Jak Polacy stany nadzwyczajne stosowali

W artykule omówiono rodzaje stanów nadzwyczajnych oraz zasady ich wprowadzania w Polsce w ciągu ostatnich 100 lat. W konstytucji uchwalonej w 1919 roku zapisano możliwość zastosowania dwóch stanów nadzwyczajnych: wojennego i wyjątkowego. W Polsce stosowanie stanów nadzwyczajnych wprowadzili zaborcy. Przyjęte ponownie dwa rodzaje stanów nadzwyczajnych w 1921 roku stabilizowały prawa obywatelskie. W maju 1922 roku, po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza, wprowadzono w Warszawie stan wyjątkowy. W maju 1926 po rozpoczęciu przez Józefa Piłsudskiego zamachu stanu, premier Witos w części kraju wprowadził zawieszenie praw obywatelskich. W 1939 roku wobec zagrożenia wojną w Polsce znowelizowano przepisy i w czerwcu tego roku przyjęto nową ustawę o stanie wojennym. Po wybuchu wojny wprowadzono stan wojenny, a premier Sławoj-Składkowski ogłosił stan wyjątkowy. W Polsce Ludowej w konstytucji z 1952 roku znalazł się przepis o stanie wojennym, który można było wprowadzić ze względu na obronność lub bezpieczeństwo państwa. W 1980 w resorcie spraw wewnętrznych podjęto prace nad koncepcją stanu wojennego, ale ogłoszony rok później dekret o stanie wojennym kopiował niektóre rozwiązania z przepisów nadzwyczajnych uchwalonych przed II wojną. W 1983 wprowadzono instytucję stanu wyjątkowego, m.in. spowodowanego klęską żywiołową. W dziś obowiązującej konstytucji przyjęto cały rozdział poświęcony trzem stanom nadzwyczajnym.