Retoryka i językoznawstwo – obszary spotkania

Artykuł jest próbą porównania dwóch dziedzin wiedzy: klasycznej retoryki i współczesnej lingwistyki. Dzisiejsi językoznawcy traktują retorykę jako dyscyplinę historyczną i przednaukową. Dla wielu z nich retoryka wydaje się także zbyt normatywna i sformalizowana. Dzieje się tak od reformy artes liberales, dokonanej w renesansie przez Piotra Ramusa (Pierre’a de la Ramée). Retoryka została wtedy ograniczona jedynie do sztuki krasomówczej oraz teorii stylu (stylistyki). W XVIII wieku (tak jak cała humanistyka) została wyrzucona z „ogrodu nauk”. Natomiast w wieku XIX odrzucono ją wraz z całą klasyczną koncepcją sztuki. To wszystko sprawia, że dzisiejsi uczeni raczej nieufnie patrzą na retorykę. Autor artykułu przekonuje tymczasem, że klasyczna retoryka jest dyscypliną nowoczesną i przydatną dla współczesnego językoznawstwa. W konkluzji stwierdza, że w dzisiejszych badaniach nad tekstem retoryka może dać perspektywę ogólną, lingwistyka zaś konieczne uszczegółowienia.

The article is attempt to comparison of two fields of knowledge: classical rhetoric and modern linguistics. Contemporary linguists treat rhetoric as a historical and pre-scientific discipline. Rhetoric also seemed to be too prescriptive and formalized for many theorists. After the reform of artes liberales which was made in Renaissance by Peter Ramus (Pierre de la Ramée) rhetoric was limited only to the art of oratory and theory of style (stylistics). In 18th century rhetoric (like all the humanities) was thrown away from “garden of sciences.” And in 19th century even this classical concept of art was rejected. This is the reason that nowadays many scholars look at rhetoric rather distrustfully. The author of this article argues that classical rhetoric is modern and useful to contemporary linguistics. In conclusion the author suggests that in discourse studies rhetoric should be understood as a general frame for next detailed researches.