.
Śląsk Cieszyński
przyłączenie do Czechosłowacji
kolej w Beskidach
Opis:
Artykuł jest poświęcony Herczawie (po czesku Hrčava), jedynej gminie, która podczas czesko-polskiego konfliktu o Śląsk Cieszyński w latach 1919–1920 została przez międzynarodowy arbitraż Rady Ambasadorów przyznana Polsce, ale skutecznie zabiegała o zmianę decyzji i o przyłączenie do Czechosłowacji. Jej mieszkańcy nie byli przy tym etnicznymi Czechami ani nie ulegali czeskim wpływom kulturowym w szkole czy w kościele. Na podstawie tekstu petycji, którą miejscowa ludność umotywowała swoje życzenie, można się przekonać, że zasadnicze znaczenie miały dla niej powody gospodarcze, przede wszystkim komunikacyjne. Ponieważ Herczawa jest jedną z najodleglejszych wiosek w sercu Beskidów, połączenie komunikacyjne ze światem miało dla niej zasadnicze znaczenie. Jej mieszkańcom chodziło o zachowanie łączności z miastem powiatowym Jabłonkowem przyznanym ostatecznie Czechosłowacji oraz o możliwość korzystania z połączenia kolejowego na terenie Słowacji, które mieściło się najbliżej. Kiedy do przesunięcia granicy faktycznie doszło i Herczawa została przyłączona do Czechosłowacji, prawie wszyscy jej mieszkańcy deklarowali odtąd narodowość czeską, choć nadal posługują się dialektem polsko-śląskim.
Topic of the paper is Herczawa (in Czech Hrčava), only one village in Cieszyn Silesia, that tried hard to join itself to Czechoslovakia during the Czech-Polish conflict of Cieszyn Silesia (1919–1920). Local inhabitants were not ethnic Czechs and they were not influenced by the Czech culture in a school or in a church. The text of their petition for joining to Czechoslovakia is an evidence, that their motivation was predominantly economic, with communication demands as the first. It was the most remote village in the heart of the Beskydy Mts. and so communication with the rest of the world was crucial. Their inhabitants tried to keep connection with their district centre town Jablunkov (assigned eventually to Czechoslovakia) and a chance to use railways at the territory of Slovakia, that was surprisingly the closest. After successful shift of the new border and joining Herczawa to Czechoslovakia, their population have started to declare Czech ethnicity till now, in contrary of speaking Polish-Silesian dialect.
Źródło:
Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna; 2021, 54; 183-192
2353-1428
Pojawia się w:
Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kłodowie z Puńcowa koło Cieszyna od XVIII do początku XX wieku
The Kłoda Family from Puńców near Cieszyn from 18th Century to the Beginning of the 20th Century
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2052182.pdf
Data publikacji:
2014-12
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
history of Cieszyn Silesia
genealogy of peasant families
Puńców
the Kłoda family
historia Śląska Cieszyńskiego
genealogia rodzin chłopskich
rodzina Kłodów
Opis:
The Kłoda family was a peasant family most likely originating from Końska in Cieszyn Silesia. In the 40s of the 18th century they settled down in Puńców. Jan (1715–1790) and Paweł (1721–1796) as the first of the family purchased the land in the village of Puńców. The following article presents 120 biographies of the Kłoda family members, additionally discussing the issue of their ethnic and language membership. The Kłoda family were Polish speaking peasants, and in the second half of the 19th century they were in the zone of the influence of the Polish national movement. The movement was supported, among others, by Andrzej Kłoda (b.1816), the owner of the farm no.50 in Puńców. His grandson, Paweł (1879-1968), belonged to Polish associations. After the collapse of the Austro-Hungarian Empire in 1918, he actively worked for the family village to join the reborn Poland, he was the author of the slogan: “There’s no Poland without Puńców”. The collected material can be used, inter alia, in the study on naming peasants within Cieszyn Silesia, their mobility and property status.
Kłodowie byli rodziną chłopską, wywodzącą się najprawdopodobniej z Końskiej na Śląsku Cieszyńskim. W latach 40. XVIII wieku osiedlili się w Puńcowie. Jan (ok. 1715-1790) i Paweł (1721-1796) jako pierwsi z rodu nabyli grunty w tejże miejscowości. Artykuł przedstawia 120 biogramów Kłodów z Puńcowa, dodatkowo rozważa zagadnienie ich przynależności etnicznej i językowej. Kłodowie byli polskojęzycznymi chłopami, a w drugiej połowie XIX wieku znaleźli się w strefie oddziaływania polskiego ruchu narodowego. Popierał go m.in. Andrzej Kłoda (ur. 1816), właściciel gospodarstwa w Puńcowie nr 50. Jego wnuk Paweł (1879-1968) należał do polskich stowarzyszeń. Po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej w 1918 roku działał na rzecz przyłączenia rodzinnej wioski do odrodzonego państwa polskiego, był nawet twórcą hasła: „Nie ma Polski bez Puńcowa”. Zebrany materiał można wykorzystać m.in. w badaniach nad imiennictwem chłopów na Śląsku Cieszyńskim, ich mobilnością i pozycją majątkową.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2014, 2, 2; 116-157
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Upodmiotowienie ucznia w kontekście ewangelickiej edukacji religijnej
The empowerment of a learner in the context of Evangelical religious education
Autorzy:
Gnat, Karina Sabina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1956041.pdf
Data publikacji:
2019-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
upodmiotowienie ucznia
Śląsk Cieszyński
ewangelicka edukacja religijna
edukacja międzykulturowa
empowering of the student
Cieszyn Silesia
Evangelical religious education
intercultural education
Opis:
Problematyka artykułu dotyczy sfery upodmiotowienia ucznia w ewangelickiej edukacji religijnej w szkołach ponadpodstawowych na terenie Śląska Cieszyńskiego. Podejmuję tematykę edukacji podmiotowej, która umożliwia pedagogom religii i uczniom wspólne poszukiwanie wartości, sensu życia i dochodzenie do prawdy. Podmiotowo kreowana przestrzeń edukacyjna winna wspierać dochodzenie jednostki do pełnej autonomii i autentyczności, do pełnej tożsamości. W przestrzeni wolności dokonuje się również odkrywanie potencjonalności jednostki ludzkiej, która podejmuje twórczą aktywność na drodze do pełnej i świadomej samorealizacji w świecie. Osoba – podmiot zmierza ku pełnej dojrzałości, przejmując odpowiedzialność za siebie i swoje wybory.
The issue of the article concerns the sphere of empowering the student in Evangelical religious education in secondary schools in Cieszyn Silesia. I undertake the issue of subject education, which enables religion educators and students to search for values, the meaning of life and reaching the truth. The subjectively created educational space should support the individual’s investigation into full autonomy and authenticity, to full identity. In the space of freedom, one also discovers the potential of the human individual who undertakes creative activity on the path to full and conscious self-fulfillment in the world. The person – the subject is moving to full maturity, taking responsibility for themselves and their choices.
Źródło:
Edukacja Międzykulturowa; 2019, 10, 1; 254-266
2299-4106
Pojawia się w:
Edukacja Międzykulturowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rekonstrukcja XIX-wiecznej mapy muzycznych tradycji polskojęzycznych ewangelików
Reconstructing the map of 19th-century music traditions among Polish-speaking Protestants
Autorzy:
Nawrocka-Wysocka, Arleta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408355.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
ewangelicyzm
kancjonał
luteranie
chorał luterański
Mazury Pruskie
Śląsk Cieszyński
Słowińcy
Protestantism
hymnbook
Lutherans
Lutheran chorale
Prussian Masuria
Cieszyn Silesia
Slowinzen
Opis:
W badaniach tradycji muzycznych polskich ewangelików kategoria pogranicza jest bardzo pomocna i nośna. Ze względu na rozmieszczenie geograficzne i uzależnienie polityczne społeczności te, mimo iż starały się utrzymywać lokalną tradycję pozostawały pod dużym wpływem kultury oficjalnej. Na XIX-wiecznej mapie tradycji polskich ewangelików takich społeczności występowało całkiem sporo – kilka z nich uległo dezintegracji i zanikowi. Wykorzystując wyniki najnowszych badań historyków, etnografów i religioznawców, a także informacje zgromadzone podczas kwerend źródłowych autorka podejmuje w artykule próbę nakreślenia XIX-wiecznej mapy tradycji polskich ewangelików. Na mapie oprócz społeczności lepiej znanych, jak ewangelicy ze Śląska Cieszyńskiego czy społeczność ewangelicka z Mazur Pruskich zostali umieszczeni również ewangelicy Pomorza Zachodniego (tak zwani Słowińcy), „zapomniany” lud z południowej Wielkopolski, ewangelicy z Dolnego i Górnego Śląska oraz z Królestwa Polskiego. Opracowanie  naświetla takie problemy jak: przenikanie kultur narodowych (niemieckiej i czeskiej zwłaszcza), wzajemne wpływy pomiędzy rozproszonymi społecznościami ewangelickimi, oraz postrzeganie tych społeczności przez duchownych i władze Kościoła. Muzyczne tradycje rozumiane są jako zwyczaje towarzyszące śpiewom religijnym oraz repertuar propagowany przez lokalne śpiewniki. W artykule zagadnienia te, jak również lokalny styl wykonawczy omówione są bardzo ogólnie, gdyż szczegółowa analiza zawartości poszczególnych śpiewników i porównanie zachowanych zapisów melodycznych wymaga osobnego opracowania. Ze względu na niesymetryczność zachowanych źródeł, dokładna rekonstrukcja mapy tradycji nie jest możliwa. W artykule przedstawiono jednak po raz syntetyczny obraz poszczególnych społeczności luterańskich obejmujący elementy uniwersalne i istotne cechy wyróżniające.
The category of the frontier is very helpful and popular in the study of the Polish Protestant music traditions. Owing to their geographic location and political dependencies, these communities – though striving to cultivate their local traditions – were under the strong influence of official culture. The map of Polish 19th-century Protestant music traditions shows many such communities, though several of them later disintegrated and disappeared. On the basis of most recent research undertaken by historians, ethnographers and specialists in religious studies, as well as information collected during source surveys, the author attempts to draw a map of Polish 19th-century Protestant traditions. Apart from well-known communities, such as those found in the Těšín (Pol. Cieszyn) region in Silesia and in Masuria (part of Prussia at that time), the map also includes Western Pomerania (the so-called Slowinzen in German, Słowińcy in Polish), the ‘forgotten folk’ of southernGreater Poland, the Protestants of the Lower and Upper Silesia, as well as of the (Congress) Kingdom of Poland. The article discusses such issues as the interpenetration of national cultures (especially German and Czech with the local one), mutual influences among the widely scattered Protestant communities, and the perception of those communities by the clergy and by the Church authorities. Music traditions are understood here as the customs that accompany religious song performances and the repertoire promoted in the local hymnbooks. I discuss these topics (as well as local performance styles) in very general terms, since a detailed analysis of the hymnbook contents and comparison of the preserved (notated) melodies calls for a separate study. The sources have been preserved to a different extent in different places, which makes a precise reconstruction of the map of traditions largely impossible. What this paper therefore attempts to do is to provide a synthetic picture of the various Lutheran communities, their universal as well as specifically local qualities.
Źródło:
Muzyka; 2019, 64, 2; 70-88
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spuścizna Karola Kiebel Kobarskiego jako źródło do dziejów, organizacji i działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Cieszynie
The legacy of Karol Kiebel Kobarski as source material for history, organization and activities of "Sokół" Gymnastic Society in Cieszyn
Autorzy:
Laskowska, Agnieszka
Hajewski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11364332.pdf
Data publikacji:
2020-10-30
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Karol Kiebel Kobarski
spuścizna
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Śląsk Cieszyński
polska myśl narodowa
archival legacy
”Sokół” Gymnastic Society
Cieszyn Silesia
Polish national thought
Opis:
Karol Kiebel Kobarski był działaczem polskich organizacji społecznych na Śląsku Cieszyńskim. Jako naczelnik miejscowego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” zorganizował drużyny sokole, z których podczas I wojny światowej powstał Legion Śląski. Była to formacja bojowa walcząca u boku armii austro-węgierskiej na froncie wschodnim. Za swą działalność w latach II wojny światowej został aresztowany i osadzony przez Niemców w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Spuścizna dokumentacyjna Kobarskiego przechowywana jest w Archiwum Państwowym w Katowicach Oddział w Cieszynie oraz w Książnicy Cieszyńskiej. Są to pamiętniki, fotografie, mapy, druki ulotne, odznaczenia. Artykuł omawia strukturę i zawartość tej spuścizny oraz analizuje ją jako źródło do kształtowania się polskiej myśli narodowej na Śląsku Cieszyńskim. Działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” sprowadzała się do budowania i utrwalania postaw patriotycznych oraz wzmacniania poczucia odrębności narodowej Polaków. Gromadząc materiały dotyczące tej organizacji Kobarski zebrał źródła ilustrujące metody i sposoby pracy nad kształtowaniem polskiej świadomości narodowej. Ten ogromny wysiłek edukacyjno-wychowawczy odbywał się na płaszczyźnie sportowej, kulturalnej i politycznej. Kształtowanie się polskiej myśli narodowej na Śląsku Cieszyńskim pociągnęło za sobą narodową emancypację i doprowadziło do włączenia jego części do niepodległej Polski.
Karol Kiebel Kobarski was an activist of Polish social organizations in Cieszyn Silesia. As the head of the local ‘nest’ of the ”Sokół” [literally: Falcon] Gymnastic Society, he organized Falcon Teams, which subsequently were transformed into the Silesian Legion during the First World War. It was a combat formation fighting alongside the Austro-Hungarian army on the Eastern front. As a result of his activity during World War II he was arrested and imprisoned in Nazi concentration camps by the Germans. Kobarski’s documentary legacy is stored in Cieszyn Branch of the State Archives in Katowice and in Cieszyn Library. It includes memoirs, photographs, maps, ephemeral prints and distinctions. The article discusses the structure and content of this legacy and analyses it as a source material for history of shaping Polish national thought in Cieszyn Silesia. The activities of the ”Sokół” Gymnastic Society came down to building and consolidating patriotic attitudes and strengthening the sense of national identity of Poles. By collecting materials concerning this organization, Kobarski collected sources illustrating methods and ways of working on shaping Polish national awareness. This enormous educational and upbringing effort had taken place in sports, cultural and political dimensions. The formation of Polish national thought in Cieszyn Silesia entailed national emancipation and led to partial incorporation of Cieszyn Silesia into sovereign Poland.
Źródło:
Miscellanea Historico-Archivistica; 2020, 27; 167-180
0860-1054
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Śmierć kapitana Cezarego Hallera
The death of capt. Cezary Halller
Autorzy:
Korbel, Daniel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2052563.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
Tematy:
Poland-Czechosovakia War
Cieszyn Silesia or Teschen Silesia
Cezary Haller
Józef Haller
wojna polsko-czechosłowacka
Śląsk Cieszyński
Cieszyn
kpt. Cezary Haller
gen. Józef Haller
Opis:
The Czechoslovak-Polish War, which lasted 8 days (January 23-30, 1919), is still unknown to the majority of the public. Capt. Cezary Haller, younger brother of General Jozef Haller, remains one of the few figures more widely known or even "associated" with this battle. The circumstances of his death, despite available archival documents and publications discussing them, still remain a field for speculation and manipulation of historical facts. The false myth repeated for 100 years about the killing of this Polish officer by Czechoslovak soldiers is part of the lack of knowledge about this war. This article will be another attempt to deflate this issue and at the same time to familiarize readers with the most probable course of the battle of Zebrzydowice and Kończyce Małe on January 26, 1919. It will also be an opportunity to once again draw attention to the fact that Captain Cezary Halller was not killed or killed but died on the battlefield. The death of Capt. Cezary Halller also became an important symbol of the fight for Polishness of Cieszyn Silesia, and popularization of the history of his heroic deed will allow to recall many other often nameless heroes of the fight for independence of the Republic of Poland.
Wojna czechosłowacko-polska, która trwała 8 dni (23-30 stycznia 1919 r.), jest nadal nieznana dla większości społeczeństwa. Kpt. Cezary Haller, młodszy brat gen. Józefa Hallera, pozostaje jedną z nielicznych postaci bardziej znanych, a nawet „związanych” z tą bitwą. Okoliczności jego śmierci, mimo dostępnych dokumentów archiwalnych i omawiających je publikacji, nadal pozostają polem do spekulacji i manipulacji faktami historycznymi. Fałszywy mit powtarzany przez 100 lat o zabiciu tego polskiego oficera przez żołnierzy czechosłowackich jest częścią braku wiedzy o tej wojnie. Artykuł ten jest kolejną próbą przybliżenia czytelnikom najbardziej prawdopodobnego przebiegu bitwy pod Zebrzydowicami i Kończycami Małymi w dniu 26 stycznia 1919 r. Jest to także okazja do ponownego zwrócenia uwagi na fakt, że kpt. Cezary Halller nie został zabity, ale zginął na polu bitwy. Śmierć kpt. Cezarego Halllera stała się także ważnym symbolem walki o polskość Śląska Cieszyńskiego, a popularyzacja historii jego bohaterskiego czynu pozwoli przypomnieć sobie wielu innych, często bezimiennych bohaterów walki o niepodległość Rzeczypospolitej.
Źródło:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny; 2021, 24; 19-55
1505-0181
Pojawia się w:
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Lesser Poland version of Silesian folk costume. Attitudes towards the Cieszyn folk costume displayed by regionalists east of the Biała River in the 21st century
Małopolska wersja stroju śląskiego. Postawy wobec stroju cieszyńskiego wśród regionalistów po prawej stronie rzeki Białej w XXI w.
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/46177973.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
folk costume
heritage
Lesser Poland
Cieszyn Silesia
borderlands
Lutherans
strój ludowy
dziedzictwo kulturowe
Małopolska
Śląsk Cieszyński
pogranicze
luteranie
etnologia i antropologia kulturowa
Opis:
The Cieszyn folk costume, also referred to as the Silesian or the Valachian costume, is an important element of the cultural heritage of Cieszyn Silesia. It has been analysed in many academic and popular publications, both in terms of its material aspect and its role within the society. Thus far, however, authors focused on the region of Cieszyn Silesia in its historical borders, while in the early 20th century the Cieszyn folk costume could also be seen in what is now the Bestwina, Wilamowice and Brzeszcze communes, historically belonging to the region of Lesser Poland. Nowadays, it is worn for church ceremonies, as well as by members of folk dance and song ensembles and Rural Housewives Associations from the area. In some localities, there have been initiatives to replace the Cieszyn folk costume with others, e.g. the so-called lachowski (Lachy) attire, which used to be worn in the region and is associated with the cultural heritage of western Lesser Poland. The aim of this article is to analyse the various attitudes towards the Cieszyn folk costume as part of the heritage of western Lesser Poland. Some see it as a source of pride, others, as unwanted heritage. The analysis is based on interviews with local activists coupled with field observation and examination of photographic documentation available on the Internet.
Strój cieszyński, zwany też śląskim lub wałaskim, jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Śląska Cieszyńskiego. Poświęcono mu sporo miejsca w publikacjach naukowych i popularnonaukowych, zarówno jego sferze materialnej, jak i jego funkcjonowaniu w społeczności. Dotychczasowi autorzy opracowań skupiali się jednak na regionie Śląska Cieszyńskiego w jego historycznych granicach. Tymczasem strój cieszyński na początku XX w. przenikał na tereny obecnych gmin Bestwina, Wilamowice i Brzeszcze, które leżą na terenach historycznej Małopolski. Współcześnie jest noszony podczas uroczystości kościelnych oraz przez zespoły regionalne i koła gospodyń wiejskich na tym terenie. W niektórych miejscowościach pojawiają się inicjatywy jego wyrugowania na rzecz innych strojów, np. „lachowskiego”, który dawniej występował na tym obszarze i jest kojarzony z dziedzictwem kulturowym zachodniej Małopolski. Celem tego artykułu jest analiza różnych postaw wobec stroju cieszyńskiego jako dziedzictwa mieszkańców zachodniej Małopolski. Dla jednych jest on powodem do dumy, dla innych dziedzictwem niechcianym. Analiza opiera się na wywiadach z miejscowymi działaczami oraz na obserwacji terenowej i analizie dokumentacji fotograficznej dostępnej w Internecie.
Źródło:
Łódzkie Studia Etnograficzne; 2024, 63; 237-258
2450-5544
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Etnograficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O kształtowaniu kulturowego oblicza cieszyńskiej ziemi
On shaping the cultural face of the Cieszyn land
Autorzy:
Kadłubiec, Karol Daniel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015759.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Cieszyn Silesia and its history
cultural and trade routes
monastic and princely settlements
artisans and job seekers as cultural carriers
shaping Cieszyn tradition
Opis:
The article addresses the following topics: Cieszyn Silesia and its location at the crossroads of the most important trade and cultural routes, and their cultural significance, monastic and princely settlement; Vlachs as carriers of linguistic and cultural influences; the migration of the natives of Cieszyn motivated by the need to find work; the contacts of Cieszyn craftsmen with the neighboring regions and the consequences of these contacts in the sphere of cultural tradition.
Źródło:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa; 2021, 12; 13-31
2353-9658
Pojawia się w:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wacławikowie – ród chłopskich „zapiśnikarzy” ze Śląska
The Wacławik Family – the Family of Peasant Folk Writers from Silesia
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28887345.pdf
Data publikacji:
2022-12
Wydawca:
Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Tematy:
Cieszyn Silesia
peasants
genealogy
history of Silesia
18th century
19th century
Śląsk Cieszyński
chłopi
genealogia
historia Śląska
XVIII wiek
XIX wiek
Opis:
A number of peasant notes from the 18th and 19th centuries, whose authors are called “Cieszyn folk writers” (cieszyńscy piśmiorze) or “note takers” (zapiśnikarze), have been preserved in Cieszyn Silesia. In recent years, this phenomenon has been most extensively discussed by Janusz Spyra in the study: "Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku" (Eng. Historiography and Regional Identity in Modern Times on the Example of Cieszyn Silesia in the Period from the 16th to the Beginning of the 20th Century). This article brings minor factual supplements to the mentioned study. The author discusses the fate of “writers” from the Wacławik family. They were Andrzej (d. 1777) from Pielgrzymowice in Prussian Silesia, his (presumed) son Jerzy (d. 1780, 1792 or 1793), a cotter in Pielgrzymowice, and his grandson Paweł (1768–1850), who settled in Cieszyn Silesia (first he lived in Zamarski, later in Hażlach). Particular emphasis was placed on genealogical issues.
Na Śląsku Cieszyńskim zachowało się szereg chłopskich notatek z XVIII i XIX wieku, których autorów w literaturze nazywa się „cieszyńskimi piśmiorzami” lub „zapiśnikarzami”. W ostatnich latach najszerzej to zjawisko omówił Janusz Spyra w opracowaniu „Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku”. Niniejszy artykuł wnosi drobne uzupełnienia faktograficzne. Omawia losy „zapiśnikarzy” z rodu Wacławików. Byli nimi Andrzej (zm. 1777) z Pielgrzymowic na pruskim Śląsku, jego (przypuszczalny) syn Jerzy (zm. 1780, 1792 albo 1793), chałupnik w Pielgrzymowicach, oraz wnuk Paweł (1768–1850), który osiedlił się na Śląsku Cieszyńskim (najpierw mieszkał w Zamarskach, później w Hażlachu). Szczególny nacisk położono na kwestie genealogiczne.
Źródło:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2022, 10, 10; 9-23
2353-2734
Pojawia się w:
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Funkcje książek i prasy regionalnej w sieci Studium przypadku
The functions of books and the regional press on the internet A case study
Autorzy:
Saluk, Nikoleta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/474258.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Funkcje publikacji regionalnych
Książki regionalne
Media lokalne
Publikowanie w sieci
Śląsk Cieszyński
Cieszyn Silesia
The functions of regional publications
The local media
Online publishing
Regional books
Opis:
Publikacje regionalne, media i prasa oddziałują na społeczności lokalne, pełniąc tym samym, poza przekazywaniem informacji, szereg różnych funkcji. Ze względu na rozwój Internetu zakres ich działania został poszerzony i uzupełniony o nowe możliwości. W artykule opisano podstawowe cele mediów lokalnych, pokazano również szanse, jakie daje przestrzeń sieciowa. Okazuje się, że niekoniecznie jest ona zagrożeniem dla książek w tradycyjnej formie, może także służyć do ich promowania, podejmowania dyskusji, weryfikowania faktów. Nowoczesne rozwiązania pozytywnie wpływają na odbiór publikacji przez potencjalnych czytelników. W artykule opisany został portal gazetacodzienna.pl – Śląsk Cieszyński online oraz część prezentowanych tam książek o tematyce regionalnej.
Regional publications, the media and the press influence local communities, thus performing a number of various tasks apart from the task of transmitting information. Due to the development of the internet, the range of their activities was extended and supplemented with new possibilities, which influenced the functions which were heretofore realised. The article describes the basic purposes of the local media, it also demonstrates the opportunities provided by the space of the internet. It turns out that this space is not necessarily a threat to the traditional forms of the book but an incentive to use them, to engage in discussion, to verify the facts that are provided. Modern solutions positively influence the reception of publications by potential readers. On the basis of general information and the functions which were adduced, one described the portal gazetacodzienna.pl – Śląsk Cieszyński online and a part of the regional-themed books which are promoted by this portal.
Źródło:
Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media; 2018, 3(30); 73-83
1505-4195
2451-2575
Pojawia się w:
Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Międzynarodowy regionalizm, czyli współpraca bibliotek i instytucji kultury w obrębie euroregionów (na przykładzie województwa śląskiego)
International Regionalism: the Cooperation of Libraries and Cultural Institutions Within the Euroregions A Case Study of the Silesia Province
Autorzy:
Janczulewicz, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/474710.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Biblioteki
Euroregion Beskidy
Euroregion Silesia
Euroregion Śląsk
Cieszyński
Współpraca bibliotek
Współpraca regionalna
Współpraca transgraniczna
ibraries
Beskidy Euroregion
Cieszyn Silesia
Euroregion
Library cooperation
Regional cooperation
Cross-border cooperation
Opis:
Euroregion to forma współpracy transgranicznej pomiędzy regionami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw kandydujących oraz ich sąsiadów. Na terytorium Polski współpracę transgraniczną podjęto w ramach 16 euroregionów. W obrębie województwa śląskiego funkcjonują trzy: Euroregion Silesia, Euroregion Śląsk Cieszyński oraz Euroregion Beskidy. W artykule analizie zostały poddane działania bibliotek publicznych z gmin przynależących do poszczególnych euroregionów w województwie śląskim. Przedstawione zostały projekty kulturalne i edukacyjne podejmowane przez biblitoteki w ramach współpracy euroregionalnej.
A Euroregion is a form of cross-border cooperation between the regions of the EU Member States, candidate countries and their neighbours. On the Polish territory, cross-border cooperation has been taken within sixteen Euroregions. In the Silesia province there are three: Euroregion Silesia, Cieszyn Silesia Euroregion and Beskidy Euroregion. The article presents the analysis of the activities of public libraries in municipalities belonging to the different Euroregions in Silesia. Cultural and educational projects undertaken by the libriaries under the euroregional cooperation programme are discussed.
Źródło:
Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media; 2016, 1(20); 23-46
1505-4195
2451-2575
Pojawia się w:
Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Górale Śląscy w opisach podróży „Do źródeł Wisły”. Ludwika Zejsznera, Lucjana Malinowskiego, Adolfa Pawińskiego, Františka Slámy i Bogumiła Hoffa
Autorzy:
Studnicki, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520417.pdf
Data publikacji:
2023-07-21
Wydawca:
Uniwersytet Bielsko-Bialski
Tematy:
Górale Śląscy
Beskid Śląski
Śląsk Cieszyński
literatura podróżnicza
mityzacja Górali Śląskich
Silesian Gorals
Silesian Beskid
Cieszyn Silesia
region
travel literature
myth-making/ mythisation of Silesian Gorals
Opis:
Silesian Gorals in descriptions of journeys “to the springs of the Vistula” by Ludwik Zejszner, Lucjan Malinowski, Adolf Pawiński, František Sláma and Bogumił Hoff The article shows the image of the inhabitants of the Silesian Beskid which emerges from the travel descriptions of people who visited the mountainous area of Cieszyn Silesia in the 19th century. It focuses on the way in which representatives of the intelligentsia of the time, who came from outside the Duchy of Cieszyn (1290- 1918), depicted and created images of the nature and distinctiveness/otherness of the Silesian Gorals, and how what was highland was myth-making.
Źródło:
Świat i Słowo; 2023, 40, 1; 165-185
1731-3317
Pojawia się w:
Świat i Słowo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poetic landscapes of Wilhelm Przeczek
Poetyckie krajobrazy Wilhelma Przeczka
Autorzy:
Martinek, Libor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042242.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
poezja
Wilhelm Przeczek
podróże
dom
tożsamość
pogranicze
literatura polska
polska mniejszość narodowa
czeski Cieszyn
poetry
traveling
house
home
identity
borderland
Polish literature
Polish national minority
Czech Cieszyn Silesia
Opis:
Wilhelm Przeczek is a Polish writer who has lived in Karviná, the Czech Republic, since he was born in 1936. He is a member of a Polish minority and he has aimed his literary output at its members and at readers in Poland. Translations into the Czech language are aimed at readers in the Czech Republic. Having made a protest against the intervention of the Warsaw Pact armies into Czechoslovakia in August 1968, W. Przeczek was not allowed to publish and he was dismissed – he had worked as an editor of a Polish paper “Głos Ludu”. In 1970–1977 he worked as an actor, stage director, and dramatic advisor of a puppet show theatre Bajka in Český Těšín, the Czech Republic. In his article, the author deals with poems by W. Przeczek’s on the subject of journeys about Europe. The starting point is local, but a global result.
Autor poświęca uwagę pisarzowi polskiemu z czeskiego Śląska cieszyńskiego, rodakowi z przemysłowej Karwiny, który później zamieszkał na Podbeskidziu w Bystrzycy nad Olzą. Zajmuje się więc poetyckimi krajobrazami w twórczości jednego z najwybitniejszych poetów zaolziańskich nie tylko przemysłowych i górskich, ale również z podróży autora po Czechach i za granicą.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2020, 59, 4; 147-157
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cieszyńskie bibliografie terytorialne od końca wieku XIX do początku wieku XXI
Cieszyn Territorial Bibliographies from the Turn of 19th Century to the Beginning of 21th Century
Autorzy:
Gębołyś, Zdzisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472443.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
current bibliography
retrospective bibliography
database
catalogue online
Cieszyn
Cieszyn Silesia
Polska
Czech Republic
Germany
Austria
bibliografia bieżąca
bibliografia retrospektywna
baza danych
katalog online
Śląsk Cieszyński
Polska
Czechy
Niemcy
Opis:
The paper will present the most important accomplishments on the field of documentation and registering of literature from Cieszyn Silesia, firstly bibliographical lists, which were prepared in 19th century to 20th century. Next I would like to describe collective (teamwork) bibliographies, Polish, Czech and German, which register literature from Cieszyn Silesia. Registration of publishing production from Cieszyn Silesia will be showed within the context of complicated and various political, economical an cultural conditions. Critical review of literature revevals the need of registering prints from Cieszyn Silesia. Polish and Czech activities in this field are will be discussed, as well as planned ones concerning a complete database of Cieszyn Silesia publishing production.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2017, 11; 333-357
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Władysław Młynek — poeta tworzący w gwarze cieszyńskiej i w polszczyźnie literackiej
Władysław Młynek: The Poet Creating in Cieszyn Dialect and in Standard Polish Language
Autorzy:
Martinek, Libor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807120.pdf
Data publikacji:
2020-01-03
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Władysław Młynek
poezja
dialekt
język literacki
Śląsk Cieszyński
dzieła chóralne
tradycja literacka
literatura narodowa
twórczość regionalna
poetry
dialect
literary language
Cieszyn Silesia
choral works
literary tradition
national literature
regional literature
Opis:
Autor omawia poezję Władysława Młynka, zarówno tę w dialekcie jak i w języku literackim. Autor ze Śląska Cieszyńskiego zajmował się także prowadzeniem miejscowych chórów wokalnych. Autor artykułu poświęca swoją uwagę literackiej tradycji regionu w kontakcie tak z literaturą narodową, jak w kontekście literatury regionalnej. Władysław Młynek — básník tvořící v těšínském nářečí a v polském spisovném jazyceAutor se zabývá básnickou tvorbou Władysława Młynka, jak v nářečí, tak ve spisovném jazyce. Autor pocházející z Těšínského Slezska se rovněž zabýval sborovou tvorbou. Autor článku se věnuje literární tradici v regionu v kontaktu s národní literaturou a v kontextu regionální literatury.
The author discusses the poetry of the Władysław Młynek, both in dialect and in standard Polish language. Author from Cieszyn Silesia also dealt with choral works. The author’s of the article attention is devoted to the literary tradition of the region in contact with the national literature and in the context of regional literature.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2017, 8, 2; 139-154
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Największe problemy polskiej mniejszości na Śląsku Cieszyńskim w oczach polskich mediów na przykładzie gazety „Głos Ludu” i miesięcznika „Zwrot” w latach 2015–2016
The biggest problems of the Polish minority Cieszyn Silesia in the eyes of Polish media for the “Głos Ludu” newspapers and the “Zwrot” monthly in 2015–2016
Autorzy:
Grzesiczak, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/489618.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Opis:
The subject of the article are the problems of the Polish minority in the Czech Republic in Zaolzie. The applied analysis of the content of the Polish-language monthly “Zwrot” and Polish-language newspaper “Głos Ludu” published by Polish organizations allowed for the classification of the issues most frequently discussed. The analysis was carried out on the basis of publications issued in 2015 and 2016. Representatives of the surveyed media (journalists, social activists) focus on identity issues related to the shrinking community and its consolidation. Problems affecting this minority presented in the press are related to intergroup relations, intra-group conflicts, financial deficits, articulated ideas and representation issues.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica; 2018, 20, 274; 43-56
2081-3333
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Początki Polski niepodległej w świetle spuścizny dokumentacyjnej Ignacego Jana Paderewskiego
The beginnings of independent Poland in light of Ignacy Jan Paderewski’s documentary legacy
Autorzy:
Krochmal, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11364338.pdf
Data publikacji:
2020-10-30
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Ignacy Jan Paderewski
konferencja pokojowa w Paryżu
traktat wersalski
Galicja Wschodnia
Śląsk Cieszyński
Górny Śląsk
Wolne Miasto Gdańsk
peace conference in Paris
Treaty of Versailles
Eastern Galicia
Cieszyn Silesia
Upper Silesia
Free City of Gdańsk
Opis:
Ignacy Jan Paderewski (1860–1941), jeden z twórców polskiej niepodległości oraz światowej sławy pianista, pozostawił po sobie bezcenną spuściznę dokumentacyjną. Jest ona rozproszona w ponad 20 archiwach i innych instytucjach pamięci w Polsce i innych krajach. Składają się na nią materiały o charakterze biograficznym, ale przede wszystkim dokumenty z jego niemal 60-letniej aktywności artystycznej, politycznej i dyplomatycznej. Już jako znany w świecie artysta Paderewski stanął na czele rządu jedności narodowej w odradzającej się Polsce. Jednocześnie objął funkcję ministra spraw zagranicznych i delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu. W ciągu niespełna rocznej działalności (od 16 stycznia do 9 grudnia 1919 r.) odegrał kluczową rolę w walce o polskie granice i w budowie podstaw organizacyjnych niepodległego państwa polskiego. Ciesząc się zaufaniem przywódców mocarstw zachodnich, w tym prezydenta USA Woodrow Wilsona, szybko doprowadził do uznania Polski za niepodległe państwo, sprzymierzone z państwami Ententy. Na konferencji paryskiej, wspierany przez Romana Dmowskiego oraz historyków (Szymona Askenazego, Oskara Haleckiego, Władysława Konopczyńskiego) i geografów (m.in. Eugeniusza Romera) toczył dyplomatyczne boje o włączenie do Polski Śląska Cieszyńskiego, Górnego Śląska, Galicji Wschodniej oraz ziem zaboru pruskiego wraz z Gdańskiem. Jego dymisja z funkcji premiera nie zakończyła aktywności na rzecz Polski, którą prowadził na emigracji aż do śmierci w 1941 r.
Ignacy Jan Paderewski (1860–1941), one of the architects of Polish independence and a world-renowned pianist, left behind an invaluable documentary legacy. It is scattered in over 20 archives and other remembrance institutions in Poland and other countries. It comprises biographical materials but above all, documents of almost 60 years of his artistic, political and diplomatic activity. When Paderewski became the head of the National Unity Government in the reborn Poland, he was already a world-famous artist. At the same time, he accepted the position of Minister of Foreign Affairs and Polish delegate to the peace conference in Paris. Over the course of less than a year (from 16 January to 9 December 1919) of activity, he played a key role in the struggle for Polish borders and building the organisational basis for the sovereign Polish state. Enjoying the trust of the leaders of Western powers, including US President Woodrow Wilson, he quickly achieved recognition of Poland as a sovereign state, allied with the Entente. At the Paris conference, supported by Roman Dmowski and historians (Szymon Askenazy, Oskar Halecki, Władysław Konopczyński) and geographers (e.g. Eugeniusz Romer), he fought diplomatic battles for the inclusion of Cieszyn Silesia, Upper Silesia, Eastern Galicia, and the lands of the Prussian partition including Gdańsk, into Poland. His resignation from the post of prime minister did not end his activity for Poland, which he continued as an émigré until his death in 1941.
Źródło:
Miscellanea Historico-Archivistica; 2020, 27; 243-261
0860-1054
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gdy twoja mowa cię (nie) zdradza, czyli o wielojęzyczności na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej
On Multilingualism in the Czech Part of the Cieszyn/Těšín Silesia
Autorzy:
Bogocz, Irena
Bortliczek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/475656.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
Tematy:
Zaolzie
gwara
mowa (potoczna)
mniejszość etniczna
the Zaolzie region
dialect
speech (colloquial)
ethnic minority
Opis:
Artykuł przedstawia sytuację językową na Śląsku Cieszyńskim po czeskiej stronie granicy, gdzie żyją Czesi i Polacy. Wychodząc z założenia, że używa się tu więcej kodów językowych włącznie z gwarą cieszyńską, autorki przeprowadziły badania socjolingwistyczne w polskich szkołach mniejszościowych. Analiza wypowiedzi uczniów w wieku od 6 do 18 lat posłużyła do opisu tutejszego języka potocznego, którego substratem z jednej strony jest gwara, a z drugiej — elementy języka czeskiego i polskiego. Na podstawie analizy autorki dochodzą do następujących wniosków: 1) mowa ta odbiega wyraźnie od normy gwarowej, 2) nie jest wskaźnikiem etniczności mówiącego, 3) jej użycie jest zależne od sytuacji komunikacyjnej. Komentarz autorek jest ilustrowany obszernymi fragmentami transkrybowanych tekstów.
The present paper describes linguistic situation in the Cieszyn/Těšín Silesia on the Czech side of the border where Poles and Czechs live together. Assuming that many language codes are used here, including the Cieszyn/Těšín dialect, the authors investigated the sociolinguistic situation in Polish-minority schools in this region. The analysis of the vernacular used by students, who were 6–18 years old, enabled the authors to describe their colloquial speech, which includes the dialect as well as the elements of the Polish and Czech languages. Having analysed the transcripts, the authors came to the following conclusions: 1) the colloquial speech clearly differs from a traditional form of a dialect; 2) it is not the indicator of ethnicity of the speaker; 3) its usage depends on each individual communicative situation. The authors’ comments are illustrated by small parts of transcribed texts.
Źródło:
Socjolingwistyka; 2015, 29; 39-62
0208-6808
Pojawia się w:
Socjolingwistyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Czarodziej klawiatury” w świecie dyplomacji. Rola Ignacego Jana Paderewskiego w walce o polskie granice (1919-1920)
“Keyboard wizard” in the world of diplomacy. The role of Ignace Jan Paderewski in the fight for polish borders (1919-1920)
Autorzy:
Krochmal, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1202870.pdf
Data publikacji:
2020-11-12
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Ignacy Jan Paderewski
Konferencja pokojowa w Paryżu
traktat wersalski
powstania śląskie
Galicja Wschodnia
Śląsk Cieszyński
Górny Śląsk
Wolne Miasto Gdańsk
Ignace Jan Paderewski
Paris Peace Conference
Treaty of Versailles
Silesian Uprisings
Eastern Galicia
Cieszyn Silesia
Upper Silesia
Free City of Gdańsk
Opis:
Ignacy Jan Paderewski (1860-1941) – światowej sławy pianista, kompozytor, polityk oraz mąż stanu i dyplomata odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu się odrodzonego państwa polskiego i jego granic. Aktywną działalność polityczną podjął w okresie pierwszej wojny światowej. W latach 1915-1918 pozyskał dla sprawy polskiej prezydenta Stanów Zjednoczonych, Woodrowa Wilsona i jego najbliższe otoczenie polityczne oraz ponad 4-milionową Polonię amerykańską. Realny wpływ na kształtowanie się terytorium i granic państwa polskiego zyskał po objęciu urzędu premiera polskiego rządu i ministra spraw zagranicznych, co miało miejsce 16 stycznia 1919 r. Doprowadził on do uznania odrodzonego państwa polskiego na arenie międzynarodowej przez Stany Zjednoczone (30 stycznia 1919 r.), Francję (23 lutego), Wielką Brytanię (25 lutego), Włochy (27 lutego), a następnie inne państwa. Reprezentował Polskę w Paryżu jako delegat na konferencję pokojową. W trakcie kilku miesięcy obrad walczył o włączenie do państwa polskiego Galicji Wschodniej, Śląska Cieszyńskiego i Górnego Śląska oraz Gdańska wraz z Pomorzem. Wspierali go w tych działaniach znani polscy uczeni, zarówno historycy (Szymon Askenazy, Oskar Halecki, Władysław Konopczyński), jak i geografowie (Eugeniusz Romer). Razem z Romanem Dmowskim podpisał w Wersalu w dniu 28 czerwca 1919 r. traktat pokojowy kończący I wojnę światową. Po rezygnacji z funkcji premiera w dniu 9 grudnia 1919 r. i wyjeździe z kraju, nadal interesował się sprawami polskimi. Do działalności politycznej powrócił w okresie inwazji bolszewickiej na Polskę. Od lipca 1920 r. do maja 1921 r. był na prośbę rządu polskiego i naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego polskim delegatem na konferencje międzynarodowe oraz przedstawicielem przy Lidze Narodów.
Ignace Jan Paderewski (1860-1941) – a world-famous pianist, composer, politician, statesman and diplomat played a significant role in shaping the reborn Polish state and its borders. He undertook active political activity during the First World War. In the years 1915-1918, he acquired the President of the United States, Woodrow Wilson and his closest associates, as well as over 4 million American Polonia for the Polish cause. He gained real influence on the shaping of the territory and borders of the Polish state after taking office as the Prime Minister of the Polish Government and the Minister of Foreign Affairs. This took place on January 16, 1919. Paderewski led to the recognition of the reborn Polish state in the international arena by the United States (January 30, 1919), France (February 23), Great Britain (February 25), Italy (February 27), and then other countries. He represented Poland in Paris as a delegate to the peace conference. During the several months of deliberations he fought for the incorporation into the Polish state of Eastern Galicia, Cieszyn Silesia and Upper Silesia, as well as Gdańsk together with Pomerania. He was supported in these activities by well-known Polish scholars, both historians (Szymon Askenazy, Oskar Halecki, Władysław Konopczyński) and geographers (Eugeniusz Romer). Together with Roman Dmowski, he signed at Versailles on 28 June 1919 a peace treaty ending World War I. After resigning from the post of prime minister on December 9, 1919 and leaving the country, he was still interested in Polish affairs. He returned to political activity during the Bolshevik invasion of Poland. From July 1920 to May 1921, at the request of the Polish government and the head of state Józef Piłsudski, he was a Polish delegate to international conferences and a representative at the League of Nations.
Źródło:
Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL; 2020, 2(17); 27-59
2658-1175
2719-3144
Pojawia się w:
Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bibliotheca Tessinensis – seria edycji źródłowych Książnicy Cieszyńskiej i Ośrodka Dokumentacyjnego Kongresu Polaków w Republice Czeskiej
Bibliotheca Tessinensis – the Series of Historical Source Editions Published by the Cieszyn Historical Library and the Documentation Centre of the Congress of Poles in the Czech Republic
Autorzy:
Spyra, Janusz
Szelong, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472169.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
Cieszyn Silesia
the Cieszyn Historical Library
the Documentation Centre of the Congress of Poles in the Czech Republic
Bibliotheca Tessinensis
historical source
edition
editorial series
Śląsk Cieszyński
Książnica Cieszyńska
Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w Republice Czeskiej
źródła historyczne
edycja
seria wydawnicza
Opis:
The editorial series Bibliotheca Tessinensis, founded in 2004, is devoted to publishing the unknown or hardy accessible source documents related to the history of Cieszyn Silesia from the Middle Ages to the present, as well as the sources of universal significance, which are stored in Cieszyn Silesia and constitute the abiding component of the cultural heritage of the region. The title of the series harks back to the edition of the bio- and bibliographical materials, planned to be edited by Leopold Jan Szersznik (1747-1814); in the publishers’ intention it grounds the series in the historiographical tradition of the region, giving it also a supranational character and outreach. Accordingly, the Bibliotheca Tessinensis is being issued in two subseries – one of them (Series Polonica) published by Książnica Cieszyńska (the Cieszyn Historical Library), and the other (Series Bohemica) – by Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w Republice Czeskiej (the Documentation Centre of the Congress of Poles in the Czech Republic). The consecutive volumes of both subseries, issued independently of each other, depending on the organiza tional and financial possibilities of the publishers, are prepared according to the common editorial instruction, have the same layout, and are numbered sequentially within the whole series.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2017, 11; 359-376
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ludwik Brożek (1907—1976), pseud. i krypt.: Kurzelowski Jan, L.B., B.L., lb, B.; przydomki: „Śląski Estreicher”, „Śląski Korbut”; bibliograf, bibliotekarz, kustosz muzeum, historyk kultury i literatury Śląska Cieszyńskiego
Ludwik Brożek (1907—1976), pseudonym and code name: Kurzelowski Jan, L.B., B.L., lb, B.; nicknames: “Silesian Estreicher”, “Silesian Korbut”; bibliographer, librarian, curator of the museum, historian of the culture and literature of Cieszyn Silesia
Autorzy:
Brożek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015723.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
wspomnienie
memoirs
Źródło:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa; 2021, 12; 283-289
2353-9658
Pojawia się w:
Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mowa Polaków na Zaolziu (w kontekście języków ogólnonarodowych i ich odmian)
The speech of Poles in the Zaolzie region (in the context of ethnic languages and their varieties
Autorzy:
Bogoczová, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594251.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
czeski Śląsk Cieszyński
język polski
język czeski
gwara
język mieszany
Czech part of Cieszyn in Silesia
Polish language
Czech language
dialect
mixed language
Opis:
Artykuł dotyczy sytuacji językowej na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej, który zamieszkuje m.in. polska mniejszość narodowa. W pierwszej kolejności zostały podane i wyjaśnione podstawowe pojęcia odnoszące się do omawianego regionu i opisane wydarzenia historyczne, które doprowadziły do obecnej sytuacji językowej. Następnie przytoczono cechy typowego członka polskiej mniejszości na Śląsku w Republice Czeskiej. W dalszej kolejności poświęcono uwagę językom i ich odmianom, które kształtowały lokalną mowę potoczną, szczególnie zaś samej mowie „po naszymu”, przedstawionej we fragmentach autentycznych tekstów. W artykule zawarto również informacje o tym, jak przebiegały spory o afiliację gwary zachodniocieszyńskiej do czeskiego lub polskiego języka etnicznego.
This article deals with the language situation in the Czech part of Cieszyn in Silesia, where, among others, members of a Polish national minority live. First, the author introduces and explains basic notions concerning the region and offers a brief description of the historical development that has led to its present state. She presents the basic properties of a typical member of the Polish minority in the Czech part of Silesia. Subsequently, the author devotes attention to the languages and their varieties which have shaped the local common language, especially the speech itself, which is presented in the form of extracts from authentic texts. The third part of the article contains information about how disputes about the affiliation of the West Cieszyn dialect to the Czech or Polish ethnic language took place.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 7-18
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Towarzystwo Ewangelickie Oświaty Ludowej” w Cieszynie (1881-1905) – stan badań
Evangelical Society of Popular Education in Cieszyn (1881-1905)
Evangelische Gesellschaft für Volksbildung in Teschen (1881 – 1905)
Евангелическое общество народного просвещения в Цешине (1881-1905)
Autorzy:
Mrowiec, Ewa Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/494565.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
Tematy:
Social movements in Poland in the 19-20th centuries
Educational activity
Religious organizations
Protestantism of Augsburg Confession
Cieszyn Silesia
National awareness
Evangelical Society of Popular Education
Cieszyn
State of research
Ruchy społeczne Polska XIX-XX w.
działalność oświata
organizacje religijne
Ewangelicyzm augsburski
Śląsk Cieszyński
świadomość narodowa
Towarzystwo Ewangelickie Oświaty Ludowej
Stan badań
Opis:
The main subject of the article was analysis of the sources devoted to the activity of Evangelical Society of Popular Education, the organization established by pastor Franciszek Michejda ( 1848-1921). The pastor was an outstanding religious and national activist in Cieszyn Silesia. The aim of the organization was the increase of the religious and national awareness among the Lutheran society. The pulished materials concerning the history of the Society activities were presented in four acpects: The history of the organization (establishment, the forms of activity) The subject matter of the Society Publishing activities Periodics and press publications The subject of the Society that was discussed in scientific publications was presented in a few contexts: personal (e.g the influence of the activists on the organization); national ( the importance of the society in shaping national awareness and patriotic feelings); social ( integrating various national groups); publishing ( written language as a tool of shaping the national and religious awareness); literary-scientific ( developing reading preferences and tastes in literature); finally cultural ( spreading culture in the region). Conducted query confirmed the necessity of carrying out detailed research of the subject including archival sources.
Przedmiotem artykułu była analiza źródeł poświęconych działalności Towarzystwa Ewangelickiego Oświaty Ludowej, organizacji założonej przez ks. Franciszka Michejdę (1848-1921), wybitnego działacza religijnego i narodowego na Śląsku Cieszyńskim. Celem organizacji było podnoszenie w społeczności luterańskiej (ewangelicko-augsburskiej) świadomości religijnej oraz narodowej. Materiały publikowane, podejmujące zagadnienie historii oraz aktywności Towarzystwa zostały omówione w czterech aspektach: 1. Historii organizacji (założenie, formy działalności), 2. Osobowości Towarzystwa, 3. Działalności wydawniczej, 4. Periodyków oraz prasy TEOL-u. Podejmowana w literaturze naukowej tematyka związana z Towarzystwem była sygnalizowana lub oceniana w kilku kontekstach: osobowym (m.in. wpływu działaczy TEOL-u na kształt organizacji), narodowym (miejscu jakie zajmowało rozwijanie świadomości narodowej i patriotyzmu), społecznym (integracji reprezentantów różnych środowisk), wydawniczym (tj. słowa pisanego jako podstawowego narzędzia walki o świadomość religijną i narodową), literacko-naukowym (kształtowaniu gustów czytelniczych oraz popularyzację literatury) i kulturalnym (krzewieniu szeroko rozumianej kultury w regionie). Przeprowadzona kwerenda potwierdziła potrzebę szczegółowego opracowania tematu, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł archiwalnych.
Źródło:
Rocznik Teologiczny; 2013, 55, 1-2; 139-159
0239-2550
Pojawia się w:
Rocznik Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-100 z 108

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies