Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Językoznawstwo" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 17
Tytuł:
Człon podstawowy i człon kształtujący w polskich wyrazach
Autorzy:
Dłuska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1969144.pdf
Data publikacji:
1949
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo
słowotwórstwo
semant
morfem
Opis:
Jednym z najbardziej pasjonujących zagadnień w językoznawstwie jest zagadnienie stosunku formy i treści. Na pierwszy plan wysuwa się tu wyraz i jego komponenty, tzw. części słowotwórcze. Jeżeli spojrzymy na wyraz jako na jednostkę komunikatywną w języku, nie trudno zauważyć, że nawet w obrębie jednego i tego samego języka zasięg funkcji komunikatywnej wyrazu nie jest jednakowy.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 1949, 1; 197-211
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O potrzebie pojęcia podmiot (i pojęć pokrewnych)
On the Need for the Concept of Subject (and its Keen Concepts)
Autorzy:
Bobrowski, Ireneusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127765.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo polonistyczne
składnia
podstawowe pojęcia
Polish language linguistic
syntax
basic concepts
Opis:
The paper sought to show how beneficial it is to include the concept of subject in the grammatical model of the generative language. First of all, the inclusion of this concept (and keen concepts) considerably contributes to make this grammatical model more explicative. Its explicit character results from the fact that a linguist builds a bridge between syntactics and semantics, and (in the broader perspective) between linguistics and logic. Taking into account the fact that logic − and its related linguistics − results directly from Aristotle, the inclusion of the concept of subject to linguistics means at the same time an attempt to conserve this concept in culture. Thereby we reject those grammatical models which can see no reasons why the concept of subject should be present in them. At the same time we approve of cognitivists' merits. It is a key concept for them, but we do not agree with their opinions on the role of functional concepts in generative linguistics.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 75-82
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jeszcze o wykrzyknikach na, ne, nę i pochodnych od nich formach w znaczeniu `bierz, weź' lub `bierzcie, weźcie' w gwarach polskich
Polish Dialectal Interjections: na, ne, nę and Their Derivatives Used Imperatively in the Sense of `take (it) Revisited
Autorzy:
Reichan, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127797.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo
dialektologia polska
słownictwo
fleksja
linguistic studies
Polish dialectology
vocabulary
flexion
Opis:
In 1885 Jan Karłowicz published in Volume 1 of Prace Filologiczne a short article entitled „Wykrzykniki z końcówkami czasowymi” (“Interjections with Verbal Endings”), in which he noted, in particular, that the na, ne, nę interjections often take plural (or dual) verbal endings when the speaker addresses more than one person. This gives rise to such dialectal forms as: nacie, nata, necie, neta, namcie, nańcie... In the present article, the author presents the geographical extent of: (1) the na, ne, nę interjections; (2) their forms augmented with the ż(e) particle and the dative of the pronoun ty (`you (singular)'), of the type naści, neści, naściże, neściże...; (3) forms used when addressing more than one person, composed of the na, ne, nę interjections and the second person plural or dual verbal ending, e.g., nacie, nata, necie, neta, nańcie, namcie... Besides, the author attempts to explain the origin of these forms and their geographical extent.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 329-348
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Norwid, kolebka Ariów a Europa jako wielokulturowe „principium”
Norwid, the Cradle of the Aryans and Europe as a Multicultural „principium”
Autorzy:
van Nieukerken, Arent
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1790937.pdf
Data publikacji:
2021-02-11
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Norwid
Renan
mitologia porównawcza
językoznawstwo historyczne
rasa
comparative mythology
historical linguistics
race
Opis:
W czasie swej emigracji w Paryżu Cyprian K. Norwid bardzo się interesował współczesną mu mitologią porównawczą, a także językoznawstwem historycznym, które również stosował jako metodę komparatystyczną. Artykuł próbuje ustalić źrodła jego własnych spekulacji mitologicznych i lingwistycznych. Okazuje się, że znane mu były zarówno ówczesne autorytety w tym zakresie (np. Ernest Renan, Max Müller, którzy posługiwali się metodologią pozytywistyczną), jak i zbiorowe opracowania encyklopedyczne wydane przez katolickiego duchownego, ojca J.P. Migne, które próbowały uzgodnić odkrycia nauki pozytywistycznej z tradycją chrześcijańską. Norwid zaczerpnął swą wiedzę z obu źródeł, choć perspektywa katolickich dykcjonarzy była mu bliższa (nie akceptował jednak bezkrytycznie wszystkich ich ustaleń). „Archaiczne” (z punktu widzenia nauki pozytywistycznej) korzenie jego spekulacji mitologicznych i językoznawczych broniły go jednak przed pokusą ulegania (pseudo)naukowemu dyskursowi rasowemu. Jego chrześcijański uniwersalizm spotyka się tu z agnostycznym uniwersalizmem Renana. W obu przypadkach istotnym elementem owego uniwersalizmu było podkreślanie ponadnarodowej wartości tradycji związanych ze Starym Testamentem i judaizmem.
Norwid, who lived in exile in Paris, took a great interest in comparative mythology and historical linguistics, using a similar methodology for both. This article attempts to establish the sources of his own mythological and linguistic speculations. It turns out that he knew both the writings of the acknowledged authorities in this field who used a positivist methodology, and the Catholic dictionaries published by the Abbé Migne which aimed at reconciling the discoveries of positivist science with the Christian tradition. Norwid’s knowledge derived from both sources, although he felt a greater closeness to the perspective of the Catholic dictionaries (even though he did not blindly accept all their findings). The “archaic” (from a positivist perspective) roots of his mythological and linguistic speculation defended him, however, against the temptation to give in to a [pseudo-]scientific racial discourse. Here, his Christian universalism goes hand-in-hand with Renan’s agnostic universalism. The essential element of this universalism derived, in both cases, from an emphasis on the supranational value of traditions linked with the Old Testament and Judaism.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 1; 27-50
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Retoryka i językoznawstwo – obszary spotkania
Classical rhetoric and modern linguistics: Meeting fields
Autorzy:
Mamcarz-Plisiecki, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1804860.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
retoryka; językoznawstwo; semantyka; pragmatyka; teoria komunikacji
rhetoric; linguistics; semantics; pragmatics; theory of communication
Opis:
Artykuł jest próbą porównania dwóch dziedzin wiedzy: klasycznej retoryki i współczesnej lingwistyki. Dzisiejsi językoznawcy traktują retorykę jako dyscyplinę historyczną i przednaukową. Dla wielu z nich retoryka wydaje się także zbyt normatywna i sformalizowana. Dzieje się tak od reformy artes liberales, dokonanej w renesansie przez Piotra Ramusa (Pierre’a de la Ramée). Retoryka została wtedy ograniczona jedynie do sztuki krasomówczej oraz teorii stylu (stylistyki). W XVIII wieku (tak jak cała humanistyka) została wyrzucona z „ogrodu nauk”. Natomiast w wieku XIX odrzucono ją wraz z całą klasyczną koncepcją sztuki. To wszystko sprawia, że dzisiejsi uczeni raczej nieufnie patrzą na retorykę. Autor artykułu przekonuje tymczasem, że klasyczna retoryka jest dyscypliną nowoczesną i przydatną dla współczesnego językoznawstwa. W konkluzji stwierdza, że w dzisiejszych badaniach nad tekstem retoryka może dać perspektywę ogólną, lingwistyka zaś konieczne uszczegółowienia.
The article is attempt to comparison of two fields of knowledge: classical rhetoric and modern linguistics. Contemporary linguists treat rhetoric as a historical and pre-scientific discipline. Rhetoric also seemed to be too prescriptive and formalized for many theorists. After the reform of artes liberales which was made in Renaissance by Peter Ramus (Pierre de la Ramée) rhetoric was limited only to the art of oratory and theory of style (stylistics). In 18th century rhetoric (like all the humanities) was thrown away from “garden of sciences.” And in 19th century even this classical concept of art was rejected. This is the reason that nowadays many scholars look at rhetoric rather distrustfully. The author of this article argues that classical rhetoric is modern and useful to contemporary linguistics. In conclusion the author suggests that in discourse studies rhetoric should be understood as a general frame for next detailed researches. 
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 6; 111-135
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Les relations sémantiques dans un dictionnaire bilingue basé sur un corpus: problème de typologie
The Semantic Relations in the Bilingual Dictionary Based on the Text Corpus: The Problem of the Typology
Relacje semantyczne w słowniku dwujęzycznym opartym na korpusie tekstów: problem typologii
Autorzy:
Bralewski, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1886439.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
leksykografia dwujęzyczna
semantyka
językoznawstwo komputerowe
traduktologia
computational linguistics
translation studies
bilingual lexicography
semantics
Opis:
Artykuł podejmuje próbę opisu relacji semantycznych łączących ekwiwalenty przekładowe pobrane z korpusu bitekstów dla potrzeb słownika dwujęzycznego. Opis oparto na składnikowym modelu znaczenia odwołującym się do rachunku zbiorów. Mimo trudności, które wynikają z niemożności rygorystycznego oddzielenia planu treści komunikatu od jego planu wyrażania, zastosowany model nadaje się – zdaniem autora – do całościowego opisu dwujęzycznych danych leksykalnych, o czym świadczą omówione przykłady. Artykuł zawiera informacje o rozkładach częstości omawianych relacji semantycznych w części korpusu obejmującej 20 081 jednostek.
The paper attempts to describe the semantic relations which joined together a translation equivalents taken from the bitext corpus for a bilingual dictionary. The description is based on the component model of significance referring to the set theory. Despite the difficulties of the separating the content plan of the message form its expression plan—in author’s opinion—the used model is suitable for a comprehensive description of bilingual lexical data, as it is evidenced by the examples discussed. The article contains the information about the frequency distributions of the discussed semantic relations in the corpus including 20081 units
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2014, 62, 8; 149-181
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słowo to potężny władca. Poglądy językowe Gorgiasza sofisty
Speech is a Powerful Lord. The Linguistic Theory by Gorgias the Sophist
Autorzy:
Tomaka, Kamila
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1878536.pdf
Data publikacji:
2019-10-23
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
filozofia starożytna
sofistyka grecka
językoznawstwo antyczne
Gorgiasz
ancient philosophy
greek sophism
ancient linguistics
Gorgias
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest syntetyczne przedstawienie poglądów językowych, które manifestował najbardziej radykalny sofista, Gorgiasz z Leontinoi. Autorka poddała analizie nihilistyczny pogląd Gorgiasza na poznanie i sam przekaz językowy. Sofista, burząc zgodność między rzeczywistością, myśleniem i językiem, odebrał słowu wartość poznawczą, a wyeksponował jego funkcję impresywną. Język w jego poglądach przestaje być nośnikiem informacji, staje się natomiast narzędziem perswazji i wywoływania emocji. Wyrażona przez Gorgiasza w Pochwale Heleny fascynacja magiczną mocą słów zostaje ostudzona w traktacie O niebycie albo o naturze faktem ich bezużyteczności w procesie poznania.
This article provides an overview of the linguistic theory discussed by the sophists, and more specifically, indicates some of the central philosophical issues related to language usage raised by one of the greatest sophist – Gorgias. The purpose of this article is to analyse his discussions of language, rhetoric and poetry as they are presented in and exemplified by Encomium of Helen and the treatise On Nature or the Non-Existent. The present essay aims to examine the statement that has often been taken as characteristic of Gorgias’ thought: that language is not a reflection of things, but that it is its own master.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2017, 65, 3; 23-36
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Instrumentarium współczesnej lingwistyki wobec przemian polszczyzny ostatniego stulecia
The instruments of contemporary linguistics towards changes in Polish of past century
Autorzy:
Rejter, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1804862.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
historia języka polskiego; językoznawstwo; metody lingwistyczne; metodologia
history of Polish; linguistics; linguistics methods; methodology
Opis:
W pracy rozważane są wybrane metody badań językoznawczych, które można wykorzystać w analizie przemian polszczyzny minionego stulecia, będącego znaczącym okresem historii języka i kultury polskiej. Można zaobserwować zalety zarówno instrumentów tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Autor wziął po uwagę strukturalizm, językoznawstwo kognitywne i antropologiczne, lingwistykę tekstu, teorię dyskursu i lingwistykę medialną, aby zaprezentować ich zastosowanie do opisu zmian językowych w polszczyźnie w ostatnim stuleciu.
The work considers the chosen methods of linguistics research which can be used in analysis of changes in Polish of past century, which is a significant period of history of Polish language and culture. One can observe the advantages of both: traditional and modern instruments. The author took into consideration structuralism, cognitive and anthropological linguistics, text linguistics, discourse theory and media linguistics to present their abilities to describe the language changes in Polish during the last century.  
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 6; 163-176
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Traducción del mundo animal: El caso del Vocabulario de lengua guarani de Blas Pretovio
Translating the Animal World: The Case of the Vocabulario de lengua guarani by Blas Pretovio
Tłumaczenie świata zwierząt: przypadek Vocabulario de lengua guarani Blasa Pretovio
Autorzy:
Stala, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341827.pdf
Data publikacji:
2022-09-19
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo misyjne
językoznawstwo korpusowe
Blas Pretovio
tłumaczenie
ekwiwalent leksykograficzny
słownik dwujęzyczny
missionary linguistics
corpus linguistics
translation
lexicographical equivalent
bilingual dictionary
linguistique missionaire
linguistique de corpus
traduction
équivalent lexicographique
dictionnaire bilingue
Opis:
Le but de cet article est d’analyser les équivalents lexicographiques du dictionnaire bilingue espagnol-guarani du jésuite Blas Pretovio Vocabulario de lengua guarani (1728), dont un exemplaire se trouve aujourd’hui à la Bibliothèque Jagellonne. Les noms d’animaux choisis pour l’analyse forment un champ sémantique dans lequel, comme on peut le supposer, les différences de la réalité extra-linguistique trouveront leur reflet dans divers mécanismes de traduction. Bien qu’à première vue on ait affaire à une liste classique d’équivalents dans un dictionnaire bilingue, il s’avère que la microstructure du dictionnaire en dit long sur la conscience lexicographique de l’auteur, tant pour le definiendum (quels noms semblent importants pour un utilisateur potentiel) que pour le definiens (quels sont les équivalents et comment les noms d’animaux sont traduits, quelles autres informations peuvent se trouver dans les entrées du dictionnaire, etc.). En outre, le travail peut contribuer à l’étude de l’espagnol du XVIIIe siècle et de la langue appelée « le guarani jésuite » utilisé dans les zones d’anciennes réductions, et en même temps fournit des informations sur le monde extra-linguistique et sur les contacts linguistiques et culturels dans les réductions jésuites. L’étude ci-dessus fait partie de ce qu’on appelle « linguistique missionnaire » et tente de compléter le domaine vaste et relativement peu étudié de la lexicographie hispano-américaine.
Celem niniejszego artykułu jest analiza ekwiwalentów leksykograficznych w dwujęzycznym słowniku hiszpańsko-guarani autorstwa jezuity Blasa Pretovio Vocabulario de lengua guarani (1728), którego kopia znajduje się obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej. Korpus badawczy stanowią wyekscerpowane nazwy zwierząt, ponieważ jest to pole semantyczne, w którym, jak możemy zakładać, różnice w rzeczywistości pozajęzykowej znajdą swoje odbicie w różnorodnych mechanizmach przekładu. Chociaż na pierwszy rzut oka mamy do czynienia z klasyczną listą ekwiwalentów w słowniku dwujęzycznym, okazuje się, że mikrostruktura słownika wiele mówi o świadomości leksykograficznej autora, zarówno jeśli chodzi o definiendum (które nazwy wydają się ważne dla potencjalnego użytkownika) jak i o definiens (za pomocą jakich ekwiwalentów i jak są tłumaczone nazwy zwierząt, jakie inne informacje znajdziemy w hasłach słownikowych itp.). Ponadto praca może stanowić przyczynek do badań nad XVIII-wiecznym hiszpańskim i tzw. jezuickim guarani, używanym na terenach byłych redukcji, a jednocześnie mówi wiele o świecie pozajęzykowym i kontaktach językowo-kulturowych w redukcjach jezuickich. Powyższe studium sytuuje się w ramach tzw. językoznawstwa misyjnego i jest próbą uzupełnienia rozległego i stosunkowo mało rozwiniętego obszaru leksykografii hispanoamerykańskiej.
The objective of this article is to analyse the lexicographic equivalents in the Spanish-Guarani bilingual dictionary composed by the Jesuit Blas Pretovio, Vocabulary of the Guarani language (1728), a copy of which is currently in the Jagiellonian Library. The research corpus consists of the excerpted names of animals because it is a semantic field in which, we can assume, the differences in the extra-linguistic reality will be reflected in various translation mechanisms. Although at first glance we are dealing with a classic list of equivalents in a bilingual dictionary, it turns out that the microstructure of the dictionary reveals a lot about the author’s lexicographic awareness, whether it is the definiendum (which names seem important to the potential dictionary reader) and the definiens (how the names of the animals are translated, what other information we find in the dictionary entries, etc.). In addition, this study constitutes material to help investigate the state of the Spanish language in the 18th century and the so-called Jesuit Guarani used in the Guarani missions and, to the same degree, it reveals much about the extralinguistic world and linguistic-cultural contacts in the Jesuit reductions. This study, beyond its evident lexicographic focus, is situated within the so-called missionary linguistics and, even partially, is an attempt to help complete the vast and relatively little-explored area of Hispanic-Amerindian lexicography.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 8; 155-179
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sur l’économie et la redondance formelles du français et de l’espagnol
Uwagi dotyczące ekonomii i redundancji formalnej w języku francuskim i hiszpańskim
Autorzy:
Bień, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1933845.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
ekonomia językowa
językoznawstwo kontrastywne
języki romańskie
redundancja
linguistic economy
contrastive linguistics
Romanic languages
redundancy
Opis:
Językoznawcy zajmujący się problemami gramatyki kontrastywnej języków romańskich postulują ich ekonomię leksykalną, która, grosso modo, polega na wyborze elementu generycznego (o rozmytej semantyce lub pustego znaczeniowo) w kontekstach, w których inne języki, takie jak np. język polski, leksykalnie redundantne, preferują elementy pełne znaczeniowo (por. hiszp. tomar café, fr. prendre du café vs pol. pić kawę). Teoretycznie tendencje na jednym polu językowym (np. w leksyce) powinny być równoważone poprzez kontrtendencje na innym (np. na płaszczyźnie formalnej). W niniejszym artykule autor stara się odpowiedzieć na kluczowe pytanie dotyczące tej kwestii: Czy ekonomia leksykalna języka hiszpańskiego i francuskiego jest dostatecznie równoważona przez ich względnie wysoką redundancję formalną? Analiza została przeprowadzona na korpusie zdań paralelnych francusko-hiszpańskich, wzbogaconym o przykłady polskie, które jako tertium comparationis mają za zadanie uwypuklić tendencje formalne obydwu analizowanych języków romańskich. Wiadomo, że język francuski różni się pod wieloma aspektami od pozostałych języków romańskich a różnice widoczne są zwłaszcza na płaszczyźnie morfologicznej i składniowej. Z tego względu innym założeniem autora było ustalenie stopnia redundancji formalnej języka francuskiego i hiszpańskiego oraz wydobycie istniejących między nimi różnic formalnych.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2010, 58, 5; 39-50
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Normatywne kryteria oceny poprawności językowej w poglądach sofistów
The Sophists on the Correctness of Language
Autorzy:
Tomaka, Kamila
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1887542.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
filozofia starożytna
sofistyka grecka
językoznawstwo antyczne
Protagoras
Prodikos
Gorgiasz
ancient philosophy
greek sophism
ancient linguistics
Prodicus
Gorgias
Opis:
Niniejszy artykuł poświęcono tematowi odnoszącemu się do powstania i rozwoju myśli językoznawczej w starożytnej Grecji. Szczegółowej analizie poddane zostały studia nad poprawnością wyrażeń językowych prowadzone przez trzech głównych przedstawicieli sofistyki greckiej – Gorgiasza, Protagorasa i Prodikosa. Tekst poświęcony został w pierwszej kolejności omówieniu normatywnych kryteriów oceny poprawności językowej, ujmowanych w poglądach Protagorasa i Prodikosa kategorią orthos. Następnie przedstawiono sofistyczne badania nad synonimiką wyrazów, oparte na rozumieniu ich treści etymologicznej. Kanwą zaprezentowanych rozważań jest zaś radykalny pogląd Gorgiasza na przekaz językowy i negacja kognitywnej wartości słowa, którym przeciwstawione zostały podjęte przez Protagorasa i Prodikosa próby nadania słowu właściwego sensu i precyzji. Artykuł dowodzi ostatecznie, że sofistyczne badania nad językiem stanowiły zdecydowanie więcej aniżeli tylko platońską karykaturę sofistycznych praktyk.
This article examines the specific linguistic theory discussed by the sophists. The sophists’ insistence on precision in the language was rooted in their mastery of rhetoric. The main aim of this article is to describe the category of correctness in language and the status of different norms concerning language usage established by the sophists. The purpose of this article is also to explain how Protagoras and Prodicus used the concept of correctness (orthos) in order to distinguish the difference between a pair of similar words (apparent synonyms) and to apprehend the correct meaning of them. It is further shown that the sophists’ interest in proper language usage is far more than Plato’s ironic remark on this issue.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2014, 62, 3; 79-96
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Białorutenistyka polska. Historia – stan obecny – perspektywy rozwoju
Polish Belarusian Studies: History, Current State and Prospects for Development
Autorzy:
Siwek, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1754143.pdf
Data publikacji:
2021-08-11
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
literaturoznawstwo
językoznawstwo
historia
badania naukowe
studia filologiczne
Białoruś
literary studies
linguistics
history
academic research
philological studies
Belarus
Opis:
W artykule przedstawiono historię polskich badań nad językiem, literaturą, kulturą i historią Białorusinów, a także przybliżono działalność najważniejszych ośrodków uniwersyteckich, w których prowadzone były, począwszy od 1956 r., studia białorutenistyczne: Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Katedry Filologii Białoruskiej oraz Katedry Kultury Białoruskiej Uniwersytetu w Białymstoku, Zakładu Białorutenistyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Instytutu Filologii Słowiańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Zarysowano ponadto najważniejsze kierunki aktualnie prowadzonych badań naukowych oraz zarysowano perspektywy rozwoju naukowej białorutenistycznej refleksji językoznawczej i literaturoznawczej. Szczególną uwagę zwrócono na publikacje monograficzne i prace dokumentacyjne prowadzone przez polskich badaczy-slawistów, które miały najistotniejszy wpływ na kształtowanie się i rozwój współczesnej refleksji białorutenistycznej w Polsce.
This article traces the history of Polish research on the language, literature, culture and history of the Belarusians. It also looks at the activities of the most important university centres where, since 1956, Belarusian studies have been conducted: the Department of Belarusian Studies at the University of Warsaw, the Department of Belarusian Philology and the Department of Belarusian Culture at the University of Bialystok, the Faculty of Belarusian Studies at the Maria Curie-Sklodowska University, as well as the Institute of Slavic Philology at the John Paul II Catholic University of Lublin. This work not only depicts the most significant areas of current research, but also presents the prospects of the development of academic Belarusian linguistics and literary reflection. Particular attention is paid to those monographs and documentary publications led by Polish researchers which have had the most influence on the development and progress of contemporary Belarusian studies in Poland.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 7; 131-154
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Análisis de las expresiones con verbos de movimiento en función de economía y redundancia léxicas: estudio contrastivo inglés-español
Analysis of Expressions with Movement Verbs in Function of Lexical Economy and Redundancy: English-Spanish Contrastive Study
Analiza wyrażeń z czasownikami ruchu w kontekście ekonomii i redundancji leksykalnej: Studium kontrastywne angielsko-hiszpańskie
Autorzy:
Gołębiowska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1876107.pdf
Data publikacji:
2020-08-12
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
ekonomia językowa
redundancja
wyrażenia czasownikowe
językoznawstwo kontrastywne
czasowniki ruchu
linguistic economy
redundancy
verbal expressions
contrastive linguistics
movement verbs
Opis:
El presente texto constituye un análisis contrastivo de economía y redundancia léxicas en las expresiones verbales. Para este objetivo se realiza un estudio bilateral de los ejemplos diacríticos en dos lenguas seleccionadas: inglés e español. El análisis se basa en un corpus paralelo, que consta de expresiones con verbos recogidos en dos versiones del mismo texto de literatura narrativa de Ernest Hemingway: A moveable feast y su traducción española: París era una fiesta. Nuestra tarea es de confrontar los datos numéricos obtenidos tras el censo con las teorías elaboradas por la tradición tipológica. Teniendo en consideración los parámetros definitorios del fenómeno de economía establecemos su índice numérico basado en el análisis empírico de las expresiones con una de las clases fundamentales de los verbos, los de movimiento. Estas referencias nos llevan a la conclusión de qué lengua de las dos citadas más arriba es realmente más económica y cuál es más redundante en el plano léxico.
This text constitutes a contrastive analysis of lexical economy and redundancy in verbal expressions. For this purpose, a bilateral study of the diacritical examples is carried out in two selected languages: English and Spanish. The analysis is based on a manual parallel corpus, which consists of verbal expressions collected in two versions of the same narrative literature text: A moveable feast / París era una fiesta by Ernest Hemingway. Our task is, above all, to compare the numerical data obtained after the census with the theories elaborated by the typological tradition. Taking into account the defining parameters of the phenomenon of economy, we establish its scale based on the empirical analysis of expressions with movement verb — one of the fundamental verb classes. These references lead us to the conclusion which language of the two listed above is more economic and which is more redundant in the lexical perspective.
Głównym tematem niniejszego artykułu jest zjawisko ekonomii i redundancji leksykalnej w wyrażeniach czasownikowych. W tym celu została przeprowadzona analiza kontrastywna przykładów diakrytycznych w dwóch wybranych językach: angielskim i hiszpańskim. Badanie oparte jest na manualnym korpusie równoległym, składającym się z przykładów zebranych w dwóch wersjach tego samego literackiego: A moveable feast / París era una fiesta Ernesta Hemingwaya. Zadaniem autorki było przede wszystkim porównanie danych liczbowych uzyskanych z korpusu z teoriami istniejącymi w tradycji typologicznej. Biorąc pod uwagę parametry definiujące zjawisko ekonomii, została ustalona jego skala, która bazuje na analizie wyrażeń zawierających czasowniki ruchu. Odniesienia te doprowadzają do ustalenia, który język z dwóch wymienionych wyżej jest bardziej ekonomiczny, a który bardziej redundantny na płaszczyźnie leksykalnej.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2020, 68, 5; 179-192
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analyse contrastive dans la perspective de la grammaire cognitive – cas des noms de parties du corps humain dans le domaine des instruments de musique
A Contrastive Analysis from the Perspective of Cognitive Grammar—the Names of Body Parts in the Domain of Musical Instruments
Autorzy:
Taraszka-Drożdż, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1774201.pdf
Data publikacji:
2021-06-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo kognitywne
rozszerzenie metaforyczne
analiza kontrastywna
nazwy części ciała
cognitive linguistics
metaphorical extension
contrastive analysis
names of body parts
Opis:
En proposant une méthodologie basée sur les postulats de la grammaire cognitive, l’article présente une analyse contrastive français-polonais des extensions métaphoriques, et plus précisément, des relations de catégorisation sur lesquelles elles sont fondées. L’étude porte sur les noms de parties du corps humain désignant des parties des instruments de musique. Elle vise à dévoiler les similitudes et les divergences entre ces catégorisations aux différents niveaux d’abstraction : allant du niveau le plus élevé, par la structure schématique [partie du corps humain] - - - > [partie d’un instrument de musique], jusqu’aux élaborations de cette dernière, c’est-à-dire aux extensions particulières. Celles-ci sont analysées aux trois niveaux d’équivalence : lexical, référentiel et celui des domaines activés. Cela met en évidence quelques types d’équivalence entre les élaborations françaises et polonaises de la structure schématique citée ci-haut.
Analiza kontrastywna z perspektywy gramatyki kognitywnej – nazwy części ciała w domenie instrumentów muzycznych Proponując metodologię opartą na postulatach gramatyki kognitywnej, artykuł przedstawia analizę kontrastywną rozszerzeń metaforycznych w języku francuskim i polskim, a dokładniej, relacji kategoryzujących stanowiących ich podstawę. Przedmiotem analizy są nazwy części ciała ludzkiego odnoszące się do części instrumentów muzycznych. Badanie zakłada opis podobieństw i różnic w relacjach kategoryzujących na różnych poziomach abstrakcji: przechodząc od poziomu najwyższego, poprzez strukturę schematyczną [część ciała ludzkiego] - - - > [część instrumentu muzycznego], po poziom poszczególnych elaboracji tej struktury, tj. poziom poszczególnych rozszerzeń. Te ostatnie przeanalizowane zostają na trzech poziomach ekwiwalencji: leksykalnym, referencyjnym oraz aktywowanych domen. Prowadzi to do wskazania kilku typów ekwiwalencji miedzy francuskimi i polskimi uszczegółowieniami wspomnianej wyżej struktury schematycznej.   En proposant une méthodologie basée sur les postulats de la grammaire cognitive, l’article présente une analyse contrastive français-polonais des extensions métaphoriques, et plus précisément, des relations de catégorisation sur lesquelles elles sont fondées. L’étude porte sur les noms de parties du corps humain désignant des parties des instruments de musique. Elle vise à dévoiler les similitudes et les divergences entre ces catégorisations aux différents niveaux d’abstraction : allant du niveau le plus élevé, par la structure schématique [partie du corps humain] - - - > [partie d’un instrument de musique], jusqu’aux élaborations de cette dernière, c’est-à-dire aux extensions particulières. Celles-ci sont analysées aux trois niveaux d’équivalence : lexical, référentiel et celui des domaines activés. Cela met en évidence quelques types d’équivalence entre les élaborations françaises et polonaises de la structure schématique citée ci-haut.
Proposing a methodology based on the assumptions of Cognitive Grammar, this article presents a contrastive analysis of metaphorical extensions in French and Polish or, more precisely, of the categorising relationships that constitute their foundations. The object of analysis is the names of body parts that refer to parts of musical instruments. The analysis assumes the description of different levels of abstraction of the similarities and differences in the categorising relationships: beginning with the highest level, through the schematic structure [part of the body] - - - > [part of the musical instrument], to the level of specific elaborations of this structure, i.e. the level of specific extensions. These lowest-level extensions are analysed at three levels of equivalence: lexical, referential, and that of the activated domains. This leads to the identification of several types of equivalence between the French and Polish elaborations of the above-mentioned schema.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 6; 139-153
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak niespecjaliści piszą o językoznawstwie diachronicznym
How Non-Specialists Write about Diachronic Linguistics
Autorzy:
Walczak, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1892204.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo diachroniczne
glottochronologia
historia języka
onomastyka
etymologia
popularyzacja nauki
diachronic linguistics
glottochronology
history of language
onomastics
etymology
popularization of knowledge and science
Opis:
The author classifies researchers in the field of literature studies, historians and popular science journalists as non-specialists in diachronic language studies. Having done so, the author analyses texts written by these authors as regards their views on historical studies in Slavic linguistics, historical grammar, history of Polish, onomastics, etymology and history of proper names. The list of analysed researchers and writers includes: Jarosław Marek Rymkiewicz, Krzysztof Masłoń, Leszek Szaruga (Witold Wirpsza), Jerzy Krasucki and Agnieszka Krzemińska. The paper ends with an appeal addressed to experts in diachronic language studies that they follow such outstanding Polish researchers and linguistic knowledge promoters as Jan Michał Rozwadowski, Kazimierz Nitsch, Stanisaaw Urbańczyk or Marian Kucała in popularizing diachronic language studies among the wide public.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 57-65
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 17

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies