Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Sediments" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 37
Tytuł:
Seasonal Changes of Phosphorus Release from the Bottom Sediments of Rusalka Lake During the Restoration Process
Sezonowe zmiany uwalniania fosforu z osadów dennych w jeziorze Rusałka w trakcie zabiegów rekultywacyjnych
Autorzy:
Kowalczewska-Madura, K.
Dondajewska, R.
Gołdyn, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388232.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
osady denne
fosfor
rekultywacja
bottom sediments
phosphorus
restoration
Opis:
Paper presents a comparative study of phosphorus (P) internal loading from bottom sediments in Rusalka Lake in years 2006 and 2007, when restoration measures were conducted and in 2005, a year before restoration. Internal loading of P decreased as an effect of applied treatment. The mean loading in 2005 was 9.07 mg P m–2 d–1, whilst in next two years it was 4.36 mg P m–2 d–1 and 2.28 mg P m–2 d–1, respectively. The reduction reached 51 % in 2006 and 75 % in 2007. A domination of P release was noted in 2005 and 2006, amounting in summer to 38.1 mg P m–2 d–1 in the deepest place of the lake and 15.6 mg P m–2 d–1 in the littoral zone. A period of accumulation supremacy was observed in spring 2007, reaching 4.9 mg P m–2 d–1 in the littoral and 2.8 mg P m–2 d–1 in the profundal.
Praca prezentuje zmiany uwalniania fosforu z osadów dennych w jeziorze Rusałka w latach 2006–2007, kiedy prowadzono rekultywację zbiornika z użyciem siarczanu(VI) żelaza(III). W wyniku przeprowadzonych zabiegów rekultywacyjnych zasilanie wewnętrzne w fosfor z osadów dennych wyraźnie zmniejszyło się. Średnie zasilanie wewnętrzne przed wykonaniem zabiegów rekultywacyjnych wynosiło 9,07 mg P m–2 d–1, w kolejnym zmniejszyło się do 4,36 mg P m–2 d–1 (redukcja o 51 %), a w ostatnim roku do 2,28 mg P m–2 d–1 (redukcja o 75 %). W latach 2005 i 2006 stwierdzano wydzielanie fosforu z osadów dennych, dochodzące w okresie letnim do 38,1 mg P m–2 d–1 w obrębie głęboczka i do 15,6 mg P m–2 d–1 w litoralu. W ostatnim roku badań wiosną, nie następowało wydzielanie P z osadów, a kumulacja P osiągnęła 4,9 mg P m–2 d–1 w litoralu i 2,8 mg P m–2 d–1 na głęboczku.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 2; 219-224
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena zanieczyszczenia osadów w zbiornikach wodnych w aspekcie użytkowania gruntów
Assessment of sediment contamination in water reservoirs in the aspect of land use
Autorzy:
Jaguś, A.
Rzętała, M. A.
Rzętała, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126386.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
region górnośląski
zbiornik wodny
osady deltowe
osady denne
zanieczyszczenie gruntów
Upper Silesian region
water reservoir
delta sediments
bottom sediments
land contamination
Opis:
Powstawanie osadów w misach zbiorników wodnych jest niepożądane, gdyż wiąże się z ich zamulaniem oraz wzrostem żyzności wód. Osady mogą być również środowiskiem akumulacji mikrozanieczyszczeń. Podjęte badania dotyczyły oceny możliwości wykorzystania osadów do prac ziemnych, warunkowanego stopniem ich zanieczyszczenia. Badano osady deltowe i denne w wybranych zbiornikach wodnych regionu górnośląskiego. Określano stężenia metali śladowych (As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) zgodnie z przepisami prawnymi, dotyczącymi warunków dopuszczenia wykorzystania osadów. Badania wykazały znaczny stopień zanieczyszczenia osadów, zwłaszcza barem, kadmem, ołowiem i cynkiem. Stężenia tych metali często dopuszczały możliwość wykorzystania osadów tylko na terenach przemysłowych, a w niektórych przypadkach wykorzystanie nawet tam byłoby niedopuszczalne. Pod względem zawartości kobaltu i niklu (stężenia stosunkowo niskie) część badanych osadów mogłaby być wykorzystana na wszelkich terenach, nawet objętych ochroną prawną. Zanieczyszczenie chromem i miedzią na ogół dyskwalifikowało wykorzystanie osadów na terenach chronionych, jednak byłoby ono możliwe na obszarach rolniczych i leśnych. Stopień zanieczyszczenia osadów odzwierciedlał wpływy antropogenne na dany zbiornik, na ogół znaczące w obszarze badań. Możliwości wykorzystania osadów ze zbiorników regionu górnośląskiego na potrzeby prac ziemnych są zatem bardzo ograniczone.
Formation of sediments in basins of water reservoirs is an unfavourable aspect, because it is related to siltation and increased fertility of water. Sediments may also be the environment for accumulation of microcontaminants. The aim of the research was to determine the possibility to use the sediments in earthworks, depending on the degree of their contamination. The research included studies of delta and bottom sediments in selected reservoirs of the Upper Silesian region. Concentrations of trace metals (As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) were determined, according to legal regulations regarding the conditions for permitted use of sediments. The research showed a large degree of contamination of sediments, particularly with barium, cadmium, lead and zinc. Concentrations of these metals often allowed for the use of sediments only in industrial areas, and in some cases even industrial use would be forbidden. Considering the contents of cobalt and nickel (relatively low concentrations), some of the analysed sediments could be used in all kinds of land, including legally protected areas. Contamination with chromium and copper generally disqualified the sediments from use in protected areas, but it would be possible to use them in agricultural and forested land. The degree of sediment contamination reflected anthropogenic impact on a given reservoir, which generally was significant in the research area. Therefore, the potential use of sediments from water reservoirs in the Upper Silesian region is largely limited.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2013, 7, 1; 349-355
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza specjacyjna fosforu w różnych typach osadów ściekowych z wybranych oczyszczalni ścieków
The speciation analysis of phosphorus in different types of wastewater sediments from chosen wastewater treatment plants
Autorzy:
Bezak-Mazur, E.
Stoińska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126019.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fosfor mobilny
osady ściekowe
specjacja
mobile phosphorus
wastewater sediments
speciation
Opis:
Celem pracy było scharakteryzowanie osadów ściekowych pod względem występowania form specjacyjnych fosforu. Dzięki takiemu postępowaniu analitycznemu można oznaczyć udział form fosforu mobilnego w osadach ściekowych. W tym celu przeprowadzono analizę specjacyjną z wykorzystaniem ekstrakcji sekwencyjnej, zaproponowanej przez Goltermana. Polega ona na wykorzystaniu odczynników chelatowych (Ca-EDTA i Na-EDTA) oraz roztworów NaOH i H2SO4. Według Goltermana, formą specjacyjną o największej biodostępności jest fosfor zaadsorbowany na powierzchni cząstek osadów, czyli fosfor otrzymany w ekstrakcji odczynnikami Ca-EDTA i Na-EDTA. W publikacji porównano wyniki analizy specjacyjnej osadów wstępnych, czynnych i nadmiernych, pochodzących z różnych typów oczyszczalni ścieków (oczyszczalnie mechaniczo-biologiczne oraz oczyszczalnie mechaniczno-biologiczno-chemiczne). Uzyskane wyniki badań wskazują na znaczne różnice pomiędzy udziałami form specjacyjnych fosforu w zależności od rodzaju przebadanego osadu oraz od warunków fizyczno-chemicznych występujących w poszczególnych typach technologii oczyszczania ścieków. W osadach wstępnych dominują formy organiczne fosforu (frakcja H2SO4 i NaOH) nad nieorganicznymi, natomiast w osadach nadmiernych dominującą formą fosforu jest fosfor nieorganiczny (frakcja Na-EDTA i Ca-EDTA). Oznaczenie ilościowe form fosforu mobilnego ma duże znaczenie w przypadku odzyskiwania fosforu wprost z osadów ściekowych bądź zastosowania ich do celów przyrodniczych.
The aim of this paper was to characterise the wastewater sediments in terms of the occurrence of the phosphorus speciation forms. Through this analytical process the share of mobile phosphorus forms in the wastewater sediments can be marked. Therefore the speciation analysis using the sequential extraction suggested by Golterman was carried out. It consists in the application of chelating reagents (Ca-EDTA and Na-EDTA) as well as solutions NaOH and H2SO4. According to Golterman the most bio-available speciation form is phosphorus adsorbed on the surface of the sediment particle, that is the phosphorus obtained in course of extraction with reagents Ca-EDTA and Na-EDTA. In this paper the results of analysis of primary, activated and excessive sludge from various types of wastewater treatment plants (mechanical-biological and mechanical-biological-chemical wastewater treatment plants) were compared. The obtained results point to significant differences between the shares of speciation forms of phosphorus according to the kind of analysed sediment as well as physical-chemical conditions occurring in particular types of wastewater treatment technology. In the primary sludge the organic forms of phosphorus (fraction H2SO4 and NaOH) are dominant over the non-organic forms while in the excessive sludge the dominant phosphorus form is the non-organic phosphorus (fraction Na-EDTA and Ca-EDTA). The quantitive marking of the mobile phosphorus forms is significant in case of the recovering of phosphorus from the wastewater sediments or using them for nature purposes.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 1; 127-133
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Specjacja fosforu w osadach nadmiernych z wybranych oczyszczalni ścieków
Speciation of phosphorus from excess sludge from selected wastewater treatment plant
Autorzy:
Bezak-Mazur, E.
Stoińska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126876.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fosfor mobilny
osady ściekowe
specjacja
mobile phosphorous
wastewater sediments
speciation
Opis:
Celem pracy było scharakteryzowanie osadów nadmiernych pochodzących z różnych typów oczyszczalni ścieków komunalnych pod względem występowania form specjacyjnych fosforu. Przeprowadzono wstępną analizę specjacyjną z wykorzystaniem ekstrakcji sekwencyjnej według Goltermana. Polega ona na wykorzystaniu odczynników chelatowych (Ca-EDTA i Na-EDTA) oraz roztworów NaOH i H2SO4. Pomiar ilości fosforu odbył się metodą spektrofotometryczną zgodnie z obowiązującymi normami. Wykorzystując powyższą metodę, zbadano ilości poszczególnych frakcji fosforu w osadach ściekowych oraz stężenie fosforu ogólnego w ściekach oczyszczonych i surowych. Według Goltermana, formą specjacyjną o największej dostępności dla organizmów żywych jest fosfor zaadsorbowany na powierzchni cząstek osadów, czyli tak zwany fosfor mobilny. Wstępne wyniki wskazują, iż znaczny udział fosforu mobilnego w osadach ściekowych występował w tych oczyszczalniach, gdzie stosowano zintegrowane metody oczyszczania ścieków (oczyszczalnie mechaniczno-biologiczno-chemiczne). Uzyskane wyniki upoważniają do stwierdzenia, że w zależności od warunków fizyczno-chemicznych występujących w poszczególnych typach oczyszczalni ścieków osady nadmierne charakteryzują się różnymi udziałami formy specjacyjnej fosforu mobilnego, co może wpływać na odzyskiwanie tego pierwiastka z osadów ściekowych.
The aim of this work was to characterize wastewater sediments of various types of wastewater treatment plants in terms of the occurrence of forms of phosphorus speciation. The preliminary analysis of speciation using sequential extraction by Golterman was made. It consists in using chelating reagents (Ca-EDTA and Na-EDTA) as well as NaOH and H2SO4 solutions. The quantitative measurement of phosphorus was carried out using spectrophotometric method according to binding rules. The number of individual fractions of phosphorus in wastewater sediments and the concentration of total phosphorus in treated and raw wastewater were examined. According to Golterman the phosphorus absorbed on the surface of sludge particles, so called mobile phosphorus, is a speciation form that is the most easily accessible for organisms. Preliminary results show that the significant participation of mobile phosphorus in wastewater sediments appeared in these wastewater treatment plants, where integrated methods of the wastewater treatment were applied (wastewater treatment plants mechanical-biological-chemical). The results obtained allow to conclude that, depending on the physico-chemical conditions in the various types of wastewater treatment plants, excess sludge shares have different forms of mobile phosphorus speciation, which may affect the recovery of this element from wastewater sediments.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2016, 10, 1; 105-110
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Phosphorus in Bottom Sediments of Rivers from Within the Upper Narew Catchment
Fosfor w osadach dennych rzek z obszaru zlewni górnej Narwi
Autorzy:
Skorbiłowicz, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/387873.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
phosphorus
bottom sediments
rivers
sewage
fosfor
osady denne
rzeki
ścieki
Opis:
The aim of present study was to determine the content of phosphorus in bottom sediments from rivers of the Upper Narew catchment area. The study deals with tracing the changes of phosphorus in bottom sediments on the background of the spatial distribution of point sources of this nutrient, and identifying the main factors of its enrichment related to morphometry and management of catchment. The study was focused on the Narew River in 10 measurement sections within the stretch Bondary – Tykocin and the Supraoel River, on which six measurement points were selected. During the selection of the bottom sediment sampling sites, the presence of sites where the aquatic environment is improved in phosphorus (mainly sewage treatment plants), was adopted as the main criterion. Samples for analyses were also collected from 17 smaller and larger tributaries of Narew River. The highest contents of phosphorus in bottom sediments were found in Narew River (1.31 gP kg–1 d.m.), while the lowest in river Strabelka (0.10 gP kg–1 d.m.). Comparison with other research revealed that studied sediments were characterized by a typical content of phosphorus, and locally increased amounts of this element are the result of limited, however still existing anthropogenic pressure. The results indicate a relationship between phosphorus in bottom sediments and the nature of particular rivers catchments, including the amount of sewage discharged into these rivers.
Celem pracy było określenie zawartości fosforu w osadach dennych rzek z obszaru zlewni górnej Narwi. W pracy analizowano zmiany zawartości fosforu w osadach na tle przestrzennego rozkładu punktowych źródeł tego składnika oraz zidentyfikowano główne czynniki jego wzbogacania związane z morfometrią i zagospodarowaniem zlewni. Badaniami objęto rzekę Narew w 10 przekrojach pomiarowych na odcinku Bondary – Tykocin oraz rzekę Supraśl, na której wytypowano 6 punktów pomiarowych. W czasie doboru miejsc pobierania próbek osadów dennych za główne kryterium przyjęto obecność ognisk wzbogacania środowiska wodnego w fosfor, głównie oczyszczalni ścieków. Do analiz pobierano również próbki z 17 mniejszych i większych dopływów Narwi. Największe zawartości fosforu wykazano w osadach dennych Narwi (1,31 g kg–1 s.m.), a najmniejsze w osadach Strabelki (0,10 g kg–1 s.m.). Porównanie z innymi badaniami wykazało, że badane osady charakteryzują się typową zawartością fosforu, a lokalnie zwiększone ilości tego składnika są wynikiem ograniczonej wprawdzie, ale istniejącej presji antropogennej. W pracy wykazano, że istnieje zależność zawartości fosforu w osadach dennych od charakteru zlewni poszczególnych rzek, w tym od ilości ścieków odprowadzanych do tych rzek.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2013, 20, 10; 1127-1134
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Speciation of phosphorus in wastewater sediments from selected wastewater treatment plant
Specjacja fosforu w osadach ściekowych z wybranych oczyszczalni ścieków
Autorzy:
Bezak-Mazur, E.
Stoińska, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389674.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
fosfor mobilny
osady ściekowe
specjacja
mobile phosphorous
wastewater sediments
speciation
Opis:
Celem pracy było scharakteryzowanie osadów ściekowych pochodzących z różnych typów oczyszczalni ścieków komunalnych pod względem występowania form specjacyjnych fosforu. Przeprowadzono Speciation of Phosphorus in Wastewater Sediments... 513 wstępną analizę specjacyjną z wykorzystaniem ekstrakcji sekwencyjnej według Goltermana. Polega ona na wykorzystaniu odczynników chelatowych (Ca-EDTA i Na-EDTA) oraz roztworów NaOH i H2SO4. Pomiar ilości fosforu odbył się metodą spektrofotometryczną zgodnie z obowiązującymi normami. Wykorzystując powyższą metodę, zbadano ilości poszczególnych frakcji fosforu w osadach ściekowych oraz stężenie fosforu ogólnego w ściekach oczyszczonych i surowych. Według Goltermana formą specjacyjną o największej dostępności dla organizmów żywych jest fosfor zaadsorbowany na powierzchni cząstek osadów, czyli tak zwany fosfor mobilny. Wstępne wyniki wskazują, iż znaczny udział fosforu mobilnego w osadach ściekowych występował w tych oczyszczalniach, gdzie stosowano zintegrowane metody oczyszczania ścieków (oczyszczalnie mechaniczno-biologiczno-chemiczne). Uzyskane rezultaty upoważniają do stwierdzenia, że w zależności od warunków fizyczno-chemicznych występujących w poszczególnych typach oczyszczalni ścieków, osady nadmierne charakteryzują się różnymi udziałami formy specjacyjnej fosforu mobilnego, co może wpływać na odzyskiwanie tego pierwiastka z osadów ściekowych.
The aim of this work was to characterize wastewater sediments of various types of wastewater treatment plants in terms of the occurrence of forms of phosphorus speciation. The preliminary analysis of speciation using sequential extraction by Golterman was made. It consists in using chelating reagents (Ca-EDTA and Na-EDTA) as well as NaOH and H2SO4 solutions. The quantitative measurement of phosphorus was carried out using spectrophotometric method according to binding rules. The number of individual fractions of phosphorus in wastewater sediments and the concentration of total phosphorus in treated and raw wastewater were examined. According to Golterman the phosphorus absorbed on the surface of sludge particles, so called mobile phosphorus, is a speciation form that is the most easily accessible for organisms. Preliminary results show that the significant participation of mobile phosphorus in wastewater sediments appeared in these wastewater treatment plants, where integrated methods of the wastewater treatment were applied (wastewater treatment plants mechanical-biological-chemical). The results obtained allow to conclude that, depending on the physico-chemical conditions in the various types of wastewater treatment plants, excess sludge shares have different forms of mobile phosphorus speciation, which may affect the recovery of this element from wastewater sediments.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2013, 20, 4-5; 503-514
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Distribution of trace elements in lake sediments: a scientometric analysis
Pierwiaski śladowe w osadach jeziornych - analiza scientometryczna
Autorzy:
Toropovs, V.
Vircavs, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126630.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
trace elements
scientometric analysis
sediments
pierwiastki śladowe
analiza pomiarów naukowych
osady
Opis:
This paper examines and compares research activities in the field of lake sediment analysis for the period 2000-2009. The scientometric data is collected from 79 articles published in major journals included in the Science Citation Index (SCI). The most commonly used journals were Science of the Total Environment, Chemosphere, Microchemical Journal, Applied Geochemistry and Environment International. The trace elements which are analyzed in most cases are Pb, Cu, Ni, Cr, Co, Mn and Zn. None of countries show research effort activity that would be outstandingly higher than the majority, although some of them, eg Sweden, The United States, Canada and China have shown activity above the average level.
W pracy przedstawiono analizę scientometryczną wyników badań osadów dennych pobranych z jezior w latach 2000-2009. Analizowano wyniki badań, które były przedstawione w 79 artykułach publikowanych na łamach najważniejszych czasopism zawartych w Science Citation Index (SCI). Najczęściej cytowane były czasopisma: Science of Total Environment, Chemosphere, Microchemical Journal, Applied Geochemistry oraz Environment International. W większości prac przedstawiono wyniki oznaczeń pierwiastków śladowych, m.in.: Pb, Cu, Ni, Cr, Co, Mn i Zn. W żadnej z prac nie stwierdzono zbyt dużych stężeń, chociaż w niektórych krajach, np. w Szwecji, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Chinach, stwierdzone stężenia były większe od wartości średniej.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2009, 3, 2; 383-386
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena ekotoksykologiczna osadów z kanalizacji deszczowej
Ecological risk assessment of chemical contaminants in stormwater sediments
Autorzy:
Sałata, A.
Bąk, Ł.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126963.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
osady deszczowe
WWA
metale ciężkie
zanieczyszczenia
stormwater sediments
PAHs
heavy metals
contamination
Opis:
Zanieczyszczenia ściśle związane z cząstkami zawiesin transportowanych poprzez wody opadowe mogą generować zarówno problemy jakościowe, jak i ilościowe w ekosystemie wodnym. Dlatego też istnieje potrzeba wykonywania oceny ekologicznej osadów pochodzących z kanalizacji deszczowej. Jest to tym bardziej ważne, iż obecnie nie ma żadnych regulacji i wymogów prawnych dotyczących konieczności analizy osadów, przede wszystkim pod kątem zawartości niebezpiecznych substancji, przed ich okresowym usuwaniem z elementów systemu kanalizacji. W niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki oceny ekologicznej dla związków z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz wybranych metali ciężkich zawartych w osadach pochodzących z trzech zbiorników miejskiej kanalizacji deszczowej miasta Kielce. Celem badań, oprócz wykonania analiz chemicznych, było również określenie zależności pomiędzy poziomem wybranych zanieczyszczeń a charakterem i usytuowaniem zlewni. Wyniki analiz odniesiono do dopuszczalnych zakresów stężeń wybranych substancji niebezpiecznych zamieszczonych w rozporządzeniach krajowych, a także do wskaźników ekologicznych zgodnych z praktyką międzynarodową dotyczącą osadów. Według regulacji krajowych, wyniki wskazały na umiarkowane zanieczyszczenie. Natomiast w przypadku progowych wskazań ekologicznych dla związków z grupy WWA zanieczyszczenie osadów nawet kilkunastokrotnie przekracza wartości dopuszczalne.
Contaminants bounded to suspended solids transported by stormwater poses quantity and quality problems to water ecosystem. Therefore, an ecological risk assessment is necessary. Currently, there are no recommendations in polish law that stormwater sediments should be tested for hazardous substances prior to its removal. Ecological evaluation was performed for polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) and heavy metals in the sediments of 3 stormwater sedimentation tanks located in urban catchment areas of Kielce city. The purpose this study were to analyze sediment for chemical contaminants and demonstrate the relationship between contaminants levels and physical attributes of the catchment, including land use, drainage area, age of catchment and impervious surface in watershed. Levels of PAHs and heavy metals in stormwater sediments were then compared to Polish regulations and established ecological screening values to determine their potential risk to environment. The results of the current study suggest that stormwater sediments are moderately contaminated with PAHs and heavy metals according to domestic regulations and highly contaminated according to ecological benchmarks exceeded several times.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 1; 287-293
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Changeability of heavy metals content in the sediment of the water reservoir in the 1996–2005 years
Zmienność zawartości metali ciężkich w osadach dennych zbiornika wodnego w latach 1996–2005
Autorzy:
Tarnawski, M.
Florencka, N.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388579.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
bottom sediments
heavy metals
dam reservoir
osad denny
metale ciężkie
zbiornik zaporowy
Opis:
The presented study was aimed to analyze the variability of the selected heavy metal content in bottom sediments from a dam reservoir in Krempna, located in the upper part of the river Wisloka, in the Subcarpathian Voivodeship. The concentrations of the analyzed heavy metals in the examined sediments were variable. The copper content ranged from 8.4–49.16 mg kg–1, zinc 28–98 mg kg–1, chromium 8.7–70 mg kg–1, nickel 20.53–74.5 mg kg–1, lead 7.7–64.3 mg kg–1 and cadmium 0.1–0.6 mg kg–1. The heavy metal concentrations in the bottom sediments of the Krempna reservoir were referred to the limit values that inform whether the material is contaminated. The contents of heavy metals did not exceed the limit content. The analyzed material was characterized by elevated concentrations of copper, chromium, nickel and lead, far beyond the geochemical background of the Polish sediments given by the Polish Geological Institute. Particularly high concentrations of nickel qualify the sediment as the class III, ie as contaminated. In the analyzed study period of 1996–2005 the bottom sediments showed no clear tendency to excessive accumulation of the examined elements. Heavy metal concentrations fluctuated in different years of the sediment collection, however there was no clear decreasing or increasing trend.
W pracy badano zmienność zawartości wybranych metali ciężkich w osadach dennych pochodz ących ze zbiornika zaporowego w Krempnej, zlokalizowanego w górnym odcinku rzeki Wisłoki, w województwie podkarpackim. W latach 1996–2005 osad pobierano 4-krotnie. W uzyskanym materiale oznaczono zawartości chromu, niklu, miedzi, cynku, kadmu i ołowiu metodą ASA. Badane osady charakteryzowały się zmiennym stężeniem analizowanych metali ciężkich. Zawartość miedzi była w zakresie 8,4–49,16 mg kg–1, cynku 28–98 mg kg–1, chromu 8,7–70 mg kg–1, niklu 20,53–74,5 mg kg–1, ołowiu 7,7–64,3 mg kg–1, kadmu 0,1–0,6 mg kg–1. Stężenia badanych metali ciężkich w osadzie dennym zbiornika w Krempnej odniesiono do wartości dopuszczalnych, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony. Zawartości metali ciężkich nie przekraczały zawartości dopuszczalnych. Analizowany materiał wykazywał podwyższone stężenia miedzi, chromu, niklu i ołowiu, znacznie przekraczające tło geochemiczne osadów Polski wg PIG. Szczególnie wysokie stężenie niklu kwalifikują osad do III klasy jako zanieczyszczony. W analizowanym okresie badawczym 1996–2005 materiał denny nie wykazywał wyraźnych skłonności do nadmiernej kumulacji oznaczonych pierwiastków. Stężenia metali ciężkich ulegały wahaniom w poszczególnych latach badań, stwierdzono brak jednoznacznych trendów malejących czy rosnących.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2013, 20, 11; 1295-1303
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Distribution of Selected Metals in Bottom Sediments of Lakes Insko and Wisola (Poland)
Rozmieszczenie wybranych metali w osadach dennych jezior Insko i Wisola (Polska)
Autorzy:
Rajkowska, M.
Protasowicki, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389345.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
ekstrakcja sekwencyjna
metale
osady denne
jeziora
sequential extraction
metals
bottom sediments
lakes
Opis:
The study was focused on the occurrence and geochemical partitioning of metals (Fe, Mn, Zn, Cu, Pb, Cd and Al) in the upper layer of sediments from mesotrophic Lake Insko and eutrophic Lake Wisola. In both lakes, the lowest concentrations of trace metals were found in the mineral sediments. Average total metal concentrations in sediments decreased in the order Al > Fe > Mn > Zn > Pb > Cu > Cd, and only in Insko mineral sediments contained more Fe than Al. The residual phase was the major phase binding metals, which indicates that recently anthropogenic influence on these sediments was weak. Fe-Mn oxides were the next important metal binding phase. The results indicate, that in the examined lakes no serious metal pollution occurred.
W pracy dokonano oceny zdolności osadów dennych pochodzących z jezior Ińsko i Wisola do zatrzymywania oraz uwalniania metali, oraz potencjalnego ryzyka zanieczyszczenia środowiska wodnego. W badaniach oznaczono zawartość całkowitą metali oraz ich udział w poszczególnych frakcjach geochemicznych. W obu jeziorach osady mineralne charakteryzowały się mniejszą zawartością metali śladowych niż osady organiczne. Średnia zawartość metali w osadach obu jezior malała w następującej kolejności: Al > Fe > Mn > Zn > Cu > Pb > Cd, a jedynie w osadach mineralnych jeziora Ińsko stwierdzono większą zawartość Fe w porównaniu z Al. Główną frakcją wiążącą metale była frakcja rezydualna, co wskazuje na niewielki wpływ antropogenny w zanieczyszczeniu metalami badanych osadów. Ważną rolę w wiązaniu metali odgrywały również frakcje związane z tlenkami żelaza i manganu. Badane osady nie wykazywały poważnego zanieczyszczenia metalami.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 5-6; 805-811
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Occurrence of Some Heavy Metals in Bottom Sediments of Lobelia Lakes
Występowanie wybranych metali ciężkich w osadach dennych jezior lobeliowych
Autorzy:
Mielnik, L.
Czekała, J.
Piotrowicz, R.
Klimaszyk, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389126.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
metale ciężkie
osady denne
jeziora lobeliowe
heavy metals
bottom sediments
lobelia lakes
Opis:
The paper presents the occurrence of zinc (Zn), copper (Cu) and manganese (Mn) in bottom sediments of selected Lobelia lakes which are specific and unique aquatic reservoirs. The lake sediments were sampled in summer stagnation in the surface layer at two stands in each lake: in littoral zone and in profundal zone at maximum depth of the lake. Results of the investigations show that Zn, Cu and Mn contents in the investigated bottom sediments were low and ranged within geochemical background limits or slightly exceeded them. Presence of the metals in the sediments was spatially differential. Zn, Cu and Mn contents were significantly higher in most cases in the profundal zone of each investigated lake than they were in the litoral zone. Another factor which significantly differs the heavy metals content was level of thermal stratification.
W pracy przedstawiono występowanie cynku, miedzi i manganu w osadach dennych wybranych jezior lobeliowych, stanowiących specyficzną grupę jezior. Osady jezior pobierano w okresie stagnacji letniej z warstwy powierzchniowej, z dwóch miejsc: strefy brzegowej i w miejscu maksymalnej głębokości zbiornika. Wyniki badań zawartości cynku, miedzi i manganu w osadach badanych jezior wskazują, że stężenia tych pierwiastków były niskie i mieściły się w granicach tła geochemicznego lub nieznacznie je przekraczały. Obecność analizowanych metali w osadach była zróżnicowana przestrzennie. W większości przypadków zawartość cynku, miedzi i manganu była istotnie większa w osadach deponowanych w miejscu maksymalnej głębokości każdego jeziora w porównaniu z zawartością tych metali w osadach strefy litoralu. Czynnikiem, który istotnie różnicował zawartość analizowanych metali, była wykształcona w pełni stratyfikacja termiczna wód lub jej brak.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 9-10; 1293-1300
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heavy metal concentrations in water and bottom sediments of small water reservoir in Kaniow
Koncentracja metali ciężkich w wodzie i osadach dennych małego zbiornika wodnego w kaniowie
Autorzy:
Bąk, Ł.
Górski, J.
Szeląg, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953638.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
heavy metals
bottom sediments
water reservoir
metale ciężkie
osady denne
zbiornik wodny
Opis:
The paper presents the results of investigations on concentrations of ions of selected heavy metals (Fe, Cr, Zn, Ni, Mn, Cu, Pb, Cd, and Hg) in sediments and water in a small dammed reservoir located in Kaniow (the Swietokrzyskie Province, Poland) on the stream flowing from Borowa Gora (Borowa Mount). The sediments and water were collected from the upper, middle, and lower part of the reservoir. The samples were collected twice, first in July 2012, and then in March 2013. The content of trace elements in water did not exceed: 801 μg·dm–3 (Fe), 0.064 μg·dm-3 (Cr), 13.5 μg·dm-3 (Zn), 0.106 μg·dm-3 (Ni), 285 μg·dm-3 (Mn), 2.35 μg·dm-3 (Cu), 6.98 μg·dm-3 (Pb), and 3.35 μg·dm-3 (Cd). As regards bottom sediments, the maximum recorded concentrations of heavy metals were: 872 mg·kg-3 (Fe), 15.19 mg·kg-3 (Cr), 26.26 mg·kg-3 (Zn), 16.26 mg·kg-3 (Ni), 750 mg·kg-3 (Mn), 3.58 mg·kg-3 (Cu), 82.56 mg·kg-3 (Pb), 0.73 mg·kg-3 (Cd), and 0.0031 mg·kg-3 (Hg). An attempt to determine the mathematical relationship between the content of organic matter in sediments and heavy metals was made and the possibility of agricultural utilization of sediments after removal from the bottom was determined.
W artykule przedstawiono wyniki badań stężeń jonów wybranych metali ciężkich (Fe, Cr, Zn, Ni, Mn, Cu, Pb, Cd, Hg) w osadach i wodzie małego zbiornika zaporowego zlokalizowanego w miejscowości Kaniów na cieku od Borowej Góry. Do badań pobrano osady i wodę z części górnej, środkowej i dolnej zbiornika. Próby pobrano dwukrotnie, po raz pierwszy w lipcu 2012 r., a następnie w marcu 2013 r. Zawartość pierwiastków śladowych w wodzie nie przekraczała: 801 μg dm-3 (Fe), 0,064 μg·dm-3 (Cr), 13,5 μg·dm-3 (Zn), 0,106·g·dm-3 (Ni), 285 μg·dm-3 (Mn), 2,35 μg·dm-3 (Cu), 6,98 μg·dm-3 (Pb), 3,35 μg·dm-3 (Cd). W przypadku osadów dennych maksymalne odnotowane stężenia metali ciężkich wynosiły: 872 mg·kg-3 (Fe), 15,19 mg·kg-3 (Cr), 26,26 mg·kg-3 (Zn), 16,26 mg·kg-3 (Ni), 750 mg·kg-3 (Mn), 3,58 mg·kg-3 (Cu), 82,56 mg·kg-3 (Pb), 0,73 mg·kg-3 (Cd), 0,0031 mg·kg-3 (Hg). Podjęto również próbę określenia matematycznej zależności między zawartością części organicznych w osadach dennych zbiornika a metalami ciężkimi oraz określono możliwość rolniczego wykorzystania osadów po ich wydobyciu z dna zbiornika.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2014, 21, 2; 167-176
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Content of heavy metals in bottom sediments of Binowskie Lake
Zawartość metali ciężkich w osadach dennych Jeziora Binowskiego
Autorzy:
Sroka, E.
Podlasińska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125904.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
Binowskie Lake
bottom sediments
heavy metals
Jezioro Binowskie
osady denne
metale ciężkie
Opis:
The studies of chemical composition of bottom sediments of Binowskie Lake (located within area of protection zone of Szczecin Landscape park “Fagus Forest”) was carried out in 2003 year. The contents of Cr, Zn, Co, Mn, Cu, Ni, Pb, Hg and Fe were examined. Sediments samples from 4 stands have been taken at spring, summer and autumn seasons. Obtained results of heavy metals concentrations do not exceeded permitted values. Bottom sediments of examined lake can be classified as low contaminated.
W 2003 r. zbadano skład osadów dennych z Jeziora Binowskiego, położonego w otulinie Szczecińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa”, oznaczając zawartość metali ciężkich (Cr, Zn, Co, Mn, Cu, Ni, Pb, Hg oraz Fe). Materiał do badań pozyskano z 4 stanowisk w sezonach wiosennym, letnim i jesiennym. Wyniki badań wykazały, że stężenia większości metali ciężkich w osadach Jeziora Binowskiego odpowiadają poziomowi stężeń występujących w niezanieczyszczonych zbiornikach wodnych w Polsce.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 2; 437-442
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jakość wody i osadów dennych zbiornika wodnego Lubianka w Starachowicach
The quality of water and bottom sediments in Lubianka water reservoir located in Starachowice
Autorzy:
Górski, J.
Bąk, Ł.
Szeląg, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127466.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
metale ciężkie
osady denne
zbiornik wodny
heavy metals
bottom sediments
water reservoir
Opis:
Określenie ilości osadów dennych gromadzonych w zbiornikach przepływowych ma podstawowe znaczenie w obliczeniu tempa ich zamulania, a tym samym szacowaniu czasu, po upływie którego powinno się je oczyścić z namułów. Zagospodarowanie osadów dennych wydobytych z dna zbiornika możliwe jest wyłącznie po rozpoznaniu ich jakości, która jest ściśle związana z charakterem zlewni, sposobem jej zagospodarowania, a tym samym z jakością spływu powierzchniowego trafiającego do cieku i zbiornika. W artykule przedstawiono wyniki badań stężeń wybranych metali ciężkich (Fe, Hg, Pb, Zn, Ni, Mn, Cu, Cr, Cd) w osadach i wodzie zbiornika zaporowego zlokalizowanego w południowej części miasta Starachowice, na cieku Lubianka, którego przeważającą część zlewni stanowią lasy. Badania terenowe przeprowadzono dwukrotnie: pod koniec czerwca 2012 r., pobierając 8 próbek osadów dennych w stanie quasi-nienaruszonym i dzieląc je do analiz na 20 cm warstewki, oraz na początku marca 2013 r., kiedy zbiornik pokryty był pokrywą lodową - 3 próbki. W przypadku badań jakości wody oprócz metali ciężkich (łącznie 11 próbek) wykonano w 2012 r. podstawowe badania fizykochemiczne (pH, temperatura, azotany, tlen rozpuszczony, zasolenie) przy pomocy przenośnego miernika wyposażonego w odpowiednie sondy, prowadząc pomiary w pionach co 0,5 i 1,0 m. Odnotowane maksymalne stężenia metali ciężkich dla analizowanych próbek osadów dennych i wody wynosiły odpowiednio: 1170 mg·kg–1 i 642 µg·dm–3 (Fe), 0,0023 mg·kg–1 i 0,0020 µg·dm–3 (Hg), 14,35 mg·kg–1 i 7,14 µg·dm–3 (Pb), 7,44 mg·kg–1 i 74,15 µg·dm–3 (Zn), 5,98 mg·kg–1 i 5,79 µg·dm–3 (Ni), 815 mg·kg–1 i 794 µg·dm–3 (Mn), 3,69 mg·kg–1 i 35,12 µg·dm–3 (Cu), 3,73 mg·kg–1 i 46,86 µg·dm–3 (Cr), 4,37 mg·kg–1 i 0,48 µg·dm–3 (Cd).
Determining the amount of bottom sediments that accumulate in flow-through water reservoirs is of key importance for calculating the rate of their silting. The latter provides a basis for estimating the time after which it is necessary to desilt the reservoir. The use of bottom sediments is only possible after evaluating the sediment quality, which is closely related to the catchment character and type of management. Those factors affect the quality of the surface run-off, which is delivered to the water course, and then, the reservoir. The paper presents the results of investigations into concentrations of selected heavy metals (Fe, Hg, Pb, Zn, Ni, Mn, Cu, Cr, Cd) in the sediments and water of a dammed reservoir located in the southern part of the town of Starachowice, on the Lubianka watercourse. A major part of the catchment is covered by forests. Field test were conducted twice: at the end of June 2012, when eight bottom sediment samples were collected in the quasi - undisturbed state, and divided for the sake of analysis into 20 cm layers, and at the beginning of March 2013 with the reservoir covered in ice, when three samples were collected. As regards water quality tests, in 2012, in addition to the determination of heavy metal concentrations (eleven samples in total), typical physical and chemical tests were conducted (pH, temperate, nitrates, dissolved oxygen, salinity). A portable meter equipped with appropriate probes was used, vertical measurement were carried out every 0.5 and 1.0 m. The maximum concentrations of heavy metals in the analysed samples of bottom sediments and water were as follows: 1170 mg·kg–1 and 642 µg·dm–3 (Fe), 0.0023 mg·kg–1 and 0.0020 µg·dm–3 (Hg), 14.35 mg·kg–1 and 7.14 µg·dm–3 (Pb), 7.44 mg·kg–1 and 74.15 µg·dm–3 (Zn), 5.98 mg·kg–1 and 5.79 µg·dm–3 (Ni), 815 mg·kg–1 and 794 µg·dm–3 (Mn), 3.69 mg·kg–1 and 35.12 µg·dm–3 (Cu), 3.73 mg·kg–1 and 46.86 µg·dm–3 (Cr), 4.37 mg·kg–1 and 0.48 µg·dm–3 (Cd), respectively.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2016, 10, 2; 635-643
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Flushing water and sediments utilization from selected water treatment station
Uzdatnianie wód popłucznych i utylizacja osadów na stacjach uzdatniania wody
Autorzy:
Hirol, A. M.
Boychuk, S. D.
Girol, A. M.
Hirol, M. M.
Kowalski, D.
Łagód, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127538.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
water treatment station
flushing water
sediments
stacje uzdatniania wody
wody popłuczne
osady
Opis:
The development of urbanized areas increases the intensity of problems connected to wastes utilization. The products formed during water treatment are usually omitted as irrelevant. These products cover flushing water and sediment. The researches reported in the literature show that pollutant concentration in these products may reach very high values. The effects of their utilization absence may be very significant for the environment. The existing methods of water treatment by-products utilization are still not satisfactory and usually cause significant ecological problems. The problem is not solved by sediments storage, even after its primary dewatering. Sediments combustion, after significant reduction of its volume, may cause increase of the water treatment station functioning costs and also is not commonly accepted by the public. The Authors, basing on the water treatment station in Simferopol, Ukraine, present the method of flushing water treatment and sediments utilization. The proposed technology, based on application of several reagents, enables limitation of water loss. Application of sediments as cement component, in road construction etc. additionally reduces the costs of system functioning. The results of rinsed sewage of Simferopol water treatment station researches are presented as an example of the described problems. The methods of drains treatment and sediments usage in order to break stone chips production are offered and substantiated. The studies are supported by the preliminary economical analysis.
Postępująca urbanizacja prowadzi do nasilenia problemów z utylizacją powstających odpadów. Pośród nich często pomija się jako mało ważne (zdaniem niektórych) produkty powstające w procesie uzdatniania wody. Należą do nich wody i osady popłuczne. Badania dostępne w literaturze wskazują, że koncentracja zanieczyszczeń w tych produktach może być bardzo wysoka. Konsekwencje braku ich utylizacji mogą być bardzo znaczące dla środowiska. Istniejące metody utylizacji produktów ubocznych stacji uzdatniania wody wciąż nie są satysfakcjonujące i często prowadzą do znacznych ekologicznych problemów. Składowanie osadów, nawet po wstępnym ich odwodnieniu, nie rozwiązuje problemu. Spalanie osadów przy znacznym ograniczeniu ich objętości podnosi także znacząco koszty pracy stacji uzdatniania. Nie jest ono tażże powszechnie akceptowalne przez opinię publiczną. Na przykładzie stacji uzdatniania wody w Symferopolu autorzy prezentują metodę uzdatniania wód popłucznych i utylizacji osadów. Zaproponowana technologia, przy zastosowaniu szeregu reagentów, umożliwia ograniczenie strat wody. Zastosowanie osadów jako komponentów do cementu, budowy dróg itp. dodatkowo zmniejsza koszty funkcjonowania stacji uzdatniania. Autorzy prezentują wyniki badań zanieczyszczeń zawartych w wodach popłucznych wybranej stacji uzdatniania, omawiają zastosowany proces technologiczny oraz prezentują wyniki badań jego efektywności. Rozważania uzupełnione zostały o wstępną analizę ekonomiczną.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2009, 3, 2; 311-316
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 37

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies