Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "nawożenie gleby" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Effect of Long--Term Sewage Sludge Application on Soil Chemical Indices
Działanie wieloletniego nawożenia osadem ściekowym na chemiczne wskaźniki gleby
Autorzy:
Czekała, J.
Mocek, A.
Owczarzak, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/387765.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
osad ściekowy
nawożenie
właściwości gleby
sewage sludge
fertilization
soil properties
Opis:
Field trial was carried out during the consecutive years 2001-2006 on a lessive soil (Albie Luvisols). The objective was to evaluate the influence of sewage sludge applied at different yearly rates, simultaneously with mineral fertilization, on soil properties, mainly organic carbon and total nitrogen content as well as changes in pH and the level of available phosphorus at the humus layer and the subsoil. Investigations were carried out on two three-years rotation: potatoes - spring barley - winter rye, Sewage sludge was applied at the rates (on dry matter basis) 2.0 Mg o ha-1 yearly, 4.0 Mg o ha-1, each two years, 8.0 Mg o ha-1 each three years. This corresponded to the legally regulated amounts, ie, 10 Mg o ha-1 for a five-year period. Moreover sludge was applied at the rates 4 and 8 Mg o ha-1 dry matter, yearly. The control treatment consisted of mineral fertilization, only. It was found, that the application of sewage sludge, irrespective of the rate and the frequency did not exert (in most cases) a significant influence on investigated soil indices. This concerned at whole soil pH, organic carbon and total nitrogen content as well as partly the available phosphorus level. In the case of phosphorus, its amounts decreased during the first three years of investigations, whereas in the second cycle of the rotation, P levels raised extremely at the highest sludge rate. Taking into consideration the biogenic effect of phosphorus as in the case of its accumulation in soils under conditions of long-term sludge application, therefore phosphorus balance at the field level may be a targeted task, particularly for soil rich or very rich in phosphorus.
Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2001-2006 na glebie płowej. Jego celem było określenie wpływu osadu ściekowego stosowanego w zróżnicowanych corocznych dawkach wspólnie z nawożeniem mineralnym na właściwości gleby, w tym gromadzenie węgla organicznego i azotu ogólnego, oraz na zmiany odczynu i zawartości fosforu przyswajalnego w poziomie próchnicznym i podglebiu. Badania prowadzono w dwóch trzyletnich cyklach zmianowania: ziemniaki - jęczmień jary - żyto ozime. Osad stosowano (w przeliczeniu na suchą masę) w dawkach 2 Mg o ha*1 corocznie; 4 Mg o ha-1 co dwa lata i 8 Mg o ha co trzy lata. Odpowiadało to ilościom normowanym prawem, tzn. 10 Mg o ha-1 w okresie pięcioletnim. Poza tym stosowano osad w ilości 4 i 8 Mg o ha-1 suchej masy corocznie. Obiektem kontrolnym była kombinacja z wyłącznym nawożeniem mineralnym. Wykazano, że osad ściekowy bez względu na dawkę i częstotliwość stosowania w większości nie miał znaczącego wpływu na badane wskaźniki gleby. Dotyczyło to w całości odczynu, zawartości węgla organicznego i azotu ogólnego oraz częściowo przyswajalnego fosforu. W pierwszych trzech latach badań stwierdzono spadek zawartości fosforu, a w drugim cyklu zmianowania systematyczny wzrost, największy przy ekstremalnej dawce osadu. Mając na uwadze gromadzenie się przyswajalnego fosforu w warunkach wieloletniego nawożenia osadem, jak i jego biogenne działanie w środowisku należy ilości wprowadzonego składnika do gleby uwzględnić w bilansie nawozowym pola, szczególnie przy wysokiej i bardzo wysokiej zasobności w ten składnik.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 4-5; 387-393
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konstrukcja i zastosowanie wazonu wegetacyjnego do pomiarów rozwoju roślin w warunkach zróżnicowanego zagęszczenia gleby w obrębie systemu korzeniowego
Vegetative flowerpot for measurements of studied plants in the conditions of the diverse condensation of the soil in the roots system
Autorzy:
Świercz, A.
Słomkiewicz, P. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366432.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej, COBRABiD
Tematy:
wazon wegetacyjny
nawożenie
zagęszczenie gleby
vegetative flowerpot
fertilization
condensation of soil
Opis:
Opatentowany, zmodyfikowany wazon wegetacyjny umożliwi eksperymentalne badanie reakcji roślin na zróżnicowany skład granulometryczny gleby, stanowiący naturalną cechę ośrodka wzrostu korzeni. Na polach uprawnych zmienność właściwości gleby uwarunkowana jest procesami naturalnymi i antropogenicznymi związanymi z techniką uprawy i nawożeniem. W zaprojektowanym wazonie, wykorzystując jego dwie ruchome części, można prześledzić warunki rozwoju systemu korzeniowego rośliny uprawnej wzrastającej przy zróżnicowanym zagęszczeniu gleby spowodowanym m.in. przejazdami maszyn rolniczych czy zlokalizowanym nawożeniem. Rozwiązanie konstrukcyjne wynalazku pozwala także na optymalne dozowanie wody do podłoża glebowego poprzez kontrolowane osuszanie i nawadnianie zapewniające odpowiednie warunki wilgotności rozwijającym się roślinom.
Patent pending modified vegetative flowerpot enables, except typical observation lead in objects this type, the experimental study of plant responses to soil heterogeneity constituting a natural feature of the root growth center. In cultivation fields variability of soil properties is conditioned by natural and anthropogenic processes associated with the technique of cultivation and fertilization. In designed flowerpot using its two movable parts can observed conditions around the root system of the cultivation plant's under different condensation of soil caused by rides of agricultural machinery and localized fertilization. The design of the invention also allows optimal dispensing water into the ground soil by controlled drying and irrigation, which maintains proper conditions of humidity developing plants.
Źródło:
Aparatura Badawcza i Dydaktyczna; 2015, 20, 1; 12-23
2392-1765
Pojawia się w:
Aparatura Badawcza i Dydaktyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Skład chemiczny roślin uprawianych na glebach pobagiennych nawożonych cynkiem i miedzią
Chemical compostion of plants grown on post-bog soils fertilised with zinc and copper
Autorzy:
Meller, E.
Jarnuszewski, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/372582.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
gleby pobagienne
nawożenie
mursz
post-bog soils
fertilization
muck
Opis:
W doświadczeniach wazonowych porównano wpływ nawożenia Zn i Cu na wysokość i jakość plonu roślin uprawianych na murszu pobranym z dwóch gleb pobagiennych wytworzonych na węglanowych osadach limnicznych: organicznej limnowo-murszowej i murszowo-glejowej. Doświadczenia prowadzono w latach 2000-2002, w każdym roku wazony wypełniano nowo dostarczoną partią murszu. W plonie głównym uprawiano: kukurydzę (2000 r.), jęczmień jary (2001 r.) i pszenicę jarą (2002 r.), a w poplonie: gorczycę białą (2000 r.), rzepak jary (2001 r.) i owies (2002 r.). Dawka cynku wynosiła 18 mg Znxkg-1 s.m. gleby, a miedzi 9 mg Cuxkg-1 s.m. gleby.
In pot experiments the influence of Zn and Cu fertilisation on the yield quantity and quality of the plants grown on the muck taken from 2 post-bog soils on lacustrine chalk: organic muck soil and limnic-muck soil, was compared. The experiments were conducted in the years 2000-2002 and each year the pots were filled with a new muck material. The main crop included: maize (2000), spring barley (2001), spring wheat (2002); and after crop: mustard (2000), rape (2001) and oats (2002). Zinc dose was 18 mg Zn kg-1 soil dry matter and copper – 9 mg Cu kg-1 soil dry matter.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski; 2015, 159 (39); 45-53
1895-7323
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przemiany zwiazkow fosforu w glebie w zaleznosci od systemu nawozenia w przeszlosci
Autorzy:
Potarzycki, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/802605.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
gleby
inkubacja
nawozenie
fosfor
frakcje chemiczne
soil
incubation
fertilization
phosphorus
chemical fraction
Opis:
W pracy wykorzystano gleby przez dwadzieścia lat nawożone mineralnie (NPK), w których fosfor stosowano w dawkach wynoszących 11 kg P·ha⁻¹ oraz gnojowicą (GN) w ilości 25 m³·ha⁻¹. Każdą z gleb inkubowano w stałej temperaturze przez 224 dni z dodatkiem fosforu mineralnego (w formie KH₂PO₄, w dawce 50 µg·g⁻¹ gleby) oraz bez fosforu (kontrola). Analizie poddano gleby w 0, 28 i 224 dniu inkubacji. W glebach nawożonych w przeszłości gnojowicą zanotowano trend do zwiększania się ilości fosforu w połączeniach z wapniem (P-Ca), kosztem frakcji P-Al. Frakcja fosforu rozpuszczalnego w glebie (P-lab.) stanowiła od 0,9 do 2,5% fosforu mineralnego. W okresie inkubacji największemu zróżnicowaniu podlegały frakcje fosforu P-Al oraz wodnorozpuszczalnego (P-lab.). W glebie nawożonej w przeszłości gnojowicą (GN), dodany fosfor mineralny stymulował mineralizację fosforu organicznego do 28 dnia inkubacji, lecz po zakończeniu eksperymentu nastąpiła immobilizacja fosforu mineralnego. W systemie nawożenia opartym o nawozy mineralne (NPK) dynamika przemian świeżo wprowadzonych fosforanów była mniejsza. Uwalniany w czasie inkubacji fosfor mineralny akumulował się w puli fosforu związanego z glinem (P-Al) oraz w formach wo- dnorozpuszczalnych (P-lab.), określanych mianem najlepiej przyswajalnych przez rośliny. Bieżące nawożenie fosforem wymaga uwzględnienia systemu nawo żenią
Soils investigated in the current work were collected in field trials carried out for 20 years, where phosphorus was applied as follows: mineral form (NPK) at 11 kg P·ha⁻¹, and cattle slurry - (GN) at 25 m³·ha⁻¹. Each soil was incubated at a constant temperature for 224 days and two operational treatments were established: with mineral phosphorus (KH₂PO₄, at the rate 50 µg·g⁻¹ soil) and without phosphorus (control). Chemical analyses were performed for soil samples collected at the following dates: 0, 28 and 224 days of incubation. A tendency was found to increase the amounts of phosphorus bound with calcium (P-Ca) as compared to the P-Al fraction for soils receiving cattle slurry in the past. The fraction of water soluble phosphorus in the soil (P-lab.) represented from 0.9 to 2.5% of mineral P. Water soluble (P-lab.) and P-Al fractions were found to be strongly differentiated during the period of incubation. In the treatment with cattle slurry (GN), the added mineral phosphorus stimulated the mineralization of soil organic phosphorus up to the 28th day of incubation, but phosphorus immobilization took place at the end of in the incubation. In the case of the NPK treatments, the transformation of newly incorporated phosphates was weaker. Mineral phosphorus released during the incubation time was accumulated in the pool of phosphorus bound with aluminum (P-Al) and water soluble forms (P- lab.) with the latter ones considered as the P readily available for plants. Current phosphorus fertilization should be based on the fertilization system applied in the past, which modulated soil phosphorus transformation and influences the availability of phosphorus from fertilizers.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 2; 465-473
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Estimation of the Persistence of Liming Action on the Mountain Meadow
Ocena długotrwałości działania wapnowania na łące górskiej
Autorzy:
Kasperczyk, M.
Szewczyk, W.
Kacorzyk, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389212.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
łąka górska
wapnowanie
nawożenie
plonowanie
pH gleby
mountain meadow
liming
fertilization
yielding
soil pH
Opis:
The study was conducted on a mountain meadow (altitude of 640 m) in the years 1999–2008. The investigations were located on the brown soil of the loamy sand granulometric composition. The soil was very acidic, the pH value amounted to 5.20 in H2O and 4.28 in KCl. Two kinds of lime were used for liming in the autumn of 1998: calcium-magnesium carbonate in the amount of 1.5 Mg CaO and calcium oxide in the dose of 0.5 Mg CaO ha–1. Four variants were subjected to the study: control and 3 limed objects. Moreover, two kinds of fertilizers were also applied for two limed fields: phosphate-potassium – PK and phosphate-potassium-nitrogen – PKN. The meadow was mown twice a year. The evaluation of liming was carried out annually on the basis of the meadow yielding and soil pH after 3, 6 and 10 years from the treatment. Additionally, during the last year of the experiment, manganese, copper and cadmium content was determined in the soil from the control object and from the field where only liming was applied. The soil samples were collected from the layer of 0–15 cm. The investigations revealed that liming had no effect on the meadow yielding. On the other hand, it improved soil pH reaction, which increased by 0.4 – pH in H2O and 0.4–0.7 – pH in KCl. The latter effect lasted for the following three years. The soil evaluation conducted after 10 years from the liming revealed significant decrease of soil pH. The lowest decrease was stated in the case of the object where only liming was applied, whereas the highest change was noticed for the object with full PKN fertilization. In the latter case the pH reached the value close to the level stated before liming. Liming had a beneficial influence as regards the manganese and cadmium concentration in the soil decreasing their levels by approximately 2.5 times. On the contrary, the copper level slightly increased under the action of liming.
Badania przeprowadzono na łące górskiej (640 m n.p.m.) w latach 1998-2008. Były one zlokalizowane na glebie brunatnej o składzie granulometrycznym piasku gliniastego. Była to gleba bardzo kwaśna, jej pH wynosiło w H2O - 5,20, a w KCl - 4,28. Do wapnowania łąki użyto dwojakiego rodzaju wapna: węglanowo-magnezowego w ilości 1,5 Mg CaO i tlenkowego 0,5 Mg CaO ha-1. Zabieg ten wykonano jesienią 1998 r. W sumie badania obejmowały 4 warianty: kontrolę i 3 obiekty wapnowane. Ocenę wapnowania przeprowadzano corocznie na podstawie plonowania łąki i odczynu gleby po 3, 6 i 10. roku od zabiegu. W szóstym i ostatnim roku w glebie obiektów kontrolnego i z samym wapnowaniem dodatkowo oznaczono zawartość manganu, miedzi i kadmu. Próbki gleby do analizy pobierano z warstwy 0-15 cm. Wapnowanie nie wywarło żadnego wpływu na plonowanie łąki. Natomiast poprawiło odczyn gleb, zwiększając po 3 latach od wapnowania pH w H2O o 0,4, a w KCl o 0,4-0,7 jednostki. Taki efekt tego zabiegu utrzymał się przez dalsze 3 lata. Natomiast ocena gleby wykonana po 10 latach od wapnowania wykazała znaczne zmniejszenie pH gleby. Najmniejsza była ona w obiekcie wyłącznie wapnowanym, a największa w obiekcie z pełnym nawożeniem (PKN). W tym ostatnim obiekcie pH gleby zbliżyło się do stanu sprzed wapnowania. Wapnowanie korzystnie wpłynęło na zawartość w glebie manganu i kadmu zmniejszając ich ilości około 2,5-krotnie. Natomiast wapnowanie nie miało wpływu na zawartość miedzi.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 8; 1041-1046
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ksztaltowanie aktywnosci dehydrogenaz w glebie plowej po zmianie nawozenia
Autorzy:
Siwik-Ziomek, A
Koper, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/800105.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
aktywnosc enzymatyczna
gleby plowe
dehydrogenazy
nawozenie
enzyme activity
grey-brown podzolic soil
dehydrogenase
fertilization
Opis:
Doświadczenie zostało założone w 1948 w Rolniczym Zakładzie Doświadczanym w Mochełku w woj. kujawsko-pomorskim na glebie typowej płowej. Analizowana gleba zakwalifikowana została do klasy bonitacyjnej IVa. Oznaczono w glebie aktywność dehydrogenaz w próbkach glebowych pobranych z 12 następujących obiektów: 1. Bez nawożenia, 2. Słoma + NPK, 3. NPK + Ca, 4. NPK, 5. Obornik, 6. Obornik -f PK, 7. Obornik + KN, 8. Obornik + KN + Mg, 9. Obornik + PN, 10. Obornik + PN + Mg, 11. Obornik + NPK, 12. Obornik + NPK + Ca + Mg. Zawartość węgla organicznego i azotu ogółem istotnie zależała od zastosowanego nawożenia i terminu pobierania próbek glebowych. Największą ilość tych składników materii organicznej oznaczono w próbkach glebowych pobranych z obiektu nawożonego obornikiem + NPK + Ca + Mg. Aktywność dehydrogenaz w badanej glebie mieściła się w przedziale 0,022-0,244 mg TPF·g⁻¹·h⁻¹. Także aktywność enzymatyczna istotnie zależała od nawożenia i terminu pobierania próbek glebowych. Najwyższą aktywność dehydrogenaz oznaczono w próbkach glebowych pobranych w trzecim terminie z obiektu o pełnym nawożeniu organiczno-mineralnytn.
A long-term static fertilization experiment was settled in 1948 at Mochełek Agricultural Experimental Station, Cuiavia-Pomerania Region, on typical lessive soil. The soil was classified as a good for rye (class IVa). Soil samples were taken from 5-25 cm layer of the Ap horizon from 12 experimental variants: 1. control, 2 straw + NPK, 3. NPK + Ca, 4. NPK, 5. farmyard manure (FYM), 6. FYM + PK, 7. FYM + KN, 8. FYM + KN + Mg, 9. FYM + PN, 10. FYM + PN + Mg, 11. FYM + NPK, 12. FYM + NPK + Ca + Mg. The objective of study was to assay the soil dehydrogenases activity as well as total organic carbon and total nitrogen contents. The contents of total organic carbon and total nitrogen in the soil under study depended on the kind of applied fertilization and sampling terms. The highest contents of the elements were found in object fertilized with FYM + NPK + Ca + Mg. Dehydrogenase activity determined in soil samples ranged within 0.022-0.244 mg TPF·g⁻¹·h⁻¹. It also depended on fertilization and sampling terms. The highest activity was observed in soil samples taken in the third term from the object with full organic and mineral fertilization.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 2; 521-527
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wplyw wieloletniego stosowania osadu sciekowego na zmiany wybranych wlasciwosci chemicznych gleby
Autorzy:
Jakubus, M
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/795286.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
wlasciwosci chemiczne
gleby
osady sciekowe
nawozenie
nawozenie wieloletnie
chemical property
soil
sewage sludge
fertilization
long-term fertilization
Opis:
The objective of this research project was to determine the impact of sewage sludge on the chosen chemical properties with special attention to changes in DTPA-extractability of micronutrients. Investigations were conducted on soil samples derived from a field trials carried out during the consecutive years 2001-2005 on lessive soil receiving sewage sludge in doses 2 and 8 t·ha⁻¹·year⁻¹. On the basis of the obtained data, it was found that the employed doses of sewage sludge significantly influenced changes of hydrolytic acidity, total cation exchange capacity and the examined microelements (Cu, Zn, Mn) quantities. Generally speaking, the higher values, of the above mentioned properties as well as the content of Cu and Zn were determined under the conditions of the dose of 8 t sewage sludge·ha⁻¹·year⁻¹.
Określono wpływ osadów ściekowych na wybrane właściwości chemiczne gleby ze szczególnym uwzględnieniem zmian w rozpuszczalności mikroelementów ekstrahowanych roztworem DTPA. Badania przeprowadzono na próbkach glebowych pochodzących z poletek doświadczalnych nawożonych rokrocznie od 2001 do 2005 roku osadami ściekowymi w dawkach 2 i 8 t s.m.·ha⁻¹·rok⁻¹. W oparciu o uzyskane dane stwierdzono, że zastosowane dawki osadu ściekowego wpływały na zmiany ilościowe kwasowości hydrolitycznej, pojemności sorpcyjnej oraz badanych mikroelementów (Cu, Zn, Mn). Najwyższe wartości wspomnianych powyżej właściwości oraz zawartości miedzi i cynku uzyskano w warunkach dawki 8 t osadu·ha⁻¹·rok⁻¹.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 1; 209-219
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leaching of biogenic elements (NPK) from fertilized light soil
Wymywanie pierwiastków biogennych (NPK) z nawożonej gleby lekkiej
Autorzy:
Czyżyk, F.
Rajmund, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126946.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fertilization
biogenic components
leachate from the soil
lysimeters
nawożenie
składniki biogenne
wymywanie z gleby
lizymetry
Opis:
This review presents results of investigation from 6 years studies of an annual light soil fertilization with mineral fertilizer influence on quantity amount of nitrogen (N), phosphorus (P) and potassium (K) penetration to water environment. The studies were done in lysimeters filled with light-clayey sand. In this studies two variants of compost fertilization (K1 - 10 and K2 - 15 g N · m–2) were used. Additionally two variants of NPK with equivalent doses of nitrogen as an ammonium nitrate supplemented with PK as a superphosphate and potassium salt were applied. The results showed the increase of concentrations of nitrogen in the soil leachates, with increasing doses of fertilizer. During the time of fertilization there was observed intense increase of quantity of nitrogen eluted from the soil, which indicated on the presence of this element in the soil. The total quantity of nitrogen drained in leachates from soil were 14.9-17.3 g·m–2) of the total quantity of nitrogen supplied to the soil in the variants with compost fertilization, and 19.6-27.3 g·m–2) in the variants with mineral fertilization. Content of the phosphorus in the leachate from the soil, in contrast to the nitrogen, were relatively small and did not show depending on the type and dose of fertilizer, or the passage of time from the application of fertilizer. Leaching P were negligible 0.11-0.14 g·m–2) and independent of the type of fertilizer used. Loss of K as well as N were higher in variants with mineral fertilizers (28.4-31.7 g·m–2)) than in the case of the use of compost (21.4-23.9 g·m–2)).
Przedstawiono wyniki 6-letnich badań wpływu corocznego nawożenia gleby lekkiej nawozami mineralnymi i kompostem na ilości azotu (N), fosforu (P) i potasu (K) przenikających do środowiska wodnego. Badania prowadzono w lizymetrach wypełnionych piaskiem słabo gliniastym. W badaniach zastosowano dwa warianty nawożenia kompostem (K1 - 10 g N·m–2) i K2 - 15 g N·m–2)). Dodatkowo zastosowano dwa warianty nawożenia mineralnego (NPK) z równorzędnymi dawkami azotu w postaci saletry amonowej z uzupełnieniem PK w postaci superfosfatu i soli potasowej. Badania wykazały zwiększanie się stężenia azotu w odciekach z gleby wraz ze zwiększeniem dawek nawozu. Stężenia N w odciekach z gleby nawożonej kompostem były zdecydowanie mniejsze niż w odciekach z gleby nawożonej równorzędnymi dawkami N w postaci saletry. Wystąpiło też zdecydowane zwiększenie się ilości wymywanego z gleby N wraz z upływem lat stosowania nawozów, co wskazuje na tworzenie się coraz większych jego nadmiarów w glebie. Łączne ilości azotu odprowadzone w odciekach z gleby wynosiły 14,9-17,3 g·m–2) ogólnej ilości azotu dostarczonej do gleby w wariantach z nawożeniem kompostem i około 19,6-27,3 g·m–2) w wariantach z nawożeniem mineralnym. Zawartości P w odciekach z gleby w przeciwieństwie do N były stosunkowo małe i nie wykazywały zależności od rodzaju nawozów i ich dawek ani też od upływu lat stosowania nawożenia. Wymywanie P było znikome, wynosiło 0,11-0,14 g·m–2) niezależne od rodzaju stosowanych nawozów. Straty zarówno K, jak i N były większe w wariantach z zastosowaniem nawozów mineralnych (28,4-31,7 g·m–2)) niż w przypadku stosowania kompostu (21,4-23,9 g·m–2)).
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 2; 369-375
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Monitoring of typical field work in different soil conditions using remote sensing – a literature review and some concepts for the future
Monitoring typowych prac polowych w różnych warunkach glebowych przy wykorzystaniu teledetekcji – przegląd literatury i koncepcje na przyszłość
Autorzy:
Barwicki, J.
Mazur, K.
Wardal, W. J.
Majchrzak, M.
Borek, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/956526.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej
Tematy:
remote sensing
GPS
digital maps
fertilization
harvesting
cultivation
teledetekcja
mapa cyfrowa
uprawa gleby
nawożenie
zbiór
Opis:
The objective of the study was to analyse actual possibilities of monitoring and controling different field work such as cultivation, fertilization, harvesting with the use of remote sensing techniques. Moreover, the analysis covered utilization of different type of machinery using remote sensing systems, searching for and collection of data on soil structure in certain agricultural areas and adjusting conditions for development of digital maps. Obtaining data by the use of remote sensing methods is integrated with information concerning spatial variability of soil and plants, which comes from registered units which provide recorded changes of different parameters, having importance from the point of view application in precision agriculture. Precision agriculture guarantees not only obtaining very high and good quality yields but also limits pollution of the natural environment and reduction of production costs. Bands which cover these features can measure iron and other soil components. Thermal bands are used for determination of the stage of plants growth and also for prediction of expected yield. Some plants which are warm and the others which are cool show up difference in thermal bands. Development of precise agriculture contributes to the management of the system by controlling farm machinery during field work, monitoring biomass and crop yields, taking soil samples, dosing mineral fertilizers and pesticides, field crops measurement, monitoring animals, generation of field parcels identification, monitoring farm machinery work. Satellite systems enable obtaining information on the soil structure and different types of crops with feed plants as well.
Celem opracowania była analiza aktualnych możliwości monitorowania oraz sterowania pracą maszyn podczas uprawy, nawożenia i zbioru przy wykorzystaniu teledetekcji. Poza tym istotnym jest również badanie i zbiór danych dotyczących struktury gleby na danym obszarze dla przygotowania map cyfrowych do ogólnego wykorzystania. Ważnym jest też odpowiedni dobór sprzętu rolniczego w zależności od polowych warunków uprawy, nawożenia i zbioru. Dane uzyskane przy wykorzystaniu metod teledetekcyjnych są zintegrowane z informacją o przestrzennej zmienności warunków glebowych oraz wymaganiami roślin uprawnych i mogą służyć pomocą w planowaniu działań w rolnictwie precyzyjnym w zakresie uprawy, nawożenia i zbioru roślin. Rolnictwo precyzyjne gwarantuje pozytywny wpływ na ochronę środowiska, wzrost plonów oraz obniżenie kosztów produkcji rolnej. Wykorzystanie systemu teledetekcji umożliwia sterowanie procesem pracy maszyn rolniczych, takie jak: regulowanie dawką nawożenia pól w zależności od jakości gleb, monitorowanie wydajności roślin uprawnych, monitorowanie stanu technicznego maszyn, monitorowanie stada zwierząt hodowlanych. Systemy satelitarne dzięki programom komputerowym umożliwiają opracowanie map z aktualną strukturą gleb na danym terenie i przewidywaniem odpowiednich upraw do zastosowania, aby uzyskać wysokie plony przy niskich kosztach produkcji rolnej. Zastosowanie analizy spektrum fal odbitych od roślin uprawnych umożliwia określenie fazy dojrzałości, wielkości plonu oraz uszkodzeń roślin spowodowanych warunkami atmosferycznymi lub działaniem owadów lub dzikich zwierząt. Dotyczy to także odbicia fal elektromagnetycznych od powierzchni gleby uprawnej o różnej klasie i różnym składzie fizyko-mechanicznym.
Źródło:
Agricultural Engineering; 2015, 19, 3; 5-13
2083-1587
Pojawia się w:
Agricultural Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przydatnosc metody bilansowej w ustalaniu optymalnych dawek nawozenia azotem trwalych uzytkow zielonych na glebach murszowatych
Autorzy:
Terlikowski, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/794405.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
azot
bilans azotu
dawki nawozowe
nawozenie
uzytki zielone
nawozenie azotem
gleby murszowate
nitrogen
nitrogen balance
fertilizer dose
fertilization
grassland
nitrogen fertilization
muckous soil
Opis:
Na Żuławach Wiślanych od 1998 roku prowadzone są badania związane z gospodarowaniem azotem na łące wiechlinowo-wyczyńcowej w warunkach gleb murszowatych. Przedstawione wyniki pochodzą z lat 2003-2005. Wykonano analizę gospodarki azotem metodą bilansową „na poziomie pola" z uwzględnieniem N glebowego. Dokonano próby oceny przydatności tej metody do obliczania ilości azotu udostępnianego runi z mineralizacji glebowej masy organicznej oraz w ustalaniu optymalnych dawek nawożenia azotem. Stwierdzono, że azot glebowyw warunkach gleb murszowatych to istotny składnik tego bilansu. Ilość dostępnego azotu glebowego w zależności od ilości i rozkładu opadów atmosferycznych w sezonie wegetacyjnym oszacowano na około 100-250 kg N·ha⁻¹.
The investigation concering nitrogen management on the meadow dominated by Poa pratensis and Alopecurus pratensis and situated on moorshy sofl have been realizing since 1998 in Vistula Żuławy region. Results presented in the paper come from years 2003-2005. Analysis of nitrogen management was made using a balance method „on field level" and taking soil nitrogen into account. An attempt was made to evaluate this method usability to calculate the amount of nitrogen available to the sward from mineralization of soil organic matter, as well as to determine optimum doses of N fertilization. It was noted that soil nitrogen is a significant element of the balance under moorshy soil conditions. Amount of nitrogen available for plants in growing season depending on precipitation (its amount and distribution) ranged from 100 to 250 kg N·ha⁻¹ .
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 2; 585-592
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Composition of soil solution after 10 years of PRP SOL fertilization based on the selected chemical properties
Skład roztworu glebowego po 10-cio letnim okresie nawożenia PRP SOL na tle wybranych właściwości chemicznych
Autorzy:
Spychalski, W.
Sulewska, H.
Ratajczak, K.
Kaczmarek, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/336687.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych
Tematy:
soil properties
fertilization
soil solution
chemical composition
PRP SOL
właściwości gleby
nawożenie
roztwór glebowy
skład chemiczny
Opis:
The paper presents the results of the research on the effect of PRP SOL fertilization on the basic chemical properties of soil and composition of soil solution. The soil has been sampled from the level of humus of many years' experiment established on light soil using traditional fertilization (NPK) and PRP SOL fertilizer was used instead of PK fertilization. Nitrogen doses remained the same in both combinations. Collected samples for testing were taken from a depth of 0-20 cm using an automatic soil sampler. In the plots where PRP SOL fertilization was applied, a statistically significant decrease in the content of available forms of potassium and an increase in the amount of available magnesium forms were observed. There was no significant influence of factors used in the experiment on total organic carbon and nitrogen content. Long-term application of PRP SOL fertilization resulted in statistically significant differences in chemical composition of soil solutions. A significant decrease in the concentration of the following components was observed in these plots: K+, Na+, PO43-, NH4+ and the increase in pH value. Modification effect on soil solution chemistry was also caused by the species of cultivated plants.
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące wpływu nawożenia PRP SOL na podstawowe właściwości chemiczne gleb oraz skład roztworu glebowego. Przedmiotem badań były próbki glebowe pobrane z poziomu próchnicznego wieloletniego doświadczenia założonego na glebie płowej, na której stosowane było nawożenie tradycyjne (NPK) oraz zamiast nawożenia PK stosowany był nawóz zwany PRP SOL. Dawki azotu pozostały w obu kombinacjach takie same. Próbki powierzchniowe - średnie do badań pobrano z głębokości 0-20 cm za pomocą automatycznego próbnika glebowego. Na poletkach, na których było stosowane nawożenie PRP SOL stwierdzono statystycznie istotny spadek zawartości przyswajalnych form potasu oraz wzrost ilości przyswajalnych form magnezu. Nie stwierdzono istotnego wpływu zastosowanych w doświadczeniu czynników na zawartość węgla organicznego oraz azotu ogółem. Wieloletnie stosowanie nawożenia PRP SOL spowodowało statystycznie istotne różnice w składzie chemicznym roztworów glebowych. Na tych poletkach stwierdzono istotny spadek stężenia następujących składników: K+, Na+, PO43-, NH4+ oraz wzrost wartości odczynu. Modyfikujący wpływ na chemizm roztworu glebowego wywierał także gatunek uprawianych roślin.
Źródło:
Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering; 2017, 62, 4; 139-143
1642-686X
2719-423X
Pojawia się w:
Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wplyw rodzaju nawozenia na rozwoj i plonowanie koniczyny lakowej [Trifolium pratense L.]
Autorzy:
Kasperczyk, M
Radkowski, A.
Wyczesna, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47080.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Politechnika Bydgoska im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich. Wydawnictwo PB
Tematy:
rozwoj roslin
koniczyna czerwona
wapnowanie gleby
plonowanie
nawozenie
fertilization
plant development
red clover
soil liming
yielding
Opis:
Badania przeprowadzono w latach 1999-2000 na glebie płowej wytworzonej z lessu. Oceniano wpływ wapnowania, nawożenia PK i PKN na produkcyjność koniczyny łąkowej w dwóch latach pełnego użytkowania, poza rokiem jej wysiewu w roślinę ochronną – żyto ozime. Koniczyna łąkowa w obu latach charakteryzowała się podobną produkcją białka ogólnego. Natomiast zbiory suchej masy w drugim roku użytkowania były mniejsze niż w pierwszym tylko o 11%. Spośród zastosowanych wariantów nawożenia tylko wapnowanie dodatnio wpłynęło na produkcję suchej masy. Ponadto zabieg ten zwiększał obsadę roślin na powierzchni 1 m2 kosztem ich masy, w przeciwieństwie do nawożenia azotowego.
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura; 2003, 02, 2; 125-130
1644-0625
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ksztaltowanie sie wybranych wlasciwosci biochemiczno-chemicznych gleby plowej pod wplywem wieloletniego nawozenia obornikiem i azotem
Autorzy:
Koper, J
Lemanowicz, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/795266.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
wlasciwosci chemiczne
wlasciwosci biochemiczne
azot
gleby plowe
nawozenie
obornik
nawozenie wieloletnie
chemical property
biochemical property
nitrogen
grey-brown podzolic soil
fertilization
manure
long-term fertilization
Opis:
Próby glebowe pobrano ze statycznego doświadczenia polowego założonego w 1980 roku na terenie RZD w Grabowie przez IUNG w Puławach. Należy ona do gleb od lekko kwaśnych do kwaśnych. Próby glebowe pobrano spod uprawy pszenicy ozimej uprawianej w zmianowaniu „zubożającym" glebę z substancji organicznej. W całym doświadczeniu zastosowano zróżnicowane nawożenie organiczno-mineralne w postaci obornika bydlęcego w dawkach: 0, 20, 40, 60, 80 t·ha⁻¹ pod ziemniaki co 4 lata oraz azotem mineralnym w postaci saletry amonowej w dawkach: 0, 40, 80, 120 kg·ha⁻¹ . Celem pracy było zbadanie wpływu nawożenia zróżnicowanymi dawkami obornika i azotu mineralnego na zawartość fosforu związków organicznych, węgla organicznego, azotu ogółem oraz aktywności fosfatazy kwaśnej w glebie płowej typowej. Obliczono również wartości stosunku С org. : P org. określającego kierunek przemian materii organicznej oraz wartość stosunku С : N będącego czynnikiem decydującym o nasileniu procesów mineralizacji. Zawartość badanych składników pokarmowych i aktywność Acd była istotnie zależna od zastosowanego nawożenia organicznego. Zwykle wraz ze zwiększającymi się dawkami obornika stwierdzono wyższą aktywność Acd oraz zawartość С org. i P org. Nawożenie azotem mineralnym nie miało istotnego wpływu.
Soil samples were taken from under winter wheat cultivated in crop rotation „depleting" the soil in organic matter, from a static field experiment settled in 1980 at Grabowo Agricultural Experimental Station (Institute for Soil Tillage, Fertilization and Soil Science, Puławy). The soil falls into light acidic to acidic class. A differentiated organic-mineral fertilization with cattle manure in doses: 0, 20, 40, 60, 80 t·ha⁻¹ applied under potato every 4 years, and with mineral nitrogen in form of ammonium nitrate in doses: 0, 40, 80, 120 kg·ha⁻¹, was applied over the whole experiment period. The objective of study was to establish the effect of fertilization with various manure and mineral nitrogen doses on the content of organic compound phosphorus, organic carbon and total nitrogen contents and on activity of acid phosphatase in typical brown podzolic soil. The С org. : P org. ratio indicating directions in changes of organic matter as well as the С : N ratio, a factor crucial for the intensity of mineralization processes, were also calculated. The content of nutrients under study as well as Acd activity, were significantly dependent on organic fertilization used. Usually increasing manure doses increased the Acd activity as well as the concentrations of С org. and P org. Fertilization with mineral nitrogen did not show any significant effect.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 512, 2; 357-362
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ ładowności rozrzutników obornika na ugniecenie gleby
Effect of the loading capacity of manure spreaders on soil compactness
Autorzy:
Marczuk, A.
Kamiński, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/239462.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
ugniatanie gleby
rozrzutnik obornika
maszyna rolnicza
nawożenie
soil compaction
manure spreader
agricultural machine
fertilization
Opis:
Celem badań było porównanie wartości podstawowych wskaźników określających stopień ugniecenia gleby przez koła ciągników i rozrzutników obornika trzech grup ładowności: 5, 10 i 20 t. Badania realizowano w gospodarstwach o areale 28, 90 i 290 ha, prowadzących produkcję polową oraz zwierzęcą. Porównując wartości wskaźników ugniecenia powierzchni pola, obciążenia pola oraz objętości kolein stwierdzono, że ze wzrostem ładowności rozrzutników z 5 do 10 t maleje ugnieciona powierzchnia pola (od 44 do 15%), obciążenie pola (od 412 do 165 kN·km·ha-1) i objętość kolein (od 165 do 67 m3·ha-1). Rozrzutnik czterokołowy o ładowności 20 t, w porównaniu z rozrzutnikiem dwukołowym o ładowności 10 t, charakteryzował się ok. dwukrotnie większymi wartościami wskaźników obciążenia pola (357 kN·km·ha-1), obciążenia koleiny (204 kN·m-1) oraz objętością kolein (110 m3·ha-1). Naciski jednostkowe zwiększały się ze zwiększaniem ładowności od 97 kN·m-1 w przypadku rozrzutnika 5 t do 204 kN·m-1 w przypadku rozrzutnika 20 t.
The aim of study was to compare the values of basic indices determining degree of soil compaction by the wheels of tractors and manure spreaders of three loading capacity groups: 5, 10 and 20 t. Investigations were carried out in farms of the acreage 28, 90 and 290 ha, directed to crop and animal production. Comparison of the indices, such as field surface compaction, field loading and the wheel track volume, showed that with an increase of loading capacity of manure spreaders from 5 to 10 t, decreased compacted field (from 44 to 15%), field loading (from 412 to 165 kN·km-1·ha), and the volume of wheel track (from 165 to 67 m3·ha-1). The four-wheel manure spreader of 20 t loading capacity, in comparison to the two-wheel spreader of 10 t loading capacity, was characterized by about twice higher value of field loading index (357 kN·km·ha-1), wheel track loading (204 kN·m-1), and the wheel track volume (110 m3·ha-1). The unitary pressures increased with increasing load capacity, from 97 kN·m-1 in the case of 5 t manure spreader, up to 204 kN·m-1 in case of 20 t spreader.
Źródło:
Problemy Inżynierii Rolniczej; 2012, R. 20, nr 4, 4; 85-93
1231-0093
Pojawia się w:
Problemy Inżynierii Rolniczej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Effect of the Way of Utilization and the Level of Fertilization on the Quality of Leachate Water. Part I. The Concentration of Mineral Components in Leachate Water
Wpływ sposobu użytkowania i poziomu nawożenia na jakość wód odciekowych. Cz. I. Stężenie składników mineralnych w wodach odciekowych
Autorzy:
Kacorzyk, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389214.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
nawożenie
okrywa roślinna gleby
woda
makroskładniki
fertilization
plant coverage of the soil
water
macroelements
Opis:
The investigations were conducted in Czarny Potok on the slope of Jaworzyna Krynicka (650 m above sea level, 20o5532 E, 49o2451 N). The experimental field was located on the brown, acid soil of the loamy sand granulometric composition, characterized with medium potassium concentration and very poor in phosphorus. Three different parts, as regards plant coverage, were distinguished in the experimental area: the grassland, the arable land and the forest. Analysing the monthly course, higher ammonia and nitrate nitrogen concentration could be noticed during the autumn, when the vegetation process is inhibited and the nitrate uptake less intensive. The phosphorus level in water was very low and ranged from several to a few dozen hundredth part of mg dm–3. When potassium, calcium and magnesium content in leachate water is taken into consideration it can be stated that it is affected by the amount of rainfall. The calcium and magnesium level in leachate water during the summer months is also influenced by the more intensive nitrification. Hydrogen ions from the sorptive complex displace the calcium and magnesium ions, which are transported with the rain water deep into the soil profile. Leachate waters from the particular variants differed as regards nitrate nitrogen, potassium, calcium and magnesium content. The highest level of these components was observed for leachate water from the arable land and from the forest.
Badania prowadzono w Czarnym Potoku u podnóża Jaworzyny Krynickiej (650 m n.p.m., 20o5534 E, 49o2435 N). Na polu doświadczalnym występowała gleba brunatna o składzie granulometrycznym piasku gliniastego. Była to gleba kwaśna, średnio zasobna w potas, a bardzo uboga w fosfor. Na terenie doświadczalnym wydzielono trzy części (różniące się okrywą rooelinną gleby): użytek zielony, grunt orny i las. Analizując przebieg miesięczny, można zauważyć większe stężenie azotu amonowego i azotanowego w miesiącach jesiennych, kiedy to proces wegetacji zostaje zahamowany, więc i pobieranie azotanów jest mało intensywne. Zawartość fosforu w wodzie była bardzo niska i kształtowała się na poziomie kilku lub kilkunastu setnych częoeci mg dm–3. Oceniając stężenie potasu, wapnia i magnezu w wodzie odciekowej można stwierdzić, iż zależy ono od ilości opadów atmosferycznych. Na zawartość wapnia i magnezu w wodzie odciekowej w miesiącach letnich ma wpływ również nitryfikacja nasilona w tym okresie. Jony wodorowe wypierają z kompleksu sorpcyjnego jony wapnia i magnezu i przemieszczają je z wodami opadowymi w głąb profilu glebowego. Wody odciekowe z poszczególnych wariantów znacznie się różniły pod względem zwartości azotu azotanowego, potasu wapnia i magnezu. Najwięcej tych składników zawierały wody odciekowe z gruntu ornego i lasu.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 8; 1033-1040
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies