Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "mercury"" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 20
Tytuł:
Węgiel-energetyka-ekologia
Coal-Power industry-Ecology
Autorzy:
Machowska, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126402.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
węgiel
rtęć w węglu
emisja rtęci
energetyka
ekologia
coal
mercury in coal
mercury emission
power industry
ecology
Opis:
W pracy przedstawiono: strukturę paliwową wytwarzania energii elektrycznej, wpływ energetyki, bazującej na węglu, na środowisko naturalne, efekt cieplarniany, emisję rtęci z energetycznego spalania węgla, wymogi Unii Europejskiej w zakresie ograniczenia emisji rtęci, metody i technologie, pozwalające na obniżenie emisji rtęci z procesów spalania węgla.
In this work fuel structure of electric energy production is presented, and also coal based power industry influence on the environment, greenhouse effect, mercury emissions from coal burned in power stations, UE requirements regarding limits of mercury emissions from coal burning power stations are also discussed.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 1; 218-222
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Total Content of Mercury in Arable Soils in the Vicinity of Lafarge-Cement Poland SA Plant ("Kujawy" Bielawy)
Całkowita zawartość rtęci w glebach uprawnych w otoczeniu Zakładów Lafarge--Cement Polska SA, Zakład "Kujawy" w Bielawach
Autorzy:
Jaworska, H.
Dąbkowska-Naskręt, H.
Różański, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388085.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
gleba
alkalizacja
rtęć
pyły
soils
alkalization
mercury
dusts
Opis:
In the area of Kujawy-Pomerania province in Bielawy town the limestone is exploited which is the main resource in the production process carried out by Lafarge-Cement Plant. The alkaline reaction of emitted dusts caused excessive alkalisation of the surrounding soils which are also simultaneously contaminated by trace metals (including mercury). The aim of the study was to assess the impact of Lafarge-Cement Poland SA Plant ("Kujawy" Bielawy) activity on total content of mercury in arable soils in the vicinity of the plant. As a research material served arable soil gathered at various distances from the plant. Samples were collected from surface (0-20 cm) and subsurface (20-40 cm) horizons. Moreover samples were also collected from two soil profiles classified as Haplic Luyisol (Piechcin) and Haplic Podzol (Krotoszyn). The total content of mercury was determined in solid samples by atomic spectrometry method using AMA 254 mercury analyser. The results were as follows: in the 0-20 cm horizons within the range of 11.20-27.09 (4g o kg-1 and in 20-40 cm horizons - from 11.53 to 26.48 ug o kg-1. In profile samples, the total mercury content was within the range of 3.89-27.15 ug o kg-1. In the Haplic Luvisol the highest total content of Hg was detected at the C horizon, the lowest however at Eet horizon. In the case of the Haplic Podzol, the highest concentration of Hg was found in surface and subsurface horizons. The assessment of the total mercury content in soils surrounding Lafarge-Cement Poland SA Plant, did not confirm the influence of cement dusts on mercury contamination.
Celem podjętych badań była ocena wpływu Zakładów Cementowo-Wapienniczych "Lafarge" Zakład w Bielawach na całkowitą zawartość rtęci w glebach uprawnych w okolicy Zakładów. Materiał badawczy stanowiły próbki gleb uprawnych, zlokalizowane w różnej odległości od Zakładów, które pobrano z dwóch głębokości oraz próbki pochodzące z dwóch profili glebowych, które zaklasyfikowano (wg PTG) jako: glebę płową typową (Piechcin) i bielicową właściwą (Krotoszyn). Całkowitą zawartość rtęci oznaczono metodą spektrometrii atomowej z wykorzystaniem analizatora AMA-254. Badane gleby zaliczono do piasków gliniastych (PN-R-04033). Odczyn gleb był zróżnicowany w zależności od lokalizacji punktu badawczego - pHKcl wahało się od 5,21 do 7,68. Zawartość C-organicznego mieściła się w zakresie 4,1-16,0 g o kg-1. W większości badanych próbek nie stwierdzono obecności CaCO3 z wyjątkiem dwóch punktów badawczych, w których CaCO3 występował w poziomach wierzchnich, odpowiednio 10,2 % i 5,1 % oraz 9,3 % i 1,6 %. Natomiast jedynie w próbkach profilowych z Krotoszyna stwierdzono obecność CaCO3 w wierzchnich poziomach: 5,9 i 5,0 %. Całkowita zawartość Hg w glebach kształtowała się następująco: w poziomach 0-20 cm mieściła się w zakresie 11,20-27,09 ug o kg-1, a w poziomach 20-40 cm - 11,53-26,48 ug o kg-1. W próbkach profilowych, zawartości te wahały się w zakresie 3,89-271,50 ug o kg-1. W większości badanych próbek większe całkowite zawartości Hg występowały w poziomach powierzchniowych, co może wynikać z zaabsorbowania tego metalu przez substancję organiczną i minerały ilaste. Średnia zawartość Hg w badanych glebach mieściła się poniżej zawartości naturalnej tego pierwiastka w glebach Polski, która wynosi 0,05-0,30 mg o kg-1. Ocena całkowitej zawartości Hg w glebach z okolicy Zakładów w Bielawach nie wykazała wpływu pyłów cementowych na zanieczyszczenie rtęcią okolicznych gleb.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2009, 16, 10; 1299-1304
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bioconcentration of mercury and heavy metals by the bark of maple-leaf plane tree
Biokoncentracja rtęci i metali ciężkich przez korę platana klonolistnego
Autorzy:
Rykowska, I.
Wasiak, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125981.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
mercury
heavy metals
ICP-OES
rtęć i metale ciężkie
Opis:
Continuous civilization progress, urbanization, and growing level of industrialization cause the fact that the contents of mercury and heavy metals in the natural environment is increasing, posing a threat to proper ontogenesis of all living organisms. Thus it is justified to monitor and control the accumulation of the above-mentioned elements in the environment. The main goal of our research was to determine whether maple-leaf plane tree (Platanus x acerifolia) may be used as a bioindicator of the air pollutants. This tree may be found all across Central Europe, it is quite resistant to different environment pollutions, and, what is very important, it sheds the bark every autumn. The research covered a determination of the analytical procedure capable of quantitive analysis of the contents of some given heavy metals: copper, zinc, iron, mercury and sulfur. The results and correctness of the procedure of the preparation of the bark samples for the analysis were confirmed by the research of a certified material (BCR-062 Olive leaves). Particular attention was put to the influence of the separated stages of the sample preparation (washing, drying, grinding down), especially for the mercury analysis due to the fact that this element is characterized by high volatility. To broaden the analysis, the samples were taken from different parts of the trees: limbs, trunks, and roots, as well as from different places, such as high-traffic streets, parks, and from different cities of Poland and Europe. Total mercury contents were measured by means of automatic Mercury Analyzer MA-2. The quantification determination of the transient-metal ions was performed on a emission spectrometer with inductively coupled plasma VARIAN VISTA-MPX.
Ciągły rozwój cywilizacyjny, urbanizacja, postępujące uprzemysłowienie sprawiają, iż zawartość rtęci i metali ciężkich w środowisku naturalnym wzrasta i stwarza zagrożenie dla prawidłowego rozwoju wszystkich organizmów. Wydaje się więc celowe, aby monitorować i kontrolować akumulowanie wspomnianych pierwiastków w naszym środowisku. Celem badań było określenie, czy platan klonolistny (Platanus x acerifolia) może służyć jako bioindykator zanieczyszczeń powietrza. Drzewo to występuje prawie w całej Europie Środkowej, jest stosunkowo odporne na zanieczyszczenia środowiska, a jego cechą charakterystyczną jest zrzucanie kory. Przeprowadzone badania obejmowały opracowanie procedury analitycznej pozwalającej na analizę ilościową zawartości wytypowanych metali ciężkich: miedzi, cynku, żelaza, manganu, rtęci oraz dodatkowo siarki. Wyniki i poprawność stosowanej procedury przygotowania próbek kory do analizy potwierdzono badaniami materiału certyfikowanego (BCR-062 Olive leaves). Zwrócono szczególną uwagę na wpływ poszczególnych etapów przygotowania próbek (mycie, suszenie, rozdrabnianie itd.), co zwłaszcza w przypadku rtęci ma bardzo duże znaczenie z uwagi na jej dużą lotność. Ponadto przebadano próbki pochodzące z różnych części drzewa: konary, pień i korzenie. Kolejną zmienną były miejsca pobrania próbek, kora drzew rosnących przy ruchliwych ulicach, w parkach, pobrane w różnych miastach Polski i Europy. Całkowitą zawartość rtęci oznaczono, wykorzystując automatyczny analizator rtęci Merkury Analyzer MA-2. Pozostałe metale ciężkie oznaczono na spektrometrze emisyjnym z indukcyjnie sprzężoną plazmą VISTA - MPX firmy VARIAN.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 1; 103-108
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Content of mercury and cadmium in the stream of spent zinc-carbon batteries
Zawartość rtęci i kadmu w strumieniu zużytych baterii cynkowo-węglowych
Autorzy:
Sobianowska-Turek, A.
Szczepaniak, W.
Marcinkowski, T.
Zamorska-Wojdyła, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388784.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
zinc-carbon batteries
mercury
cadmium
baterie cynkowo-węglowe
rtęć
kadm
Opis:
According to EU Directive 2006/66/EC it is prohibited to sale batteries and accumulators containing more than 0.0005 wt. % mercury by weight and 0.002 wt. % of cadmium (except for special purpose batteries and button cells, in which the content of mercury should not exceed 2 % by weight). In the stream of zinc-carbon batteries reaching the Polish market (and later the processing plants) one can find a large number of such that do not have information about the content of mercury and cadmium. The quantitative study of these two types of metals in particular parts of the zinc-carbon batteries type R6, standard AA, and in the stream of spent zinc-carbon batteries for recycling was described. Obtained results are showing that overall cadmium content in individual elements of tested batteries, referenced to the total weight of the battery does not exceed the value permissible by the EU Directive in the amount of 0.002 % by weight of Cd in each of the analyzed batteries. However, the overall mercury content in individual parts of tested batteries for three of them exceeds the value permissible by the EU Directive (Directive 2006/66/EC, 2006), showing the amount of 0.0005 % of Hg by weight.
Dyrektywa unijna dotycząca baterii i akumulatorów oraz ich odpadów [1] zakazuje sprzedaży baterii i akumulatorów zawierających więcej niż 0,0005 % wagowych rtęci oraz 0,002 % kadmu (z wyjątkiem baterii specjalnego przeznaczenia i ogniw guzikowych, w których zawartość rtęci nie powinna przekroczyć 2 % wagowych). Jednak w strumieniu baterii cynkowo-węglowych trafiających na polski rynek (a później do zakładów przetwórczych) znajduje się duża ilość takich, na których nie ma informacji o zawartości rtęci i kadmu. Ten stan rzeczy powoduje, iż przedsiębiorstwa zajmujące się recyklingiem odpadów bateryjnych metodami piro-, jak i hydrometalurgicznymi mają problemy technologiczne podczas przeróbki tych odpadów. W pracy przedstawiono próbę oszacowania ilości tych dwóch metali w poszczególnych elementach baterii cynkowo-węglowych typu R6, standard AA oraz w strumieniu zużytych baterii cynkowo-węglowych trafiających do recyklingu.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2013, 20, 4-5; 573-583
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Total Content of Mercury in the Soils of the Surroundings of Lafarge-Cement Plant in Malogoszcz
Całkowita zawartość rtęci w glebach w otoczeniu Zakładów Cementowych „Lafarge” w Małogoszczy
Autorzy:
Jaworska, H.
Dąbkowska-Naskręt, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389094.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
pyły cementowe
gleba
rtęć
alkalizacja
cement dust
soils
mercury
alkalisation
Opis:
The aim of this research was to determine the total content of mercury in soils in the surroundings of “Lafarge” – Cement Plant in Malogoszcz. “Lafarge” factory is the source of emission of alkaline dusts. Soil samples were taken from six sites located in the various distances from the “Lafarge” factory. The content of mercury in soils was analyzed using AMA 254 spectrometer. Investigated soils are classified as light soils with medium content of organic matter. The results of studies showed that soil samples in the vicinity of the source of dust emission had high pH and higher content of CaCO3. It is caused by the continuous emission of alkaline dust from the factory. The content of mercury in tested soil samples was below the natural average content of mercury in mineral soils in Poland. Emission of cement dust from the “Lafarge” – Cement Plant does not influence the content of mercury in the investigated soils.
Celem badań było określenie całkowitej zawartości rtęci w glebach sąsiadujących z Zakładem Cementowym "Lafarge" w Małogoszczy. Zakłady są źródłem emisji pyłów cementowych o charakterze alkalicznym. Próbki glebowe pobrano z sześciu punktów z głębokości 0-20 cm i 20-40 cm w różnej odległości od cementowni. Całkowitą zawartość rtęci oznaczono za pomocą spektrometru AMA 254. Badane gleby można zaliczyć do kategorii gleb lekkich o średniej zawartości C-organicznego. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że próbki gleb w pobliżu źródła emisji wykazują większe wartości pH i zawartości CaCO3. Jest to spowodowane stałą emisją pyłów alkalicznych. Zawartość całkowita rtęci w badanych próbkach glebowych była mniejsza od naturalnej średniej zawartości rtęci w glebach mineralnych Polski. Emisja zanieczyszczeń z Cementowni Małogoszcz nie spowodowała zwiększenia całkowitej zawartości rtęci w badanych glebach.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 9-10; 1245-1250
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inventory of mercury emission to air, water and soil in Poland for year 2013
Inwentaryzacja emisji rtęci do powietrza, wód i gleby w Polsce w 2013 roku
Autorzy:
Panasiuk, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126546.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
emission
mercury
air
water
soil
emisja
rtęć
powietrze
woda
gleba
Opis:
Poland is one of major mercury emitter to air in Europe but this emission is constantly decreasing from level 33.3 Mg in 1990. Newest official inventory defined mercury emission to air from industrial processes and fuel combustion in residential sector on level 10.4 Mg annually. Additionally estimation of emission from the use of mercury-containing products was based on model for distribution and emission (0.46 Mg). Dental practice (0.29 Mg) and bodies cremation (0.06 Mg) are next sources of mercury emission to air. Totally 11.2 Mg mercury annually is emitted to air. According to E-PRTR data for 2013, mercury discharge to water was 2.99 Mg with majority of 2.75 Mg from large and medium industrial facilities as well as rest from municipal waste water plants in large towns. Sewage sludge from waste water plants transferred to agriculture is source of mercury emission to soil (0.31 Mg). Mercury discharges to water and soil from dental amalgam in buried bodies (0.16 Mg) are other emission source. In sum mercury emission to air, water and soil in Poland in year 2013 can be estimated on level 14.7 Mg annually. Significant load of 10.4 Mg mercury annually is safely stored in wastes from the use of mercury-containing products and from dental practice.
Polska jest jednym z głównych emitorów rtęci do powietrza w Europie, ale emisja ta stale spada z poziomu 33,3 Mg w 1990 r. Najnowsza krajowa inwentaryzacja określiła emisję rtęci do powietrza z procesów przemysłowych i spalania paliw w sektorze mieszkaniowym na poziomie 10,4 Mg rocznie. Dodatkowo oszacowanie emisji z użytkowania produktów zawierających rtęć zostało oparte o model dystrybucji i emisji (0,46 Mg). Kolejnymi źródłami emisji rtęci do powietrza są praktyka dentystyczna (0,29 Mg) i kremacja zwłok (0,06 Mg). Łącznie 11,2 Mg rtęci rocznie jest emitowanych do powietrza. Na podstawie danych E-PRTR dla roku 2013 zrzuty rtęci do wód wyniosły 2,99 Mg z większością 2,75 Mg z dużych i średnich zakładów przemysłowych oraz resztą z komunalnych oczyszczalni ścieków w dużych miastach. Osady ściekowe z oczyszczalni ścieków przekazywane do rolnictwa są źródłem emisji rtęci do gleby (0,31 Mg). Innym źródłem emisji są uwolnienia rtęci do wód i gleby z wypełnień amalgamatowych w grzebanych zwłokach (0,16 Mg). W sumie emisja rtęci do powietrza, wód i gleby w Polsce w 2013 r. może być oszacowana na poziomie 14,7 Mg rocznie. Znaczący ładunek 10,4 Mg rtęci rocznie jest bezpiecznie składowany w odpadach z użytkowania produktów zawierających rtęć oraz z praktyki dentystycznej.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 2; 483-488
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartość rtęci i kadmu w strumieniu zużytych baterii cynkowo-węglowych typ R6, standard AA
Content of mercury and cadmium in the stream of spent zinc-carbon batteries type R6, standard AA
Autorzy:
Sobianowska-Turek, A.
Szczepaniak, W.
Marcinkowski, T.
Zamorska-Wojdyła, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126791.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
baterie cynkowo-węglowe
kadm
rtęć
zinc-carbon batteries
mercury
cadmium
Opis:
Dyrektywa unijna dotycząca baterii i akumulatorów oraz ich odpadów zakazuje sprzedaży baterii i akumulatorów zawierających więcej niż 0,0005% masy rtęci oraz 0,002% kadmu (z wyjątkiem baterii specjalnego przeznaczenia i ogniw guzikowych, w których zawartość rtęci nie powinna przekroczyć 2% mas.). Jednak w strumieniu baterii cynkowo-węglowych trafiających na polski rynek (a później do zakładów przetwórczych) znajduje się duża ilość takich, na których nie ma informacji o zawartości rtęci i kadmu. Ten stan rzeczy powoduje, iż przedsiębiorstwa zajmujące się recyklingiem odpadów bateryjnych zarówno metodami piro-, jak i hydrometalurgicznymi mają problemy technologiczne podczas przeróbki tych odpadów. W pracy przedstawiono próbę oszacowania ilości tych dwóch metali w poszczególnych elementach baterii cynkowo-węglowych typu R6, standard AA oraz w strumieniu zużytych baterii cynkowo-węglowych trafiających do recyklingu.
According to EU Directive 2006/66/EC it is prohibited to sale batteries and accumulators containing more than 0.0005 wt. % mercury by weight and 0.002 wt. % of cadmium (except for special purpose batteries and button cells, in which the content of mercury should not exceed 2% by weight). In the stream of zinc-carbon batteries reaching the Polish market (and later the processing plants) there is a large number of those which do not have information about the content of mercury and cadmium. The quantitative study of these two types of metals in particular elements of the zinc-carbon batteries type R6, standard AA and in the stream of spent zinc-carbon batteries for recycling was described. Obtained results are showing that overall cadmium content in individual elements of tested batteries, referenced to the total weight of the battery does not exceed the value permissible by the EU Directive in the amount of 0.002% by weight of Cd in each of the analyzed batteries. However the overall mercury content in individual elements of tested batteries, exceeds for three of them the value permissible by the EU Directive (Directive 2006/66/EC, 2006) in the amount of 0.0005% by weight of Hg.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2013, 7, 1; 405-412
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cadmium and mercury rat body burden following copper supplements
Retencja kadmu i rtęci w organizmie szczura karmionego paszą z dodatkiem miedzi
Autorzy:
Grosicki, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127549.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
cadmium
mercury
copper
rat
interaction
kadm
rtęć
miedź
szczur
interakcja
Opis:
Studies involved the influence of a diet containing 10-times increased copper concentrations (50 µg/kg) in comparison with a standard diet on the absorption of mercury and cadmium (mercury-203 and cadmium-109) given intragastrically for 28 days to Wistar male rats at doses corresponding to 10 mg of cadmium or mercury/kg of feedstuff. Concentrations of radiomercury and radiocadmium were determined in the carcass 1 h, 3 h, 12 h, 1 d, 2 d, 4 d, 8 d and 16 d postdosing. Moreover, feed intake and body weight gains were evaluated during the experimental period. A ten-time increase in copper dietary intake did not produce statistically significant differences in the distribution of cadmium in the carcass of rats. On the other hand, copper reduced the retention of mercury in the carcass within the experimental period and significant differences were found 1 d and 2 d postdosing. Treatment of the rats with cadmium and mercury decreased body weight gains in comparison with those reported in normal rats. The supplementation of dietary copper reduced decreases in body gains when compared with those in the rats exposed only to mercury and or cadmium. The results indicate a beneficial role of supplements of dietary copper in decreasing the bioavailability of inorganic mercury via the gastrointestinal tract. Lack of differences in the bioavailability of cadmium in the presence of supplemental copper suggests that the mechanisms of mercury-copper and cadmium-copper interactions may vary. Increased body weight gains in rats intoxicated with mercury or cadmium and fed the copper supplemented diet suggested that copper may diminish toxic actions of the two heavy metals.
Obecność kadmu i rtęci w paszach stanowi poważny problem w toksykologii mimo znacznego ograniczenia dopływu tych metali do środowiska. Z raportu Europejskiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Żywności z ostatnich lat wynika, że istnieje potencjalne ryzyko narażenia na zwiększone ilości tych metali zawartych w paszach i żywności pochodzenia zwierzęcego. Dane z piśmiennictwa wskazują, że wchłanianie kadmu i rtęci z przewodu pokarmowego zależne jest od składu diety, w tym zawartości składników mineralnych. W niniejszych badaniach uwzględniono wpływ diety, zawierającej zwiększoną dziesięciokrotnie ilość miedzi (50 µg/kg) w odniesieniu do paszy standardowej na przyswajanie chlorków rtęci i kadmu (znakowanych rtęcią-203 i kadmem-109) podawanych dożołądkowo przez 28 dni szczurom samcom szczepu Wistar w ilościach odpowiadających 10 mg Cd lub Hg/kg paszy. Zawartość radiokadmu i radiortęci oznaczano w korpusie zwierzątpo uprzednim usunięciu przewodu pokarmowego z treścią po 1 h, 3 h, 12 h, 2 d i 4 d, 8 d i 16 d od zakończeniu aplikacji radioizotopów. W trakcie doświadczenia określano dodatkowo spożycie paszy i przyrosty masy ciała. Dziesięciokrotny wzrost zawartości miedzi w paszy nie powodował statystycznie istotnych zmian w rozmieszczeniu radiokadmu w korpusie zwierząt, aczkolwiek obserwowano zauważalne zwiększenie ilości kadmu przez cały okres badań. W przypadku rtęci dodatek miedzi do diety powodował obniżenie zawartości tego metalu w korpusie przez cały okres badań, a różnice statystycznie istotne notowano po 1 d i 2 d od zakończeniu podawania rtęci. Podawanie szczurom rtęci i kadmu zmniejszało przyrosty masy ciała w porównaniu do odpowiednich danych uzyskanych u zwierząt niezatruwanych tymi metalami, nieeksponowanych na te metale ciężkie. Dodatek miedzi do paszy łagodził spadki przyrostów masy ciała u zwierząt zatruwanych rtęcią i kadmem. Uzyskane wyniki wskazują na korzystne oddziaływanie zwiększonych ilości miedzi w paszy, wyrażające się ograniczeniem przyswajania rtęci nieorganicznej podawanej drogą pokarmową. Brak znacznych zmian w biodostępności kadmu w obecności zwiększonych ilości miedzi wskazuje, że mechanizmy interakcji rtęć-miedź i kadm-miedź mogą być zróżnicowane. Warto jednak podkreślić, że dodatek miedzi do paszy powodował ponadto zwiększone przyrosty masy ciała u zwierząt zatruwanych rtęcią i kadmem, co może sugerować ochronne właściwości miedzi w przypadku zatruć testowanymi metalami ciężkimi.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2010, 4, 2; 257-261
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mercury Content in Soils of The Ojców National Park
Zawartość rtęci w glebach Ojcowskiego Parku Narodowego
Autorzy:
Mazurek, R.
Wieczorek, J.
Zadrożny, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/387785.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
rtęć
gleby
zanieczyszczenie
Ojcowski Park Narodowy
mercury
soil
pollution
Ojców National Park
Opis:
The aim of the study was to evaluate the total mercury content in genetic horizons of soils of the Ojców National Park (ONP). Most part of all 27 examined soils showed Iow Hg content, which resulted in classifying them as not polluted soils. The highest concentration of Hg was found in organic horizons of lessive soils. Based on statistical analyze it was found that lessive soils were more polluted in humus horizons than rendzinas. Most part of studied soils humus horizons was characterized by a higher Hg content in comparison with geochemical background, what evidence is accumulation index (Al) values more than 1. Mercury content in examined soils was depended on the content of organic carbon, total nitrogen and C:N ratio.
Celem pracy było oznaczenie całkowitej zawartości rtęci w poziomach genetycznych gleb Ojcowskiego Parku Narodowego oraz określenie zależności między wybranymi właściwościami badanych gleb a ilością tego pierwiastka w glebie. Większość badanych gleb charakteryzowała się małą zawartością rtęci. Największą koncentrację tego pierwiastka stwierdzono w poziomie organicznym gleby płowej (0,54 mg o kg-1). Na postawie analizy statystycznej stwierdzono, że gleby płowe w porównaniu z rędzinami charakteryzowały się większą zawartością rtęci w poziomach próchnicznych. W porównaniu z tłem geochemicznym większość badanych gleb wykazywała podwyższoną zawartość rtęci, czego dowodem były wartości współczynnika akumulacji (WA) większe od 1. Zawartość rtęci we wszystkich badanych glebach była uzależniona od zawartości węgla organicznego i azotu ogólnego oraz stosunku C:N.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 4-5; 439-447
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Scenarios of Mercury Emission to Air, Water and Soil in Poland to Year 2020
Scenariusze emisji rtęci do powietrza, wód i gleby w Polsce do roku 2020
Autorzy:
Panasiuk, D.
Głodek, A.
Pacyna, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389118.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
scenariusze emisji
rtęć
powietrze
woda
gleba
emission scenarios
mercury
air
water
soil
Opis:
Among European countries Poland has fourth place in mercury emission to atmosphere in 2005, mainly due to hard and brown coal combustion in energy sector. NILU Polska estimated Polish national mercury emission to air and loads discharged to water and soil for the base year 2008, then it prepared mercury emission scenarios to 2020. Inventory of emission to the atmosphere covered industrial processes, mercury use in products and dental practice. Loads of mercury discharged to water and soil were estimated for large and medium industrial facilities, municipal waste water treatment plants and also for potential mercury release from municipal landfills and dental amalgam in buried bodies. In comparative Status Quo scenario it was assumed that current practices and methods of mercury emission control will be maintained, but the growth of production and consumption will lead to the increase of mercury emission. In EXEC (EXtended Emission Control) scenario mercury emission to air will fall from 17.7 Mg in base year to 6.3 Mg in 2020 and total emission to air, water and soil from 25.7 to 8.9 Mg. In MFTR (Maximum Feasible Technical Reduction) scenario emission to air will achieve level 2.8 Mg Hg in 2020 and total emission to the environment – 3.6 Mg Hg annually.
W 2005 r. Polska zajmowała czwarte miejsce wśród państw europejskich w emisji rtęci do powietrza, głównie z powodu spalania węgla kamiennego i brunatnego w energetyce. Zespół NILU Polska oszacował krajową emisję rtęci do powietrza oraz ładunki odprowadzane do wód i gleby dla roku bazowego 2008, a następnie przygotował scenariusze emisji rtęci do 2020 r. Inwentaryzacja emisji do powietrza objęła procesy przemysłowe, użytkowanie produktów zawierających rtęć i praktykę dentystyczną. Ładunki rtęci zrzucane do wód i gleby zostały oszacowane dla dużych i średnich zakładów przemysłowych, oczyszczalni ścieków komunalnych oraz dla potencjalnego uwalniania się rtęci ze składowisk odpadów komunalnych i z wypełnień dentystycznych w grzebanych zwłokach. W porównawczym scenariuszu Status Quo założono, że będą utrzymane bieżące praktyki i metody kontroli emisji rtęci, ale wzrost produkcji i konsumpcji będzie prowadzić do wzrostu emisji rtęci. W scenariuszu EXEC (zwiększonej kontroli emisji) emisja rtęci do powietrza spadnie z 17,7 Mg w roku bazowym do 6,3 Mg w 2020 r., a łączna emisja do powietrza, wód i gleby z 25,7 do 8,9 Mg. W scenariuszu MFTR (maksymalnej możliwej technicznie redukcji) emisja do powietrza osiągnie w 2020 r. poziom 2,8 Mg Hg, a łączna emisja do środowiska - 3,6 Mg Hg rocznie.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2012, 19, 8; 839-849
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Merkury Content in Soils of the Pieniny National Park
Zawartość rtęci w glebach Pienińskiego Parku Narodowego
Autorzy:
Mazurek, R.
Szymajda, K.
Wieczorek, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389560.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
rtęć
gleby
zanieczyszczenie
Pieniński Park Narodowy
mercury
soil
pollution
Pieniny National Park
Opis:
The work aimed at determining total mercury content in soils of the Pieniny National Park and relationship between propenies of studied soils and mercury content. Soil samples used in the studies were collected from all genetic horizons of 12 profiles. Mercury concentrations in most part of investigated profiles (11 of 12) did not exceed limit content permissible for unpolluted soils. Mercury pollution was deposited mainly in organic and humus horizons. The highest content of mercury was determined in organic and humus horizons of some mountain humic rendzina on the top of the Biała Skala. Some of physical-chemical properties influenced profile distribution of mercury. Based on statistical analysis correlations were found between mercury accumulation and soil reaction (pH measured in 1 mol KCl o dm-3), content of organic carbon and total nitrogen as well as clay fraction content (< 0.002 mm) in granulometric composition.
Celem pracy było oznaczenie całkowitej zawartości rtęci w glebach Pienińskiego Parku Narodowego oraz określenie zależności między wybranymi właściwościami badanych gleb a stopniem akumulacji tego pierwiastka w glebie. Do badań pobrano próbki ze wszystkich poziomów genetycznych 12 profilów gleb. Większość profilów (11 spośród 12) charakteryzowała się mniejszą zawartością rtęci niż wartość przyjęta dla niezanieczyszczonych gleb obszarów chronionych. Największe zawartości rtęci zano-towano w poziomach organicznych i próchnicznych badanych gleb. Niektóre właściwości fizyczne i chemiczne gleb wpłynęły na przestrzenne rozmieszczenie rtęci w profilach glebowych. Biorąc pod uwagę współczynnik akumulacji (WA), większość badanych gleb charakteryzowała się podwyższoną zawartością rtęci w porównaniu z tłem geochemicznym. Na podstawie analizy statystycznej stwierdzono, że zawartość rtęci w poziomach organicznych i próchnicznych badanych gleb była skorelowana z wartościąpH (mierzoną w 1 mol KCl o dm-3). zawartością węgla organicznego i azotu ogólnego oraz z udziałem części spławianych (< 0.02 mm) w składzie granulometrycznym.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 8; 973-979
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kinetyka sorpcji jonów Hg2+ NA glonach SPIROGYRA sp.
Kinetics of Hg2+ ions sorption on algae SPIROGYRA sp.
Autorzy:
Rajfur, M.
Kłos, A.
Wacławek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126338.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
rtęć
glony Spirogyra sp.
kinetyka sorpcji
mercury
algae Spirogyra sp.
sorption kinetics
Opis:
Glony ze względu na występowanie w bardzo zróżnicowanych warunkach oraz dużą odporność na czynniki fizykochemiczne należą do pionierów zasiedlających nowe środowiska, a ich wskaźnikowe właściwości są wykorzystywane w biomonitoringu wód. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała rtęć za najbardziej szkodliwy dla zdrowia składnik produktów spalania paliw kopalnych. Ma ona tendencje do gromadzenia się w ekosystemach wodnych, m.in. w osadach dennych, jak również w organizmach żywych, np. w glonach. W warunkach laboratoryjnych zbadano parametry sorpcji jonów rtęci z roztworów HgCl2na glonach Spirogyra sp. Stwierdzono, że w pierwszych 10 min w glonach zostaje zakumulowanych 90-95% jonów rtęci, a 30-minutowa ekspozycja prowadzi do stanu bliskiego stanowi równowagi dynamicznej. Badania prowadzono na glonach Spirogyra sp. pobranych z mało zanieczyszczonych wód zbiornika, położonego w granicach miasta Opola (południowo-zachodnia Polska), powstałego po eksploatacji żwiru. Do badań wykorzystano analizator rtęci AMA 254.
Due to existence in very different environmental conditions and high resistance to physicochemical factors, algae are among the pioneers in colonizing new environments, and their indicating properties are used in biomonitoring of water. World Health Organization (WHO) has recognized mercury as the most harmful component of combustion products of fossil fuels. It shows tendency to accumulate in aquatic ecosystems such as bottom sediments and living organisms such as algae. In the laboratory conditions parameters of mercury ions sorption from HgCl2 solutions on the algae Spirogyra sp. were examined. It was found that during the first 10 minutes algae accumulated 90-95% mercury ions, and the 30-minute exposure leads to a state close to dynamic equilibrium. The study was conducted on algae Spirogyra sp. collected from the low polluted water reservoir, located within the city of Opole (south-western part of Poland), formed at the former gravel pit. In the study AMA 254 mercury analyzer was used.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 2; 589-594
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Scenariusze emisji rtęci do powietrza, wód i gleby w Polsce do roku 2020
Scenarios of mercury emission to air, water and soil in poland to year 2020
Autorzy:
Panasiuk, D.
Głodek, A.
Pacyna, J. M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126369.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
scenariusze emisji
rtęć
powietrze
woda
gleba
emission scenarios
mercury
air
water
soil
Opis:
W 2005 r. Polska zajmowała czwarte miejsce wśród państw europejskich w emisji rtęci do powietrza, głównie z powodu spalania węgla kamiennego i brunatnego w energetyce. Zespół NILU Polska oszacował krajową emisję rtęci do powietrza oraz ładunki odprowadzane do wód i gleby dla roku bazowego 2008, a następnie przygotował scenariusze emisji rtęci do 2020 r. Inwentaryzacja emisji do powietrza objęła procesy przemysłowe, użytkowanie produktów zawierających rtęć i praktykę dentystyczną. Ładunki rtęci zrzucane do wód i gleby zostały oszacowane dla dużych i średnich zakładów przemysłowych, oczyszczalni ścieków komunalnych oraz dla potencjalnego uwalniania się rtęci ze składowisk odpadów komunalnych i z wypełnień dentystycznych w grzebanych zwłokach. W porównawczym scenariuszu Status Quo założono, że będą utrzymane bieżące praktyki i metody kontroli emisji rtęci, ale wzrost produkcji i konsumpcji będzie prowadzić do wzrostu emisji rtęci. W scenariuszu EXEC (zwiększonej kontroli emisji) emisja rtęci do powietrza spadnie z 17,7 Mg w roku bazowym do 6,3 Mg w 2020 r., a łączna emisja do powietrza, wód i gleby z 25,7 do 8,9 Mg. W scenariuszu MFTR (maksymalnej możliwej technicznie redukcji) emisja do powietrza osiągnie w 2020 r. poziom 2,8 Mg Hg, a łączna emisja do środowiska - 3,6 Mg Hg rocznie.
Among European countries Poland has fourth place in mercury emission to atmosphere in 2005, mainly due to hard and brown coal combustion in energy sector. NILU Polska estimated Polish national mercury emission to air and loads discharged to water and soil for the base year 2008, then it prepared mercury emission scenarios to 2020. Inventory of emission to the atmosphere covered industrial processes, mercury use in products and dental practice. Loads of mercury discharged to water and soil were estimated for large and medium industrial facilities, municipal waste water treatment plants and also for potential mercury release from municipal landfills and dental amalgam in buried bodies. In comparative Status Quo scenario it was assumed that current practices and methods of mercury emission control will be maintained, but the growth of production and consumption will lead to the increase of mercury emission. In EXEC (EXtended Emission Control) scenario mercury emission to air will fall from 17.7 Mg in base year to 6.3 Mg in 2020 and total emission to air, water and soil from 25.7 to 8.9 Mg. In MFTR (Maximum Feasible Technical Reduction) scenario emission to air will achieve level 2.8 Mg Hg in 2020 and total emission to the environment - 3.6 Mg Hg annually.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2012, 6, 2; 769-774
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Comparison Of Mercury Contamination In Bred And Wild Carps (Cyprinus carpio Linnaeus 1758) Caught in an Oxbow Lake of the Vistula River
Porównanie skażenia rtęcią karpi (Cyprinus carpio Linnaeus 1758) hodowlanych i dzikich pochodzących ze starorzecza Wisły
Autorzy:
Żarski, T. P.
Żarska, H.
Samek, M.
Kovarova, K.
Majdecka, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388381.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
breeding carps
wilds carps
contamination
mercury
karpie hodowlane
karpie dzikie
skażenie
rtęć
Opis:
Presence in meat of the fish of the toxic substances motivates to the undertaking of investigations can the scale of the wholesome threat for the man (angler), which he stood from the right of hunting of the fish oneself the final link in the chain trophic of water ecosystem in this also in the process of the accumulation of heavy metals. The comparison of the degree of the contamination was the generally basic aim of investigations carps mercury and the settlement, what influence on her postponing, and every he goes for this, what there is the threat toxicological for angler fishing the fish of the same species in natural reservoir or animal pond. They made up the material to investigations carps gain over from two various water environments after 10 of every one the clatter in seasons 2004–2006 years. The content of mercury in taken tests was studied use the automatic analyzer of the traces of the mercury of AMA 254 in support about the method of the absorption of atomic spectrometry (AAS). The degree of the mercury contamination studied ponds carps was low and many the times lower than admissible norms of hygienic. Carps coming from the old flood water of the Vistula river contain in their tissues and organs the larger quantities of mercury, what to result from the larger dirt of waters of the Vistula in this heavy metal. The average concentration the mercury in the carps studied group wild it was twice lower than admissible hygienic norms.
Obecność w mięsie ryb substancji skażeniowych uzasadnia podjęcie badań mogących ustalić skalę zagrożenia zdrowotnego dla człowieka (wędkarza), który z racji łowienia ryb stał się końcowym ogniwem w łańcuchu troficznym ekosystemu wodnego w tym również w procesie kumulacji metali ciężkich. Generalnie podstawowym celem badań było porównanie stopnia skażenia rtęcią karpi i ustalenie, jaki wpływ na jej odkładanie, a co za tym idzie, jakie jest zagrożenie toksykologiczne dla wędkarza łowiącego ryby tego samego gatunku w akwenie naturalnym lub stawie hodowlanym. Materiał do badań stanowiły karpie pozyskane z dwóch różnych środowisk wodnych po 10 stuk z każdego w sezonach 2004–2006 Zawartość rtęci w pobranych próbkach badano przy użyciu automatycznego analizatora śladów rtęci AMA 254, wykorzystując metodę spektrometrii absorpcji atomowej (AAS) Stopień skażenia rtęcią badanych karpi hodowlanych był niski i wielokrotnie niższy od dopuszczalnych norm higienicznych. Karpie pochodzące ze starorzecza Wisły zawierają w swych tkankach i narządach większe ilości rtęci, co może wynikać z większego zanieczyszczenia wód wiślanych tym metalem ciężkim. Średnie stężenie rtęci w badanej grupie karpi dzikich było dwukrotnie niższe od dopuszczalnych norm higienicznych.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2012, 19, 12; 1527-1532
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spatial Variability of Total Mercury Content in Surface Horizon of Soils of Gnieznienskie Lakeland Area
Zmieność przestrzenna całkowitej zawartości rtęci w poziomie powierzchniowym gleb obszaru Pojezierza Gnieźnieńskiego
Autorzy:
Malczyk, P.
Rydlewska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389231.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
rtęć
gleba
poziom powierzchniowy
zmienność przestrzenna
mercury
soil
surface horizon
spatial variability
Opis:
The paper presents the results of total mercury content in terms of pollution of agricultural soils of Gniezno Lakeland by this element, as well as spatial characteristics of this metal. Statistical relationship between content of mercury in arable-humous horizon and active, exchangeable and hydrolytic acidity, organic carbon and total nitrogen was also demonstrated. For the analysis 213 bulk samples from surface horizons were collected. The total mercury content in selected soil samples were determined by mercury analyzer AMA 254. The precision of the method and obtained results was confirmed with reference material TILL-3 (Certificate of Analysis 1995) and S-VM (Certificate Czechoslovak Reference Material) for Hg determination. Physical and chemical properties of soil samples were determined following standard procedures. Statistical analysis of results was evaluated on the basis of computer programme “STATISTICA” 6.0 PL. Studies of the total mercury content showed relatively small differences in the concentrations of the element in analyzed area. The total mercury content ranged from 0.0081 to 0.1620 mg kg–1, and only in the one case exceeded the average natural concentration of this element. On the basis of statistical analysis between the total mercury content and selected physicochemical properties of soil such as pH in H2O, pH in KCl, hydrolytic acidity, organic carbon and total nitrogen was found that there are average correlations by Pearson (0.3 rxy < 0.5).
W pracy przedstawiono wyniki badań całkowitej zawartości rtęci w aspekcie zanieczyszczenia gleb uprawnych Pojezierza Gnieźnieńskiego tym pierwiastkiem, a także specyfiki rozmieszczenia przestrzennego tego metalu. Oceniono również statystyczne zależności pomiędzy zawartością rtęci a kwasowością czynną, wymienną i hydrolityczną, zawartością węgla organicznego oraz ogólną zawartością azotu. Do analiz pobrano 213 zbiorczych próbek z powierzchniowych poziomów ornopróchnicznych. Całkowitą zawartość rtęci w wybranych do analiz próbkach glebowych oznaczono w analizatorze rtęci AMA 254. Dokładność zastosowanej procedury analitycznej oznaczania Hg potwierdzono na podstawie analizy certyfikowanego materiału odniesienia TILL-3 oraz S-VM. Właściwości fizykochemiczne próbek glebowych oznaczono metodami analitycznymi ogólnie przyjętymi w gleboznawstwie. Analizę statystyczną wyników badań przeprowadzono za pomocą programu komputerowego "STATISTICA" 6.0 PL. Badania całkowitej zawartości rtęci wykazały stosunkowo niewielkie zróżnicowanie stężenia tego pierwiastka na analizowanym obszarze. Całkowita zawartość rtęci wahała się w zakresie od 0,0081 do 0,1620 mg kg-1, i tylko w jednym przypadku przekroczyła naturalne średnie stężenie tego pierwiastka. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń zależności statystycznych pomiędzy całkowitą zawartością rtęci i wybranymi właściwościami fizykochemicznymi ornopróchniczych poziomów gleb uprawnych, tj. kwasowością czynną, wymienną i hydrolityczną, zawartością węgla organicznego oraz ogólną zawartością azotu stwierdzono, że pomiędzy badanymi zmiennymi występują przeciętne statystycznie korelacje wg Pearsona (0,3 rxy < 0,5).
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 8; 1087-1092
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 20

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies