Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "zanieczyszczenie gleby" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-15 z 15
    Tytuł:
    Wpływ transportu publicznego na zawartość wybranych metali ciężkich w glebach sąsiadujących z ulicami Lublina
    Influence of public transport on the content of chosen heavy metals in soils neighbouring Lublin streets
    Autorzy:
    Plak, A.
    Bartmiński, P.
    Dębicki, R.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/127404.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    metale ciężkie
    zanieczyszczenie gleby
    transport publiczny
    heavy metals
    soil contamination
    public transport
    Opis:
    Podjęto próbę oceny stopnia zanieczyszczenia metalami ciężkimi Cu, Cd, Pb, Zn wybranych ciągów komunikacyjnych Lublina oraz wpływu trakcji trolejbusowej (zbudowanej z nieizolowanych drutów miedzianych) i poruszających się po niej pojazdów na zawartość form ogólnych i dostępnych miedzi. Zaplanowane badania porównawcze umożliwił fakt otwarcia nowych szlaków trolejbusowych w Lublinie, co zostało uwzględnione przy wyborze punktów badawczych. Zawartość ogólna miedzi w analizowanych glebach wahała się od 9,6 do 208,6 mg/kg, ołowiu od 11,3 do 167 mg/kg, kadmu od 0,02 do 4,9 mg/kg, a cynku od 22,9 do 300,6 mg/kg. Udział form dostępnych dla roślin w puli ogólnej metali ciężkich stanowił dla miedzi od 6,7 do 35,3%, ołowiu od 7,4 do 36,2%, kadmu od 3,3 do 90,1%, a dla cynku 1,7 do 10,7%. Stanowiska zlokalizowane przy trasach z nowymi liniami trolejbusowymi charakteryzowały się mniejszą zawartością ogólną tego pierwiastka w porównaniu do szlaków komunikacyjnych charakteryzujących się kilkudziesięcioletnim użytkowaniem. Całkowite stężenia Cu, Cd, Pb, Zn nie przekroczyły zawartości granicznych metali ciężkich dla gruntów zaliczanych do grupy C, zamieszczonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (DzU 02.165.1359 z dn. 04.10.2002 r.).
    An attempt was made to evaluate a contamination of soils neighbouring chosen communication routes by Cu, Cd, Pb, Zn, as well as trolley bus traction influence (made of non-isolated copper cable) on the content of total and available forms of copper. Benchmark investigation was possible because of opening new trolley bus routes in Lublin, what was considered during choosing research points. Total copper content in analyzed soils amounted from 9.6 to 208.6 mg · kg–1, lead from 11.3 to 167.0 mg · kg–1, cadmium from 0.02 to 4.9 mg · kg–1, and zinc from 22.9 to 300.9 mg · kg–1. The share of forms available for plants in total pool of heavy metals counted for copper from 6.7 do 35.3%, for lead from 7.4 to 36.2%, cadmium from 3.3 to 90.1%, and for zinc from 1.7 to 10.7%. Research points situated close to streets with new trolley bus traction was characterized by lower content of this element in relation to communication routes with longstanding using. Total concentrations of Cu, Cd, Pb and Zn did not exceed border content of heavy metals for grounds qualified to group C, according to the Order of the Minister of Environment on quality standards of soil and ground.
    Źródło:
    Proceedings of ECOpole; 2010, 4, 1; 167-171
    1898-617X
    2084-4557
    Pojawia się w:
    Proceedings of ECOpole
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Effect of Soil Contamination with a Mixture of Heavy Metals on Broad Bean (Vicia faba L.) Seed Quality
    Oddziaływanie skażenia gleby mieszaniną metali ciężkich na jakość nasion bobu (Vicia faba L.)
    Autorzy:
    Gospodarek, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/388937.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    metale ciężkie
    zanieczyszczenie gleby
    Bruchus rufimanus Boh.
    heavy metals
    soil pollution
    Opis:
    The work aimed at an assessment of soil contamination with mixtures of heavy metals with zinc and nickel on two levels of pollution on the broad bean seed yield, degrees of injuries caused by broad bean beetle, and the germination energy and ability. The assessment of germination energy and ability of broad bean seeds was tested in laboratory, according to generally used standards. Soil contamination with mixtures of zinc and nickel with cadmium, copper and lead on III level of pollution acc. to the IUNG classification led to a significant decline in broad bean seed yield or its total loss, but the decrease in yield was lower than when the soil was contaminated by zinc or nickel used separately. Soil contamination with mixtures of zinc with nickel, zinc with copper and zinc with lead and nickel with copper on II level of pollution in the IUNG classification also caused a notable decrease in broad bean seed yield. Soil pollution with the tested mixtures of heavy metals did not affect the degree of seed injuries due to Bruchus rufimanus or their germination energy. Soil contamination with a mixture of zinc and nickel in II class of pollution in the IUNG classification leads to a worsening of the seed quality (the percentage of dead seeds increased and the condition of obtained seedlings worsened). The above-mentioned features were also negatively affected by the soil pollution with a mixture of nickel and cadmium on III level of pollution in the IUNG classification.
    Celem pracy było określenie wpływu skażenia gleby mieszaninami metali ciężkich (kadmu, miedzi i ołowiu) z cynkiem i niklem na dwóch poziomach zanieczyszczenia (wg II i III klasy zanieczyszczenia zgodnie z klasyfikacją IUNG) na plon nasion bobu, stopień ich uszkodzenia przez strąkowca bobowego oraz energię i zdolność kiełkowania. Szkodliwość strąkowca bobowego oceniono na podstawie masy nasion uszkodzonych w stosunku do ogólnej masy nasion. Ocenę energii i zdolności kiełkowania nasion bobu przeprowadzono w warunkach laboratoryjnych, zgodnie z ogólnie przyjętymi normami. Skażenie gleby mieszaninami cynku i niklu z kadmem, miedzią i ołowiem na poziomie III stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG prowadzi do znacznego spadku plonu nasion bobu lub całkowitej jego utraty. Skażenie gleby mieszaninami cynku z niklem, cynku z miedzią i cynku z ołowiem oraz niklu z miedzią na poziomie II stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG prowadzi także do znacznego spadku plonu nasion bobu. Skażenie gleby badanymi mieszaninami metali ciężkich nie wpływa na stopień uszkodzenia nasion przez strąkowca bobowego oraz ich energię kiełkowania. Skażenie gleby mieszaniną cynku i niklu na poziomie II klasy zanieczyszczenia zgodnie z klasyfikacją IUNG prowadzi do pogorszenia jakości nasion (wzrasta odsetek nasion martwych, pogarsza się kondycja uzyskanych siewek). Niekorzystnie na ww. cechy oddziałuje także skażenie gleby mieszaniną niklu i kadmu na poziomie III klasy zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG.
    Źródło:
    Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 12; 1651-1658
    1898-6188
    2084-4530
    Pojawia się w:
    Ecological Chemistry and Engineering. A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Residual Effect of Soil Contamination with Heavy Metals on Sitona sp. Beetles Feeding on Broad Bean (Vicia faba L.)
    Następczy wpływ skażenia gleby metalami ciężkimi na żerowanie chrząszczy oprzędzików (Sitona sp.) na bobie (Vicia faba L.)
    Autorzy:
    Gospodarek, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/388851.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    metale ciężkie
    zanieczyszczenie gleby
    Sitona sp.
    heavy metals
    soil pollution
    Sitona spp.
    Opis:
    The research aimed at an assessment of heavy metal soil contamination effect on the intensity of Sitona beetles feeding on broad beans cultivated in the soil three years after the moment of pollution, from the perspective of possibly enhanced attractiveness of this host plant as food. Broad bean (Vicia faba L.), White Windsor c.v. was cultivated in two series differing by the date of the soil contamination with heavy metals. The soil was contaminated in 2002 (III) and 2005 (0). In each series the plants were cultivated in the following objects: unpolluted soil – with natural content of heavy metals (Control); unpolluted soil with natural content of heavy metals and fertilized minerally (NPK); soil polluted with a dose of 4 mg kg–1 d.m. of cadmium; soil polluted with a dose of 530 mg kg–1 d.m. of lead; soil polluted with a dose of 85 mg kg–1 d.m. of copper; soil contaminated with zinc dosed 1000 mg kg–1 d.m. and soil polluted with a dose of 110 mg kg–1 d.m. of nickel. The harmfulness of Sitona sp. beetles was assessed by measuring the leaf surface losses caused by their feeding, the consumed area and by counting the percentage of injured leaves. After 3 years from the soil contamination with nickel, zinc, copper, lead and cadmium no increase of attractiveness of the plants for Sitona sp. beetles was observed.
    Celem podjętych badań była ocena wpływu skażenia gleby metalami ciężkimi na intensywność żerowania chrząszczy oprzędzików Sitona sp. na bobie uprawianym w glebie po upływie 3 lat od momentu skażenia, pod kątem możliwości wzrostu atrakcyjności tej rośliny żywicielskiej jako pokarmu. Bób (Vicia faba L.) odm. Windsor Biały uprawiany był w 2 seriach, różniących się datą skażenia gleby metalami ciężkimi. Glebę skażano w latach: 2002 i 2005. W każdej serii rośliny uprawiano w następujących obiektach: gleba niezanieczyszczona - o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola); gleba niezanieczyszczona - o naturalnej zawartości metali ciężkich nawożona mineralnie (NPK); gleba zanieczyszczona kadmem w dawce: 4 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona ołowiem w dawce: 530 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona miedzią w dawce: 85 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona cynkiem w dawce: 1000 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona niklem w dawce: 110 mg kg-1 s.m. Szkodliwość chrząszczy oprzędzików (Sitona sp.) oceniono, mierząc ubytek powierzchni liści na skutek ich żerowania, powierzchnię wyżerek oraz licząc odsetek uszkodzonych liści. Po upływie 3 lat od momentu zanieczyszczenia gleby niklem, cynkiem, miedzią, ołowiem lub kadmem nie obserwuje się wzrostu atrakcyjności roślin bobu dla chrząszczy Sitona sp.
    Źródło:
    Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 11; 1565-1570
    1898-6188
    2084-4530
    Pojawia się w:
    Ecological Chemistry and Engineering. A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ dawnego górnictwa rud polimetalicznych w Czarnowie na wybrane elementy środowiska przyrodniczego w świetle badań geochemicznych
    The impact of former mining of polymetallic ore in Czarnów on selected elements of the natural environment in the light of geochemical studies
    Autorzy:
    Januszewska, Anna
    Siuda, Rafał
    Dembicz, Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20239682.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    arsen
    zanieczyszczenie gleby
    metale ciężkie
    dawne górnictwo
    arsenic
    soil contamination
    heavy metals
    former mining
    Opis:
    The exploitation of mineral resources can lead to the migration of potentially harmful substances into the natural environment, resulting in environmental degradation and pollution. The mining of polymetallic ores can have severe consequences due to the release of toxic elements such as arsenic (As) and heavy metals. Among the areas contaminated with toxic elements is the village of Czarnów in the Rudawy Janowickie mountains, where mining activities related to copper, arsenic, and gold extraction were likely initiated in the Middle Ages. This study aimed to investigate the geochemical anomalies of arsenic and heavy metals in the soil and their uptake by plants in this region. Portable XRF spectrometry was used to perform geochemical soil analyses in the former mining sites. The results showed clear geochemical anomalies in the arsenic and heavy metal content of soils, with concentrations exceeding permissible standards. The highest concentrations of As were found in the mining dumps, exceeding 100 000 ppm. Phytogeochemical analyses were conducted on raspberry leaves (Rubus idaeus) to determine the content of arsenic, lead, zinc, and copper using the ICP-MS method. The findings indicated that the high levels of individual elements found may pose a risk to the environment. The study demonstrates that even abandoned mining sites can be a source of pollution, and long-term monitoring of these areas is essential to mitigate their potential environmental impact.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2023, 71, 4; 179-183
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Assessing soil environmental capacity on different land uses in a suburban area of Chengdu, China
    Autorzy:
    Yang, W.-L.
    Zhou, W.-Y.
    Wan, W.-X.
    Gou, S.-Z.
    Zhang, J.
    Deng, S.-H.
    Shen, F.
    Wang, Y.-J.
    Yang, H.
    Luo, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/207670.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
    Tematy:
    China
    soil pollution
    heavy metals
    soil
    vegetables
    Chiny
    zanieczyszczenie gleby
    metale ciężkie
    gleba
    warzywa
    Opis:
    Wenjiang (China) is the area which undertakes high-intensity planting activities. Additionally, the soil environmental capacity has been a hot area of research as it plays a key role in environmental protection planning, environmental impact assessment and sustainable development. In this paper, the static model of soil environmental capacity is employed to investigate the distribution of residual soil environmental capacity in Wenjiang. The results show that the soil environmental capacity of mercury is the largest for industrial land while it is the lowest in garlic-rice planting areas; the soil environmental capacity of arsenic is the largest in city construction land while it is the lowest in ecological conservation zone; the soil environmental capacity of lead is the largest in city construction land while it is the lowest in garlic-rice planting areas; and the soil environmental capacity of chromium is the largest in city construction land while it is the lowest in garlic-rice planting areas.
    Źródło:
    Environment Protection Engineering; 2019, 45, 2; 55-67
    0324-8828
    Pojawia się w:
    Environment Protection Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Application of geochemical and ecotoxicity indices for assessment of heavy metals content in soils
    Zastosowanie wskaźników geochemicznych i ekotokysycznych w ocenie zawartości metali ciężkich w glebach
    Autorzy:
    Baran, A.
    Wieczorek, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/204875.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    heavy metals
    agricultural soils
    pollution assessment
    toxicity
    Microtox
    metale ciężkie
    gleby rolne
    zanieczyszczenie gleby
    ocena zanieczyszczeń
    toksyczność
    Opis:
    The research aimed to use chemical, geochemical, and ecotoxicity indices to assess the heavy metals content in soils with different degrees of exposure to human pressure. The research was conducted in southern Poland, in the Malopolska (Little Poland) province. All metal contents exceeded geochemical background levels. The highest values of the Igeo index were found for cadmium and were 10.05 (grasslands), 9.31 (forest), and 5.54 (arable lands), indicating extreme soil pollution (class 6) with this metal. Mean integrated pollution index (IPI) values, depending on the kind of use, amounted to 3.4 for arable lands, 4.9 for forests, and 6.6 for grasslands. These values are indicative of a high level of soil pollution in arable lands and an extremely high level of soil pollution in grasslands and forests. Depending on the type of soil use, Vibrio fischeri luminescence inhibition was from -33 to 59% (arable lands), from -48 to 78% (grasslands), and from 0 to 88% (forest). Significantly the highest toxicity was found in soils collected from forest grounds.
    Celem badań było wykorzystanie wskaźników chemicznych, geochemicznych i ekotoksycznych w ocenie zawartości metali ciężkich w glebach o zróżnicowanym stopniu narażenia na antropopresję. Badania prowadzono na terenie Polski Południowej w województwie Małopolskim. Punkty poboru prób wyznaczono metodą równych kwadratów o boku kwadratu równym 7,5 km przy wykorzystaniu urządzenia GPS (Garmin 62s, dokładność +/- 2 m). Łącznie wyznaczono 76 punktów w których pobrano próby glebowe z poziomu 0-10 cm. Średnia zawartość poszczególnych metali ciężkich w glebach gruntów ornych (GO) wyniosła w kolejności malejącej: 107,52 mg Zn; 44,47 mg Ni; 23,23 mg Pb; 12,30 mg Cu; 1,21 mg Cd . kg-1 s.m. Na użytkach zielonych (UZ) średnia zawartość metali tworzyła szereg malejący (mg . kg-1 s.m): Zn (428,04) > Pb (76,35) > Ni (20,93 mg) > Cu (19,60) > Cd (2,38). W glebach leśnych (L) przeciętna zawartość cynku wyniosła 149,33 mg, ołowiu 97,76 mg, miedzi 13,32 mg, niklu 13,03 mg oraz kadmu 2,18 mg ∙ kg-1 s.m. Spośród badanych metali największe wartości wskaźnika Igeo wykazano dla kadmu: 10,05 (UZ); 9,31 (L); 5,54 (GO), co świadczy o ekstremalnym zanieczyszczeniu (klasa 6) gleb tym pierwiastkiem, niezależnie od rodzaju użytkowania terenu. Średnie wartości zintegrowanego współczynnika zanieczyszczenia wyniosły: 2,8 (GO); 5,3 (L) oraz 6,4 (UZ). Wartości te świadczą o wysokim stopniu zanieczyszczenia gleb na gruntach ornych oraz ekstremalnie wysokim na użytkach zielonych i lasach. Inhibicja luminescencji Vibrio fischeri w zależności od sposobu użytkowania gleb wyniosła od -33 do 59% (GO), od -48 do 78% (UZ) oraz od 0 do 88% (L). Istotnie największą toksycznością charakteryzowały się gleby pobrane z użytków leśnych.
    Źródło:
    Archives of Environmental Protection; 2015, 41, 2; 54-63
    2083-4772
    2083-4810
    Pojawia się w:
    Archives of Environmental Protection
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Contamination of soils with heavy metals in the industrialized region of western Ukraine: western Podole Upland
    Zanieczyszczenia metalami ciężkimi gleb uprzemysłowionego rejonu zachodniej Ukrainy
    Autorzy:
    Mandryk, O.
    Radlovska, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/385356.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    soil contamination
    heavy metals
    air pollution
    industrial emission
    Western Ukraine
    zanieczyszczenie gleby
    metale ciężkie
    zanieczyszczenia powietrza
    zanieczyszczenie przemysłowe
    zachodnia Ukraina
    Opis:
    Contamination of surface soil horizons with heavy metals is usually related to long-lasting air pollution and might potentially affect soil fauna, as well as plant growth, harvesting and health of plant consumer. In order to estimate potential health risk, we investigated surface and subsurface soil contamination with heavy metals in avable area in one of the most industrialized region of western Ukraine, western Podole Upland. In total 80 samples from the area of about 35 km2 were sampled and analyzed for content of zinc, nickel, copper, cobalt, lead, arsenic and quicksilver. The research revealed several anomalies, where the content of these elements exceed 3-5 Ukrainian quality guidance for avable soils. Soils are the most contaminated with arsenic and quicksilver, with maximum concentrations exceeding local geochemical background about 20 times. Maximum nickel and zinc concentrations are about 10 times higher than the background while the content of copper and cobalt is elevated up to several times.
    Zanieczyszczenie powierzchni gleb metalami ciężkimi jest zazwyczaj wiązane z długotrwałym zanieczyszczeniem powietrza i może wpłynąć na faunę glebową, a także na wzrost roślin oraz zdrowie konsumentów. W celu oszacowania potencjalnego zagrożenia dla zdrowa autorzy badali zanieczyszczenie metalami ciężkimi powierzchni gruntów ornych w jednym z najbardziej uprzemysłowionych regionów zachodniej Ukrainy - zachodnim Podolu. Z powierzchni około 35 km2 pobrano w sumie 80 próbek, które przebadano i przeanalizowano pod względem zawartości cynku, niklu, miedzi, kobaltu, ołowiu, arsenu i rtęci. Badania wykazały liczne nieprawidłowości. Zawartość tych pierwiastków przekracza 3-5 ukraińskich norm jakości gleb uprawnych. Gleby te są najbardziej zanieczyszczone związkami arsenu i rtęci, których maksymalne stężenia lokalnie przekraczają normy geochemiczne aż 20-krotnie. Stężenie niklu i cynku wynosi maksymalnie około 10 razy więcej, niż przewiduje norma, podczas gdy zawartość miedzi i kobaltu jest podwyższona kilkukrotnie.
    Źródło:
    Geomatics and Environmental Engineering; 2013, 7, 1; 75-82
    1898-1135
    Pojawia się w:
    Geomatics and Environmental Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Potential applications of plant in vitro cultures in phytoremediation studies
    Autorzy:
    Jaskulak, M.
    Grobelak, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/115706.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Fundacja na Rzecz Młodych Naukowców
    Tematy:
    phytoremediation
    heavy metals
    in vitro culture
    soil contamination
    fitoremediacja
    metale ciężkie
    kultury in vitro
    zanieczyszczenie gleby
    Opis:
    The main aim of this review is to assess the advantages and disadvantages of use of in vitro plant cell and organ cultures as useful research tools in process of phytoremediation. Plant tissue cultures including cell suspensions, callus and hairy roots are frequently used in the phytoremediation research, mostly as a model plant systems. One of the most important advantages of using in vitro cultures is the ability to examine the metabolic capabilities of plant cells as well as their capacity for toxicity tolerance in controlled conditions without any interference from microorganisms and processes occurring naturally in soils. The results obtained from plant cell or tissue cultures can be used to predict the responses of plants to environmental stressors and also to mass produce stress induced proteins and other metabolites. The aim of this review is to present possible applications for in vitro cultures in phytoremediation studies.
    Źródło:
    Challenges of Modern Technology; 2017, 8, 2; 11-17
    2082-2863
    2353-4419
    Pojawia się w:
    Challenges of Modern Technology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Propozycja technologii zupełnego zbioru biomasy z zanieczyszczonej gleby i jej wykorzystanie na cele energetyczne
    Proposal of the technology for complete harvesting of biomass from contaminated grounds and its utilization for energy purposes
    Autorzy:
    Ulicny, A.
    Koszel, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/238523.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
    Tematy:
    amarantus
    biomasa
    zanieczyszczenie gleby
    roślina
    energia
    paliwo
    amaranthus
    biomass
    contaminated ground
    heavy metals
    plant
    energy
    biofuel
    Opis:
    Zbiór - wyrywanie amarantusa wraz z korzeniami - wymaga dokładnej znajomości jego morfologicznych i fizycznych właściwości. Stwierdzono, że wysokość roślin wynosiła 0,75-1,48 m, lnu 0,65-1,3 m, grubość łodygi amarantusa 2-11,5 mm, lnu 0,5-3 mm, długość korzenia amarantusa 5-1,9 cm, lnu 60-100 cm. Siła potrzebna do wyrwania amarantusa wynosiła 1,5-1,8 kg, a lnu 0,5-0,8 kg. Porównując wyniki badań z lnem siewnym stwierdzono, że są podobne w zakresie wysokości roślin, grubości łodygi oraz siły potrzebnej do wyrwania. Większa siła potrzebna była podczas wyrywania amarantusa z powodu siewu w mulcz, dowodem czego jest krótki, rozgałęziony korzeń [Fabry 1957]. W przypadku większej liczby roślin na jednostce powierzchni oraz podczas siewu w mniejszym odstępie rzędów łodyga była cieńsza i mniej rozgałęziona oraz nastąpił rozrost korzenia głównego na niekorzyść korzeni bocznych. Również siła potrzebna do wyrywania była mniejsza przy większej liczbie roślin. Wyniki badań wskazują, że zbiór amarantusa można przeprowadzić wykorzystując maszyny i technologię do zbioru lnu. Ponadto roślinę tę można wykorzystać do celów energetycznych.
    Amaranthus plants take up the heavy metals from contaminated soils and cumulate these metals mostly in their root system. The technology of complete harvesting - uprooting of the whole amaranthus plants - needs the knowledge of their morphological and physical characteristics. Following parameters of amaranthus plants were measured and compared with the plants of cultivated flax, and respectively: plant height 0.75 - 1.48 m vs. 0.65 - 1.30 m; stem thickness 2.0 -11.5 mm vs. 0.5 - 3.0 mm; root length 5.0 -19.0 cm vs. 60-100 cm; uprooting strength 1.50 - 1.80 kg vs. 0.50 - 0.80 kg. In comparison with the sown flax, the amaranthus was similar in plant height and stem thickness. However, the strength of uprooting amaranthus plants was much higher as they were sparsely sown in unfilled soil of different fertility; thus the root system was relatively short but much branched. In the case of sowing larger number of plants per surface unit, at less distance between plants in a row, the stems were thinner and less branched at more intensively developed main (vertical) root, to disadvantage of the side roots; in such case the strength of plant uprooting was much less. Investigation results suggested the possibility of complete harvest of amaranthus plants with the use of machines and technology being applied at flax harvesting. Moreover, the whole biomass of amaranthus plants may be used as a renewable energy source.
    Źródło:
    Problemy Inżynierii Rolniczej; 2007, R. 15, nr 2, 2; 37-42
    1231-0093
    Pojawia się w:
    Problemy Inżynierii Rolniczej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Influence of Heavy Metals in Soil Upon Broad Bean (Vicia faba L.) Seed Infection by Diseases and Pests
    Oddziaływanie skażenia gleby metalami ciężkimi na porażenie nasion bobu (Vicia faba L.) przez choroby i szkodniki
    Autorzy:
    Gospodarek, J.
    Gleń, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/388637.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    metale ciężkie
    zanieczyszczenie gleby
    Bruchus rufimanus Boh.
    Botrytis fabae
    Ascochyta fabae
    heavy metals
    soil pollution
    Botrytis fabae, Ascochyta fabae
    Opis:
    The paper presents effect of the medium pollution of soil with single heavy metals upon the broad bean (Vicia faba L.) seed injuries by Bruchus rufimanus Boh. (Col., Bruchidae) and their infection by fungi Botrytis fabae and Ascochyta fabae. Broad bean, White Windsor c.v. was cultivated on: soil with natural heavy metal concentrations (Control); soil with natural content of heavy metals receiving mineral fertilizers (Control + NPK); soil polluted with Cd (4 mg kg–1 d.m.); soil polluted with a Pb (530 mg kg–1 d.m.); soil contaminated with Cu (85 mg kg–1 d.m.), soil polluted with Zn (1000 mg kg–1 d.m.) and soil contaminated with Ni (110 mg kg–1 d.m.). A harm from Bruchus rufimanus was assessed based on the number and weight of injured seeds per the total number and weight of seeds. The seed infection by Botrytis fabae and Ascochyta fabae was assessed under laboratory conditions. Soil contamination with zinc caused that broad bean plants did not form seeds. Contamination with nickel was fatal for number of delivered seeds, their weight, and number of pods. The contamination with either cadmium, copper or lead improved all indices and among them lead performed best. Bruchus rufimanus injured approximately ca 60–90 % seeds. The contamination with lead was the most critical in that respect. More intensive infection by Botrytis fabae (80–93%) was found among the seeds injured by Bruchus rufimanus whereas among non-injured seeds this count was between 40 and 67 %. Ascochyta fabae caused similar, 30 to 67 % infection of injured and healthy seeds. No marked differences were found between the kind of the soil contamination and degree of the seed infection by these diseases.
    Celem badań było określenie wpływu skażenia gleby pojedynczymi metalami ciężkimi na poziomie średniego zanieczyszczenia na stopień uszkodzenia nasion bobu (Vicia faba L.) przez strąkowa bobowego Bruchus rufimanus Boh. oraz porażenie ich przez czekoladową plamistość (Botrytis fabae) oraz askochytozę bobu (Ascochyta fabae). Bób odmiany Windsor Biały uprawiany był w następujących obiektach: gleba o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola); gleba o naturalnej zawartości metali ciężkich nawożona mineralnie (Kontrola + NPK); gleba zanieczyszczona kadmem w dawce: 4 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona ołowiem w dawce: 530 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona miedzią w dawce: 85 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona cynkiem w dawce: 1000 mg kg-1 s.m., gleba zanieczyszczona niklem w dawce: 110 mg kg-1 s.m. Ocenę szkodliwości strąkowca bobowego przeprowadzono na podstawie liczby i masy nasion uszkodzonych w stosunku do ogólnej liczby i masy nasion. W warunkach laboratoryjnych przeprowadzono ocenę porażenia nasion przez czekoladową plamistość oraz askochytozę bobu. Zastosowane skażenie gleby cynkiem sprawiło, że rośliny nie wytworzyły nasion. Skażenie gleby niklem ograniczyło istotnie zarówno liczbę, jak i masę wytworzonych nasion. Najwyższy plon nasion uzyskano z roślin bobu uprawianych w warunkach gleby zanieczyszczonej ołowiem. Skażenie gleby kadmem i miedzią nie wpłynęło istotnie na ilość wytworzonych strąków i nasion przez rośliny bobu. Strąkowiec bobowy uszkodził średnio od ok. 60 % do 90 % nasion. Najwięcej nasion z uszkodzeniami stwierdzono wśród tych zebranych z roślin uprawianych w warunkach gleby skażonej ołowiem - znacznie więcej niż w przypadku nasion z roślin kontrolnych. Wśród nasion uszkodzonych przez strąkowca bobowego stwierdzono większe porażenie przez Botrytis fabae (80-93 %) niż gdy analizie poddano nasiona nieuszkodzone (40-67 %). Natomiast porażenie nasion zarówno uszkodzonych, jak i nieuszkodzonych przez Ascochyta fabae było podobne (ok. 30-67 %). Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy rodzajem skażenia gleby, a stopniem porażenia nasion przez ww. choroby.
    Źródło:
    Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 11; 1515-1520
    1898-6188
    2084-4530
    Pojawia się w:
    Ecological Chemistry and Engineering. A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Contamination of soil with heavy metals drained out from abandoned mines in the South-West region of Korea
    Autorzy:
    Kim, S.-D.
    Dho, H.-S.
    Lee, S.-J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/207493.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
    Tematy:
    soil pollution
    abandoned mines
    arsenic
    heavy metals
    nickel
    soils
    zinc
    contamination level
    forest regions
    surface soil
    zanieczyszczenie gleby
    zlikwidowane kopalnie
    arsen
    metale ciężkie
    nikiel
    gleby
    cynk
    poziom zanieczyszczeń
    obszary leśne
    powierzchniowe warstwy gleby
    Opis:
    Contamination of soil with heavy metals drained out from twenty eight abandoned mines in the southwest regions of Korea has been investigated. Utilizing various statistical techniques, the goal was to evaluate and analyze pH and the contamination with Arsenic, and the following six heavy metals: cadmium, hydrargyrum, lead, nickel, chromium, and zinc. Contamination levels of heavy metals were determined depending on the depth of the soil. Results indicated that the subsoil and the surface soil both were strongly contaminated with lead and arsenic. Furthermore, the subsoil also contained much nickel. In forest regions, high levels of lead and arsenic, whereas in all regions high levels of zinc have been detected.
    Źródło:
    Environment Protection Engineering; 2015, 41, 3; 61-72
    0324-8828
    Pojawia się w:
    Environment Protection Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Heavy Metals in Soils of Henryk Jordan Park in Krakow
    Metale ciężkie w glebach Parku im Henryka Jordana w Krakowie
    Autorzy:
    Gąsiorek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/389548.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    Kraków
    gleby miejskie
    metale ciężkie
    zanieczyszczenie
    urban soils
    heavy metals
    pollution
    Opis:
    Dr. Henryk Jordan Park in Krakow, considering its location in the city centre, is exposed to a strong anthropogenic influence. The conducted research aimed to assess the degree of pollution of soils from the park with Cd, Ni, Cr, Cu, Pb and Zn. A majority of the studied soils were characterized by elevated zinc and cadmium levels but there occurred soils slightly polluted with these metals too. Anthropogenic influence exerted its impact on the content of lead, copper and especially nickel in a lesser degree in studied soils, and in a major part of soils there were natural contents of them.
    Park im. dr. Henryka Jordana w Krakowie, ze względu na swą lokalizację w centrum miasta, jest narażony na silne antropogenne oddziaływanie. Przeprowadzone badania miały na celu określenie stopnia zanieczyszczenia gleb parku Cd, Ni, Cr, Cu, Pb i Zn. Większość gleb parku charakteryzowała się podwyższoną zawartością cynku i kadmu, występowały również gleby słabo nimi zanieczyszczone. Antropogenne oddziaływanie wpłynęło w mniejszym stopniu na zawartość w badanych glebach ołowiu, miedzi a zwłaszcza niklu, w większości gleb była naturalna ich zawartość.
    Źródło:
    Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 5-6; 697-702
    1898-6188
    2084-4530
    Pojawia się w:
    Ecological Chemistry and Engineering. A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ wybranych metali ciężkich na wzrost i namnażanie promieniowców z rodzaju Streptomyces izolowanych z gleb
    The effect of the selected heavy metals on the growth and proliferation of Streptomyces spp. isolated from soils
    Autorzy:
    Lenart-Boroń, A
    Boroń, P
    Banach, T
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/296838.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
    Tematy:
    Streptomyces spp
    promieniowce
    gleby
    metale ciężkie
    tereny przemysłowe
    zanieczyszczenie środowiska
    actinobacteria
    soils
    heavy metals
    industrial areas
    environmental pollution
    Opis:
    Mając na uwadze wzrost zanieczyszczenia środowiska naturalnego metalami ciężkimi i ich oddziaływanie na mikroorganizmy w glebie, podjęto próbę określenia wpływu wybranych metali ciężkich: miedzi, kadmu, cynku i ołowiu na wzrost promieniowców wyizolowanych z gleb pobranych z terenu huty ArcelorMittal w Krakowie. Do badań wykorzystano 5 gleb, z których do dalszych badań wyselekcjonowano 10 izolatów promieniowców należących do rodzaju Streptomyces. Przeprowadzone analizy wykazały, że obecność huty przyczynia się do zanieczyszczenia środowiska glebowego poprzez emisje metali ciężkich. Ma to wpływ także na populację promieniowców w glebie nie tylko poprzez ograniczenie ich liczebności, lecz również poprzez selekcję szczepów opornych na zanieczyszczenia gleb, a przez to na ograniczenie ich bioróżnorodności. Pośrednim skutkiem ograniczenia różnorodności promieniowców może być wyginięcie szczepów ważnych pod względem funkcjonalnym dla środowiska, zubożenie mikroflory gleby, a także zmiany właściwości fizykochemicznych gleby. Niniejsza praca pokazuje, że skażenie środowiska metalami ciężkimi jest poważnym problemem środowiskowym. Zjawisko to należy monitorować i kontrolować, aby zapobiec nieodwracalnym zmianom w ekosystemie.
    People have changed their environment since the beginning of the civilization - it is an inevitable process. However, this phenomenon is accompanied by emission of many harmful chemicals to the environment, and recently there has been an increase in the amount of pollution. Having regard to the increase in environmental contamination with heavy metals due to the expanding industry and its impact on soil microorganisms, this study attempted to determine the effect of the selected heavy metals: cadmium, copper, lead and zinc, on the growth of actinobacteria (belonging to the genus Streptomyces) isolated from soils of ArcelorMittal steelworks in Cracow. Five soil samples were selected for the analysis, from which 2 isolates of Streptomyces spp. were selected for further analyses. The number of Streptomyces spp. in the soil samples was determined using the serial dilutions method. The systematic affiliation of microorganisms was confirmed by macroscopic as well as microscopic observations of Gram-stained smears, catalase reaction test and the sequencing of 16S rDNA region. Additionally, soil physical and chemical properties were examined - pH, moisture and heavy metal content - using atomic spectrometry. The heavy metal resistance of the examined Streptomyces spp. strains was analyzed using a well method with increasing concentrations of cadmium, copper, lead and zinc. After the incubation results were recorded as the growth inhibition zones (diameters) and the minimum inhibitory concentration (MIC) of the heavy metals were determined. The conducted analyses revealed that heavy metal concentrations in two out of five examined soils exceeded the admissible values given by the Regulation of the Minister of Environment on soil quality standards. The number of actinobacteria in soils was varied (from 6700 to almost 250 thousand CFU per gram of soil dry weight). There was a negative correlation between the heavy metal concentrations in soils and the number of the studied microorganisms. The analyzed soils were alkaline - the lowest pH value was 7.7. Regarding the heavy metal resistance of the analyzed Streptomyces spp. strains, diverse in vitro susceptibility was recorded. The bacterial reactions differed even between strains isolated from the same soil samples. Minimum inhibitory concentrations of the examined heavy metals were as follows: Cd and Cu - 100 μg • cm−3, Zn - 3000 μg • cm−3 and Pb - 8000 μg • cm−3. There was a negative correlation between the concentration of heavy metals in soils and the growth inhibition zones (in the case of cadmium this correlation was high), indicating that the soil contamination with cadmium may have modified the soil population of Streptomyces spp., causing extinction of the susceptible strains while the ones with reduced sensitivity survived. The results of the presented research indicated that the ArcelorMittal steelworks contaminates the soil environment, which may affect the microbial community of soils, not only by reducing the population, but also by decreasing biodiversity of soil microorganisms, which was particularly visible in the case of cadmium - a strongly toxic heavy metal. This study demonstrates that the heavy metal contamination is a serious environmental problem. This phenomenon needs to be monitored and controlled to prevent irreversible changes to the ecosystem.
    Źródło:
    Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2013, 16, 1; 81-91
    1505-3695
    2391-7253
    Pojawia się w:
    Inżynieria i Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyznaczenie warunków dla określenia wstępnej izolinii zasięgu zanieczyszczeń jako element monitoringu środowiska wokół Huty Miedzi „Głogów”
    Monitoring of agricultural environment condition on the peripheries of former protection zone of the Copper Smelter „Głogów”
    Autorzy:
    Rosada, J.
    Przewocka, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/372128.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
    Tematy:
    huta miedzi
    metale ciężkie
    środowisko rolnicze
    gleby
    zanieczyszczenie gleb
    copper smelter
    heavy metals
    agricultural environment
    soils
    pollution
    Opis:
    Celem przeprowadzonych badań monitoringowych było określenie aktualnego stanu środowiska rolniczego znajdującego się w rejonie Huty Miedzi GŁOGÓW oraz wskazanie ewentualnego zagrożenia wynikającego z przemieszczania się metali ciężkich w układzie gleba-roślina. Dla wyznaczenia wstępnej izolinii obszarów o przekroczonych standardach jakości gleb, na omawianym terenie, wytypowano szereg punktów badawczych usytuowanych głównie na obrzeżach byłej strefy ochronnej, ze szczególnym uwzględnieniem dominującego kierunku wiatrów wiejących w tym rejonie. Wyniki badań wskazują, iż zawartość analizowanych pierwiastków śladowych w glebach w dużej mierze uzależniona jest od lokalizacji punktów badawczych względem emitorów zanieczyszczeń. Podwyższona zawartości miedzi w badanych glebach nie wpływa istotnie na pobór tego pierwiastka przez rośliny uprawiane w najbliższym sąsiedztwie zakładu. Stwierdzone stężenia metali ciężkich w roślinach nie stanowią zatem zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt.
    The mining and metallurgical activity in the Legnica-Głogów Industrial District, resulting from the presence of rich deposits of copper ore, caused significant environmental pollution with heavy metals. Copper Smelter GŁOGÓW located at a distance of 7 km northwest from the Głogów city, being one of the biggest industrial plants in the area, significantly supported the economic development of the region, but also contributed to a number of unfavourable changes in the natural environment. Heavy metals from the metallurgical dust emitted into the atmosphere negatively affect all elements of the environment, but the longest lasting effects, as a result of accumulation, occur in soils. Metals accumulated in soils are a threat to the arable crops in the region. The problem of heavy metals presence in soil-plant system is very complex and shows a significant variation resulting from the properties of soils and the way of their utilization. In the early years of Copper Smelter GŁOGÓW operation dust emissions were very high, that led to the accumulation of heavy metals in the agricultural environment adjacent to the plant. However, in the last quarter of the century, thanks to the constant modernization of production technology and the introduction of modern dedusting system, dust emissions were substantially reduced. This does not change the fact that heavy metals that got into soils in excessive amounts in the early years of the plan operation, are there until now. For this reason, constant and systematic research is the only effective method that helps to predict the effects of adverse changes in the environment. The aim of conducted monitoring studies was to determine the current state of the agricultural environment located in the area of Copper Smelter GŁOGÓW and to show possible risks arising from the movement of heavy metals in soil-plant system. In order to indicate initial isoline of areas where quality standards were exceeded, on the discussed area a number of new research points were determined, located mainly on the outskirts of the former protection zone, with particular emphasis on the dominant winds in this area. These studies will become an important complement to existing work on the assessment of the local variability of soils and plants pollution with heavy metals in the area covered by Smelter emissions.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski; 2015, 159 (39); 31-44
    1895-7323
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Geochemiczny zapis skażenia środowiska w rejonie historycznej eksploatacji rud Zn-Pb w okolicach Nowej Góry k. Krzeszowic
    Geochemical record of environmental pollution of the Zn-Pb ore historic mine site around Nowa Góra near Krzeszowice (southern Poland)
    Autorzy:
    Pasieczna, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2062600.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    zanieczyszczenie środowiska
    gleby
    osady strumieniowe
    metale ciężkie
    region śląsko-krakowski
    environmental pollution
    soils
    stream sediments
    heavy metals
    Silesia-Cracow region
    Opis:
    Obszar badań jest zlokalizowany w północno-zachodniej części województwa małopolskiego. Szczegółowe badania geochemiczne podjęto z uwagi na występowanie na tym terenie anomalii geochemicznych zespołu pierwiastków Pb-Zn-Cd, silnie zaznaczających się w środowiskach powierzchniowych Ziemi – glebach i osadach strumieniowych. Opracowanie prezentuje wybrane wyniki badań szczegółowego zdjęcia geochemicznego w skali 1:25 000 na arkuszu Nowa Góra, gdzie rudy cynkowo-ołowiowe były najbardziej intensywnie eksploatowane w latach 1800–1912. Gleby pobierano z głębokości 0,0–0,3 m z gęstością 16 próbek/km2. Odległość między miejscami pobierania próbek na ciekach wynosiła 250 m. Zawartość Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V i Zn oznaczano metodą ICP-AES, a Hg – metodą CV-AAS po roztworzeniu próbek w wodzie królewskiej. W próbkach gleb oznaczono też pH i ich skład granulometryczny. Wyniki badań geochemicznych wykazały intensywne zanieczyszczenie gleb i osadów przez As, Cd, Hg, Pb i Zn w obszarach historycznego wydobycia i przeróbki rud Zn-Pb oraz na wychodniach triasowych dolomitów kruszconośnych.
    The surveyed area is located in the northwestern part of Małopolska Voivodship. Detailed, multi-media geochemical research has been conducted due to distinct geochemical anomalies of Pb–Zn–Cd in soils and stream sediments in this region. The report presents some research results of detailed geochemical mapping at scale 1:25 000 on the Nowa Góra map sheet. Lead and zinc ores were extensively exploited in this area from 1800 to 1912. The topsoil (0.0–0.3 m) was sampled at a sampling density of 16 sites per km2. The distance between watercourse sampling sites was about 250 m. Concentration of Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V and Zn was determined by the ICP-AES method, and of Hg – by the CV-AAS method, following a hot aqua regia digestion. In addition, grain size distribution and pH were determined in topsoil samples. Geochemical studies have indicated that the topsoil and stream sediments are extremely contaminated with As, Cd, Hg, Pb, Zn in the vicinity of historical Zn-Pb mines and processing facilities as well as in areas where the soils are developed on outcrops of Middle Triassic Zn–Pb ore-bearing dolomites.
    Źródło:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2012, 448 (2); 381--391
    0867-6143
    Pojawia się w:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-15 z 15

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies