Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "(S. R.)." wg kryterium: Autor


Tytuł:
Prognozowanie efektów nawadniania roślin na podstawie wybranych wskaźników suszy meteorologicznej i rolniczej
Forecasting Effects of Plants Irrigation Based on SelectedMeteorological and Agricultural Drought Indices
Autorzy:
Żarski, J.
Dudek, S.
Kuśmierek-Tomaszewska, R.
Rolbiecki, R.
Rolbiecki, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819211.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
nawadnianie roślin
prognozowanie
vegetable crops
plant irrigating
Opis:
In Poland, irrigation of plants cultivated in field has been not developed yet on a larger scale mainly due to unfavorable economic conditions and infrastructure. An increase of irrigated area is still prospective, and is a major standby of agricultural production. Factors accelerating the development of irrigation next to providing higher and stable yields of good quality are a need for competitiveness and modernity in farms as well as the projected climate changes. Main indicators of the purpose of irrigation are the effects of production; it means absolute increases in yields obtained under the influence of this treatment in agricultural production technology. Quantity and value of the effects of irrigation production can be analyzed in terms of the average (mean years) or in relation to a particular growing season. In the first case, the effects depend primarily on the criterion of the soil, and the secondly – on the meteorological conditions, particularly the amount and distribution of rainfall. The cognitive aim of this study was finding a significant correlation between the amounts of the production effects under irrigation and selected indicators of meteorological and agricultural drought during periods of increased water needs for tested plants. The utility goal was to propose a forecast method of application of these results based on a temporal and spatial variability of these indicators. The research was accomplished on the basis of long-term, field experiments with irrigation of following crops: table potatoes, malting barley, beans and corn harvested for grain. The experiments were conducted in the years 2006-2012 at the Research Station of University of Technology and Life Sciences in Mochełek, located nearby Bydgoszcz on Luvisols, grouped to the class IVa and very good rye complex of valuation on agricultural suitability. The tested crops were optimally irrigated in periods of agricultural droughts, and were guaranteed by moisture content in a layer of soil with a controlled water supply readily available to plants over the whole period of increased water needs. In the seven-year research period the production effects of irrigation for the certain crops were characterized by very high temporal variability. For example, for malting barley the effects amounted to an average of 1.44 t.ha-1, varying from 0 (in the year 2009) to 3.39 t.ha-1. These effects authors subordinate to selected indicators of meteorological and agricultural droughts during periods of increased water needs for the studied crops: rainfall (P), standardized precipitation index (SPI), the relative rate of precipitation (RPI), climatic water balance (KBW) and agricultural-climatic water balance (RKBW). In all cases, authors obtained significant relationships between the compared data which lead to a determination of variability of production effects with irrigation in the region of Bydgoszcz in different growing seasons (temporal variability), and allowed to predict the effects of irrigation plants in a distinct Polish rainfall zones (spatial variability). Compilation of the variability of production effects of irrigation in field crops is the basis for the analysis of the purpose of the treatment, both in terms of environmental criteria, as well as economic.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 3; 2185-2203
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena potrzeb i efektów nawodnień kroplowych ziemniaka średnio wczesnego ‘Oman’ na glebie bardzo lekkiej
Estimation of needs and effects of drip irrigation of medium-early potato ‘Oman’ on the very light soil
Autorzy:
Rolbiecki, S.
Rolbiecki, R.
Dudek, S.
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Zarski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/805488.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
Celem pracy było określenie potrzeb i efektów nawadniania kroplowego ziemniaka średnio wczesnego 'Oman' na glebie bardzo lekkiej w cechującym się dużymi potrzebami nawodnień rejonie Bydgoszczy. Ścisłe doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2008-2010 w Kruszynie Krajeńskim, na glebie zaliczanej do V klasy bonitacyjnej (kompleks żytni słaby). Doświadczenie założono jako dwuczynnikowe, w czterech repli-kacjach. Czynnikiem pierwszego rzędu było nawadnianie kroplowe: O - obiekty kontrolne (bez nawadniania), K - obiekty nawadniane systemem kroplowym. Czynnikiem drugiego rzędu był sposób podawania nawozu azotowego: P - nawożenie azotem posypowo (rzutowo), F - nawożenie azotem poprzez fertygację kroplową. Określono: polowe zużycie wody, wartości współczynnika roślinnego kc do wzorów Grabarczyka i Hargreavesa w modyfikacji Droogersa i Allena, przyrosty plonów bulw spowodowane nawadnianiem kroplowym, efektywność zastosowania wody i azotu.
The aim of the paper was to determine needs and results of drip irrigation of medium-early potato 'Oman' on the very light soil in the Bydgoszcz region characterized by large irrigation requirements. Field experiments were carried out in Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz in 2008-2010 on the soil classified to V evaluation class (weak rye complex). The experiments were designed as two-factorial trials with four replications. The first-row factor was drip irrigation: O - control plots (without irrigation), K - drip-irrigated plots. The second-row factor was the way of nitrogen fertilizer application: P - N-broadcasted application plots, F - N-fertigated plots. The following indices were specified: field water consumption, crop coefficient (kc) for formulas of Grabarczyk as well as Hargreaves in modification of Droogers and Allen, tuber yield increases due to irrigation, water and nitrogen use efficiency. Based on conducted research one can state, that field water consumption by medium-early potato cultivated on very light soil during irrigation period (VI-VIII) amounted 224 mm, ranging in individual years of research from 213 to 236 mm. Crop coefficient (kc), used to calculate the average potential evapotranspiration of medium-early potato, using the Grabarczyk formula appointed on the basis of field water consumption, equaled 0.5 in June and 0.7 in July and August, and for the HargreavesDA model equated 0.4 for June and 0.6 for July and August. Water needs of potato, irrigated by drip system, calculated on the basis of crop coefficients (kc) and correction coefficients (kr) for the period from 1 June to 31 August amounted to 212 mm for Grabarczyk model and 214 mm for HargreavesDA model. Drip irrigation - on average during the study period - significantly increased marketable yield of potato tubers from 14.28 to 32.67 t-ha-1, i.e. 18.4 t-ha-1 (129%). Application of nitrogen fertilizer in a liquid form - through the fertigation - increased marketable tuber yield of 6.8 t-ha-1 (about 34%). There was a significant interaction between drip irrigation and fertigation in shaping the marketable yield of potato tubers. For the three years of research the average yield of tubers under drip irrigation with nitrogen fertigation reached 38.91 t-ha-1. Gross water use efficiency increased from 86 kg-ha-1-mm-1, for the broadcasted application of dry nitrogen fertilizer to 126 kg-ha-1-mm-1 for the fertigation, and net water use efficiency increased respectively from 153 to 290 kg-ha-1-mm-1. Productivity of 1 kg of nitrogen broadcasted as dry fertilizer totaled 114 kg-ha-1 in the plots unirrigated and 220 kg-ha-1 in the plots irrigated by drip system, what is more, the productivity increased to 324 kg-ha-1 when ammonium nitrate was applied through the fertigation treatment.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2015, 580
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ nawadniania i fertygacji kroplowej azotem na plonowanie kukurydzy na obszarze szczególnie deficytowym w wodę
Corn yield response to drip irrigation and nitrogen fertigation in the area of excessive water deficits
Autorzy:
Zarski, J.
Dudek, S.
Grzelak, B.
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Rolbiecki, R.
Rolbiecki, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60674.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
obszary deficytowe w wode
gleby bardzo lekkie
uprawa roslin
kukurydza
plonowanie
czynniki plonowania
nawadnianie
fertygacja kroplowa
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2015, II/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ opadów, deszczowania i dawki azotu na plon oraz poziom azotanów w bulwach ziemniaka odmiany "Mila"
Influence of rainfall, sprinkler irrigation and nitrogen dose on yield and nitrate content in tubers of potato cv. "Mila"
Autorzy:
Rolbiecki, S.
Dudek, S.
Rolbiecki, R.
Rzekanowski, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/286301.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej
Tematy:
opady atmosferyczne
deszczowanie
dawka azotu
ziemniak
odmiana uprawna
gleba bardzo lekka
plon
azotany
rainfall
sprinkler irrigation
nitrogen dose
potato
cultivar
very light soil
yield
nitrates
Opis:
W pracy badano wpływ deszczowania i nawożenia azotem na plon oraz zawartość azotanów w kłębach ziemniaka odmiany ‘Mila’ uprawianego na glebie bardzo lekkiej. Im wyższe były opady w lipcu i sierpniu, tym wyższe były plony bulw na poletkach kontrolnych (bez nawadniania). Deszczowanie istotnie zwiększyło plony o 14,8 t ha-1 (98 %). Wraz ze wzrostem opadów w okresie lipiec-sierpień malała – niezależnie od nawożenia azotem - zawartość azotanów w bulwach ziemniaka uprawianego na poletkach nie nawadnianych. Deszczowanie istotnie zmniejszyło zawartość azotanów w bulwach ziemniaka. Przeciętna zawartość azotanów w świeżej masie bulw ziemniaka uprawianego w warunkach nawodnień była niższa od dopuszczalnych norm. Wyższa dawka azotu istotnie zwiększyła poziom azotanów w ziemniakach.
The paper presents the results of a study on the effect of sprinkler irrigation and nitrogen fertilization on yield and nitrate content in tubers of potato cv. ‘Mila’ grown on very light soil. in 1994-1998. The higher was the amount of rainfall in July and August, the higher yields of tubers were obtained on control plots (without irrigation). Sprinkler irrigation significantly increased the yields (by 14.8 t ha-1 - 98 %). The higher was the amount of rainfall in July and August, the lower was the nitrate content in tubers of potatoes grown on non-irrigated plots, irrespectively of nitrogen fertilization. Sprinkler irrigation significantly decreased the nitrate content in potato tubers. Mean nitrate content in the fresh mass of potato cultivated under irrigation was lower than the allowable standard. Higher nitrogen rate significantly increased the nitrate content.
Źródło:
Inżynieria Rolnicza; 2005, R. 9, nr 4, 4; 165-173
1429-7264
Pojawia się w:
Inżynieria Rolnicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nawadnianie jako sposób przeciwdziałania obniżkom plonów buraka cukrowego uprawianego na glebach lekkich w latach suchych
Irrigation as a countermeasure for sugar beet yield decreases during dry years on light soils
Autorzy:
Rzekanowski, Cz.
Żarski, J.
Dudek, S.
Rolbiecki, S.
Rolbiecki, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/337803.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
deszczowanie buraka cukrowego
metody przeciwdziałania suszy
methods for drought mitigation
sprinkler irrigation of sugar beet
Opis:
W pracy przyjęto hipotezę, że nawadnianie może być jednym ze skutecznych sposobów przeciwdziałania obniżkom plonów buraka cukrowego uprawianego na glebach kompleksu żytniego słabego w latach suchych. W tym celu przedstawiono wyniki doświadczeń polowych z deszczowaniem tej rośliny przeprowadzonych w latach 1986-1998 w miejscowości Kruszyn Krajeński k. Bydgoszczy na czarnej ziemi zdegradowanej, zaliczanej do V-VI klasy bonitacyjnej. Na podstawie wskaźnika standaryzowanego opadu SPI (ang. "Standardized Precipitation Index") w 13-letnim okresie badań wydzielono lata suche, przeciętne i mokre. W warunkach braku nawodnień najmniejsze plony korzeni buraków cukrowych zanotowano w latach suchych, większe w przeciętnych i największe w wilgotnych, natomiast pod wpływem deszczowania największy plon korzeni zebrano również w latach zaliczanych do mokrych, a najmniejsze w suchych. Zdecydowanie silniej działało jako czynnik plonotwórczy deszczowanie, które zależnie od intensywności nawożenia spowodowało przyrost plonu w stosunku do wariantów nienawadnianych wynoszący przeciętnie od 15,1 do 18,4 t·ha-¹. Nawadnianie oraz nawożenie azotem najsilniej różnicowało plon w latach suchych, powodując zwyżkę od 24,4 (N1 - 90 kg N·ha-¹) do 28,6 t·ha-¹ (N2 - 150 kg N·ha-¹). Nawożenie większą dawką azotu bez deszczowania nie przyniosło żadnego efektu, natomiast zastosowane łącznie z deszczowaniem spowodowało przyrost plonu o 2,5 t·ha-¹ w porównaniu ze stosowanym w dawce 90 kg N. Plon suchej masy korzeni na obiektach kontrolnych (nienawadnianych) zwiększał się od lat suchych ku wilgotnym, zaś na deszczowanych - w kierunku odwrotnym. Najlepsze warunki do uzyskania największych plonów cukru wystąpiły w latach wilgotnych na poletkach kontrolnych i w latach przeciętnych w przypadku stosowania nawodnień. Najmniejszą przeciętną masę miały korzenie z poletek nawadnianych w latach przeciętnych, a największą w suchych, niezależnie od dawki azotu. Na obiektach kontrolnych korzenie o największej masie wyrastały w latach wilgotnych, a o najmniejszej - w suchych. Występowaniu dużej ilości korzeni zniekształconych na glebach kompleksu żytniego słabego najbardziej sprzyjały lata suche. Czynnikiem wyraźnie poprawiającym zewnętrzne cechy jakościowe korzeni było zastosowane deszczowanie, powodujące zmniejszenie udziału korzeni zniekształconych średnio od 4,4 (N1) do 7,0% (N2), oraz w mniejszym stopniu - nawożenie większą dawką azotu w warunkach kontrolnych (bez nawadniania) - zmniejszenie tego udziału o 1,6%.
It was hypothesized that irrigation could be one of effective methods for counteracting sugar beet yield decreases in dry years, when the crop was grown on soils of a weak rye complex. Therefore, results of field experiments on sprinkler irrigation of this crop carried out in 1986-1998 are presented in this paper. Trials were conducted in Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz on degraded black earth classified as V-VI class. The period of 13 years was divided into dry, normal and wet years on the basis of Standardized Precipitation Index (SPI). Without supplemental irrigation the lowest yields of sugar beet roots were noted in dry years, better in average years and the highest in wet years. Under irrigation the highest yields of sugar beet roots were harvested in wet years and the lowest in dry years. Between two yield-forming factors studied, irrigation had a stronger impact on crops. Irrigation increased the yield by 15.1 to 18.4 t·ha-¹ in comparison with the control, depending on the dose of fertilizers. The strongest differentiation of yields caused by irrigation was noted in dry years when the yield increment amounted from 24.4 (N1 - 90 kg N·ha-¹) to 28.6 t·ha-¹ (N2 - 150 kg·ha-¹). Higher nitrogen dose had no effect under control conditions but in the case of irrigation the dose of 150 kg N·ha-¹ caused an increase of yield by 2.5 t·ha-¹ as compared with that of 90 kg N·ha-¹. Dry matter yield of roots increased from dry to wet years on control plots. Opposite tendency was found on irrigated plots. The best conditions for the highest yield occurred in wet years on control plots and in average years on irrigated plots. Roots harvested from irrigated plots were characterized by the lowest mean weight in average years and by the highest one in dry years, irrespective of the nitrogen dose. In the case of control plots, roots of the highest weight developed in wet years and those of the lowest weight - in dry years. Dry years favored the occurrence of large amounts of deformed roots in soils of weak rye complex. Irrigation was the main factor improving the features of roots. It caused a decrease of the percentage of deformed roots from 4.4 (N1) to 7.0 % (N2) on average. Higher nitrogen dose (N2) had smaller effect (a decrease by 1.6 %).
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2005, T. 5, z. spec.; 287-300
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Porównanie wybranych elementów meteorologicznych w Bydgoszczy i jej okolicy
Comparison of chosen meteorological elements measured in the centre of Bydgoszcz and its surroundings
Autorzy:
Dudek, S.
Kusmierek, R.
Zarski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/886978.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
Bydgoszcz
analiza porownawcza
miasta
okolice Bydgoszczy
opady atmosferyczne
promieniowanie calkowite
stacje automatyczne
stacje pomiarowe
tereny miejskie
tereny pozamiejskie
warunki meteorologiczne
wilgotnosc wzgledna
wyspy ciepla
Opis:
The aim of the study was a comparison of selected meteorological elements, measured with automatic weather stations in two localizations: centre of an urban area (Bydgoszcz) and in an open surroundings (Mochełek). The distance between the both places was about 20 km in a line. Results of the investigation confi rmed the presence of a heat urban island in Bydgoszcz. The urban area was distinguished by higher (of 1.3°C) air temperature higher saturation defi cit (1.1 hPa), whereas lower mean monthly relative humidity (8.3%), wind speed (2.5 m·s–2), monthly total precipitation (7.8 mm) and global solar radiation (32%), comparing to the rural location. The distinctions were not equal in particular monthly periods and in particular cases of meteorological elements. Global solar radiation, air temperature, relative humidity and wind speed differ most in the winter time while saturation defi cit and precipitation vary in summer.
Źródło:
Scientific Review Engineering and Environmental Sciences; 2008, 17, 1[39]
1732-9353
Pojawia się w:
Scientific Review Engineering and Environmental Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tendencje zmian występowania przymrozków przygruntowych w rejonie Bydgoszczy
Trends in the occurrence of ground frosts in the region of Bydgoszcz
Autorzy:
Dudek, S.
Żarski, J.
Kuśmierek-Tomaszewska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/338232.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
data wystąpienia przymrozku
okres bezprzymrozkowy
przymrozek przygruntowy
tendencje zmian
ground frost
date of frost occurrence
frost-free period
trends in occurrence
Opis:
Celem pracy była ocena kierunku, zakresu i stopnia istotności zmian wskaźników, charakteryzujących występowanie przygruntowych przymrozków w latach 1971-2005 w rejonie Bydgoszczy. W hipotezie badawczej założono, że w związku z obserwowanymi zmianami klimatycznymi, w rejonie Bydgoszczy zmienia się klimatyczne ryzyko uprawy roślin, w tym także częstość i terminy występowania przymrozków. Stwierdzono między innymi, że liczba dni z przymrozkami w badanym 35-leciu istotnie zmniejszała się w okresie wiosennym. Coraz wcześniej również zanikały umiarkowane przymrozki wiosenne. Zaobserwowano też tendencję coraz późniejszego pojawiania się przymrozków jesiennych, w konsekwencji czego - wydłużania okresu bezprzymrozkowego.
The aim of this study was to assess the direction, range and significance of changes in the indices characterising the occurrence of ground frost in the years 1971-2005 in the region of Bydgoszcz. Research hypothesis was that due to climate change observed also in the Bydgoszcz region, the climatic risk to plant crops may change as well, including the frequency and timing of frost occurrence. It was found that the number of days with ground frost in the analysed 35-year period significantly decreased in the spring time. Moreover, moderate spring frosts disappeared earlier. Autumn frosts tended to appear later and as a consequence there was a tendency to prolongation of the frost-free period.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2012, 12, 2; 93-106
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmienność czasowa i przestrzenna susz w regionie Pomorza i Kujaw w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy
Spatial and temporal variability of droughts in the region of Pomorze and Kujawy during the period of high water needs of corn
Autorzy:
Żarski, J.
Kuśmierek-Tomaszewska, R.
Dudek, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/101460.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
susza meteorologiczna
susza rolnicza
wskaźnik SPI
opady atmosferyczne
kukurydza
meteorological drought
agricultural drought
SPI
atmospheric precipitation
corn
Opis:
Podstawowym celem pracy, wykonanej w ramach strategii badawczej dotyczącej aktualnie zachodzących zmian klimatu regionalnego Pomorza i Kujaw było zaprzeczenie hipotezie o zwiększającej się częstości i intensywności występowania susz w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy, obejmującym miesiące czerwiec i lipiec, w latach 1981-2010. Praca miała także na celu potwierdzenie istotnej zależności między wskaźnikami charakteryzującymi suszę meteorologiczną i rolniczą. Materiał do badań stanowiły dane z pięciu meteorologicznych punktów pomiarowych zlokalizowanych w regionie. Zastosowano metody statystyczne stosowane w opracowaniach klimatologicznych, między innymi metodę trendów z zastosowaniem równań regresji liniowej. Średnie wieloletnie 1981-2010 wysokości opadów w okresie wzmożonych potrzeb wodnych kukurydzy (VI-VII) w miejscowościach regionu Pomorza i Kujaw cechowała zmienność przestrzenna wynosząca 22,6%. Częstość występowania susz meteorologicznych w okresie czerwca i lipca wyniosła 26,7-33,3%. Nie stwierdzono istotnych zmian częstości i intensywności występowania tych susz wraz upływem lat od 1981 do 2010. Produkcja kukurydzy w regionie Pomorza i Kujaw jest prowadzona w warunkach częstego występowania niedoborów opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych, które maksymalnie wynoszą od -91 do -124 mm, w zależności od miejscowości. Niedobory te nie wykazały istotnych, ukierunkowanych zmian w latach 1981-2010.
The objective of the work, carried out as part of research programme on current change of the regional climate, was to confirm the hypothesis about the increasing frequency and intensity of droughts occurring during the high water needs of corn, during the period of June and July, in the region of Pomorze and Kujawy in the years 1981-2010. Furthermore, the aim was to confirm a significant relationship between indicators characterizing meteorological and agricultural droughts. Material for the research was data from five meteorological measuring points located in the region. Statistical methods used in climatological studies were applied, particularly the method of trends. The average multi-annual totals (1981-2010) of rainfall in the period of high water needs of corn (June-July) in the region of the Pomorze and Kujawy were characterized by spatial variability amounts to 22.6%. The frequency of meteorological drought in June through July is 26.7-33.3%. In the analyzed period there were no significant changes in the frequency and intensity of these droughts with the passage of years. Rainfall shortages in corn production extend to maximum of - 91 to - 124 mm, depended on the locality. The shortages did not show any significant changes in the years of the study.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2018, II/1; 407-419
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trends of changes in climate risk of grain maize cultivation in the Bydgoszcz region
Autorzy:
Żarski, J.
Kuśmierek-Tomaszewska, R.
Dudek, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/101502.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
grain
maize
climate risk
heat shortages
frosts
droughts
Bydgoszcz region
Opis:
This paper analysed the direction and the degree of significance of changes in selected indicators of climate risk for grain maize in the long-term period of 1985-2014 for the Bydgoszcz region. On the basis of meteorological data originating from the Research Station of the Bydgoszcz University of Science and Technology in Mochełek, the following unfavourable weather factors for maize cultivation were determined: a shortened period of plant active growth, the occurrence of late spring ground frosts, meteorological droughts and agricultural droughts. On the basis of the research conducted, a high temporal variability was found for weather conditions that are unfavourable for maize cultivation, as such conditions occurred with varied frequency, depending on the type of the adverse factor and the assumed criterion for its determination. No significant trends were found regarding the changes in the examined climate risk indicators for production of maize grain over the period between 1985 and 2014, apart from an increase in the number of moderate and strong late spring frosts. The research demonstrated an increase in temporal variability of the length of the plant active growth period and the occurrence of moderate and strong late spring frosts, as well as a clear decrease in temporal variability of maize water supply in 2000-2014 as compared to the previous 15-year period of 1984-1999.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2016, III/1; 725-735
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Potrzeby deszczowania jęczmienia browarnego w zależności od rodzaju gleby
Needs of sprinkler irrigation in production of malting barley depending on the type of soil
Autorzy:
Zarski, J.
Dudek, S.
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61699.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
obszary deficytowe w wode
zboza
jeczmien browarny
plonowanie
potrzeby wodne
gleby bardzo lekkie
gleby lekkie
czynniki plonowania
opady atmosferyczne
deszczowanie
Opis:
W pracy oszacowano potrzeby interwencyjnego deszczowania jęczmienia jarego browarnego i zobrazowano ich dużą zmienność czasową. Zastosowano oryginalną metodę badawczą, bazującą na wynikach wieloletnich ścisłych do-świadczeń polowych. Doświadczenia te prowadzono na obszarze szczególnie deficytowym w wodę (rejon Bydgoszczy) na dwóch rodzajach gleb: bardzo lekkiej na podłożu przepuszczalnym oraz lekkiej na podłożu zwięzłym. Łącznie przeprowadzono 17 eksperymentów jednorocznych, w trzech cyklach wieloletnich, obejmujących 13 sezonów wegetacyjnych. Wykazano istotną zależność wysokości plonów ziarna na stanowiskach nie deszczowanych oraz przyrostów plonów ziarna pod wpływem deszczowania od wysokości opadów atmosferycznych w okresie wzmożonych potrzeb wodnych jęczmienia, obejmującym miesiące maj i czerwiec. Na podstawie analizy tych zależności oraz sum opadów maja i czerwca w latach 1971-2010 stwierdzono, że duże potrzeby deszczowania jęczmienia, wymagające zastosowania co najmniej 5 dawek nawodnieniowych (sumarycznie co najmniej 100-120 mm wody), występują w rejonie Bydgoszczy na glebie bardzo lekkiej w 30%, a na lekkiej w 12,5% lat. Zastosowanie deszczowania prowadzi w tych latach do znaczącego wzrostu plonów ziarna jęczmienia, wynoszącego co najmniej 2,50 t.ha-1. W aktualnych uwarunkowaniach ekonomicznych, wartość nawet tak wysokich efektów produkcyjnych deszczowania nie zapewnia opłacalności stosowania tego zabiegu. Argument przemawiający za celowością wprowadzenia deszczowania do technologii uprawy jęczmienia browarnego mogą stanowić korzystne zmiany jakości ziarna. W doświadczeniach wykazano, że deszczowanie spowodowało nie tylko wzrost i stabilizację wysokości plonu ziarna, ale przede wszystkim przyczyniło się do po-zyskiwania surowca spełniającego kryteria przydatności browarnej, niezależnie od występujących w sezonie wegetacyjnym niedoborów opadów atmosferycznych.
The study estimated the needs of emergency irrigation in malting barley and illustrated their high temporal variability. The original test method, based on the results of many years of field experiments was used. Experiments were carried out in the area of particular deficit in the water (region of Bydgoszcz) on two soil types: very light with a drained subsoil and light with a dense subsoil. A total of 17 annual experiments were carried out, in three multi-year cycles, involving 13 growing seasons. There was a significant correlation between grain yield at a non-irrigated plots, and increases in grain yield under the influence of irrigation and the amount of precipitation during the period of increased water needs of barley, including the months May and June. Based on the analysis of these relationships and the total rainfall in May and June in the years 1971-2010, it was found that the great barley irrigation needs, requiring the use of at least 5 doses of irrigation (in total at least 100-120 mm of water) are found in the region of Bydgoszcz on the very light soil in 30% and on the light soil in 12.5% of the years. The use of irrigation in these years leads to a significant increase in grain yield of barley, of at least 2.50 t.ha-1. In the current economic conditions, the value of even such high-production effects of sprinkler irrigation does not provide a cost-effectiveness of this treatment. An argument for the desirability of the introduction of irrigation for growing malting barley technology can be a beneficial change of grain quality. The experiments showed that irrigation resulted in not only the growth and stability of grain yield, but also contributed to the gathering of raw material that meets the criteria of suitability for brewing, regardless of the existing shortages of precipitation in the growing season.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2011, 05
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Porównanie średniej dobowej temperatury powietrza obliczonej na podstawie różnych procedur pomiarowych
Comparison of average daily air temperature calculated based on different measurement procedures
Autorzy:
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Zarski, J.
Dudek, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60011.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
meteorologia
temperatura powietrza
pomiary automatyczne
srednie dobowe
obliczenia
metody obliczen
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki porównania wartości średniej dobowej temperatury powietrza obliczonej w oparciu o różne procedury pomiarowe. Dane do badań pochodziły z pomiarów automatyczną stacją meteorologiczną zlokalizowaną w Stacji Badawczej Uniwersytetu Technologiczno – Przyrodniczego w odległości ok. 20 km od Bydgoszczy. Serie danych obejmowały dziesięć lat z okresu 2000-2012 z wyłączeniem roku 2005, 2006 i 2010, z uwagi na niepełne serie pomiarowe spowodowane serwisowaniem sensorów. Automatyczna stacja meteorologiczna zaprogramowana została na próbkowanie w odstępach 5-cio minutowych, następnie dane zapisywane były w pamięci loggera, jako wielkości średnie z godziny. Cogodzinne wartości temperatury powietrza oraz wartości temperatury maksymalnej i minimalnej były podstawą do obliczenia średniej dobowej temperatury powietrza wybranymi metodami. Celem pracy jest ocena wybranych metod obliczania temperatury średniej dobowej w stosunku do metody, która zgodnie z zaleceniami WMO najlepiej szacuje wartość średnią (obliczana z 24 obserwacji terminowych), oraz określenie pośrednio, czy zmiana metody może wpłynąć na bieżącą ocenę potrzeb wodnych roślin. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że średnie dobowe wartości temperatury powietrza wyznaczone w oparciu o różne formuły matematyczne różnią się od wartości średniej rzeczywistej. Stosowanie danych godzinowych ze stacji automatycznych do szacowania wskaźników zużycia wody powinno być poprzedzone analizą określającą, w jaki sposób różnice te mogą wpływać na ustalanie terminów nawadniania.
This paper presents the results of a comparison of the average daily air temperature calculated based on different measurement procedures. Data for the research came from measurements of automatic weather station located at the Research Center of the Faculty of Agriculture and Biotechnology, University of Technology and Life Sciences at approximately 20 km from Bydgoszcz. Series included data from of the period 2000-2012 with the exception of 2005, 2006 and 2010, due to incomplete series caused by technical service of measuring sensors. Automatic weather station has been programmed for 5-minute sampling intervals, and then the data were stored in the logger memory, as the average of an hour. Hourly air temperature values and the values of maximum and minimum temperatures were used to calculate the average daily air temperature with selected methods. The aim of this study is the evaluation of selected methods for computing average daily temperature in relation to the method that according to the WMO best estimates the daily average (calculated from 24 observation term). Furthermore indirectly determine whether a change in the method may affect the assessment of the current water needs of plants. The research found that the average daily air temperature values calculated on the basis of various mathematical formulas differ from the value of the 24- hour average. The use of hourly data from automated stations to estimate the rates of water consumption should be preceded by an analysis that indicates how these differences may affect the determination of terms of irrigation.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2013, 1/II
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ deszczowania i nawożenia azotem na plonowanie jęczmienia browarnego na glebie lekkiej
Influence of sprinkling irrigation and nitrogen fertilization on malting barley yielding on light soil
Autorzy:
Zarski, J.
Dudek, S.
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60043.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
uprawa roslin
zboza
gleby lekkie
jeczmien browarny
plonowanie
czynniki plonowania
deszczowanie
nawozenie azotem
jakosc plonu
Opis:
W doświadczeniu polowym, przeprowadzonym w latach 2006–2008 na glebie lekkiej w Mochełku koło Bydgoszczy, badano wpływ deszczowania i czterech wariantów nawożenia azotowego na wysokość i jakość plonu ziarna browarnej odmiany jęczmienia jarego ‘Poldek’. W kolejnych sezonach wegetacji zastosowano odpowiednio sumaryczne dawki wody 90, 30 i 180 mm, stosownie do przebiegu warunków meteorologicznych. Deszczowanie browarnej odmiany jęczmienia jarego ‘Poldek’ istotnie wpłynęło na wysokość plonu ziarna, powodując jego przeciętną zwyżkę 2,24 t.ha-1 (71,3%). Efektywność produkcyjna deszczowania była wyższa od uzyskiwanej w innych doświadczeniach krajowych, prowadzonych w porównywalnych warunkach glebowych. Deszczowanie przyczyniło się także do polepszenia wskaźników przydatności browarnej ziarna. Ziarno roślin deszczowanych zawierało mniej białka, charakteryzowało się porównywalną energią kiełkowania oraz znacznie większą celnością, w porównaniu do roślin z obiektów kontrolnych. Nawożenie azotowe powodowało istotny wzrost plonu ziarna, ale wpływało na pogorszenie jego jakości pod względem przydatności słodowniczej. Na podstawie uzyskanych rezultatów można stwierdzić, że w sezonach wegetacyjnych o niskich opadach atmosferycznych w okresie maja, czerwca i lipca, cechujących się występowaniem długotrwałych okresów posuchy rolniczej, deszczowanie jęczmienia jarego na glebie lekkiej stanowi jeden z podstawowych zabiegów plonotwórczych, umożliwiających pozyskanie wysokiego i dobrego jakościowo plonu ziarna.
The influence of sprinkling irrigation and four nitrogen fertilization doses on the height and quality of grain yield of malting spring barley cultivar Poldek was determined in a field experiment carried out in the years 2006-2008 on light soil at Mochelek, near Bydgoszcz. Total water doses of 90, 30 and 180 mm were used in succeeded vegetation seasons respectively to weather conditions. The sprinkling irrigation of malting barley Poldek significantly increased the grain yield to the average amount of 2,24 t.ha-1 (71,3%). Productive efficiency of applied water was higher comparing to results obtained from domestic experiments carried on in the comparable soil conditions. Irrigation also improved the brewery utilization indexes. Grain harvested on irrigated plots have less protein in the contents, higher uniformity and germination capacity than grain harvested as a control. Nitrogen fertilization significantly increased the grain yield but worsened its quality for malting utility. Obtained results indicate that the irrigation is one of the main impacts that provide high and good quality grain yield of malting barley in vegetation seasons characterised by low precipitation which causes dry spells in May, June and July
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2009, 03
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reakcja kukurydzy na nawadnianie w świetle wyników wieloletniego eksperymentu polowego
Study of maize response on drip irrigation basing on long-term field experiment
Autorzy:
Dudek, S.
Zarski, J.
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60521.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
uprawa roslin
gleby lekkie
nawadnianie kroplowe
nawozenie azotem
kukurydza
plonowanie
ziarno
plony
wzrost plonow
struktura plonu
jakosc plonu
Polska Centralna
warunki meteorologiczne
temperatura powietrza
opady atmosferyczne
Opis:
W latach 2000–2008 przeprowadzono w Stacji Badawczej Wydziału Rolniczego UTP w Mochełku pod Bydgoszczą dwuczynnikowe doświadczenie z nawadnianiem kukurydzy odmiany ‘Cedro’ o liczbie FAO 230 na glebie płowej typowej, zaliczanej do klasy IVa. W badaniu zastosowano dwa poziomy nawożenia azotem (90 i 150 kg.ha-1). Wody dostarczano roślinom za pomocą linii kroplującej z wtopionymi emiterami firmy NAAN, rozłożoną wzdłuż rzędów roślin. Średnio, w latach badań, zadysponowano 112 mm wody (28 mm w czerwcu, 49 mm w lipcu, 28 mm w sierpniu i 7 mm we wrześniu), a w poszczególnych sezonach ilość dodatkowej wody wahała się od 25 mm (w roku 2007) do 215 mm w 2008. Zastosowanie nawadniania spowodowało wzrost plonu suchego ziarna kukurydzy z poziomu 5,62 t.ha-1 do 8,53 t.ha-1, a więc o 2,91 t.ha-1(52%). Wielkość przyrostu plonu w latach badań wahała się od 0,46 t.ha-1 w roku 2000, poprzez 0,60 (w chłodnym 2004) do 8,47 (w 2006 z bardzo gorącym i suchym lipcem) i 6,26 w 2008 r. (z małymi opadami V–VII). Uzyskane w doświadczeniu efekty stosowania uzupełniającego niedobory opadów nawadniania zależały w największym stopniu od sumy opadów atmosferycznych lipca, im te opady mniejsze, tym przyrosty plonu ziarna większe. Drugi czynnik – nawozowy – także spowodował istotne zwiększenie produkcji ziarna, ale w porównaniu do nawadniania, znacznie mniejsze, bo wynoszące zaledwie 0,25 t.ha-1. Czynniki doświadczenia niejednakowo zróżnicowały wybrane elementy plonu. Zastosowanie nawadniania korzystnie wpłynęło na podniesienie udziału kolb w plonie ogólnym, udział ziarna w kolbie i dorodność ziarna, a nieznacznie obniżyło zawartość białka. Zwiększona dawka azotu wyraźnie podniosła MTZ oraz niewiele zwiększyła ilość białka. Pozostałe cechy plonu, w tym wilgotność ziarna podczas zbioru, nie zostały zróżnicowane czynnikami doświadczenia.
The paper presents results of a field experiment with maize varietas ‘Cedro’ (FAO230) irrigated on a light soil, carried out in years 2000-2008 in Mochełek (near Bydgoszcz. A combination of 90 and 150 kg of nitrogen per hectar was applied. Water was supplied by a drip irrigation system using the NAAN emitters. The layout of drip laterals placed in beetwen plants’ rows provided a moisture to the soil in a root zone. In the years of the study an average dose of water of 112 mm was used for irrigation (28 mm in June, 49 mm in July, 28 mm in August and 7 mm in September), but in separate seasons the dose varried from 25 mm (year 2007) to 215 mm (year 2008). Irrigation have increased the yield of corn from 5,62 t.ha-1 to 8,53 t.ha-1, which is 2,91 t.ha-1(52%). The increase of the yield of corn in separate years varied from 0,46 t.ha-1 (year 2000) and 0,60 t.ha-1 (in a cold year 2004) to 8,47 t.ha-1(in year 2006 when the art temperature in July was very high) and 6,26 t.ha-1(in year 2008 when was a rainfall shortage in months V-VII). The results of the studies have shown that the effects of the suplementary irrigation have subordinated from the rainfall in July. The lowest was the rainfall in the month , the highest was the corn yield increase. Also the nitrogen fertilization have influenced positively the effects of the yield, but in the comparison with the irrigation effects, the increase was less and equalled of 0,25 t.ha-1. Both elements, water and nitrogen have influenced the constituents of yield but in a different way. Irrigation have increased the quota of corncobs in the total yield, the quota of corn in a cob and quality of corn, but slightly decreased a quantity of protein. The highest dose of nitrogen (150 kg.ha-1) has significantly increased the DM grain of maize and has slightly increased quantity of protein. Other constituents of yield i.e. a moisture of corn haven been influenced by the elements applied.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2009, 03
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tendencje zmian temperatury powietrza w okolicy Bydgoszczy
Changes of air temperature in Bydgoszcz area
Autorzy:
Zarski, J.
Dudek, S.
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61166.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
meteorologia
temperatura powietrza
srednia miesieczna temperatura powietrza
zmiennosc czasowa
zmiany temperatury
ocieplenie klimatu
Opis:
Celem pracy było zaprezentowanie przebiegów średnich miesięcznych i rocznych wartości temperatury powietrza w rejonie Bydgoszczy ze szczególnym uwzględnieniem kształtowania się ich tendencji w latach 1949–2008. Ze względu na powszechnie poruszany i żywo dyskutowany, zwłaszcza w ostatnich latach, problem ocieplenia klimatu Polski, dokonano także porównania charakterystyk temperatury powietrza w całym 60-letnim okresie badawczym (1949–2008) i ostatnim 15–leciu (1994–2008). W celu wyeliminowania wpływu lokalnych, miejskich czynników antropogenicznych, w pracy wykorzystano pomiary temperatury powietrza prowadzone w niewielkiej miejscowości Mochełek pod Bydgoszczą, na obszarze słabo zurbanizowanym i uprzemysłowionym. Stwierdzono, że wyniki charakteryzujące zmienność średniej temperatury powietrza w Mochełku można uznać za reprezentatywne dla rejonu Bydgoszczy. Średnia temperatura powietrza w rejonie Bydgoszczy charakteryzowała się, zwłaszcza w miesiącach zimowych, bardzo dużą zmiennością czasową, właściwą dla umiarkowanego i przejściowego klimatu Polski. W latach 1949–2008 średnią temperaturę powietrza okolic Bydgoszczy w 3 spośród analizowanych 13 kroków czasowych (maj, sierpień oraz cały rok) cechował wzrost wraz z upływem czasu. W odniesieniu do średniej temperatury rocznej, wynikało to głównie z wystąpienia serii cieplejszych lat 1989–1994, w których temperatura powietrza była wyższa o około 20% od warunków przeciętnych. Twierdzenie o ocieplaniu się klimatu okolic Bydgoszczy należy traktować z dużą ostrożnością ze względu na różne równania trendów liniowych z dominacją równań nieistotnych oraz stwierdzony brak nasilenia się w ostatnim piętnastoleciu okresów o anomalnych i ekstremalnych warunkach termicznych.
The aim of this study was to present the courses of mean monthly and yearly values of air temperature in the Bydgoszcz area with special attention paid to their tendencies over 1949–2008. Due to the problem of warming of Poland’s climate, which has been widely raised and lively discussed, particularly in recent years, air temperature characteristics in the whole 60-year research period (1949–2008) and the recent 15-year period (1994–2008) were also compared. For elimination of an antropogenic effect of a city, temperature measurements took place in Mochełek that is a slightly urbanized and industrialized area placed near Bydgoszcz. On the base of the multi-year research it was found that results of mean air temperature varaiability in Mochełek are typical for the Bydgoszcz area. The mean air temperature ecpecially in winter months was typical of the temperate and transitional climate of Poland. In the period 1949–2008 the mean air temperature of three of analized thirteen timesteps (May, August and a year) were characterized by an increase with time. In case of a mean annual temperature the increase resulted from occurance of warm years series in the period 1989–1994 when the mean air temperature was higher by about 20% than those of average. A statement that the climate is getting warmer should be threated with caution due to different trends of linear equations that are dominated by insignificant equations and also due to stated the lack of severity of anomalous and extreme termal conditions in the last fifteen years.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2010, 02
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ rodzaju pokrycia podłoża na przestrzenne zróżnicowanie stresu cieplnego
Impact of type of surface coverage on spatial diversity of heat stress
Autorzy:
Kusmierek-Tomaszewska, R.
Zarski, J.
Dudek, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61266.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
miasta
warunki termiczne
upaly
pokrycie powierzchni
miejska wyspa ciepla
dni charakterystyczne
temperatura odczuwalna
zroznicowanie przestrzenne
stres termiczny
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2015, IV/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies