Temat: zechstein - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Zmienność mineralizacji kruszcowej w spągowych utworach cechsztynu na granicy strefy utlenionej i redukcyjnej w zachodniej części złoża Polkowice
Variability of ore mineralization in the lowermost Zechstein across the redox interface in the western part of the Polkowice deposit
Autorzy:: Chmielewski, A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2063047.pdf
Data publikacji:: 2011
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: mineralizacja kruszcowa
strefa utleniona
strefa przejściowa
strefa redukcyjna
łupek miedzionośny
cechsztyn
ore mineralization
Rote Fäule
transition zone
reducing zone
Kupferschiefer
Zechstein
Opis:: Przedmiotem niniejszej pracy jest zmienność mineralizacji kruszcowej na granicy strefy utlenionej i redukcyjnej w profilach cechsztyńskiej serii miedzionośnej z archiwalnych otworów wiertniczych, usytuowanych w zachodniej części złoża Polkowice, w najbliższym sąsiedztwie bloku przedsudeckiego. Zidentyfikowano następujące minerały kruszcowe: chalkozyn, kowelin, digenit, tennantyt, bornit, chalkopiryt, kobaltyn, skuterudyt, nikielin, rammelsbergit, piryt, galenę, sfaleryt i markasyt. Określono budowę wewnętrzną skał złożowych, relacje pomiędzy składnikami skał oraz opisano litologię tych utworów. Zmienność mineralizacji kruszcowej w profilach wiertniczych serii złożowej wskazuje na występowanie bogatej mineralizacji miedziowej ponad utworami utlenionymi (głównie w formie rozproszonej) oraz obecność złota w utworach utlenionych (złoto submikroskopowe).
A full-scale investigation into variability of ore mineralization at the contact between oxidized and reduced zone in the copper-bearing Zechstein series was performed. Results of the studies were obtained on the basis of archival boreholes located in the western part of the Polkowice mining area, proximal to the Fore-Sudetic Block. Detailed microscopic observations enabled to identify the following ore minerals: chalcocite, covellite, digenite, tennantite, bornite, chalcopyrite, cobaltite, skutterudite, nickeline, rammelsbergite, pyrite, galena, sphalerite and marcasite. Microscopic observations allowed determining some features of host sediments (textures and structures) and establishing relations between constituents of rocks. Petrographic analysis of thin-sections also allowed describing the lithology of the rocks. The variability of ore mineralization in the boreholes indicates the occurrence of high-grade copper ores (mainly disseminated mineralization) above the oxidized zones, and the presence of submicroscopic gold in oxidized rocks.
Źródło:: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2011, 444; 33--53
0867-6143
Pojawia się w:: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Zmienność mineralizacji kruszcowej w rejonie północno-zachodniego przedłużenia złoża Lubin–Sieroszowice
Variability of ore mineralization in the north-west-trending extensionof the Lubin–Sieroszowice deposit
Autorzy:: Oszczepalski, S.
Chmielewski, A.
Speczik, S.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2061710.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: cechsztyńska seria miedzionośna
łupek miedzionośny
mineralizacja kruszcowa
Rote Faule
rejon Kożuchów-Grochowice
Zechstein Copper-bearing Series
Kupferschiefer
ore mineralization
Rote Fäule
Kożuchów-Grochowice area
Opis:: Państwowy Instytut Geologiczny – PIB prowadzi poszukiwania stratyfikowanych złóż rud miedzi w obrębie spągowych utworów cechsztynu od połowy lat 50. XX w., kiedy odkryto złoże Lubin–Sieroszowice. Do 1991 r. zrealizował szereg programów wiertniczych, natomiast w okresie późniejszym prowadził badania próbek skał z rdzeni pozyskiwanych w trakcie poszukiwań złóż węglowodorów przez przemysł naftowy. W rezultacie tych prac poszukiwawczo-badawczych w północno-zachodnim otoczeniu złoża Lubin–Sieroszowice wyznaczono obszary perspektywiczne. Obszary te są usytuowane pomiędzy udokumentowanym złożem Bytom Odrzański i wschodnią granicą zielonogórskiego obszaru, w którym znajdują się utwory wtórnie utlenione. W rejonie Kożuchowa, dolne partie cechsztyńskiej serii miedzionośnej zawierają jedynie siarczkową mineralizację reliktową z towarzyszącymi tlenkami żelaza, a utwory o cechach redukcyjnych z siarczkami metali występują w górnych partiach wapienia cechsztyńskiego lub w spągu anhydrytu dolnego. W rejonie Grochowic, w którym jest obecna strefa redukcyjna, w najbliższym sąsiedztwie obszaru z utworami wtórnie utlenionymi występuje bogata mineralizacja miedziowo-srebrowa reprezentowana przez siarczki typu Cu-S (chalkozyn, digenit, kowelin), przechodząca w kierunku wschodnim w mineralizację zdominowaną siarczkami systemu Cu-Fe-S (bornit, chalkopiryt) ze znacznym udziałem galeny i sfalerytu. Przestrzenna zmienność mineralizacji siarczkowej względem utworów utlenionych wskazuje, że złoże Bytom Odrzański przedłuża się w kierunku północno-zachodnim, kontynuując się w formie pasa miedzionośnego wzdłuż wschodniej granicy obszaru ze skałami utlenionymi. Prowadzona obecnie eksploracja wiertnicza w obrębie przewidywanego pasa miedzionośnego stwarza przesłanki do możliwości udokumentowania i zagospodarowania głębokich złóż rud miedzi.
The Polish Geological Institute – NRI has conducted investigations of the Kupferschiefer series since 1957, when the giant sediment-hosted stratiform Cu-Ag ore deposit was discovered in the central part of the Fore-Sudetic Monocline. Until 1991, a number of drilling programs were completed by PGI-NRI and later research has been focusing mainly on cooperation with oil and gas industry and their core material. Over the last few years, thanks to systematic examination of the drill holes located in the north-western extension, many prospective areas have been recognized and delineated. These prospects are located between Lubin-Sieroszowice deposit and the eastern part of the Zielona Góra oxidized field. In the Kożuchów area, the lower part of Zechstein copper-bearing series contain only relict sulphide mineralization accompanied by iron oxides while reduced rocks with metal sulphides occur in the uppermost part of Zechstein Limestone or at the base of Lower Anhydrite. Grochowice area, where reduced facies prevail in copper-bearing series, is characterized by the predomination of rich Cu-Ag mineralization proximaly to oxidized area. The western part of studied area is dominated by Cu-S type sulphides (chalcocite, digenite, covellite) whereas the eastern part is represented by Cu-Fe-S type minerals (bornite, chalcopyrite) with high galena and sphalerite concentrations. The spatial variability of sulphide mineralization with respect to the oxidized rocks indicates that Bytom Odrzański deposit extends in the north-west direction, continuing in the form of a copper belt along the eastern border of the oxidized area. An extensive deep exploration drilling program is implemented to verify the resource potential within predicted copper belt.
Źródło:: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2017, 468; 109--141
0867-6143
Pojawia się w:: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Zmienność dolnocechsztyńskiej mineralizacji kruszcowej w sąsiedztwie stref uskokowych w złożu miedziowo-srebrowym Radwanice–Gaworzyce
Variability of ore mineralization in the vicinity of fault zones in the Radwanice-Gaworzyce copper-silver deposit
Autorzy:: Chmielewski, Andrzej
Głuszyński, Andrzej
Oszczepalski, Sławomir
Kuczak, Artur
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2075982.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: cechsztyn
strefy uskokowe
mineralizacja rudy
złoża miedziowo-srebrowe
strefa utleniona
Zechstein
fault zones
ore mineralization
copper-silver deposits
Rote Fäule
Opis:: The characteristic of ore mineralization in the immediate vicinity of fault zones in the Lower Zechstein deposits is shown. All presented outcomes are on the basis of rock material taken from mining profiles in the Radwanice-Gaworzyce deposit area. During conducted studies ore minerals and oxide minerals were identified under optical microscope in reflected light and photographic documentation of the examined samples was undertaken. In addition, microprobe examination was carried out for selected samples from the studied profiles along with calculations of the chemical composition of individual ore minerals. In all analyzed profiles, Rote Fäule oxidized zone (enriched with hematite) was found, which occurs at various levels of the Kupferschiefer series and the reduced zone (enriched with ore minerals) over the oxidized series. The redox front cuts across the boundaries oflithostratigraphic units, moving from the Weis- liegend to the higher parts of the Zechstein Limestone. The primary ore mineralization in the examined profiles is the chalcocite-digenite association with subordinate bornite and covelitte recorded in the reduced series. Furthermore, the secondary sulphide mineralization in the direct vicinity of tectonic deformation and faults superimposed on primary ore mineralization and hematite enrichments is observed and it is represented by chalcopyrite, bornite, tennantite, tetrahedrite and pyrite, both within reduced and oxidized zones.
Źródło:: Przegląd Geologiczny; 2019, 67; 147--153
0033-2151
Pojawia się w:: Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Złoża węglowodorów w utworach cechsztyńskiego dolomitu głównego (Ca2) na bloku Gorzowa
Hydrocarbon fields in the Zechstein Main Dolomite (Ca2) on the Gorzów Block (NW Poland)
Autorzy:: Czekański, E.
Kwolek, K.
Mikołajewski, Z.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2074806.pdf
Data publikacji:: 2010
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: cechsztyński dolomit główny
blok Gorzowa
złoża ropy naftowej i gazu ziemnego
Zechstein Main Dolomite
Gorzów Block
oil and gas fields
Opis:: By discoveries of hydrocarbon deposits in the Polish part of the Southern Permian Basin, Western Poland became a key explorational area. The most spectacular discoveries have been done on the Gorzów Block which borders the Fore-Sudetic Monocline from the south and the Szczecin Swell from the north. This is the area where the biggest oil field - Barnówko-Mostno-Buszewo (BMB) - have been discovered and the group of oil and gas deposits Lubiatów-Międzychód-Grotów (LMG). Detailed litho- facies analysis of Main Dolomite carbonates and seismic surveys (mainly 3D) contributed to good recognition of depositional architecture in this part of the Main Dolomite basin. An interesting issue is the relationship of the discovered deposits with carbonate depositional zones and diverse chemical composition of hydrocarbons. Most of deposits is related to carbonate platforms and microplatforms. Less important are platform slopes but basinal zone is and was considered as the area where source rocks occur. Discovery of the Lubiatów oil deposit at the foot of the Grotów Peninsula opened new possibilities in searching for hydrocarbons. Later negative results of drillings in this zone did not affected the fact that there are still explorational hopes for this type of carbonates. Hydrocarbons which can still be discovered in this interval are still not known based on calculations done in the recent years. It seems, that better geochemical recognition and advanced look on diagenetic evolution and depositional architecture will bring about new discoveries in the Main Dolomite interval on the Gorzów Block.
Źródło:: Przegląd Geologiczny; 2010, 58, 8; 695-703
0033-2151
Pojawia się w:: Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Zechstein marine deposits in the Wleń Graben (North Sudetic Synclinorium, SW Poland) : new insights into the palaeogeography of the southern part of the Polish Zechstein Basin
Autorzy:: Kowalski, A.
Durkowski, K.
Raczyński, P.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/973706.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Geologiczne
Tematy:: Polish Zechstein Basin
dolomites
Permian
Triassic
Transitional Terrigenous Series
PZt
North Sudetic Synclinorium
Wleń Graben
Opis:: This paper presents the results of sedimentological studies of Zechstein marine deposits occurring in the Wleń Graben, a tectonic unit located in the southeastern part of the North Sudetic Synclinorium (NSS; Western Sudetes, SW Poland). Owing to poor exposure, small thickness, and lack of palaeontological data, the stratigraphy and age of these rocks were determined solely on the basis of analogies with adjacent areas. New findings described here, including faunal remains (remains of bivalves, including Liebea sp.), geopetal structures, clastic fills of halite crystals, moulds and bioturbation, shed new light on the environmental interpretations of the Zechstein in this part of the NSS. It should be assumed that at least two types of deposit may be assigned to the marine Zechstein in the Wleń Graben area, namely sparitic and microsparitic dolomite (PZ3) and the overlying deposits of the heterolithic series (PZt). These deposits were formed during the late Zechstein transgression, when the study area was in the marginal southwesternmost part of a newly formed shallow-marine bay of the Polish Zechstein Basin. In the central part of the present-day Wleń Graben, a shallow-marine bay (lagoon?) was dominated by carbonate sedimentation. A north-dipping mud plain, periodically flooded by a shallow sea, occurred in the southern part of the area. The paper summarises the present state of research on Permian deposits in the Wleń Graben, the first comprehensive lithostratigraphic scheme is suggested, and a new concept of the palaeogeographic evolution of the area in the Early and Late Permian is proposed.
Źródło:: Annales Societatis Geologorum Poloniae; 2018, 88, 4; 321-339
0208-9068
Pojawia się w:: Annales Societatis Geologorum Poloniae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Zechstein (Ca1) limestone-marl alternations from the North-Sudetic Basin, Poland: depositional or diagenetic rhythms?
Autorzy:: Biernacka, J.
Borysiuk, K.
Raczyński, P.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2059558.pdf
Data publikacji:: 2005
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: Zechstein
limestone-marl alternations
storm deposits
carbonate diagenesis
Opis:: Limestone-marl alternations constitute a characteristic rock facies within the Zechstein Limestone (Ca1) deposits of the North-Sudetic Basin, Poland. Rhythmites of this type are exposed in a 10-metres section at Nowy Kooeciół, which from the beginning of the last century has been considered representative for this part of the Zechstein basin, and were formerly interpreted as calcareous storm sediments alternating with marls deposited during more quiet conditions. Our results of sedimentological, petrographical and chemical studies suggest that the Nowy Kościół section is a record of distal storm deposits, but that the present-day layering does not precisely reflect the depositional rhythm. Post-depositional changes have overprinted and blurred the original pattern.We propose a model of diagenetic alteration in which dissolution and reprecipitation of calcium carbonate in the shallow subsurface formed new layer boundaries; subsequent modifications during deeper burial followed these early diagenetic changes.
Źródło:: Geological Quarterly; 2005, 49, 1; 1--14
1641-7291
Pojawia się w:: Geological Quarterly
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Wzorcowe profile bromowe dla solnych utworów cechsztynu w Polsce
Standard bromine profiles of the Polish Zechstein salts
Autorzy:: Tomassi-Morawiec, H.
Czapowski, G.
Bornemann, O.
Schramm, M.
Misiek, G.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/216994.pdf
Data publikacji:: 2009
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:: profil bromowy
profil standardowy
sól kamienna
cechsztyn
Polska
bromine profile
standard profile
rock salt
Zechstein (Upper Permian)
Polska
Opis:: Sole kamienne głównych cyklotemów cechsztynu z obszaru Polski były badane w celu skonstruowania wzorcowych profili bromowych dla poszczególnych ogniw solnych, umożliwiających ich identyfikację w obrębie wysadowych struktur solnych, gdzie często istnieją problemy z normalną sukcesją ogniw litostratygraficznych. Badania (strukturalno-teksturalne, geochemiczne i petrologiczne) przeprowadzono na facjach głębokowodnych utworów solnych, zarejestrowanych w materiale rdzeniowym z wybranych profili wiertniczych z obrzeża basenu permskiego w Polsce (sól kamienna cyklu PZ1) oraz w profilach wyrobisk kopalni soli Kłodawa (wysad kłodawski położony w osiowej części basenu, sole kamienne cykli PZ2, PZ3 i PZ4). Bromowy profil wzorcowy dla utworów soli kamiennej cyklu PZ1 (ogniwo Na1) cechuje się: (a) stopniowym wzrostem zawartości bromu w części dolnej, (b) utrzymującymi się na mniej więcej stałym poziomie wartościami w jego środkowej części (z lekką tendencją spadkową) i (c) gwałtownymi wahaniami zawartości bromu w części stropowej (szybkim spadkiem, wzrostem i ponownym spadkiem). Bromowy profil wzorcowy dla utworów soli kamiennej cyklu PZ2 (ogniwo Na2) cechuje się: (a) powolnym wzrostem zawartości bromu na długim odcinku w dolnej części profilu, odzwierciedlającym postęp ewaporacji, (b) nagłym wzrostem udziału bromu w części środkowej profilu, świadczącym o okresie izolacji obszaru sedymentacji, i (c) drobnymi wahaniami wysokiej zwartości bromu w wyżej położonych warstwach soli. Stwierdzono, że mające duże rozprzestrzenienie w osiowej części basenu cechsztyńskiego dwa ogniwa zubrowe: zuber brunatny (Na3t) i zuber czerwony (Na4t), charakteryzują się znacząco różnymi zawartościami bromu - wyższymi w przypadku ogniwa zubru brunatnego. Reasumując, pomimo zbliżonych niejednokrotnie przedziałów zawartości bromu, krzywe jego rozkładu dla poszczególnych ogniw solnych są odmienne i mogą być uznane za ich cechę diagnostyczną, szczególnie w przypadku braku jednoznacznych różnic w wykształceniu strukturalno-teksturalnym utworów solnych.
Rock salts of the Late Permian (Zechstein) evaporite cycles in Poland were studied for construction of the representative bromine curves. Such standard bromine profiles could enable identification of individual salt units within the highly tectonized and deformed salt structures such as diapirs, where the normal successions of evaporite lithological components are uncommon. Structural-textural, geochemical and petrological studies (Tab. 1-2, 5-10) were realized on the deep-water facies of salt deposits, defined in the cores from selected wells located on the Poland Permian Basin (PPB) margins (Oldest Halite [Na1] unit of PZ1 cycle - Figs 1-5) and in sections from mine galleries of the Kłodawa salt mine (a salt diapir with rock salt units of PZ2, PZ3 and PZ4 cycles located in the axial part of PPB - Figs 7-9, 11-13,15-18). Standard bromine profile for the rock salt succession of PZ1 cycle (Na1 unit; Tab. 1-2, 5-6; Fig. 6) characterizes with: (a) gradual increase of Br content in the lower part of section, (b) almost constant content values in its middle part (with a subtle decrease tendency upward) and (c) rapid fluctuations of Br content in the top part of section (rapid decrease, following increase and fall). Vertical bromine content distribution in the standard bromine profile for the rock salt succession of PZ2 cycle (Na2 unit, Tab. 7; Fig. 10) evidences: (a) gradual Br content increase along a thick interval of lower part of the section, registering evaporation progress; (b) rapid increase of Br values in the middle section part, indicating a period of isolation and (c) fine fluctuations of generally high Br content in the upper part of succession. [...] Vertical bromine content distribution for the rock salt succession of PZ4 cycle (Na4 unit, Tab. 8; Fig. 16) characterizes with: (a) rapid Br content increase within the Underlying Halite (Na4a0) unit, (b) almost constant Br content in the Lower Youngest Halite (Na4a1) unit, (c) fall and following increase of Br values in the Clay Youngest Halite (Na4at) unit and significant Br content fluctuations within the Upper Youngest Halite (Na4a2) unit. The extended in the axial part of PPB two zuber (mixed clay-salt rocks) units (Tab. 9; Fig. 15, 17-18): the Brownish Zuber (Na3t) and the Red Zuber (Na4t) differ with distinctly various Br content intervals being the higher for the Brownish Zuber rocks (Tab. 9; Fig. 18). Concluding, although sometimes comparable values intervals of Br content in studied Zechstein salt deposits (Tab. 10), the curves of Br distribution for individual salt lithostratigraphic units are different and may be considered as a characteristic feature of each unit. So this parameter (Br content distribution) could be used to identify the lithostratigraphic units especially in the highly tectonized successions build of almost structurally homogeneous rock salt deposits e.g. in salt diapirs.
Źródło:: Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2009, 25, 2; 75-143
0860-0953
Pojawia się w:: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Wzorcowe profile bromowe cechsztyńskich soli kamiennych w Polsce i w Niemczech na przykładzie kopalni soli w Kłodawie i w Görleben
Standard bromine profiles of the Polish and German Zechstein salts (a case study from the Kłodawa and Görleben salt mines)
Autorzy:: Bornemann, Otto
Schramm, Michael
Tomassi-Morawiec, Hanna
Czapowski, Grzegorz
Misiek, Grzegorz
Kolonko, Piotr
Janiów, Sylwester
Tadych, Joanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/94682.pdf
Data publikacji:: 2008
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: standardowe profile bromowe
sól kamienna
cechsztyn
Polska
standard bromine profiles
rock salt
Zechstein (Upper Permian)
Polska
Opis:: Skonstruowano wzorcowy profil bromowy dla ogniwa solnego cyklotemu PZ2 (odpowiednik standardowego profilu bromowego utworów cyklu Z2 w Niemczech) oraz przedstawiono wstępne wyniki prac nad wzorcowym profilem bromowym dla ogniwa solnego cyklotemu PZ3. Porównanie profilu bromowego danego odcinka serii solnej z profilem wzorcowym całej serii solnej umożliwia określenie jego pozycji stratygraficznej w obrębie tego ogniwa wiekowego, a także pozwala na identyfikację struktur fałdowych w utworach solnych, co jest niezwykle przydatne w górnictwie, szczególnie podczas ługowania kawern. Przeprowadzono szczegółowe opróbowanie pięciu profili starszych soli kamiennych w kopalni soli Kłodawa (trzech na poziomie 600 m i dwóch na poziomie 750 m) oraz jednego profilu młodszych soli kamiennych (poziom 600 m). Opróbowanie utworów cyklu PZ2 objęło także tzw. „warstwy przejściowe” (Na2+K2) oraz starszą sól potasową. Badania były prowadzone równolegle przez dwa zespoły: zespół z Federalnego Instytutu Nauk o Ziemi i Surowców Naturalnych (BGR) z Hanoweru oraz zespół z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. W pobranych próbkach oznaczono zawartość bromu oraz Na, Cl, K, Mg, Ca, SO4 i części nierozpuszczalnych w wodzie. Zawartość składników głównych została przeliczona na skład mineralny. Szczegółowe profile bromowe ogniwa starszej soli kamiennej, wykreślone w oparciu o dane z dwóch najdłuższych profili, wykazują duże podobieństwo. Trzy charakterystyczne odcinki odznaczające się określoną tendencją zmian zawartości bromu tworzą profil wzorcowy ogniwa soli starszych Na2. Skonstruowany profil wzorcowy dla soli cyklu PZ2 jest w części dolnej i środkowej bardzo podobny do standardowego profilu bromowego utworów Z2 opracowane go dla obszaru NW Niemiec. Profil bromowy opracowany dla soli cyklu PZ3 w Kłodawie znacznie różni się od profilu bromowego utworów cyklu Z3 w NW Niemczech.
The aim of the study was to develop a bromine standard profile of the Polish Zechstein 2 (PZ2) analogue to the German Z2 bromine standard profile. Studies of the bromine content in salts were realized in five sections of the Kłodawa salt mine (central Poland); samples were taken from the Screening Older Halite unit, the Older Potash unit, the “Transitional Beds” and the Older Halite units. The material was analyzed in the Polish Geological Institute for the content of Cl, insolubles in water and Br. German partners (BGR) analyzed the content of Na, K, Ca, Mg, Cl, SO4 and Br. Based on these components, the mineral composition and the bromine content of the halites were calculated. The Older Halite rocks are relatively pure rock salts with a NaCl content from 74 to 100% by weight; the bromine content in the halites varies between 31 and 341 μg/g halite. The “Transitional Beds” (Na2+K2) and the Older Potash (K2) units contain more sulphates (including secondary polyhalite). The Br content of the “Transitional Beds” varies from 76 to 269 μg/g. The highest concentrations correspond to those of potash salts and they vary from 275 to 974 Rg/g in section III. In the lowermost beds of the Na2 unit, the occurrence of polyhalite and particularly the abnormal high bromine values (up to 150 Rg/g) are probably due to the inflows of brines of higher salinity. The decreasing bromine values in the upper part indicate a reduced influence of external brines. The bromine distribution indicates that the Br content slightly increases in a long interval (10-120 m) from approx. 40 (60) to 90 (100) Rg/g. The slight increase of the bromine trend can be interpreted as a normal evaporation progress and is consistent with the lower parts of the German Hauptsalz unit regarding the bromide value. In contrast to the German lower Hauptsalz, small amounts of polyhalite can be observed locally in the Kłodawa sections. Upwards, over an interval of a few meters, the bromine content rapidly increases to approx. 300 Rg/g, indicating the dominance of evaporation in contrast to dilution by newly invading sea water and recycling of sediment. Neglecting the lowest part of the Older Halite (Na2) unit with the abnormal high bromine concentration and the altered top, the following characteristic trends can be recognized in its bromine profiles: (1) a subtle increasing bromine trend over a long vertical interval in the oldest layers reflecting ongoing sedimentation under conditions of continuous evaporation, (2) a very steep increase in the bromine values in the middle part of the profile, due to the fact that the basin did no longer participate in brine exchange, (3) small variations in the high bromine values of the overlying beds. The characteristics of the bromine standard profile enables stratigraphic correlation of the salt units with other localities. The bromine profile of the Younger Halite unit from the Kłodawa mine differs greatly from the German Z3 profile from the Görleben mine. The data presented here are preliminary; additional studies of some other sections in central Poland are required for developing a standard bromine profile for PZ3.
Źródło:: Geologos; 2008, 14, 1; 73-90
1426-8981
2080-6574
Pojawia się w:: Geologos
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Wykształcenie i tektonika utworów solnych cechsztynu w wysadzie solnym Góra koło Inowrocławia w oewietle wyników kompleksowych badań geochemiczno-litologicznych w profilach wybranych otworów wiertniczych
Characteristics and tectonics of Zechstein salt rocks of the Góra salt diapir near Inowrocław on the basis of geochemical-lithological study of selected borehole sections
Autorzy:: Czapowski, G.
Tomassi-Morawiec, H.
Tadych, J.
Grzybowski, Ł.
Sztyrak, T.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2074711.pdf
Data publikacji:: 2009
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: złoża solne
tektonika
cechsztyn
salt deposits
tectonics
Zechstein
Opis:: Detailed macroscopic profiling of salt cores from selected wells drilled in the Góra salt diapir (central Poland; Fig. 1, 2) and analyses of bromine content made it possible to define and characterize lithostratigraphic units of the Zechstein (Upper Permian) succession (Fig. 3, 4). Interpretation of relations between the units identified in the studied well sections allowed the first schematic reconstruction of internal structure of top part of the salt trunk (Fig. 5). The principal idea of this reconstruction is probable origin of the Góra diapir as a salt trunk with a recumbent fold at the top (Fig. 6A). Subsequent uplift of the diapir and erosion resulted in removal of significant part of younger salt deposits so only those squeezed into the salt trunk interior escaped the erosion (Fig. 6B). Models of internal structure of salt diapirs are of remarkable practical value as they facilitate proper location of the mining works (e.g. leaching wells, galleries, chambers and caverns) and prediction of possible gas and water hazards.
Źródło:: Przegląd Geologiczny; 2009, 57, 6; 494-503
0033-2151
Pojawia się w:: Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Wybrane pierwiastki śladowe w górnopermskich (cechsztyn) utworach solnych i potasonośnych w Polsce : ocena złożowa
Selected trace elements in the Upper Permian (Zechstein) salt and potash-bearing deposits in Poland : valuation of potential reserves
Autorzy:: Czapowski, Grzegorz
Tomassi-Morawiec, Hanna
Wachowiak, Jacek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2087038.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: pierwiastki śladowe
złoża soli
ocena złożowa
cechsztyn
Polska
trace elements
salt deposits
reserves valuation
Zechstein
Polska
Źródło:: Przegląd Geologiczny; 2022, 70, 5; 384--409
0033-2151
Pojawia się w:: Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Wybrane pierwiastki śladowe w górnopermskich (cechsztyn) utworach potasonośnych w Polsce – czy warto je stąd pozyskiwać?
Selected trace elements in the Upper Permian (Zechstein) potash-bearing deposits in Poland – is their exploitation from salts economically plausible?
Autorzy:: Czapowski, Grzegorz
Tomassi-Morawiec, Hanna
Wachowiak, Jacek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2192016.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
Tematy:: pierwiastek śladowy
utwór potasonośny
cechsztyn
trace element
potash-bearing deposit
zechstein
Opis:: Przedstawiono aktualną charakterystykę zawartości wybranych pierwiastków śladowych (Ag, As, Ba, Be, Br, Cd, Ce, Co, Cr, Cs, Cu, Ga, J, La, Li, Mn, Mo, Ni, Pb, Rb, Sb, Se, Sn, Sr, Ti, Tl, U, V i Zn) w utworach potasonośnych cyklotemów PZ1, PZ2 i PZ3 cechsztynu (tab. 1) w Polsce, opartą o analizę wyników badań geochemicznych (archiwalnych i publikowanych) 307 próbek skał (tab. 2). Większość danych dotyczy 4 wysadów solnych z centralnej Polski (ryc. 1): Damasławek (14 próbek), Góra (5 próbek), Kłodawa (266 próbek) i Mogilno (13 próbek). Najwięcej danych uzyskano dla utworów potasonośnych cyklotemu PZ3 (207 próbek), dwukrotnie mniej (91 próbek) dla serii potasonośnej cyklotemu PZ2. Skąpe dane (9 próbek) dotyczą siarczanowych soli K-Mg (polihality) cyklotemu PZ1 w północnej Polsce (tab. 2). Średni udział większości wymienionych pierwiastków w tych utworach jest niski, nie przekracza zwykle 1-4 mg/ kg (tab. 3-5). Opisane serie potasonośne nie stanowią zatem ekonomicznie opłacalnego źródła pozyskiwania pożądanych rzadkich pierwiastków śladowych takich jak np. lit, bor, stron czy cez.
Content analysis was conducted on selected trace elements (Ag, As, Ba, Be, Br, Cd, Ce, Co, Cr, Cs, Cu, Ga, J, La, Li, Mn, Mo, Ni, Pb, Rb, Sb, Se, Sn, Sr, Ti, Tl, U, V, and Zn) of the Upper Permian (Zechstein) potash-bearing deposits of cyclothems PZ1 to PZ3 in Poland, based on both archival and published geochemical data concerning 307 rock samples (Table 1). Most of the samples (296) were collected from four salt domes, located in central Poland (Fig. 1): Damasławek (14 samples), Góra (5 samples), Kłodawa (266 samples), and Mogilno (13 samples). Dominant data (207 samples) represented the potash-bearing series of cyclothem PZ3 (Transitional Beds, Na2+K2, and Older Potash units; Table 2), fewer data (91 samples) characterised the potash-bearing deposits of cyclothem PZ2 (Transitional Beds, Na3+K3, and Younger Potash unit; Table 2). Only a few samples (9) were taken from sulphate potassium-magnesium salts (polyhalites) of PZ1 cyclothem from northern Poland (Fig. 1). An average content of most often detected trace elements was low in the studied deposits, usually not higher than 1–4 mg/kg (Tables 3–5); therefore, those Zechstein potash-bearing rocks are not economic sources of many marketable trace elements, e.g. lithium, boron, strontium or caesium
Źródło:: Przegląd Solny; 2022, 16; 43--66
2300-9349
Pojawia się w:: Przegląd Solny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Wstępne wyniki badań inkluzji w automorficznych kwarcach z nadkładu wysadu Wapna z otworu C1
Preliminary results of fluid inclusions investigation in euhedral quartz crystals from overlying sediments of the Wapno Dome (C1 borehole)
Autorzy:: Toboła, T.
Jaworska, J.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2192125.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
Tematy:: kryształy kwarcu
inkluzje
paleotemperatury
basen cechsztyński
quartz crystals
inclusions
paleothemperathures
Zechstein basin
Opis:: W obrębie utworów piaszczystych nadkładu znajdującego się nad wysadem i czapą gipsową Wapna (woj. wielkopolskie) występują automorficzne kryształy kwarcu (AKK). Dokładnej analizie poddano AKK wyseparowane z piasków kwarcowych średnioziarnistych (reprezentujących utwory miocenu i najprawdopodobniej oligocenu). Materiał ten pozyskano z otworu C1 zlokoalizowanego w NW części czapy. W tym miejscu jest ona rozcięta głęboką na około 120 m rynną wypełnioną osadami kenozoiku. AKK wyróżniają się od ziaren piasku kwarcowego automorficznym kształtem (mają prawidłową postać odpowiadającą odmianie niskotemperaturowej) i wysokim, diamentowym połyskiem. Osiągają od 0,1 do 2 mm długości; przeciętnie ok. 0,5 mm. Jedynie w niektórych AKK zaobserwowano inkluzje fluidalne (ciekło-gazowe). Występują one w formie: 1/ pojedynczych osobników, bezładnie rozmieszczonych, 2/ zespołów gęsto upakowanych przebiegających w postaci pasm lub obszarów o nieregularnym zasięgu. Rozmiary inkluzji sięgają od kilku do około 30 μm. Pomiary mikrotermometryczne inkluzji wykazały wąski zakres ich temperatur homogenizacji w przedziale od 86,4 do 126,5°C, a w jednym przypadku 158,8°C. W AKK oprócz inkluzji fluidalnych, stwierdzono także w mniejszej ilości inkluzje wypełnione substancją organiczną.
Within sandy sediments overlaying the Wapno Salt Dome and its cap-rock (Middle Poland) occur euhedral quartz crystals (signed AKK). Those AKK subjected to a thorough analysis were separated from middle-grained quartz sands (of Miocene and probable Oligocene age). This material was obtained from C1 bore-hole which is located at NW part of cap-rock. In this place the cap-rock is cut by deep (about 120 m) trough filled with Cenozoic sediments. The AKK differ from grains of sand by euhedral shape (they display normal shape corresponding to the low-temperature variety) and very intensive diamond shine. Their length vary from 0.1 to 2 mm with average about 0.5 mm. Fluid (liquid-gas) inclusions occur only in some AKK. They are in form: 1/ randomly distributed single fluid inclusions, 2/ belts or irregular areas of densely packed inclusions. The size of inclusions vary from a few to about 30 μm. The microthermometric measurements show homogenization temperatures in the range of 86.4 – 126.5°C and in one case 158.8°C. In addition to the fluid inclusions in a smaller amount in the AKK were found inclusions filled by organic matter.
Źródło:: Przegląd Solny; 2014, 10; 65--74
2300-9349
Pojawia się w:: Przegląd Solny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Wstępne wyniki badań inkluzji fluidalnych z najstarszej soli kamiennej Na1 w rejonie Głogowa (SW Polska)
Fluid inclusions in the Oldest Halite (Na1) in Głogów area (SW Poland) - preliminary results
Autorzy:: Toboła, T.
Markiewicz, A.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/183881.pdf
Data publikacji:: 2009
Wydawca:: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:: monoklina przedsudecka
cechsztyn
najstarsza sól kamienna
inkluzje fluidalne
rekrystalizacja
Fore Sudetic Monocline
Zechstein
Oldest Salt
fluid inclusions
recrystallization
Opis:: Nowo odwiercony powierzchniowy otwór geologiczno-rozpoznawczy SS-15, wykonany w NW części złoża "Sieroszowice" dostarczył cennych informacji o wykształceniu najstarszej soli kamiennej (Na1) w tym rejonie. Obserwacje rdzenia wiertniczego wykazały, że w całym profilu Na1 generalnie wyróżnić można dwa typy soli kamiennej. Przeważają sole białe lub jasnoszare grubokrystaliczne i kryształowe o kryształach halitu sięgających do kilku centymetrów. W znacznie mniejszym stopniu występują sole różnokrystaliczne. Sposób wykształcenia obu typów, a przede wszystkim brak struktur sedymentacyjnych sugeruje znaczne przeobrażenia halitu. W celu określenia stopnia zrekrystlizowania halitu w wytypowanych próbkach soli grubokrystalicznej i kryształowej przeprowadzono także obserwacje rozmieszczenia inkluzji fluidalnych. Wykazały one, że w kryształach halitu inkluzje fluidalne spotykane są stosunkowo rzadko, tworząc bardzo zmienne wykształcone zespoły. Większość inkluzji zgromadzona jest na granicach kryształów halitu. Skomplikowany układ jaki tworzą zespoły inkluzji potwierdza złożone i wieloetapowe przemiany, jakim ulegały skały solne.
New bore-hole SS-15 drilled in NW part of "Sieroszowice" deposit provided precious information about oldest salt (Na1) in that region. Observations of the core revealed that two main types of salt may by distinguished. The white or light grey, coarse-grained and crystal-grained salts with size of halite crystals reaching few cm prevailed in the entire profile. The vari-size grained salt occur much more rare. The lack of sedimentary structures in both types of salts indicates considerably alteration of halite. In order to characterize degree of recrystallization of halite, observation of fluid inclusion was carried out in selected samples of coarse-grained and crystal-grained salts. They revealed that fluid inclusions rarely occur and form very diverse fluid inclusion assemblages. Most fluid inclusions occur on the boundaries of halite crystals. Complicated system of the FIA occurrences confirms complexity and multistage transformations which underwent the salt rocks.
Źródło:: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; 2009, 35, 3; 349-371
0138-0974
Pojawia się w:: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Utwory pogranicza cyklotemów PZ1 i PZ2 cechsztynu w kłodawskim wysadzie solnym (środkowa Polska)
Deposits from the transition of Zechstein PZ1 to PZ2 cyclothems in the Kłodawa salt dome (central Poland)
Autorzy:: Czapowski, G.
Tomassi-Morawiec, H.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2075825.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:: ewaporaty
brom
cechsztyn
kłodawski wysad solny
Polska centralna
evaporites
bromine
Zechstein
Kłodawa salt dome
Central Poland
Opis:: The possible occurrence of the Oldest Halite (Na1) unit of the Zechstein PZ1 cyclothem in the Kłodawa salt dome was a discussed matter for many years. Profiling and sampling of the evaporite Zechstein succession (a transition of PZ1 to PZ2 cyclothems) visible in a corridor of the "Kłodawa” Salt Mine at the mining level -650 m, located near the NE marginal pillar of the dome, were done in 2011. The studied section includes rock salt, shale, sulphate and carbonate rocks inclined at 60-90o to the NE and represents a normal succession of the PZ1 and PZ2 cyclothems. The normal succession of the top part of the PZ1 cyclothem consists of two lithological units: 1) rock salt complex (extending over a distance of ca. 5.8 m), defined as the Oldest Halite (Na1) lithostratigraphic unit, and 2) anhydrite bed, c.a. 1.3 m thick, distinguished as the Upper Anhydrite (A1g). These deposits are overlain by 4 lithological units, considered as those creating the normal sequence of the lower part of the younger PZ2 cyclothem. The first one is a dolomitic shale bed, ca. 3.7 m thick, defined as the Stink Shale (T2). It is overlain by a dolomite layer, 0.3-0.5 m thick, representing the Main Dolomite (Ca2), and by an anhydrite series, over 17 m thick, attributed to the Basal Anhydrite (A2). The studied section ends with a rock salt complex, ca. 4 m thick, interpreted as the Older Halite (Na2). The bromine (Br) content in both salt units is relatively low: 81-86 ppm (7 samples) in the Na1 unit and 54-77 ppm (4 samples) in the Na2 unit, with a distinct upward-increasing trend in the latter. Similar low Br values and their distribution trends were characteristic for the top of the Na1 standard bromine curve in Poland and for the lower part of such curve for the Na2 salts. This geochemical similarity could support a proper stratigraphic position of both units. The analysed section was interpreted as a tectonic slice or intrusion, composed of Na1 rock salt overlain with the younger A1g sulphate, incorporated within the folded complex of Na2 rock salt. Such image confirms the current opinion of a more complicated internal structure of the so-called "marginal anticlines” within the Kłodawa dome, composed of intensively folded both salt units. It also documents that the oldest Zechstein evaporites (chlorides and sulphates) could occur above within the dome section than was stated earlier.
Źródło:: Przegląd Geologiczny; 2018, 66, 5; 303--308
0033-2151
Pojawia się w:: Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: The stratigraphy of Zechstein strata in the East European Craton of Poland : an overview
Autorzy:: Peryt, Tadeusz Marek
Skowroński, Leszek
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2055871.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polskie Towarzystwo Geologiczne
Tematy:: Zechstein
stratigraphy
palaeogeography
East European Craton
Main Dolomite
Platy Dolomite
Polska
Opis:: The sedimentary and stratigraphic patterns established for Zechstein of the western part of the Peribaltic Syneclise (and in particular the eastern Łeba Elevation) were applied to other parts of the East European Craton (EEC) in Poland: the eastern Baltic Syneclise and the Podlasie region. A very large number of mostly fully-cored borehole sections in the Puck Bay region certainly predestines the eastern Łeba Elevation area to use it as a model. The most part of the EEC, except of its part adjacent to the Teisseyre-Tornquist Zone, during the Zechstein deposition represents the marginal parts of the basin. The fauna occurring in the Zechstein carbonate deposits of the EEC makes it possible to distinguish between the Zechstein Limestone and the younger carbonate strata, but certainly not between the Main Dolomite and the Platy Dolomite and hence the facies models for the Zechstein that have been previously developed in the western part of the Peribaltic Syneclise augmented by sequence stratigraphic approach seem to be the best tool to apply in other peripheral areas in the EEC area. The Zechstein sequence in the western part of the Peribaltic Syneclise consists, in general terms, of three parts: (1) carbonate platform of the Zechstein Limestone (occurring only in the north-westernmost corner of the study area and passing into basin facies dominant in the most part of the area); (2) the PZ1 evaporite platform system composed of sulphate platforms and adjacent basin system and constituting the major part of the Zechstein sequence; and (3) the Upper Anhydrite-PZ3 cover. There is a consensus, as far as the western part of the Peribaltic Syneclise is concerned, that the Platy Dolomite platform is wider than the Main Dolomite platform. In the easternmost part of the Peribaltic Syneclise, the stratigraphical interpretations are diverse. We have included the anhydrite overlying the Zechstein Limestone into the Upper Anhydrite, and concluded that the overlying interbedded mudstone and anhydrite also belong to the Upper Anhydrite. When above the Upper Anhydrite one carbonate unit occurs, it is assigned either to the Main Dolomite and Platy Dolomite, or to the Platy Dolomite. The same conclusion is proposed for the marginal parts of the Podlasie Bay. The deposition of Zechstein Limestone resulted in the origin of carbonate platforms along the basin margins which changed an inherited topographic setting. The Lower Anhydrite deposits are lowstand systems tracts (LST) deposits, lacking in more marginal parts of the western and eastern Peribaltic Syneclise and in the major part of the Podlasie Bay. The accommodation space existed and/or created during the Lower Anhydrite and the Oldest Halite deposition in the Baltic and Podlasie bays was filled and at the onset of the Upper Anhydrite deposition, a roughly planar surface existed except in the area adjacent to the main Polish basin. The Upper Anhydrite deposits are transgressive systems tracts deposits and then highstand systems tracts deposits and they encroached the Zechstein Limestone platforms. The Upper Anhydrite deposition was terminated by sea level fall, and the Upper Anhydrite deposits in the marginal areas became subject to karstification. The Main Dolomite transgression took place in several phases but its maximum limit did not reach the Upper Anhydrite limit. The deposition of the PZ2 chlorides (LST deposits) resulted in the filling of the accommodation space that was inherited after the deposition of the Main Dolomite and the Basal Anhydrite. Subsequently, the area became exposed, and marine deposits (Grey Pelite and Platy Dolomite) related to the last major transgression during the life of the Zechstein basin that resulted in a flooding of the exposed surface of older Zechstein deposits, including the area that was emergent during deposition of the PZ2 cycle. Microbial carbonates, being stromatolites and thrombolites, are a common feature of all Zechstein carbonate units but in particular this is the case of the Platy Dolomite. There are no direct premises allowing for convincing settlement doubts regarding the stratigraphical position of the upper carbonate unit in many cases, but several lines of evidence suggest that, as in the entire Zechstein basin, the Main Dolomite considerably shifted basinward, and the Platy Dolomite – landward, although it is difficult to ascertain whether the original Platy Dolomite extent was similar to or greater than the limit of the Zechstein Limestone as elsewhere in the Zechstein Basin.
Źródło:: Annales Societatis Geologorum Poloniae; 2021, 91, 4
0208-9068
Pojawia się w:: Annales Societatis Geologorum Poloniae
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "zechstein" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język