Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "wyjaśnianie" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 30
Tytuł:
Wyjaśnić to podać model przyczynowy
Explanation and Causal Models
Autorzy:
Kawalec, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015641.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
model DN
model przyczynowy
naturalizm
wyjaśnianie
C. G. Hempel
W. C. Salmon
P. Kitcher
S. Nowak
J. Woodward
causal model
naturalism
explanation
Opis:
A survey of the modern theories of explanation leads us to conclude that it is J. Woodward's conterfactual approach that seems to set out a promising agenda for setting up a satisfactory model of explanation. Such a model would need to come to terms with two stipulations, i.e. to reflect causal asymmetry and be empirically adequate. To meet the latter I modify the counterfactual model of explanation to require a class of observationally equivalent (Bayesian) causal models instead of the true causal model. For in most cases empirical adequacy of causal models, i.e. their identifiability and consistency with observed distributions, would neither grant the stronger conclusion Woodward embeds in his conterfactual account of explanation nor license metaphysical naturalism.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 241-266
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyjaśnianie antropiczne w kosmologii
Anthropic Explanation in Cosmology
Autorzy:
Turek, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013406.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kosmiczne koincydencje
zasada antropiczna
wyjaśnianie antropiczne
cosmic coincidences
Anthropic Principle
anthropic explanation
Opis:
The main purpose of this article is to present the essence and the role of anthropic explanation in cosmology. This explanation was proposed during the time when there was no further possibility of finding the explanation of cosmic coincidences on the ground of contemporary scientific theories. This explanation relies on the recognition of the fact of the existence of a carbon life in the Universe as a factor which explains the Universe’s global characteristics, which are a requisite for appearance of life. The explanatory value of this explanation depends on the character of relations of the connections between the cosmic coincidences and the fact of the existence of life. In the case of the Weak Anthropic Principle this explanation has a character of simple tautology. In the case of the Strong Anthropic Principle, however, it is a philosophical explanation, whose cognitive value depends on both: the correctness of these principles and their logico-mathematical coherence with the cosmic coincidences.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 267-298
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Związek filozofii przyrody z naukami przyrodniczymi w ujęciu ks. Zygmunta Hajduka
A Relationship between the Philosophy of Nature and Natural Science according to Rev. Zygmunt Hajduk
Autorzy:
Łukomski, Julisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013420.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
typy filozofii przyrody
punkt wyjścia
założenia
formułowanie problemów filozoficznych
wyjaśnianie
czas
types of philosophy of nature
point of departure
presuppositions
formulating philosophical problems
explanation
time
Opis:
Philosophy of nature as “a science in the beginning,” having paved a way for natural sciences, has not lost its impact even today. It suggests new problems and proposes solutions in the domains which the scientific disciplines in question cannot solve because they do not have appropriate tools. On can notice the relationship between the philosophy of nature and natural sciences in various stages of their development. It happens so that the overall images of the world are constructed on the basis of the results of natural sciences and philosophical theses. Those theses, i.e. philosophical ideas are introduced as presuppositions into natural sciences, which in turn may generate philosophical problems. One can observe a relationship between natural sciences and various types of the philosophy of nature from the ancient times till today. The classical tradition had ignored the factor of time in the manners it sought to explain nature and, instead, stressed formal elements in knowledge. This conception of the scientific explanation of nature was questioned by the idea of creation and the Christian conception of history which took the factor of time into account in explanations. The principal change of the hitherto manner of interpretation of phenomena had taken place at the moment of introducing evolutionary ideas into geology and biology. Owing to this genetic explanation appeared, and the conceptual apparatus of the hitherto systems of the philosophy of nature changed. On the grounds of the essentialising approaches the elements of the philosophy of nature are mixed with the elements of natural sciences. One can notice also a relationship between the existential approaches of the philosophy of nature and natural sciences. Much attention is devoted to the relations between natural sciences and the philosophy of nature on the grounds of classical philosophy and in the non-classical positions.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 143-162
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Neutralistyczna i syntetyczna teoria ewolucji
Neutralist and Synthetic Theory of Evolution
Autorzy:
Herda, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013361.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
neutralistyczna teoria
syntetyczna teoria ewolucji
wyjaśnianie
dylemat Haldane’a
mutacje neutralne
neutralist theory of evolution
synthetic theory of evolution
explication
Haldane’s dillema
neutral mutations
Opis:
In the article the author undertakes a scrutiny of two different kinds of explication of evolutionary processes. One of them is explication with the use of natural selection and favorable mutations as the main factors of evolutionary changes. Another attempt at explication of those changes is the one presented by the author of neutralist theory, Motoo Kimura. It accepts accidental genetic drift and accumulation of neutral mutations as the basic mechanisms of evolution. Numerous researchers say that this is non-Darwinian theory of evolution. However, it should be noted that natural selection and the possibility of occurrence of positive mutations are not altogether eliminated from the presented picture of evolution. In the case of changes in environmental conditions the accumulated neutral changes may prove to be adaptive ones and then they will be selected by natural selection. The neutralist theory does not seem to be involved in the difficulties that the synthetic theory of evolution encounters. Such problems are meant here as the costs of the action of the natural selection, the speed of the evolution that seems to be too low for such evolutionary changes that we can see now to occur (assuming given costs of natural selection) and corpuscular polymorphism that occurs rather commonly. Also criticism of neutralist explication is presented as well as a possibility of harmonizing these two kinds of explication.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2007, 55, 1; 47-70
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pojęcie duszy w naukach kognitywnych
The Concept of the Soul in the Cognitive Sciences
Autorzy:
Bremer, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1402468.pdf
Data publikacji:
2010-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
dusza
jaźń
neuronauki
wyjaśnianie
analityczna filozofia umysłu
Opis:
Do the traditional, commonsense and philosophical concepts of the soul have any place in the contemporary cognitive sciences, which start from the premise that everything is scientifically explainable using naturalistic categories? To answer this question we should mention that most cognitive naturalists today - philosophers and scientists - are materialists, and methodological materialism is probably universally accepted among scientists these days. It is very difficult to find a place in such a picture of the world for the soul as it appears in our commonsense picture of how things are. It is the tension between these two pictures that generates the contemporary problems connected with the soul. In order to try to resolve this tension we first describe the concept of the soul and its close connection with the organic body. Then we present a critical characterisation of two things: 1) the development of the empirical sciences - Galen, Descartes, Newton, Gall, Galvani - and the resulting eliminativistic implications for the philosophical concept of the soul; 2) a pair of naturalistic philosophical explanations of the soul-body problem: the nonreductionist view of the soul and the eliminative materialist view. The third part of the article involves giving a short answer to the question of how Aristotle's doctrine regarding the soul is based on his attempt to explain internal and external movement. After that we compare his explanation of these forms of movement with two kinds of contemporary neurological explanation: a) that of the neurologist R. Llinas, who, for explanatory purposes, postulates the existence of a theoretical (i.e. epiphenomenal) self; b) the more realistic explanation presented by the neurologist A. Damasio, who posits three different versions of the self, before trying to link them to corresponding parts of the human brain that, in turn, are closely connected with the body. It can then be shown that there are several similarities between Aristotle's conception of the soul and Damasio's cognitivist conception of the self, and that, because of the different starting points and explanatory goals involved, the contemporary concept of the self does not completely exclude the traditional concept of the soul.
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2010, 7; 37-63
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Proces wyjaśniania a rewizja wiedzy na przykładzie odkrycia zjawiska kardioprotekcji
Explanation Process and Knowledge Revision in the Light of Discovery of Cardioprotection Phenomenon
Autorzy:
Rzepiński, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012844.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
wyjaśnianie przez wyszczególnienie
hipotezy abnormalne
rewizja wiedzy
kardioprotekcja
explanation by specyfication
abnormic hypotheses
knowledge revision
cardioprotection
Opis:
The purpose of the present paper is to analyze the knowledge revision that occurred in the process of explanation an abnormal phenomenon in cardiology. S. Bromberg’s description of abnormic laws will provide the point of departure for the present analysis. It will be shown here that in the example the revision of knowledge resulted in formulating an abnormic law that deviated from the empirical law in cardiology. T. Kuipers’ and A. Wisniewski’s ideas of explanation by specyfication will be used for reconstructing the example in question   
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2011, 59, 2; 277-299
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia hermeneutyczna: perspektywy jej rozwoju
Autorzy:
Lorenc, Włodzimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705878.pdf
Data publikacji:
2012-09-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
filozofia hermeneutyczna
rozumienie
wyjaśnianie
doświadczenie hermeneutyczne
nauka
Opis:
Zamierzeniem artykułu jest wskazanie na dwa możliwe kierunki rozwoju filozofii hermeneutycznej, przezwyciężające przynajmniej niektóre spośród jej ograniczeń. Po pierwsze, możliwe jest treściowe poszerzenie tej filozofii, realizujące łagodny model myślenia całościowego. Po drugie, kierunkiem rozwoju tej filozofii może się okazać jej zradykalizowanie, a więc zawężenie kręgu interpretacyjnego i zrezygnowanie z prób poszerzania rozumienia. Omówienie tych możliwości poprzedzone zostaje wskazaniem na dokonywaną w tej filozofii korektę dotychczasowego rozumienia filozofii, co jest niejednokrotnie powodem licznych zarzutów formułowanych pod jej adresem.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 3; 533-546
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O PEWNEJ PRÓBIE OBRONY WYJAŚNIANIA TELEOLOGICZNEGO
ABOUT AN ATTEMPT TO DEFENSE THE TELEOLOGICAL EXPLANATION
Autorzy:
Wróblewski, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488168.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
teleologia
wyjaśnianie naukowe
wyjaśnianie teleologiczne
cele naukowe
antropomorfizm
teleology
scientific explanation
teleological explanation
scientific aims
anthropomorphism
Opis:
The aim of the article is to present the strategy of rehabilitation of the teleology in the conception of Robert Spaemann, Reinchard Löw and Hans Jonas. That strategy takes into account a few aspects: (1) the analysis of general conception of explanation in which the character of questions activating the process of explanation is taking into consideration, (2) the analysis of the conception of the teleological and causal explanations (according to the Hempel-Oppenheim model), (3) determination of the pragmatic background of the controversies concerning teleology, (4) determination of the domain and aims of teleological and causal interpretations.
Celem artykułu jest prezentacja strategii rehabilitacji teleologii w ujęciu: Roberta Spaemanna, Reincharda Löwa oraz Hansa Jonasa. Strategia ta uwzględnia kilka aspektów: (1) analizę ogólnej koncepcji wyjaśniania, w której jest uwzględniony charakter pytań uruchamiających proces wyjaśniania, (2) analizę koncepcji wyjaśniania teleologicznego i przyczynowego (według modelu Hempla- Oppenheima) (3) określenie pragmatycznego tła sporu o teleologię, (4) określenie domeny i celów interpretacji teleologicznych i przyczynowych.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 4; 339-359
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Próba systematycznej artykulacji metafilozofii Richarda Rorty’ego
Autorzy:
Zając, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705368.pdf
Data publikacji:
2012-09-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
behawioryzm epistemologiczny
polityka kulturalna
redeskrypcja,idea poznania
uzasadnianie
wyjaśnianie
Opis:
W artykule analizuję związek zachodzący między metaepistemologią Rorty’ego a przyjmowaną przez niego koncepcją filozofii. Związek ten okazuje się istotny, ponieważ w odwołaniach do myśli Rorty’ego eksponowana jest jego filozofia społeczna czy polityczna bez przywołania epistemologicznych jej uwarunkowań. Sprzyja to ideologicznym interpretacjom stanowiska Rorty’ego, których można uniknąć, gdy bierze się pod uwagę całość koncepcji. Zasadniczy jest dla niej argument, że u podstaw epistemologii tkwi błąd polegający na pomieszaniu uzasadniania przekonań z ich wyjaśnianiem. Z uwagi na ten błąd, Rorty poddaje krytyce tradycję filozoficzną, która, przynajmniej od czasów Kartezjusza, opiera się na epistemologicznych podstawach. Własną alternatywę dla epistemologii nazywa Rorty behawioryzmem epistemologicznym. Stanowisko to polega na oddzieleniu problemu wyjaśniania przekonań, w którym zasadnicze znaczenie ma rzeczywistość przedmiotowa, od uzasadnienia przekonań, które jest sprawą społecznej akceptacji przesłanek, na jakich te przekonania się opierają. Konsekwencją przyjęcia przez Rorty’ego takiego stanowiska epistemologicznego jest przedstawiona w artykule zmiana sposobu rozumienia filozofii.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 3; 111-116
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyjaśnianie powstawania norm
Explaining the Emergence of Norms
Autorzy:
Kuniński, Miłowit
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/903923.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
Tematy:
wyjaśnianie
teoria gier
dylemat więźnia
norma
selekcja grupowa
explanation
game theory
Prisoner’s Dilemma
norm
group selection
Opis:
Powstawanie norm ludzkiego postępowania (obyczajowych i moralnych) wyjaśniają różne modele oparte na założeniu ludzkiej racjonalności. W XX wieku w wyniku rozwoju teorii gier, model wyjaśniania zwany dylematem więźnia zyskał wielu zwolenników (Buchanan, Gauthier, Harsanyi, Nozick, Rawls, Ullmann-Margalit). Jednak pogłębione dociekania pokazują, że zastosowanie dylematu więźnia napotyka na ograniczenia (Ullmann-Margalit, de Jasay), ponieważ matryce dylematu więźnia są zdeterminowane przez normy powstałe w sposób odmienny. W artykule uzasadniane jest stanowisko, wedle którego normy determinujące ludzkie postępowanie mają charakter trójwarstwowy: normy pierwszego rzędu, czyli normy racjonalności, determinujące schematy racjonalnych wyborów w sytuacjach niepewności (dobór zachowań ze względu na cel), utrwalone w procesie ewolucyjnej selekcji grupowej, normy drugiego rzędu - moralne, powstałe w wyniku utrwalania schematów działań (wyborów) opartych na dylemacie więźnia, oraz normy trzeciego rzędu, bazujące na dwóch poprzednich, a utrwalone przez proces selekcji grupowej i krytyczną analizę ich treści i skutków.
Since the second half of the 20th century, the game theory, and particularly the Prisoner's Dilemma, has been widely used to explain the emergence of norms (Buchanan, Gauthier, Harsanyi, Nozick, Rawls, Ullmann-Margalit). Nevertheless, in light of deeper analyses, it has been demonstrated that the Prisoner's Dilemma is not enough, since its matrix itself is determined by norms which could not be explained in its own terms (Ullmann-Margalit, de Jasay). Following E. Ullmann-Margalit, the author argues that the explanation of norms involves three normative levels: norms of rational decision making, solidified in the process of group selection; moral norms based on the action patterns determined by the rational decision making of the Prisoner's Dilemma structure; and finally norms designed and selected in the process of group selection and critical assessment of their meaning and consequences.
Źródło:
Zarządzanie Publiczne / Public Governance; 2012, 1(19); 173-184
1898-3529
2658-1116
Pojawia się w:
Zarządzanie Publiczne / Public Governance
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyjaśnianie w kognitywistyce
Autorzy:
Miłkowski, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705185.pdf
Data publikacji:
2013-06-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
obliczanie
przetwarzanie informacji
mechanicyzm
wyjaśnianie obliczeniowe
rozwiązywanie problemów
biorobotyka
Opis:
Bronię tezy, że podstawowym rodzajem wyjaśniania w kognitywistyce jest wyjaśnianie działania mechanizmów przetwarzania informacji. Mechanizmy te stanowią złożone, zorganizowane układy, których funkcjonowanie zależy od interakcji ich części i zachodzących w nich procesów. Konstytutywne wyjaśnianie działania każdego takiego mechanizmu musi obejmować zarówno odniesienie do środowiska, w którym mechanizm występuje, jak i roli, jaką w nim odgrywa. Rolę tę tradycyjnie w kognitywistyce określa się mianem „kompetencji”. Aby w pełni wyjaśnić, jak ta rola jest odgrywana, należy wyjaśnić z kolei procesy przetwarzania informacji zachodzące wewnątrz samego mechanizmu osadzonego w środowisku. Zazwyczaj wyjaśnienie na tym poziomie ma postać modelu obliczeniowego, na przykład w postaci programu komputerowego lub wytrenowanej sieci neuropodobnej. Jednak na tym poziomie wyjaśnienie się nie kończy. Do zbadania pozostaje, jak realizowany jest sam program (lub jakie procesy odpowiadają za przetwarzanie informacji w sieci neuronalnej). Na dwóch diametralnie różnych przykładach z historii kognitywistyki pokazuję, na czym polega wielopoziomowość wyjaśniania kognitywistycznego. Przykładami tymi są wyjaśnienie rozwiązywania problemów proponowane przez Simona i Newella (1972) oraz wyjaśnienie procesu fonotaksji u świerszczy proponowane przez Barbarę Webb (1995).
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 2; 151-166
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza u źródeł poznania teorii polityki i metodologii badań politologicznych w Polsce. Czy można i należy odseparować naukę od ideologii?
Autorzy:
Młyńczyk, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/647452.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Marxism, political science methodology, political theory, scientific explanation, humanistic interpretation
marksizm, metodologia nauk politologicznych, teoria polityki, wyjaśnianie naukowe, interpretacja humanistyczna
Opis:
This paper presents the analysis of theoretical and methodological writings of Polish humanistic and social science researchers, who apply to the rules of Marxist methodology. Polish theoretical traditions fromthe communist era are sometimes collectively accused of indoctrination, because they were rejected after 1989 due to being a part of the ideological legacy of the previous era. The aim of this article was to present Marxist theory of politics and political science methodology, which are still of interest and constitute useful knowledge, because the process of ideology slightly changes the value of political science’s subdisciplines.
W artykule przedstawiono analizę pism teoretycznych oraz metodologicznych polskich badaczy humanistycznych i społecznych, odwołujących się w swoich badaniach do założeń metodologii marksistowskiej. Polskie tradycje teoretyczne w nauce z czasów PRL bywają zbiorczo oskarżane o indoktrynację, ponieważ zostały odrzucone po 1989 r. jako spuścizna ideologiczna poprzedniej epoki. Celem artykułu było wykazanie, że marksistowska teoria polityki oraz metodologia badań politologicznych stanowią wciąż interesujący i przydatny zasób wiedzy, ponieważ sama ideologizacja w niewielkim stopniu zmienia wartość tych subdyscyplin politologii.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia; 2015, 22, 2
1428-9512
2300-7567
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czystość czy zmaza? Czy jest sens łączyć rozumienie z wyjaśnianiem w antropologii i interpretatywnej socjologii?
Purity or Danger? Is It Useful to Combine Understanding with Causal Explanation in Cultural Anthropology and Humanistic Sociology?
Autorzy:
Pawliszak, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/623004.pdf
Data publikacji:
2016-11-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
rozumienie
wyjaśnianie
maksymalna interpretacja
konsiliencja
understanding
explanation
maximal interpretation
consilience
Opis:
Dwie ostatnie dekady są okresem kryzysowych przeobrażeń w tych obszarach nauk społecznych, w których dokonuje się jakościowych, interpretatywnych analiz kultur. W ramach rozpowszechnionej tendencji do nieskrępowanego łączenia paradygmatów z czasem pojawił się także, częściowo opozycyjny wobec niego, nurt zmierzający do łączenia elementów humanistyki i nauk przyrodniczych, w szczególności rozumienia i wyjaśniania. Nie reprezentuje on jednak znanej z historii tendencji do podporządkowania humanitas wymogom scientia, lecz szuka nowej równowagi pomiędzy nimi i teoretycznych podstaw do integracji pozwalającej na wytwarzanie bardziej ugruntowanej wiedzy, a także umożliwiającej lepsze przewidywanie i refleksyjną kontrolę życia społecznego. Jest to zadanie szczególnie istotne w sytuacji późnonowoczesnego dynamicznego rozrostu coraz bardziej złożonych systemów społeczno-technologiczno-ekologicznych generujących nowe ryzyka i możliwości. W eseju, za pomocą narzędzi z obszaru analizy dyskursu i socjologii oraz filozofii wiedzy, zostaje podjęta analiza kilku kluczowych teoretycznych założeń, na których może być ufundowana integracja. Przedstawiono również propozycję połączenia procedury interpretacji i wyjaśniania w koncepcji „maksymalnej interpretacji”, a także próbę wyjaśnienia tendencji, która ją zrodziła i jej interpretacji w kategoriach teorii kulturowej Mary Douglas.
For the two last decades cultural social sciences have been facing critical methodological transformation. The widespread tendency in qualitative research to mingling and synthesizing differing interpretive paradigms has been recently confronted with a venture to integration of science and the humanities. This current is not a plain revitalization of historical tendency to submit interpretive methods to scientific explanation of social life, but is seeking a new theoretical base to establish a balance between hermeneutic and causal analysis. This essay discusses different theoretical concepts of the relationship between hermeneutic interpretation and causal explanation. It introduces a concept of “maximal interpretation” devised inside the strong program of cultural sociology as a procedure of unified interpretive-causal analysis of historical events, and analyzes this innovation with theoretical lenses of grid-group theory.
Źródło:
Przegląd Socjologii Jakościowej; 2016, 12, 4; 6-23
1733-8069
Pojawia się w:
Przegląd Socjologii Jakościowej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filogenetyczne uzasadnienie zjawiska rozumienia oraz wiedzy proceduralnej i deklaratywnej
Phylogenetic Justification of Comprehension Phenomenon and Procedural and Declarative Knowledge
Autorzy:
Urbaniak, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343101.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
rozumienie
wyjaśnianie
wiedza-jak
wiedza-że
filogeneza
ewolucja
adaptacja
comprehension
explanation
know-how
know-that
phylogenetics
evolution
adaptation
Opis:
W artykule uzasadniam funkcjonujący głównie w dziedzinie hermeneutyki fenomen rozumienia z pozycji naturalistycznie zorientowanej filozofii. Konsekwencją tej próby będzie naturalistyczne spojrzenie na zjawisko wiedzy oraz na pojęcie wiedzy funkcjonujące w tradycji analitycznej. Głównym celem pracy jest krytyczna analiza tezy mówiącej, że choć egzystencjał rozumienia jest źródłem zdolności wyjaśniania poprzez wiedzę teoretyczną i praktyczną, to zarówno zdolność wyjaśniania jak i umiejętność rozumienia stanowią struktury bytowo-poznawcze o podłożu filogenetycznym, które wyłoniły się w procesie ewolucji gatunków. Efektem rozważań jest teza, że deklaratywna wiedza-że oraz proceduralna wiedza-jak również posiadają swoje źródła w procesie filogenetycznym. Dalszym celem pracy jest próba doprecyzowania pojęcia wiedzy z perspektywy filozofii naturalistycznej jako alternatywy dla tradycyjnej koncepcji wiedzy przedstawionej w Platońskim Teajtecie.
The article attempts to justify the phenomenon of comprehension—functioning generally in Heidegger’s and Gadamer’s hermeneutics—from the perspective of naturalistically oriented philosophy. As a consequence, a naturalistic perspective is proposed — presented by Dennett, Lorenz, Wuketits, Vollmer—on the phenomenon of knowledge and the notion of knowledge functioning in the analytic tradition. More precisely, the basic aim of this article is a critical analysis of the thesis saying that even though the way of being called “comprehension” is the source of explanation by theoretical and practical knowledge, the explanation and understanding capacities are onto-cognitive structures with a phylogenetic basis. These structures emerged in the process of evolution. As a result of above reflection there is thesis: declarative knowing-that and procedural knowing-how have also their sources in the phylogenetic process. This work also attempts to clarify the notion of knowledge from a naturalistic point of view, as an alternative to the conception of knowledge presented in Plato’s Theaetetus.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2016, 4; 259-274
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozumienie i wyjaśnianie jako metody poznania człowieka w psychopatologii i psychologii światopoglądów Karla Jaspersa
Autorzy:
Alechnowicz-Skrzypek, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15049410.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
Tematy:
K. Jaspers
wyjaśnianie
rozumienie
psychologia rozumiejąca
psychologia światopoglądów
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 2; 367-378
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 30

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies