Temat: dziedzictwo kulturowe - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Elementy dziedzictwa niematerialnego na ubraniach i gadżetach – pomysłowa forma promocji czy zagrożenie?
Intangible heritage elements on clothes and gadgets – an ingenious form of promotion or a threat?
Autorzy:: Orzeł, Zuzanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1597193.pdf
Data publikacji:: 2018-03-31
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: Etnodizajn
niematerialne dziedzictwo kulturowe‑promocja‑ochrona
gwara śląska
śląskie dziedzictwo kulturowe
Ethno‑design
intangible cultural heritage‑promotion‑protection
Silesian dialect
silesian cultural heritage
Opis:: Tekst dotyczy zagadnienia coraz częstszego wykorzystywania re gionalnych elementów dziedzictwa niematerialnego w przemyśle. W ostatnich latach można zaobserwować rozwój firm, które swoje produkty ozdabiają motywami ludowymi czy opierają się na słowach i zwrotach zaczerpniętych z gwar. Równocześnie motywy te pojawia ją się nie tylko na odzieży. Autorka rozważa, czy tego rodzaju wyko rzystywanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego może zostać uznane za promocję lokalnego dziedzictwa czy też jest dla niego za grożeniem. Podstawą analizy są etno‑produkty dostępne na Górnym Śląsku, odnoszące się do śląskiego dziedzictwa i etosu. Przyglądając się markom, które oficjalnie deklarują chęć promocji śląskiej kultury i tradycji, autorka próbuje rozstrzygnąć, czy etnodizajn jest bezpiecz ny dla dziedzictwa kulturowego.
The text concerns the rising use of intangible regional heritage ele ments by industry. In recent years, the development of companies that decorate their products with folk motifs or rely on words and phrases taken from regional dialects could have been seen. At the same time, these motifs appear not only on clothing. The author considers wheth er this kind of use of intangible cultural heritage can be recognized as promotion of the local heritage or is a threat to it. The basis for the analysis are “ethnoproducts” available in Upper Silesia, referring to the Silesian heritage and ethos. Focusing on brands that officially de clare their willingness to promote Silesian culture and tradition, the author tries to determine whether ethno‑design is safe for the culture.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2018, 20, 1; 39-62
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Parish and Family in the Cultural Heritage of the Polish Emigrants to Texas in the Second Wave (1867)
Parafia i rodzina w dziedzictwie kulturowym polskich emigrantów do Teksasu w drugiej fali (1867)
Autorzy:: Bujak, Małgorzata
Liszka, Marek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37274093.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: parafia
rodzina
dziedzictwo kulturowe
Polonia
Teksas
parish
family
cultural heritage
Texas
Opis:: The article focuses primarily on the institutions of the parish and family in relation to the cultural heritage of Polish Texans of the second wave since 1867. Reaching back to the beginnings of Polish emigration to the United States, which is associated with the settlement of Panna Maria in Texas by emigrants from Opole Silesia, the article presents the second wave of emigration from Galicia and Greater Poland. The analysis was based on the archival materials of the Polish Genealogical Society of Texas (PGST), which cover the periods from 1984 to 2021. The research material was collected from 124 PGST volumes (4,358 pages). The document proves that both the parish and the family were the basic units in the lives of Polish emigrants, around whom everyday family, social and religious life revolved.
Artykuł skupia się przede wszystkim na instytucji parafii i rodziny w odniesieniu do dziedzictwa kulturowego polskich Teksańczyków drugiej fali trwającej od 1867 r. Sięgając do początków polskiego wychodźtwa do Stanów Zjednoczonych, które wiązało się z założeniem osady Panna Maria w Teksasie przez emigrantów ze Śląska Opolskiego, artykuł przedstawia drugą falę emigracji głównie z Galicji i Wielkopolski. Analiza oparta została na materiałach archiwalnych Polskiego Towarzystwo Genealogicznego w Teksasie (Polish Genealogical Society of Texas – PGST), które to wydawało periodyki od 1984 do 2021 r. Materiał badawczy zebrano z 124 woluminów PGST (4358 stron). Dowiedziono w artykule, że zarówno parafia, jak też rodzina były podstawowym jednostkami w życiu polskich emigrantów, wokół których toczyło się życie codziennie, rodzinne, społeczne i religijne.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 42, 3; 383-394
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej na drodze do odzyskania praw do reprezentacji i zarządzania własnym dziedzictwem kulturowym
North American Indigenous Peoples on the Road to Reclaiming Their Rights to Representation and Rights to Manage Their Cultural Heritage
Autorzy:: Wiącek, Elżbieta
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37487372.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: Indianie
Seneca
reprezentacja
muzeum
dziedzictwo kulturowe
Indians
representation
museum
cultural heritage
Opis:: Artykuł ten ma na celu przedstawienie głównych problemów związanych z reprezentacją Indian Ameryki Północnej oraz zarządzaniem ich dziedzictwem kulturowym. Szczególna uwaga zostanie poświęcona Ganondagan State Historic Site prowadzonemu przez społeczność narodu Seneca. W analizie ekspozycji została zastosowana krytyczna metodologia badań nad wizualnością.
This article aims to present the main problems related to the representation of North American Indians and the management of their cultural heritage. Particular attention will be given to the Ganondagan State Historic Site run by the Seneca community. The critical methodology of research on visuality was used in the analysis of the exhibition.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 41, 2/2; 243-274
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Kimono w kulturze Japonii – od ubioru po symbol „japońskości”
The Kimono in Japanese Culture – from Dress to the Symbol of “Japaneseness”
Autorzy:: Kamińska, Ewa
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37234509.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: kimono
dziedzictwo kulturowe
„japońskość”
tożsamość kulturowa
rzemiosło artystyczne
cultural heritage
“Japaneseness”
cultural identity
kōgei
Opis:: Kimono to jedna z najbardziej rozpoznawalnych form komunikujących jednoznacznie przynależność do japońskiego kręgu kulturowego. Nazywane jest strojem tradycyjnym, ubiorem narodowym, a także symbolem „japońskości”. Badania przeprowadzone w Kioto oraz Tokio wykazały, iż jest ono bez wątpienia zwierciadłem kultury, w której powstało. Dotyczy to nie tylko samej formy i ornamentu, będących zbiorem zakodowanych znaczeń symbolicznych, lecz również sposobu, w jaki kimono powstaje, jak jest noszone, związanych z tym zachowań kulturowych, a także roli społecznej, jaką odgrywa. Szczególnie trudnym okresem dla kimona był okres Meiji (1868–1912). Poprzez podział ubioru na „japoński” wafuku oraz „zachodni” yōfuku kimono stało się narzędziem do podkreślania różnicy między tym, co zachodnie, i tym, co japońskie. W ten sposób przerodziło się w instrument wykorzystywany do wzmocnienia tożsamości narodowej, przywoływany w dyskusjach o unikatowości kultury japońskiej. Oprócz wyżej wymienionych aspektów musimy pamiętać przede wszystkim o tym, iż kimono to dzieło sztuki „do noszenia”, reprezentujące tradycyjne rzemiosło artystyczne kōgei. Stanowi ono ważne dziedzictwo kulturowe zarówno jako część życia codziennego, artefakt w przestrzeni muzealnej, jak i źródło inspiracji dla japońskich i zachodnich artystów. Celem artykułu jest ukazanie kimona jako integralnej części kultury japońskiej z jednoczesnym uwzględnieniem jego wartości artystycznej, próba dekodowania znaczenia tej formy ubioru jako symbolu „japońskości” i refleksja nad obecnością „przeszłości” w „teraźniejszości”.
The kimono stands out as one of the most recognizable forms that clearly communicates Japanese cultural affiliation. It is called a traditional costume, a national costume, and a symbol of “Japaneseness”. My research in Kyoto and Tokyo has shown that the kimono clearly serves as a mirror of the culture from which it originates. This includes its form and decoration, craftsmanship in its making, how it is worn, the cultural norms associated with it, and the social role it fulfills. Selected aspects are discussed using the example of women’s kimonos, taking into account the historical perspective. It provides valuable insights into cultural patterns and social interactions characteristic of Japanese culture. The article highlights the fact that the kimono is a work of art “to be worn”, representing traditional Japanese craftsmanship of kōgei. It is an important cultural heritage, an object of daily life, a cherished artifact in museum exhibitions, and a source of inspiration for Japanese and Western artists. However, we must remember that during the Meiji period (1868–1912) it became a tool for reinforcing national identity, invoked in discussions about the uniqueness of Japanese culture. The aim of this article is to emphasize the kimono as an integral part of Japanese culture, taking into account its artistic significance, the meaning of this form of dress as a symbol of “Japaneseness”, and a reflection on the interplay between the present and the past.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/2; 407-428
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego na przykładzie pieców chlebowych (piekarnioków)
The Protection and Promotion of Cultural Heritage Using the Example of Wood-fired Bread Ovens (piekarnioki)
Autorzy:: Świtała-Trybek, Dorota
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37490252.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: dziedzictwo kulturowe
Górny Śląsk
piec chlebowy
Ruda Śląska
promocja
cultural heritage
Upper Silesia
bread
promotion
Opis:: Piece chlebowe, wolno stojące, od XIX w. stanowiły charakterystyczny element zabudowy osiedli i kolonii robotniczych na Górnym Śląsku powstałych w związku z intensywnym rozwojem przemysłu. Piece te nazywane piekarniokami, piekarokami służyły przede wszystkim mieszkańcom do wypieku chleba i kołaczy drożdżowych. W okresie powojennym (od lat 50.) w związku z przemianami cywilizacyjnymi – pozbawione opieki i ochrony – zaczęły znikać ze śląskiego krajobrazu. Współcześnie tego typu przykładów architektury dziedzictwa poprzemysłowego pozostało niewiele. Dwa takie obiekty, pochodzące z początku XX stulecia, znajdują się w Rudzie Śląskiej. W latach dwutysięcznych przeszły gruntowną renowację. Jednemu przywrócono pierwotną funkcję, dziś jest ważnym obiektem promowania i upowszechniania śląskiego dziedzictwa materialnego i niematerialnego, atrakcją turystyczną, miejscem organizacji rozmaitych miejskich przedsięwzięć kulturalnych. Drugi obiekt został natomiast przemianowany na kapliczkę.
Since the 19th century, freestanding bread ovens were a characteristic feature of workers’ settlements and workers’ colonies in Upper Silesia created in connection with the intensive development of industry. These ovens, known as piekarnioki or piekaroki, were primarily used by the locals to bake bread and yeast kolaches. From the 1950s onwards, due to civilisational changes – deprived of care and protection – they began to disappear from the Silesian landscape. Nowadays, few examples of this type of post-industrial heritage architecture remain. Two such buildings, dating from the early 20th century, are located in Ruda Śląska. In the 2000s, they underwent a major renovation. One has been restored to its original function and is now an important site for the promotion and dissemination of Silesian tangible and intangible heritage, a tourist attraction and a venue for various municipal cultural events. The second building, however, has been converted into a chapel.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 40, 1; 77-94
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Miasto historyczne czy miasto dziedzictwa?
Historic City or Heritage City?
Autorzy:: Purchla, Jacek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37544408.pdf
Data publikacji:: 2024
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: miasto historyczne
dziedzictwo kulturowe
społeczeństwo obywatelskie
kapitał społeczny
historic city
cultural heritage
civil society
social capital
Opis:: Miasta historyczne to szczególny rozdział naszego dziedzictwa, gdzie przeszłość determinuje współczesny rozwój. Nie przypadkiem też miasta historyczne stanowią dziś nieomal 1/3 listy światowego dziedzictwa UNESCO. Miasto to jednak nie tylko idea i forma, ale także funkcja i proces. Miasto to przede wszystkim żywy organizm. Miarą rozwoju miast jest szybkość i złożoność zmiany, jaką przechodzą. Współczesne procesy urbanizacyjne charakteryzuje niespotykana wcześniej dynamika i skala wzrostu. Jeśli już dzisiaj 80% populacji miast to przybysze, to jedyne, co integruje mieszkańców, to miejsce, nie ludzie! Dziedzictwo to ludzie – dziedzictwo to my obywatele: jego twórcy, interpretatorzy i użytkownicy. W tym tkwi główna rola kapitału społecznego zarówno w dynamicznym procesie kreacji i reinterpretacji dziedzictwa, jak i skutecznej jego ochronie. Istotą nowej filozofii ochrony miast historycznych winno być dzisiaj harmonijne wykorzystanie dziedzictwa jako potencjału prorozwojowego. Dziś bowiem nie ulega wątpliwości, iż nie tylko istotą kultury jest rozwój, ale i kultura jest czynnikiem rozwoju.
Historic urban centers constitute a distinct category within our cultural heritage, where past legacies profoundly influence contemporary development. The prevalence of urban sites on the UNESCO World Heritage List underscores the significance attributed to these cultural loci. The urban environment embodies multifaceted dimensions, comprising not only conceptual and physical aspects but also functional and procedural elements. The urban landscape predominantly assumes the characteristics of a living organism. The velocity and intricacy of transformations impacting civic environments serve as indicators of urban development. Neoteric urbanization is distinguished by an unparalleled dynamism and magnitude of expansion, with projections indicating a substantial influx of new urban residents, estimated to reach 2 billion by 2030, according to World Bank forecasts. In contemporary times, where 80 percent of urban residents are newcomers, it is the urban environment itself, rather than the inhabitants, that serves as the primary integrating factor. Heritage is intrinsically linked to individuals – it represents us: its creators, interpreters, and users. Within this context, the pivotal importance of social capital emerges, facilitating the dynamic evolution of heritage through continual creation and reinterpretation, while also ensuring its effective safeguarding. A neoteric philosophy of historic city preservation should entail the concordant utilization of heritage preservation as developmental potential. It is widely acknowledged that culture not only fosters development but also serves as a catalyst for it.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2024, 44, 1; 183-192
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Od „tradycji” do „niematerialnego dziedzictwa”. Przykład szopkarstwa krakowskiego
From Tradition to Intangible Heritage. Krakow’s Nativity Scene Craft
Autorzy:: Soćko-Mucha, Alicja
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37493347.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: dziedzictwo-w-tworzeniu
szopkarstwo krakowskie
niematerialne dziedzictwo kulturowe
UNESCO
heritage-in-creation
heritagization
Kraków nativity-scene craft
intangible cultural heritage
Opis:: Artykuł prezentuje trzy główne etapy historii szopkarstwa krakowskiego. Pierwszy – to etap sprzed instytucjonalizacji, obejmujący najstarsze dzieje szopki krakowskiej. Drugi – to etap instytucjonalizacji, zapoczątkowany zorganizowaniem w 1937 r. pierwszego konkursu na najpiękniejsze szopki krakowskie. Trzeci – to etap UNESCOizacji, zainicjowany wpisaniem szopkarstwa krakowskiego na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO w 2018 r.
The article presents three main stages in the history of the Krakow nativityscene (szopka). First, the stage prior to institutionalization, covering the oldest history of nativity-scene making; second, the stage of institutionalization, initiated by the organization of the first competition for the most beautiful nativity scene in Krakow in 1937; and third, the UNESCO-ization of the nativityscene craft, inaugurated by the inclusion of the Krakow nativity scene (szopka) tradition on UNESCO’s Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity in 2018.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 40, 1; 43-58
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Monitoring dziedzictwa kulturowego. Analiza współczesnych praktyk w zakresie gromadzenia danych
Monitoring Cultural Heritage. An Analysis of Contemporary Practices for Data Collection
Autorzy:: Góral, Anna
Kopeć, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37489646.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: dziedzictwo kulturowe
wskaźniki
wpływ
rozwój społeczno-gospodarczy
zarządzanie
cultural heritage
indicators
impact
social and economic development
management
Opis:: Monitorowanie wpływu dziedzictwa kulturowego na rozwój społeczno-gospodarczy staje się koniecznością uzasadniającą m.in. zachowanie dziedzictwa we współczesnych społeczeństwach. Dostarcza ono argumentów pokazujących znaczenie dziedzictwa kulturowego dla wzmacniania zrównoważonego funkcjonowania otoczenia społeczno-gospodarczego. Ostatnie lata XX w. pokazały duże zainteresowanie tematyką wskaźników odnoszących się do pomiaru sektora kultury – zarówno na arenie międzynarodowej (UNESCO Framework for Cultural Statistics), jak i europejskiej (np. European Network for Cultural Statistics) czy krajowej. Ważne badania podejmowano ponadto w skali lokalnej czy regionalnej, dążąc do uchwycenia wartości dziedzictwa kulturowego (np. badanie Cultural Heritage Counts for Europe realizowane w latach 2013−2015). Celem artykułu jest zidentyfikowanie oraz scharakteryzowanie praktykowanych obecnie podejść do monitorowania wpływu dziedzictwa kulturowego na rozwój społeczno-gospodarczy. Na podstawie analizy desk research oraz studium przypadku przyjrzano się modelowym rozwiązaniom w zakresie gromadzenia danych statystycznych na temat dziedzictwa kulturowego w Australii, Islandii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii. W toku analizy wyodrębniono cztery podejścia do gromadzenia danych na temat dziedzictwa kulturowego i jego wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy, których omówienie stanowi oś tematyczną tekstu.
Monitoring the impact of cultural heritage on socio-economic development is becoming a necessity, including justifying the preservation of heritage in contemporary societies. It provides arguments showing the importance of cultural heritage for strengthening the sustainable functioning of the socioeconomic environment. The last decades of the 20th century involved great interest in the topic of indicators relating to the measurement of the cultural sector – on the international arena (UNESCO Framework for Cultural Statistics), on the European arena (eg European Network for Cultural Statistics) and the national one. Important research was also undertaken on local or regional scales, striving to capture the value of cultural heritage (e.g., the Cultural Heritage Counts for Europe study carried out in 2013–2015). The aim of the article is to identify and characterize the currently practiced approaches to monitoring the impact of cultural heritage on socio-economic development. Based on the desk research analysis and case study method, model solutions for collecting statistical data on cultural heritage in Australia, Iceland, Germany, the United States, Switzerland and the United Kingdom were examined. As a result, four approaches to collecting data on cultural heritage and its impact on socio-economic development were distinguished.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 40, 1; 109-124
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Organizacje pozarządowe na rzecz budowania rezyliencji miejskich przestrzeni dziedzictwa
NGO Activities for the Resilience of Urban Heritage Spaces
Autorzy:: Hołuj, Dominika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37535038.pdf
Data publikacji:: 2024
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: rezyliencja
dziedzictwo kulturowe
organizacje pozarządowe
przestrzeń miejska
miasto historyczne
resilience
cultural heritage
NGOs
urban space
historic city
Opis:: W artykule przedstawiono wyniki analizy działań organizacji pożytku publicznego w zakresie aktywności budujących rezyliencję przestrzeni dziedzictwa w polskich miastach w latach 2019–2021. Zidentyfikowano rodzaje tych działań, ustalając, że OPP w szczególności podejmują działania strażnicze, prewencyjne, reaktywne, wspierając potencjał adaptacyjny obiektów i przestrzeni dziedzictwa do współczesnych potrzeb i przywracając pamięć miejsc. Wyraźnie rysuje się korelacja pomiędzy kierunkami działania OPP a brakami kompetencyjnymi, kadrowymi czy organizacyjnymi publicznych instytucji formalnie odpowiedzialnych za ochronę dziedzictwa i zrównoważone włączanie go w rozwój społeczno-gospodarczy.
The paper presents the outcomes of an analysis concerning the activities of Non-Governmental Organizations (NGOs) in the realm of enhancing resilience within heritage spaces in Polish cities during the years 2019-2021. Various types of such endeavors are identified, revealing that NGOs, in particular, engage in supervision, preventative and responsive actions. These efforts serve to bolster the potential for adapting heritage sites and spaces to contemporary requirements while also restoring the memory of these locations. A distinct correlation is observed between the focus areas of NGOs’ initiatives and the competencies, personnel, or organizational shortcomings within public institutions formally tasked with heritage preservation and its sustainable integration into socio-economic development.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2024, 44, 1; 295-312
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Wielokulturowość dawnej Rzeczypospolitej z perspektywy postmigracyjnej XX w. – cmentarz miejski w Uhnowie
Multiculturality of the Former Polish-Lithuanian Commonwealth from the Post-migration Perspective of the 21st Century – the Uhniv Cemetery
Autorzy:: Kich-Masłej, Olga
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2130734.pdf
Data publikacji:: 2022-09-29
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: Uhnów
obszar postmigracyjny
pogranicze polsko- -ukraińskie
dziedzictwo kulturowe
cmentarze
Uhniv post-migration area
Polish-Ukrainian border
cultural heritage
cemeteries
Opis:: Uhnów – dziś najmniejsze miasteczko zachodniej Ukrainy – należy do postmigracyjnego obszaru polsko-ukraińskiego pogranicza z interesującymi przykładami dziedzictwa kulturowego, które warto badać i popularyzować. Znajdują się tu trzy obiekty: barokowy kościół, murowana cerkiew i synagoga z czerwonej cegły. Są to symbole trzech tradycji: łacińskiej, bizantyńskiej i żydowskiej, które przez wieki koegzystowały na tym terenie. Ze świątyniami nieodłącznie wiążą się cmentarze grzebalne. Historyczne cmentarze są odzwierciedleniem wielonarodowej i wielokulturowej dawnej Rzeczypospolitej. Spoczęli na nich ludzie, którzy tworzyli tu mozaikę językową, artystyczną i obyczajową, bezpowrotnie zniszczoną przez nacjonalizmy i totalitaryzmy XX w. Na potrzeby artykułu badaliśmy zachowany cmentarz miejski w Uhnowie, który ciągle spełnia cztery podstawowe funkcje: sacrum, archiwum, muzeum i parku.
Uhniv – the smallest town in western Ukraine today – belongs to the postimmigration area near the Polish-Ukrainian border, with interesting examples of cultural heritage that are worth exploring and popularizing. There are three historic buildings there: a baroque church, a brick Eastern church and a red brick synagogue. They are symbols of three traditions: Latin, Byzantine and Jewish, which coexisted in this area for centuries. Cemeteries are inseparably connected with churches. These historical sites are a reflection of the multinational and multicultural former Polish-Lithuanian Commonwealth. People buried there created a linguistic, artistic and customs-related mosaic, irretrievably destroyed by the nationalisms and totalitarianisms of the 20th century. For the purposes of this article, we examined the preserved city cemetery in Uhniv which still fulfills four basic functions as a sacred, archival, museum and park site.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2022, 38, 3; 317-334
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Od darmopyszek do chopionek, czyli o tożsamościowym znaczeniu odzieży na Górnym Śląsku w czasach uprzemysłowienia
From Darmopyszka to Chopionka, or the Identity Significance of Clothing in Upper Silesia in the Era of Industrialization
Autorzy:: Kaczmarzyk, Izabela
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37230135.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: Górny Śląsk
strój ludowy
górnośląskie stroje regionalne
industrializacja
dziedzictwo kulturowe
Upper Silesia
folk costume
Upper Silesian regional costumes
industrialization
cultural heritage
Opis:: Pod koniec XVIII wieku na Górnym Śląsku zaczął się proces dynamicznych zmian kulturowych związanych z rozwojem przemysłu. Charakterystyczną cechą kultury dnia codziennego, której elementem była również odzież zarówno codzienna, jak i świąteczna, stał się wówczas styk agrarności i industrialności. Znaczącą cezurą czasową w ewolucji form i funkcji ubrań noszonych w górnośląskich środowiskach wiejskich i robotniczych była II połowa XIX w., kiedy coraz bardziej ekspansywny stał się wpływ mody miejskiej (określanej też jako „pańska”). Wtedy też różne rodzaje odzienia, a zwłaszcza ludowe stroje paradne, przestały stanowić wyłącznie regionalny artefakt, różnicujący mieszkańców poszczególnych wspólnot lokalnych, ale stały się istotnym komunikatem tożsamościowym, wykorzystywanym jako ważki argument w dyskursie narodowościowym. Mimo działań mających na celu ochronę i utrwalenie tradycji noszenia strojów ludowych na przełomie XIX i XX w. rozpoczął się jednak proces ich wyraźnego marginalizowania oraz zmiany funkcji: z powszechnego ubioru paradnego w rodzaj kostiumu zakładanego wyłącznie w określonych okolicznościach, zwłaszcza obrzędowych. Poza reliktowymi środowiskami wiejskimi proces ten miał różną dynamikę w odniesieniu do strojów męskich, które zaniknęły szybciej, i kobiecych, które przetrwały dłużej. Najbardziej wyrazistym przykładem (żywotnym co najmniej do lat 70. XX w., a endemicznie nawet później), który nie miał nic wspólnego z zakładaniem ludowego kostiumu ani jakimikolwiek próbami rekonstrukcyjnymi, była odzież noszona na co dzień i od święta przez tzw. chopionki, czyli kobiety, które nigdy nie zakładały ubrań zgodnych z aktualną modą, ale nosiły różne odmiany (w zależności od okoliczności) kiecek, fortuchów, zopasek, chust i jakli. Chopionkom nie towarzyszyło poczucie modowego anachronizmu, wręcz przeciwnie ich strój był świadectwem przywiązania do swojskości i rodzimości. Współcześnie stroje ludowe (zróżnicowane w formie i proweniencji) w kulturowej rzeczywistości dawnego górnośląskiego okręgu przemysłowego są obecne w kilku wariantach, wśród których niejako na dwóch biegunach znajduje się używanie zachowanych, odziedziczonych po przodkach oryginalnych strojów ludowych lub ich wiernych replik, rekonstruowanych z ogromną pieczołowitością, oraz znacznie popularniejsze zakładanie okolicznościowych kostiumów ludowych inspirowanych zwłaszcza strojem rozbarskim. Nie stanowi to symbolu narodowościowych czy społecznych wyborów jak w czasach industrializacji, ale znak przywiązania do regionalnego dziedzictwa, a nawet rodzaj etnicznego markera wskazującego na żywotność lokalnych tradycji kulturowych i potrzebę kultywowania materialnego i niematerialnego dziedzictwa Górnego Śląska.
At the end of the 18th century, Upper Silesia began a process of dynamic cultural changes associated with the development of industry. Everyday culture, including every day and festive clothing, began to be impacted by the contact between agrarianism and industrialism. A significant time caesura in the evolution of the forms and functions of clothing worn in Upper Silesian rural and working-class communities was the second half of the 19th century, when the influence of urban fashion (also known as “lordly” fashion) became increasingly expansive. At that time, various types of clothing, especially festive folk costumes, ceased to be purely regional artifacts, differentiating the inhabitants of individual local communities, but became an important identity message, used as a weighty argument in the nationality discourse. However, despite efforts to preserve and perpetuate the tradition of wearing folk costumes at the turn of the 20th century, the process of their apparent marginalization and change of function began: from a common festive garment to a type of costume worn only in certain circumstances, especially ceremonial ones. Outside of relic rural communities, this process had different dynamics for male costumes, which disappeared faster, and female costumes, which survived longer. The most vivid example (vital at least until the 1970s, and endemically even later), which had nothing to do with the establishment of folk costume or any attempts at reconstruction, was the clothing worn on a daily basis and on holidays by the so-called chopionki, i.e. women who never donned clothes that conformed to current fashion, but wore different variations (depending on the circumstances) of skirts (kiecka), aprons (fortuch), apron skirts (zopaska), headscarves and jaklas (jackets). The chopionski did not have a sense of fashion anachronism; on the contrary, their attire was a testament to their attachment to what was familiar and indigenous. Nowadays, folk costumes (diverse in form and provenance) in the cultural reality of the former Upper Silesian industrial district are present in several variants, among which, as it were, at two poles is the use of surviving ancestral folk costumes or their faithful replicas, reconstructed with great care, and the much more popular donning of festive folk costumes inspired especially by the Rozbark costume. This is not a symbol of national or social choices as in the times of industrialization, but a sign of attachment to regional heritage, and even a kind of ethnic marker indicating the vitality of local cultural traditions and the need to cultivate the tangible and intangible heritage of Upper Silesia.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/2; 217-248
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wybrane przykłady działań na rzecz koronki
Protection of Intangible Cultural Heritage. The Example of Lace Making
Autorzy:: Łukaszewska-Haberkowa, Justyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37478424.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: niematerialne dziedzictwo kulturowe
ochrona dziedzictwa kulturowego
koronka klockowa
inicjatywy lokalne
intangible cultural heritage
protection of cultural heritage
bobin lace
local initiatives
Opis:: W pierwszej części artykułu przytoczyłam definicję ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego na podstawie konwencji UNESCO z 2003 r. (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage). W drugiej części pokrótce scharakteryzowałam koronkę klockową jako technikę oraz przedstawiłam przykłady koronki klockowej i igiełkowej objętej szczególną ochroną i wpisem na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości (Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity). Przykłady obejmują zarówno rys historyczny, jak i obecną praktykę. Case studies to koronka z Alençon, lefkaritika, a także zbiorowe wpisy koronek ze Słowenii i Chorwacji.
In the first part of this paper, I introduce the definition of the protection of intangible cultural heritage, based on the 2003 UNESCO Convention. The second part shortly characterises the needle lace and bobbin lace technique traditions along with lace elements from the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity. The examples show both the historical outlook and contemporary practice. As case studies the Alençon Lace, the lefkaritika in addition to laces from Slovenia and Croatia are presented.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 40, 1; 29-42
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Materialne i niematerialne dziedzictwo Europy Środkowej w praktykach Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie
Tangible and Intangible Heritage of Central Europe in the Practices of the International Cultural Center in Cracow
Autorzy:: Weżgowiec, Barbara
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37483066.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie
prawa kulturowe
prawa narodów
dziedzictwo kulturowe
Europa Środkowa
International Cultural Center in Cracow
cultural rights
rights of nations
cultural heritage
Central Europe
Opis:: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie to instytucja, która od lat działa na rzecz popularyzacji i ochrony dziedzictwa kulturowego Europy Środkowej. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie specyfiki tej instytucji oraz ukazanie różnorodności działań podejmowanych przez MCK: od wystaw, przez działania edukacyjne w postaci prelekcji i warsztatów, po konferencje i publikacje (o charakterze popularyzatorskim i naukowym). Zestawiając te działania, w których MCK pokazuje zarówno twórczość konkretnych artystów, jak i przybliża historię oraz dziedzictwo poszczególnych narodów, a wreszcie sięga do idei i fenomenów (takich jak Kresy czy mit Galicji), które są istotnym elementem kulturowej spuścizny Europy Środkowej, ukazuję, że działania te wpisują się w humanistyczne myślenie o dziedzictwie kulturowym. Pokazuję też korelację między tematyką organizowanych wystaw i innych wydarzeń a miejscem, czyli miastem, w którym działa MCK. Wszystkie te przykłady potwierdzają, że MCK, jako autorski projekt, jest nowoczesną instytucją o interdyscyplinarnym podejściu i charakterze. Pełni ono funkcję zarówno muzeum, jak i placówki edukacyjno-naukowej oraz dyplomatycznej – dbając (w myśl polityki „soft power”) o budowanie dobrosąsiedzkich relacji między Polską i innymi państwami z tej części kontynentu. Prezentowane praktyki są potwierdzeniem realizacji misji MCK, którą jest kształtowanie i propagowanie nowego podejścia do europejskiego dziedzictwa: z jednej strony akcentującego kwestie tożsamości, tradycji i rodzimości poszczególnych kultur, z drugiej – otwartego na dialog międzykulturowy, będący istotnym wyzwaniem i znakiem współczesności.
The International Cultural Center in Cracow is an institution that has been working for years to popularize and protect the cultural heritage of Central Europe. The purpose of this article is to show the peculiarities of this institution and to demonstrate the variety of activities undertaken by the ICC: from exhibitions, through educational activities in the form of lectures and workshops, to conferences and publications (of a popularizing and scientific nature). By juxtaposing these activities, in which the ICC showcases both the work of specific artists and brings the history and heritage of individual nations closer, and finally reaches out to ideas and phenomena (such as the Borderlands or the myth of Galicia) that are an important element of the cultural legacy of Central Europe, I show that these activities are part of humanistic thinking about cultural heritage. I also show the correlation between the themes of the exhibitions and other events organized and the place, i.e., the city with which the ICC works. All these examples show that the Center, as an original project, is a modern institution with an interdisciplinary approach and character. It performs the role of both a museum and an educational and scientific institution, as well as a diplomatic one – taking care (in accordance with the “soft power” policy) of building good neighborly relations between Poland and other countries from this part of the continent. The presented practices are a confirmation of the realization of the ICC’s mission, which is to shape and promote a new approach to European heritage: on the one hand emphasizing the issues of identity, tradition and indigenousness of individual cultures, on the other hand, open to intercultural dialogue, which is an important challenge and a sign of contemporarity.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 41, 2/2; 337-354
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Strój jako istotny element w działalności Koła Gospodyń Wiejskich w Komborni – tradycja i współczesność
Folk Costumes as an Important Element in the Activities of the Rural Housewives’ Club in Kombornia. Tradition and Contemporaneity
Autorzy:: Sufa, Beata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37231703.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: strój ludowy
komborski strój ludowy
działalność przedsiębiorcza
dziedzictwo kulturowe
tożsamość kulturowa
edukacja
folk costume
Kombornia folk costume
entrepreneurial activity
cultural heritage
cultural identity
education
Opis:: Celem artykułu jest refleksja kulturoznawcza nad obecnością i znaczeniem ludowego stroju komborskiego w kulturze i działalności przedsiębiorczej członkiń Koła Gospodyń Wiejskich w Komborni. W pierwszej części artykułu na podstawie analizy literatury przedmiotu wyjaśniono podstawowe terminy związane z podjętym tematem, określono, czym jest strój ludowy – w tym strój komborski – jakie pełnił funkcje oraz jakie czynniki determinowały jego wygląd i formy. W kolejnej części tekstu zaprezentowano materiał eksploracyjny, ukazujący znaczenie ludowego stroju komborskiego i jego wykorzystanie w działalności przedsiębiorczej oraz edukacyjnej członkiń KGW w Komborni. Podstawą analizy są dane pochodzące z badań własnych, które zostały przeprowadzone we wrześniu 2022 r. Zgromadzony materiał badawczy uzyskano na podstawie wypowiedzi zebranych za pomocą kwestionariusza ankiety, swobodnych wywiadów z listą poszukiwanych zagadnień przeprowadzonych z: prof. dr. hab. Kazimierzem Szmydem z Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Krośnie, przewodniczącą i członkiniami Koła Gospodyń Wiejskich z Komborni, sołtysem wsi Kombornia, a także zapisów zgromadzonych w Kronice Koła Gospodyń Wiejskich z Komborni. Wyniki badań pokazały, że rozmówcy dostrzegają potrzebę kultywowania komborskiego stroju ludowego i tradycji z nim związanych, kierując się pobudkami kulturowo-poznawczymi, aplikacyjnymi, jak również emocjonalnymi. Strój ludowy komborski stanowi znaczący i niezbywalny element współczesnego życia regionalnego. Był i jest noszony podczas uroczystości na szczeblu lokalnym i państwowym. Dodatkowo zakłada się go również w czasie organizowanych przez członkinie Koła Gospodyń Wiejskich licznych warsztatów towarzyszących poznawaniu historii stroju i tradycji związanych z regionem. Wypowiedzi respondentów świadczą o mocnym utożsamianiu się ze strojem komborskim, który jest symbolem przynależności do regionu. Badani wskazali na brak ciągłości pokoleniowej i stopniowe zrywanie więzi z tradycją noszenia stroju, co może budzić uzasadniony niepokój. Przybliżanie dziedzictwa kulturowego regionu, w tym komborskiego stroju ludowego i tradycji z nim związanych, przez członkinie KGW w Komborni może się okazać jednym ze znaczących sposobów kształtowania osobowości, wrażliwości i kreatywności młodych pokoleń.
The purpose of the article is a scholarly reflection on the presence and significance of Kombornia folk costume in the culture and entrepreneurial activities of the members of the Rural Housewives’ Club in Kombornia. The first part of the article, based on an analysis of the literature, explains the basic terms related to the subject. It defines what folk costume is, including the Kombornia costume, what functions it performed, and what factors determined its appearance and forms. The next part presents exploratory material, showing the importance of Kombornia folk costume and its use in the entrepreneurial and educational activities of Club members in Kombornia. The analysis is based on self-reported survey data, which was conducted in September 2022. The collected material was obtained on the basis of statements collected by means of a survey questionnaire, free interviews with a list of sought-after issues conducted with: Prof. Kazimierz Szmyd from the National Academy of Applied Sciences in Krosno, the chairman and members of the Kombornia Rural Housewives’ Club, the Kombornia village mayor, and records collected in the Chronicles of the Kombornia Rural Housewives’ Club. The results of the survey indicated that interviewees recognize the need to cultivate the Kombornia folk costume and the traditions associated with it, guided by cultural-cognitive, applied, in addition to emotional motives. The Kombornia folk costume is a significant and inalienable part of modern local life. It has been worn during ceremonies at the local and state levels. In addition, it is also worn during the numerous workshops organized by members of the Rural Housewives’ Club related to learning about the history of costume and traditions associated with the region. The respondents’ statements testify to a strong identification with the Kombornia costume, which is a symbol of belonging to the region. The respondents pointed to the lack of generational continuity and the gradual severing of ties with the tradition of wearing the costume, which may be a legitimate concern. Presenting the cultural heritage of the region, including the Kombornia folk costume and traditions associated with it by the members of the Club in Kombornia may prove to be one of the significant ways of shaping the personality, sensitivity and creativity of young generations.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 43, 4/2; 287-306
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Znaczenie niematerialnego dziedzictwa kulturowego dla jego depozytariuszy na przykładzie społeczności współpracujących z Muzeum Krakowa
The Importance of Intangible Cultural Heritage for Its Keepers Using the Example of Communities Cooperating with the Museum of Kraków
Autorzy:: Szoka, Andrzej Iwo
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/37490488.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:: niematerialne dziedzictwo kulturowe
UNESCO
szopkarstwo krakowskie
Lajkonik
koronka
tożsamość lokalna
tradycja
zwyczaj
Kraków
intangible heritage
Krakow nativity scenes
lace making
local identity
tradition
customs
Krakow
Opis:: Głównym zagadnieniem będącym przedmiotem artykułu jest kwestia znaczenia wybranych zjawisk niematerialnego dziedzictwa kulturowego miasta Krakowa dla tożsamości osób je kultywujących (depozytariuszy). Muzeum Krakowa od ponad 70 lat współpracuje ze społecznościami, które podtrzymują lokalne krakowskie tradycje. Początkowo były to społeczności związane z pochodem Lajkonika, szopkarstwem krakowskim i bractwem kurkowym, do których w ostatnich latach dołączyli flisacy wiślani oraz koronczarki krakowskie. Społeczności te współpracują z Muzeum Krakowa w obszarze dotyczącym ochrony i popularyzacji ich niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Jednocześnie pracownicy Muzeum Krakowa (Centrum Interpretacji Niematerialnego Dziedzictwa Krakowa, a do 2020 r. Działu Folkloru i Tradycji Krakowa) realizowali w ostatnich latach projekty badawcze, których celem było dokładniejsze rozpoznanie wymienionych środowisk, obejmujące również znaczenie kultywowanego przez ich przedstawicieli niematerialnego dziedzictwa kulturowego dla ich tożsamości oraz rolę przekazu międzypokoleniowego. Zgromadzony w toku tych projektów materiał nie został jeszcze w pełni wykorzystany w naukowym dyskursie poświęconym niematerialnemu dziedzictwu kulturowemu. Przygotowywany artykuł będzie się opierał na tym obszernym materiale. Wnioski pomogą uzyskać odpowiedzi na pytania, jaki wpływ na życie osób i rodzin ma zaangażowanie w podtrzymywanie lokalnych tradycji, w jaki sposób odbywa się przekaz międzypokoleniowy oraz z jakimi wartościami łączy się niematerialne dziedzictwo dla jego depozytariuszy. Znaczenie tej kwestii wynika też bezpośrednio z definicji niematerialnego dziedzictwa kulturowego z konwencji z 2003 r., zgodnie z którą za niematerialne dziedzictwo mogą zostać uznane zjawiska będące źródłem poczucia tożsamości i ciągłości międzypokoleniowej.
The main issue that is the subject of the article is the question of the importance of selected phenomena of the city of Krakow’s intangible cultural heritage for the identity of those who cultivate it. For more than 70 years, the Museum of Kraków has been working with communities that cultivate local Krakow traditions. Initially, these were communities associated with the Lajkonik parade, the Krakow nativity scenes and the longbow fraternity, joined in recent years by Vistula rafters and Cracovian lace makers. These communities work with the Museum of Kraków for the protection and popularization of their intangible cultural heritage. At the same time, the staff of the Museum of Kraków (Center for the Interpretation of the Intangible Heritage of Krakow, until 2020, the Department of Folklore and Traditions of Krakow) have been carrying out research projects aimed at a more thorough identification of the aforementioned communities, including the importance of the intangible cultural heritage they cultivate for their members’ identity and the role of intergenerational transmission. The material gathered in the course of these projects has not yet been fully utilized in the scholarly discourse on intangible cultural heritage. The article in preparation will be based on this extensive material. Conclusions will help provide answers to questions such as the impact of involvement in maintaining local traditions on the lives of individuals and families, intergenerational transmission and the values intangible heritage is associated with for its keepers. The importance of the issue also stems directly from the 2003 Convention’s definition of intangible cultural heritage, according to which intangible heritage is made up by phenomena that provide a sense of identity and intergenerational continuity.
Źródło:: Perspektywy Kultury; 2023, 40, 1; 9-28
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:: Perspektywy Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "dziedzictwo kulturowe" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język