Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "wymieranie gatunków" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-10 z 10
    Tytuł:
    A new atrypid genus [ Brachiopoda ] from the Frasnian of Poland
    Nowy rodzaj atrypy [ Brachiopoda ] z franu Polski
    Autorzy:
    Balinski, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20299.pdf
    Data publikacji:
    1997
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    fauna kopalna
    Waiotrypa sulcicarina
    atrypidy
    wymieranie gatunkow
    Polska
    famen
    Brachiopoda
    ramienionogi
    Anatrypa kadzielniae
    Atrypida
    paleontologia
    fran
    dewon
    Opis:
    A new atrypid Waiotrypa sulcicarina gen. et sp. n. from the late Frasnian of the Holy Cross Mountains is proposed. The new genus is close to Iowatrypa Copper, 1973 from which it differs mainly in having a keeled pedicle valve and sulcate brachial valve. Waiotrypa is one of the latest atrypids prior to extinction of the order at the end of the Frasnian.
    Jedną z grup nabardziej dotkniętych wielkim wymieraniem na granicy fran-famen były ramienionogi z rzędu Atrypida. W późnym franie wykazują one wyraźne ubozenie zróżnicowania taksonomicznego by wymrzeć całkowicie z końcem franu. Badania szczegółowej dynamiki zmian zróżnicowania taksonomicznego atrypidów mają zatem kluczowe znaczenie dla zrozumienia procesów wymierania. Niniejsza praca jest wstępnym opracowaniem - bardziej kompleksowe zespołowe opracowanie zróżnicowania faun ramienionogów w obliczu wielkiego wymierania na granicy fran-famen znajduje się w przygotowaniu. Opisany tu nowy rodzaj i gatunek atrypida Waiotrypa sulcicarina należy do ostatnich przedstawicieli tej grupy. Gatunek ten występuje w górnofrańskich wapieniach odsłoniętych w kamieniołomie na Górze Łgawej i w przekopie drogi koło Kowali (Góry Świętokrzyskie) reprezentujących poziom Palmatolepis rhenana. Nowy atrypid wykazuje duże podobieństwo do frańskiej Iowatrypa Copper, od której jednak różni się przede wszystkim występowaniem środkowej zatoki na skorupce grzbietowej i kilowatego siodła na nóżkowej. Do Waiotrypa należy zapewne zaliczyć niektóre atrypidy opisane jako Anatrypa kandzielniae (Gürich) z franu Rosji (Nalivkin 1930, 1947, 1951) i Kazachstanu (Alekseeva 1962).
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 3; 427-435
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Adaptive radiation of monograptids after the Late Wenlock crisis
    Autorzy:
    Koren, T N
    Urbanek, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22957.pdf
    Data publikacji:
    1994
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    sylur
    fauna graptoloidowa
    Pristiograptus dubius
    ewolucja
    wymieranie gatunkow
    skamienialosci
    monograptidy
    ludlow
    paleontologia
    wenlok
    Opis:
    Succession of late Wenlock graptolites in the Kursala Formation, Tien Shan (Kirghizia), documents of the early recovery phase after the global C. lundgreni Event. Pristiograptus dubius was the only survivor among monograptids. After displaying a mass occurrence and an increased variation, the P. dubius stem lineage splits into two main trends: line A, represented by Pristiograptus idoneus and line B, represented by Colonograptus? praedeubeli. The former leads to Lobograptus? sherrardae, a generalized forerunner of such diverse trends as linograptids, cucullograptids and possibly also neocucullograptids (via Bohemograptus). The latter initiates the Colonograptus-Saetograptus line. The P. idoneus - L.? sherrardae lineage shows distinct gracilization, an apomorphic feature, while the other one preserves ancestral robustness, a plesiomorphic character. Hence, the bulk of the later monograptids of Gorstian and Ludfordian age may be derived from the P. dubius stem lineage. In respect of this conservative lineage a non-cladistic approach is prefered, because its morphological spectrum and evolutionary potential, and as we believe its specific identity, were preserved, in spite of numerous speciation events, until the early Pridoli.
    Współczesne badania nad kryzysem biotycznym jaki dotknął monograptidy w późnym wenloku (tzw. zdarzenie C. lundgreni), pozwalają ocenić zarówno skalę masowego wymierania (przeżywa tylko jeden gatunek, Pristiograptus dubius), jak i przebieg procesów składających się na wczesny etap odradzania fauny graptoloidowej. Duże znaczenie dla poznania tych ostatnich miało zbadanie obfitej fauny z formacji Kursala, w górach Tien Szań (Kyrgystan). Różnicowanie się szczepu Pristiograptus dubius było poprzedzone jego masowym występowaniem i zwiększoną zmiennoscią. Następnie doszło do oddzielenia się dwu głównych linii ewolucyjnych: linii A, reprezentowanej przez P. idoneus oraz linii B, którą wyznacza pojawienie się Colonograptus? praedeubeli. Pierwszy gatunek dał początek Lobograptus? sherrardae, stanowiącemu wspólnego przodka tak rozbieżnych trendów ewolucyjnych jak linograptidy (Neodiversograptus nilssoni), kukullograptidy (Lobograptus progenitor), a prawdopodobnie także neokukullograptidy (za pośrednictwem Bohemograptus). Natomiast C.? praedeubeli, przedstawiciel lini B, zapoczątkowuje rozwój charakterystycznych dla wczesnego ludlowu monograptidów "kolczastych" (Colonograptus, Saetograptus). Rozejście się wspomnianych linii ewolucyjnych określone jak "wczesna schizma", wyznacza zarazem główne kierunki ewolucji monograptidów ludlowu.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1994, 39, 2; 137-167
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Body size and diversity exemplified by three trilobite clades
    Zaleznosc miedzy maksymalna wielkoscia ciala a zroznicowaniem gatunkowym na przykladzie trzech grup trylobitow
    Autorzy:
    Trammer, J
    Kaim, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/21530.pdf
    Data publikacji:
    1997
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    wymieranie gatunkow
    masa ciala
    skamienialosci
    trylobity
    paleontologia
    zroznicowanie wewnatrzgatunkowe
    Opis:
    Cope's rule concerns only the radiation phase of a clade, overlooking the phase of the clade decline; thus it is incomplete. Changes of body size during the entire evolutionary history of a clade are exemplified here by three trilobite groups - Ptychopariina, Asaphina and Phacopida. Increasing diversity of the clade is associated with increase in maximum body size during the radiation phase, and decreasing diversity is generally associated with a decrease in maximum body size. Two basic patterns of the maximum body size changes are observed during the decline of the clade. The first one is characterized by a high correlation between diversity and the maximum body size, and indicative of species attrition that is nonselective with respect to the body size. The second one is characterized by a weak correlation between diversity and maximum body size, and typical of selective species attrition in relation to size.
    Ewolucyjna historia wymarłej grupy składa się przynajmniej z dwu faz: z fazy radiacji - gdy liczba gatunków się zwiększa, oraz fazy redukcji - kiedy liczba gatunków spada. W fazie radiacji, zgodnie z regułą Cope'a, wraz z rosnącą liczbą gatunków, rośnie też na drodze kladogenetycznej dyfuzji (Gould 1988; McKinney 1990a, b) maksymalna wielkość ciała w grupie (Fig. 2-7), tzn. pojawiają się gatunki obejmujące osobniki o coraz to większych rozmiarach ciała. Natomiast w fazie redukcji zachodzi odwrotny proces: zmniejszającej się liczbie gatunków towarzyszy równoczesny spadek maksymalnej wielkości ciała w grupie (Fig. 2-7). Silna korelacja między liczbą gatunków a maksymalną wielkością ciała w czasie redukcji grupy (Fig. 3, 5) wskazuje, że powodujące redukcję wymieranie odbywało się bez selekcji na wielkość. Słaba korelacja między obiema wielkościami (Fig. 7) jest natomiast przejawem istnienia doboru zależnego od rozmiarów ciała w czasie wymierania.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 1; 1-12
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Evolution of the bank to reef complex in the Devonian of the Holy Cross Mountains
    Autorzy:
    Racki, G
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22471.pdf
    Data publikacji:
    1992
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    faza eifelska
    wymieranie gatunkow
    konodonty
    skamienialosci
    Polska
    zywet
    ruchy tektoniczne
    bentos
    ramienionogi
    koralowce
    Gory Swietokrzyskie
    eifel
    ruchy eustatyczne
    stratygrafia
    rafy koralowe
    paleontologia
    fran
    dewon
    Opis:
    Givetian and Frasnian stromatoporoid-coral limestone of the Kowala Formation in the southern Holy Cross Mts is subdivided stratigraphically, and correlated with strata elsewhere on the basis of identified sea-level cyclicity, with support from conodonts and other selected benthic fossils. After the Eifelian hypersaline sabkha phase, an extensive two-step regional colonization of the Kielce Region carbonate platform took place during the Eifelian/Givetian passage interval and the Middle Givetian. At least four deepening pulses resulted in intermittent drowning of the vast carbonate platform and sequential replacement of the undifferentiated Stringocephalus biostromal bank by the Sitkówka bank complex and, subsequently, by the Dyminy reef complex. The reef developed in the central Dyminy belt as result of the early Frasnian accelerated sea-level rise after some period of biotic stagnation near the Givetian-Frasnian boundary. Final demise of the reef resulted from combined eustatic and tectonic movements during the late Frasnian major crisis interval.
    Żywecko-frańska seria stromatoporoidowo-koralowcowa Formacji z Kowali w południowej części Gór Świętokrzyskich została podzielona stratygraficznie i skorelowana z innymi sekwencjami na podstawie cykli sedymentacyjnych o charakterze sekwencji spłycających się ku stropowi (shallowing upward). Datowanie podstawowych poziomów transgresywnych przez konodonty oraz wybrane skamieniałości bentoniczne (ramienionogi, koralowce) wskazuje, że cykliczność ta odzwierciedla głównie eustatyczne zmiany poziomu morza. Zakończenie eifelskiej fazy hypersalinarnej depozycji typu „sabkha” było przypuszczalnie wynikiem zmian klimatu na bardziej humidny i (lub) pulsów transgreswnych. Rozległa dwuetapowa kolonizacja platformy węglanowej Regionu Kieleckiego nastąpiła na pograniczu eiflu i żywetu oraz w środkowym żywecie. Co najmniej 4 pulsy pogłębień spowodowały skokowe zatapianie wielkiej platformy węglanowej i zastąpienie niezróżnicowanej stringocefalowej ławicy biostromalnej („biostromal bank”) przez sitkówczański kompleks ławicowy, a następnie - dymiński kompleks rafowy. Wymieranie pod koniec żywetu w regionie świętokrzyskim zachodziło w warunkach destabilizacji ekosystemu szelfowego przez raptowne zmiany eustatyczne. Późnożywecki zalew miał najbardziej rozległe skutki, powodując zatopienie części platformy oraz napływ nowej grupy gatunków ze strefy łysogórsko-kostomłockiej. Okres pewnej stagnacji biotycznej w interwale przejściowym żywetu i franu był urozmaicony jedynie zdarzeniem epejrogenicznym. Rzutowało ono m.in. na przejściową poprawę cyrkulacji wód i rozwój bardziej bogatych zespołów bentosu w śródpłyciznowym obszarze chęcińskim. Wzrost rafy w centralnej strefie dymińskiej byl efektem rosnącego tempa transgresji we wczesnym franie oraz dopływu trzeciej fali imigrantów, w tym unikatowej biocenozy kopców mułowych typu kadzielniańskiego oraz rafotwórczych zaspołów stromatoporoidów i cjanobakterii. Ostateczny upadek rafy był następstwem połączonych ruchów eustatycznych i tektonicznych, zintensyfikowanych w trakcie wielkiego kryzysu późnofrańskiego.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1992, 37, 2-4; 87-182
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena bioróżnorodności jako jeden z ważnym warunków ekorozwoju
    Biodiversity Conservation as One of Necessary Conditionsof Ecodevelopment
    Autorzy:
    Urbisz, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/371064.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Komitet Człowiek i Środowisko PAN
    Tematy:
    bioróżnorodność
    różnorodność gatunkowa
    ekorozwój
    rozwój zrównoważony
    wymieranie gatunków
    biodiversity
    species diversity
    ecodevelopment
    sustainable development
    species extinction
    Opis:
    Artykuł prezentuje pojęcie i sposoby mierzenia różnorodności biologicznej oraz jej znaczenie, jako wskaźnika zrównoważonego rozwoju i ekorozwoju. Ocena bioróżnorodności może być przeprowadzana na różnych poziomach organizacji przyrody. Najwięcej używanych obecnie wskaźników jest związanych z różnorodnością gatunkową oraz ekosystemową (krajobrazową). Stwierdzono, że wskaźniki dotyczące stanu środowiska przyrodniczego mają zasadnicze znaczenie przy ocenie realizacji założeń zrównoważonego rozwoju, którego ważnym celem powinno być zahamowanie tempa wymierania gatunków na Ziemi.
    The article presents the concept and modes of measurement of biological diversity as well as its significance as an indicator of sustainable development and ecodevelopment. Estimation of biodiversity can be carried out on various levels of organisation of nature. The majority of currently used indicators are linked to species and ecosystem (landscape) diversity. It has been established that indicators concerning the state of the natural environment are of great importance for evaluation of fulfilment of the assumptions of sustainable development, for which the important goal should be the restriction of the rate of species extinction on Earth.
    Źródło:
    Problemy Ekorozwoju; 2010, 5, 1; 91-94
    1895-6912
    Pojawia się w:
    Problemy Ekorozwoju
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oligophyly and evolutionary parallelism: A case study of Silurian graptolites
    Oligofilia i paralelizm ewolucyjny: przyklad graptolitow sylurskich
    Autorzy:
    Urbanek, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/21919.pdf
    Data publikacji:
    1998
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    fauna kopalna
    sylur
    wymieranie gatunkow
    grupy monofiletyczne
    graptolity sylurskie
    taksony
    domeny genealogiczne
    ewolucja zwierzat
    fauna monograptidowa
    paleontologia
    oligofilia
    paralelizm ewolucyjny
    potencjal ewolucyjny
    Opis:
    Oligophyly may be defined as a restrictive factor in evolution leading to minimization of the number of phyletic lines owing to an occasional reduction by means of mass extinction as well as to their recovery from scanty survivors. The monophyletic origin of the vast majority of taxa finds its explanation in this succession of events, namely in the diversity reduction (DR) - rediversification (RD) sequence. In turn, the recovery from a few or a single ancestral species (near-monophyly or monophyly) causes a number of consequences for the evolution of emerging new taxa. They produce a particular class of systematic groups called genealogical domains. Such groups display an exceptionally close affinity and a similar evolutionary potential exhibited i-.e. an abundant parallelism. In other words, the paucity of ancestry (oligophyly) explains why both the monophyletic origin and evolutionary parallelism are such common features of the phylogeny in most fossil groups. Parallelism is caused by the similarity of apomorphic tendencies (known as 'underlying synapomorphy' in phylogenetic systematics), which are among the most characteristic features of evolution within a genealogical domain. It is now evidenced that the vast majority of Late Silurian monograptid faunas are descendants of only two species - survivors from the severe lundgreni Event. Numerous cases of heterochronic parallelism and evolutionary repetitions observed within the repertoire of the Late -Silurian monograptid faunas may be explained as a far reaching effect of oligophyly. Each ancestral species established its own genealogical domain displaying certain apomorphic tendencies. The same is true for the monophyletic origin and early radiation of Llandovery monograptids. Whilst graptolites provide numerous graphic examples substantiating the oligophyly concept, it is clear that the phenomena discussed are of a much more general nafure.
    Jednym ze skutków wymierania masowego było zmniejszanie się liczby przeżywających linii ewolucyjnych, z reguły reprezentowanych także przez nieliczne gatunki. Odradzanie się faun następowało więc od nielicznych przedstawicieli danej linii ewolucyjnej i w konsekwencji tworzące się nowe grupy taksonomiczne miały monofiletyczne lub prawie monofiletyczne pochodzenie. Ten czynnik systematycznię ograniczający ilość równolegle rozwijających się linii filogenetycznych otrzymał nazwę "oligofilii'' (od gr. oligos - skąpy, nieliczny i phylon - ród, plemię, Urbanek 1997). W wyniku działania oligofilii odtadzające się taksony stanowią szczególnie blisko spokrewnione grupy monofiletyczną określane we współczesnej systematyce filogenetycznej jako domeny genealogiczne. Znamiennym rysem ewolucji takich grup jest powszechny paralelizm ewolucyjny, świadczący o istnieniu określonych tendencji apomorficznych. Znajduje to wyraz w mozaikowym pojawianiu się danej cechy apomorficznej w różnych kladach należących do tej samej domeny genealogicznej (zjawisko "ukrytej synapomorfii'', ang. "underlying synapomorphy'' Saether 1979, 1983). Historia odradzania się faun monograptidowych późnego syluru po zdarzeniu lundgreni, daje się dobrze zinterpretować w świetle koncepcji oligofilii i domen genealogicznych. Chociaż graptolity dostarczają szczególnie interesujących faktów na poparcie koncepcji oligofilii, nie ulega wątpliwosci, że zasada ta ma ogólne znaczenie. Wskutek działania oligofilii odradzające się fauny złożone są z grup monofiletycznych, z których każda składa sie z blisko spokrewnionych gatunków obdarzonych podobnym potencjałem ewolucyjnym. Warunkuje to częsty paralelizm ewolucyjny, stanowiący charakterystyczny rys zapisu paleontologicznego, odnoszącego się do historii różnych grup. Jednakże dalsze działanie oligofilii zapobiega polifiletycznemu powstawaniu potomnych taksonów, bowiem większość równoległych linii ulega eliminacji w wyniku wymierania masowego, Zasada oligofilii pozwala zrozumieć paradoksalny związek między monofiletycznym pochodzeniem większości taksonów szczebla ponadgatunkowego, ich w znacznym stopniu równoległą ewolucją oraz również monofiletycznym pochodzeniem powstających z nich grup potomnych.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1998, 43, 4; 549-572
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sprawling versus parasagittal stance in multituberculate mammals
    Odwiedzione czy przystrzalkowe ustawienie konczyn multituberkulatow
    Autorzy:
    Gambaryan, P.P.
    Kielan-Jaworowska, Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/945779.pdf
    Data publikacji:
    1997
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    ustawienie konczyn
    fauna kopalna
    wymieranie gatunkow
    skamienialosci
    ssaki
    Theria
    konczyny
    osady poznokredowe
    Mongolia
    kreda
    kosci
    paleontologia
    szkielet
    multituberkulaty
    Opis:
    Celem pracy było przetestowanie dwóch hipotez dotyczących położenia kończyn i sposobu poruszania się wymarłej grupy ssaków- multituberkulatów (wieloguzkowców). Kielan-Jaworowska & Gambaryan (1994) opisali dobrze zachowane szkielety multituberkulatów z osadów późnokredowych Mongolii, zrekonstruowali ich umięśnienie i wyciągneli wniosek, że kończyny multituberkulatów były skierowane na boki (odwiedzione), tak jak u współczesnych gadów i stekowców. Wniosek ten opierał się głównie na analizie budowy kończyn tylnych, w których poprzeczna oś kości piszczelowej jest dłuższa niż podłużna, tak jak u czworonogów o kończynach odwiedzionych, gdy w przypadku kończyn parasagitalnych, dłuższa jest oś podłużna. Drugim argumentem było skierowanie osi stopy nie równolegle do płaszczyzny podłużnej ciała i osi kości piętowej, lecz odwiedzenie jej o 30º od osi kości piętowej, gdy u ssaków o kończynach parasagitalnych oś stopy leży w przedłużeniu osi kości piętowej. Długie wyrostki ościste i poprzeczne kręgów lędźwiowych wskazywały na przystosowanie multituberkulatów do poruszania się asymetrycznymi skokami. Kompletne kości ramienne zachowane u paleoceńskiego multituberkulata z Chin wykazywały skręcenie proksymalnych i dystalnych odcinków w stosunku do siebie, jak u wiekszości czworonogów o odwiedzionych kończynach. Sereno & McKenna (1995) opisali kość ramienną i część szkieletu barkowego multituberkulata z późnej kredy Mongolii. Kość ta nie wykazuje skręcenia, charakterystycznego dla stekowców i współczesnych gadów, w związku z czym autorzy wyciągnęli wniosek, że multituberkulaty miały kończyny parasagitalne (ustawione przystrzałkowo), tak jak współczesne ssaki właściwe, poruszały się podobnie jak oposy, oraz że parasagitalność powstała w ewolucji ssaków tylko raz u wspólnych przodków multituberkulatów i ssaków właściwych. W pracy niniejszej przetestowano obie hipotezyw oparciu o porównania anatomiczne oraz rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów. Wykazano że brak skręcenia kości ramiennej nie świadczy o parasagitalności, ponieważ nie skręcona kość ramienna występuje również u form z odwiedzionymi kończynami, np. u żab, oraz u licznych grzebiących ssaków łożyskowych, u których nastąpiło wtórne odwiedzenie kończyn. Porównując budowę stawu barkowego, kości ramiennej i stawu łokciowego czworonogów lądowych, ustalono listę cech kości ramiennej, które występują u czworonogów o pierwotnie odwiedzionych kończynach i wykazano że wszystkie te cechy wystgpują u multituberkulatów, Są to: brak bloczka na kości ramiennej i obecność wypukłych kłykci promieniowego i łokciowego, szeroka bruzda międzyguzkowa, oraz guzek mniejszy kości ramiennej szerszy niż guzek większy. Przeprowadzono też rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów i wykazano, że zakres ruchów zginania i prostowania w stawie barkowym był mniejszy niż u oposa, natomiast kość ramienna mogła bardziej niż u oposa wyciągać się ku przodowi i w dół, tak jak to występuje u ssaków podczas skoków. Odrzucono więc przypuszczenie Sereno i McKenny, że multituberkulaty poruszały się podobnie jak współczene oposy. Wyciągnięto wniosek że budowa kończyn przednich (tak jak i tylnych) multituberkulatów wskazuje na odwiedzione położenie kończyn i udział skoków w ich lokomocji. Brak nawet zaczątkowego bloczka na kości ramiennej u wszystkich znanych multituberkulatów wskazuje, że nie powstała u nich parasagitalność. Parasagitalność w ewolucji ssaków powstała tylko u ssaków właściwych (Theria). Chociaż multituberkulaty i ssaki właściwe wykazują wiele cech wskazujących na ich pokrewieństwo (np. przebieg naczyń krwionośnych głowy, budowa kostek słuchowych itd.), położenie ich kończyn nie potwierdza hipotezy, że są to grupy siostrzane.
    Celem pracy było przetestowanie dwóch hipotez dotyczących położenia kończyn i sposobu poruszania się wymarłej grupy ssaków- multituberkulatów (wieloguzkowców). Kielan-Jaworowska & Gambaryan (1994) opisali dobrze zachowane szkielety multituberkulatów z osadów późnokredowych Mongolii, zrekonstruowali ich umięśnienie i wyciągnęli wniosek, że kończyny multituberkulatów były skierowane na boki (odwiedzione), tak jak u współczesnych gadów i stekowców. Wniosek ten opierał się głównie na analizie budowy kończyn tylnych, w których poprzeczna oś kości piszczelowej jest dłuższa niż podłużna, tak jak u czworonogów o kończynach odwiedzionych, gdy w przypadku kończyn parasagitalnych, dłuższa jest oś podłużna. Drugim argumentem było skierowanie osi stopy nie równolegle do płaszczyzny podłużnej ciała i osi kości piętowej, lecz odwiedzenie jej o 30º od osi kości piętowej, gdy u ssaków o kończynach parasagitalnych oś stopy leży w przedłużeniu osi kości piętowej. Długie wyrostki ościste i poprzeczne kręgów lędźwiowych wskazywały na przystosowanie multituberkulatów do poruszania się asymetrycznymi skokami. Kompletne kości ramienne zachowane u paleoceńskiego multituberkulata z Chin wykazywały skręcenie proksymalnych i dystalnych odcinków w stosunku do siebie, jak u większości czworonogów o odwiedzionych kończynach. Sereno & McKenna (1995) opisali kość ramienną i część szkieletu barkowego multituberkulata z późnej kredy Mongolii. Kość ta nie wykazuje skręcenia, charakterystycznego dla stekowców i współczesnych gadów, w związku z czym autorzy wyciągnęli wniosek, że multituberkulaty miały kończyny parasagitalne (ustawione przystrzałkowo), tak jak współczesne ssaki właściwe, poruszały się podobnie jak oposy, oraz że parasagitalność powstała w ewolucji ssaków tylko raz u wspólnych przodków multituberkulatów i ssaków właściwych. W pracy niniejszej przetestowano obie hipotezy w oparciu o porównania anatomiczne oraz rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów. Wykazano że brak skręcenia kości ramiennej nie świadczy o parasagitalności, ponieważ nie skręcona kość ramienna występuje również u form z odwiedzionymi kończynami, np. u żab, oraz u licznych grzebiących ssaków łożyskowych, u których nastąpiło wtórne odwiedzenie kończyn. Porównując budowę stawu barkowego, kości ramiennej i stawu łokciowego czworonogów lądowych, ustalono listę cech kości ramiennej, które występują u czworonogów o pierwotnie odwiedzionych kończynach i wykazano że wszystkie te cechy występują u multituberkulatów, Są to: brak bloczka na kości ramiennej i obecność wypukłych kłykci promieniowego i łokciowego, szeroka bruzda międzyguzkowa, oraz guzek mniejszy kości ramiennej szerszy niż guzek większy. Przeprowadzono też rekonstrukcję ruchów kończyn przednich multituberkulatów i wykazano, że zakres ruchów zginania i prostowania w stawie barkowym był mniejszy niż u oposa, natomiast kość ramienna mogła bardziej niż u oposa wyciągać się ku przodowi i w dół, tak jak to występuje u ssaków podczas skoków. Odrzucono więc przypuszczenie Sereno i McKenny, że multituberkulaty poruszały się podobnie jak współczesne oposy. Wyciągnięto wniosek że budowa kończyn przednich (tak jak i tylnych) multituberkulatów wskazuje na odwiedzione położenie kończyn i udział skoków w ich lokomocji. Brak nawet zaczątkowego bloczka na kości ramiennej u wszystkich znanych multituberkulatów wskazuje, że nie powstała u nich parasagitalność. Parasagitalność w ewolucji ssaków powstała tylko u ssaków właściwych (Theria). Chociaż multituberkulaty i ssaki właściwe wykazują wiele cech wskazujących na ich pokrewieństwo (np. przebieg naczyń krwionośnych głowy, budowa kostek słuchowych itd.), położenie ich kończyn nie potwierdza hipotezy, że są to grupy siostrzane.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 1; 13-44
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The ecology of extinction
    Autorzy:
    Simberloff, D
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20398.pdf
    Data publikacji:
    1993
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
    Tematy:
    zmiany klimatyczne
    wymieranie gatunkow
    populacje centralne
    populacje zrodlowe
    skamienialosci
    wymieranie populacji
    paleontologia
    populacje zanikowe
    Opis:
    Studies of species-area curves and of the spatial correlation of biogeographic ranges with climatic variables may allow some crude prediction of amount of extinction over large regions in the face of major environmental change. However, these approaches tell little about the proximate causes of species loss. The contention that failure of metapopulation dynamics is at the root of many species extinctions is so far not borne out by observed rates of inter-population movement. Rather, most species that have a metapopulation structure seem to have central source populations and peripheral sink populations. Much of the extinction recorded in the ecological literature is probably of such peripheral populations and their loss has little to do with species extinctions. The disappearance of central, source populations is more important but its causes are not well documented. Habitat loss is the single greatest ultimate cause of current extinction. However, disappearance of the very last individuals of the last population of a species may not be obviously related to habitat loss. Rather, it may seem mysterious, because the last individuals will look healthy, or it may seem attributable to one of the stochastic forces widely assumed to set minimum viable population sizes.
    Powiązanie wiedzy o areałach zajmowanych przez poszczególne gatunki ze zmiennością klimatu może pozwolić na przybliżone przewidywanie intensywności wymierania na dużych obszarach w wyniku wielkich przemian środowiska. Podejście takie niewiele jednak pomaga w ustaleniu ostatecznej przyczyny wymierania. Większość gatunków ma swoje centralne populacje źródłowe i peryferyczne populacje zanikowe. Większość zapisanych w materiale paleontologicznym przykładów wymierania odnosi się do populacji peryferycznych. Ich koniec niewiele ma wspólnego z rzeczywistym wymieraniem gatunku. O wiele istotniejszy jest zanik populacji centralnych, ale przyczyny tego zjawiska nie są dostatecznie udokumentowane. W czasach nam współczesnych zanik środowiska właściwego dla gatunku jest najpoważniejszym czynnikiem wymierania. Śmierć ostatnich osobników ostatniej populacji nie musi być jednak w oczywisty spoób związana ze zmianami w środowisku. Najczęściej jest skutkiem działania nieidentyfikowalnych, zapewne przypadkowych czynników.
    Źródło:
    Acta Palaeontologica Polonica; 1993, 38, 3-4; 159-174
    0567-7920
    Pojawia się w:
    Acta Palaeontologica Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wstęp. Muzeum historii naturalnej w epoce antropocenu?
    Introduction. A natural history museum in the Anthropocene?
    Autorzy:
    Małczyński, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944329.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    antropocen
    wymieranie gatunków
    muzeum przyrodnicze
    dziedzictwo nie-ludzkie
    taksydermia
    the anthropocene
    species extinction
    nature museum
    non-human heritage
    taxidermy
    Opis:
    Pojęcie antropocenu w ostatnich latach zyskało popularność nie tylko w polu nauk przyrodniczych, lecz również w kręgach humanistyki i sztuki (gdzie bywa zresztą kontestowane m.in. ze względu na antropo- i eurocentryczny charakter). Dyskusje na ten temat zorientowane są przede wszystkim na przyszłość. Jeśli pojawia się w nich temat przeszłości, to (jak u Jussiego Parikki) chodzi o „przyszłe przeszłości” (future pasts). Paradoksalnie, myśląc o antropocenie, chcielibyśmy jednak nie tyle patrzeć w przyszłość, ile spojrzeć wstecz. Z perspektywy współczesnych debat, preposteryjnie, zastanowimy się nad przeszłością antropocenu i jej wizualizacjami w muzeach, archiwach i sztuce. Ważnym obszarem naszych eksploracji badawczych będą muzea przyrodnicze, które są swoistymi „nekro-arkami” upamiętniającymi wymarłe gatunki i utraconą bioróżnorodność. Eksponaty muzealne, dioramy, wizualizacje natury, często nieintencjonalnie są przedstawieniami zachodzących zmian i wzrastającego wpływu „czynnika ludzkiego”. Coraz częściej spotykanym zjawiskiem jest np. organizowanie wystaw upamiętniających wymarłe gatunki. W tym kontekście pojawia się m.in. pytanie o rolę muzeów historii naturalnej w konstruowaniu zbiorowej świadomości „nie-ludzkiego dziedzictwa”. Warto zastanowić się także, czy idea muzeum historii naturalnej ma sens w obliczu końca podziału na historię „naturalną” i „ludzką” (Dipesh Chakrabarty). Podobnie archiwa fotograficzne, filmowe i dźwiękowe są zmaterializowaną pamięcią zachodzących zmian. Ich analiza może przyczynić się do rekonstrukcji zmieniających się wyobrażeń natury („alternatywnych przyród”), konstruowanych przedstawień antropocenu.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 10-12
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagadka wymierania kredowego
    Autorzy:
    Antczak, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/844327.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
    Tematy:
    paleontologia
    kreda
    wymieranie masowe
    wymieranie gatunkow
    hipotezy naukowe
    katastrofy kosmiczne
    hipoteza impaktu
    zderzenie meteorytu z Ziemia
    aktywnosc wulkaniczna
    Źródło:
    Wszechświat; 2014, 115, 07-09
    0043-9592
    Pojawia się w:
    Wszechświat
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-10 z 10

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies