Temat: artykuł - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Prawdziwa solidarność zamiast deklaratywnej przyjaźni : polskie protesty przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 r.
Polskie protesty przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 r.
Autorzy:: Majchrzak, Grzegorz (1969- )
Powiązania:: Pamięć i Sprawiedliwość 2020, nr 1, s. 141-171
Współwytwórcy:: Biuro Badań Historycznych (Instytut Pamięci Narodowej) oth
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Praska wiosna (1968)
Protest społeczny
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma naukowego
Opis:: Artykuł przedstawia jak wielu Polaków nie tylko czynami ale i słowami okazali swoją niechęć do popracia tzw. "bratniej pomocy" inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w sierpniu 1968 roku.
Bibliografia na stronach 168-169.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Różne, ale podobne
Autorzy:: Kula, Marcin (1943- ).
Powiązania:: Mówią Wieki 2021, nr 5, s. 40-43
Data publikacji:: 2021
Tematy:: Gospodarka
Stosunki dyplomatyczne
Polityka międzynarodowa
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:: Tematem artykułu jest podobieństwo gospodarek Polski i Brazylii na przełomie XVI i XVII wieku. Porównywanie dróg rozwojowych Brazylii i Polski może zdawać się osobliwe, biorąc pod uwagę różnice między krajami. Autor jednak stwierdza, że oceniając przez pryzmat historii gospodarczej oba kraje, można stwierdzić, iż odgrywały podobną rolę w światowym podziale pracy. Współcześnie oba kraje w tym samym czasie (lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte) zaczęły się demokratyzować, odchodząc od gospodarki opartej na molochach produkcyjnych, obiektach dumy narodowej, kosztownych i mało wydajnych.
Fotografie.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Bałtycki bastion : koncepcje obrony Gotlandii w czasie zimnej wojny
Koncepcje obrony Gotlandii w czasie zimnej wojny
Autorzy:: Kubiak, Krzysztof (1967- )
Powiązania:: Biuletyn Historyczny / Muzeum Marynarki Wojennej 2021, nr 36, s. 11-42
Współwytwórcy:: Uniwersytet Jana Kochanowskiego (Kielce)
Data publikacji:: 2021
Tematy:: Strategia
Zimna wojna
Artykuł monograficzny
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma naukowego
Opis:: Artykuł omawia problematykę obrony szwedzkiej wyspy Gotlandii w czasie zimnej wojny. Autor artykułu przedstawia opracowania i publikacje szwedzkie, na podstawie których dokonano analizy ekspozycji w muzeach wojskowych na Gotlandii i w Vaxhilm.
Bibliografia, netografia na stronach 41-42.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Korona i buławy : czyli o władzy hetmańskiej w XVII stuleciu
Autorzy:: Gawron, Przemysław (1976- ).
Powiązania:: Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 6-9
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Hetmani
Władcy
Wojsko
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:: Artykuł dotyczy uprawnień i obowiązków hetmana w Rzeczypospolitej Polskiej w XVII stuleciu. Relacje hetmana z monarchą, z sejmem, sądami czy Trybunałem Koronnym określały pozycję jego urzędu. W XVI wieku próbowano rozdzielić dowodzenie armią w polu od zarządzania zmianami w organizacji wojska. Jednak kolejni hetmani Jan Tarnowski, Mikołaj Sieniawski czy Jan Zamojski skutecznie w praktyce łączyli te funkcje i taki kształt urzędu hetmana pozostał. Znaczenie urzędu hetmana wzrosło od 1581 roku, gdy Jan Zamojski otrzymał buławę dożywotnio. Od tego momentu wszyscy kolejni hetmani koronni i litewscy pełnili tę funkcję do śmierci. Nadal jednak król miał możliwości oddziaływania na armię przez listy zaciągowe zwane przypowiednimi. W ten sposób wprowadzał swoich zaufanych ludzi do armii. Władca mógł też odmówić wydania hetmanowi listu przypowiedniego dla wskazanej przez hetmana osoby, co zmuszało hetmana do dokonania zaciągu na własny koszt. Monarcha miał też wpływ na organizację wojsk, tworząc tzw. gwardię komputową. Regimenty tego typu, podległe królowi pojawiły się za panowania Wazów. Nominalnie gwardia komputowa podlegała hetmanowi, ale często to król decydował o jej wykorzystaniu.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Kryptonim „Wrota” - kontrwywiad PRL wobec działalności Ambasady Rumunii w Warszawie w latach 1967-1971
Autorzy:: Durka, Jarosław (1970- )
Powiązania:: Pamięć i Sprawiedliwość 2020, nr 1, s. 493-511
Współwytwórcy:: Uniwersytet Opolski oth
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Kontrwywiad polski
Służba zagraniczna rumuńska
Wywiad polski
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma naukowego
Opis:: Artykuł przedstawia okoliczności i przebieg działań wywiadowczych i kontrwywiadowczych służb specjalnych PRL przeciwko ambasadzie Rumunii w Warszawie. Operacja działała pod kryptonimem „Wrota”. Opisuje cele, środki i agentów biorących udział w operacji. W artykule zawarta została również rumuńska aktywność wywiadowcza.
Przypisy.
Bibliografia na stronach 507-509.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Pamięć o hetmanie
Autorzy:: Kalwat, Wojciech.
Powiązania:: Mówią Wieki 2021, nr 1, s. 50-53
Data publikacji:: 2021
Tematy:: Żółkiewski, Stanisław (1547-1620)
Dowódcy
Politycy
Upamiętnianie
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:: Polityk, literat, mecenas kultury, doskonały wódz, wzór ojca i męża oraz świetny gospodarz i bohater, który zginął w obronie ojczyzny, tak w pamięci potomnych zapisał się hetman Stanisław Żółkiewski. Cecora, bitwa pod Bukowem i Rewlem, Kłuszyn, zdobycie Moskwy – to miejsca, gdzie odznaczył się rozwagą i męstwem. W 1758 roku postać hetmana przypomniał Wacław Rzewuski w dramacie „Żółkiewski”, potem Julian Ursyn Niemcewicz w „Dumie o Żółkiewskim” i w 1816 roku w „Śpiewach historycznych”. W czas rozbiorów postać hetmana Żółkiewskiego była wspomnieniem wielkości Rzeczypospolitej.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Jak Polacy stany nadzwyczajne stosowali
Autorzy:: Hac, Piotr.
Powiązania:: Mówią Wieki 2021, nr 1, s. 36-39
Data publikacji:: 2021
Tematy:: Stany nadzwyczajne
Stan wyjątkowy
Stan wojenny (prawo)
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:: W artykule omówiono rodzaje stanów nadzwyczajnych oraz zasady ich wprowadzania w Polsce w ciągu ostatnich 100 lat. W konstytucji uchwalonej w 1919 roku zapisano możliwość zastosowania dwóch stanów nadzwyczajnych: wojennego i wyjątkowego. W Polsce stosowanie stanów nadzwyczajnych wprowadzili zaborcy. Przyjęte ponownie dwa rodzaje stanów nadzwyczajnych w 1921 roku stabilizowały prawa obywatelskie. W maju 1922 roku, po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza, wprowadzono w Warszawie stan wyjątkowy. W maju 1926 po rozpoczęciu przez Józefa Piłsudskiego zamachu stanu, premier Witos w części kraju wprowadził zawieszenie praw obywatelskich. W 1939 roku wobec zagrożenia wojną w Polsce znowelizowano przepisy i w czerwcu tego roku przyjęto nową ustawę o stanie wojennym. Po wybuchu wojny wprowadzono stan wojenny, a premier Sławoj-Składkowski ogłosił stan wyjątkowy. W Polsce Ludowej w konstytucji z 1952 roku znalazł się przepis o stanie wojennym, który można było wprowadzić ze względu na obronność lub bezpieczeństwo państwa. W 1980 w resorcie spraw wewnętrznych podjęto prace nad koncepcją stanu wojennego, ale ogłoszony rok później dekret o stanie wojennym kopiował niektóre rozwiązania z przepisów nadzwyczajnych uchwalonych przed II wojną. W 1983 wprowadzono instytucję stanu wyjątkowego, m.in. spowodowanego klęską żywiołową. W dziś obowiązującej konstytucji przyjęto cały rozdział poświęcony trzem stanom nadzwyczajnym.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Epoka wojen
Autorzy:: Kroll, Piotr (1971- ).
Powiązania:: Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 14-18
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Wojsko kwarciane
Bitwy
Finanse
Sztuka wojenna
Wojsko
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:: Tematem artykułu jest armia polowa, a potem wojsko kwarciane broniące granic i bezpieczeństwo mieszkańców Rzeczpospolitej w XVI i XVII wieku. W ciągu dwustu lat polsko-litewskie państwo atakowali Krzyżacy, Szwecja, Moskwa, Turcja i Tatarzy. Stała armia, jaką dowodzili hetmani w tych wojnach, nie przekraczała 5 tysięcy żołnierzy. W razie konieczności wspierały je prywatne wojska magnackie, pospolite ruszenie szlachty, Kozacy rejestrowi i tzw. dodatkowe zaciągi do armii królewskiej (maksymalnie do 50 tysięcy) rozpuszczane po zakończeniu wojny. Każdy zaciąg i podatki uchwalał sejm, a koszty utrzymania wojska np. w 1651 przekroczyły 6 mln złotych. Było to wielkie obciążenie budżetu państwa i stało się powodem zalegania z wypłatą żołdu. Często nieopłaceni żołnierzy odmawiali służby lub zawiązywali konfederację wojskową, żądając wypłaty i grabiąc dobra królewskie czy prywatne. W czasie potopu szwedzkiego żołnierze służyli na kredyt, żywiąc się kosztem ludności cywilnej, a dług uregulowano dopiero w 1663 roku (24 mln zł). Mimo trudności Polacy odnosili wielkie zwycięstwa – np. w 1605 roku w bitwie pod Kircholmem ze Szwedami, w 1610 roku w bitwie pod Kłuszynem z armią moskiewską, w bitwie z Tatarami pod Ochmatowem w 1644 roku, czy w 1660 roku w kampanii cudnowskiej, pokonując moskiewsko-kozacką armię Wasyla Szeremietiewa. Do perfekcji doprowadzono wtedy umiejętność współdziałania jazdy, artylerii i piechoty w dążeniu do szybkiego zniszczenia wojsk przeciwnika. Tak narodziła się staropolska sztuka wojenna.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Aparat kontroli wewnętrznej zwalczający przestępczość w Milicji Obywatelskiej (1945-1990)
Autorzy:: Pączek, Tomasz (1965- ).
Powiązania:: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989 2018, nr 1, s. 219-242
Data publikacji:: 2018
Tematy:: Milicja Obywatelska (MO)
Kontrola wewnętrzna
Milicja
Przestępczość
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma naukowego
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Egzulanci w Rzeczypospolitej
Autorzy:: Gawron, Przemysław (1976- ).
Powiązania:: Mówią Wieki 2021, nr 12, s. 22-25
Data publikacji:: 2021
Tematy:: Wojna
Granice
Straty wojenne
Majątki ziemskie
Szlachta
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:: Tematem artykułu są egzulanci – szlachta wygnana ze swoich dóbr w wyniku wojen i utraty tych ziem przez Rzeczpospolitą. Uciekinierzy z Zadnieprza oraz województw kijowskiego i bracławskiego pojawili się w Polsce wiosną 1648 roku, gdy wybuchło powstanie kozackie Chmielnickiego. Później uciekinierzy z Wielkiego Księstwa Litewskiego z ziem Smoleńszczyzny, powiatu starodubowskiego i orszańskiego oraz województw połockiego i mińskiego w 1654 roku. Duża część pokrzywdzonej szlachty otrzymywała nadania królewskie, część egzulantów szukała zatrudnienia w wojsku koronnym, w sądownictwie lub dyplomacji. W 1667 roku król Jan Kazimierz w efekcie porozumienia z carem wywalczył dla pokrzywdzonej szlachty 750 tysięcy zł tytułem odszkodowania. Za kolejnego króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego rozwiązano kwestie roszczeń finansowych wysuwanych przez szlachtę, która utraciła majątki we wschodnich województwach Rzeczypospolitej.
Ilustracje.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Flota Bałtycka a.d. 2020
Autorzy:: Kwasek, Tomasz.
Powiązania:: Morze Statki i Okręty 2020, nr 11/12, s. 23-31
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Marynarka wojenna
Artykuł z czasopisma fachowego
Artykuł z czasopisma historycznego
Opis:: Artykuł przedstawia historię i organizację Floty Bałtyckiej, począwszy od 1991 roku. Autor opisuje zmiany w systemie dowodzenia, w tym także konsolidacji potencjału militarnego. Dowództwu Floty Bałtyckiej podporządkowane zostały jednostki floty, lotnictwo, siły obrony powietrznej oraz wojska brzegowe i jednostki komponentu lądowego.
Fotografie.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Religia, język, naród, klasa
Autorzy:: Skrzypek, Miłosz.
Powiązania:: Mówią Wieki 2020, nr 9, s. 85-88
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Tożsamość narodowa
Ślązacy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł problemowy
Opis:: Artykuł przedstawia kształtowanie się tożsamości narodowej ludności Górnego Śląska. Opisano rosnącą dominację Prus i ich rolę w zjednoczeniu Niemiec, przy jednoczesnym wzroście pozycji języka niemieckiego, także na Śląsku. Opisano rosnącą germanizację tego regionu, swoistą walkę władz Prus z polskim Kościołem Katolickim oraz odpowiedź Polaków na postępującą germanizację. Podsumowano, iż pomimo trudności zjednoczenia polskiej grupy etnicznej na Górnym Śląsku cały czas ono postępowało.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Jaka piękna katastrofa
Autorzy:: Czarnecki, Łukasz.
Powiązania:: Mówią Wieki 2020, nr 7, s. 47-50
Data publikacji:: 2020
Tematy:: Polityka
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł problemowy
Opis:: Artykuł omawia rywalizację o wpływy między Wielką Brytanią, a Rosją w Azji Środkowej. Autor omawia rosyjskie i brytyjskie działania w Afganistanie (tzw. wielka grę), wraz ze wsparciem Kompanii Wschodnioindyjskiej, brytyjską okupację Afganistanu od 1839 roku oraz afgańskie powstanie w 1841. Opisano przebieg powstania, którego skutkiem było wycofanie się z Afganistanu wojsk brytyjskich do Dżalalabadu, gdzie wpadli w pułapkę. Przeżył tylko jeden Brytyjczyk. To natomiast wywołało odwet brytyjski w postaci Armii Zemsty, która zniszczyła i obrabowała Kabul. Autor stwierdza, że po tych wydarzeniach Afganistan nigdy już nie odzyskał dawnego znaczenia na arenie międzynarodowej.
Dostawca treści:: Bibliografia CBW