Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "substancje" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Zmiany frakcji ChZT ścieków komunalnych podczas beztlenowego oczyszczania
COD fractions changes of municipal sewage during anaerobic treatment
Autorzy:
Przywara, L.
Adamus, A.
Kuglarz, M.
Grübel, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126859.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
frakcje ChZT
oczyszczanie beztlenowe
substancje biodegradowalne
substancje niebiodegradowalne
COD fractions
anaerobic treatment
biodegradable matter
non-biodegradable matter
Opis:
Optymalizacja procesów biologicznego oczyszczania ścieków wymaga coraz więcej informacji dotyczących składu oczyszczanych ścieków. W celu scharakteryzowania zawartości substancji organicznej w trakcie oczyszczania ścieków komunalnych czy przemysłowych stosuje się powszechnie biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT), chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT), ogólny węgiel organiczny (OWO). Szczegółowa charakterystyka substancji organicznych w ściekach może być osiągnięta przez wyznaczenie frakcji ChZT. Celem badań było wyznaczenie frakcji ChZT oraz ich zmiany w ściekach komunalnych podczas beztlenowego oczyszczania. Efektem zastosowanego beztlenowego procesu oczyszczania ścieków komunalnych była zmiana udziału poszczególnych frakcji ChZT: obniżenie udziału frakcji substancji biologicznie rozkładalnych z 57,0 do 46,4% całkowitego ChZT oraz wzrost udziału związków biologicznie nierozkładalnych z 43,0 do 53,6% całkowitego ChZT dla ścieków z oczyszczalni A oraz obniżenie udziału frakcji substancji biologicznie rozkładalnych z 54,2 do 42,0% całkowitego ChZT oraz wzrost udziału związków biologicznie nierozkładalnych z 45,8 do 58,0% całkowitego ChZT dla ścieków z oczyszczalni B.
The optimization of sewage treatment biological processes requires increasing amount of information concerning the composition of treated sewage. Biological oxygen demand (BOD), chemical oxygen demand (COD) and total organic carbon (TOC) are traditionally used to characterize organic matter in wastewater. Detailed characteristics of organic substances in wastewater can be achieved by determining COD fractions. The aim of this study was to determine COD fractions, and their changes in the municipal sewage during anaerobic treatment. The effect of anaerobic treatment of municipal sewage was the change of COD fractions share, i.e.: decrease in the proportion of biodegradable fraction from 57 to 46% of the total COD and increase in the proportion of biologically decomposable fraction from 43 to 54% of the total COD for wastewater treatment plant A. For wastewater treatment plant B, decrease in the proportion of biodegradable fraction from 54 to 42% of the total COD and increase in the proportion of biologically decomposable fraction from 46 to 58% of the total COD, occur or was observed.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2017, 11, 1; 259-268
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena skuteczności usuwania wybranych substancji aktywnych biologicznie w procesie nanofiltracji
Effectivness of removal of selected biologically active micropollutants in nanofiltration
Autorzy:
Kamińska, G.
Dudziak, M.
Bohdziewicz, J.
Kudlek, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126779.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
substancje aktywne biologicznie
nanofiltracja
nanofiltration
biologically active compounds
Opis:
W pracy podjęto badania nad oceną skuteczności usuwania pięciu różnych związków należących do grupy substancji aktywnych biologicznie, tj. benzo(a)pirenu (BaP), antracenu (ANT), diklofenaku (DCL), pentachlorofenolu (PCP) i oktylofenolu (OP), w procesie nanofiltracji. Przedmiotem badań były modelowe roztwory tych substancji o stężeniu 500 μg/dm3, wykonane na bazie wody zdejonizowanej. Uzyskane wyniki badań porównano pod kątem skuteczności usuwania wybranych związków z syntetycznych i rzeczywistych odpływów z komunalnej oczyszczalni ścieków. Wykazano, że na skuteczność procesu nanofiltracji istotny wpływ ma rodzaj membrany nanofiltracyjnej, właściwości fizykochemiczne usuwanych związków, jak również rodzaj matrycy środowiskowej poddawanej oczyszczaniu. Najwyższą efektywność usuwania zaobserwowano dla benzopirenu w trakcie nanofiltracji wody zdejonizowanej. Współczynniki retencji wynosiły wówczas od 99,82 do 99,94%, co oznacza praktycznie jego całkowite usunięcie. Z kolei dla pozostałych związków z wyjątkiem oktylofenolu zaobserwowano odwrotną tendencję, wyższe współczynniki retencji uzyskano, gdy filtrowanym medium były ścieki syntetyczne lub rzeczywiste. Przeprowadzone badania udokumentowały złożony mechanizm separacji małocząsteczkowych mikrozanieczyszczeń organicznych w procesie nanofiltracji wynikający m.in. z oddziaływań międzycząsteczkowych, efektu sitowego, jak również adsorpcji.
This study addressed the removal efficiency of five different compounds classified as biologically active compounds ie benzo(a)pyrene (BaP), anthracene (ANT), diclofenac (DCL), pentachlorophenol (PCP), octylphenol (OP) in nanofiltration. They were removed from deionized water solution of 500 μg/dm3 and comparatively from synthetic and municipal effluent. It was found that the efficiency of the nanofiltration depends significantly both on type of membrane and the environmental matrix and physic-chemical properties of the compounds present in the treated waste feed. The highest retention was observed for benzo(a)pyrene removed from deionized water. In this case, the retention of BaP varied from 99.82 do 99.94%. For other compounds (excluding octylphenol) we observed an inverse trend, higher retention degrees were obtained when the synthetic or real effluent were filtered. Studies documented a complex mechanism of separation of low molecular weight organic micropollutants in nanofiltration, which could be a result of intermolecular interactions, sieve effect and adsorption.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2016, 10, 1; 155-164
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Possibilities of using compost as oil derivatives sorbent in simulated conditions
Możliwości zastosowania kompostu jako sorbentu ropopochodnych w warunkach symulowanych
Autorzy:
Ciesielczuk, T.
Rosik-Dulewska, C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126283.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
compost
petroleum substances
sorption
kompost
substancje ropopochodne
sorpcja
Opis:
Mineral oil products show a multisided negative impact not only on the environment but also to human beings. Oil products leaks are the result of traffic accidents and work done while handling fuels and lubricants. One method of limiting the spread of these substances is using sorbents. From a practical point of view the absorption rate of the sorbent is important, because it significantly determines the degree to limit their environmental impact. The tests of the ability to absorb gasoline and diesel were carried out on the reference surface - the glass and the actual surface - asphalt (asphalt specimen was taken from the so-called wearing course of a roadway lane). The rate of absorption was estimated on the basis of the test images that were automatically taken at intervals of 5 seconds. The study was conducted for commercial sorbents and compost from municipal waste. The study was conducted for the air-dry material and the humidity of 20, 30 and 40%. The best results were obtained with compost from mixed waste, and the worst for commercial organic sorbent. There were also no apparent effects of high humidity on the absorption rate of petroleum products. Thus, increased to 20% moisture of sorbent does not disqualify it from using it in practice. Only 40% moisture content lead to high decrease of sorption properties. On the basis of the research it was found that compost from municipal waste can be used to replace expensive commercial sorbents currently used both in professional rescue operations and in household use.
Produkty przerobu ropy naftowej wykazują wielokierunkowe negatywne oddziaływanie nie tylko na środowisko, ale także na człowieka. W wyniku katastrof w ruchu lądowym lub prac związanych z przeładunkiem paliw i smarów dochodzi do wylewów produktów naftowych. Jedną z metod ograniczających rozprzestrzenianie się tych substancji jest zastosowanie sorbentów. Z praktycznego punktu widzenia istotna jest szybkość pochłaniania substancji ropopochodnych przez sorbent, co w znaczący sposób determinuje stopień ograniczenia ich szkodliwego oddziaływania na środowisko. Doświadczenia zdolności pochłaniania benzyny oraz oleju napędowego przeprowadzono na powierzchni wzorcowej - szklanej oraz powierzchni rzeczywistej - asfaltowej (próbkę asfaltu pobrano z tzw. warstwy ścieralnej pasa drogowego). Szybkość pochłaniania oszacowano na podstawie zdjęć testowych wykonywanych automatycznie w interwale co 5 sekund. Badania przeprowadzono dla sorbentów komercyjnych oraz kompostów z odpadów komunalnych. Badania prowadzono dla materiałów powietrznie suchych oraz o wilgotności wynoszącej 20, 30 i 40%. Najlepsze wyniki uzyskano dla kompostu z odpadów zmieszanych, a najgorsze dla komercyjnego sorbentu organicznego. Nie zanotowano także wyraźnego wpływu podwyższonej wilgotności na szybkość pochłaniania produktów naftowych. Zatem podwyższona do 20% wilgotność sorbentu nie dyskwalifikuje go z zastosowania w praktyce. Dopiero wilgotność na poziomie 40% znacznie obniża właściwości sorpcyjne badanych materiałów. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, iż komposty z odpadów komunalnych mogą z powodzeniem zastąpić drogie sorbenty komercyjne stosowane obecnie zarówno w czasie akcji ratowniczych, jak i w warunkach domowych.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 1; 21-29
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ związków ropopochodnych na zawartość wybranych makroelementów w roślinach bobu (Vicia faba L.)
Effect of oil derivatives on the content of selected macroelements in plants of Vicia faba L.
Autorzy:
Rusin, M.
Gospodarek, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127069.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
substancje ropopochodne
bioremediacja
składniki pokarmowe
oil derivatives
bioremediation
nutrients
Opis:
W dobie silnego rozwoju przemysłu, motoryzacji, rozbudowy szlaków komunikacyjnych i sieci dystrybutorów paliw coraz częściej dochodzi do skażenia środowiska substancjami ropopochodnymi. Związki te, przedostając się do gleby, niszczą jej strukturę, zaburzają gospodarkę powietrzno-wodną, modyfikują właściwości fizykochemiczne, naruszają równowagę biologiczną oraz negatywnie oddziałują na wzrost i rozwój roślin uprawnych. Celem przeprowadzonych badań było określenie oddziaływania benzyny, przepracowanego oleju silnikowego oraz oleju napędowego na zawartość wybranych składników pokarmowych (azotu, fosforu i potasu) w liściach i korzeniach bobu (Vicia faba L.). Dodatkowo określono oddziaływanie procesu bioremediacji na wyżej wymienione cechy. Doświadczenie polowe zostało przeprowadzone w 2013 roku na obszarze nieużytków rolnych w Mydlnikach, położonych niedaleko Krakowa. Jest to obszar, który w 2010 roku został sztucznie zanieczyszczony substancjami ropopochodnymi w ilości 6000 mg na kg s.m. gleby. Połowa z obiektów została poddana procesowi bioremediacji. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że wszystkie zastosowane substancje ropopochodne przyczyniły się do spadku zawartości azotu w liściach i korzeniach, ale z drugiej strony spowodowały wzrost zawartości potasu i fosforu w liściach roślin. Zastosowanie biopreparatu powodowało najczęściej wzrost zawartości wszystkich analizowanych składników pokarmowych w liściach roślin, z kolei w przypadku korzeni bioremediacja wykazywała zmienne oddziaływanie.
In the era of fast growth of industry, automotive, transport routes and the development of a network of fuel distributors environmental contamination with oil derivatives is more frequent. These compounds getting into the soil destroy its structure, cause air-water management disruption, modify the physico-chemical properties, affect the biological balance and have a negative impact on the growth and development of crops. The aim of this study was to determine the effect of petrol, engine oil and diesel oil on the content of selected nutrients (nitrogen, phosphorus and potassium) in the leaves and roots of broad bean (Vicia faba L.). In addition, the effect of bioremediation in the above-mentioned characteristics was determined. The field experiment was carried out in the wastelands in Mydlniki, near Krakow in 2013. It is the area that was artificially contaminated with oil derivatives in amount of 6000 mg/kg of dry soil in 2010. Half of the objects have undergone a process of bioremediation. The results of the experiment showed that all used oil derivatives contributed to the decrease of nitrogen content in the leaves and roots, but on the other hand, caused an increase of potassium and phosphorus content in the leaves of plants. The use of biopreparation most often caused an increase in the content of all analyzed nutrients in the leaves of plants while in the case of roots bioremediation showed a variable effect.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 2; 729-735
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Concentration of selected priority substances in Klodnica River catchments
Zawartość wybranych substancji priorytetowych w zlewni Rzeki Klodnicy
Autorzy:
Nowak, B.
Fulara, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125953.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
priority substances
river catchments
screening study
substancje priorytetowe
zlewnia rzeczna
badania screeningowe
Opis:
Results of research on concentration of selected priority substances in Klodnica River catchments were presented. To the research were chosen following priority substances: cadmium, mercury, anthracene, benzo[a]pyrene, benzo[k]fluoranthene, benzo[b]fluoranthene, benzo[g,h,i]perylene and indeno[1,2,3-c,d]pyrene. Mercury was determed with the method of cold vapour atomic absorption spectrometry (CV AAS) using RA-915+ analyzer with RP-91 attachment produced by Lumex. Cadmium was determed with the method of direct electrothermal atomic absorption (ET AAS) using AAnalyst 600 appliance produced by Perkin Elmer. PAHs were analysed with high-performance liquid chromatography method with fluorescence detection (HPLC-FLD) using liquid chromatographHP 1050 produced by Hewlett Packard. The results of the research were compared with allowable concentration of priority substances in surface waters included in the proposal of UE concerning Environmental Quality Standards, and with requirements of the Polish legislation as the values determining water state indicators.
Przedstawiono wyniki badań zawartości wybranych substancji priorytetowych w zlewni rzeki Kłodnicy. Do badań wybrane zostały następujące substancje priorytetowe: kadm, rtęć, antracen, benzo[a]piren, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, benzo[g,h,i]perylen, indeno[1,2,3-c,d]piren. Rtęć oznaczana była techniką zimnych par absorpcyjnej spektrometrii atomowej (CV AAS) za pomocą analizatora RA-915+ z przystawką RP-91 firmy Lumex, kadm oznaczano metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją próbki (ET AAS) za pomocą urządzenia AAnalyst 600 firmy PerkinElmer, WWA analizowano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną (HPLC-FLD) przy użyciu chromatografu cieczowego HP 1050 firmy Hewlett Packard. Otrzymane wyniki badań porównano z dopuszczalnymi stężeniami substancji priorytetowych w wodach powierzchniowych zawartych w propozycji Unii Europejskiej dotyczących standardów jakości środowiska - Environmental Quality Standards (EQS) oraz z wymaganiami określanymi przez polskie prawodawstwo jako wartości graniczne chemicznych wskaźników jakości wód.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2009, 3, 2; 347-354
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie komponentów nawozowych do ekstrakcji substancji humusowych
Use of fertilizer components for extraction of humic substances
Autorzy:
Huculak-Mączka, Marta
Nieweś, Dominik
Braun-Giwerska, Magdalena
Porwoł, Marta
Marecka, Kinga
Hoffmann, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126131.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
komponenty nawozowe
substancje humusowe
ekstrakcja
torf
fertilizer components
humic substances
extraction
peat
Opis:
Coraz częstsze wykorzystywanie substancji humusowych w rolnictwie, kosmetyce, suplementach diety i innych gałęziach przemysłu wymusza opracowanie najbardziej wydatnych metod pozyskiwania tych związków organicznych. Ich zawartość w gruntach rolnych jest istotnym elementem gwarantującym urodzajność gleb. Okazuje się bowiem, że stosowanie wyłącznie nawozów mineralnych na gruntach o niskiej zawartości substancji humusowych może być niewystarczające do uzyskania satysfakcjonujących plonów. Z uwagi na zasadność wzbogacania gleb w związki humusowe interesujące wydaje się uzyskanie preparatów zawierających nie tylko te organiczne struktury, ale też podstawowe makroelementy wykorzystywane przez rośliny. Przeprowadzono badania nad skutecznością ekstrakcji substancji humusowych z torfu z użyciem roztworów podstawowych składników odżywczych (NPK). Celem badań było określenie wydajności pozyskiwania frakcji kwasów huminowych z torfu, pochodzącego z północnej części Polski, w zależności od temperatury, czasu prowadzenia procesu, a także stężenia zastosowanego ekstrahenta. Modyfikacja metody zaproponowanej przez IHSS pozwala na wzbogacenie substancji humusowych w składniki nawozowe już na etapie technologii ich wytwarzania, jednocześnie eliminując wprowadzanie do gleb związków sodu i chloru.
The increasing use of humic substances (HS) in agriculture, cosmetics, dietary supplements and other industries enforce using new methods of humic substances obtaining. The amount of HS in soils have an important role of their fertility. Using only mineral fertilizers for soils with low content of humic substances may be not sufficient for high yield obtaining. Due to the soils improvement with humic substances it is preferable to obtain soils improvers, that have not only humic substances but also fertilizers components. Studies about humic substances extraction using some fertilizers components solutions (NPK solutions) as extractants were done. The aim of that studies was to determine the efficiency of humic acids (HAs) extraction from peat, that was mined in the north Poland. Dependencies between efficiency of HAs obtaining and process parameters were defined. Using modification for the IHSS method of humic acids obtaining allows add fertilizers nutrients into humic substances extract at the stage of HS extraction. Due to that it is also possible to limit sodium and chlorine components introduced into the environment.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2020, 14, 1; 89-95
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Surface Water Polluted with Petroleum-Derivative Substances in Podlasie Region
Zanieczyszczenie wody powierzchniowej substancjami ropopochodnymi na Podlasiu
Autorzy:
Piekutin, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389036.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
woda powierzchniowa
substancje ropopochodne
transport
surface water
petroleum-derivative substances
motorization
Opis:
Subject of this work is to reveal the occurrence of petroleum-derivatives substances in surface water in Podlasie. Water samples were taken in test points localized on rivers cut by varied amount of traffic routes and roads with different surface quality. In water was determined: total suspension, CODMn, chlorides, sum of petroleum hydrocarbons, mineral oil index and lead. The result of conducted research in water samples was content of petroleum-derivative substances expressed in mineral oil index and sum of hydrocarbons, lead and chlorides, high concentration of easily decomposable substances and variable suspension value. Presented material indicates problem’s seriousness and proves necessity of making more.
Przedmiotem pracy są substancje ropopochodne w wodach powierzchniowych Podlasia. Próbki wody pobierano w punktach zlokalizowanych na rzekach przecinanych przez zróżnicowaną liczbę tras komunikacyjnych o kontrastowym natężeniu ruchu oraz trasy o różnej jakości nawierzchni. W wodzie oznaczano: zawiesinę ogólną, ChZT-Mn, chlorki, sumę węglowodorów ropopochodnych, indeks oleju mineralnego i ołów. W wyniku przeprowadzonych badań w próbkach wody stwierdzono zawartość substancji ropopochodnych wyrażonych poprzez indeks oleju mineralnego i sumę węglowodorów, ołowiu i chlorków, duże stężenie substancji organicznych łatwo rozkładalnych i zmienną zawartość zawiesiny. Przedstawiony materiał sygnalizuje wagę problemu i dowodzi konieczności dalszych, szczegółowych badań w tym zakresie.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 9-10; 1321-1326
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania in ovo nad embriotoksycznością kadmu i poszukiwanie substancji ochronnych
The in ovo study of cadmium embryotoxicity and the search for protectors
Autorzy:
Dżugan, M.
Lis, M.
Hęclik, J.
Lutnicka, H.
Droba, M.
Niedziółka, J. W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125689.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
kadm
embriotoksyczność
model in ovo
substancje ochronne
cadmium
embryotoxicity
in ovo model
protectors
Opis:
Kadm, toksyna środowiskowa o wysokiej zdolności do bioakumulacji i szerokim spektrum działania, stanowi realne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Zastosowanie modelu in ovo w badaniach nad toksycznością kadmu pozwala na ocenę skutków narażenia rozwijających się zarodków kurzych na kadm, a ponadto stwarza idealny scenariusz do poszukiwania jego skutecznych protektorów. Zaletą modelu jest wyeliminowanie wpływów środowiskowych i żywienia, a przede wszystkim dostępność i niskie koszty eksperymentu. Przeprowadzone badania pozwoliły ocenić skutki rosnącej ekspozycji na kadm, wprowadzony do białka jaja w 4. dobie inkubacji (w dawce 0-24 μg Cd/jajo), dla rozwoju zarodków kurzych. Oceniano śmiertelność, wady rozwojowe, a także zmiany biochemiczne w narządach piskląt. Analiza aktywności lizosomalnej N-acetyloglukozaminidazy wykazała, że ekspozycja na kadm prowadzi do uszkodzenia nerek i wątroby piskląt. Stwierdzono, że równoczesne podanie kadmu z antagonistycznym cynkiem lub chelatującym tiolem (w wielokrotnie wyższym stosunku molowym) ogranicza jego embriotoksyczność dla ptaków.
Cadmium (Cd), an environmental toxin with a high bioaccumulation potential and broad spectrum of activity, poses a real threat to human and animal health. The application of in ovo model to cadmium toxicity studies allows to assess the effects of cadmium exposure for developing embryos and creates an ideal scenario for searching effective protectors. The advantage of the model is elimination of environmental influences, nutrition but most of all the availability and low costs of experiment. The study allowed to assess the effects of increasing exposure to cadmium (at a dose of 0-24 μg Cd/egg, injected to egg albumen on 4th day of incubation) for the development of chicken embryos. The mortality and malformations induced by treatment as well as biochemical changes in chicks blood plasma were determined. Based on lysosomal N-acetylglucosaminidase activity it was found that in ovo exposure to cadmium lead to damage of chicks liver and kidney. Moreover, it has been shown that co-administration of antagonistic metals or chelating thiols (in a multiplied molar ratio) effectively reduced the embryotoxicity of cadmium in birds.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 1; 209-216
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Concentration of Selected Priority Substances in Klodnica River Catchment
Zawartość wybranych substancji priorytetowych w zlewni rzeki Kłodnicy
Autorzy:
Nowak, B.
Fulara, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388077.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
substancje priorytetowe
zlewnia rzeczna
badania screeningowe
priority substances
river catchment
screening study
Opis:
The paper presents results of research on concentrations of selected priority substances in the Klodnica River catchment. Two metals were selected: cadmium and mercury, as well as six polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs): anthracene, benzo[a]pyrene, benzo[k]fluoranthene, benzo[b]fluoranthene, benzo[g,h,i]perylene, indeno[1,2,3-cd]pyrene. Mercury was determined with the method of cold vapor atomic absorption spectrometry (CV AAS) using RA-915+ analyzer with RP-91 attachment produced by Lumex. Cadmium was determined with the method of direct electrothermal atomic absorption (ET ASS) using AAnalyst 600 appliance produced by Perkin Elmer. PAHs were analyzed with high-performance liquid chromatography method with fluorescence detection (HPLC-FLD) using liquid chromatograph HP 1050 produced by Hewlett Packard. The research was carried out in 2008 in four measurement campaigns, once every quarter. In all campaigns 28 measurement points, located in the Klodnica River catchment, were examined. The obtained results were compared with permissible concentration values for priority substances in surface waters included in the proposal of the UE concerning Environmental Quality Standards, and with requirements determined by the Polish legislation as limit values of water quality indicators.
Przedstawiono wyniki badań zawartości wybranych substancji priorytetowych w zlewni rzeki Kłodnicy. Do badań wybrane zostały dwa metale: kadm i rtęć oraz szeoeć związków z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA): antracen, benzo[a]piren, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, benzo[g,h,i]perylen, indeno[1,2,3-cd]piren. Rtęć oznaczana była techniką zimnych par absorpcyjnej spektrometrii atomowej (CV AAS) za pomocą analizatora RA-915+ z przystawką RP-91 firmy Lumex, kadm oznaczano metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją próbki (ET AAS) za pomocą urządzenia AAnalyst 600 firmy PerkinElmer, WWA analizowano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną (HPLC–FLD), przy użyciu chromatografu cieczowego Concentration of Selected Priority Substances in Klodnica River Catchment 1449 HP 1050 firmy Hewlett Packard. Badania przeprowadzone zostały w 2008 roku, w czterech sesjach pomiarowych, z częstotliwością raz na kwartał. Łącznie we wszystkich sesjach przebadano dwadzieścia osiem punktów pomiarowych zlokalizowanych w obrębie całej zlewni rzeki Kłodnicy. Otrzymane wyniki badań porównano z dopuszczalnymi stężeniami substancji priorytetowych w wodach powierzchniowych zawartych w propozycji Unii Europejskiej dotyczących standardów jakości środowiska – Environmental Quality Standards (EQS), oraz z wymaganiami określanymi przez polskie prawodawstwo jako wartości graniczne chemicznych wskaźników jakości wód.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 11; 1435-1450
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of biogenic matter balance in municipal wastewater in Jaworzno-Dab WWTP
Analiza bilansu związków biogennych w ściekach komunalnych oczyszczani Jaworzno-Dąb
Autorzy:
Neverova-Dziopak, E.
Preisner, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126737.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
eutrophication
municipal wastewater
biogenic matter
bioavailability of nutrients
eutrofizacja
ścieki komunalne
substancje biogenne
bioprzyswajalność
Opis:
The role of municipal wastewater in the development of eutrophication processes due to high content of nutrients will be increasing correspondingly with economic development. However, treatment technologies do not always provide an effective protection of surface waters against eutrophication. Biogenic substances on their way from the place of their origin to the discharge to water receiver undergo significant transformations. The knowledge about it is essential to understand some theoretical issues and to develop the methods of protection against eutrophication. In recent decades, many countries have introduced an advanced wastewater treatment technologies for increased nutrients removal. However, regardless of the fact that load of biogenic substances was significantly reduced, the substantial successes in preventing of eutrophication processes has failed to achieve. Moreover, as research has shown, wastewater treated in conventional biological technologies can accelerate the process of eutrophication, because it characterized by a high content of mineral forms of nitrogen and phosphorus, which are easily absorbed by aquatic vegetation. European and national requirements in terms of treated wastewater quality discharged into receivers concern the contents of total nitrogen and phosphorus, while the most available to algae are their dissolved inorganic forms. Knowledge about the content of bioavailable forms of nutrients in wastewater discharged into receiver allows to make rational decisions when choosing wastewater treatment technologies, as advanced technologies of deep nutrients removal are an extremely capital-intensive investments. In view of the above considerations the research was undertaken on the content of various forms of nitrogen and phosphorus in municipal wastewater discharged from wastewater treatment plant Jaworzno-Dab, the results of which are presented in this article.
Rola ścieków komunalnych w rozwoju procesów eutrofizacji ze względu na dużą zawartość substancji biogennych będzie wzrastać wraz z rozwojem gospodarczym, a technologie ich oczyszczania nie zawsze zapewniają skuteczną ochronę wód przed eutrofizacją. Substancje eutrofizujące na drodze od miejsca ich powstawania do miejsca zrzutu do odbiornika ulegają znacznym transformacjom, których znajomość jest bardzo istotna do zrozumienia niektórych zagadnień teoretycznych oraz opracowania sposobów ochrony przed eutrofizacją. W ostatnich dziesięcioleciach w wielu państwach wprowadzono zaawansowane technologie oczyszczania ścieków w celu wzmożonego usuwania substancji biogennych. Jednak bez względu na to, że ładunki substancji eutrofizujących znacznie się zmniejszyły, nie udało się osiągnąć znacznych sukcesów w zapobieganiu procesom eutrofizacji. Co więcej, jak pokazały badania, ścieki oczyszczone w konwencjonalnych układach biologicznego oczyszczania przyspieszają procesy eutrofizacji, ponieważ zawierają duże ilości mineralnych form azotu i fosforu, łatwo przyswajalnych przez roślinność wodną. Wymagania europejskie i krajowe w zakresie jakości ścieków oczyszczonych wprowadzanych do odbiorników dotyczą zawartości ogólnego azotu i fosforu, natomiast najbardziej dostępną dla glonów formą tych pierwiastków są ich rozpuszczone nieorganiczne formy. Wiedza o zawartości przyswajalnych form związków biogennych w ściekach, odprowadzanych do wód powierzchniowych, pozwoli na podejmowanie racjonalnych decyzji przy wyborze technologii oczyszczania ścieków, ponieważ zaawansowane technologie głębokiego usuwania substancji biogennych stanowią wyjątkowo kapitałochłonne inwestycje. Mając na uwadze powyższe rozważania, podjęto badania nad strukturą zawartości różnych form azotu i fosforu w ściekach komunalnych odprowadzanych z oczyszczalni ścieków Jaworzno-Dąb, wyniki których przedstawiono w niniejszym artykule.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2016, 10, 2; 463-471
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Concentration of Certain Toxic Substances in Seepage Water in Relation to Distance from Sheepfold
Zawartość niektórych substancji toksycznych w wodach odciekowych w zależności od odległości koszaru owczego
Autorzy:
Kacorzyk, P.
Baran, A.
Kasperczyk, M.
Szewczyk, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/387863.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sheep grazing
sheepfold
seepage water
toxic substances
wypasanie owiec
koszar
wody odciekowe
substancje toksyczne
Opis:
The study was conducted in the mountain terrain on a pasture, where sheep grazing took place. The soil of this area was brown, classified with texture as loamy sand. Prevailing species in the turf were red fescue (Festuca rubra) and common bent-grass (Agrostis capillaris). The aim of the study was to determine levels of toxic substances in water moving downhill out of a sheepfold along a 6º slope. In spring 2009 plastic cylinders 50 cm in length and 3 cm in diameter were inserted vertically into soil: in the pasture above the fold (control object), then inside the fold and beneath its surface as three replications along the slope placed 3 m apart in order to collect seepage water. The farthest migration among the whole of analysed elements was distinctive for nitrogen NH4-N + NO3-N. As regards the other elements, they had the highest concentration in water from within a sheepfold. Their migration out of folding place was minimal. The highest nitrogen N-NO3 + N-NH4 content was found in seepage water from the cylinder fixed into the fold measuring 11.75 mg dm–3 at the first sampling and 9.07 mg dm–3 at the second one. With increasing distance out of the sheepfold this value was decreasing and at 9 m below it was reduced to 6.10 mg dm–3 and 6.76 mg dm–3, respectively, for the two successive samplings.
Badania zrealizowano na pastwisku w rejonie górskim, na którym prowadzono kulturowy wypas owiec. Na tym terenie występowała gleba brunatna o składzie granulometrycznym piasku gliniastego. Dominującymi gatunkami w runi były kostrzewa czerwona (Festuca rubra) i mietlica pospolita (Agrostis capillaris). Celem badań było określenie poziomu substancji toksycznych w wodzie przemieszczającej się z koszaru owczego wzdłuż stoku o nachyleniu 6o. Wiosną 2009 r. na pastwisku powyżej koszaru (obiekt kontrolny), na powierzchni koszarowanej i w trzech punktach poniżej koszaru, w odległościach co 3 m, umieszczono pionowo w glebie plastikowe cylindry o średnicy 3 cm i długości 50 cm. Na ściankach cylindrów na wysokości od 15 do 50 cm były wykonane otwory, przez które przenikała przesiąkająca woda i gromadziła się w ich dolnej części (od 0 do 15 cm). W zgromadzonej w cylindrach wodzie oznaczono dwukrotnie w 30 dniu po koszarzeniu i w 347 dniu (wiosną 2010 r.) zawartość następujących składników: N-NO3 + N-NH4, Cd, Pb, Cr i Ni. Zawartość azotu oznaczono fotometrem mikroprocesorowym LF-205, a stężenie pozostałych składników metodą ICP-EAS. Spośród analizowanych składników azot (N-NO3 + N-NH4) w największym stopniu ulegał przemieszczaniu. Natomiast największe stężenie pozostałych składników występowało w wodzie w obrębie koszaru. Ich przemieszczanie poza koszar było znikome. Największą zawartość azotu N-NO3 + N-NH4 charakteryzowała się woda odciekowa zgromadzona w cylindrze umieszczonym wewnątrz koszaru. W pierwszym terminie zawartość ta wynosiła 11,75 mg dm–3, a w drugim 9,07 mg dm–3. W miarę oddalania się od koszaru stężenie tego składnika zmniejszało się i w odległości 9 m od koszaru wynosiło w pierwszym roku 6,10 mg dm–3, a w drugim 6,76 mg dm–3.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2013, 20, 10; 1135-1141
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Soil Pollution with Arsenic Versus the Concentration of Magnesium in Plants
Wpływ zanieczyszczenia gleby arsenem na zawartość magnezu w roślinach
Autorzy:
Ciećko, Z.
Najmowicz, T.
Wyszkowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388641.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
zanieczyszczenie arsenem
substancje neutralizujące
rośliny
zawartość magnezu
arsenic contamination
neutralizing substances
plants, magnesium content
Opis:
A study has been carried out in order to determine the effect of soil pollution with arsenic on the concentration of magnesium in plants. Soils under yellow lupine were contaminated with arsenic at the rates of 10, 20, 30 and 40 mg As kg–1 and those sown with maize, cocksfoot, spring barley and swedes received 25, 50, 75 and 100 mg As kg–1. The following substances were used to neutralize the effect of arsenic on plants: compost, lime, charcoal, loam and natural zeolite in the trials with maize and, additionally, synthetic zeolite in the experiments on cocksfoot and yellow lupine or peat, loam, pinewood bark, dolomite and synthetic zeolite in the trials with spring barley and swedes. The influence of increasing soil pollution with arsenic on the concentration of magnesium in particular organs of the test plants was varied. In general, the content of magnesium in plant parts tended to be positively correlated with the degree of soil contamination with arsenic. It also depended on the plant’s species and organ as well as the type of a neutralizing agent applied. Positive correlation was discovered for the roots and aboveground parts of maize, cocksfoot and yellow lupine as well as grain, straw and roots of spring barley. Changes in the magnesium levels caused by arsenic pollution were larger in the roots than in the aboveground parts of plants, especially in the case of spring barley. A decrease in the magnesium concentration in plant tissues caused by soil contamination with arsenic was noticed only in the roots and aboveground parts of swedes. The neutralizing substances produced the strongest positive effect on the content of magnesium in the aboveground parts of maize and roots of cocksfoot. With regard to the remaining plant species, this effect was much weaker.
Przeprowadzone badania wykonano w celu określenia wpływu zanieczyszczenia gleby arsenem na zawartość magnezu w roślinach. Zanieczyszczenie gleby arsenem w dawkach 10, 20, 30 i 40 mg As kg-1 gleby testowano na łubinie żółtym, a w ilości: 25, 50, 75 i 100 mg As kg-1 gleby na kukurydzy, kupkówce pospolitej, jęczmieniu jarym oraz brukwi pastewnej. Do neutralizacji oddziaływania kadmu na rośliny do gleby dodano: kompost, wapno, węgiel drzewny, ił i zeolit naturalny - w doświadczeniach z kukurydzą, te same materiały i zeolit syntetyczny - w badaniach z kupkówką i łubinem żółtym oraz torf, ił, korę sosnową, dolomit i zeolit syntetyczny w doświadczeniu z jęczmieniem i brukwią. Oddziaływanie wzrastającego zanieczyszczenia gleby arsenem na zawartość magnezu w poszczególnych organach testowanych roślin było zróżnicowane. Zawartość magnezu w roślinach była przeważnie dodatnio skorelowana z poziomem zanieczyszczenia gleby arsenem. Jego zawartość w roślinach zależała ponadto od gatunku rośliny, rozpatrywanego organu, jak również od rodzaju zastosowanej substancji do neutralizacji arsenu. Dodatnią korelację wykazano w odniesieniu do korzeni i części nadziemnych kukurydzy, kupkówki i łubinu żółtego oraz ziarna, słomy i korzeni jęczmienia jarego. Większe zmiany stwierdzono w korzeniach niż częściach nadziemnych roślin, zwłaszcza w przypadku jęczmienia jarego. Jedynie części nadziemne i korzenie brukwi zareagowały spadkiem zawartości magnezu na zanieczyszczenie podłoża arsenem. Zastosowane dodatki neutralizujące najsilniej dodatnio działały na zawartość magnezu w częściach nadziemnych kukurydzy i korzeniach kupkówki. W przypadku pozostałych gatunków roślin ten wpływ był znacznie mniejszy.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 11; 1485-1496
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Influence of Natural Organic Matter on Fouling and Ultrafiltration Membranes Properties – AFM analysis
Wpływ naturalnych substancji organicznych na fouling oraz właściwości membran ultrafiltracyjnych – analiza AFM
Autorzy:
Płatkowska-Siwiec, A.
Bodzek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/387738.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fouling
ultrafiltration
natural organic matter
atomic force microscopy (AFM)
ultrafiltracja
naturalne substancje organiczne
mikroskop sił atomowych
Opis:
Low pressure membrane processes ie microfiltration and ultrafiltration are widely applied in water and wastewater treatment. The main exploitation problem connected with those technologies is the decrease of membrane capacity during the process caused by blocking of membrane pores with organic and inorganic substance (so-called fouling). The performance of atomic force microscopy analysis enables quantitative determination of membranes roughness and allows to characterize membrane surface before and after fouling. The paper discuss results of filtration of three surface waters differ in properties, mainly in specific UV absorbance (SUVA254).
Niskociśnieniowe techniki membranowe, ultrafiltracja i mikrofiltracja, stosowane są do oczyszczania i uzdatniania wody. Głównym problem eksploatacyjnym jest zmniejszanie wydajności membrany w trakcie procesu, związane z blokowaniem porów przez substancje organiczne i nieorganiczne (tzw. fouling). Analiza mikroskopem sił atomowych (AFM) umożliwia ilościowe określenie chropowatości powierzchni membrany, co pozwala scharakteryzować powierzchnię membran przed i po foulingu. W artykule przedstawiono wyniki filtracji trzech wód powierzchniowych różniących się głównie specyficzną absorbancją w nadfiolecie (SUVA254).
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2012, 19, 12; 1561-1570
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ soli Fe3+ na fotokatalityczny rozkład substancji promieniochronnych w wodnej zawiesinie TiO2
Effect of Fe3+ salts on the photocatalytic decomposition of sunscreens in the aqueous suspension of TiO2
Autorzy:
Adamek, E.
Baran, W.
Sobczak, A.
Szczepka, N.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126575.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fotokataliza
sole Fe3+
TiO2 P25
substancje promieniochronne
photocatalysis
Fe3+ ions
photodegradation
sunscreens
Opis:
Przedmiotem badań były dwie substancje promieniochronne: benzofenon 4 (BP-4) i kwas fenylenobenzimidazolosulfonowy (PBSA). W pracy zbadano możliwość zwiększenia efektywności procesu fotokatalitycznego utleniania tych związków, prowadzonego w obecności TiO2 P25, po dodaniu soli Fe3+. Roztwory wodne zawierające próbki badanych substancji promieniochronnych naświetlano promieniowaniem UVA (λmax 366 nm) w obecności wyłącznie TiO2 P25 lub soli Fe3+ oraz w mieszaninie TiO2 P25 i soli Fe3+, w każdym przypadku przy pH~3. W próbkach pobieranych podczas naświetlania oznaczano metodą HPLC stężenie nierozłożonych substancji promieniochronnych. W pracy oceniano m.in. dynamikę zmian stężenia tych związków w trakcie procesu fotodegradacji oraz określono jego kinetykę. Stwierdzono, że w warunkach doświadczalnych obie substancje promieniochronne ulegały fotokatalitycznej degradacji, a jony Fe3+ miały wpływ na szybkość tego procesu. Efektywność ich fotodegradacji w mieszaninie TiO2 P25 i soli Fe3+ była większa w porównaniu z analogicznym procesem prowadzonym w obecności samego TiO2 P25. Stwierdzono też, że omawiany proces przebiegał zgodnie z kinetyką reakcji pseudopierwszego rzędu.
The subjects of this study were two sunscreens: 2-hydroxy-4-methoxy benzophenone-5-sulphonic acid (benzophenone 4, BP-4) and 2-phenylbenzimidazole-5-sulfonic acid (PBSA). In this paper the possibility of increasing the photocatalytic oxidation efficiency of these compounds after the addition of Fe3+ salts to TiO2 P25 suspension was studied. Aqueous solutions containing the investigated compounds were irradiated with UVA radiation (λmax 366 nm) in the presence of TiO2 P25 or Fe3 + salt only and in a mixture of TiO2 P25 with Fe3+ salt in all cases at pH ~ 3. In the samples taken during irradiation, the concentrations of undecomposed sunscreens were Wpływ soli Fe3+ na fotokatalityczny rozkład substancji promieniochronnych w wodnej zawiesinie TiO2 279 determined using RP-HPLC method. Additionally, the dynamics of the concentration changes during the photodegradation process and its kinetics were determined. It was found that under experimental conditions, both sunscreens underwent the photocatalytic degradation and Fe3+ ions influenced the rate of this process. Their photodegradation efficiency in the presence of TiO2 P25 with Fe3+ salt was higher than that obtained in the process carried out in the presence of TiO2 P25 alone. Moreover, the process was in accordance with the first-order kinetics.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2013, 7, 1; 273-279
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Influence of natural organic matter (NOM) on fouling and ultrafiltration membranes properties - AFM analysis
Wpływ naturalnych substancji organicznych na fouling oraz właściwości membran ultrafiltracyjnych - analiza AFM
Autorzy:
Płatkowska-Siwiec, A.
Bodzek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127269.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fouling
ultrafiltration
natural organic matter
atomic force microscopy (AFM)
ultrafiltracja
naturalne substancje organiczne
mikroskop sił atomowych
Opis:
Low pressure membrane processes ie microfiltration and ultrafiltration are widely applied in water and wastewater treatment. The main exploitation problem connected with those technologies is the decrease of membrane capacity during the process caused by blocking of membrane pores with organic and inorganic substance (so-called fouling). The performance of atomic force microscopy analysis enables quantitative determination of membranes roughness and allows to characterize membrane surface before and after fouling. The paper discuss results of filtration of three surface waters differ in properties, mainly in specific UV absorbance (SUVA254).
Niskociśnieniowe techniki membranowe, ultrafiltracja i mikrofiltracja, stosowane są do oczyszczania i uzdatniania wody. Głównym problem eksploatacyjnym jest zmniejszanie wydajności membrany w trakcie procesu, związane z blokowaniem porów przez substancje organiczne i nieorganiczne (tzw. fouling). Analiza mikroskopem sił atomowych (AFM) umożliwia ilościowe określenie chropowatości powierzchni membrany, co pozwala scharakteryzować powierzchnię membran przed i po foulingu. W artykule przedstawiono wyniki filtracji trzech wód powierzchniowych różniących się głównie specyficzną absorbancją w nadfiolecie (SUVA254).
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2012, 6, 1; 43-49
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies