Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:

Republikanizm staropolski w XVIII wieku

Autorzy:

Kunicki-Goldfinger, Marek.

Powiązania:

Mówią Wieki 2018, numer specjalny 1, s. 43-48

Data publikacji:

2018

Tematy:

Ustrój polityczny
Republikanizm
Artykuł z czasopisma historycznego

Dostawca treści:

Bibliografia CBW

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:

Edytorial: Rzeczpospolita i republikanizm

Autorzy:

Lis, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/420703.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Opis:

Tradycja republikańska stała się w ostatnich dekadach bardzo doniosłym przedmiotem badań, głównie anglojęzycznych. Szczególne zasługi należy przypisać pracom takich badaczy – by wymienić tylko pierwszych i najbardziej znanych – jak John G.A. Pocock, Quentin Skinner czy – w Ameryce – Bernard Bailyn. Jednym z najważniejszych wniosków, jakie można wyciągnąć z podobnych badań, jest to, że dziedzictwo konstytucyjne kultury „atlantyckiej”, zwykle uznawane za nowoczesne, jest znacznie bardziej zakotwiczone w starszych tradycjach republikańskich czy obywatelskich, rozwijanych począwszy od Odrodzenia...

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 5-7
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:

Tradycja republikańska, respublica, republikanizm
Republican tradition, respublica, republicanism

Autorzy:

Pietrzyk-Reeves, Dorota

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/420647.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

tradycja republikańska
ład polityczny
republika
nowożytny republikanizm
republican tradition
political order
republic
modern republicanism

Opis:

This article has two aims; first it provides a conceptual analysis of the main terms related to the contemporary revival of interest in the republican tradition such as respublica, classical republican tradition and modern republicanism. This conceptual framework can be used in the research on republicanism in the Polish-Lithuanian Commonwealth (Rzeczpospolita) and neorepublicanism. The second aim of the article is to discuss in an introductory manner the sources and the foundation of the Polish republican tradition which goes back to the sixteenth century and brings exceptionally rich theoreticaldiscourse inspired by the ideas of the classical republican tradition that were present in the political thought until the partition period.
Artykuł składa się z dwóch zasadniczych części. W pierwszej z nich przedstawiam krótką analizę głównych pojęć związanych ze współczesnym odrodzeniem zainteresowania tradycją republikańską, takich jak respublica, klasyczna tradycja republikańska oraz nowożytny republikanizm. Może ona posłużyć w badaniach poświęconych zarówno republikanizmowi w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jak i neorepublikanizmowi. Celem drugiej części artykułu jest wprowadzenie do dyskusji nad źródłami i podstawami polskiej tradycji republikańskiej, która bierze początek w XVI wieku i przynosi niezwykle bogaty dyskurs teoretyczny inspirowany ideami klasycznej tradycji republikańskiej obecny w polskiej myśli politycznej aż do czasów rozbiorów.

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 47-66
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:

Republikanizm spod znaku buławy: publicystyka Seweryna Rzewuskiego z lat 1788-1790

Autorzy:

Zielińska, Zofia

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/books/1623092.zip
https://bibliotekanauki.pl/books/1623092.pdf
https://bibliotekanauki.pl/books/1623092.mobi
https://bibliotekanauki.pl/books/1623092.epub

Data publikacji:

1988

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydział Historyczny. Instytut Historyczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Książka

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:

Pedagogika wstydu i bezwstydna polityka

Autorzy:

Szkudlarek, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2139122.pdf

Data publikacji:

2018-10-25

Wydawca:

Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej

Tematy:

pedagogika i polityka
republikanizm
wstyd
bezwstyd
Rousseau
Polska
PiS

Opis:

Nawiązując do analizy „aktywnej polityki historycznej” PiS przeprowadzonej w tekście Marii Mendel, w niniejszym artykule podejmuję próbę interpretacji polityki tej partii w świetle strategii konstruowania porządku republikańskiego proponowanych w pedagogicznych i politologicznych pracach J.J. Rousseau. Idąc tropem J.Kaczyńskiego, który swoją politykę historyczną przeciwstawia „pedagogice wstydu” przypisywanej poprzednim rządom, wykorzystuję wizje Rousseau do przeanalizowania relacji między wstydem i bezwstydem w obecnej konfiguracji relacji pedagogiki i polityki proponowanej przez PiS.

Źródło:

Forum Oświatowe; 2018, 30, 1(59); 37-52
0867-0323
2450-3452

Pojawia się w:

Forum Oświatowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:

Komunitaryzm a republikanizm. W poszukiwaniu podobieństw i różnic między nurtami
Communitarianism and Republicanism. In Search of Similarities and Differences Between the Two Ideas

Autorzy:

Szymaniec, Piotr

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/468631.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN

Tematy:

komunitarianism
republikanizm
obywatelski humanizm
Alasdair MacIntyre
Michael Sandel
Charles Taylor
Michael Walzer
communitarianism
republicanism
civic humanism

Opis:

Celem niniejszej pracy jest konfrontacja głównych tez komunitaryzmu – ujmowanego jako projekt polityczny tworzony przede wszystkim przez takich myślicieli, jak Alasdair MacIntyre, Michael Sandel, Charles Taylor i Michael Walzer – z podstawowymi założeniami klasycznego republikanizmu. Komunitaryści – inspirując się wyraźnie ideami Tocqueville’a – optują zatem za wzmocnieniem więzi wspólnotowych na poziomie lokalnym. Właśnie na tym szczeblu, a nie w polityce centralnej, najpełniej ma manifestować się cnota jako podstawa wspólnego działania. Republikanizm i komunitaryzm operują też różnymi koncepcjami wolności, których wspólną cechą jest to, że akcentują pozytywny wymiar wolności. Ponadto komunitaryzm znacznie mniej niż republikanizm podkreśla znaczenie rywalizacji dla postaw obywatelskich. Ten element – zaznaczenie roli agonu – był silniej obecny w analizach Hannah Arendt, które pod tym względem trzeba uznać za bardziej republikańskie niż propozycje komunitarystów. Trzeba jednak zauważyć, że u Charlesa Taylora, Michaela Walzera, a przede wszystkim u Michaela Sandela, występują niewątpliwie wątki charakterystyczne dla typu dyskursu publicznego rozwijanego przez klasyczny republikanizm. Sandel wprost uważa się za reprezentanta tradycji republikańskiej, jednakże z bogatego jej dorobku wybiera wariant, który nazywa wariantem „ateńskim”, i przeciwstawia wariantowi „neorzymskiemu”, który w dawnej tradycji republikańskiej był dominujący.
The aim of the paper is to confront the main theses of communitarianism – perceived as a political project created primarily by such thinkers as Alasdair MacIntyre, Michael Sandel, Charles Taylor and Michael Walzer – with the basic assumptions of the classical republicanism. Communitarians – clearly inspired by the ideas of Tocqueville – opt for strengthening the community bonds at the local level. According to them, on this level, and not in the central politics, virtue is the most fully manifested as a basis for a joint action. Republicanism and communitarianism utilize also different concepts of freedom, the common feature of which is that they accentuate the positive dimension of freedom. In addition, communitarianism emphasizes the importance of competition for shaping the civic attitudes to a lesser extent than republicanism. This element – the emphasizing the role of the agon – was strongly present in the thought of Hannah Arendt, which must be considered as more republican in this respect than the proposals of communitarians. It must be noted, notwithstanding, that the topics specific to the type of public discourse developed by classical republicanism certainly occur in some concepts of Charles Taylor, Michael Walzer, and especially Michael Sandel. Sandel openly considers himself as a representative of the republican tradition, however from the rich heritage of this tradition he specifies the version which he calls the “Athenian” model and sets it against “neo-Roman” one. The latter, however, was predominant in the old tradition of republicanism.

Źródło:

Prakseologia; 2016, 158/2; 189-214
0079-4872

Pojawia się w:

Prakseologia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:

Sarmacki republikanizm w oczach Francuza : Mably i konfederaci barscy

Autorzy:

Michalski, Jerzy.

Data publikacji:

1995

Wydawca:

Wrocław : "Leopoldinum"

Tematy:

Konfederacja barska (1768-1772)

Opis:

Bibliogr. s. 313-314.

Dostawca treści:

Bibliografia CBW

/5

Książka

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:

Cnoty republikańskie i patriotyzm w PRL
Republican virtues and patriotism in the Polish People’s Republic

Autorzy:

Magier, Dariusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/519644.pdf

Data publikacji:

2010

Wydawca:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK

Tematy:

PRL
Republikanizm

Opis:

Analysing the Polish People’s Republic with reference to republican and patriot virtues, the country governed by communists appears as a completely artificial formation, based on utopian principles, holding its position thanks to terror, propaganda and remaining dependent on powerful overlord. Some warped features of republicanism inside the structure controlling the machinę of power interspersed merely with inner system of communist party and the nomenklatura, not raising any hopes that those features could evolve in the direction of the rules of classic republic. Attacking by means of patriotism, which apart from the law should be the main constituent of republicanism, was communists’ opportunistic approach to make use of Polish citizens’ emotions in order to acheive their goals: the legitimization of communist rule first, then frightening into submission, orienting their job and, finally, pro- viding themselves and maintainingleadership and privileges. Evolution of propagated patriotism in the successive stages of the existance of The Polish People’s Republic indicated merely how itwould be used to maintain political status quo. It was changing along with the changing form of communist rule, assuming an adeąuate form to current condition of counter-revolutionary Polish society. That is why patriotism promoted by communists in the years 1944-1989 was similar to their predecessors belonging to Communist Party of Poland and appealing to it in turn played a part of a tool used to exercise power.

Źródło:

Historia i Polityka; 2010, 4(11); 101-119
1899-5160
2391-7652

Pojawia się w:

Historia i Polityka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:

Johna Miltona droga ku rewolucyjnej dyktaturze. Część 2

Autorzy:

Tulejski, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/596209.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

Milton
angielska wojna domowa
republikanizm
dyktatura
English Civil War
republicanism
dictatorship

Opis:

John Milton’s Road to the Revolutionary Dictatorship. Part 2

Źródło:

Studia Prawno-Ekonomiczne; 2017, 104; 159-180
0081-6841

Pojawia się w:

Studia Prawno-Ekonomiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:

Tradycja republikańska i jej znaczenie dla współczesnej edukacji obywatelskiej

Autorzy:

Czerwiński, Kazimierz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/614659.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

republicanism
democracy
citizenship
civil society
education
republikanizm
demokracja
obywatelskość
społeczeństwo obywatelskie
edukacja

Opis:

The idea of republicanism derived from antiquity, inter alia, from Aristotle and Cicero, was developed in the modern political philosophy of such great thinkers as Machiavelli and Rousseau, and it proceeds contemporary thanks to, inter alia, Arendt, Skinner and Pettit, but without chances to become a dominant stream; republicanism is sometimes also treated only as a specific adjustment of liberalism. The most significant elements of the Republican tradition are: an aspiration to create a powerful state, emphasis on the importance of common good and the responsibility of citizens for shaping their republic. The implementation of the idea of republicanism provides an opportunity for functioning not merely the procedural democracy but also the substantive one, and in such a way it appreciates civil society. Therefore, the great importance is ascribed to civic education which is mostly focused on a formation of so-called “Republican virtues” such as respect for the law, social commitment, debate skills, courage to proclaim own opinions, honour, diligence and the like. The civic education might best be implemented in an informal way, through participation in the various institutions typical for civil society.
Idea republikanizmu, wywodząca się ze starożytności (m.in. Arystoteles, Cycero), rozwinęła się w nowożytnej filozofii politycznej (m.in. Machiavelli, Rousseau) i jest kontynuowana współcześnie (m.in. Arendt, Skinner, Pettit), nigdy jednak nie stała się dominującym nurtem. Republikanizm bywa również traktowany jedynie jako swoista korekta liberalizmu. Najważniejsze składniki tradycji republikańskiej to dążenie do zbudowania silnego państwa, podkreślanie znaczenia dobra wspólnego oraz odpowiedzialność obywateli za kształt republiki. Realizacja idei republikańskich daje szansę funkcjonowaniu demokracji substancjalnej, a nie tylko proceduralnej, tym samym dowartościowując społeczeństwo obywatelskie. Duże znaczenie ma edukacja obywatelska, głównie nastawiona na kształtowanie tzw. cnót republikańskich, jak m.in. poszanowanie prawa, zaangażowanie społeczne, umiejętność debatowania, odwaga głoszenia opinii, honor, pracowitość itp. Edukacja obywatelska najpełniej może być realizowana w sposób nieformalny, przez uczestnictwo w różnych instytucjach społeczeństwa obywatelskiego.

Źródło:

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2017, 30, 3
0867-2040

Pojawia się w:

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:

Niccolò Machiavelli: klasyczny realizm i republikanizm
Niccolò Machiavelli: political realism and republicanism

Autorzy:

Raburski, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/950202.pdf

Data publikacji:

2012-06-16

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

machiavelli
political realism
republicanism
italian philosophy
early modern philosophy
renaissance philosophy

Opis:

Article presents life and ideas of Niccolò Machiavelli. Machiavelli is placed in the context of his times. His influence on the development of modern political thought is examined. The examples of his wider impact on western culture are given. Machiavelli is described as a founding father of two strands of political philosophy: political realism and republicanism.

Źródło:

Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna; 2012, 1, 1; 111-119
2299-1875

Pojawia się w:

Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:

Historyczne uwarunkowania własności − Ameryka versus Rosja
Historical determinants of property - America versus Russia

Autorzy:

Jodko, Mirosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/592766.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Tematy:

Despotyzm
Prawa własności
Republikanizm
Własność
Despotism
Property
Property rights
Republicanism

Opis:

Własność i prawa własności kształtują się pod wpływem szeroko rozumianych czynników historycznych. Wpływają one zarówno na sam proces kształtowania pojęcia oraz instytucji własności, jak i na jego finalny rezultat. Uwarunkowania polityczne, religijne i społeczne przesądziły o istotnej różnicy między Ameryką a Rosją. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z silną obecnością idei wolności i podmiotowości obywatela; w drugim zaś z obecną przez wiele stuleci ideą nadrzędnej roli państwa i braku znaczenia jednostki. Wykorzystanie relacji i źródeł historycznych pozwala na identyfikację głównych czynników, które prowadziły do ukształtowania systemu republikańskiego oraz systemu despotycznego. Wyjaśnia to przyczyny silnego rozwoju praw własności w Ameryce oraz ich ułomności i ograniczoności w Rosji.
Property and property rights are formed under the influence of broadly understood historical factors. These factors affect both the formation process of the concept and institution of property as well as its final outcome. Political, religious and social conditions determined the profound difference between America and Russia. In case of the former, the key concepts have always been freedom and civil rights, whereas in case of the latter, the superiority of the state and insignificance of a single individual. The use of historical reports and sources enables us to identify the main factors which lead to the establishment of both the republican and despotic systems. It also explains the reasons for such a strong development of property rights in America and their defectiveness and limitation in Russia.

Źródło:

Studia Ekonomiczne; 2016, 260; 36-44
2083-8611

Pojawia się w:

Studia Ekonomiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:

Większość źródłem prawdy o dobru?

Autorzy:

Andryszczak, Piotr

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/669561.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Tematy:

Democracy
truth
good
majority
freedom
human nature
republicanism
virtue
justice
state
demokracja
prawda
dobro
większość
wolność
natura ludzka
republikanizm
cnota
sprawiedliwość
państwo

Opis:

The goal of politics is to establish the right legal order. Today according to a very influential standpoint its sources are to be found in opinions dominating in the majority of citizens. The basic principle for people making laws is the will of the majority. This approach is attractive but also contains a serious error. The author critically analyses this position and then gives a solution which goes beyond the interplay of the majority and the minority.
W naszych czasach polityka, dążąc do zbudowania państwa prawa, sięga często do opinii dominujących wśród większości obywateli. Źródłem prawa jest wtedy wola większości. Takie stanowisko, choć atrakcyjne, zawiera poważny błąd. W artykule został on krytycznie zanalizowany, a następnie zaproponowano rozwiązanie nieuwikłane w grę między większością a mniejszością.

Źródło:

Analecta Cracoviensia; 2018, 50
2391-6842
0209-0864

Pojawia się w:

Analecta Cracoviensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:

Republikanizm i liberalizm w świetle idei konstytucjonalizmu. Uwagi o legitymizacji prawa
Republicanism and liberalism considered with regard to idea of constitutionalism. Remarks about the legitimation of law

Autorzy:

Bekrycht, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/642559.pdf

Data publikacji:

2018-09-10

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Opis:

This paper addresses two key issues. The first involves an analysis of the connections between the ideas of republicanism, liberalism and constitutionalism. The second concerns the republican idea of self-determination and, consequently, the issue of the legitimation of law. The first section of the paper puts forward the thesis that constitutionalism can nowadays be understood as the idea of the legitimization of positive law, involving the synthesis of the two key values proclaimed by republicanism and liberalism, namely self-determination and negative freedom. The issue here is that the ideas of self-determination and negative freedom are both counterfactual, and the only area in which they can be synthesized is within the conceptual framework of positive law. The second section of the paper constitutes the justification of this thesis.

Źródło:

Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna; 2018, 7, 1; 26-39
2299-1875

Pojawia się w:

Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:

Dlaczego trzeba wprowadzić bezwarunkowy dochód podstawowy?
Why We Need To Introduce Universal Basic Income?

Autorzy:

Ratajczak, Mikołaj

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1012974.pdf

Data publikacji:

2017-06-15

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

basic income
capitalism
precariat
republicanism
class struggle
dochód podstawowy
kapitalizm
prekariat
republikanizm
walka klasowa

Opis:

Tekst jest recenzją książki Guya Standinga, stanowiącej przystępne i kompleksowe wprowadzenie do problematyki bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP). Autor przygląda się, w kontekście niedawnych publikacji Standinga, dwóm najważniejszym liniom argumentacyjnym za wprowadzeniem BDP: z jednej strony analizy „korupcji” współczesnego kapitalizmu, a z drugiej - przedstawienia BDP jako obywatelskiego prawa do bycia wolnym od dominacji.
A review of Guy Standing's book "Basic Income: And How Can We Make It Happen". Author reconstructs two general lines of Standing's argumentation for introducing basic income: the analysis of the "corruption of capitalism" in the context of the eponymical publication from year 2016 on the one hand, and the presentation of UBI as a universal law providing the freedom from domination.

Źródło:

Praktyka Teoretyczna; 2017, 24, 2; 167-178
2081-8130

Pojawia się w:

Praktyka Teoretyczna

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:

Republikanizm, ustrój mieszany, kultura sprzeciwu obywatelskiego. Wokół odczytania myśli Jeana-Jacques’a Rousseau przez Philipa Pettita
Republicanism, Mixed Government, Culture of Contestatory Citizenry: around the Reading Jean-Jacques Rousseau’s Thought by Philip Pettit

Autorzy:

Lis, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31232744.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

republicanism
mixed government
popular sovereignty
citizenship
Rousseau
republikanizm
ustrój mieszany
zwierzchnictwo ludu
obywatelstwo

Opis:

W artykule proponuje się dyskusję z tezami Philipa Pettita zawartymi w książce On the People’s Terms: A Republican Theory and Model of Democracy i artykule „Two Republican Traditions”. Skupiając się na tzw. tradycji włosko-atlantyckiej, Pettit wskazywał na kluczowe dla republikanizmu powiązania etosów sprzeciwu obywatelskiego (contestatory citizenry) i ustroju mieszanego (mixed constitution). Nie jest przypadkiem, że do tak pojętej tradycji republikańskiej Pettit nie zaliczył Jeana-Jacques’a Rousseau, uznanego raczej za prekursora komunitaryzmu. Trudno się jednak zgodzić z prezentowaną przez Pettita klasyfikacją tradycji republikańskiej i — zwłaszcza — jego odczytaniem myśli Rousseau. Przede wszystkim to właśnie ta myśl ukazuje najlepiej, że republikanizm, uosabiający wszak ideę rządów obywatelskich, mógł przyswoić wartości ustroju mieszanego jedynie w sposób doraźny i warunkowy — jedynie dopóty, dopóki sprzyjały one ograniczeniu nieobywatelskich (niewybieralnych) czynników władzy. Trudno też przyjąć tezę Pettita, że zapoczątkowana przez Rousseau teoria zwierzchnictwa ludu musi podważać ideały kultury czujności obywatelskiej.
The article proposes a discussion with Philip Pettit’s theses developed in his book On the People’s Terms: A Republican Theory and Model of Democracy and his article “Two Republican Traditions.” Focusing on the so called Italian-Atlantic tradition, Pettit emphasises the linkeage of the ethos of contestatory citizenry and that of mixed constitution as crucial for republicanism. It is no coincidence that understing the tradition of republicanism in such a way, Pettit does not include Jean-Jacques Rousseau, seen rather as a forerunner of communitarism. Yet, one can hardly agree with Pettit’s classification of the republican tradition and — especially — with his reading of Rousseau. In the first place, it is precisely Rousseau’s thought that helps understand that republicanism, after all embodying the idea of citizens’ government, could absorb the values of mixed government only temporarly and conditionally—only until the latter could serve limitate non-civic (non-elective) elements of power. Pettit’s suggestion that the theory of popular sovereignty initiated by Rousseau must undermine the ideals of civic vigilance is also difficult to accept.

Źródło:

Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 1; 125-138
0035-7685

Pojawia się w:

Roczniki Filozoficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:

Johna Miltona droga ku rewolucyjnej dyktaturze. Część 1
John Milton’s Road to the Revolutionary Dictatorship. Part 1

Autorzy:

Tulejski, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/596608.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

Milton
angielska wojna domowa
republikanizm
dykt
English Civil War
republicanism
dictatorship

Opis:

John Milton, angielski poeta, znany przede wszystkim ze swego epickiego poematu Raj utracony był również wielkim politycznym polemistą w czasach religijnych napięć i politycznych wstrząsów. Użył swego pióra dla obrony republikańskich zasad reprezentowanych przez Republikę Angielską. Milton bronił prawa ludu do rozliczania swych władców i w ten sposób pośrednio usankcjonował królobójstwo. Zgodnie z opinią Skinnera, Milton prezentuje czysto neoromański pogląd na wolność jednostki i wolność państw. Dowodził, że jeśli ludzie nie są w stanie sobą rządzić, żyć będą jak niewolnicy podporządkowani woli innych. Monarchia, zatem, była dla Miltona ustrojem zniewolenia. W artykule niniejszym autor argumentuje, że Milton nie był zwolennikiem ustroju mieszanego, tak jak inni republikanie, tacy jak Harrington, Sidney czy Nedham, lecz cenił i akceptował rewolucyjną wojskową dyktaturę dla obrony rewolucji.
John Milton, an English poet best known for his epic poem Paradise Lost, was also a great political polemist of the times of religious flux and political upheaval. He used his pen in defense of the republican principles represented by the Commonwealth of England. Milton advocated the right of the people to hold their rulers to account, and thus implicitly sanctioned the regicide. According to Skinner Milton offers a purely neo-Roman view of freedom and free states. He argues that, unless the people are able to govern themselves, they will live as slaves, under the will of someone else. So, for Milton monarchy is an enslaving form of government. In this Article the Author argues, that Milton was not a partisan of mixed government as other republicans such as Harrington, Sidney and Nedham, but he prised and accepted revolutionary military dictatorship for the defense of revolution.

Źródło:

Studia Prawno-Ekonomiczne; 2017, 103; 113-132
0081-6841

Pojawia się w:

Studia Prawno-Ekonomiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:

John Adams, republikanin, konserwatysta czy liberał - o unikalności amerykańskiego doświadczenia
John Adams, Republican, Conservative or Liberal - On the uniqueness of the American experience

Autorzy:

Tulejski, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2231639.pdf

Data publikacji:

2023-03-29

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

Adams
konserwatyzm
republikanizm
liberalizm
conservatism
republicanism
liberalism

Opis:

CEL BADAWCZY: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy myśl polityczna Johna Adamsa sytuuje go w nurcie konserwatywnym, liberalnym czy republikańskim. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem analizowanym w artykule jest omówienie zasadniczych elementów refleksji politycznej Johna Adamsa, takich jak inspiracje intelektualne drugiego prezydenta Stanów Zjednoczonych, jego koncepcja natury ludzkiej, analiza struktury społeczeństwa politycznego oraz mechaniki ustrojowej. Przedstawione są one z punktu widzenia unikalnego amerykańskiego doświadczenia społecznego i politycznego. PROCES WYWODU: Analiza naukowa polega na refleksji nad kluczowymi elementami filozofii społecznej i politycznej Johna Adamsa z punktu widzenia konserwatyzmu, liberalizmu oraz republikanizmu. Pozwala to na stwierdzenie, że fundamentalne kategorie definiujące w Europie te trzy style politycznego myślenia nie mogą być wprost zastosowane do warunków amerykańskich. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Artykuł dowodzi, że mimo zasadniczych różnic pomiędzy amerykańską i europejską tradycją polityczną myśl Johna Adamsa nie ma charakteru konserwatywnego, lecz znacznie bliżej jej do neoromańskiego republikanizmu oraz klasycznej tradycji preliberalnej i liberalnej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Artykuł pokazuje, że badanie kategorii politycznych zawsze musi być dokonywane w kontekście określonej tradycji politycznej, społecznej oraz doświadczenia politycznego.
RESEARCH OBJECTIVE: The research aim of the article is to answer the question of whether John Adams’ political thought situates him in the conservative, liberal or republican mainstream. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main problem analysed in the article is a discussion of the essential elements of John Adams’ political reflection, such as the intellectual inspiration of the 2nd President of the United States, his concept of human nature, his analysis of the structure of political society and the mechanics of political system. They are presented from the perspective of the uniquely American social and political experience. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The scholarly analysis includes the examination of the key elements of John Adams’ social and political philosophy from the perspectives of conservatism, liberalism and republicanism. It makes possible to conclude that these fundamental categories that define these three styles of political thinking in Europe cannot be directly applied to American conditions. The article argues that, despite the fundamental differences between the American and European political traditions, John Adams’ thought is not conservative in nature, but much closer to Neo-Roman republicanism and the classical preliberal and liberal traditions. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The article demonstrates that the study of political categories must always be done in the context of some particular political and social tradition and political experience.

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2023, 14, 46; 165-184
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:

Projekty ustrojowe dla Korsyki i Polski jako konkretyzacja republikańskich postulatów Rousseau z Umowy społecznej

Autorzy:

Sadowski, Maciej Andrzej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/706005.pdf

Data publikacji:

2012-03-01

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN

Tematy:

J.J. Rousseau
„Umowa społeczna”
filozofia polityki
teoria państwa,ustrój
reprezentacja
republikanizm
dobro wspólne
etos,obywatelstwo

Opis:

Artykuł jest poświęcony rekonstrukcji republikańskich propozycji ustrojowych Rousseau z Projektu konstytucji dla Korsyki oraz Uwag nad rządem Polski w kontekście ogólnych postulatów filozoficznych przedstawionych wcześniej w Umowie społecznej. Koncentruje się wokół problemów z zakresu filozofii polityki i zagadnienia „dobrego ustroju”. We wstępie zostają wyjaśnione kryteria odróżnienia obu dzieł projektujących konkretne rozwiązania instytucjonalne od bardziej ogólnej Umowy społecznej, pozostającej na poziomie abstrakcyjnych konstrukcji normatywnych. Po wyjaśnieniu dających się przewidzieć wątpliwości na temat wprowadzonego rozróżnienia (1. brak korespondencji pomiędzy poglądami teoretycznymi i stanowiskiem politycznym Rousseau; 2. odstęp w czasie jako powód nieporównywalności dwóch rodzajów dzieł) następuje próba określenia republikańskich postulatów podejmowanych przez Genewczyka oraz ich roboczej delimitacji. Autor świadomie rezygnuje z argumentacji na rzecz takiego a nie innego zestawu omawianych postulatów i ich faktycznej przynależności do zbioru postulatów republikańskich. Takie samoograniczenie zasięgu pozwala szczegółowo prześledzić przeobrażenia kilku idei z Umowy społecznej w praktyczne postulaty znane z pism politycznych filozofa: koncepcję suwerenności, rolę etosu obywatelskiego, zasadę równości ekonomicznej, problem rządu republikańskiego oraz pojęcie dobra wspólnego i zasadę bezpośredniości.

Źródło:

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 4; 281-296
1230-1493

Pojawia się w:

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:

Francuski republikanizm w płomieniach – zagrożenia i wyzwania przed współczesnym republikanizmem w Europie na przykładzie Francji.
French Republicanism on Fire - The Threats and Challenges for Contemporary European Republicanism - a Case Study of France.
Der französiche Republikanismus in Flammen – Gefahren und Herausforderungen vor dem gegenwärtigen Republikanismus am Beispiel von Frankreich.

Autorzy:

Stempin, Arkadiusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1203917.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera

Tematy:

Francja
republikanizm
zamieszki
listopad 2005
migracja
integracja
France
republicanism
riots
November 2005
migration
integration
Frankreich
das französische republikanische Modell
Republikanismus
Unruhen im November 2005
Migration
Integrationspolitik
die Banlieues

Opis:

Fala buntów, jaka w listopadzie 2005 roku w wybucha we francuskich Banlieues (gettach zamieszkałych przez migrantów) i przelała się dalej przez przedmieścia wstrząsnęła francuskim modelem republikańskim. Inicjatorami zamieszek była bowiem osiedlona we Francji trzecia generacja Afrykańczyków z Maghrebu, która w świetle republikańskiego ideału „à la française” z definicji uchodzi za zintegrowaną cześć społeczeństwa. Artykuł dowodzi, że to dyskryminacja społeczna, masowe bezrobocie, nędzny poziom szkół, kulturalna degradacja oraz zamieszkiwanie w owych gettach jest przyczyną buntu, a klęska polityki integracyjnej wobec trzeciego pokolenia kolorowych migrantów stanowi niechybną porażkę obecnego modelu republikańskiego we Francji, opartego o sztywną zasadę równości.
The wave of riots that hit the French banlieues (ghettoes inhabited by immigrants) in November 2005, and then spread even further, has shaken the French republican model. For the initiators of the riots were third-generation African migrants from the Maghreb, the ones that were supposed to be integrated with the rest of the society, according to the French republican ideal. The article argues that social discrimination, large-scale unemployment, poor level of education, cultural degradation and life in the aforementioned ghettoes were the cause of civil unrest and that the defeat of immigration policy towards third-generation coloured migrants is a failure of the current republican model in France which is based on a rigid equality principle.
Die Unruhen, die im November 2005 in den Banlieues (Wohnghettos) französischer Städte explodierten und die sich weiter durch deren Vororte ergossen haben, haben das gängige französische republikanische Modell tief erschüttert. Denn die Kravallen löste die zweite bzw. die dritte Generation der Immigranten aus dem Maghreb aus, d. h. die in Frankreich geborenen Kinder der Immigranten, die im Lichte des republikanischen Models „à la française“ als französische und durchaus integrierte Bürger mit französischem Pass gelten. In dem Artikel werden die Gründe und Ursachen für die gewaltigen Unruhen auf den sozialen Abstieg, Massenarbeitslosigkeit, soziale Diskriminierung, Schulmisere, kulturelle Verödung, und ghettoisiertes Wohnen der Immigranten zurückgeführt. Das offensichtliche Scheitern der französischen Integrationspolitik in der dritten Generation der farbigen Immigranten kann als die Niederlage des gegenwärtigen republikanischen Modells in Frankreich gelten, das auf einem rigiden Verständnis von Gleichheit beruht.

Źródło:

Kultura i Polityka; 2011, 9; 40-57
1899-4466

Pojawia się w:

Kultura i Polityka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:

Dobro wspólne w Konstytucji III RP
Common good in the Constitution of the Third Republic of Poland

Autorzy:

Słup, Paweł

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/499652.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

republikanizm
racja stanu
katolicka nauka społeczna
zasada konstytucyjna
republicanism
state interest
Christian social teaching
constitutional principle

Opis:

Art. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. deklaruje, że Rzeczpospolita Polska stanowi dobro wspólne wszystkich obywateli. Pojęcie dobra wspólnego sięga swoimi korzeniami idei republikańskiej oraz myśli chrześcijańskiej. Co więcej, można wyróżnić dwie różne tradycje myślenia o dobru wspólnym: klasyczną, skupiającą się na dobru wspólnym rozumianym jako warunkach niezbędnych obywatelom do rozwoju oraz etatystyczną, która koncentruje się na interesie państwowym i racji stanu. Te dwie tradycje myślenia o dobru wspólnym mają także swoje normatywne odzwierciedlenie w polskim konstytucjonalizmie. Już w Konstytucji 3 Maja widać pewne nawiązania do klasycznego pojmowania dobra wspólnego. Natomiast tradycja racji stanu wpłynęła przede wszystkim na kształt Konstytucji kwietniowej. Tradycja ta została jednak świadomie porzucona przez ustrojodawcę w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. na rzecz powrotu do koncepcji klasycznej. Mimo to, konstytucyjna zasada dobra wspólnego nie zawsze jest rozumiana w orzecznictwie w sposób spójny z zamysłem ustrojodawcy. Zrozumienie różnych tradycji ideowych stojących za pojęciem dobra wspólnego wydaje się być istotne dla właściwej praktyki stosowania i stanowienia prawa.
The first article of the Polish Constitution of April 2, 1997, declares that the Republic of Poland is common good to all its citizens. The term - common good is built on two pillars: republicanism and Christian social thought. What is more, two different traditions of thought concerning the common good could be distinguished: the classical one which focuses on the conditions that are necessary for the development of citizens, and the statist one which focuses on the state, its prosperity and the interest of it. Those two traditions have their normative resemblance also in the Polish constitutionalism. Some influence of the first tradition can be noticed in the Constitution of May 3, 1791. The second tradition of the common good is primarily embodied in the April Constitution of Poland, but remains rather abandoned in the current one in favor of the classical view. Nevertheless, the constitutional principle of common good is not always perceived coherently with the will of the constitutional legislator. The understanding of different traditions of thoughts that formulated the category of common weal remains crucial for the practice of law, as well as for the proper legislation.

Źródło:

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM; 2017, 7; 213-229
2299-2774

Pojawia się w:

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:

Myśl polityczna Jacka Kuronia w perspektywie republikańskiej
The thought of Jacek Kuroń from the Republican Point of View

Autorzy:

Miksa, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/18105188.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

republikanizm
liberalizm
przestrzeń publiczna
ekonomiczny wymiar równości
republicanism
liberalism
public sphere
economical dimension of equality

Opis:

W artykule przedstawiam propozycję analizy myśli Jacka Kuronia w perspektywie republikańskiej. Wykorzystuję przy tym pojęcie przestrzeni wspólnej w wersji zaproponowanej przez Hannę Arendt oraz pojęcia podstawowe dla współczesnego republikanizmu w wersji zaproponowanej przez Philipa Pettita. Podstawowe tematy i pojęcia obecne w filozofii Pettita są obecne także w myśli Kuronia, w szczególności przekonanie o potrzebie aktywnego uczestnictwa obywateli w życiu publicznym. Jako polityk aktywny Kuroń brał udział w budowaniu instytucji państwowych po 1989 roku, z wprowadzeniem modelu gospodarki wolnorynkowej włącznie. Zmiany te przełożyły się na pojawienie się dramatycznie wysokiego poziomu bezrobocia. W myśli politycznej Kuronia można znaleźć uwagi i propozycje rozwiązań tego problemu, które można zinterpretować jako zgodne z duchem republikanizmu.
In this paper I propose to analyze the thought of Jacek Kuroń, a prominent oppositionist during communist era and an important politician after 1989, from republican point of view. Kuroń’s thought is analyzed with the use of Hannah Arendt’s notion of public sphere and Philip Pettit’s theory of republicanism. The major themes proposed by Pettit appear in Kuroń’s thought as well, the most important of those being the citizens commitment in public life. Kuroń, as an active politician was responsible for building institutions of a liberal state after 1989, including a free market – a change that caused a dramatically high level of unemployment. In his political writings which are referred to in this paper we can find Kuroń’s comments on economical dimension of democracy and proposals of solutions to the problem of economical inequalities that are formulated in a way that might be interpreted as coherent with the philosophy of republicanism.

Źródło:

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2021, 52, 1; 30-66
1689-4286

Pojawia się w:

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:

Wady Senatu Rzeczypospolitej w wykładni Antoniego Popławskiego
Defects of the Senate of the Republic in the Interpretation of Antoni Popławski

Autorzy:

Stasiak, Arkadiusz M.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2053599.pdf

Data publikacji:

2022-04-01

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

Senat
republikanizm
myśl polityczna
sprawiedliwość
wolność
Antoni Popławski
Senate
republicanism
political thought
justice
freedom

Opis:

W tekście podejmuję analizę tytułowych wad senatu Rzeczypospolitej w pracach Antoniego Popławskiego. Dodatkowo próbuję odpowiedzieć na pytanie o oryginalność wykładni autora wybranych do analizy prac. Dochodzę do wniosku, że w pracach przedstawiających refleksję moralną Popławski pozostawał pod przemożnym wpływem idei fizjokratycznych, kopiując prace Françoisa Quesnay’a. Natomiast w kwestiach ustrojowych rezygnował z bezpośredniego powielania pomysłów politycznych fizjokratów. Wbrew temu jednak w Zbiorze niektórych materii politycznych Popławskiego czytelna jest fizjokratyczna obawa o sprawność władzy kolegialnej i ufność w system monarchistyczny. Konsekwencją przyjęcia tej postawy była krytyka władzy senatu, jako narażonej na nieprzestrzeganie sprawiedliwości i naruszanie szlacheckiej wolności politycznej. Polityczne wywody Popławskiego, w przeciwieństwie do pism moralnych, nie były jedynie prostą kompilacją.
The paper analyzes the deficiencies, mentioned in the title, of the Senate of the Commonwealth (Republic) of Poland, presented in the works of Antoni Popławski. In addition, the study seeks to answer the question about the originality of his interpretations in his works selected for analysis. The resultant conclusion is that in his works presenting moral reflection Popławski was profoundly influenced by physiocratic ideas, when imitating the works of François Quesnay. However, with regard to political-system issues, Popławski elected not to directly copy the political ideas of physiocrats. Despite this, his Zbiór niektórych materii politycznych [Collection of Some Political Matters] clearly shows the physiocratic fear for the efficiency of collegial power and confidence in the monarchical system. The consequence of the adoption of this attitude was criticism of the power of the senate as being at risk of failure to abide by justice and of violating the political freedom of nobles. Unlike his moral writings, Popławski’s political arguments were not merely a simple compilation.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 2; 89-100
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:

Rola Kościoła katolickiego w procesie pokojowym podczas wojny o niepodległość Irlandii (1919–1921)

Autorzy:

Pawłowska, Antonina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1373773.pdf

Data publikacji:

2020-04-30

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

wojna o niepodległość Irlandii
proces pokojowy
Kościół katolicki
republikanizm
Irlandzka Armia Republikańska
Irish War of Independence
peace process
Catholic Church
republicanism
Irish Republican Army

Opis:

Celem artykułu jest zbadanie udziału katolickiego duchowieństwa w procesie pokojowym i pertraktacjach między stroną brytyjską a stroną irlandzką podczas wojny o niepodległość Irlandii. Analizie została również poddana problematyka relacji między irlandzkim ruchem republikańskim a Kościołem katolickim na przestrzeni XIX i początku XX w. oraz kwestia udziału duchowieństwa katolickiego w działaniach dyplomatycznych tego okresu. Źródła do badań stanowią zeznania uczestników wydarzeń zebrane przez Biuro Historii Militarnej Irlandii.
The goal of the article is to explore the Irish Catholic Church contribution to the peace process and negotiations between the British and the Irish side of the war. The article examines the issue of the relations between the Irish republican movement and the Catholic Church in the 19th and the beginning of the 20th century as well as the topic of catholic clergy participation in the diplomatic actions of the era. The sources for this analysis were testimonies of the events’ participants collected by the Irish Bureau of Military History.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2020, 106; 89-103
0208-6050
2450-6990

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:

Nie-dominacja jako niezależność socjoekonomiczna. Neorepublikańskie argumenty za bezwarunkowym dochodem podstawowym
Non-Domination as Socioeconomic Independence. Neorepublican Arguments for Unconditional Basic Income

Autorzy:

Marczewski, Paweł

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1009874.pdf

Data publikacji:

2014-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

republicanism
unconditional basic income
non-domination
Pettit
Van Parijs
republikanizm
bezwarunkowy dochód podstawowy
nie-dominacja

Opis:

Według Philipa Pettita „republikańskie państwo promujące wolność jako nie-dominację musi działać na rzecz niezależności socjoekonomicznej”. W artykule rozważono pytanie, czy wprowadzenie powszechnego dochodu podstawowego jest działaniem promującym wolność jako nie-dominację. Autor dowodzi, że to rozwiązanie może być umotywowane dwoma argumentami, zaproponowanymi przez Pettita jako republikańskie uzasadnienie zabezpieczenia przez państwo niezależności socjoekonomicznej: 1) pozwala państwu zabezpieczyć osoby zależne ekonomicznie i społecznie przed formami dominacji, którym byłyby poddane, gdyby nie wprowadzono gwarancji dochodu podstawowego i 2) zwiększa możliwość podejmowania nieskrępowanych, wolnych wyborów przez osoby zależne ekonomicznie i społecznie. Republikańskie uzasadnienie różni się znacząco od argumentów na rzecz powszechnego dochodu podstawowego, sformułowanych przez Philippe’a Van Parijsa na gruncie tak zwanego „rzeczywistego libertarianizmu”. Autor artykułu dowodzi, że uznając bezwarunkowy dochód podstawowy za zwiększenie nie-dominacji, a nie za zapewnienie jednostkom środków do realizacji swoich koncepcji dobrego życia, nie musimy finansować go jedynie z zysków powstających niezależnie od jednostkowych talentów i ograniczać jego wprowadzenia jedynie do krajów zamożnych.
According to Philip Pettit „a republican state promoting freedom as non-domination must promote socioeconomic independence”. The article is an attempt to answer the question if introducing unconditional basic income should be perceived as a policy promoting freedom as non-domination. The author argues that one can justify it by means of two arguments, proposed by Philip Pettit: the first argument allows the state to secure people who are economically and socially dependent from forms of domination they would have to endure otherwise; the second one allows for a more undominated choice on the part of people who are economically and socially dominated. Republican justification differs significantly from arguments in favour of unconditional basic income formulated by Philippe Van Parijs on the grounds of so-called „real libertarianism”. The author argues that by treating unconditional basic income as promotion of non-domination, instead of providing individuals with means to pursue their conceptions of good life, we do not have to finance it only with incomes independent from individual talents and limit its introduction to affluent countries.

Źródło:

Praktyka Teoretyczna; 2014, 12, 2; 41-58
2081-8130

Pojawia się w:

Praktyka Teoretyczna

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:

W poszukiwaniu prawdziwej Rzeczypospolitej : główne nurty myśli politycznej Sejmu Czteroletniego

Autorzy:

Lis, Rafał.

Współwytwórcy:

Akademia "Ignatianum" (Kraków). pbl
Wydawnictwo WAM (Kraków). pbl

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Kraków : Akademia Ignatianum : Wydawnictwo WAM

Tematy:

Sejm (1788-1792)
Monarchizm Polska 18 w.
Republikanizm Polska 18 w.
Ustrój polityczny

Opis:

Bibliogr. s. [397]-414. Indeks.

Dostawca treści:

Bibliografia CBW

/5

Książka

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:

Glosa do idei republikanizmu
A Gloss to the Idea of Republicanism

Autorzy:

Buchner, Wojciech

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/420629.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

republikanizm
arystokracja
cnota
wolność
równość
liberalizm
demokracja
liberalna demokracja
salus rei publicae
konstytucja
decyzjonizm
prewencja
republic
republicanism
aristocracy
virtue
liberty
equality
liberalism
democracy
liberal democracy
constitution
decisionism
prevention

Opis:

The article tries to understand the idea of republicanism in the contemporary political context. The author maintains that the classic republican idea, which materialized in the Roman Republic, is nowadays very far from the forms of political life which could be accepted by our republics. For this reason, the very qualification of the republic has been often abused without any reference to  its real history. In order to confirm this thesis, some examples of republican options are mentioned as being involved in the historical process. In conclusion, the democratic republics of our days are regarded as being destructive to the various forms of liberty because they are obliged to suffer the pressure of the bureaucracy and that of parliamentary democracy.
Artykuł stanowi próbę zrozumienia idei republikanizmu we współczesnym kontekście politycznym. Autor stawia tezę, że klasyczna idea republikanizmu, ucieleśniona w Republice Rzymskiej, daleko odbiega od form, jakie przyjmują dzisiejsze republiki. Dlatego często nadużywa się samego określenia republiki bez odpowiedniego odniesienia do rzeczywistości historycznej. Na potwierdzenie tej tezy przytoczono przykłady republikańskich opcji, wskazując na ich historyczne uwikłania. Konkluzję wywodu stanowi teza, że dzisiejszerepubliki demokratyczne nie mają wiele wspólnego z instytucjami dawnej Republiki Rzymskiej, ponieważ ich przemożny demokratyzm niszczy znane niegdyś, zróżnicowane formy wolności, poddając je jednolitej presji biurokracji i parlamentaryzmu.

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 135-155
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:

Republika amerykańska – nadzwyczaj żywotna utopia?
The American Republic - An Exceptionally Vital Utopia?
Die amerikanische Republik - eine außerordentlich virulente Utopie?

Autorzy:

Prostak, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/441286.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera

Tematy:

republika
amerykański republikanizm
utopia
Ojcowie Założyciele
republic
American republicanism
the Founding Fathers
die Republik
das amerikanische republikanische Modell
Utopie
die amerikanischen Gründungsväter

Opis:

Opowieść o dobrze urządzonym państwie jest jedną z najważniejszych narracji cywilizacji zachodniej. Państwo Platona oraz zawarta w Księdze Rodzaju biblijna opowieść o wieży w Babelu wyznaczają jej początek. Starożytnym ideałem wspólnoty politycznej jest społeczna harmonia: pełna synchronizacja potrzeb, interesów i celów tworzących ją ludzi. Tak w swej istocie przedstawia się klasyczne wyobrażenie wzorcowej republiki. Ideał ten towarzyszy nam nieustannie. Kolejne porażki republikańskiej utopii stabilnych rządów obywatelskich, których uczestnicy podzielają jeden cel, jedną wizję dobra wspólnego i wspólnie identyfikują środki jego realizacji, skutecznie wzmacniały racje jej krytyków, odrzucających ideę rządów równych. Nowa nadzieja została rozbudzona w XVIII stuleciu przez Ojców Założycieli, twórców amerykańskiego eksperymentu republikańskiego, tworzonego z dala od Europy, lecz wspartego na jej dorobku intelektualnym i jej właściwych doświadczeniach ustrojowych. Projekt ten trwa już ponad dwa stulecia, będąc punktem odniesienia dla wszystkich demokracji parlamentarnych w starej Europie. Celem niniejszego artykułu jest próba uchwycenia fenomenu republikanizmu amerykańskiego oraz próba odpowiedzi na pytanie: czy mamy do czynienia z kolejną utopią rządów obywatelskich, czy też zdołaliśmy trwale pokonać ich fundamentalną słabość, czyli niestabilność?
The story of a well-ordered state is one of the crucial narrations of the Western civilization. Platonic ‘Republic’ and the biblical story of the Tower of Babel are at its beginning. The ancient ideal of a political community is a harmonious society: full synchronization of needs, interests, and goals of people who constitute it. This, in essence, is a classical depiction of a perfect republic. This ideal has been with us ever since. Consecutive failures of those who had tried to fulfill the republican utopia of a stable civic government – where citizens share one goal, one vision of common good, and identify the way of its accomplishment in a similar way – led its critics to reject the very possibility of a government of equals. A new hope arose in the 18th century, thanks to the Founding Fathers, who were the creators of the American republican experiment – one that was erected far away from Europe but was based on her intellectual legacy and political experience. The American project has lasted for more than two centuries and it is now a referential point for all the modern parliamentary democracies in the old Europe. The aim of this article is to grasp the phenomenon of the American republicanism and to answer the following question: is it just another utopia of a civic government or did the Founding Fathers and their descendants finally manage to overcome its fundamental weakness of instability?
Die Narration über den gut organisierten Staat gehört zu den Haupterzählungen in der abendländlichen Zivilisation. Den Anfang dieser Narration markieren Platnos Werk, Der Staat, und die alte biblische Geschichte aus dem Genesis Buch über das mythische Bauwerk, den Babelturm. Denn, in der antiken Welt galt die gesellschaftliche Harmonie als das soziale Ideal, unter dem man eine vollkommene Einheit von Bedürfnissen, Interessen und Zielen der Menschen verstand. Dieses Bild erstreckte sich auch auf den Begriff Republik, wo er bis heute als Staatsform seine Relevanz beibehielt. Die in den letzten 2000 Jahren erlittenen Niederlagen der republikanischen Idee, einer Utopie der demokratischen Regierungskunst, deren Verfechter das Gemeinwesen und das Gemeinwohl zum höchsten Gut erkoren hatten, verstärkten nur die Bedenken der Kritiker, welche der Ausrichtung des Gemeinwesens nach dem Gemeinwohl gegenüber skeptisch standen. Eine neue Hoffnung erwuchs im 18. Jahrhundert aus der Idee des republikanischen Modells der amerikanischen Gründungsväter, die fern vom Europa ein neues Projekt ins Leben riefen. Es schöpfte allerdings aus der europäischen Erfahrung und dem intellektuellen Gedankengut der Europäer. Unter amerikanischen Einfluss etablierte sich das republikanische Modell im alten Europa und überdauerte in Form repräsentativen Demokratie bis zum heutigen Tag. Der Artikel nimmt das amerikanische republikanische Modell unter die Lupe und versucht eine Antwort auf die Frage zu liefern: Handelt es sich dabei um eine weitere Utopie des republikanisch definierten Gesellschaftsvertrags oder aber ist es nun doch der Menschheit gelungen, alle der repräsentativen Demokratie anhafteten Schwächen, allen voran die Instabilität, auszumerzen.

Źródło:

Kultura i Polityka; 2011, 9; 15-39
1899-4466

Pojawia się w:

Kultura i Polityka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:

Sojusznicy i wrogowie Irlandii na arenie międzynarodowej w myśli politycznej irlandzkiego ruchu republikańskiego
Allies and Enemies of Ireland on International Scene in the Political Thought of Irish Republican Movement

Autorzy:

Bachrynowski, Szymon

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/26850765.pdf

Data publikacji:

2008

Wydawca:

Akademia Zamojska

Tematy:

Ireland
Great Britain
political thought
republicanism
nationalism
Irlandia
Wielka Brytania
myśl polityczna
republikanizm
nacjonalizm

Opis:

Prezentowany artykuł dotyczy kwestii międzynarodowego aspektu myśli politycznej irlandzkiego ruchu republikańskiego. Autor zanalizował zagadnienie republikańskiego sposobu identyfikacji sojuszników i wrogów Irlandii na arenie międzynarodowej. Artykuł podzielony jest na cztery części poświęcone poszczególnej problematyce. W pierwszej części omówiono podstawowe pojęcia i uwarunkowania problemu. W drugiej części tekstu skupiono się na analizie irlandzkich relacji z Wielką Brytanią, uznawaną w obrębie ruchu za strategicznego wroga niepodległościowych dążności Irlandczyków. Trzecią część publikacji poświęcono na omówienie sojuszników „sprawy irlandzkiej” na arenie międzynarodowej, natomiast w czwartej – ostatniej – dokonano rekapitulacji poczynionych ustaleń. Warto zaznaczyć, iż autor artykułu w toku postępowania badawczego doszedł do wniosku, że republikańskie koncepcje polityki zagranicznej oparte głównie były na jednym podstawowym założeniu, a mianowicie: zapewnieniu wieczystej neutralności i pełnej suwerenności niepodległego państwa irlandzkiego składającego się z całego terytorium wyspy.
The paper is concerned with the problems of international aspects in the Irish republican political thought. The author presented the international allies and enemies of Irish Republican Movement. The article is divided in four parts devoted to particular issues. In the fi rst part basic concepts and conditioning of the problem were discussed. In the second part of the text, the author concentrated on analysis of Irish relations with Great Britain, regarded by the Irish republicans as the strategic enemy of independent Ireland. The third part of the paper was devoted for discussing over the question of the Irish allies on the international arena, however in the fourth – a fi nal part – recapitulation of made findings were outlined. It is worthwhile emphasizing that the author of the article in the course of research proceedings reached a conclusion, that Irish republican conceptions of foreign policy were based mainly on the one fundamental assumption, that is: providing with the perpetual neutrality and the full sovereignty of the independent Irish state from entire territory of the island.

Źródło:

Facta Simonidis; 2008, 1, 1; 121-139
1899-3109

Pojawia się w:

Facta Simonidis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:

Idee republikańskie i ich znaczenie dla rozwoju aktywności obywatelskiej
Republican ideas and their importance for the development of citizen’s activity

Autorzy:

Gierszewski, Dorota

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/418103.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Akademickie Towarzystwo Andragogiczne

Tematy:

republikanizm
dobro wspólne
cnoty obywatelskie
aktywność obywatelska
nieformalna edukacja obywatelska dorosłych
republicanism
common good
citizenship
activity of citizens
informal adult civic education

Opis:

Celem artykułu jest opis i analiza myśli republikańskiej w konfrontacji ze współczesną polską rzeczywistością. Obecnie ważną kwestię stanowi rosnące zafascynowanie założeniami republikańskimi i doszukiwanie się w nich udziału w uzupełnianiu elementów myśli liberalnej oraz próby przekształcania istniejących aktualnie demokracji. Autorka prezentuje ideę republikańską wplecioną w całościową wizję społeczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem roli obywatela w tworzeniu wspólnoty. Pokazuje także, w jaki sposób nieformalna edukacja dorosłych może przyczynić się do wzmacniana uczestnictwa w sferze publicznej i budowania tym samym stabilności demokratycznego ładu społecznego. Problematyka ta jest istotna z punktu widzenia określenia kierunku rozwoju współczesnej demokracji i społeczeństwa obywatelskiego.
The aim of this article is to describe and analyze the republican thought in the confrontation with contemporary Polish reality. Nowadays, an important issue constitutes the growing fascination with republican assumptions as well as discovering their contribution to completion of the elements of liberal thought and attempts to convert current democracies. The author presents the republican idea included in the overall vision of society with special emphasis on the role of the citizen in creating community. Additionally, it shows how informal adult education can amplify the participation in the public sphere, thereby leading to the stability of democratic social order. This issue is crucial for the determination of the direction of the development of modern democracy and civil society.

Źródło:

Rocznik Andragogiczny; 2014, Tom 21; 143-156
1429-186X
2391-7571

Pojawia się w:

Rocznik Andragogiczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:

Republikańska idea rządu ograniczonego a liberalne „państwo minimum”
The Republican Idea of Limited Government and the Liberal Goal of a Minimal State

Autorzy:

Stępkowski, Aleksander

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/420639.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

Republikanizm
Liberalizm
Indywidualizm
państwo minimum
ingerencja państwa w życie społeczne
Republicanism
Liberalism
minimal state
individualism
state?s interference with social life

Opis:

The paper attempts some clarification of the reason why the liberal movement, when attempting to achieve the republican  idea of  limited government, in fact presided over the creation of an unprecedented growth of the state and its functions. Starting with a comparison of classical and modern republican ideas, the paper analyzes ideas by the philosophers considered to be strong advocates of the modern idea of the minimal state (Phisiocrats, Locke, Kant), showing that their approach to the nature of state intervention was in fact far from what is commonly believed in this respect. The way in which individualism inspires far reaching intervention in family autonomy was subsequently presented in the example of J.S. Mill’s project of the in testacy abolishing as combined with high, progressive  taxation of mortis causa dispositions. Upon this demonstration, it was claimed, the very reason  of the modern state’s dynamic growth was the fact  it was conceptualised on an individualistic premise as to the nature of the human being. In this respect it became clear, individualism is not an adversary of the state, but of a community. In order to emancipate an individual out of the communities it participates in, state agendas must be granted with the far reaching competences. Because of  that,  individualism  inspires  the growth and not a reduction of a state’s activities.
Tekst podejmuje próbę naświetlenia przyczyn, dla których liberalne przemiany społeczno-polityczne, nawiązujące do klasycznych republikańskich idei ograniczonego rządu, zaowocowały powstaniem monstrualnej biurokratycznej machiny państwowej, kontrastującej silnie z liberalnymi hasłami „państwa minimum”. Wychodząc od wskazania punktów stycznych między klasycznym a nowoczesnym sposobem pojmowania republikanizmu, tekst przywołuje poglądy autorów uchodzących za nowoczesnych protagonistów państwa minimum (fizjokraci, Locke, Kant), ukazując daleko idącą ich ambiwalencję w tym względzie. Dodatkowo, w tekście zademonstrowano, w jaki sposób indywidualizm inspirował, formułowane przez Jeremy’ego Benthama i Johana Stuarta Milla, postulaty daleko idącej ingerencji w stosunki rodzinne. W rezultacie uznano, że przyczyną ciągłego rozrostu sfery zadań nowoczesnegopaństwa jest fakt ufundowania go na przesłankach indywidualistycznych. Dowodzi się, że bynajmniej nie służą one ograniczeniu aktywności państwa, lecz uniezależnieniu jednostek od naturalnych wspólnot, których są członkami, to zaś możliwe jest jedynie dzięki państwu. Z tego też względu indywidualizm musi oznaczać nie redukcję, lecz rozrost funkcji państwa, które staje się oparciem dla jednostki chcącej wyemancypować się ze wspólnoty.

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 157-173
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:

Od republikanizmu do monarchizmu. Juliusz Sas-Wisłocki (1909–1973) wobec problemów ustrojowych i społecznych II RP
From republicanism to monarchism Juliusz Sas-Wisłocki (1909–1973) towards social and governmental problems of second Republic of Poland

Autorzy:

Meller, Arkadiusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/519530.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK

Tematy:

Republikanizm
monarchizm
Juliusz Sas-Wisłocki
II RP

Opis:

In the article there has been also presented the vision of functioning students’ organization and law education. The author devoted a lot of space to reconstruction of political system desired by Sas-Wisłocki. In the article the vision of bringing back monarchy to Poland is also mentioned and the role it would play. Juliusz Sas-Wisłocki was polish lawyer who was connected with Obóz Narodowo-Radykalny “ABC” and polish monarchical movement. An evolution can be seen in his journalistic work: from republican to monarchical sympathies. His views on the system were elitist. The main are of his interest was focused on law issues and student’s life.

Źródło:

Historia i Polityka; 2011, 5(12); 35-52
1899-5160
2391-7652

Pojawia się w:

Historia i Polityka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:

Historia narodowa jako element wsparcia republikanizmu francuskiego w XIX wieku (J. Michelet, E. Quinet, E. Lavisse)

Autorzy:

Maj, Marta.

Współwytwórcy:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (Poznań). Wydawca

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Poznań : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Tematy:

Lavisse, Ernest (1842-1922)
Michelet, Jules (1798-1874)
Quinet, Edgar (1803-1875)
Historycy
Republikanizm
Teoria polityki
Opracowanie

Opis:

Bibliografia, netografia, wykaz aktów prawnych na stronach 179-184.

Dostawca treści:

Bibliografia CBW

/5

Książka

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:

Od rewolucji proletariackiej do powstania narodowego. Przegląd konceptualizacji „Solidarności” w naukach społecznych i humanistycznych
From proletariat revolution to national uprising. A survey of the conceptualizations of „Solidarność” in the social science and the humanities

Autorzy:

Brzechczyn, Krzysztof

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/477720.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Tematy:

Solidarność, republikanizm, społeczeństwo obywatelskie,
rewolucja, mesjanizm, ruchy społeczne

Opis:

The purpose of this paper is to review of various approaches to „Solidarność” in  subject-matter literature. The author is going to seek answer to the following  interpretative question: whether a given conceptualization grasp „Solidarność”  movement in dynamic or in static way. In the second part of the paper interpretations  of „Solidarność” in analytical categories of insurrection, civil, postmodern,  religious, republican, revolutionary and social movements are presented. Finally, the  author tries to identify reasons of dynamic or static approach to „Solidarność”.

Źródło:

Pamięć i Sprawiedliwość; 2013, 2(22); 263-290
1427-7476

Pojawia się w:

Pamięć i Sprawiedliwość

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:

Moja, twoja, nasza... Wolność i zaimki w polskiej myśli politycznej XVIII wieku
Mine, Yours, Ours... Liberty and Pronouns in Polish Political Thought of the 18th Century

Autorzy:

Grześkowiak-Krwawicz, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/420653.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

Rzeczpospolita
XVIII wiek
myśl polityczna
republikanizm
wolność
republican tradition
political order
republic
modern republicanism

Opis:

Analyzing  the  pronouns which  accompanied  the  notion  of  liberty  in  18th-century Polish political  thought,  the article brings  to  light essential  questions from the borderland between political ideology philosophy and  philosophy of the state. The fact that it was liberty within some community –  ours, rather than that of the individual, mine – is particularly emphasized.  The basis of possessing liberty was the fact of being a citizen of the Commonwealth, or being a nobleman; that is, belonging to a certain society. Only  that guaranteed freedom and it could be fulfilled only within this framework.  It was not only a collective liberty – within a community, everyone enjoyed  liberty personally, deciding for himself individually, which is eloquently illustrated by the unspoken popularity of the pronouns “himself” and “his”  (on “his” own) . Thus, “their” liberty occurs considerably rarely, more often  it is rather „their” slavery – that of the orders different from the noblemen  (szlachta) and that of states which are different from the Commonwealth.  Conceptualizations of community were about to be changed at the end of  the 18th century, when, under the influence of Western theories, more and  more attention was paid  to “my”/”his”  liberty,  the one  that was derived  from nature for every man. However, the vision of “our” liberty turned out  to be exceptionally long-lasting and was revived in the 19th century, when  the loss of independence proved that without the community’s liberty, the  very liberty of the individuals who constitute that community is threatened.
Artykuł poprzez analizę zaimków towarzyszących pojęciu wolności w polskiej myśli politycznej XVIII wieku pokazuje istotne kwestie z pogranicza ideologii politycznej i filozofii państwa. Przede wszystkim fakt, że była to nie tyle wolność indywidualna – moja, ile wolność w ramach pewnej wspólnoty – nasza. Podstawą posiadania wolności był fakt bycia obywatelem Rzeczypospolitej, czy bycia szlachcicem, czyli przynależność do określonej zbiorowości. Tylko ona gwarantowała swobodę i tylko w jej ramach mogła się ona realizować. Stąd wolność „ich” występuje stosunkowo rzadko, częściej jest to raczej „ich” niewola – stanów innych niż szlachecki, państw innych niż Rzeczpospolita. Nie była to jednak tylko wolność kolektywna – w ramach wspólnoty każdy indywidualnie cieszył się wolnością, sam decydował o sobie, czego wymowną ilustracją jest niesłychanie popularny zaimek „sam, sobie”. Koncepcje wspólnotowe zaczęły ulegać zmianom pod koniec wieku XVIII, kiedy pod wpływem teorii zachodnich coraz więcej uwagi poświęcano wolności „mojej/jego” – wolności należnej z natury każdemu człowiekowi. Wizja wolności „naszej” okazała się jednak wyjątkowo trwała, odżyła w wieku XIX, kiedy utrata niepodległości pokazała, że bez wolności wspólnoty zagrożona jest także wolność jednostek ją składających.

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 89-108
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:

Trzy błędy dotyczące demokracji
Three Mistakes about Democracy

Autorzy:

Pettit, Philip
Grygieńć, Janusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31232752.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

democracy
republicanism
Isaiah Berlin
Joseph Schumpeter
William Riker
demokracja
republikanizm
Joseph Schumpeter

Opis:

Artykuł jest poświęcony trzem poglądom na temat demokracji, często przyjmowanym przez współczesnych decydentów, politologów i teoretyków polityki. Poglądy te, w mojej opinii, są błędne, ale błędne w sposób pouczający. Ukazują one bowiem poważne niezrozumienie natury i walorów demokracji. Jeśli uświadomimy sobie, dlaczego są one błędne, dostrzeżemy istnienie tych wymiarów demokracji, które zwykle łatwo umykają naszej uwadze. Do nazwania tych błędów używam nazwisk wybitnych myślicieli, którzy je popełnili. Pierwszy z nich określam błędem Berlina, odnajduję go bowiem w dorobku brytyjskiego myśliciela rosyjskiego pochodzenia, Isaiaha Berlina. Drugi z nich określam błędem Schumpetera, nazywając go na cześć amerykańskiego bankowca, ekonomisty i myśliciela politycznego austriackiego pochodzenia, Josepha Schumpetera. Trzeci określam mianem błędu Rikera, przypisując go Williamowi Rikerowi, amerykańskiemu politologowi, znanemu ze swojego rozróżnienia między liberalizmem a populizmem.
This paper addresses three claims that are often made among contemporary policy-makers, political scientists and political theorists about democracy. The claims, in my view, are false and indeed revealingly false: they display a serious misunderstanding of the nature and appeal of democracy. As we see why they are false, we will come to appreciate dimensions of democracy that easily escape notice. I name the mistakes after outstanding thinkers who have made them. The first I describe as Berlin’s mistake, finding it in the work of the Anglo-Russian philosopher, Isaiah Berlin. The second I describe as Schumpeter’s mistake, naming it after the Austrian-American banker, economist and political thinker, Joseph Schumpeter. And the third I describe as Riker’s mistake, associating it with William Riker, the American political scientist, famous for his distinction between liberalism and populism.

Źródło:

Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 1; 111-124
0035-7685

Pojawia się w:

Roczniki Filozoficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:

Społeczne procesy konstruowania koncepcji społeczeństwa obywatelskiego: historyczna analiza dynamiki europejskich języków
Social processes of constructing a civil society concept: historical analysis of a dynamics of european languages

Autorzy:

Załęski, Paweł

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/412945.pdf

Data publikacji:

2008

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

społeczeństwo cywilne społeczeństwo polityczne społeczeństwo obywatelskie republikanizm
liberalizm
państwo opiekuńcze
civil society
political society
republicanism
liberalism
welfare society

Opis:

Mimo tendencji do prezentowania koncepcji społeczeństwa obywatelskiego w ramach spójnej narracji opartej na założonych podobieństwach, można odnotować kilka radykalnych zmian jego znaczenia, dokonanych przez łatwo identyfikowalnych autorów. Wspólna dla całej Europy tradycja, która od czasów klasycznych rozumiała cycerońskie societas civilis jako rodzaj politycznej wspólnoty, została zmieniona przez Hegla na początku XIX w. Adaptowana zarówno przez liberalną myśl Tocqueville’a jak i socjalistyczną krytykę Marksa, koncepcja „społeczeństwa cywilnego” rozumiana była w ramach refleksji nowoczesnej jako sfera cywilnej ekonomii w opozycji do świata polityki, czyli społeczeństwa politycznego. Komunistyczni intelektualiści w Polsce dokonali znaczącej zmiany tej koncepcji, zastępując ją po II wojnie światowej terminem „społeczeństwo obywatelskie”, w celu zmylenia czytelników polskich tłumaczeń Marksa i Engelsa. W takiej formie koncepcja ta została połączona pod koniec lat siedemdziesiątych z fenomenem polskiej opozycji antykomunistycznej – przez Smolara, który przebywał wówczas na emigracji we Francji. Na początku lat osiemdziesiątych inny emigrant z bloku wschodniego, Arato użył koncepcji społeczeństwa obywatelskiego do opisu zjawiska trzeciego sektora. Ta forma, pochodząca z francuskiego dyskursu politycznego, może być uznana za rzeczywisty początek ponowoczesnego dyskursu o społeczeństwie obywatelskim, dyskursu zmonopolizowanego w latach dziewięćdziesiątych przez organizacje pozarządowe na skalę globalną.
Although there is a strong tendency towards interpreting a history of a “civil society” idea as a coherent narration founded on the presupposed similarities, there can be noticed few radical changes applied in the past to the concept by easy to identify authors. Common to whole Europe republican tradition that since the classical times drew on the idea of civil society as a political community was replaced in German milieu by Hegel at the beginning of nineteenth century. Employed both by a liberal appraisal of Tocqueville and a socialist critique of Marx the idea was understood in a modern reflection as a sphere of civilian economy in opposition to a world of politics, i.e. political society. However communist thinkers in Poland made a significant change to the idea replacing it after Second World War with a term “civic society” in aim to confuse readers of polish translations of Marx and Engels. In such a form idea was connected at the end of 1970s to a phenomenon of prodemocratic opposition in Poland by Smolar who was staying then as an exile in France. At the beginning of 1980s, another exile from Soviet block Arato picked up idea of civil society, applying it to a “third sector” issue, which was burgeoning since middle of 1970s in France. This manifestation stemming from a French political discourse may be assumed as a true beginning of a postmodern discourse on the civil society that was monopolized in 1990s by the NGOs on a global scale.

Źródło:

Przegląd Socjologiczny; 2008, 57, 2; 97-119
0033-2356

Pojawia się w:

Przegląd Socjologiczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:

Radykalizm szlachecki. Próba konstrukcji pojęcia
Gentry radicalism: An attempt at construction of the concept

Autorzy:

Gniazdowski, Andrzej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/15028152.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN

Tematy:

ideologia mieszczańska
konserwatyzm
marksizm
nacjonalizm obywatelski
nowoczesność
radykalizm
republikanizm szlachecki
stan trzeci
A. Walicki
złota wolność
civic nationalism
conservatism
gentry republicanism
golden liberty
Marxism
middle‑class ideology
modernity
radicalism
third estate

Opis:

Celem artykułu jest przedstawienie rezultatów badań z zakresu historii idei zarówno europejskiego republikanizmu, jak i radykalizmu politycznego. Punktem wyjścia podjętych analiz jest rekonstrukcja interpretacji historycznego sensu sarmackiego republikanizmu szlacheckiego wypracowanej przez jednego z głównych przedstawicieli Warszawskiej Szkoły Historii Idei – Andrzeja Walickiego. W nawiązaniu do tej interpretacji, argumentacja przedstawiona w artykule kieruje się przeciwko szeroko akceptowanej tezie o jednoznacznym konserwatyzmie tej formy republikanizmu. Drogą argumentacji jest wskazanie na wewnętrzną paradoksalność opisywanego zjawiska intelektualnego, będącego z perspektywy historii idei anty-absolutystyczną, obywatelską ideologią wolności politycznej. Tym, co stanowi w artykule przedmiot krytyki, jest podjęta przez Walickiego próba interpretacji republikanizmu szlacheckiego jako „zalążkowej” postaci nowoczesnego nacjonalizmu obywatelskiego. Argumentem przeciwko tej interpretacji jest stwierdzenie, iż jest ona oparta na normatywnym, a nie tylko opisowym podejściu do idei nowoczesności oraz ukrytej tezie na temat wewnętrznej logiki historii. W myśl głównej tezy artykułu, właściwszą drogą rozwiązania paradoksu związanego z interpretacją sarmackiego republikanizmu szlacheckiego jako „konserwatyzmu wolności” jest wpisanie tego zjawiska w europejską tradycję radykalizmu politycznego. Oryginalność przedstawionych tu badań z zakresu historii radykalizmu polega na wypracowaniu w ich ramach uogólnionego pojęcia „radykalizmu stanowego”. Celem tej konstrukcji pojęciowej jest umożliwienie zidentyfikowania idei samej nowoczesności jako integralnego elementu ideologii radykalizmu trzeciego stanu względnie radykalizmu klasy średniej. Zgodnie z przedstawioną w artykule interpretacją, sarmacki republikanizm szlachecki należałoby z kolei zidentyfikować tak samo, jak francuski „frondyzm” – jako swoisty radykalizm szlachecki, w którym można widzieć pewną sekularną religię polityczną.

Źródło:

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2021, 2; 175-194
1230-1493

Pojawia się w:

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:

Krótkie zebranie rzeczy potrzebnych z strony wolności (1587). Analiza intencji
Krotkie zebranie rzeczy potrzebnych z strony wolnosci (1587). An analysis of the Intention of the Text

Autorzy:

Koehler, Krzysztof

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/420649.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

retoryczna krytyka tekstu
republikanizm
wolność
makiawelizm
obywatel
aktywność polityczna
aluzja
rhetorical critique of the text
republicanism
liberty
machiavellism
citizen
political activity
allusion

Opis:

The text provides the contextual and rhetorical analysis of the anonymous pamphlet Krótkie zebranie rzeczy potrzebnych z strony wolności published in 1587. It examines the problem of “liberty” in the way it was used in the political debate – as we understand it – after the death of Stefan Batory. The author considers the objectives of the work which – as he understands them – are the promotion of the views of the opposition, and, above all, public activity as a good in itself. According to the author of the text, thepamphlet reveals – as it terms it – “the kitchen” (or the underlying) attitude of the szlachta towards reasonable politics. It manages to do this in many ways: from showing a gallery of personal characters derived from history and an exemplary method of political debating (a speech from the kokosza war) up to a deliberation on the different aspects of liberty in the Commonwealth (a right and wrong understanding of “liberty”). The text also represents a moderate methodological polemic with a traditional paradigm of political science (in the meaning of the history of ideas): it suggests a rhetorical analysis of the implementation of ideas in historio-political contexts.  
Tekst jest poświęcony analizie kontekstowej i retorycznej anonimowej broszury Krótkie zebranie rzeczy potrzebnych z strony wolności wydanej w 1587 roku. Bada się w nim użycie zagadnienia „wolności” w politycznej debacie – jak rozumiemy – po śmierci Stefana Batorego. Autor rozważa cele dzieła, które rozumie jako promowanie postawy opozycyjnej, a przede wszystkim aktywności publicznej jako dobra samego w sobie, które służyć ma dobru wspólnemu. Broszura, zdaniem autora tekstu, odsłania niejako „kuchnię” szlacheckiego podejścia do rozumnej polityki: poprzez ukazanie galerii przykładów osobowych wywiedzionych z historii, poprzez przykładowy sposób debaty publicznej (mowy z „wojny kokoszej”), aż po rozważania o wymiarach wolności w Rzeczypospolitej (dobre i złe rozumienie „wolności”). Tekst jest też stonowaną polemiką metodologiczną z tradycyjną szkołą politologiczną (w znaczeniu historia idei); proponuje się w nim retoryczną analizę zastosowań idei w kontekstach historyczno- politycznych.

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 67-88
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:

Współczesny dryf niemieckiego republikanizmu.
Modern drift of German republicanism.
Das gegenwärtiges Driften des deutschen Republikanismus.

Autorzy:

Stempin, Arkadiusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/441280.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera

Tematy:

republikanizm
Wiosna Ludów
Republika Weimarska
Republika Bońska
komunitaryzm
sprawiedliwość społeczna
Republicanism
Revolutions of 1848
Weimar Republic
Bonn Republic
ommunitarianism
social justice
Republikanismus
Kommuniatrismus
Völker Frühling
die Weimarer Republik
die Bonner Republik
Demokratik
soziale Gerechtigkeit
deutsche Bundesfahne

Opis:

Punktem wyjścia analizy jest ewolucyjny charakter niemieckiego republikanizmu, którego główne linie rozwojowe nakreślone zostały przy trzykrotnej implantacji republikańskiej idei w Niemczech, w okresie Wiosny Ludów, w Republice Weimarskiej i Republice Bońskiej – za każdym razem znajdujące swój symboliczny wyraz w przyjęciu trójkolorowej flagi czarno-czerwono-złotej. Oś analizy przebiega natomiast wzdłuż trzech fenomenów, stanowiących najsilniejsze dryfy współczesnego republikanizmu niemieckiego, noszonego prądem kryzysu państwa socjalnego: komunitaryzmu, wyparcia samego pojęcia republikanizmu z przestrzeni publicznej i zastąpienia go terminem „demokracja”, oraz niebywałym triumfem hasła „sprawiedliwość społeczna”.
The starting point of the analysis is the evolutionary nature of the German republicanism whose main paths to development were traced thanks to the implantation of the republican idea, which occurred thrice in German history – during the Revolutions of 1848, the Weimar Republic and the Federal Republic of Germany. Each time the symbolism was to be found in the acquisition of the black, red, and gold tricolour flag. The analysis touches on three phenomena which are the strongest currents of the modern German republicanism that are carried by the crisis of a welfare state: communitarianism, the replacement of the term “republicanism” for “democracy”, and an incredible triumph of the social justice slogan.
Die Analyse geht von einem evolutionären Charakter des deutschen Republikanismus’ aus. Dessen drei Hauptentwicklungsstränge, die drei Mal in der deutschen Geschichte ersonnen und umgesetzt worden sind, nämlich in der Zeit des Frühlings der Völker 1848, der Weimarer Republik 1919 und der Bonner Republik 1949, und die jedes Mal in der Annahme von Schwarz-Rot-Gold als Bundesfahne symbolisch gipfelten, werden hier skizziert. Im Zentrum der Analyse stehen drei Erscheinungen, die das Driften des gegenwärtigen deutschen Republikanismus’ charakterisieren, getragen durch die Krise des Sozialstaates: der Kommunitarismus, das Verdrängen des Begriffs Republikanismus, der durch das Zauberwort Demokratie ersetzt wurde, und der Triumph der sozialen Gerechtigkeit als wichtigster republikanischer Grundsatz.

Źródło:

Kultura i Polityka; 2011, 9; 58-75
1899-4466

Pojawia się w:

Kultura i Polityka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:

Obronność Polski w myśl środowisk republikańskich w świetle publicystyki pism "Rzeczy Wspólne" i "Nowa Konfederacja"
Defense of Poland in the view of polish republicans based on magazines "Rzeczy Wspólne" (Common Things) and "Nowa Konfederacja" (New Confederacy)

Autorzy:

Siemiątkowski, Jakub

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/565068.pdf

Data publikacji:

2017-12-01

Wydawca:

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Tematy:

obronność
republikanizm
obrona terytorialna
przemysł zbrojeniowy
pobór
defense
republicanism
territorial defense
armaments industry
conscription

Opis:

Artykuł koncentruje się na aktywności publicystycznej polskich środowisk republikańskich w odniesieniu do zagadnień powiązanych z szeroko pojętą obronnością państwa. Analizie poddane zostały artykuły ukazujące się na łamach pism „Rzeczy Wspólne” i „Nowa Konfederacja”. Ich autorzy koncentrowali się na sprawach takich jak powszechny pobór, obrona terytorialna, reformy armii, zewnętrzne zagrożenia dla Polski. W enuncjacjach tych bardzo wyraźny jest wątek służby wspólnocie, co wyrażać się musi także w zapewnieniu jej bezpieczeństwa. Wielu z autorów stanowi zaplecze Prawa i Sprawiedliwości, stąd można domniemywać, że tworzona w tych środowiskach myśl ma wpływ na posunięcia rządu sformowanego przez tę partię, w odniesieniu do spraw obronnych.
The article focuses on the journalistic activity of the Polish republican milieus on the issues related to broadly defined defense of the state. The articles which were analyzed were published in the magazines "Common Things" and "New Confederacy". Their authors focused on the issues such as general conscription, territorial defense, army reform, external threats to Poland. In these enunciations the theme of the service to the community which must also be expressed in the security of a community is very clear. Many of the authors are the backbone of the Law and Justice party, so it can be presumed that the thought created in these environments influences the government's moves in defense matters.

Źródło:

De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności; 2017, 2(3); 161-177
2450-5005

Pojawia się w:

De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:

Jana Adamusa droga ku naukowemu niebytowi
Jan Adamus’s path to scientific oblivion

Autorzy:

Matuszewski, Jacek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/533133.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Tematy:

Jan Adamus
methodology of history
monarchy of the Anonymous Gaul
patrimonial monarchy
Piast monarchy
monarchism and republicanism
Polish medieval studies
clan theory
Oswald Balzer
metodologia historii
monarchia Gallowa
monarchia patrymonialna
monarchia piastowska
monarchizm i republikanizm
mediewistyka polska
teoria rodowa

Opis:

The article presents the complicated history of the works and achievements of the founder of Medieval Studies Centre at the Faculty of Law of the University of Łódź, Jan Adamus. The eminent researcher of bygone judicial law criticised the political system of the state of the kings of the House of Piast approved by the Polish historiography by the authority of Oswald Balzer. The text quotes ways of avoiding references to the claims of Jan Adamus or glossing them over resorted to by historians, and literature containing material assessment of his achievements, to point finally at some of the reasons that resulted in near absolute avoidance of including the criticism of his predecessors flung by the Łódź-based medievalist.
W artykule przedstawione zostały skomplikowane dzieje dorobku założyciela oś rod ka badań mediewistycznych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódz kiego – Jana Adamusa. Znakomity badacz dawnego prawa sądowego celnie krytykował także teorie ustrojowe państwa piastowskiego, które dzięki autorytetowi Oswalda Balzera przyjęte zostały w polskiej historiografii. W tekście wskazane zostały sposoby unikania przez historyków ustosunkowania się do tez Jana Adamusa bądź ich pomijania, przywołane też zostały wypowiedzi literatury zawierające rzetelną ocenę tego dorobku, by w końcu wskazać niektóre z przyczyn powodujących niemal powszechne uchylanie się od merytorycznego uwzględniania krytyki poprzedników przeprowadzanej przez łódzkiego mediewistę.

Źródło:

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego; 2014, 17; 271-286
1733-0335

Pojawia się w:

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:

Idea republikanizmu Joachima Lelewela w kontekście „odmienności” archetypu polskiej kultury politycznej
Joachim Lelewel’s Idea of Republicanism in the Context of the “Distinctness” of the Archetype of Polish Political Culture

Autorzy:

Puszkow-Bańka, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/420657.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

republikanizm
Lelewel
wolność społeczno-polityczna
Polska a Europa
cywilizacja chrześcijańska
republicanism
Joachim Lelewel
socio-political freedom
Poland and Europe
Christian civilization

Opis:

When examining Polish political thought, one cannot help but notice that what engages Polish thinkers in reflection on the state and society is the problem of freedom. This is a characteristic feature of Polish political thought and is responsible for the special nature of the heritage of Polish political culture. In the secondary literature,the idea even appears that – historically – the fate of Poland and Polish people in the cultural, intellectual, and political spheres can be understood as, on the one hand, a reflection on the “republican paradigm” characteristic of Polish culture, and on the other, as this paradigm’s impact (positive or negative) on the history of Polandand Poles. The goal of this article is to attempt to explain the idea of republicanism in the socio-political thought of Joachim Lelewel. In the article, we propose the thesis that if – according to assumptions accepted by scholars – the archetype of every nation is, by definition, unchanging and untranslatable into any other archetype, and Lelewel defines it as republican, then in his view: firstly, Polish republicanism is distinct from European republicanism; and secondly, political life in Poland can only be organized within the bounds of the “republican paradigm.” The success of Poland depends upon whether the value of this paradigm will be recognized. However paradoxical it may sound, the requirement for “strong rule” in Poland consists in taking into account the “republican soul” of Poles. We also point to the issue – raised by Lelewel – of the fundamental “distinctness” of the archetype of Polish political culture (which is subsumed within the “republican paradigm”) from the archetype of European culture.
Badając polską myśl polityczną, nie sposób nie zauważyć, że tym, co łączy refleksję polskich myślicieli nad państwem i społeczeństwem, jest problem wolności. Jest on wyróżnikiem polskiej myśli politycznej i stanowi o szczególnym charakterze dorobku polskiej kultury politycznej. Pojawia się nawet sformułowanie, iż koleje losów Polski i Polaków zarówno w sferze kulturowo-intelektualnej, jak i będącej z nią w koniecznym związku historii politycznej, można ująć jako z jednej strony refleksję nad charakterystycznym dla polskiej kultury „paradygmatem republikańskim”, a z drugiej jako jego oddziaływanie (pozytywne lub negatywne) na dzieje Polski i Polaków. Celem tego artykułu jest próba zrozumienia idei republikanizmu w myśli społeczno-politycznej Joachima Lelewela, który jest wyrazicielem i apologetą „paradygmatu republikańskiego”. W artykule zostaje postawiona teza, iż jeżeli – w myśl przyjętych przez badaczy założeń – archetyp kultury każdego narodu na mocy pojęcia jest niezmienny i nieprzekładalny na inny archetyp, a Lelewel ujmuje go jako republikański – to w jego ujęciu – po pierwsze; republikanizmpolski jest odmienny od republikanizmu europejskiego, po drugie życie polityczne w Polsce można organizować wyłącznie w ramach „paradygmatu republikańskiego”. Od uznania wartości tego paradygmatu zależy powodzenie Polski. Jakkolwiek brzmi to paradoksalnie: warunkiem „silnej władzy”, stabilnej i skutecznej, jest uwzględnienie przez nią „republikańskiej duszy Polaków”. Autorka wskazuje również na podnoszony przez Lelewela problem fundamentalnej „odmienności” archetypu polskiej kultury politycznej, którą tworzy „paradygmat republikański”, od archetypu kultury Europy.

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 109-131
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:

Abschied von der Republik. Kommentare zur Preu-ßischwerdung Danzigs in der deutschsprachigen Literatur um 1800

Autorzy:

Brandt, Marion

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1032479.pdf

Data publikacji:

2015-12-30

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

Gdańsk
Prusy
1793 r.
pruski porządek
republikanizm
literatura o Gdańsku
idealne formy rządów
Danzig
Prussian
1793
absolutism of the Prussian state
republican government
Danzig literature
utopian political states
Preußen
preußische Ordnung / Republikanismus
Literatur über Danzig
ideale Regierungsform

Opis:

Der vorliegende Aufsatz untersucht, in welcher Weise zeitgenössische Autoren die Einnahme Danzigs durch Preußen im Jahr 1793 kommentieren. Angesichts des Untergangs der Freien Stadt und einer für die Autoren signifikanten Ablehnung der preußischen Regierungsform unter den Danziger Bürgern wird die Reflexion über die ideale Staatsform zu einem der Schwerpunkte ihrer Werke. Während der anonyme Autor der Briefe über Danzig (1794), Carl B. Feyerabend (Kosmopolitische Wanderungen…, 1798) und August Graf von Lehndorff (Meine Reise ins blaue Ländchen …, 1799) der republikanischen Regierung den aufgeklärten Absolutismus des preußischen Staates vorziehen, verteidigt Johannes Daniel Falk in seinem autobiographischen Roman Leben, wunderbare Reisen und Irrfahrten des Johannes von der Ostsee (1805) den Republikanismus gegenüber der preußischen Ordnung. Die im Aufsatz vorgestellten Positionen lassen sich als Teil einer Diskussion um die ideale Regierungsform verstehen, die im Umfeld der Französischen Revolution geführt wurde.
Artykuł analizuje, w jaki sposób współcześni pisarze komentowali zajęcie Gdańska przez Prusy w 1793 roku. Upadek Wolnego Miasta oraz negatywny stosunek obywateli Gdańska do pruskiego rządu inspirowały kilku autorów do rozważań o idealnym państwie. Anonimowy autor Briefe über Danzig (1794), Carl B. Feyerabend (Kosmopolitische Wanderungen…, 1798) oraz August Graf von Lehndorff (Meine Reise ins blaue Ländchen …, 1799) uważają, że absolutyzm oświeceniowy państwa pruskiego jest korzystniejszym systemem dla obywateli niż rządy republikańskie. Natomiast Johannes Daniel Falk w swej powieści autobiograficznej Leben, wunderbare Reisen und Irrfahrten des Johannes von der Ostsee (1805) ceni republikanizm wyżej niż pruski porządek. Prezentowane opinie można odczytać jako część dyskusji o idealnym państwie, jaka prowadzona była w kontekście wydarzeń rewolucji francuskiej.  
The present article analyses how contemporary authors comment on the Prussian capture of Danzig in 1793. In view of the break-up of the Free City and a rejection of the Prussian government by the citizens of Danzig significant for the authors, the reflection about the ideal form of government becomes an inspiration of their texts. While the anonymous author of Briefe über Danzig (1794), Carl B. Feyerabend (Kosmopolitische Wanderungen …, 1798) and August Graf von Lehndorff (Meine Reise ins blaue Ländchen…, 1799) prefer the enlightened absolutism of the Prussian state to the republican government, Johannes Daniel Falk defends republicanism against the Prussian order in his autobiographical novel Leben, wunderbare Reisen und Irrfahrten des Johannes von der Ostsee (1805). The presented opinions can be regarded as a part of a discussion about the ideal form of government, which took place in the context of the French Revolution.   

Źródło:

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen; 2015; 265-276
2196-8403

Pojawia się w:

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:

Myśl reformatorska Sejmu Czteroletniego w świetle dylematów zachodniego republikanizmu XVIII wieku. Zarys problematyki*
The Thought of The Reform Camp of The Four-year Sejm in Light of The Dilemmas of 18th Century Western Republicanism. An Outline of The Problem

Autorzy:

Lis, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/969908.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

republikanizm
tradycja obywatelska
społeczeństwo handlowe
nowoczesność
republicanism
civic tradition
commercial society
modernity

Opis:

This article  is an attempt  to  identify  the most  important outcomes of  the Western political  thought of  the 18th century, which sought  to revise  the republican  tradition. It  is admitted  that  this  tradition, having been  influenced by an understanding of  the modern challenges of commerce and statehood, was about to abandon its previous inspirations, namely the ideals of ancient citizenship. The following, most essential aim of the article is to show in this context the possibilities of Polish republicanism, especially the thought of the Reform Camp. With these purposes in mind the paradoxes of modernity and republicanism are presented in the first turn. These can be found – following some conclusions of John G.A. Pocock’s civic humanistic reading – in the writings by Montesquieu, the philosophers of the Scottish Enlightenment and, lastly, the American federalists, which actually exemplified a new republican tradition. The conclusions pointed out in the first part of the article, provide us with a comparative framework to examine the Polish struggle with modernity. The last are exemplified here by the thought of Hugo Kołłątaj, the author of the famous Listy anonima, who was indeed one of the most spectacular writers of the Reform Camp. That thought, as it turns out, displays similar concerns of the Western theorists, in its perspectives on political economy and the effectiveness of government. Even if opposed to  the preachers of ancient republicanism of  the Polish szlachta, willingly supporting themselves through the authority of Jean-Jacques Rousseau, it reveals, however, many indications of typical republican rhetoric. Broadly speaking, this analysis will suggest that this thought can be considered to be a sort of Polish answer to the republican dilemmas of modernity.
W artykule podejmuje się próbę rozpoznania najważniejszych  dla  przeobrażeń  tradycji  republikańskiej rozwiązań zachodniej myśli politycznej XVIII wieku. Za sprawą zrozumienia znaczenia handlu  i wyzwań nowoczesnej państwowości miała ona odchodzić od inspirujących ją dotąd ideałów starożytnego obywatelstwa. Kolejnym zasadniczym celem artykułu jest ukazanie na tym tle możliwości polskiego republikanizmu, głównie tak zwanej myśli reformatorskiej. Przedstawia się tu w pierwszej kolejności paradoksy nowoczesności  i republikanizmu. Są one znajdowane – zgodnie zresztą z niektórymi wskazówkami Johna G.A. Pococka – w twórczości Monteskiusza, filozofów szkockiego Oświecenia, wreszcie amerykańskich federalistów, faktycznych wyrazicieli nowego republikanizmu. Wskazane rozstrzygnięcia dostarczają ram porównawczych dla przyjrzenia się polskim zmaganiom z nowoczesnością. Są one przedstawione na przykładzie myśli ks. Hugona Kołłątaja, jednego z najbardziej znaczących pisarzy, autora słynnych w początkach Sejmu Czteroletniego Listów anonima. Okaże się, że myśl ta wykazuje właściwe dla teoretyków zachodnich zainteresowania możliwościami ekonomii i rządności, niemniej ujawnia – pomimo opozycji wobec głosicieli dawnego republikanizmu szlacheckiego, chętnie wspierających się autorytetem Jean-Jacques’a Rousseau – wiele oznak typowej wymowy republikańskiej. Będzie ją można w każdym razie uznać za jedną z prób odpowiedzi polskiego republikanizmu na wyzwania nowoczesności.  

Źródło:

Horyzonty Polityki; 2013, 4, 7; 15-45
2082-5897

Pojawia się w:

Horyzonty Polityki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:

Mieszczański republikanizm? Myśl polityczna Sebastiana Petrycego z Pilzna (1554–1626)
Burghers’ Republicanism? The Political Thought of Sebastian Petrycy of Pilzno (1554–1626)

Autorzy:

Frączek, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/32388133.pdf

Data publikacji:

2023-09-30

Wydawca:

Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Tematy:

Sebastian Petrycy of Pilzno
Polish-Lithuanian Commonwealth
political thought
republicanism
bourgeoisie
regalism
mixed system

Opis:

In 1605, Sebastian Petrycy of Pilzno published a translation of Aristotle’s Politics into Polish, accompanied by his own original commentary. In this work, Petrycy presented an image of an idealized state that served as a model to address the issues within the Polish-Lithuanian Commonwealth. The article deals with the political thought of Sebastian Petrycy, whom older historiography regarded as a monarchist or even a supporter of absolutism. Contrary to this categorisation, the article analyses the philosopher’s oeuvre through the lens of early modern republican theory. Central to the analysis are the fundamental elements of early modern republicanism such as virtue, freedom, law, and a mixed system. Petrycy critiques the implementation of these principles within the noblemen’s republicanism and proposes modifications to move towards what is defined for the purposes of this article as ‘burghers’ republicanism’. Utilizing Quentin Skinner’s methodology, Petrycy’s work has been set against the political crisis of Zebrzydowski’s rebellion, and its political significance has been demonstrated, despite its academic nature. Additionally, an attempt has been made to highlight Petrycy’s commitment to the royal camp, alongside the hypothesis that the author was expressing the intentions of senators-regalists while simultaneously seeking to improve the situation of non-noble citizens in the country.

Źródło:

Zapiski Historyczne; 2023, 88, 3; 59-86
0044-1791
2449-8637

Pojawia się w:

Zapiski Historyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:

Wiele twarzy republikanizmu: Wprowadzenie
The Many Faces of Republicanism: An Introduction

Autorzy:

Wierzchosławski, Rafał Paweł

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31232764.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

republicanism (versus liberalism)
non-domination
mixed government
European historical identity
John Pocock
Quentin Skinner
Philip Pettit
republikanizm (a liberalizm)
niedominacja
rząd mieszany
europejska tożsamość historyczna

Opis:

Tekst składa się z dwóch części. W pierwszej części autor wprowadza czytelnika w różne rozumienia (definicje) republikanizmu (tradycji republikańskiej), jakie możemy znaleźć we współczesnej literaturze przedmiotu. Jedocześnie zwraca uwagę, że termin ten funkcjonuje w różnych znaczeniach (wittgensteinowskie podobieństwa rodzinne): tradycja republikańska może być przedmiotem badań klasyków (starożytny Rzym), historyków różnych epok (Włochy, Holandia, Polska czy Anglia), historyków prawa i ustroju (np. amerykański mit założycielski), może stanowić inspirację dla współczesnych filozofów, którzy upatrują odrębnej i konkurencyjnej w stosunku do innych tradycji (liberalnej, komunitariańskiej) koncepcji wolności jako braku dominacji i poszukują strukturalnych form jej implementacji w organizmie państwa (kwestia sprawiedliwości i prawomocności). Jednocześnie odwołanie się do (współczesnego) republikanizmu może pełnić określone funkcje retoryczne i argumentacyjne (kostium historyczny): projektując określone wartości i relacje społeczne, które byłyby ich pochodną, odwołuje się do pewnych historycznych tożsamości (np. wspólne dziedzictwo europejskie bądź też tradycja narodowa). W drugiej części autor przdestawia założenia takiego właśnie wyboru autorów tekstów, które publikowane są w bloku republikańskim tego numeru. Wskazuje na ich dotychczasowy dorobek (kryterium doboru) oraz na wzajemne przenikanie polskiej i europejskiej (atlantyckiej) tradycji republikańskiej w tekstach poświęconych tradycji wolności Rzeczypospolitej Obojga Narodów (Gałkowski, Pietrzyk-Reeves, Grześkowiak-Krwawicz). Współczesne kwestie otwiera tekst jednego z czołowych filozofów republikańskich, Philipa Pettita, do którego idei w mniejszym lub większym stopniu (niekiedy krytycznie) nawiązują w swoich tekstach pozostali autorzy (Lis, Grygieńć, Ciżewska-Martyńska i Wierzchosławski).
The article consists of two parts. In the first part, I offer various understandings of modern republicanism and the republican tradition that we can find in the contemporary literature in question. At the same time, I point out that the term functions in different senses: the republican tradition can be studied by classical scholars (ancient Rome), historians of different countries (Italy, Holland, Poland or England), historians of law and governance systems (e.g., American founding myth). Republicanism can be an inspiration for contemporary philosophers who seek a conception of freedom as non-domination that is distinctive and competitive in relation to other traditions (liberal, communitarian) and seek structural forms of its implementation in the body politic (the[TS1]  question of justice and legitimacy of the state). At the same time, reference to modern republicanism may perform certain rhetorical and argumentative functions (the so called ‘historical costume’), that is, by projecting certain values and social relations that would be derived from them, and connecting them to certain valued historical identities (e.g., a common European heritage or a national tradition). In the second part, I explain the reasons for a selection of the authors of the texts published in the second part of this issue, which is concerned with specific theorists. I point to their achievements and to the mutual permeation of the Polish and Transatlantic republican tradition in the texts devoted to the tradition of freedom of the Polish-Lithuanian Commonwealth (Gałkowski, Pietrzyk-Reeves, Grześkowiak-Krwawicz). The section on contemporary issues opens with a text by Philip Pettit to whose ideas, sometimes critically, refer to texts by the other authors (Lis, Grygieńć, Ciżewska-Martyńska and Wierzchosławski).

Źródło:

Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 1; 7-47
0035-7685

Pojawia się w:

Roczniki Filozoficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:

Vrijheid, burgerlijk activisme en kritiek op het absolutisme: enkele casussen van het Nederlandse republicanisme in de verlichting
Freedom, Civil Activism and Critics of the Absolutism: Some Cases of the Dutch Republicanism in Enlightenment

Autorzy:

Urbaniak, Jan

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1791170.pdf

Data publikacji:

2020-12-15

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

republikanizm
wolność
Oświecenie
Wilhelm V
starożytność
mit batawski
satyra polityczna
krytyka
patrioci
republicanism
freedom
Enlightenment
William V
antiquity
the Batavian myth
political satire
criticism
patriots

Opis:

Wolność, zaangażowanie obywatelskie i krytyka absolutyzmu. Kilka przykładów niderlandzkiego republikanizmu w Oświeceniu W niniejszym artykule przedstawiam rozwój myśli republikańskiej w Niderlandach w ostatnich dziesięcioleciach osiemnastego wieku. W tym celu prezentuję trzy przykłady postaw republikańskich, które moim zdaniem wywarły największe piętno na tworzenie się niderlandzkiej tożsamości narodowej w czasach przedwspółczesnych. Analiza przykładów ma za zadanie oddać sposób, w jaki powstawało republikańskie myślenie w umysłach Niderlandczyków. W tym celu badam zarówno ideologię republikańskich ideałów, jak i ich warstwę retoryczną – to, w jaki sposób przekazywane były w formie tekstów i obrazów ówczesnemu odbiorcy.   De bedoeling van deze bijdrage is te laten zien hoe de ontwikkeling van de republikeinse gedachten in Nederland in de laatste decennia van de achttiende eeuw verliep. Daarvoor presenteer ik drie casussen van het Nederlands republicanisme die volgens mij het meest cruciaal waren voor de vorming van de Nederlandse identiteit in de vroegmoderne tijd. Bij de analyse van de casussen probeer ik weer te geven hoe de republikeinse boodschap tot stand kwam: ik kijk zowel naar de ideologie die in de republikeinse concepten opgesloten lag, als naar de retorische weergave van de republikeinse ideeën – hoe ze, in de vorm van teksten en prenten, aan de lezer werden gepresenteerd. 
De bedoeling van deze bijdrage is te laten zien hoe de ontwikkeling van de republikeinse gedachten in Nederland in de laatste decennia van de achttiende eeuw verliep. Daarvoor presenteer ik drie casussen van het Nederlands republicanisme die volgens mij het meest cruciaal waren voor de vorming van de Nederlandse identiteit in de vroegmoderne tijd. Bij de analyse van de casussen probeer ik weer te geven hoe de republikeinse boodschap tot stand kwam: ik kijk zowel naar de ideologie die in de republikeinse concepten opgesloten lag, als naar de retorische weergave van de republikeinse ideeën – hoe ze, in de vorm van teksten en prenten, aan de lezer werden gepresenteerd. 
The purpose of this contribution is to show how republican thought in the Netherlands developed during the last decades of the eighteenth century. To this end, I present three cases of Dutch republicanism, which, I believe, were the most crucial in the formation of Dutch identity in the early modern period. When analysing these cases, I try to show how the republican message came about: I look both at the ideology that was embedded in republican concepts, and at the rhetorical representation of republican ideas – how, in the form of texts and prints, they were presented to the reader.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2020, 68, 5 Zeszyt Specjalny / Speciale Uitgave; 19-35
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:

Wokół republikanizmu Ruchu Społecznego „Solidarność”: Próba podsumowania głosów w dyskusji
Around Republicanism of the Polish Solidarity Movement: Attempt at the Summary of the Discussion

Autorzy:

Ciżewska-Martyńska, Elżbieta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31232768.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

republicanism
Solidarity
political transformation
anti-politics
communitarianism
republikanizm
„Solidarność”
transformacja ustrojowa
antypolityka
komunitaryzm

Opis:

Artykuł jest próbą podsumowania dyskusji wokół republikanizmu „Solidarności” i wschodnioeuropejskiego ruchu dysydenckiego lat 70. i 80. XX wieku, która towarzyszyła transformacji ustrojowej po upadku komunizmu w 1989 r. Autorka przedstawia źródła i najważniejsze wątki tej dyskusji, umieszczając je w kontekście współczesnej filozofii politycznej. Dotyczą one historycznych analogii ruchu dysydenckiego, ideowego pokrewieństwa ruchu i tradycji republikańskiej oraz dziedzictwa ruchu w dyskursie publicznym i rozwiązaniach ustrojowych. Pozwala to, z jednej strony, przybliżyć się do odpowiedzi na pytanie o typ republikanizmu najbliższego polskim doświadczeniom, a z drugiej — co ważniejsze — podjąć próbę ewaluacji intelektualnej dyskusji wokół republikanizmu w Polsce po 1989 r.
The article is an attempt at summary of the discussion on republicanism of the Polish Solidarity and the Eastern-European dissidence movement of 1970s and 1980s that took place after the fall of communism in 1989. The author comments on the debate’s sources and most important threads, placing them within the context of contemporary political philosophy. She presents three ways in which republicanism has been evoked in the debate: as a historical analogy, as a tradition that is intellectually coherent with the movement’s ideas, and as the movement’s legacy. In this way, the author comes closer to choosing a type of republicanism that corresponds with the Polish experience, and, what is more important, to evaluating the debate itself. 

Źródło:

Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 1; 159-182
0035-7685

Pojawia się w:

Roczniki Filozoficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:

Od dominacji do kontestacji (i z powrotem?): Demokracja republikańska i jej krytycy
From Domination to Contestation (and Back Again?): Republican Democracy and Its Critics

Autorzy:

Grygieńć, Janusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31232748.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

republicanism
contestatory democracy
Philip Pettit
expertise
republican freedom
judicial democracy
republikanizm
demokracja kontestacyjna
wiedza ekspercka
wolność republikańska
demokracja jurydyczna

Opis:

Przedmiot artykułu stanowi koncepcja demokracji kontestacyjnej zaproponowana przez Philipa Pettita oraz jej miejsce we współczesnej myśli republikańskiej. Autor tekstu opisuje relacje łączące tę koncepcję z ideami demokracji radykalnej i wolności republikańskiej, jak też jej implikacje instytucjonalne i związane z nią kontrowersje. Rozważone zostają główne zarzuty krytyków Pettita: fragmentaryczności i niedemokratyczności proponowanych przez niego rozwiązań, niepożądanych konsekwencji jego postulatu deliberacyjności i odpolitycznienia życia politycznego. Autor tekstu twierdzi, że jednym z największych braków koncepcji Pettita jest próba odpolitycznienia demokracji przez upełnomocnienie nienadzorowanych demokratycznie gremiów eksperckich. Prowadzi ona do pytania o kryterium stosowania instrumentów radykalno-demokratycznych i elitarystycznych, na które Pettit nie udziela zadowalającej odpowiedzi.
The subject of the article is the concept of contestatory democracy proposed by Philip Pettit, and its place in contemporary republican thought. The author describes the relationship between this concept and the ideas of radical democracy and republican freedom, as well as its institutional implications and related controversies. The main accusations of Pettit’s critics are considered: the fragmented and undemocratic nature of the proposed solutions, the undesirable consequences of making political decision-making both deliberative and de-politicized. The author claims that one of the most relevant shortcomings of Pettit’s concept is the attempt to de-politicize democracy by empowering democratically unsupervised expert institutions, as it leads to the question about the criterion of dividing decision making between radical-democratic or elitist institutions — question, to which Pettit does not give a definite answer.

Źródło:

Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 1; 139-157
0035-7685

Pojawia się w:

Roczniki Filozoficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce