Normatywne kryteria oceny poprawności językowej w poglądach sofistów

Niniejszy artykuł poświęcono tematowi odnoszącemu się do powstania i rozwoju myśli językoznawczej w starożytnej Grecji. Szczegółowej analizie poddane zostały studia nad poprawnością wyrażeń językowych prowadzone przez trzech głównych przedstawicieli sofistyki greckiej – Gorgiasza, Protagorasa i Prodikosa. Tekst poświęcony został w pierwszej kolejności omówieniu normatywnych kryteriów oceny poprawności językowej, ujmowanych w poglądach Protagorasa i Prodikosa kategorią orthos. Następnie przedstawiono sofistyczne badania nad synonimiką wyrazów, oparte na rozumieniu ich treści etymologicznej. Kanwą zaprezentowanych rozważań jest zaś radykalny pogląd Gorgiasza na przekaz językowy i negacja kognitywnej wartości słowa, którym przeciwstawione zostały podjęte przez Protagorasa i Prodikosa próby nadania słowu właściwego sensu i precyzji. Artykuł dowodzi ostatecznie, że sofistyczne badania nad językiem stanowiły zdecydowanie więcej aniżeli tylko platońską karykaturę sofistycznych praktyk.

This article examines the specific linguistic theory discussed by the sophists. The sophists’ insistence on precision in the language was rooted in their mastery of rhetoric. The main aim of this article is to describe the category of correctness in language and the status of different norms concerning language usage established by the sophists. The purpose of this article is also to explain how Protagoras and Prodicus used the concept of correctness (orthos) in order to distinguish the difference between a pair of similar words (apparent synonyms) and to apprehend the correct meaning of them. It is further shown that the sophists’ interest in proper language usage is far more than Plato’s ironic remark on this issue.