Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Chłopi" wg kryterium: Wszystkie pola


Tytuł:
Chłopi w społeczeństwie polskim. [T. 1], Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej
Autorzy:
Modzelewski, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/books/1790346.zip
https://bibliotekanauki.pl/books/1790346.pdf
https://bibliotekanauki.pl/books/1790346.mobi
https://bibliotekanauki.pl/books/1790346.epub
Data publikacji:
1987
Wydawca:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo PAN
Opis:
Paysans dans la monarchie des Piasts (Xe — XIIIe siècles) Résumé I. Vers l'an mil, l'État polonais s'étendait sur l'espace de 250 000 km2, dont 70% des forêts. Suivant la supposition de H. Łowmiański, le pays ne comptait alors qu'un million d'habitants. En outre, les espaces peuplées ne se disposaient point de manière continue; c’étaient plutôt des clairières dispersées dans la grande forêt qu'imposait sa physionomie au paysage rural. Les grandes structures d'habitat ressemblaient aux archipels de plusieurs petits ilots plus ou moins défrichées et séparées l'une de l'autre par des ceintures forestières et marecageuses. Une microecumène de ce genre était composée d'un groupe restreint des hameaux avoisinants et comprenait un territoire d'exploitation agricole, pastorale et forestière d'environ 100 — 200 km2. Le rapport forêt-habitat formait ainsi le cadre territorial d'une communauté qui constituait la structure de base de la société rurale. Les sources appellent couramment cette structure „opole” en polonais ou vicinia en latin, deux synonymes qui désignaient communauté des voisins et unité territoriale à la fois. Pour comprendre le rapport entre ce groupe et son territoire, il faut considérer les techniques agraires. La charrue ne se repand en Pologne qu’aux XIIIe — XIVe siècles; auparavant les paysans manquaient d'argent pour l'acheter, et de bêtes assez nombreuses pour traîner cet instrument lourd. Jusqu'au milieu du XIIe siècle l'agriculteur polonais ne disposait pour labourer ses champs que du simple araire traîné par une paire des boeufs. Cela supposait un labour superficiel et une récolte qui dépassait à peine 2 ou 3 fois le volume du grain semé. La chute des récoltes au-dessous de ce niveau rendait la culture impossible, car on mangeait ce qu'on devrait semer. Mal armé, l'homme se pliait sous le dictat de la nature. Il choisissait, ici ou là, des lopins de terre les plus propices à remuer avec son araire; il les abandonnait aux friches dès que la fertilité s’epuisait par suite de quelques années de culture et ne les remettait en valeur qu'après plusieures années du repos. Les jachères préponderaient donc nettement sur les emblavures. La nécessité de compenser les champs abandonnés exigeait la liberté de mise en culture des terres vierges, ce qui équivalait, à l'appropriation légale de celles-ci. Les circuitiones des XIIIe — XIVe siècles dressaient les limites territoriales de la grande propriété foncière justement pour circonscrire ce droit coutumier des voisins; auparavant le territoire d'opole entier restait disponible pour chaque parteipant de vicinia désirant s’approprier le sol qui n'appartenait encore à personne. En outre, on complétait en proportion très considérable les revenus incertains d'agriculture par les profits d'elévage pastoral, pêche, chasse, apiculture silvestre et cueillette. L'entourage immédiat d'un village ne couvrait pas ces besoins. Il fallait profiter d'un espace beaucoup plus large, celui d'opole, où l'abondance et la variété des richesses naturelles correspondait aux exigeances d'économie extensive et autarcique. Les profits pastoraux et forestiers d'opole étant reservés à l'usage exclusif de la communauté, la pratique ne tardait pas à fixer des limites coûtumières qui divisaient les territoires des opole. La vitalité des fonctions économiques de vicinia explique la longue durée de ses fonctions publiques, mises au profit par la tribu d'abord, par l'État ensuite. Opole n'est cependant jamais devenu un organe d'administration separé de l'ensemble des voisins: au contraire, c'est l'assemblée de ceux-ci qui constituait l'organe de la communauté. Elle devait régler mainte problèmes liés à l'exploitation commune des eaux, des pâturages et des forêts, ainsi qu a l’appropriation individuelle du sol à cultiver. La coutume constituant la loi, l'arbitrage conformement aux coutumes des controverses entre voisins par l’assemblée d’opole revêtait à l’époque tribale les caractères de juridiction. Suivant la vieile pratique d’autodéfense, la population d’opole reprimait collectivement assassins, brigands et voleurs. Les fouilles semblent indiquer, qu'aux VIIIe — Xe siècles l'autodéfense collective d’opole avait aussi une dimension militaire: la population dressait un rudiment d'enceinte fortifiée pour s’assurer le minimum de protection conre l’envahisseur. Les forces d’opole n'étaient pourtant pas suffisantes pour orgainiser un système militaire efficace et pour trancher les problèmes de juridiction qui dépassaient le cadre strictement local. Avant la formation le l'État, c'était la tribu qui assurait ces fonctions. L'efficacité militaire et politique de la tribu à l’exterieur suppose un ordre intérieur efficace, qui n'avait cependant rien à voir avec un pouvoir autocratique. Le rôle important des assemblées populaires dont témoignent les sources s’explique par l'absence d'instruments de coercition vis-à vis des hommes libres. Le duc et la noblesse ne disposaient presque pas de force armée distincte du peuple ni d'appareil administratif. Par conséquent, l'élite tribale n'exercait pas une domination, mais une espèce de leadership bien fondé sur les coutumes et en même temps limité par celles-ci. Tant que les autorités devaient en appeler à l'arrière-ban populaire et à l'action des opole dans chaque entreprise militaire ou intérieure d’envergure, personne n'était capable d'imposer à la population des charges économiques importantes. Les coutumes et l’organisation de Topole protégeaient aussi les Gemeinfreie contre toute atteinte à leur propriété ou à leur liberté. Les esclaves, d’ailleurs peu nombreux, provenaient surtout des tribus étrangères; ils faisaient partie du butin de guerre. L'aisance de l'aristocratie reposait sur ce butin et sur travail d'esclaves, sans mettre en cause l'indépendance économique des gens commun. La formation de l’État a rendu superflu l’arrière-ban populaire. La masse énorme des fantassins mal armés n’aurait servi à rien; la monarchie avait besoin d'une armée moins nombreuse, mais de qualité. Or, les armes couteuses et le cheval n'étaient accessibles qu’aux plus aisés parmi les hommes libres. Avec le système militaire, c’était donc la structure sociale qui changeait. La masse d’anciens Gemeinfreie allait se diviser en deux catégories définies juridiquement: la minorité se transformant en couche de milites, la majorité s'en est trouvée exclue de la communauté politique des guerriers. Toujours libres, toujours possesseurs héréditaires de leur terre, mais déchargés de la guerre, ces hommes devaient en revanche servir à la monarchie d’une autre manière, more rusticano, en lui prêtant redevances et services établis par le droit ducal. Le changement de la nature de leur devoirs vis-à-vis de l’État entraînait une degradation sociojuridique: ceux qui étaient chargés de prestations et services more rusticano devenaient par conséquent rustici, paysans. Cela n'équivalait pas à l'expropriation ni à l'asservissement: la plupart des paysans n'était subordonnée qu’à la monarchie et aux charges de son ius ducale. 2. Au territoire tribal des Polans, qui coïncide avec la Pologne Majeure, chaque opole donnait au duc un boeuf et une vache par an. C'était le maximum de ce que pouvait imposer aux compatriotes une autorité qui, faute d'administration, devait se contenter de ce que les communautés rurales étaient prêtes à lui offrir. Les prestations nouvelles, imposées en Pologne entière par l'État, étaient levées directement auprès des paysans contribuables sans intermédiaire d'opole. L'auteur passe en révue 5 redevances fondamentales du droit ducal, payées regulièrement chaque année par l'ensemble, ou presque, de la population paysanne du pays: stróża, powołowe-poradlne-podymne, podworowe, narzaz et stan. Ces prestations assez considérables constituaient la source principale de ravitaillement de la monarchie en céréales, peaux de martres, vaches, moutons, porcs et miel. En outre, le droit ducal repondait à tous les besoins occasionnels de la monarchie par un catalogue des services. Les besoins de transport, énormes dans un État qui vivait de redevances en nature, étaient assurés par des paysans au titre de przewód (conductus), powóz (vectigal) et podwoda. La construction et la réparation periodique des castra, ainsi que d'une ligne forte d'arbres abbatus dans les forêts frontalières exigeait également l'emploi massif et fréquent des hommes avec leur bêtes de train. Au titre des charges occasionnelles de toute sorte, les paysans étaient corvéables à merci. Les services irréguliers échappent à l’estimation quantitative, mais, compte tenu de leur caractère inportun ainsi que du montant considérable de cinque redevances régulières, les charges du droit ducal mises ensemble absorbaient sans doute une bonne partie du surplus d'économie paysanne. 3. En cherchant de s'assurer le tout nécessaire au titre des prestations, le pouvoir princier a assigné des miliers des paysans à l'exercice des métiers artisanaux ou des services hautement spécialisés. Ces métiers n’étaient que des officia, exercés au lieu des charges ordinaires du droit ducal, dans le carde le l’économie autarcique. Chaque officium étant héréditaire, les privilèges liés à son exercise l’étaient aussi, et les droits coutumiers des catégories n’ont pas tardé à se former: ceux de pistores, de fabri, de caniductores ou d'agasones, qui se ressemblaient beaucoup. Tous ces ministeriales possédaient en effet leurs ténures iure hereditario et leurs officia étaient moins lourds que les charges ordinaires du droit ducal. S'ils passaient, par suite d'une donation princière, sous l’autorité domaniale d'un évêque ou d'un monastère, le droit de catégorie restait en vigueur. Or, les droits particuliers de toutes ces catégories des spécialistes n'étaient que des versions modifiées d’un droit fondamental, celui des paysans-possesseurs héréditaires (dziedzice, possessores, heredes). Vers le milieu du XIIe siècle ils constituaient la masse nettement majoritaire de la population rurale. La plupart d’entre eux n’exercait aucune fonction spéciale, mais leur ius hereditarium était reconnu et protégé par la juridiction publique. On voit en effet les rustici ducis accuser devant les tribunaux princiers tantôt un comte, tantôt un abbé de s'être emparé d'une terre qui leur revenait du droit successorial, ou d’avoir limité leur accès aux profits d'une forêt. Ils jouissaient de pleine capacité juridique et d’autres droits d'homme libre; leur statut même indique leur origine d’anciens Gemeinfreie. Certes, ils rendaient à la monarchie toutes les charges du droit ducal, mais rien de plus. En particulier, un paysan-possesseur ne payait rien à quiconque pour l’usage de sa ténure; c'était l’héritage de ses ancêtres, sa terre à lui. Si la donation princière le soumettait à une église, il ne devait à l’autorité domaniale que ce qu’il devait auparavant à la monarchie. Personne ne pouvait imposer légalement au paysan-possesseur des prestations qui dépassaient les charges prévues par le ius ducale. C’est pourquoi les domaines d’aristocratie laïque et du prince lui-même ne disposaient au XIIe siècle que de la main d'oeuvre d’esclaves et de libres sans terre. Les succès militaires des premiers Piasts ont assurés au prince et à ses collaborateurs un butin abondant, dont bon nombre des captifs, mais l’effectif d’esclaves, quoiqu’accru, restait toujours marginal par rapport à la masse de la population rurale. Les hommes libres qui ont quitté leurs opole et ne pouvaient s'établir que sur la terre d’autrui représentaient aussi une quantité marginale, quoique pas négligeable. Ils s’engageaient souvent comme aratores et cultivaient la reserve domaniale et la terre qu'on leur assignait pour subsistance avec les mêmes boeufs: ceux du propriétaire. Or, c’était justement la terre qu’un miles cultivait lui-même ou faisait cultiver avec ses propres boeufs (aratura propria) qui était libre, en vertu de ius militare, de charges du droit ducal; les aratores en étaient déchargés automatiquement, au même titre et au profit exclusif du seigneur. Ce n’était pas le cas des hospites qui s’établissaient probablement sur les parties désertes du domaine pour les mettre en culture. Ils disposaient de boeufs et ténures paysannes ordinaires et devaient payer les charges ordinaires du droit ducal. ainsi que, en outre de celles-ci, quelques prestations domaniales dues au propriétaire de la terre qu'ils cultivaient. Libres de s’en aller, mais privés de tout droit à la terre, hospites comme aratores portaient au fond le double fardeau. L’établissement sur la terre d’autrui dégradait leur position. 4. Les structures d'habitat et du milieu géographique, les difficultés de communication et le primitivisme des cadres administratives rendaient illussoire la gestion directe de la Pologne par le prince et par sa cour. Les déplacements constants du souverain, n'étaient qu'un paliatif. Certes, le droit à nommer et à destituer chaque dignitaire de sa fonction constituait un instrument important du contrôle; néanmoins, sauf les rares moments de la présence corporelle du prince, il a fallu abandonner l’exercice du pouvoir aux comites castellani, placés en tête d’une centaine environ des circonscriptions territoriales dites châtelenies (castellaniae). En absence du prince, en qualité du lieu-tenant local de celui-ci, un châtelain exerçait dans le cadre territorial de la châtelenie les fonctions de commandant militaire et de juge suprême. Il avait trois adjoints: wojski (tribunus) pour commander les guerriers, iudex castri pour la juridiction commune et wlodarius pour la levée des prestations du droit ducal. Tous les trois étaient considérés subiudices du châtelain, et pour cause: l’exercice d’administration publique impliquait l’emploi éventuel de la coercition, et le pouvoir de contrainte se fondait legalement sur le pouvoir de juger, délégué par le châtelain à ses adjoints administratifs. La perception des charges du droit ducal était assurée par de simples paysans ministériaux astreints aux basses services administratifs, les camerarii castrenses. En qualité d'exactores ils agissaient au nom de wlodarius, donc auctoritate castellani, ce qu'autorisait l’emploi immédiat de la coercition vis-à-vis d’un contribuable recalcitrant: les camerarii lui enlevaient le betail en gage et traînaient le coupable devant le tribunal du castrum. La levée des prestations du droit ducal se fondait donc sur les structures publiques d’administration et de juridiction commune. Le revenu de stróża était destiné au châtelain, celui de podworowe et de stan à la cour princière; poradlne faisait probablement objet de partage entre prince et châtelain. Ils se partageaient à moitié les revenus du tonlieu, des foralia et des tavernes. Le châtelain tirait en outre des profits considérables de l’exercice de la juridiction. Tous ces revenus attribués à la fonction administrative (provenais officii) s’appelaient en polonais żupa et en latin beneficium. Les dignitaires de la cour touchaient également bénéfices réguliers, payés par le prince. C'était le revenu attribué à sa fonction qui permettait au cornes palatinus d’entretenir une troupe de garde, l'acies palatina: le prince entretenait à ses frais une autre troupe d’élite, l'acies curialis, oú la jeunesse aristocratique commençait ses carrières. Les „bénéfices” des dignitaires d'administration territoriale et de la cour absorbaient la plupart du revenu que la monarchie, en vertu de droit ducal, tirait de la population rurale du pays. On considère parfois la classe dirigeante des Xe — XIIe siècles comme celle des grands propriétaires fonciers. Or, tant que la grande propriété ne disposait que d’esclaves et de libres sans terre, les domaines restaient un phénomène marginal de la structure agraire. La plupart des paysans n’étant subordonnée qu'au droit ducal et à la juridiction publique, la domination sur cette masse n’était accessible que par l’intermédiaire de l'Etat, moyennant l’exercice des hautes fonctions administratives. Voici un autre aspect de la classe dirigeante: elle coïncidait grosso modo avec les sommets de la hiérarchie d'Etat, et le revenu d’une fonction dépassait largement ce qu’on pouvait tirer des domaines. Apparement, l’exercice des hautes fonctions et la jouissance des revenus attribués à celles-ci dépendaient de l’arbitraire du prince qui nommait et destituait dignitaires à son gré. En réalité, l’oligarchie savait profiter de ses positions clefs dans le système du pouvoir pour circonscrire l'autocratisme princier. C’était, en effet, une classe restreinte des aristocrates, capable, grâce aux liaisons de parenté et de solidarité nobiliaire, de s'opposer avec succès au souverain. Au début du XIIe siècle personne ne contestait le mythe de la prédestination, par la naissance noble, à l’exercice des fonctions dirigeantes. Le prince avait certes le droit de choisir ses dignitaires, mais il était convenable et raisonable de les choisir dans le cercle étroit des familles aristocratiques; autrement il risquait une révolte dangereuse. Le pouvoir princier en Pologne des premiers Piasts était beaucoup plus fort qu’en Occident et assez autocratique, mais le régime politique y ressemblait quand même plus à l’oligarchie aristocratique qu’au despotisme. 5. Les premiers Piasts créaient les châtellenies par voie de soumission des quelques opole adjacents à l'autorité administrative d'un castrum. Ils avaient de bonnes raisons pour agir ainsi: c'étaient les fonctions publiques des communautés rurales qui comptaient surtout pour le fonctionnement de l’État. Opole n était qu'une communauté des voisins, et ne pouvait pratiquer la coercition que sous forme traditionelle de contrainte collective vis-à-vis de l’individu qui viole les coutumes du groupe. Le pouvoir princier monopolisea le droit de reprimer, juger et punir, mais il a su mettre à son profit les fonctions traditionelles d'opole en ce domaine. Ainsi, la vieille tradition d’autodéfense collective s'est transformée en devoir collectif d’indiquer, poursuivre, saisir et livrer aux autorités judiciaires les coupables de meurtres, brigandages ou vols. L'opole qui a négligé le devoir de poursuite (vestigium) ou ne pouvait pas indiquer le coupable du meurtre commis sur son territoire, s’exposait à la responsabilité collective: on condamnait la vicinia entière à payer l'amende pour le crime commis par un inconnu. Privé par la monarchie du pouvoir de juger, l’opole restait toujours un dépositaire irremplaçable des traditions orales. Le châtelain et ses adjoints, parfois le prince ou son envoyé s'en trouvaient contraints à convoquer la vicinia ou les seniores viciniae (représentants âgés d’opole, „starcy”) pour obtenir les informations indispensables à un jugement ou à une action administrative. Le faux témoignage impliquait le risque d'une amende considérable qui frappait, suivant le principe de responsabilité collective, l'universitas viciniae. Opole était un contribuable collectif d’une seule prestation, celle de bas et vacca, qui constituait un archaïsme régional. Pour lever toutes les autres charges du droit ducal, les camerarii descendaient au chaque village et à chaque ténure. La procédure pénale consécutive au refus de payer ces charges suivait le principe de responsabilité individuelle d'un contribuable récalcitrant, sans mettre en cause l’opole. Mais pour lever les prestations du droit ducal, il fallait connaître les réalités locales, et l’opole seul les connaissait vraiment; la fonction économique de la communauté l’impliquait. Les gérants d’une châtellenie ne pouvaient donc pas se passer du concours de la vicinia, obligée, nous le savons, d'informer les autorités sur demande. L’État des premiers Piasts à réussi d’encadrer et de contrôler la population, parce qu’il s’est assuré la collaboration des opole, certes obligatoire, mais en même temps bien enracinée dans la tradition. C’est là le secret de sa puissance et la limite de son arbitraire. Ces princes si puissants ne pouvaient pas se permettre une atteinte aux droits coûtumiers des humbles paysans-possesseurs, car la protection de ces droits restait la raison d'être d’opole: les violer, c’était détruire le fondement du pouvoir princier. Sans concours d’opole l’appareil de la monarchie serait une espèce d’aveugle armé, incapable de protéger l'ordre, d’exercer la juridiction et de lever les redevances du droit ducal. 6. Sous les premiers Piasts, les paysans-possesseurs n’obéissaient qu'à la monarchie, et pour les subordonner à un seigneur, le prince devrait céder à celui-ci une part des prérogatives du droit ducal. C'était le principe d’immunité. Or, l'imminité rencontrait à époque des fortes résistances au sein du groupe dirigeant qui puisait des charges du droit ducal la plupart de ses revenus. Au début du XIIe siècle les évêques ont réussi de surmonter ces résistances moyennant l'institution de castellania ecclesiae. Dans un district administratif qu'on supprimait pour quelque raison, le duc confiait à l’évêché le pouvoir de châtelain sur une bonne partie des rustici ducis. La cour princière y gardait ses revenus et ses prérogatives; l’évêché n'y gagnait apparement que le pouvoir et les revenus incombant normalement aux fonctionnaires du castrum, mais à la différence de ceux-ci, l’Église en avait la jouissance perpétuelle. Par conséquent, la castellania ecclesiae assumait le caractère d'une seigneurie foncière et banale. Les paysans-possesseurs soumis à cette seigneurie devenaient ainsi homines episcopi. On leur réfusait le droit de s'en aller, mais pas encore les autres attributs de la liberté personelle, ni les droits à la terre. Se reférant à ce genre des précedents, il était plus aisé de soumettre ici ou là aux seigneurs ecclésiastiques les paysans-possesseurs moyennant l’octroi de l'immunité économique limitée. Homines ducis jusqu'à présent, ces paysans devenaient désormais homines ecclesiae, parce qu’une partie de leur redevances était destinée une fois pour toujours à l'évêché ou au monastère: les hommes ne pouvaient donc pas s'en aller sans priver l’Église de ce que le prince lui a donné. Selon l'interprétation ecclésiastique devenue bientôt officielle, les hommes, leurs descendants et leur terre faisaient automatiquement objet de ces donations. Au début du siècle un changement significatif de terminologie vient de se produire: le clergé introduit en Pologne la notion savante d'ascripticii. Les documents classent désormais la population paysanne d'Église en deux grandes catégories: ascripticii et liberi. Le droit de s'en aller constituait l'unique critère de cette dichotomie. La notion de liberté s'est par conséquent restreinte aux hommes sans terre: mercenaires, aratores, hospites. Les paysans-possesseurs, considérés désormais non libres, recevaient l'étiquette d'ascripticii au même titre que les esclaves. Cette classification, incononcevable encore au milieu du XIIe siècle, témoigne d'une depréciation de l'image sociale des heredes aux yeux de la classe dirigeante. Or. la distance sociale entre heredes et servi, atténuée dans le cadre de la seigneurie fonciére, n'a quand même pas disparu. Loin de refléter une réalité uniforme, la notion hétérogène d'ascripticii exprimait en revanche un programme, voir une revendication. L'Église considérait tous les ascripticii comme ses homines proprii et réclamait pour eux l'immunité complète, afin de soumettre ses paysans-possesseurs au pouvoir seigneurial aussi exclusif que le pouvoir d'un maître sur son esclave. Ce programme immunitaire, proclamé par les évêques entre 1210 et 1215, réalisé en grande partie entre 1230 et 1255, consolidait les rapports de servage en voie de formation. La plupart des paysans-possesseurs n'obéissait toujours qu'à la monarchie, mais le développement de la seigneurie foncière et du servage mettait en cause leur statut traditionnel. Une donation princière à l'église pouvant les transformer d'un jour à l'autre en ascripticii, on considérait ceux-là, à l'instar des ceux-ci, comme non-libres, homines proprii ducis. L’influence des notions seigneurales coïncidait probablement avec la tendance du pouvoir princier à freiner la mobilité croissante des rustici ducis; à l’époque d'immunités et franchises ce problème devenait important. Mais à la fin du XIIe siècle les paysans-possesseurs transféraient encore librement leur domiciles; la monarchie se contentait de lever les redevances et juger les controverses. Au milieu du XIIIe siècle les princes toléraient encore les transactions d'échange des ténures entre rustici ducis et monastères, et quelques décennies plus tot un texte nous laisse entrevoir la pratique assez courante des ventes et achats; l'interdiction récente d'aliéner et quitter les ténures se heurtait à la vieille coutume. La langue des documents du XIIIe siècle reffietait les tendances nouvelles et le point de vue officiel, surtout celui de l’Église, que ne coïncidait pas forcément avec celui des paysans. En 1292, les ascripticii d’un évêque se déclaraient libres sans nier d’être heredes et homines ecclesiae; ils n'y voyaient rien d’incompatible. La féodalisation du régime au XIIIe siècle entraînait des conséquences contradictoires: le servage et la liberté. L’amélioration d’équippement en bêtes de train, le développement des échanges locaux, l'application de la charrue accumulaient, grâce aux efforts et aux économies réalisées par paysans, les prémisses de l'expansion. Amorcé au début du XIIIe siècle, le grand mouvement des défrichements et des franchises liées au droit teutonique a bientôt pris le dessus sur les tendances qui dégradaient la condition paysanne. L’auteur insiste sur les attitudes mentales de la population rurale favorables à la reception des modèles occidentaux. 7. La monarchie ne pouvant pas fonctionner sans collaboration des opole, un consensus de la population rurale lui était indispensable. Aprés avoir détrui les communautés tribales, l'État devait intégrer la société, paysans compris, dans les cadres politiques nouveaux. Considérée de ce point de vue, la christianisation ne se présente pas uniquement comme un phénomène d’élargissement des horizons mentaux du groupe dirigeant. Certes, la chrétienté s’est substituée d’abord aux structures politiques du culte païen et jusqu’au début du XIIe siècle ne touchait pas aux couches profondes du paganisme enraciné dans la vie quotidienne des campagnes. La nouvelle religion constituait néanmoins un facteur non négligeable d’intégration: les sanctuaires païens, détruits après le „baptême du pays”, symbolisaient les traditions du séparatisme tribal, tandis que l'Église formulait l'idéologie de l'État national. Au moment de sa formation, l'État des Piasts ne pouvait s'appuier sur aucune communauté ethnique préexistante: la langue et la culture ne le distinguaient pas de l’entourage slave, tandis que les traditions d'identité tribale risquaient de faire sauter l’organisme étatique. L'unité de celui-ci ne pouvait pas s'exprimer en termes ethniques tant que le nom de Polans ne désignait qu'une tribu parmi les autres - Mazoviens, Ślężans, Vislans etc. Malgré son origine polane, le groupe dirigeant exprimait d'abord sa propre unité par réference au prince et à la dynastie. Le nom des Polonais réapparut au XIe siècle, désormais comme dénomination d'une communauté nationale en voie de naissance. Ce symbole ethnique de l'unité nouvelle n'exprimait d'abord que l'attitude de l'élite politique restreinte, qui considérait cependant la population indigène du pays comme des conationaux et propageait activement cette notion. L'idéologie nationale trouvait vite l'echo parmi les guerriers; par l’inermédiaire des ceux-ci, et ensuite par l'entremise du clergé, les notions ethniques nouvelles pénétraient lentement le monde paysan. Aux XIIe — XIIIe siècles les paysans silesiens n'employaient plus les dénominations des Slaves ou des Ślężans, mais celle des Polonais pour se distinguer des colons allemands. Ce germe modeste de la conscience nationale était un symptôme d'intégration sociale réalisée dans l'État des premiers Piasts et à la fois un facteur de survie, qui contribua à la reconstitution de l’État national après un siècle et demi de son morcellement en duchés régionaux.
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Książka
Tytuł:
Chłopi Niezłomni
Autorzy:
Pszczółkowski, Leszek.
Powiązania:
Wyklęci. Ogólnopolski Kwartalnik Poświęcony Żołnierzom Wyklętym 2020, nr 1, s. 155-161
Data publikacji:
2020
Tematy:
Milicja Obywatelska (MO)
Skup produktów rolnych
Dostawy obowiązkowe
Chłopi
Artykuł z czasopisma historycznego
Źródła historyczne
Opis:
Artykuł przybliża problemy żywnościowe w Polsce w latach powojennych. Spowodowały one wprowadzenie obowiązkowych dostaw ziemniaków, zwierząt rzeźnych, mleka i zbóż. Chłopi niewywiązujący się z dostaw płacili grzywnę albo podlegali karze aresztu lub więzienia.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Chłopi Królestwa Polskiego a Niepodległość (1914-1918)
Autorzy:
Przeniosło, Marek.
Powiązania:
Czasy Nowożytne 1998, t. 5, s. 57-66
Data publikacji:
1998
Tematy:
Chłopi socjologia Polska 1864-1918 r. materiały konferencyjne
Świadomość narodowa Polska 1864-1918 r. materiały konferencyjne
Opis:
Referat wygłoszony na konferencji pt. "Drogi do niepodległości. Polska i Pomorze w dobie odbudowy Państwa Polskiego". Toruń, 10-11 XI 1998 r.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
"Żywią i bronią" : wieś i chłopi w obronie ojczyzny
Współwytwórcy:
Gmitruk, Janusz (1948- ). Redakcja
Matusak, Piotr (1941-2020). Redakcja
Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego (Warszawa).
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Warszawa : Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego
Tematy:
Ruch ludowy
Chłopi
Wsie
Wojsko
Materiały konferencyjne
Opis:
Materiały z konf., 27 listopada 2008 r., Warszawa.
Indeks.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Chłopi, Część pierwsza - Jesień
Autorzy:
Reymont, Władysław Stanisław
Współwytwórcy:
Jodełka-Burzecki, Tomasz
Orlewiczowa, Irena
Sekuła, Aleksandra
Sutkowska, Olga
Data publikacji:
2008-04-07
Wydawca:
Fundacja Nowoczesna Polska
Tematy:
Modernizm
Epika
Powieść
Pozytywizm
Opis:
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
Źródło:
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976
Dostawca treści:
Wolne Lektury
Książka
Audiobook
Tytuł:
Chłopi, Część druga - Zima
Autorzy:
Reymont, Władysław Stanisław
Współwytwórcy:
Kowalska, Dorota
Niedziałkowska, Marta
Charęza, Hanna
Data publikacji:
2010-03-03
Wydawca:
Fundacja Nowoczesna Polska
Tematy:
Modernizm
Powieść
Epika
Pozytywizm
Opis:
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
Źródło:
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, oprac. Tomasz Jodełka-Burzecki, Irena Orlewiczowa, PIW, Warszawa 1976.
Dostawca treści:
Wolne Lektury
Książka
Audiobook
Tytuł:
Chłopi, Część trzecia - Wiosna
Autorzy:
Reymont, Władysław Stanisław
Współwytwórcy:
Rawska, Aneta
Sekuła, Elżbieta
Kotwica, Wojciech
Choromańska, Paulina
Kolwińska, Paulina
Data publikacji:
2013-02-18
Wydawca:
Fundacja Wolne Lektury
Tematy:
Modernizm
Powieść
Pozytywizm
Epika
Opis:
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów Marty Niedziałkowskiej.
Źródło:
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Tom drugi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976
Dostawca treści:
Wolne Lektury
Książka
Tytuł:
Edukacja dla narodu. Chłopi a procesy narodowościowe
Autorzy:
Michał, Rauszer,
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/892073.pdf
Data publikacji:
2019-04-22
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Tematy:
peasants
education
nation
emancipation
Opis:
Due to historical reasons, the process of acquiring national identity by the peasants began relatively late. This process, for various reasons, was based on three models of education: formal, informal and non-formal. Schools emerging in the Polish territories were usually associated with the activities of the partitioner, moreover, it often met with distrust of a village quite closed in this respect. The People’s Movement complemented this formal education with performative activities, such as celebrating national holidays, which would give illiterate peasants the opportunity to participate in the acquisition of national identity. Another important part of this process was spontaneous non-formal education, i.e., peasant activity expressed in the acquisition of reading skills, which became the basis for building a national identity. In my text I discuss the process of acquiring national identity by peasants on the example of three models of education: formal, informal and non-formal.
Źródło:
Kwartalnik Pedagogiczny; 2018, 63(4(250)); 124-139
0023-5938
Pojawia się w:
Kwartalnik Pedagogiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chłop-niewolnik? Pańszczyzna w perspektywie antropologii historii
Autorzy:
Rauszer, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/597385.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
chłopi
niewolnictwo
praca niewolna
pańszczyzna
Opis:
W artykule analizuję miejsce chłopów w strukturze społecznej gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej na terenie Polski. Celem jest pokazanie struktury ekonomicznego wyzysku pracy chłopów w kontekście praktyk hegemonicznych szlachty. Choć gospodarka folwarczno-pańszczyźniana różniła się zdecydowanie od niewolnictwa w Nowym Świecie, to możemy w obu systemach znaleźć pewne podobieństwa. Sytuacja chłopów w ustroju folwarcznym opierała się na formalnym podporządkowaniu władzy szlachty, jednak ze względu na podobne pochodzenie etniczne obu grup szlachta, by utrzymać system, stworzyła ideologię odmiennego, sarmackiego pochodzenia. Ideologia ta posłużyła jako narzędzie do wytworzenia między szlachtą i chłopami różnicy, która miała strukturę rasowej (zachowując oczywiście świadomość chronologii). Ta „rasowa” różnica służyła jako hegemoniczne uzasadnienie pracy niewolnej chłopów. W swoim artykulechciałbym pokazać zarówno społeczno-polityczne mechanizmy prowadzące do wyzysku, jak i to, na czym opierało się hegemoniczne uzasadnienie takich stosunków.
Źródło:
Lud; 2017, 101
0076-1435
Pojawia się w:
Lud
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chłopi, Część czwarta - Lato
Autorzy:
Reymont, Władysław Stanisław
Współwytwórcy:
Rawska, Aneta
Sekuła, Elżbieta
Kotwica, Wojciech
Sekuła, Aleksandra
Choromańska, Paulina
Data publikacji:
2013-06-17
Wydawca:
Fundacja Wolne Lektury
Tematy:
Modernizm
Powieść
Pozytywizm
Epika
Opis:
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Fundację Nowoczesna Polska z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów Marty Niedziałkowskiej. Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury - Kultura - Interwencje.
Źródło:
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Tom drugi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.
Dostawca treści:
Wolne Lektury
Książka
Tytuł:
Chłopi
Autorzy:
Reymont, Władysław Stanisław
Współwytwórcy:
Niedziałkowska, Marta
Choromańska, Paulina
Orlewiczowa, Irena
Kotwica, Wojciech
Sutkowska, Olga
Sekuła, Aleksandra
Rapiej, Paula
Kowalska, Dorota
Rawska, Aneta
Charęza, Hanna
Jodełka-Burzecki, Tomasz
Data publikacji:
2008-04-07
Wydawca:
Fundacja Nowoczesna Polska
Tematy:
Modernizm
Pozytywizm
Epika
Powieść
Opis:
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
Źródło:
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.
Dostawca treści:
Wolne Lektury
Książka
Tytuł:
Still an Awkward Class: Central European post-peasants at home and abroad in the era of neoliberalism
Ciągle niewygodna klasa. Środkowo-europejscy post-chłopi w kraju i za granicą w dobie neoliberalizmu
Autorzy:
Hann, Chris
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1016061.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
peasants
anthropology
households
globalization
agribusiness
migration
reproduction
chłopi
antropologia
gospodarstwa domowe
globalizacja
agrobiznes
migracja
reprodukcja
Opis:
The paper builds on the author’s intimate knowledge of Eastern European village life over four decades. Before, during, and after socialism, villagers (“peasants” ) have always been incorporated into wider structures, while at the same time challenging standard social science theories. Their greater ability to reproduce themselves “outside the market” is the basis of their distinctiveness; this corresponds to a persisting distinction between town and countryside and has implications for political mobilization. The paper develops binary comparisons at two levels: first, between capitalist and socialist paths of rural development; second, within the latter, between the productive symbiosis accomplished in socialist Hungary and the stagnation of non-collectivized Poland. Some of these latter contrasts have persisted in new forms in the era of EU membership. Finally, the author expresses some personal nostalgia for the days when rural community studies constituted the bedrock of ethnographic writing about this region.
Artykuł oparty jest na posiadanej przez autora pogłębionej wiedzy dotyczącej wschodnioeuropejskiego życia wiejskiego w ostatnich czterech dekadach. Przed socjalizmem, a także w jego trakcie i po nim mieszkańców wsi ( „chłopi” ) zawsze włączano w obręb szerszych struktur, stanowiąc wyzwanie dla klasycznych teorii z zakresu nauk społecznych. Podstawę ich odrębności stanowi większa zdolność do samoreprodukcji „poza rynkiem”, co odpowiada utrzymującemu się podziałowi na miasto i wieś oraz niesie konsekwencje dla mobilizacji politycznej. W artykule rozwinięte zostają dwuelementowe porównania: pierwsze, między kapitalistycznymi i socjalistycznymi drogami rozwoju obszarów wiejskich, oraz drugie, w obrębie tego ostatniego pomiędzy produktywną symbiozą dokonaną w socjalistycznych Węgrzech i stagnacją nieskolektywizowanej Polski. Niektóre z przeciwieństw między tymi ostatnimi utrzymały się w nowych formach w okresie członkostwa w Unii Europejskiej. Wreszcie, autor wyraża osobistą nostalgię za czasami, w których badania na wspólnotami wiejskimi stanowiły fundament etnograficznego opisu tego regionu.
Źródło:
Praktyka Teoretyczna; 2013, 9, 3; 177-198
2081-8130
Pojawia się w:
Praktyka Teoretyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska wieś w Drugiej Rzeczypospolitej
Autorzy:
Sałkowski, Jan.
Powiązania:
Mówią Wieki 2021, nr 7, s. 18-21
Data publikacji:
2021
Tematy:
Chłopi
Reforma rolna
Rolnictwo
Szkolnictwo
Wsie
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:
Tematem artykułu jest polska wieś w okresie międzywojennym. W 1921 roku 11,5 mln ludzi mieszkało we wsiach województw: białostockiego, lubelskiego, kieleckiego, łódzkiego i warszawskiego (bez Warszawy). Chłopi stanowili od 82% mieszkańców w lubelskim, po 74 - 77% mieszkańców w białostockim i warszawskim. W łódzkim ten odsetek był najmniejszy (58%). Wszędzie rolnictwo stanowiło podstawę bytu dla około 2/3 mieszkańców kraju. Uchwalona w 1925 roku ustawa o przeprowadzeniu reformy rolnej, jako podstawę przewidywała parcelację ziemi, prowadzoną głównie przez samych ziemian. W latach kryzysu 1928-1935 reforma znacząco wyhamowała. Zauważalnie wzrosło też zainteresowanie edukacją rolniczą. W latach 1932-1939 działało ponad 160 męskich i żeńskich szkół rolniczych, do których uczęszczało blisko 5,5 tysiąca młodych.
Fotografie.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Reformacja w miastach prywatnych w Koronie w XVI wieku
Autorzy:
Wijaczka, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/949937.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
miasta prywatne
reformacja
Zygmunt Stary
Zygmunt August
przymus wyznaniowy
szlachta
mieszczanie
chłopi
Opis:
Niniejszy artykuł jest próbą podsumowania dotychczasowego stanu badań i wiedzy na temat reformacji w miastach prywatnych w Koronie. Przedmiotem zainteresowania jest m.in., czy szlacheccy właściciele miasteczek zmuszali mieszkańców do konwersji na wybraną przez siebie konfesję. Zakres geograficzny artykułu obejmuje Koronę, a właściwie jej dwie prowincje: Małopolskę i Wielkopolskę, gdyż w Prusach Królewskich w XVI w. nie było miast prywatnych. Zakres chronologiczny określony został w tytule.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2016, 77
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chłopi i sprawa chłopska w emigracyjnych planach politycznych stronnictwa Adama Czartoryskiego
Крестьянство и вопрос крестьянства в эмиграционных планах политической группировки Адама Чарториского
Autorzy:
Barszczewska-Krupa, Alina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16647498.pdf
Data publikacji:
1981
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Opis:
До настоящего времени польская историография мало внимания посвящала отношению либерально-аристократической группировке в период Великой Эмиграции. Идеология политнческрй партии, политические и организационные принципы этой группировки были подчинены вышестоящей цели „возрождения" независимого польского государства, с такой общественной структурой, в которой землевладельцы могли бы защитить свою привилегированную позицию. Общественные концессии в пользу остальных слоев и групп народа были важным, хотя и не единственным, средством направленным на достижение главной цели. Отношение группировки к крестьянству и крестьянскому вопросу — рассматриваемый с политической точки зрения — формировался эволюционно, в зависимости от изменений общественно-экоиомических условий в стране, а также от способа понимания дворянством перспективы аграрных реформ. Призывы А. Чарториского, вытекающие из морально-религиозных побуждений и духа конституции 3 Мая, которые повелевали шлахте взять на себя заботу о крестьянской общественности, господствовали в первом десятилетии эмиграционной деятельности этой группировки. В самом начале сороковых годов способ понимания крестьянского вопроса в ускоренном темпе подвергался изменениям в связи с расчётом на скорое вооружённое восстание. Моральные и гуманитарные требования, направленные в адрес дворянства с целыо привлеч народ на сторону движения, обогатились в постулат о раскрепощении крестьян „от руки шляхты", возмещением убытков крупных землевладельцев нз народной казны. Раскрепощение Чарториски понимал как акт жертвоприношения со стороны шляхты во имя любви к родине, и одновременно как довод осознания собственных интересов дворянской среды. О порядке предоставления земельной собственности после восстановления независимости, в конечном счёте, должен был решить сейм. 1846 г. поколебал общественную политику группировки Отеля Ламберт. Местная шлахта не выражала ни понимания, ни одобрения эмиграционных концепций А.Чарториского.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 1981, 7; 25-37
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowa ludowa historia: charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich
Autorzy:
Gospodarczyk, Marta
Kożuchowski, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2076788.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
polityka historyczna
chłopi
historia ludowa
subaltern studies
Opis:
Artykuł ma na celu przedstawienie charakterystyki współczesnych publikacji dotyczących historii ludowej Polski oraz kontekstu ich powstania. Uwaga autorów skupia się na pozycjach popularnonaukowych, takich jak Ludowa historia Polski Adama Leszczyńskiego czy Bękarty pańszczyzny Michała Rauszera, które łączy nowe podejście do historii ludowej, zakładające podkreślanie sprawczości podporządkowanych, odejście od „historii szlacheckiej”. Powstawanie nowych publikacji dotyczących historii ludowej Polski jest nie tylko wyrazem osobistych motywacji autorów, ale też konsekwencją szeroko rozumianego współczesnego otoczenia społeczno-politycznego. Zainteresowanie opinii publicznej „ludem” jest, według autorów, częściowo pokłosiem wyborów z 2015 roku i późniejszych analiz, kiedy to lud wyłonił się jako podmiot polityczny, a także częścią lewicowego oporu wobec prowadzonej przez rząd Prawa i Sprawiedliwości polityki historycznej.
Źródło:
Studia Socjologiczne; 2021, 2; 177-198
0039-3371
Pojawia się w:
Studia Socjologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maria Krisań, „Chłopi wobec zmian cywilizacyjnych w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX – początku XX wieku”, Warszawa 2008, Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, ss. 185
Autorzy:
Kargol, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/687542.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Źródło:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2009, 06
2450-6796
Pojawia się w:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Первая аграрная программа Конституционно-Демократической Партии
The first agrarian program of Constitutional-Democratic Party
Pierwszy program agrarny Partii Konstytucyjno-Demokratycznej
Autorzy:
Wiśniewski, Edward
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/687774.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
-
Rosja
chłopi
partia
Russia
peasants
party
Opis:
Powstała w październiku 1905 roku Partia Konstytucyjno-Demokratyczna na swoim pierwszym zjeździe przyjęła program, w którym również znalazły się punkty dotyczące kwestii chłopskiej. Między innymi proponowano bezrolnym i małorolnym chłopom przydzielenie ziemi państwowej i apanażowej, a także częściowe uwłaszczenie ziemi obszarniczej za wynagrodzeniem dotychczasowym właścicielom w tych regionach, gdzie by jej nie wystarczało. Postulowano utworzenie państwowego funduszu ziemi, przesiedlanie chłopów i uregulowanie kwestii dzierżawy. Program ten na posiedzeniu Komitetu Centralnego i na drugim zjeździe partii w styczniu 1906 roku uznano za niewystarczający i proponowano jego zmianę. Jednak liderzy partii z Pawłem Milukowem na czele uznali, że nie należy dokonywać żadnych zmian, co odbiło się na rezultatach wyborów do I Dumy Państwowej w 1906 roku, kiedy tylko 4% chłopów głosowało na partię kadetów.
The Constitutional Democratic Party, which was established in October 1905, during its First Congress adopted a program that took into consideration the peasant issue. Among many others, party members proposed landless peasants and smallholders to allocate state and appanage land as well as partial enfranchisement of lands, with refund paid to its owners in the regions with no land to offer. They postulated the creation of a state fund land, resettlement of peasants and regulation of the lease. The program in question was declared insufficient at the meeting of the Central Committee and the Second Party Congress in January 1906. However, party leaders with Paul Miliukov amongst them, decided that no changes should be implemented, which gravely affected the results of the elections to the State Duma in 1906 with only 4% of farmers voting for the party of cadets.
-
Źródło:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2016, 16; 133-145
2450-6796
Pojawia się w:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wróżki i zacofanie irlandzkich chłopów w świetle wybranych dziewiętnastowiecznych dzienników z podróży
Autorzy:
Hamera, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131155.pdf
Data publikacji:
2022-07-20
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
fairies
Ireland
peasants
countryside
magic
nineteenth century
wróżki
Irlandia
chłopi
wieś
magia
XIX wiek
Opis:
THE ROLE OF FAIRIES IN THE LIVES OF IRISH PEASANTS AND THEIR DEPICTION IN SELECTED NINETEENTH-CENTURY TRAVELOGUES Life in the nineteenth-century Irish countryside was not easy. Irish peasants lived in abject poverty and struggled to make ends meet. They consumed almost only potatoes and famines occurred regularly. Peasants often blamed their hardships on fairies, whose various races were supposed to inhabit Ireland. Tales about fairies were very popular among travelers who visited Ireland in the nineteenth century and subsequently published books about their travels there. They often highlighted the role of magic in daily activities of the Irish. The aim of this paper is to discuss the role of fairies in the lives of Irish peasants and argue that by underlining the attachment of the Irish to magical creatures, travelers underscored the backwardness of Irish peasants and propagated negative stereotypes about the inhabitants of the Emerald Isle.
Źródło:
Studia Historyczne; 2022, 63, 1(249); 51-59
0025-1429
Pojawia się w:
Studia Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dieta chłopów galicyjskich w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w.
Autorzy:
Franaszek, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/602984.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Galicja
chłopi
dieta
warzywa i owoce
produkty zbożowe
mięso i nabiał
tłuszcze
przyprawy
napoje
Opis:
Od początku XIX w. chłopi galicyjscy, niezależnie od stopnia zamożności, najczęściej spożywali ziemniaki. Konsumowano także produkty zbożowe, a przede wszystkim chleb. Białka dostarczały rośliny strączkowe, a witamin – kapusta. Stosunkowo mało spożywano mięsa, nabiału i jaj. Podstawowym napojem chłopów galicyjskich była woda, a spośród napojów alkoholowych najwięcej spożywano wódki, co w dużej mierze było skutkiem długo obowiązującego przymusu propinacyjnego. Na przełomie XIX i XX w. większość ludności chłopskiej w Galicji żyła w stanie permanentnego niedożywienia. Ilość i jakość konsumowanych pokarmów zaspokajała niewiele ponad 50% zapotrzebowania energetycznego pracującego mężczyzny.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2016, 76
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O przekładzie oraz współczesnej recepcji w Bułgarii powieści Chłopi Władysława Reymonta
Bulgarian Translation and Contemporary Reception of the Novel Peasants by Władysław Reymont
Autorzy:
Dimitrowa, Marineła
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/511285.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Peasants
translation
reception
Opis:
This article is dedicated to the novel Peasants by the Polish writer Władysław Reymont. The author of the article presents a brief overview of the history of translation and the modern reception of the novel in Bulgaria.
Źródło:
Postscriptum Polonistyczne; 2013, 2(12); 275-278
1898-1593
2353-9844
Pojawia się w:
Postscriptum Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chłopi w walkach o niepodległość i granice 1918-1920
Autorzy:
Odziemkowski, Janusz (1950- ).
Powiązania:
Mówią Wieki 2021, nr 7, s. 16-17
Data publikacji:
2021
Tematy:
Wojsko Polskie (1918-1939)
Wojna polsko-bolszewicka (1919-1920)
Wieś
Artykuł z czasopisma historycznego
Opis:
Artykuł dotyczy udziału oraz roli jaką chłopi odegrali w armii polskiej, odbudowanej po 123 latach zaborów, gdzie większość poborowych stanowili mężczyźni ze wsi. Pochodzący z trzech państw zaborczych, różnili się bardzo wykształceniem i obyciem. Najwięcej poborowych analfabetów pochodziło z Galicji i Kongresówki. Najlepiej wyedukowani byli poborowi z Wielkopolski i z dużych miast. Byli zwykle świadomi swoich obywatelskich obowiązków, często już z wyuczonym zawodem. Terytorialny pobór do wojska sprawiał, że często do jednej kompanii trafiali rekruci z tej samej lub pobliskich wsi, co dawało silne poczucie więzi.
Fotografie.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Wandea – heroizm i ludobójstwo
Autorzy:
Kucharczyk, Grzegorz (1969- ).
Powiązania:
Polska Zbrojna. Historia 2021, nr 4, s. 40-47
Data publikacji:
2021
Tematy:
Rewolucja francuska (1789)
Wojny wandejskie (1793-1832)
Kontrrewolucja
Wojna domowa
Bunty i powstania chłopskie
Ludobójstwo
Chłopi
Artykuł z czasopisma historycznego
Opis:
Chłopskie powstanie w Wandei było sprzeciwem wobec rewolucji francuskiej i protestem wobec prześladowań duchowieństwa i katolików. Brutalne tłumienie antyrewolucyjnego zrywu autor zakwalifikował jako pierwsze ludobójstwo w historii nowożytnej Europy. Tylko w latach 1792-1794 spośród zgilotynowanych wrogów rewolucji ponad 80% stanowili chłopi i biedota. Wiosną 1793 roku w Wandei spontanicznie powstała Armia Katolicka i Królewska, która do września 1793 odnosiła same sukcesy. Zgodnie z uchwałą parlamentu z 1 sierpnia 1793 roku żołnierze masowo eksterminowali Wandejczyków, wycinali lasy, zabijali bydło. Według statystyk na 815 tysięcy mieszkańców zabito ponad 177 tysięcy, z 53 tysięcy domów zniszczono ponad 10 tysięcy.
Ilustracje, mapka.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Młot na kosynierów
Autorzy:
Korczyński, Piotr (1974- ).
Powiązania:
Polityka 2021, nr 47, s. 65-67
Data publikacji:
2021
Tematy:
Kościuszko, Tadeusz (1746-1817)
Chłopi
Insurekcja kościuszkowska (1794)
Pobór do wojska
Artykuł z czasopisma społeczno-politycznego
Artykuł publicystyczny
Artykuł z tygodnika opinii
Opis:
Artykuł dotyczy udziału chłopów w insurekcji kościuszkowskiej 1794 roku. Autor omawia pobór chłopów do powstańczego wojska. Przedstawia także ich udział w walce po stronie Rosjan. Opisuje metody werbowania żołnierzy do armii Kościuszki oraz udział w niej dezerterów z armii zaborczych.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Czy chłop miał honor? Zastosowanie kategorii honoru w badaniach nad społeczeństwem nowożytnym
Autorzy:
Korczak-Siedlecka, Jaśmina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/601924.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
honor
cześć
chłopi
społeczeństwo nowożytne
hierarchia wartości
honour
dignity
peasants
early modern society
hierarchy of values
Opis:
Artykuł szuka odpowiedzi na pytania o znaczenie honoru i możliwe sposoby jego interpretacji, a także o przydatność tej kategorii w badaniach historycznych. Refleksje teoretyczne zostały uzupełnione analizą wiejskich ksiąg sądowych z terenu Mierzei Wiślanej z przełomu XVI/XVII w., dowodzącą kluczowej roli honoru w ówczesnych społecznościach chłopskich. The article seeks to answer the questions about the meaning of honour and its possible interpretations, together with that about the usefulness of this category in historical studies. The theoretical reflections are reinforced with an analysis of village court registers from the area of the Vistula Spit at the turn of the seventeenth century which proves the key role of honour within contemporary peasant communities.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2018, 125, 3
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Naród polski narodem chłopskim
The Polish Nation Is a Peasant Nation
Autorzy:
Gołębiowski, Bronisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1372990.pdf
Data publikacji:
2018-03-26
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
history of Poland
nation
Polish society
peasants
middle class
historia Polski
naród
społeczeństwo polskie
chłopi
klasa średnia
Opis:
The author advances a thesis about the folk pedigree of the modern Polish nation. He sees the present shape of the nation in the history of Polish nationalism and proves that the long period after the nation’s loss of independence favored the nation’s image of itself as an nation “eternally faithful” to the Church, with a common religion, language, and customs. He emphasizes that the struggle for Polishness based on such a view of the nation was folk-oriented, egalitarian, and democratic, and that after the acquisition of statehood the country’s borders were decided by the Greater Poland and Silesian uprisings, which were popular in nature, and by the defeat of the Soviet offensive [sic!] in 1920, thanks to the engagement of the common people. In restored Poland, peasant groupings undertook many political initiatives; a government was formed and announced a revolutionary program for a democratic state. The parliamentary act on agricultural reform, the Constitution of March 1921, and elections according to the new constitution showed that the people’s and workers’ parties had acquired significant power. Thanks to this activeness, the new Polish nation had a peasant face. The author connects his thesis about the folk pedigree of the Polish nation with the present as well. He gives examples of cultural continuity and of the contributions made by classes of the common people. He views the forming middle class as a post-peasant level, unequipped with mature cultural capital but balancing between folk — mainly peasant — culture and mass culture.  
Źródło:
Kultura i Społeczeństwo; 2018, 62, 1; 101-121
2300-195X
Pojawia się w:
Kultura i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reforma uwłaszczeniowa we wsi Sławno
Enfranchisement reform in Sławno village
Autorzy:
Linetty, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2176158.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Tematy:
reforma uwłaszczeniowa
regulacja i separacja gruntów
Sławno
pańszczyzna
krajobraz kulturowy
chłopi
enfranchisement reform
land regulation and separation
Serfdom
Opis:
W poniższym artykule poruszona została problematyka reformy uwłaszczeniowej oraz procesu regulacji i separacji gruntów we wsi Sławno. Reforma uwłaszczeniowa wprowadzona na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego w 1823 roku wraz z towarzyszącymi reformami agrarnymi była jednym z najistotniejszych epizodów w historii wielkopolskiej wsi. W ich wyniku przekształcono nie tylko strukturę własnościową i ustrój społeczno-gospodarczy panujący na wsi, ale także trwałym i głębokim zmianom uległ krajobraz kulturowy. W toku wieloletniej procedury zakończonej porozumieniem (recesem) w 1839 roku utworzono w Sławnie 14 w pełni niezależnych dziedzicznych gospodarstw włościańskich, wolnych od wszelkich służebności wobec dworu.
The following article deals with the problems of the enfranchisement reform and the process of land regulation and separation in the village of Sławno. The enfranchisement reform introduced in the Grand Duchy of Posen in 1823, along with the accompanying agrarian reforms, was one of the most significant episodes in the history of the Wielkopolska countryside. As a result, not only was the ownership structure and socio-economic system of the village transformed, but the cultural landscape was also permanently and profoundly altered. In the course of a multi-year procedure that ended with an agreement (recession) in 1839, 14 fully independent hereditary landowner farms were created in Sławno, free of any easements to the manor.
Źródło:
Studia Lednickie; 2022, 21; 57-82
0860-7893
2353-7906
Pojawia się w:
Studia Lednickie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chłopi Królestwa Polskiego w dobie pouwłaszczeniowej w świetle prasy Piotrkowa i Radomia
Les paysans du Royaume de Pologne après laffranchissement à la lumière de la presse de Piotrków et Radom
Autorzy:
Kita, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16647517.pdf
Data publikacji:
1990
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Opis:
L'histoire des paysans du Royaume de Pologne constitue une partie essentielle de l'histoire de notre nation au XIXème siècle. Elle embrasse de vastes domaines de leur vie. Parmi les problèmes les plus importants, il faut compter ceux largement conçus de cultuire et de personnalité, ainsi que les aspects compliqués de la conscience des paysans. Le présent article est consacré à l'examen de ces problêmes, qui est basé sur la presse de Piotrków et de Radom. Celle-ci, ainsi que les autres journaux de province, était relativement peu exploitée. A la lumière des correspondances et des articles, se font voir les changement s'opérant dans l'attitude dos paysans affranchis de la corvée. L'affranchissement, comme on l'a souligné, rendit possible le développement social plus rapide des habitants de villages. Ce développement s'accomplissait lentement et embrassait quelques générations paysannes. On a accentué le rôle important des gens du „travail organique", qui avaient pour but: aider les paysans à devenir membres do plein droit de la société. Les collaborateurs des journaux essayaient de ne pas remarquer la con science sociale des paysans, ils indiquaient cependant la conscience nationale croissante. On soulignait le rapport négatif des paysans envers le séccles gouvernementales et l'attachement à la foi catholique, identifiée avec l'esprit polonais. Les informations de presse à l'époque de la révolution de 1905—1907 présentent les changements qui s'opérèrent dans la conscience des villageois du Royaume de Pologne sous l'influence des événements révolutionnaires: la participation à la lutte pour les libertés nationales et politiques et les aspirations sociales. Surgit le problème du renoncement au parti démocratique national et du rapprochement d'une partie des paysans du mouvement socialiste. Les correspondances et les articles de presse démontrent aussi le développement inégal de la campagne. Cela résultait du processus de l’industrialisation de certains terrains, de l'activité des partis politiques, de l'affermage antérieur d'une partie des paysans avant l'affranchissement de 1864.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 1990, 37; 107-134
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O społecznej koncepcji i jej artystycznym wcieleniu w Ostapie Bondarczuku Józefa Ignacego Kraszewskiego
Autorzy:
Abramowycz, Semen
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2034250.pdf
Data publikacji:
2021-12-21
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
chłopi
szlachta
sprawiedliwość społeczna
archetyp
romantyzm
realizm
chrześcijaństwo
peasants
gentry
social justice
archetype
romanticism
realism
Christianity
Opis:
Autor artykuł rozpatruje powieść J.I. Kraszewskiego Ostap Bondarczuk w scenerii wirowych prądów nowoczesności i nowych możliwości epoki napoleońskiej oraz pewnego ukrytego programu metafizycznego, który w tym ujęciu byłby postrzegany przez pozytywistów jako „naturalny”. Zwraca uwagę, że pisarz swoją powieść zinterpretował raczej w duchu romantycznej chrześcijańskiej mądrości ludowej. Ostatecznie sam Kraszewski wyszedł poza granice swojej klasy i uwarunkowanej przez nią mentalności. „Wyzwolenie samego siebie” jest utrudnione przez przypisanie człowieka do jego oryginalnego programu. Program ten oparty jest na biblijno-folklorystycznym archetypie pierwotnej fizyczno-społecznej nierówności ludzi. Mimo całej szczerości pragnienia hrabiego, aby przekształcić Ostapa w „swojego”, czyli w „Eustachego”, przy wielkich wysiłkach tego ostatniego, aby spełnić nadzieje „nowych rodziców”, główna postać nie wykazuje odwagi, zdolności do zdecydowanego wyjścia poza szablon określony z góry przez narodziny i pierwsze lata życia. Fakt, że Ostap wbrew swojej woli „odmienił swój los”, nie uczynił go naprawdę wolnym i szczęśliwym. Prawdziwa zmiana roli społecznej dokonuje się nie przez „wspaniałe” miłosierdzie z zewnątrz, ale osobistą ciężką pracą i bezinteresowne poświęcenie – takie spojrzenie byłoby interesujące i zgodne z nurtem pozytywizmu. Wciąż jednak mamy do czynienia z romantyczną konstrukcją bohatera. Z drugiej strony J.I. Kraszewski tylko częściowo i bardzo płynnie wykorzystywał pozytywistyczne indywidualne metody przedstawiania osoby w dynamicznym środowisku jako materiale dodatkowym, co wzbogacało styl autora, ale nie zmieniało jego metody artystycznej.
The article highlights the fact that the author’s deep setting consists in opposing the eddy currents of modernity and the bright “Napoleonic” possibilities of the era to a certain hidden metaphysical program, which would be perceived by positivists as “natural”. Nevertheless, but the writer himself interpreted it more in the spirit of romanticized Christian folk wisdom. Ultimately, Krashevski’s perspective for a person to go beyond the limits of his class and the mentality conditioned by it, to “liberate himself,” is hampered by the persistence of this original program. Theprogram is based on the biblical-folklore archetype of the primordial physical-social inequality of people, equal only in original sin. For all the sincerity of the count’s desire to turn Ostap into “his”, into “Eustachiy”, with all the efforts of the latter to justify the hopes of the new parents, the central character does not show daring, the ability to seriously go beyond the stencil predetermined by birth and the first years of life. And the fact that Ostap, against his will, “changed his fate”, did not make him really free and happy. A genuine change in social role is achieved not by “fabulous” mercy from the outside, but by personal hard work and selfless devotion: this would be of interest to the positivist. In other words, we are still dealing with a fundamentally romantically integral mono-character of the protagonist. On the other hand, J.I Krashevski only partially and very fluently used the positivist individual methods of depicting a person in a dynamic environment as additional material, which enriched the author’s style, but did not change his artistic method.
Źródło:
Zeszyty Wiejskie; 2021, 27; 131-153
1506-6541
Pojawia się w:
Zeszyty Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pługiem i purpurą albo Polska Ludowa jako monarchia
With plow and purple – Poland of the People as monarchy
Autorzy:
Kuligowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459616.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Fundacja Pro Scientia Publica
Tematy:
chłopi
demokracja
monarchia
Polska Ludowa
program
democracy
monarchy
peasants
People’s Poland
Opis:
Artykuł dotyczy monarchistycznych koncepcji Polski Ludowej. O Polsce Ludowej na polskiej lewicy i centrolewicy pisano i dyskutowano przynajmniej od 1905 r., a koncepcje monarchistyczne były niszowe wśród jej wyobrażeń. Pojawiły się one jedynie w programie Związku Młodej Polski Ludowej w 1907 r. oraz w analogicznym dokumencie Zjednoczenia Ludowego z 1917 r. Pierwszy z tych tekstów jest bardziej socjalny w sferze społecznej, drugi – nieco bardziej zachowawczy. Oba są jednak świadectwem chłopskiego przywiązania do instytucji monarchii, które zniknęło ostatecznie w okresie międzywojennym.
The article is about monarchist conceptions of People’s Poland. Polish left-wing and center-left were writing and were discussing a People’s Poland since at least 1905, but conceptions of monarchy were niche ideas. They ocurred only in the program of the Association of Young People’s Poland in 1907 and in an analogical document of the Union of People from 1917. The First text is more welfare in social things, the second – little more conservative. However both are the proof, that peasants were attached to monarchy. This attachment disappeared in the interwar period.
Źródło:
Ogrody Nauk i Sztuk; 2014, 4; 141-145
2084-1426
Pojawia się w:
Ogrody Nauk i Sztuk
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polityka komunistów wobec chłopów i ruchu ludowego w Polsce w latach 1918-1937
Autorzy:
Cimek, Henryk (1941- ).
Współwytwórcy:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo. Wydawca
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Rzeszów : Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Komunistyczna Partia Polski (1925-1938)
Chłopi
Polityka wewnętrzna
Ruch ludowy
Opracowanie
Opis:
Bibliografia na stronach 203-[214]. Indeks.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Lessons from the Great Depression in Hungary. The idea of ‘Christian Agriculture’ and its limits
Autorzy:
Tóth, Tibor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/603203.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Węgry
Wielki Kryzys
Gyula Gömbös
„chrześcijańskie rolnictwo”
chłopi
rewizjonizm
Hungary
Great Depression
‘Christian agriculture’
peasants
revisionism
Opis:
In Hungary, the effects of the Great Depression were the most serious and long lasting in the agrarian sector. The present paper focuses on the actions of the Gömbös government, which ruled Hungary between 1932 and 1936. After taking immediate crisis management actions, Gömbös and his followers tried to base their long-term agrarian and social policy on the idea of ‘Christian agriculture.’ It meant, according to their views, that the economy of Hungary should be reorganized in an agrarian way as the Hungarians who keep the nation alive are the peasants. This paper not only describes the concept of ‘Christian agriculture’ as an alternative way out of the Depression, but analyses the process of the policy’s execution and refers to its limits.
Na Węgrzech Wielki Kryzys najbardziej dotkliwy i najdłużej utrzymujący się wpływ wywarł na sektor rolniczy. Niniejszy artykuł skupia się na działaniach podjętych przez rząd Gyuli Gömbösa, sprawujący władzę w latach 1932–1936. Po podjęciu natychmiastowych kroków w celu opanowania kryzysu Gömbös i jego poplecznicy starali się prowadzić długofalową politykę rolną i społeczną, opierając się na idei „chrześcijańskiego rolnictwa”. W ich rozumieniu oznaczało to reorganizację gospodarki kraju i nadanie pierwszoplanowej roli sektorowi rolniczemu, ponieważ to właśnie chłopi mieli być według rządu gwarantem funkcjonowania państwa. W artykule opisano koncepcję „chrześcijańskiego rolnictwa” jako alternatywnego sposobu wyjścia z kryzysu, przeprowadzono również analizę procesu wdrażania tej polityki i omówiono jej główne ograniczenia.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2019, 80
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwór, wieś i plebania w zachodniej Małopolsce w końcu XVIII i na początku XIX wieku w świetle najnowszych badań
Autorzy:
Ślusarek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/441846.pdf
Data publikacji:
2015-12-20
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Małopolska
Galicja
szlachta
chłopi
duchowieństwo
Lesser Poland
Galicia
the nobles
peasants
clergy
Opis:
In the article initial results of research conducted within the research project “Court, village and vicarage in the social space of the west Lesser Poland in years 1772-1815” have been presented. It appears that studies done on the basis of sources produces in the conditions of the legal and political system of the First Republic of Poland, of the Austrian and Prussian annexed territories as well as the Duchy of Warsaw are surprisingly good. Most of all it was a very good idea to compare and confront sources of various origin e.g. old-Polish area inventories with Austrian tax and urban records. Thanks to that the image of countryside relations at the era of the Fall of the Polish state may be presented in a new and at the same time more complete light. It should be added that this picture seems to be totally different from the one that was popularized in the 50s and 60s of the 20th century when the thesis about the class battle in the countryside was attempted to be promoted.
W artykule zaprezentowano wstępne rezultaty badań prowadzonych w ramach projektu badawczego „Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772–1815”. Okazuje się, że studia prowadzone w oparciu o źródła wytworzone w warunkach prawno-ustrojowych I Rzeczypospolitej, zaborów austriackiego i pruskiego, a także Księstwa Warszawskiego są nadspodziewanie dobre. Przede wszystkim udanym zabiegiem było zestawienie i konfrontacja źródeł różnej proweniencji, np. staropolskich inwentarzy gruntowych z austriackimi fasjami podatkowymi i opisaniami urbarialnymi. Dzięki temu obraz stosunków wiejskich w dobie upadku Rzeczypospolitej można przedstawić w nowym i zarazem pełniejszym świetle. Dodajmy, obraz ten wydaje się diametralnie inny od tego, jaki został upowszechniony w latach 50.–60. XX w., kiedy w historiografii starano się lansować tezę o trwającej na wsi walce klasowej.
Źródło:
Galicja. Studia i materiały; 2015, 1; 48-60
2450-5854
Pojawia się w:
Galicja. Studia i materiały
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reforma uwłaszczeniowa we wsi Lednogóra i początki Moraczewa
The enfranchisement reform in Lednogóra village and the origins of Moraczewo
Autorzy:
Linetty, Jakub
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2044602.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Tematy:
Lednogóra
reforma uwłaszczeniowa
regulacja gruntów
pańszczyzna
chłopi
the enfranchisement reform
land regulation
serfdom
peasants
Opis:
Poniższy artykuł jest poświęcony zagadnieniu realizacji reformy uwłaszczeniowej we wsi Lednogóra. Reforma uwłaszczeniowa, rozpoczęta na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego przez władze pruskie w 1823 roku, miała na celu likwidację reliktów gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, ukształtowanej jeszcze w średniowieczu. Oznaczało to zniesienie pańszczyzny oraz utworzenie wolnych od powinności wobec dworu średniej wielkości gospodarstw chłopskich, do uprawy których potrzebny był sprzężaj. W Lednogórze realizację postanowień reformy uwłaszczeniowej rozpoczęto na wniosek włościan w 1829/1830 roku. W wyniku trwającej blisko 10 lat procedury sporządzono reces (1839), w świetle którego utworzono 14 gospodarstw wolnych od wszelkich obciążeń ze strony dworu. Jednocześnie powstałe gospodarstwa przeniesiono na nowe grunty i utworzono nową osadę – Moraczewo. Dawne i nowe podziały gruntów zostały udokumentowane na mapie Lednogóry sporządzonej w 1831 roku przez mierniczego Demmlera.
The following article is devoted to the enfranchisement reform conducted in Lednogóra village. The enfranchisement reform, which was begun on the territory of the Grand Duchy of Posen by the Prussian authorities in 1823, aimed at ending the relics of a manorial-serf economy, formed in the Middle Ages. It meant the abolition of serfdom and the creation of medium-sized peasant farms free from obligations to the manor. To cultivate the land on these farms, draught animals were needed. In Lednogóra, the implementation of the reform started at the requests of the peasants in 1830. As a result of the procedure that took nearly 10 years, a “reces” was written (1839), whereby 14 farms were created free of any encumbrances from the manor. At the same time, the established farms were moved to a new land and a new settlement was created – Moraczewo. The old and new land divisions were documented on the map of Lednogóra drawn up by the surveyor Demmler.
Źródło:
Studia Lednickie; 2021, 20; 51-78
0860-7893
2353-7906
Pojawia się w:
Studia Lednickie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Peasants, Photography and Citizenship: An Exercise in Re-Framing Social Imagination in the Polish Lands in the Nineteenth Century
Chłopi, fotografia i obywatelstwo. Ćwiczenie z re-kadrowania wyobraźni społecznej na ziemiach polskich w XIX wieku
Autorzy:
Koprowicz, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52157924.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
fotografia
obywatelstwo
historia potencjalna
kultura wizualna
historia kultury
chłopi
XIX wiek
peasants
photography
citizenship
potential history
visual studies
cultural history
19th century
Opis:
The article analyzes the relationship between citizenship of peasants and photography in the Polish lands in the nineteenth century, using the perspective of potential history (A. A. Azoulay). The purpose of the article is twofold. The first step is to show how photography supported the process of separating the upper classes from the peasants and prevented villagers from being thought of as (present and future) citizens. The second one demonstrates various attempts to “re-frame” the existing reality, i.e. to reunite in one photographic frame what had previously been separated, which was tantamount to imagining a different social order, an order based on cocitizenship. The analyzed material includes mainly photographs and, as contextual sources, paintings from the Kingdom of Poland and Galicia.
W artykule autorka rozważa relacje między obywatelstwem chłopów a fotografią w XIX wieku na ziemiach polskich, wykorzystując perspektywę historii potencjalnej (A. A. Azoulay). Cel artykułu jest dwojaki. Po pierwsze autorka chce pokazać, w jaki sposób fotografia wspierała proces oddzielania klas wyższych od chłopów i uniemożliwiała postrzeganie mieszkańców wsi jako (obecnych i przyszłych) obywateli. Po drugie, ukazuje różne próby „re-kadrowania” zastanej rzeczywistości, czyli ponownego połączenia w jednym kadrze fotograficznym tego, co wcześniej zostało rozdzielone, które jednocześnie pociągają za sobą wizję innego porządku społecznego, opartego na współobywatelstwie. Głównym materiałem analizy są fotografie oraz, jako źródło kontekstowe, malarstwo z Królestwa Polskiego i Galicji.
Źródło:
Sprawy Narodowościowe. Seria nowa; 2023, 55
1230-1698
2392-2427
Pojawia się w:
Sprawy Narodowościowe. Seria nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Powstanie styczniowe w legendzie, historiografii i sztuce
Autorzy:
Gmitruk, Janusz (1948- ).
Skoczek, Tadeusz (1955- ).
Współwytwórcy:
Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego (Warszawa). pbl
Muzeum Niepodległości (Warszawa). pbl
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Warszawa : Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego [etc.]
Tematy:
Powstanie styczniowe (1863-1864)
Sztuka polska
Tematy i motywy
Chłopi
Opis:
Na s. przytyt.: Marsz "Razem dla Niepodległej".
Bibliogr. przy pracach.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Wystąpienia chłopskie w północnych gminach powiatu suwalskiego w 1935 r.
The 1935 Peasant protests in the northern municipalities of the Suwałki county
Autorzy:
Wasilewski, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1397863.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
powiat suwalski
szarwark
strajk
chłopi
II Rzeczpospolita
Suwałki county
protest
peasantry
Second Polish Republic
Opis:
W 1935 r. spokojne zazwyczaj gminy północnej części powiatu suwalskiego stały się areną protestów miejscowych rolników żądających obniżenia wysokości szarwarku – podatku świadczonego w naturze, z reguły w postaci pracy przy budowie lub naprawie gminnych dróg. W trakcie wystąpień doszło do starć z funkcjonariuszami policji. Aresztowano kilkudziesięciu uczestników zajść. Protesty zakończyły się ustąpieniem władz powiatowych i gminnych oraz amnestią dla oskarżonych.
1935 brought unrest to usually peaceful municipalities in the northern Suwałki county when local peasants gathered to protest, demanding lower szarwark – a tax paid in kind, usually through service in construction and maintenance of county roads. The protesters clashed with the police, which led to the arrests of several participants. The protests ceased once the county and municipality officials agreed to protesters’ demands and pardoned the arrested.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2020, 28; 145-161
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944-1989). T. 4, Między apologią a negacją
Współwytwórcy:
Gmitruk, Janusz (1948- ). Redakcja
Leniart, Ewa (1976- ). Redakcja
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Warszawa : Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego : Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Polskie Stronnictwo Ludowe (1945-1949)
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
Chłopi
Prześladowania polityczne
Ruch ludowy
Wsie
Materiały konferencyjne
Opis:
Materiały z konferencji naukowej, która odbyła się w dniach 2-4 grudnia 2009 r. w Rzeszowie.
Indeks.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
The Polish Village in the Face of Political, Social and Economic Changes From 1772-1815: A Study of Western Lesser Poland (Małopolska)
Autorzy:
Jewuła, Łukasz
Kargol, Tomasz
Ślusarek, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131161.pdf
Data publikacji:
2022-07-19
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Lesser Poland
village
peasants
nobility
clergy
society
Małopolska
wieś
chłopi
szlachta
duchowieństwo
społeczeństwo
Opis:
The article examines the impact of social, economic and political changes of the second half of 18th century and the beginning of 19th century on the functioning of rural society of Lesser Poland province. The study considers the situation of peasants, nobles and the clergy. The first part of the article presents the state of research on the problem and the available sources. The second part is devoted to the presentation of selected examples of social relations observed in contemporary Lesser Poland rural society. Conflicts between landowners and lease owners over abused peasant labour, debates over tithes, abuses of state officials and peasant resistance (i.e. peasant desertions, court cases) are discussed.
Źródło:
Studia Historyczne; 2022, 62, 4(248); 63-78
0025-1429
Pojawia się w:
Studia Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trzy legendy Jakuba Szeli
Autorzy:
Jamka, Ryszard.
Powiązania:
Polityka 2020, nr 40, s. 64-66
Data publikacji:
2020
Tematy:
Szela, Jakub (1787-1860)
Chłopi
Klasy społeczne
Legendy i podania
Literatura polska
Rabacja galicyjska (1846)
Szlachta
Tematy i motywy
Artykuł z czasopisma społeczno-politycznego
Artykuł publicystyczny
Artykuł z tygodnika opinii
Biografia
Opis:
Artykuł przybliża postać Jakuba Szeli, jednego z przywódców powstania chłopów galicyjskich w 1846 roku. Przedstawia jego młodość, udział w rabacji galicyjskiej i buncie chłopów pańszczyźnianych oraz internowanie w Tarnowie. W 1848 roku po dwóch latach więzienia Szelę i jego rodzinę przeniesiono na Bukowinę, gdzie otrzymał 30-morgowe gospodarstwo. Autor omawia trzy wersje jego historii opisane w polskiej literaturze, legendach i podaniach chłopskich oraz propagandzie marksistowskiej.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Chłop i szlachcic przed sądem pokoju w Księstwie Warszawskim : reformy napoleońskie w praktyce
Autorzy:
Opaliński, Tomasz (1969- ).
Powiązania:
Mówią Wieki 2021, nr 12, s. 50-53
Data publikacji:
2021
Tematy:
Struktura społeczna
Prawo
Chłopi
Szlachta
Władza państwowa
Ustrój polityczny
Sądownictwo
Sądy pokoju
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:
Tematem artykułu jest funkcjonowanie nowego prawa w Księstwie Warszawskim, zrównującego wszystkie stany w obliczu prawa. Konstytucję Księstwu nadał cesarz Napoleon, w 1807 roku stanowiąc w art. 4 ustawy o równości obywateli: szlachty, duchowieństwa i chłopów, jednocześnie znosząc poddaństwo. Przeprowadzona została reforma sądownictwa. Jednocześnie decydujący w praktyce, w obrębie prawa własności, kodeks cywilny Napoleona dopuszczał prawo przedrozbiorowe i częściowo też prawo karne. Autor podaje, że ponad 40% procesów stanowiły spory chłopsko-szlacheckie. Dużą część spraw stanowiły problemy dotąd rozstrzygane przez pana (chłopskie powinności służebne, czynsze). Istotne jest też, że wśród pozwów kierowanych przez włościan przeciwko herbowym przeważały te o charakterze karnym.
Ilustracje.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Związki frazeologiczne z komponentem somatycznym jako nazwy uczuć w „Chłopach” Władysława Stanisława Reymonta
Idiomatic Phrases with a Somatic Component as the Designations of Feelings in Chłopi by Władysław Stanisław Reymont
Autorzy:
Błaszczyk, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1045401.pdf
Data publikacji:
2014-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
language of W.S. Reymont
somatic phraseology
somatism
designations of feelings
Opis:
The aim of the article is to present and analyze the selected phraseologisms with a somatic component naming feelings which were noted down from the novel of Władysław Stanisław Reymont entitled Chłopi (“The Peasants”). The analysis comprised 175 examples excerpted from the text, constituting just a part of collected research material. Compilation and organization of the exemplary material made it possible to assert that in the studied text the largest group constitute somatic phraseologisms being the designations of negative feelings and possessing in their lexical composition the noun serce (heart). Much less often there appear phraseologisms with other names of body parts, such as skóra (skin), gardziel (throat), głowa (head) or włosy (hair). In most cases the studied somatic phraseologisms occur in the canonical form, sometimes are creatively transformed by the author. In the studied material, the somatic phraseologisms designating positive feelings constitute a less numerous group. Also in this group, there dominate the compounds with a component serce (heart), while with other somatic components are less numerous. Also in this group, the idiomatic phrases occur in canonical forms or are creatively transformed by the author. Research conducted in the group of somatic phraseologisms designating emotional states enabled scholars to state that the novel of Reymont provides rich phraseological material in the form of canonical compounds, functionally justified innovation and metaphorical expressions, which, with respect to their structure and function, resemble phraseologisms. Among the phraseologisms where the writer’s intervention is noticeable, the author—at the level of language—refers to the world of values and cultural behaviours of peasant community of the village of Lipce. What is more, referring in the description of feelings to somatic phraseology, Reymont also emphasises a vital relationship between subjectively experienced feelings and an accompanying physiological reaction by an organism.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2014, 21, 2; 117-135
1233-8672
2450-4939
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies