Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "zasoby energetyczne" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Elektrownie wirtualne na rynkach mocy i energii – analiza warunków krajowych
Virtual power plants on power and energy markets – analysis of domestic determinants
Autorzy:
Wasilewski, J.
Karkoszka, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/283164.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
elektrownia wirtualna
rozproszone zasoby energetyczne
usługi systemowe
generacja rozproszona
zasobniki energii
odbiór sterowalny
virtual power plant
distributed energy resources
ancillary services for power system
distributed generation
energy storage
demand response
Opis:
W niniejszym artykule scharakteryzowano potencjał integracji rozproszonych zasobów energetycznych (w ramach struktury zwanej „wirtualną elektrownią”) w kontekście działania na rynku energii, jak również świadczenia wybranych usług dla operatorów systemowych i sieciowych. Przeanalizowano wybrane technologie generacji rozproszonej, małych zasobników energii oraz odbiorów sterowalnych z punktu widzenia pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Scharakteryzowano ich podstawowe parametry i właściwości, takie jak moc (energia w przypadku zasobników) pojedynczych jednostek, możliwość ich łączenia w większe instalacje, przewidywalność pracy oraz możliwość sterowania mocą. Następnie przedstawiono specyfikę pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, a w szczególności wskazano na zapotrzebowanie operatora systemu przesyłowego na usługi regulacyjne. Scharakteryzowano aktualne wymagania operatora dotyczące świadczenia takich usług. Wskazano na brak aktualnego wykorzystania w dużej skali możliwości regulacyjnych na poziomie rozproszonych zasobów energii, zarówno podażowych, jak i popytowych (na poziomie sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia). W kolejnej części artykułu przedstawiono potencjalne obszary biznesowe dla działania wirtualnych elektrowni, tj. wytwarzanie i obrót energią, agregacja handlowo-techniczna w ramach wewnętrznej grupy bilansującej oraz świadczenie usług regulacyjnych dla operatorów sieci elektroenergetycznych. Przeanalizowano również warunki i przykłady komercyjnego działania wirtualnych elektrowni na rynkach w Niemczech, co mogłoby stanowić przykład dla wprowadzenia odpowiednich regulacji w Polsce. Artykuł zakończono podsumowaniem i wnioskami. Stwierdzono, że sprzężenie idei rozproszonych zasobów energetycznych, ich integracji oraz ciągle rozwijającej się technologii smart grid może być w obecnych i przyszłych uwarunkowaniach prawnych, rynkowych i społecznych bardzo korzystnym rozwiązaniem. Zaproponowano również podjęcie dalszych działań badawczych w tym kierunku.
This paper deals with the potential of distributed energy resources (within the framework of so-called „virtual power plants”) in the context of activity on the market and selected ancillary services for power system and network operators as well. The selected technologies of distributed generation, small energy storage and demand response have been analysed from the point of view of Polish Power System. The basic parameters and features of distributed energy resources have been described such as: power of individual units (energy in case of storage units), connection possibility to larger installations, predictability of operation and potentiality of power control. Next, the specificity of Polish Power System operation has been presented, especially the power system control services demanded by the Polish transmission system operator. The current requirements stated by the Polish transmission system operator have been described as well. It has been pointed to the fact that the potential of power system control by distributed energy resources is not currently utilized, both on the supply and demand side (on the level of medium and low voltage distribution power networks). In further part of the paper, the prospective business areas for activities of virtual power plant have been presented, i.e.: energy production and trading, trade- technical aggregation in the framework of internal balance group and power system control services for power network operators. Both the determinants and examples of commercial activities of the virtual power plants on markets in Germany have been analysed. This could be an indication for the implementation of appropriate regulations in Poland. At the end of paper one can find the summary and conclusions. It has been found that the coupling of ideas such as: renewable energy resources, its aggregation as well as constantly evolving „smart grid” technology can be a very advantageous solution both nowadays and in future legal, market and social conditions. Further research and development concerning virtual power plants activities have been also proposed.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2016, 19, 1; 35-52
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The state policy for natural gas sector
Sektor gazu ziemnego w polityce państwa
Autorzy:
Szurlej, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/218987.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
gaz ziemny
polityka energetyczna
bezpieczeństwo energetyczne
zasoby gazu
niekonwencjonalne złoża gazu
wydobycie gazu
natural gas
energy policy
energy security
natural gas reserves
unconventional gas
gas production
Opis:
This article reviews the state policy for natural gas sector. A particular attention has been given to how the assumptions of gas demand, import volumes and gas production from domestic reserves have developed in strategic documents. The restructuring of natural gas sector has been brought closer on the example of PGNiG S.A. (Polish Oil and Gas Company), and changes in the domestic gas market resulting from the implementation of EU law have been discussed as well. Major changes in the domestic gas market in the period of 1990-2011 have been presented along with the cooperation between Poland and Russia regarding the natural gas supply for the Polish market.
W artykule dokonano przeglądu polityki państwa wobec sektora gazu ziemnego. W sposób szczególny przeanalizowano jak kształtowały się w dokumentach strategicznych prognozy w zakresie zapotrzebowania na gaz, wielkości importu i wydobycia gazu ze złóż krajowych. Przybliżono także restrukturyzację sektora gazu ziemnego na przykładzie PGNiG oraz zmiany na krajowym rynku gazu wynikające z implementacji prawa UE. Wskazano najważniejsze zmiany na krajowym rynku gazu ziemnego w latach 1990-2011 oraz scharakteryzowano współpracę polsko - rosyjską w zakresie dostaw gazu do Polski.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2013, 58, 3; 925-940
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niesprawność i długotrwałość postępowań na ścieżce do koncesji eksploatacyjnej i zatwierdzenia planu ruchu : rozpoznanie i klasyfikacja istotnych czynników nieefektywności tych procesów
Incapacity and length of proceedings of access to the exploitation licence and approval of the operation plan : identification and classification of essential factors of ineffectiveness of these processes
Autorzy:
Stefanowicz, J. A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2075831.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
zasoby mineralne
polityka surowcowa
strategia surowcowa
surowce energetyczne
prawo geologiczne
prawo górnicze
mineral resources
raw material policy
raw material strategy
energy raw materials
geological law
mining law
Opis:
This article, starting from activities proposed in Responsible Development Strategy and National Raw Material Policy, attempts to define key factors (called "factors of negative impact”) on planning and management of public tasks in the area of launching projects for exploration and exploitation of mineral resources. In order to carry out researches and workout methodologies and regulation in the area of identification of barriers and conditions, three factors or set of factors are identified in the article. The conclusions include proposals of use, recognition of these factors, "negative effect” for working on changes of material regulations, dealings regulating of path to the run of mining plant.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2018, 66, 4; 229--234
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hybrydowe instalacje grzewcze wykorzystujące ciepło słoneczne – praktyczny kompromis
Hybrid heating installations using solar heat – a practical compromise
Autorzy:
Starościk, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2069823.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
hybrydowe instalacje grzewcze
ciepło z energii słonecznej
bezpieczeństwo energetyczne
dywersyfikacja
lokalne zasoby energii
hybrid heating installations
solar thermal energy
safety of energy supply
diversification
local energy resources
Opis:
Obecne działania mające na celu dekarbonizację energetyki i ogrzewnictwa oraz ograniczenie wykorzystania paliw kopalnych zmuszają do poszukiwania rozwiązań, które realnie pozwolą na stopniowe dochodzenie do tego celu bez narażenia użytkowników końcowych na niebezpieczeństwo wynikające z utraty pokrycia zapotrzebowania na ciepło. Zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii w ogrzewaniu jest uzasadnionym działaniem, jednak należy pamiętać, że ich zastosowanie wymaga podwyższania efektywności energetycznej budynków, głównie poprzez ograniczenie ich zapotrzebowania na ciepło. W praktyce jest to trudne do wykonania w krótkim czasie z uwagi na skrajną niejednorodność w konstrukcjach budynków oraz inne czynniki, takie jak preferencje i zasoby finansowe użytkowników końcowych, parametry lokalnych systemów energetycznych i specyfika konstrukcji samych budynków. Dlatego szuka się rozwiązań, które z jednej strony pozwolą na stopniowe zmniejszenie udziału paliw kopalnych i energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych w ogrzewaniu wraz z postępem realizowanej termomodernizacji, a z drugiej zapewnią odbiorcom bezpieczeństwo energetyczne. Takie rozwiązanie powinno również docelowo prowadzić do ograniczenia kosztów zakupu nośników energii przez zwiększanie udziału dostępnych lokalnie zasobów energii. Warunki te spełniają hybrydowe instalacje grzewcze – składające się z różnych uzupełniających się nawzajem źródeł ciepła połączonych w jeden układ, który automatycznie dostosowuje się do warunków podaży dostępnych lokalnie zasobów. Dobrym tego przykładem jest kombinacja kolektorów słonecznych z magazynem ciepła i dodatkowym źródłem ciepła, odgrywającym rolę źródła szczytowego, dzięki czemu istnieje możliwość zwiększania udziału czystego bezemisyjnego ciepła pochodzącego z kolektorów słonecznych i zagwarantowania stałego komfortu cieplnego odbiorcom.
Current activities aimed at decarbonization the energy and heating supply and reduction of the use of fossil fuels, force us to look for solutions that will realistically allow for a gradual achievement of this goal, without risking the security of covering the heat demand of end users. Increase the share of renewable energy sources in heating is a justified measure, but it should be remembered that their use requires increase the energy efficiency of buildings, mainly by reducing their heat demand. In practice, this is a difficult task to accomplish in a short time due to the extreme heterogeneity in building structures and other various factors such as end-user preferences and their financial resources, available local energy systems and the resources of buildings themselves. Therefore, solutions are sought that will, on the one hand, allow for a gradual reduction in the share of fossil fuels and electricity from conventional sources in heating along with the progress of thermal modernization, and on the other hand, will ensure energy security for consumers. Such a solution should also ultimately lead to the reduction of the purchase costs of energy carriers by increasing the share of locally available energy resources. Hybrid heating installations are such solution. Currently, hybrid heating installations are installations consisting of various complementary heat sources combined into one system that automatically adjusts to the supply conditions of locally available resources. A good example of such an installation is a combination of solar collectors with a heat storage and a supplementary additional heat source, acting as a peak source, thanks to which we have the opportunity to increase the share of clean, emission-free heat from solar collectors and guarantee constant thermal comfort to recipients.
Źródło:
Energetyka Rozproszona; 2022, 7; 85--97
2720-0973
Pojawia się w:
Energetyka Rozproszona
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problemy rozwoju rozproszonych zasobów energetycznych
Problems of the development of distributed energy resources
Autorzy:
Skoczkowski, T.
Bielecki, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/283033.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
rozproszone zasoby energetyczne
generacja rozproszona
europejska polityka energetyczna
krajowa polityka energetyczna
prawo energetyczne
distributed energy resources
distributed generation
European energy policy
Polish energy policy
energy law
Opis:
Wybrany przez Unię Europejską kierunek polityki energetycznej, powiązanej z polityką klimatyczną i społeczną, powoduje stopniowe odchodzenie od modelu scentralizowanej energetyki opartej na wielkoskalowych źródłach wytwórczych. Nastąpi przeorientowanie sektora na zasoby energetyczne o charakterze rozproszonym, obejmujące źródła rozproszone, technologie magazynowania energii, programy reakcji strony popytowej (DSR, demand side response) oraz efektywność energetyczną. Niniejszy artykuł przedstawia zagadnienia dotyczące rozwoju rozproszonych zasobów energetycznych, omawia obowiązujące wspólnotowe akty prawne oraz przyjęte w Polsce dokumenty rządowe. Pojęcie rozproszonych zasobów energetycznych jest różnie definiowane, na co zwrócono uwagę w niniejszym artykule; ponadto, opierając się na dokumentach międzynarodowych organizacji branżowych i politycznych, wyliczono i wyjaśniono pojęcia powiązane ze wspomnianym określeniem. Przedstawiono zakres dyrektyw unijnych, odnoszących się do energetyki rozproszonej oraz przeanalizowano dokumenty krajowe, poruszające zagadnienie rozwoju źródeł rozproszonych w kontekście strategii planowania polityki energetycznej państwa. Przedstawiono oraz uporządkowano kwestie związane z definicją zasobów rozproszonych. Opisano też korzyści i zagrożenia, jakie są związane z rozwojem generacji rozproszonej. Przeanalizowano kwestie związane z potencjałem, jaki tkwi w generacji rozproszonej, m.in. odnośnie poprawy bezpieczeństwa energetycznego, rozwoju rynku oraz technologii energetycznych i komunikacyjnych. Zidentyfikowano czynniki wpływające na rozwój energetyki rozproszonej ze strony potencjalnego inwestora oraz prosumenta. Zwrócono uwagę na możliwość niekontrolowanego rozwoju energetyki rozproszonej, nie odpowiadającej rzeczywistym potrzebom kraju. W pracy zawarto również rekomendacje i wskazania do określonych posunięć, które powinny doprowadzić do optymalnego wykorzystania zasobów rozproszonych w Polsce, podkreślając przy tym konieczność koordynacji działań i współpracy pomiędzy różnymi organami administracji rządowej oraz gminnej, a także podmiotami prywatnymi w sferze implementacji strategii wspierających inwestycje w zasoby rozproszone.
European energy policy along with climate and social policies have contributed to a gradual moving away from the model of centralized power sector with large-scale generation units. Instead, a progressive shift towards dispersed energy resources, including dispersed sources, energy storage, demand side response (DSR) and energy efficiency, has been taking place. This paper presents issues related to the development of dispersed energy resources, discusses EU legal acts and documents of the Polish Government. As there are numerous definitions on what the concept of distributed energy resources is, the authors of the paper draw the reader’s attention to this fact by presenting terms associated with the subject matter to be found in various documents of international professional and political organizations, including EU directives. Furthermore, the authors analyze national and EU documents in reference to the issues on planning of a national strategy of energy policy. The matters dealing with definition and extension of concept of distributed energy resources was adjusted and described. The advantages and menaces of distributed generation advancement was presented. They describe the potential of distributed generation in terms of improving energy security, development of the market as well as energy and communication technologies. One identifies the factors influencing the development of distributed energy on the part of potential investors and prosumers. Also, the attention is drawn to a possibility of uncontrolled development of distributed energy, the one which may not correspond to the actual needs of the country. The authors include recommendations and guidelines to optimize the exploitation of such resources in Poland. They emphasize the need for coordination and cooperation among various government bodies, municipal and private entities in the field of implementation of the strategies supporting investment in distributed resources.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2016, 19, 2; 65-79
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmienność bazy zasobowej kopalin oraz produkcji górniczej Polski w okresie po II wojnie światowej
Variations in the amount of mineral resources and mining production of Poland after World War II
Autorzy:
Salski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2061611.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
zasoby kopalin
odkrycia złóż
inwestycje górnicze
wydobycie kopalin
surowce energetyczne
surowce chemiczne
rudy metali
mineral resources
discoveries of deposits
mining investments
mining of mineral resources
energy raw materials
chemical raw materials
metal ores
Opis:
W pracy przedstawiono w ujęciu historycznym rozwój krajowej bazy surowców mineralnych w okresie po II wojnie światowej, aż do roku 2005. Przeanalizowano zmienność bazy surowców energetycznych (metan, ropa naftowa, węgiel kamienny i brunatny), rud metali (żelazo, miedź, cynk i ołów) oraz surowców chemicznych (siarka, sól kamienna). Cechą charakterystyczną 20-lecia 1960–1980 był dynamiczny przyrost zasobów, w wielu przypadkach w efekcie odkrycia nowych, dużych złóż, a nawet rozległych obszarów złożowych. W stosunku do wielkości zasobów w 1960 r. rozwój bazy zasobowej w przypadku większości kopalin był trzy–czterokrotny, w odniesieniu do siarki – siedmiokrotny, a gazu ziemnego – szesnastokrotny. Odkrywanie nowych złóż i wyczerpywanie się zasobów w wyniku eksploatacji wpływało na zmianę geograficznego rozmieszczenia ośrodków górniczych. Ostatnie 15-lecie analizowanego okresu w przewadze charakteryzowało się zmniejszającym się stanem zasobów i wydobycia. Likwidacji uległo górnictwo rud żelaza i siarki, a złoża rud cynku i ołowiu – znacznemu wyczerpaniu. Rola potencjału zasobowego ważniejszych surowców mineralnych w gospodarce narodowej została znacznie obniżona.
The paper presents the estimates of Polands’s reserves of mineral raw materials after World War II until 2005. This refers to energy minerals (methane, natural gas, oil, black and brown coals), metal ores (iron, copper, lead and zinc) and chemical mineral raw materials (sulphur, rock salt). The period of 1960–1980 was characterised by a dynamic increase of the reserves. In many cases, it was an effect of discoveries of new large deposits, and even large mineral-rich areas. The amount of reserves increased three to four times compared with its volume in 1960. For instance, sulphur reserves increased seven times, natural gas – sixteen times. Discoveries of new deposits as well as intense mining have caused a change in geographical distribution of the main mining centres. However, the last 15 years have been characterised by a depletion of reserves and a drop in the mining extraction. Mining of iron ores and sulphur has been abandoned, and lead and zinc deposits have been significantly depleted. Generally, the role of the potential of mineral raw materials has greatly weakened in the national economy.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2018, 473; 67--92
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Conflict on the right to use mineral resources on Svalbard – an outline.
Spór o prawo korzystania z zasobów mineralnych wokół archipelagu Svalbard – zarys problematyki
Autorzy:
Rozmus, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/443422.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wyższa Szkoła Humanitas
Tematy:
the Svalbard Treaty
exclusive economic zones EEZ conflict over energy resources of the Arctic
traktat swalbardzki
morskie strefy ekonomiczne
spór o zasoby energetyczne Arktyki
Opis:
The subject of the article is a legal conflict between Norway and other countries on the possibility of running extractions of oil and gas on waters around Svalbard. The essence of the conflict is reduced to the discrepancies between the non-discriminating signatories of the Spitsbergen Treaty provisions of this Treaty (called also the Svalbard Treaty) of 1920 and new legal regulations connected with the development of exclusive economic zones EEZ and the extension of the range of continental shelves treated as areas adjacent to the main land.
Przedmiotem artykułu jest spór prawny pomiędzy Norwegią a innymi państwami o możliwość prowadzenia wydobycia ropy i gazu na wodach wokół wysp archipelagu Svalbardzkiego. Istota sporu sprowadza się do rozbieżności pomiędzy niedyskryminującymi sygnatariuszy traktatu spitzbergeńskiego ustaleniami tegoż traktatu (nazwanego również svalbardzkim) z 1920 r. a nowymi regulacjami prawnymi związanymi z rozwojem morskich stref ekonomicznych EEZ oraz rozszerzaniem zasięgu szelfów kontynentalnych traktowanych jako przylegle do głównego lądu obszary.
Źródło:
Roczniki Administracji i Prawa; 2017, 17/1; 233-247
1644-9126
Pojawia się w:
Roczniki Administracji i Prawa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wind resource assessment and energy yield prediction for the small wind turbine on the Szubieniczne Hill
Ocena zasobów energetycznych wiatru i predykcja rocznej produkcji energii dla małej turbiny
Autorzy:
Pacholczyk, M.
Karkosiński, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/267691.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Elektrotechniki i Automatyki
Tematy:
computational fluid dynamics
wind resources
assessment
wind turbine
annual energy production
zasoby energetyczne wiatru
numeryczna mechanika płynów
turbina wiatrowa
Opis:
The goal of this study is to preliminary assess the wind resources on the Szubieniczne Hill in order to predict the annual energy production for planned small wind turbine. The analyzed site is located close to the Gdańsk University of Technology campus, in complex urban environment additionally surrendered by forested hills. The assessment is based on Computational Fluid Dynamics simulations which allow to evaluate the wind energy potential on the entire area of interest. Simulations are integrated with a long-term local wind measurements from nearby AARMAG weather mast. The study provides micro-scale wind maps of the analyzed area which are then used to a calculation of annual energy production and to proposed wind turbine located at the hill costeffectiveness evaluation.
W artykule przedstawiono wstępną ocenę zasobów energetycznych wiatru dla Wzgórza Szubienicznego. Wyniki symulacji zostały wykorzystane do estymacji rocznej produkcji energii dla proponowanej małej turbiny wiatrowej typu SWP25kW. Analizowana lokalizacja znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Laboratorium Innowacyjnych Technologii Elektroenergetycznych i Integracji Odnawialnych Źródeł Energii LINTE^2, proponowana turbina miałaby uzupełnić infrastrukturę badawczą laboratorium. Wzgórze Szubieniczne otoczone jest przez silnie zurbanizowane obszary oraz zalesione wzgórza. Taka lokalizacja stwarza wiele problemów w procesie modelowania i symulacji. Ocena zasobów energetycznych wiatru została przeprowadzona z wykorzystaniem metod Numerycznej Mechaniki Płynów. Wyniki zostały skorelowane z dwuletnimi pomiarami wiatru ze stacji meteorologicznej „AM-8” dostarczonymi przez Fundację ARMAGG. Wyniki obliczeń wskazują, że warunki wietrzności na Wzgórzu Szubienicznym nie sprzyjają instalacji proponowanej turbiny.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej; 2016, 51; 139-142
1425-5766
2353-1290
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Testowanie specyfikacji danych II i III grupy tematycznej INSPIRE w zakresie tematów przyporządkowanych Głównemu Geologowi Kraju
Testing of data specifications for INSPIRE Annex II and III themes under the responsibility of the Chief National Geologist
Autorzy:
Nowakowska, P.
Hordejuk, M.
Jóźwik, K.
Myciuk, K.
Przasnyska, J.
Sadłowska, K.
Tekielska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/345783.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
Tematy:
INSPIRE
infrastruktura informacji przestrzennej
zasady implementacji
geologia
hydrogeologia
geofizyka
zasoby mineralne
zasoby energetyczne
spatial data infrastructure (SDI)
implementing rules
geology
hydrogeology
geophysic
mineral resources
energy resources
Opis:
Artykuł jest próbą podsumowania wyników prac przeprowadzonych w Państwowym Instytucie Geologicznym - Państwowym Instytucie Badawczym (PIG-BIP) w ramach ogólnoeuropejskiego testowania roboczych wersji specyfikacji danych dla tematów aneksu II i III dyrektywy INSPIRE. Testy przyczynią się w przyszłości do zwiększenia interoperacyjności semantycznej danych w obrębie państw Unii Europejskiej. Ujednolicenie terminów i pojęć stosowanych w zakresie informacji przestrzennej w różnych dziedzinach wiedzy i gospodarki ma na celu poprawne rozumienie danych przez wszystkich uczestników Europejskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (Baranowski, 2011). Testy prowadzone były w okresie od 20 czerwca do 21 października 2011 roku i obejmowały tematy, za które odpowiada Główny Geolog Kraju jako organ wiodący. Do tematów tych należą: geologia (Aneks II, temat (domain) 4), wraz z podtematami (sub-domain) - geologia podstawowa wraz z otworami wiertniczymi, hydrogeologia i geofizyka (INSPIRE Thematic Working Group Geology, 2011), zasoby energetyczne (Aneks III, temat 20) (INSPIRE Thematic Working Group Energy Resources, 2011), zasoby mineralne (Aneks III, temat 21) (INSPIRE Thematic Working Group MineraI Resources, 2011). Celem testowania było przede wszystkim dostarczenie tematycznym grupom roboczym (TWG - Thematic Working Groups), działającym przy Komisji Europejskiej, informacji o możliwości zastosowania zaproponowanych modeli przez daną instytucję. Tego rodzaju wsparcie ze strony różnych środowisk z wielu krajów europejskich jest niezmiernie potrzebne, gdyż członkowie TWG często nie znają lokalnych uwarunkowań oraz rozwiązań prawnoorganizacyjnych w poszczególnych krajach (Nowakowska i in., 2011). Zgłoszone uwagi posłużą opracowaniu wersji 2.9 INSPIRE Data Specification, które następnie zostaną poddane ponownemu testowaniu. Drugie testowanie ograniczy się tylko do instytucji pełniących w danym temacie funkcję organu wiodącego. W wyniku tych prac powstaną wersje 3.0 dokumentów. Drugim istotnym celem było przygotowanie zespołu PIG-PIB do zadań, jakie czekają go na dalszych etapach prac dotyczących implementacji dyrektywy INSPIRE w zakresie wymienionych powyżej tematów. Wersje 3.0 wyżej omawianych dokumentów, jako akty wykonawcze o randze rozporządzeń i decyzji Komisji Unii Europejskiej, zostaną ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Unii i staną się obowiązującym prawem w całej Unii, a PIG-PIB jako organ administracji publicznej będzie zobowiązany do ich przestrzegania (Bielecka, 2011).
This paper is an attempt to summarize the results of work in the Polish Geological Institute - National Research Institute in the framework of pan-European testing of data specifications for Annex II and III INSPIRE Directive. The tests were conducted in the period from 20th of June to 21st of October 2011 and included the themes, for which the Chief National Geologist is responsible as a leading authority. These themes include: geology (Annex II, theme 4), including boreholes, hydrogeology and geophysics, energy resources (Annex III, theme 20) and mineral resources (Annex III, theme 21).
Źródło:
Roczniki Geomatyki; 2012, 10, 2; 71-79
1731-5522
2449-8963
Pojawia się w:
Roczniki Geomatyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zrównoważone wykorzystanie biomasy na terenie Dolnego Śląska
Sustainable use of biomass in the Lower Silesia region
Autorzy:
Nowacka-Blachowska, A.
Resak, M.
Rogosz, B.
Tomaszewska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/169500.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
Tematy:
zasoby biomasy
rośliny energetyczne
biogaz
potencjał energetyczny
biomass resources
energy plants
biogas
energy potential
Opis:
Jedną z najkorzystniejszych opcji zabezpieczenia dostaw energii i uniezależnienia się od dostaw paliw kopalnych jest wykorzystanie na szeroką skalę źródeł odnawialnych, w tym biomasy. W artykule przedstawiono wyniki inwentaryzacji zasobów biomasy w województwie dolnośląskim. Przeanalizowano zasoby biomasy drzewnej, rolniczej (słomy, siana i roślin energetycznych) oraz zdefiniowano potencjał biomasy do produkcji różnych rodzajów biogazu oraz biodiesla. Uzyskane wyniki porównano z obecnym zużyciem paliw i energii w województwie dolnośląskim. Analiza dolnośląskich zasobów biomasy wykazała, że największy potencjał bioenergetyczny, oprócz niewykorzystywanej do celów rolniczych słomy, mają obszary gruntów marginalnych i nieużytków. Obszary te można przeznaczyć pod uprawę roślin energetycznych do produkcji paliw spalanych w kotłach i w mniejszym stopniu pod uprawę kukurydzy do produkcji biogazu.
One of the most beneficial options to supply energy and gain more independence from fossil fuels is a large-scale use of renewable sources, biomass included. The article presents the inventory of biomass resources in the Lower Silesia region. Resources of wood biomass and agricultural biomass (i.e. straw, hay and energy crops) are analyzed, biomass potentials to pro duce various types of biogas and biodiesel are also determined. The analysis of the Lower Silesian biomass resources indicates that In addition to straw that is not used for agricultural purposes, energy crops for direct combustion and maize for biogas production, both cultivated on marginal lands, have the greatest potential for bioenergy generation.
Źródło:
Górnictwo Odkrywkowe; 2016, 57, 6; 48-53
0043-2075
Pojawia się w:
Górnictwo Odkrywkowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany zasobów złóż paliw kopalnych (kopalin energetycznych) w Polsce w ostatnim półwieczu
Variation of fossil fuels resources in Poland during the last half century
Autorzy:
Nieć, M.
Salamon, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394332.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
kopaliny energetyczne
zasoby
Polska
fossil fuels
resources
Polska
Opis:
Analiza stanu zasobów w przeszłości pozwala na poznanie czynników kształtujących jego zmiany i ułatwić może ich prognozowanie i oceny stopnia zabezpieczenia zapotrzebowania krajowego na surowce. Stan ewidencjonowanych zasobów złóż kopalin podlega stałym zmianom w wyniku eksploatacji, rozpoznawania nowych złóż, zmiany informacji o zasobach – w szczególności z tytułu lepszego rozpoznania złóż lub zmian kryteriów definiujących złoże (kryteriów bilansowości) – oraz likwidacji kopalń. Źródłem danych o zasobach jest Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, publikowany corocznie. W rozpatrywanym czasie od 1960 r. występowały okresowo skokowe przyrosty zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego w wyniku odkryć złóż i po każdym chwilowym wyraźnym wzroście stopniowe zmniejszanie zasobów w następnych latach, z powodu ich sczerpywania, Wystarczalność zasobów przemysłowych ropy naftowej i gazu ziemnego przy aktualnym wydobyciu wynosi tylko kilkanaście lat, o ile nie nastąpią odkrycia nowych znaczących zasobów. Znaczne skokowe zmiany zasobów węgla brunatnego następowały w wyniku wprowadzania do bilansu zasobów dokumentowanych dużych złóż oraz od 2009 r. wielu złóż udokumentowanych w kategorii D. Zasoby złóż zagospodarowanych stanowią tylko kilka procent całości zasobów węgla brunatnego. Wyraźnie zauważalne jest ich zmniejszanie się w wyniku eksploatacji. Zasoby przemysłowe zapewniają wystarczalność tych zasobów do kilkunastu lat. Istnieje ogromna ich nadwyżka w złożach rezerwowych. Poważne ograniczenia możliwości ich wykorzystania spowodowane są wymaganiami ochrony środowiska przede wszystkim krajobrazu i głównych zbiorników wód podziemnych. Zmiany zasobów węgla kamiennego są złożone z powodu drastycznych zmian kryteriów bilansowości oraz skreśleń i przekwalifikowywań zasobów w związku z restrukturyzacją i likwidacją kopalń. Do 1990 r. miał miejsce stały ich przyrost w wyniku dokumentowania, a następnie, do 2005 r., systematyczny ich spadek, z powodu eliminacji zasobów poniżej 1000 m i tych zbyt słabo zbadanych oraz z powodu likwidacji kopalń. Od 2005 r. następuje wzrost zasobów wykazywanych jako bilansowe spowodowany zaliczeniem do nich wcześniej uznanych za pozabilansowe. Wykazywane zasoby przemysłowe zapewniają wydobycie węgla w okresie około 45 lat. Duże rezerwy zasobowe znajdują się w złożach niezagospodarowanych. Zasoby metanu w pokładach węgla systematycznie dokumentowane od lat 90. XX w. wykazywane są jako kopalina towarzysząca oraz w niektórych niezagospodarowanych złożach węgla kamiennego jako główna. Wydobyciu metanu w czynnych kopalniach towarzyszy znaczny jego ubytek w powietrzu wentylacyjnym.
The time variation of reported resources of fossil fuels allows to point the factors affecting them, and may be useful for their future prediction as well as evaluation of their sufficiency for supply appropriate commodities. The demonstrated resources varies due to exploitation, exploration of new deposits or better exploration of already known, changes of deposit boundaries or parameters defining them or closing down existing mines. The data on mineral resources are systematically reported in Poland in standardized uniform manner and published since 1952 by Polish Geological Institute. During the analyzed period, since 1960 up to recent year periodically appeared sudden increase of reported resources due to the discoveries of new oil or gas fields, followed by stepwise their decrease in subsequent years by exploitation. The demonstrated oil and gas reserves allow their domestic supply during teens of years only. The instantaneous repeated increases of lignite resources were the consequence of reporting resources of the discovered huge new deposits (up to over 1 bln. t each) or since the year 2009 of reported inferred resources (in D category according to the polish resources classification), of several deposits formerly reported as prognosticated only. The lignite resources of exploited deposits consist only few percent of their reported total amount, and their constant decrease is observed following exploitation. The demonstrated lignite resources are sufficient for their mining during teens of years. There is vast surplus of resources in undeveloped lignite deposits, but exist strong opposition against their mining caused by environment protection exigencies: of landscape and underground aquifers with the good quality potable water. The variations of hard (black, bituminous) coal deposits are more composed because of drastic changes of criteria defining the deposit as mineable, and closing down of several mines. Up the year 1990 the constant increase of coal resources occurred, and afterwards, up to the year 2005 their systematic decrease. It was caused by the stepwise elimination from the official resources report, the coal resources encountered below the 1000 m depth, as well as the resources insufficiently explored. Beginning from the year 2005 increase of total coal resources is noticed, considered economically mineable, by including the resources formerly considered as uneconomic. The coal reserves allows their mining during about 45 years. Great coal resources occurs in undeveloped deposits. The coal bed methane resources since 1990 year are systematically reported as the coal accompanying component and in the few undeveloped coal deposits as the main commodity. In the active coal mines great amount of methane is lost as emitted with the ventilation air.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2016, 96; 201-227
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Możliwości wykorzystania zasobów wodnych i energetycznych w podziemnych kopalniach surowców mineralnych
Possibilities of the utilization of water and energy in underground mineral resources mines
Autorzy:
Namysłowska-Wilczyńska, B.
Wilczyński, A.
Wojciechowski, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394243.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
kopalnie
surowce mineralne
zasoby wodne
zasoby energetyczne
mining
mineral resources
water resources
energy resources
Opis:
W kopalniach, oprócz tradycyjnie wydobywanych surowców mineralnych, występują jeszcze inne zasoby, tj. wodne i energetyczne, które w ogóle nie są wykorzystywane, lub też mają praktyczne zastosowanie w niewielkim stopniu. Pozyskiwanie wymienionych zasobów mogłoby poprawić efektywność ekonomiczną kopalń czynnych lub przedłużyłoby okres aktywności kopalń zamykanych. W artykule omówiono potencjalne możliwości wykorzystania zasobów energetycznych, pozostających poza sferą podstawowej działalności górniczej, związanej z wydobyciem złóż węgla kamiennego, ale także z eksploatacją różnorodnych surowców użytecznych. Podjęto również aspekt szerszego zagospodarowania kopalnianych wód podziemnych. Nawiązano do skutków likwidacji kopalń węglowych, na przykładzie Wałbrzyskiego Zagłębia Węglowego. Podkreślono ważność i aktualność podjętej problematyki. Przedstawione propozycje mogą stanowić wkład w urzeczywistnienie zasady zrównoważonego rozwoju, poprzez koncentrowanie się na trzech jego wymiarach – ekonomicznym, ekologicznym i społecznym. Jednocześnie byłby to sposób na zrównoważone zarządzanie środowiskiem wodnym na obszarach antropopresji, na terenach przemysłowych i post-przemysłowych, dla celów pozyskiwania wody, poprawy jej jakości oraz skorzystania z lokalnych źródeł energii, takich jak: ciepło i energia związana z potencjałem wodnym. Ponadto wskazano na możliwość magazynowania energii, co jest niezwykle ważne w dobie intensywnego rozwoju niekonwencjonalnych źródeł energii elektrycznej (farm wiatrowych, źródeł solarnych, elektrowni wodnych etc.), określanych wręcz jako źródła chimeryczne, gdyż ich cechą jest nieregularna praca.
In addition to the traditionally mined mineral resources, water resources and energy are still present in the mines. Those resources are not used at all, or are intended for practical use, but to a lesser degree. The acquisition of these resources could improve the economic efficiency of active mines or prolong the period of activity of the closed mines. The article discusses the possibilities of using energy resources which are outside the sphere of the core business of mining and have taken a broader aspect of the development of underground water from mines. The proposals constitute a contribution to the implementation of the principles of sustainable development by focusing on three of its dimensions - economic, environmental and social. At the same time it would be a way for the sustainable management of the water environment in the areas of anthropopressure, in industrial and post-industrial areas, for the purpose of collecting water, improving water quality and the use of local energy sources, such as heat and energy associated with potential water. The possibility of energy storage, which is extremely important in the era of an intensive development of unconventional sources of energy (wind farms, solar sources, hydroelectric, etc.), the characteristics of which are irregular, referred to simply as chimeric sources, also exists.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2016, 95; 47-57
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sustainable energy supply management in the mechanical-engineering industry
Zarządzanie dostawami energii w przemyśle maszynowym w aspekcie zrównoważonego rozwoju
Autorzy:
Mikhno, Inesa
Redkva, Oksana
Udovychenko, Viktoriia
Tsimoshynska, Oksana
Koval, Viktor
Kopacz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2174245.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
energy supply management
energy resources
mechanical-engineering sector
sustainability
zarządzanie dostawami energii
zasoby energetyczne
sektor inżynierii mechanicznej
zrównoważony rozwój
Opis:
Increasing energy security in the face of rising energy demand and declining funding for fossil fuels has necessitated the diversification of energy supply and the shift to renewable energy. Sustainable management of energy supply is aimed at achieving a low-carbon intensity of production, especially in energy-intensive industries, including the mechanical-engineering industry. The article examines the possibility of shifting the current mechanical-engineering enterprise system and the technical, environmental and economic indicators of production to the new concept of the green economy, which will be an alternative to the further sustainable development of the industry. This article analyzes key approaches to energy conservation. An analytical model has been developed for calculating the energy risk of the mechanical-engineering enterprise and has built a context diagram of mechanical-engineering production, taking into account the environmental impact and the possibility of energy modernization, which allows the setting of strategic goals to ensure the sustainability of energy supply in the mechanical-engineering industry and develop the main principles of efficient enterprise activities in the context of increased risk. It has been proven that one of the criteria for increasing the profitability indicator is the adaptability of enterprises to external conditions and increasing alternative options for obtaining energy from our own autonomous sources.
Coraz większe wymagania związane z bezpieczeństwem energetycznym, następujące w obliczu rosnącego zapotrzebowania na energię i malejącego finansowania paliw kopalnych, doprowadziło do konieczności dywersyfikacji dostaw energii i przechodzenia na nowe – alternatywne źródła energii. Zarządzanie dostawami energii w świetle wymogów zrównoważonego rozwoju ma na celu osiągnięcie niskiej emisyjności produkcji, zwłaszcza w branżach energochłonnych, w tym inżynierii mechanicznej – przemyśle maszynowym. W artykule przeanalizowano możliwość zmiany funkcjonowania przedsiębiorstw z branży maszynowej w kierunku nowej koncepcji „zielonej gospodarki” oraz wpływ tych zmian na produkcję oraz powiązane z nią wskaźniki techniczne, środowiskowe i ekonomiczne. Może to stanowić alternatywę dla osiągania dalszego zrównoważonego rozwoju tej branży. W artykule przeanalizowano kluczowe podejścia do zarządzania źródłami energii. Opracowano model analityczny do obliczania ryzyka energetycznego przedsiębiorstwa z branży maszynowej oraz zbudowano diagram kontekstowy z uwzględnieniem wpływu na środowisko, jak i możliwości modernizacji energetycznej, dla określenia strategicznych celów i zapewnienia ciągłości dostaw energii, a także kluczowych zasad efektywnej energetycznie działalności w analizowanej branży, w świetle rosnącego ryzyka tych dostaw. Wykazano, że jednym z kryteriów poprawy wskaźników zyskowności staje się zdolność adaptacji przedsiębiorstw do warunków zewnętrznych oraz zwiększenie dostępu do alternatywnych źródeł energii, w szczególności własnych.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2022, 25, 4; 39--54
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwarunkowania rynku energetycznego Republiki Północnej Macedonii – wybrane zagadnienia
Conditions of the energy market in the Republic of Macedonia - selected issues
Autorzy:
Mazepa, Diana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2053205.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Akademia Marynarki Wojennej. Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich
Tematy:
bezpieczeństwo energetyczne
Republika Północnej Macedonii
zasoby surowcowe
gaz
ropa naftowa
projekty energetyczne
Bałkany
hydroelektrownie
AMBO
energy security
Republic of North Macedonia
raw material resources
gas
crude oil
energy project
hydroelectric plants
Opis:
Stabilna sytuacja energetyczna jest kluczowym celem każdego państwa. Republika Północnej Macedonii stoi przed wieloma wyzwaniami energetycznymi – kraj ten, o praktycznie zerowych zasobach surowcowych, zmonopolizowany dostawami rosyjskiego gazu i niewykorzystanym potencjałem jaki kryją elektrownie wodne chce dostosowywać swoją politykę do unijnych norm i dyrektyw sektorów energetycznych, tak, by w przyszłości bez większych przeszkód wkroczyć do Unii Europejskiej. W 2018 roku na nowo zdefiniował prawo energetyczne i opracował nową strategię na rzecz zapewnienia sobie bezpieczeństwa energetycznego w możliwie największym stopniu. Artykuł ma na celu analizę wybranych czynników związanych z sytuacją energetyczną w Republice Macedonii – zasobów surowcowych, wybranych zagadnień polityki energetycznej po ogłoszeniu nowego prawa energetycznego w 2018 roku oraz wybranych projektów energetyczne.
A stable energy situation is a key goal of any country. The Republic of North Macedonia is facing many energy challenges – this country, with virtually zero raw material resources, monopolized by Russian gas supplies, and the unused potential of hydropower plants, wants to adapt its policy to EU standards and directives of the energy sectors, so that in the future it can enter without major obstacles to the European Union. In 2018, Republic of Macedonia redefined the energy law and developed a new strategy to ensure energy security as much as possible. The article aims to analyze selected factors related to the energy situation in the Republic of Macedonia – raw material resources, selected issues of energy policy after the announcement of the new energy law in 2018 and selected energy projects.
Źródło:
Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego; 2021, R. XV; 29-53
1898-3189
Pojawia się w:
Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Temperamentalna regulacja zasobów energetycznych w zadaniach wymagających samokontroli
Autorzy:
Kwapis, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/951719.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
samokontrola
zasoby energetyczne
temperament
reaktywność emocjonalna
wytrzymałość
glukoza
wytrwałość.
Opis:
Problem prezentowanych badań można streścić w pytaniu, czy cechy temperamentu, odpowiedzialne za intensyfi kację reakcji, sprzyjają wyczerpywaniu zasobów energetycznych, czy też odpowiedzialne są za ich mobilizację w trakcie realizacji zadań wymagających samokontroli? Poziom glukozy oraz wytrwałość w realizacji zadań traktowano jako wskaźniki stanu zasobów. W eksperymencie pierwszym, w którym zadanie wymagające samokontroli polegało na tłumieniu emocji pozytywnych, uzyskano wyniki sugerujące, że im wyższa reaktywność emocjonalna, tym mniejsze zużycie zasobów glukozy i większa wytrwałość w kolejnym zadaniu oraz im wyższa wrażliwość sensoryczna, tym większe zużycie zasobów energetycznych. W przypadku wytrzymałości nie odnotowano istotnego związku. W eksperymencie drugim, w którym osoby tłumiły emocje negatywne, otrzymane wyniki sugerują, że im większa reaktywność emocjonalna, tym większa wytrwałość oraz im większa wytrzymałość, tym mniejsza wytrwałość. Związki między reaktywnością emocjonalną a zasobami interpretowane są z perspektywy leżącego u podłoża cech temperamentu procesu aktywacji, związanego z mobilizacją energii.
Źródło:
Studia Psychologiczne (Psychological Studies); 2011, 49, 4; 23-37
0081-685X
Pojawia się w:
Studia Psychologiczne (Psychological Studies)
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies