Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "zagrożenia sejsmiczne" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-7 z 7
    Tytuł:
    Iskrobezpieczne pneumatyczne źródło sejsmiczne do monitorowania i obrazowania górotworu w górnictwie podziemnym
    Intrinsically safe pneumatic seismic source for monitoring and imaging of rock mass in underground mining
    Autorzy:
    Sierodzki, Przemysław
    Remiorz, Leszek
    Ćwiękała, Mateusz
    Krawiec, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31803921.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Druk-Art
    Tematy:
    iskrobezpieczny wzbudnik drgań
    monitorowanie górotworu
    zagrożenia sejsmiczne w kopalniach
    kopalnia węgla
    zmiany prędkości fal sejsmicznych
    intrinsically safe pneumatic source
    seismic source
    rock mass monitoring
    seismic hazard in mines
    coal mine
    seismic velocity change
    Opis:
    Do najbardziej zagrożonych tąpaniami i wyrzutami skał i gazów rejonów kopalń w Polsce należą rejony ścian wydobywczych, w których podejmowane są próby wczesnego wykrywania tych zagrożeń z wykorzystaniem metod aktywnego prześwietlania rejonu ścian wydobywczych. Dotychczas były one realizowane głównie z wykorzystaniem małych ładunków wybuchowych, co nie zawsze jest możliwe ze względu na duże zagrożenie gazowe i obostrzenia z tym związane. Powszechne jest oczekiwanie na umożliwienie w przyszłości bezpiecznego i tańszego prześwietlania górotworu na bieżąco z wykorzystaniem iskrobezpiecznych lekkich mobilnych pneumatycznych wzbudników podczas wydobycia, w celu wczesnego wykrywania miejsc koncentracji naprężeń charakteryzujących się zmianami prędkości rozchodzenia się wzbudzanych fal sejsmicznych, towarzyszących niebezpiecznym odkształceniom górotworu, które mogą prowadzić do zagrożeń. Opracowane w Centrum Transferu Technologii EMAG pneumatyczne, iskrobezpieczne źródło sejsmiczne WZB-2 umożliwia generowanie fal sejsmicznych oraz prowadzenie aktywnych badań sejsmicznych w rejonie zagrożenia. W porównaniu do materiałów wybuchowych wzbudnik pneumatyczny jest źródłem bezpiecznym, mobilnym, tańszym w użyciu i może być również używany w trakcie prowadzenia wydobycia. Wyzwalany z powierzchni w krótkich odstępach czasu, przy współpracy z aparaturą sejsmoakustyczną, może pomóc w uzyskaniu wysoko rozdzielczej informacji o zmianie prędkości fal sejsmicznych w górotworze. W artykule przedstawiono opis rozwiązania oraz charakterystykę techniczną urządzenia. Wykonano pierwsze testy aparatury w warunkach dołowych. Wyniki testów potwierdzają wysoką skuteczność aparatury w prześwietlaniu 200 m ściany pokładu węgla. W rezultacie sumowania rejestracji otrzymanych z 18 uderzeń wzbudnika w ocios uzyskano odpowiedź w przeciwległym chodniku w zakresie do 500 Hz.
    The regions of mines in Poland most at risk of rock bursts and rock and gas outbursts include longwall areas where attempts are made to detect these threats early using methods of active scanning of the longwall area. So far, they have been carried out mainly with the use of small explosives, which is not always possible due to the high gas hazard and the related restrictions. It is common to expect safe and cheaper scanning of the rock mass in the future with the use of intrinsically safe lightweight mobile pneumatic exciters during mining in order to early detect stress concentration points characterized by changes in the propagation speed of induced seismic waves accompanying dangerous deformations of the rock mass, which may lead to hazards. The WZB-2 pneumatic intrinsically safe seismic source developed at the CTT EMAG allows seismic waves to be generated and active seismic surveys to be carried out in the hazard region. Compared to explosives, the pneumatic exciter is a safe, mobile, less expensive source and can also be used during mining operations. Triggered from the surface at short intervals, in cooperation with seismoacoustic apparatus, it can help to obtain high-resolution information about the change in seismic wave velocity in the rock mass.The paper presents a description of the solution and the technical characteristics of the apparatus. The first tests of the apparatus in underground conditions were carried out. The test results confirm the high effectiveness of the apparatus in screening a 200 m long coal seam. As a result of the summation of the registrations obtained from the 18 strokes of the exciter in the wall face, a response of up to 500 Hz was obtained in the opposite gallery.
    Źródło:
    Napędy i Sterowanie; 2023, 25, 7/8; 82-87
    1507-7764
    Pojawia się w:
    Napędy i Sterowanie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Vibration Control Devices for Building Structures and Installation Approach: a review
    Autorzy:
    Sarwar, Waseem
    Sarwar, Rehan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/396232.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
    Tematy:
    building structures
    vibration
    control devices
    seismic hazard
    mechanical behavior
    installation approach
    design considerations
    konstrukcje budowlane
    drgania
    urządzenia kontrolne
    zagrożenia sejsmiczne
    Opis:
    Retrofit and structural design with vibration control devices have been proven repeatedly to be feasible seismic hazard mitigation approach. To control the structural response; supplemental energy dissipation devices have been most commonly used for energy absorption. The passive control system has been successfully incorporated in mid to high rise buildings as an appropriate energy absorbing system to suppress seismic and wind-induced excitation. The considerable theses that are highlighted include vibration control devices, the dynamic behavior of devices; energy dissipation mechanism, devices installation approach and building guidelines for structural analysis and design employing vibration control devices also, design concern that is specific to building with vibration control devices. The following four types of supplemental damping devices have been investigated in this review: metallic devices, friction devices, viscous fluid devices, and viscoelastic devices. Although numerous devices installation techniques available, more precisely, devices installation approaches have been reviewed in this paper, including Analysis and Redesign approach (Lavan A/R), standard placement approach, simplified sequential search algorithm, and Takewaki approach.
    Źródło:
    Civil and Environmental Engineering Reports; 2019, 29, 2; 74-100
    2080-5187
    2450-8594
    Pojawia się w:
    Civil and Environmental Engineering Reports
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Trzęsienia ziemi i zjawisko rezonansu - destrukcyjna siła natury
    Autorzy:
    Bieta, B.
    Skrzeczko, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/849225.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
    Tematy:
    sejsmologia
    trzesienia ziemi
    wstrzasy sejsmiczne
    zagrozenia
    budynki
    wibracje
    rezonans
    Źródło:
    Wszechświat; 2017, 118, 07-09
    0043-9592
    Pojawia się w:
    Wszechświat
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    New criteria to assess seismic and rock burst hazard in coal mines
    Nowe kryteria dla oceny zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami w kopalniach węgla kamiennego
    Autorzy:
    Mutke, G.
    Dubiński, J.
    Lurka, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/220308.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    mining seismology
    rock burst
    seismic event
    seismic criterion
    rock burst hazard assessment
    sejsmologia górnicza
    tąpnięcie
    wstrząs sejsmiczny
    kryterium sejsmiczne
    ocean zagrożenia tąpnięciem
    Opis:
    The paper presents new criteria of seismic and rock burst hazard assessment in Polish hard coal mines where longwall mining system is common practice. The presented criteria are based on the results of continuous recording of seismic events and analysis of selected seismological parameters: spatial location of seismic event in relation to mining workings, seismic energy, seismic energy release per unit coal face advance, b-value of Gutenberg-Richter law, seismic energy index EI, seismic moment M0, weighted value of peak particle velocity PPVW. These parameters are determined in a moving daily time windows or time windows with fixed number of seismic tremors. Time changes of these parameters are then compared with mean value estimated in the analyzed area. This is the basis to indicate the zones of high seismic and rock burst hazard in specific moment in time during mining process. Additionally, the zones of high seismic and rock burst hazard are determined by utilization of passive seismic tomography method. All the calculated seismic parameters in moving time windows are used to quantify seismic and rock burst hazard by four level scales. In practice, assessment of seismic and rock burst hazard is used to make daily decision about using rock burst prevention activities and correction of further exploitation of monitored coal panel.
    Zagrożenie sejsmiczne i związane z nim genetycznie zagrożenie tąpnięciem w dalszym ciągu należą do najgroźniejszych zagrożeń naturalnych występujących w polskich kopalniach węgla kamiennego. W ostatnich latach w kopalniach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) rocznie rejestrowano 1000÷1500 wstrząsów o energii sejsmicznej Es ≥ 1•105J (magnituda lokalna ML ≥ 1.7), a najsilniejsze z nich osiągały energię Es = 4 •109J (ML = 4.1). W latach 1991-2010 odnotowano w GZW 101 tąpnięć, z których około 66% miało miejsce w wyrobiskach chodnikowych, powodując ich uszkodzenia lub całkowite zniszczenie, a w niektórych przypadkach również wypadki śmiertelne. Przedstawiono podstawowe parametry sejsmologiczne stosowane w kraju i w świecie do oceny zagrożenia sejsmicznego. Opisano podstawowe zasady metody kompleksowej oceny stanu zagrożenia tąpnięciem, w skład której wchodzi metoda sejsmologiczna bieżącej (pomiarowej) oceny stanu zagrożenia. Od wielu lat, wraz z ciągłym rozwojem bazy aparaturowej i możliwości w zakresie cyfrowej rejestracji sejsmogramów oraz przetwarzania i interpretacji danych pomiarowych wzrasta znaczenie metod sejsmicznych, które są dzisiaj powszechnie stosowane w polskich kopalniach zagrożonych tąpaniami. Ciągła obserwacja zjawisk sejsmicznych indukowanych w trakcie rozwoju procesu eksploatacji pokładów węgla umożliwiła, w oparciu o zgromadzoną bazę danych, opracowywanie nowych kryteriów zagrożenia sejsmicznego oraz zagrożenia tąpnięciem, które winny wyraźnie poprawić efektywność metody sejsmologii górniczej. W artykule przedstawiono nowe kryteria oceny stanu bieżącego zagrożenia tąpaniami zaproponowane do stosowania w polskich kopalniach węgla kamiennego, które prowadzą eksploatację systemem ścianowym. Kryteria te są oparte na wynikach ciągłej rejestracji sejsmologicznej, połączonej z bieżącą analizą zarejestrowanych wstrząsów i obliczaniem wybranych parametrów sejsmologicznych. Parametry te to położenie ognisk wstrząsów w stosunku do wyrobisk eksploatacyjnych, energia sejsmiczna wstrząsów, suma energii sejsmicznej wyzwolona na każde 5m postępu ściany eksploatacyjnej, wartość wagowanego parametru amplitudy prędkości drgań PPVW, moment sejsmiczny M0, indeks energii EI oraz parametr b rozkładu wstrząsów według relacji Gutenberga-Richtera. Wartości powyższych parametrów są określane dla każdej doby lub w przesuwających się co dobę oknach czasowych lub oknach zawierających określoną liczbę wstrząsów, a następnie porównywane, raz na dobę, z ich wartościami średnimi wyznaczonymi dla obserwowanego rejonu eksploatacji lub z opracowanymi wartościami kryterialnymi. W ten sposób wyznaczane są, dla danego momentu czasu, strefy w których możne wystąpić potencjalnie wysokie zagrożenie sejsmiczne i zagrożenie tąpaniami. Ponadto, w strefach o podwyższonym naprężeniu oraz w strefach o skomplikowanej sytuacji górniczo-geologicznej, charakteryzujących się zaszłościami starej eksploatacji oraz zaburzeniami geologicznycmi, wykonywane są dodatkowo doraźne obliczenia pola prędkości fal sejsmicznych z wykorzystaniem metody tomografii pasywnej. Należy podkreślić, że wszystkie obliczane wartości powyższych parametrów są skwantyfikowane i określają wartości kryterialne w czterostopniowej skali oceny stanu zagrożenia sejsmicznego i zagrożenia tąpnięciem (tabela 2). Stopnie zagrożenia zostały skwantyfikowane w oparciu wyniki pomiarów sejsmologicznych wykonywanych na bieżąco w sposób ciągły i są wyrażone w formie kryteriów empirycznych, opracowanych na podstawie analizy dużego zbioru danych sejsmicznych oraz obserwacji makroskopowych w wyrobiskach górniczych. Należy podkreślić, że w czasie występowania wysokich stanów zagrożenia sejsmicznego lub zagrożenia tąpnięciem, opracowana metoda pozwala wyznaczyć obszary o podwyższonym stanie zagrożenia, umożliwiając zaprojektowanie i zastosowanie odpowiedniej w miejscu i czasie profilaktyki tąpaniowej. Ważnym aspektem w ocenie stanu zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami jest problem ciągłego przemieszczania się stref zagrożenia (stref podwyższonych naprężeń) w czasie prowadzonej eksploatacji. Dla uchwycenia nie tylko miejsc potencjalnego zagrożenia, ale również określenia w jakim momencie czasu pojawia się strefa potencjalnego zagrożenia, zaproponowano analizę parametrów kryterialnych w przesuwających się oknach czasowych z dobowym raportowaniem wyników. W artykule przedstawiono dotychczasowe kryteria oceny stanu zagrożenia tąpnięciem – tabela 1 (Barański i in., 2007), stosowane aktualnie przez większość kopalń w polskim górnictwie węglowym. Kryteria te w części przypadków nie prowadziły do zadawalających i w pełni wiarygodnych wskazań, ze względu na małą liczbę analizowanych parametrów sejsmologicznych oraz brak sekwencyjnej analizy ich zmian w czasie prowadzonej eksploatacji. Wady te uwzględnia nowe podejście metodyczne do oceny stanu zagrożenia. Nowe kryteria oceny stanu zagrożenia sejsmicznego i zagrożenia tąpnięciem przedstawiono w tabeli 2. Zakwalifikowanie do określonego stanu zagrożenia wymaga spełnienia wartości kryterialnych przez więcej niż połowę parametrów sejsmicznych, przypisanych do określonego stanu zagrożenia i rodzaju wyrobiska. Skuteczność przedstawionych nowych kryteriów oceny stanu sejsmicznego i zagrożenia tąpnięciem, opartych o sekwencyjną analizę wybranych parametrów kryterialnych w przemieszczających się co dobę oknach czasowych, została pokazana na przykładach obliczeniowych rzeczywistych sytuacji pomiarowych uzyskanych podczas eksploatacji pokładu węgla 510 ścianą nr. 6 oraz pokładu 503 ścianą nr. 3 w KWK Bobrek-Centrum. Przeprowadzono dyskusję opracowanych kryteriów dowodząc, że stosowanie do oceny stanu zagrożenia tąpaniami różnych parametrów wstrząsów jest niezbędne, aby na bieżąco obserwować to zagrożenie w zależności od różnych mechanizmów wstrząsów i dla różnych sytuacji górniczo-geologicznych. Analiza jednego parametru kryterialnego może często doprowadzić do błędnych wniosków i niskiej wiarygodności wykonanej oceny stanu zagrożenia. Z tej przyczyny w najnowszej wersji metody sejsmologicznej zaproponowanej do stosowania w polskich kopalniach węgla kamiennego, uwzględniono pięć niezależnych parametrów sejsmologicznych opisanych w tabeli 2.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 3; 743-760
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagrożenia naturalne w zakładzie górniczym KWB "Bełchatów" : rozpoznawanie i zapobieganie zagrożeniom
    Natural threats in open pit Lignit Mine PGE KWB Bełchatów SA : recognition and prevention
    Autorzy:
    Jończyk, M. W.
    Organiściak, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349804.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    tektonika
    zagrożenia wodne
    zagrożenia geotechniczne
    zagrożenia sejsmiczne
    zagrożenia gazowe
    zagrożenia pożarowe
    osuwiska
    monitoring przemieszczeń i deformacji
    aquatic hazards
    geotechnical hazards
    seismic hazard
    gas hazards
    fire hazards
    landslides
    movement and deformation monitoring
    tectonics
    Opis:
    Eksploatacja złóż węgla brunatnego w głębokich kopalniach odkrywkowych prowadzona jest w warunkach występowania szeregu zagrożeń naturalnych. Artykuł przedstawia wybrane zagadnienia dotyczące zagrożeń wodnych, geotechnicznych, sejsmicznych i gazowych występujących w PGE KWB Bełchatów SA.
    The exploitation of lignite deposits in deep open pits is led in conditions of several natural threats' occurrence. This article presents selected issues of aquatic, geotechnical, gaseous and seismic menaces that occur in PGE KWB "Bełchatów" SA. Basis of minerals' exploitation in conditions of natural threats occurrence are discussed.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2010, 34, 4; 249-257
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Energia emisji sejsmoakustycznej i energii wstrząsów jako podstawa liniowej prognozy zagrożenia sejsmicznego
    Seismoacoustic emission and bump energy as a basis for a linear forecast of a seismic hazard
    Autorzy:
    Kurzeja, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186416.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    liniowa prognoza zagrożenia sejsmicznego
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia sejsmiczne w kopalniach
    linear forecast of seismic hazard
    mining hazard
    seismic hazard in mines
    Opis:
    Kilka lat temu przedstawiono Czytelnikom MiAG (Kornowski, Kurzeja 2004) zwięzły opis tak zwanej liniowej prognozy zagrożenia sejsmicznego, na podstawie rutynowych obserwacji AE i wstrząsów. Niniejszy artykuł opisuje dalszy rozwój tej metody i pomyślany został jako zachęta do jej stosowania. W kolejnych rozdziałach przedstawiono definicje całkowitej energii sejsmicznej oraz zagrożenia sejsmicznego oraz (w zarysie) sposób szacowania energii bez lokalizacji źródeł AE z równoczesną estymacją tłumienia przed frontem ściany. Eksperymentalna eksploatacja metody w bardzo zróżnicowanych warunkach górniczych upoważnia do wniosku, że metoda - choć oczywiście nie zmniejsza zagrożenia ani nie jest rozwiązaniem, które w pełni usatysfakcjonować by mogło górników - działa lepiej od metod obecnie stosowanych, przede wszystkim ograniczając liczbę fałszywych alarmów. Istotną nowością - w porównaniu ze znanymi metodami - jest oparcie prognozy na mierzonej za pomocą aparatury ARES (produkcji EMAG), energii AE (a nie na tak zwanej aktywności), co umożliwia uzyskanie jednoznacznych prognoz.
    Several years ago the MiAG (Kornowski, Kurzeja 2004) presented to the readers a concise description of a so-called linear forecast of a seismic hazard made on the basis of routine observations of AE and bumps. The later development of that method has been presented in this paper. The paper has been designed to be an incentive to use that method. There have been presented in the successive chapters the definitions of a total seismic energy and a seismic hazard as well as a method (in outline) of energy assessment without location of the AE sources together with a simultaneous estimation of attenuation in front of the longwall face. The experimental operation of that method under very diverse mining conditions has allowed the following conclusion to be formulated: the method is functioning better than the other methods being currently in use, first of all regarding decrease in false alarms - even though the method obviously neither decreases the hazard nor is a solution which would fully satisfy the miners. A significant novelty in comparison to the well-known methods is to base the forecast on the energy AE (and not on so-called activity) measured by means of the ARES equipment (made by EMAG). This allows the explicit forecasts to be obtained.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 6, 6; 11-17
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W kierunku większych możliwości oceny zagrożenia sejsmicznego - systemy Hestia i Hestia Mapa
    A trend towards the better assessment of a seismic hazard - the Hestia and Hestia Mapa systems
    Autorzy:
    Sikora, M.
    Mazik, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186972.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    system Hestia
    system Hestia Mapa
    zagrożenia sejsmiczne w kopalni
    Hestia Mapa system
    Hestia system
    seismic hazard in mine
    Opis:
    W artykule przedstawiono opracowane w Centrum EMAG systemy komputerowe Hestia i Hestia Mapa, których zadaniem jest wspomaganie pracowników stacji geofizycznych w kopalniach węgla kamiennego. Głównym zadaniem systemów jest gromadzenie i wizualizacja danych pochodzących z systemów monitorujących aktywność sejsmiczną wyrobiska. Na podstawie gromadzonych danych systemy generują ocenę zagrożenia tąpaniami metodami szczegółowymi (sejsmologiczną, sejsmoakustyczną, wierceń małośrednicowych) i metodą kompleksową, a także umożliwiają wizualizację zarejestrowanej sejsmiczności w kopalniach na mapach pokładowych. Oba systemy posiadają bogaty zestaw funkcji raportujących. W artykule przedstawiono również najnowsze prace związane z rozwojem systemów Hestia i Hestia Mapa.
    The Hestia and Hestia Mapa computer-aided systems developed by the EMAG Centre and helping personnel of geophysical stations in hard coal mines have been presented in the paper. The main task of those systems is acquisition and visualisation of data from seismic activity monitoring systems located in mine workings. On the basis of the data to be gathered, the systems generate the evaluation of a bump hazard made by detailed methods like seismological, seismoacoustic, small-diameter drilling ones as well as by a complex method. The systems allow also seismicity registered in mines to be visualized on the mining seam maps. The both systems have a rich set of reporting functions. The latest works on a development of the Hestia and Hestia Mapa systems have been presented in the paper as well.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 3, 3; 5-12
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-7 z 7

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies