Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "wszechświat" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 33
Tytuł:
Geneza idei Wszechświata dynamicznego
The Genesis of the Idea of the Dynamic Universe
Autorzy:
Turek, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015892.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Wszechświat
dynamika Wszechświata
kontekst odkrycia
Universe
dynamics of the Universe
context of dyscovery
Opis:
The idea of the dynamic Universe is one of the most important achievement of Modern Cosmology. It was conditioned by the different kinds of the determinants which are usually devided int so-called epistemic and non-epistemic factors. The essence od this idea consists in the expansion and evlution of the Universe.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 3; 135-142
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metaphysical and Epistemplogical Presuppositions in Stephen Hawkings Interpretation of the Creation of the Universe
Metafizyczne i epistemologiczne założenia w Stephena Hawkinga ujęciu kreacji wszechświata
Autorzy:
Życiński, Józef M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015894.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
czas
epistemologia
kosmologia kwantowa
kreacja
metafizyka
nicość
osobliwość
stworzenie
wszechświat
time
epistemology
quantum cosmology
creation
metaphysics
nothingness
peculiarity
creature
universe
Opis:
Artykuł przedstawia ewolucję poglądów Stephena Hawkinga dotyczącą kreacji wszechświata z nicości. Po przedstawieniu kosmologicznego kontekstu współczesnych koncepcji kreacji autor ukazuje kontrowersyjne tezy epistemologiczne i metafizyczne przyjęte w sposób ukryty przez Hawkinga. Ich status jest całkowicie niezależny od przyjmowanych interpretacji fizykalnych. W konsekwencji można przyjąć fizykę Hawkinga, odrzucając jego epistemologię i metafizykę. Podczas gdy na poziomie fizykalnym prace Hawkinga zawierają wiele interesujących idei, jego filozofia pozostaje arbitralna i naiwna. Można ją zastąpić znacznie bardziej krytycznym opracowaniem z zakresu filozofii, dlatego też propozycje Hawkinga dotyczące kreacji trzeba uznać za neutralne metafizycznie. W pracach późnego Hawkinga znajdujemy znacznie bardziej dojrzałe opracowania epistemologiczne. Jego słynne propozycje dotyczące stworzenia świata okazują się ostatecznie zgodne z teistyczną interpretacją kwantowej kreacji ex nihilo.
The article presents the evolution of Stephen Hawking's views on the creation of the universe from nothingness. After presenting the cosmological context of contemporary concepts of creation, the author presents controversial epistemological and metaphysical theses tacitly assumed byHawking. Their status is completely independent of the accepted physical interpretations. Consequently, one can accept Hawking's physics, while rejecting his epistemology and metaphysics. While Hawking's work contains many interesting ideas on a physical level, his philosophy remains arbitrary and naive. It can be replaced by a much more critical study of philosophy, and therefore Hawking's proposals for creation must be considered metaphysically neutral. In the work of the late Hawking we find much more mature epistemological studies. His famous proposals for the creation of the world prove ultimately to be in line with the theistic interpretation of the quantum creation ex nihilo.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 3; 109-133
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Naturalizm ontologiczny a rola superweniencji w ewolucji biologicznej
Ontological Naturalism and the Role of Supervenience in Biological Evolution
Autorzy:
Życiński, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015794.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
emergentyzm
ewolucja
naturalizm
superweniencja
teizm
wszechświat
emergentism
evolution
naturalism
supervenience
theism
univers
Opis:
To overcome the traditional opposition between the methodological and the ontological naturalism, in the paper the notion of supervenience is proposed as an explanatory category which facilitates developing a version of nonreductionist emergentism. This category helps to understand the so called teleonomy (resp. quasi-finality) studied in modern biology and eliminates the traditional opposition between the causal and the teleological interpretation of nature. Analytical distinctions, dependent on supervenient aspects of nature, facilitate new interpretive patterns for biological evolution and make groundless many simplified patterns accepted in philosophical interpretation of evolutionism.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 3; 7-18
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozoficzny wybór między zasadą indyferentyzmu a zasadą szczególnego dostrojenia
Philosophical Choice between Indifference Principle and Fine-Tuning Principle
Autorzy:
Szydłowski, Marek
Golbiak, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013411.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
zasada szczególnego dostrojenia
zasada indyferentyzmu
zasady wyjaśniające Holtona
Wszechświat jako globalny atraktor w przestrzeni fazowej
fine-tuning principle
indifference principle
Holton explanation principles
the Universe as a global attractor in phase space
Opis:
We formulate a cosmogonic indifference principle in cosmology in terms of a dynamical system theory. While the choice between generic and fine tuned initial condition for our Universe has a rather philosophical character, there is a very generic set of initial conditions which give rise to the concordance inflectional ΛCDM model which becomes in good agreement with astronomical observations.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 231-253
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kosmoekologia: człowiek w kosmicznym środowisku
Cosmoecology: Man in the Cosmic Environment
Autorzy:
Korpikiewicz, Honorata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013427.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Wszechświat
różnorodność
harmonia
hipoteza Gai-Uranosa
równowaga
rytm zjawisk
Universe
diversity
harmony
hypothesis of Gaia-Uranos
equilibrium
rhythm of phenomena
Opis:
The author briefly summarises her considerations on the area of cosmoecology that she is developing. Therefore she has indicated the most important influences of the cosmic environment on the earthly life, a fact justifies by the hypothesis of Gaia-Uranos. She has also shortly discussed what features there must have characterised the cosmic environment so that in a place of the Universe life could begin and evolve. The problem of physical parameters of the cosmic environment necessary for life to come to existence has been noticed for ages. It culminated in the anthropic principle. Here I mention the most general features in Aristotle’s understanding of the category of being which the cosmic environment had to possess: harmony, diversity, imbalance, and rhythm of phenomena.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 77-86
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Elementy kosmologii światła u Bartłomieja z Bolonii
The Elements of the Cosmology of Light in Bartholomew of Bologna
Autorzy:
Lizun, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013163.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Bartłomiej z Bolonii
średniowiecze
światło
kosmologia
metafizyka światła
wszechświat
ciała niebieskie
Bartholomew of Bologna
Middle Ages
light
cosmology
metaphysics of light
universe
heavenly bodies
Opis:
The paper shows the elements of the cosmology of light in Bartholomew of Bologna, the Franciscan master of theology of the thirteenth century (d. after 1294). The paradigm of light is the key concept to understand the thought of this Bologna scholar. His views were principally inspired by Robert Grosseteste’s cosmology. According to Bartholomew of Bologna, the universe is not only the Platonic-Aristotelian machina mundi with its heavenly spheres and the spheres of the four elements of the sublunary world. It is also a vision of the cosmos in accordance with traditional theology with its Empyrean or crystalline heaven. In the construction of his picture of the universe he drew on the rich tradition of the Franciscan school. The paper discusses some particular issues contained in the Tractatus de luce by Bartholomew of Bologna, the issues that were widely considered in the Middle Ages. This concerns especially the conception of the multiplication of forms (multiplicatio specierum), the affection of light on the Earth and its effects, the composition of complex and animate bodies, the structure of heavenly bodies, and the conception of the natural place. The doctrine of Bartholomew of Bologna is a meaningful example how to adjust the problems concerning the metaphysics of light derived from Neo-Platonism to the theological Christian problems.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 2; 165-183
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The climate change system : introduction. Part 2
System zmian klimatu : wprowadzenie. Cz. 2
Autorzy:
Ecimovic, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/386024.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
Wszechświat
interakcje materii, energii i informacji
cząstki
promieniowanie
system zmian klimatu
warunki życia na Ziemi
Universe
interaction of matter, energy, information
particles
rays
climate change system
living conditions on the planet Earth
Opis:
Contemporary sciences approach with use of system theory, complex problem solving, case studies and system thinking are offering new horizon for understanding the natural sciences and the climate change system issues. Novelty is understanding of holistic nature of the Universe. System approach has been applied and history of happenings and evolvements are presented at this part of the presentation and where we continue with description of the Earth, Biosphere and the Nature actual working systems. As main action are Interdependences, Interactions and Co-operations of the Life, Climate Change System, and Biosphere. More emphases have been put at the system thinking and its values for understanding the Nature.
Współczesne podejście naukowe z zastosowaniem teorii systemowej, rozwiązań kompleksowych problemów, studiów przypadku i myślenia systemowego otwiera nowe horyzonty przed naukami przyrodniczymi. Nowością jest dostrzeżenie holistycznej natury wszechświata. W tej części pracy zastosowano podejście systemowe do ewoluowania Ziemi, biosfery oraz systemów przyrodniczych. Za najważniejsze cechy uznano współzależnooeć i interakcje pomiędzy zmianami klimatu a biosferą. Szczególną uwagę zwrócono na znaczenie myślenia systemowego dla rozumienia przyrody.
Źródło:
Geomatics and Environmental Engineering; 2008, 2, 3; 35-45
1898-1135
Pojawia się w:
Geomatics and Environmental Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The climate change system. Introduction. Part 1
System zmian klimatu. Wprowadzenie. Część 1
Autorzy:
Ecimovic, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/385685.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
zmiany klimatu
Wszechświat
teoria systemów
materia
energia
informacja
klimat a życie na Ziemi
climate change system
system theory
matter
energy
information
living conditions on the planet Earth
Opis:
Contemporary sciences approach with use of system theory, complex problem solving, case studies and system thinking are offering new horizon for understanding the natural sciences and the climate change system issues. Novelty is understanding of holistic nature of the world and larger. System approach has been applied and history of happenings and evolvements are presented at this part. The Climate Change System Introduction, Brief history of the Planet Earth as a one of Subsystems of the Universe, and Interdependences, Interactions and Co-operations of the Life, Climate Change System, and Biosphere are major parts presented.
Nowoczesne podejście naukowe umożliwia zrozumienie prawidłowości przyrodniczych oraz systemowych mechanizmów zmian klimatu. Opiera się ono na przesłankach teorii systemów, kompleksowym rozwiązywaniu problemów, interdyscyplinarnym badaniu problemów i ich systemowej interpretacji. Pierwsza z trzech części tej pracy dotyczy genezy zastosowań w tej dziedzinie analizy systemowej oraz wyników i ewoluowania modelu. Meritum tej części jest krótka historia Ziemi jako części podsystemu wszechświata z uwzględnieniem współzależności i interakcji, rozpatrywana w kontekście zmian klimatu w skali całej biosfery.
Źródło:
Geomatics and Environmental Engineering; 2008, 2, 2; 33-45
1898-1135
Pojawia się w:
Geomatics and Environmental Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fizyka i umysł Boga. Przemówienie na uroczystości wręczenia Nagrody Templetona
Physics and the Mind of God: The Templeton Prize Address
Autorzy:
Davies, Paul
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/553148.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
Tematy:
Wszechświat
Bóg
prawa przyrody
subtelne zestrojenie
inteligibilność przyrody
universe
God
laws of nature
fine-tuning
intelligibility of nature
Opis:
Współcześnie istnienie nauki oraz jej sukcesy w różnych dziedzinach nikogo nie dziwią. Tak bardzo przyzwyczailiśmy się do funkcjonowania nauki, że nie pytamy nawet, dlaczego my, ludzie, potrafimy naukę uprawiać. Prawa przyrody traktuje się jako „dane”, lecz tylko nieliczni zastanawiają się, skąd się one wzięły. Czy to, że umysł ludzki posiada zdolność racjonalnego myślenia i skutecznego odkrywania tajemnic natury, czyni z nas kogoś wyjątkowego, czy przeciwnie, jest nic nie znaczącym zbiegiem okoliczności? Czy nasze istnienie ma jakiś głębszy sens? Czy jest ono zwykłym przypadkiem, czy też może wpisane jest w prawa przyrody? Jaka jest relacja między nauką a religią? Rozważania w wymienionych wyżej obszarach tematycznych podejmuje Paul Davies w przemówieniu wygłoszonym na uroczystości wręczenia mu Nagrody Templetona.
Today no one is surprised at the existence of science and its successes in various domains. We have used to the functioning of science so much that we don’t ask why we, people, can pursue science at all. Laws of nature are regarded as a “given” and only few are wondering how they emerged. Is the fact that human mind has the ability of rational thinking and successful discovering the mysteries of nature a basis for concluding that we are special, or, on the contrary, is it a meaningless coincidence? Does our existence have any deeper meaning? Is it a mere accident or is it written into the laws of nature? Author considers these themes in address given at the ceremony of Templeton Prize.
Źródło:
Filozoficzne Aspekty Genezy; 2011, 8; 7-21
2299-0356
Pojawia się w:
Filozoficzne Aspekty Genezy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja wszechświata oscylacyjnego w kosmologii — krytyczny punkt widzenia
Oscillating Models of the Universe in Cosmology
Autorzy:
Szydłowski, Marek
Tambor, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012843.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
stabilność strukturalna
oscylujący Wszechświat
cykl graniczny
metodologia kosmologii
filozofia kosmologii
structural stability
oscillating universe
limit cycle
methodology and philosophy of cosmology
Opis:
We criticize oscillating models of the Universe from the point of view of their structural instability. Moreover we show that parameters of a cycle depend on initial conditions in standard models of an oscillatory type in cosmology. Therefore these oscillating models do not solve the problem of initial condition. We argue that the special type of oscillating cosmology represented by a limit cycle in the phase space is a natural candidate for solving the problem of initial conditions. The programme of formulating oscillatory cosmology as a global structurally stable oscillator is formulated. The short review of models in science, where a limit cycle type of behavior appears, is given. It is also proposed to compare the oscillating models with the concordance cosmological model by using the Akaike criterion of simplicity. Advantages and disadvantages of oscillating cosmology are discussed in the framework of the philosophy and methodology of cosmology.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2011, 59, 2; 301-323
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
KOSMOLOGIA BEDY CZCIGODNEGO (VIII WIEK)
THE COSMOLOGY OF BEDE THE VENERABLE (8TH CENTURY)
Autorzy:
Karas, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488419.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kosmologia
wczesne średniowiecze
Beda Czcigodny
filozofia przyrody
wszechświat
cosmology
early Middle Ages
Bede the Venerable
philosophy of nature
universe
Opis:
The article presents the universe in cosmology of the Venerable Bede, British scholar of the eighth century. Bede’s description of the world as whole was made by the knowledge of ancient (Pliny the Elder) and Christian (St. Isidore of Seville). Geocentric cosmos conceived as a system of fixed stars and the planets on the circles. Celestial bodies are made of fire. On Earth, there are four elements. Bede was interested in philosophy of nature and enrichment of scientific knowledge with the theological reflection. Cosmology of Bede represents an important stage of development of science in Western Christianity in the early Middle Ages.
Artykuł przedstawia wszechświat w kosmologii Bedy Czcigodnego, brytyjskiego uczonego z VIII wieku. Beda opisywał świat za pomocą elementów wiedzy antycznej (Pliniusz Starszy) i chrześcijańskiej (św. Izydor z Sewilli). Kosmos pojmował jako geocentryczny system gwiazd osadzonych na sferze niebieskiej i planet krążących na okręgach. Ciała niebieskie zbudowane są z ognia. Na Ziemi występują cztery żywioły. Będą interesuje się przyrodoznawstwem i wzbogaca wiedzę naukową z pomocą refleksji teologicznej. Kosmologia Bedy stanowi ważny etap rozwoju nauk w zachodnim chrześcijaństwie wczesnego średniowiecza.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 1; 7-26
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Idea of Dynamic Universe – Thought Styles in Cosmology
Idea dynamicznego Wszechświata – style myślowe w kosmologii
Autorzy:
Szydłowski, Marek
Krawiec, Adam
Tambor, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/950479.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
thought styles
L. Fleck
dynamic universe
styl myślowy
wszechświat dynamiczny
Opis:
Patrząc na korzenie współczesnej kosmologii odnajdujemy dwie ważne okoliczności: przejście z kosmologii na podstawie koncepcji czasoprzestrzeni newtonowskiej do kosmologii relatywistycznej i akceptacji idei dynamicznego relatywistycznego wszechświata. Uważamy, że podczas gdy pierwsza jest rewolucją naukową w sensie Kuhna, druga nie ma takiego charakteru. Powodem jest to, że przejście od statycznego Wszechświata Einsteina do Friedmanna dynamicznego Wszechświata odbywa się na fundamentach stworzonych przez ogólną teorię względności. Teoretyczna możliwość dynamicznego wszechświata jest naturalną konsekwencją ogólnej koncepcji względności krzywizny czasoprzestrzeni, ale nie została uznana od samego początku, gdyż Einstein był przekonany, że Wszechświat jest statyczny i nie istnieje rozwiązanie, zgodne z rozszerzającym się wszechświatem. Uważamy, że koncepcja Flecka stylu myślowego jest bardziej adekwatna w rekonstrukcji bardzo
Looking at the roots of modern cosmology we find two important circumstances: the transition from cosmology based on the Newtonian concept of space-time to relativistic cosmology and the acceptance of the idea of dynamical relativistic Universe. We argue that while the former is a scientific revolution in the Kuhn’s sense, the latter has no such a character. The reason is that the transition from Einstein’s static to Friedmann’s dynamic Universe takes place on foundations set up by general relativity theory. The theoretical possibility of dynamic Universe is a natural consequence of general relativity concept of curvature space-time, but it was not recognized from the very beginning, when Einstein was convinced that the Universe is static and did not admit the solutions of expanding Universe. We argue that Fleck’s conception of thought style is more adequate to reconstruct the very complicated process of the dynamical relativistic picture of the Universe (‘Weltbilt’) formation.
Źródło:
Zagadnienia Naukoznawstwa; 2013, 49, 4(198); 305-319
0044-1619
Pojawia się w:
Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Art of Compromise: The Human Figure in Eastern European Synagogue Decoration
Autorzy:
Kotlyar, Eugeny
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2117177.pdf
Data publikacji:
2013-12-31
Wydawca:
Akademia Zamojska
Tematy:
Jewish folklore
symbolism
the universe
synagogues
normative Judaism
Judaic art
prayer
artistic analysis
Torah
Ashkenazi tradition
folklor żydowski
symbolizm
wszechświat
synagogi
judaizm normatywny
sztuka judaistyczna
modlitwa
analiza artystyczna
Tora
tradycja aszkenazyjska
Opis:
Arguments against human representation, leveled by normative Judaism at artistic practice, are based on the Second Commandment. Yet the principle of hiddur mitzvah, em-phasizing serving God “in all ways befitting His Holiness,” led to elaborate synagogue decoration supposed to intensify awe before the Lord. This discrepancy is clearly instantiated in Eastern European synagogue wall paintings, where Ashkenazi traditions met the spiritual mystery of the shtetl to produce new graphic renditions of Torah, midrashim, and local folklore. Humanly imaged Shekhinah, Moshiach, kohanim, simple Jews, and metaphors for the virtues became central in symbolically imag-ing the universe, spiritualizing space and intensifying concentration during prayer. But this was done rather originally, indicating the painters’ attempt to avoid human figures. Com-mon anthropomorphic motifs include images of hands, small-scale human figures barely silhouetted or schematized, and the few large-scale ones with “dissolving forms” and smudged facial features. The populous bestiary expressed the didactic, ritual, or eschato-logical subtext, where people “through animal and bird masks gaze with human eyes” (El Lissitzky). These tactics produced powerful artistic effects, turning physical space into a mystical essence available to the congregation’s inner beholding. Based on surviving text documents and photographs, the article studies general typol-ogy, iconography, and specific instances of these images.
Argumenty przeciwko przedstawianiu człowieka, wysuwane przez judaizm normatywny wobec praktyk artystycznych, opierają się na drugim przykazaniu. Jednak zasada hiddur micwa, kładąca nacisk na służenie Bogu „na wszelkie sposoby godne Jego świętości”, doprowadziła do powstania misternych dekoracji synagogalnych, które miały wzmagać zachwyt przed Panem. Ta rozbieżność wyraźnie uwidacznia się w malowidłach ściennych synagog wschodnioeuropejskich, gdzie tradycje aszkenazyjskie zetknęły się z duchową tajemnicą sztetla, tworząc nowe graficzne interpretacje Tory, midraszy i lokalnego folkloru. Ludzkie wyobrażenia Szechiny, Mosziacha, kohanim, prostych Żydów i metafor cnót stały się centralnym elementem symbolicznego wyobrażenia wszechświata, uduchowienia przestrzeni i wzmożenia koncentracji podczas modlitwy. Czyniono to jednak dość oryginalnie, co wskazuje na dążenie malarzy do unikania postaci ludzkich. Do typowych motywów antropomorficznych należą wizerunki rąk, małe postacie ludzkie, ledwie zarysowane sylwetką lub schematem, a także nieliczne duże, o „rozpływających się formach” i rozmazanych rysach twarzy. Ludowe bestiarium wyrażało podtekst dydaktyczny, rytualny lub eschatologiczny, gdzie ludzie „przez maski zwierząt i ptaków patrzą ludzkimi oczami” (El Lissitzky). Taktyka ta przynosiła potężne efekty artystyczne, przekształcając przestrzeń fizyczną w mistyczną esencję dostępną dla wewnętrznego postrzegania zgromadzonych. Na podstawie zachowanych dokumentów tekstowych i fotografii w artykule przeanalizowano ogólną typologię, ikonografię oraz konkretne przypadki tych obrazów.
Źródło:
Studia Żydowskie. Almanach; 2013, 3, 3; 13-27
2083-5574
Pojawia się w:
Studia Żydowskie. Almanach
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ontologiczne i epistemologiczne aspekty pojęcia „ex nihilo” w modelach kosmologicznych kwantowej kosmogenezy
Ontological and epistemological aspects of the models of quantum cosmogenesis cosmology
Autorzy:
Szydłowski, Marek
Tambor, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/431174.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
quantum cosmogenesis
ex nihilo
universe
kosmogeneza kwantowa
wszechświat
Opis:
This paper studies the ontology of the term “ex nihilo” as used by physicists in the context of constructing quantum cosmogenesis models. The meaning of the term “ex nihilo” in the representative approaches of Tryon and Fomin, Zeldovich–Grishchuk, Vilenkin and Hartle–Hawking is indicated and, in each case, the word “nothing” turns out to be actually “something”. We also examine the epistemological status of quantum cosmogony models and show that they are effective theories of the early evolution of the universe at the Planck epoch. These theories’ baseline – the low level of emergence – is always a physical reality (e.g. quantum vacuum fluctuations). The high level of emergence is a de Sitter universe. The mechanisms of emergence are quantum processes and lead to a classical world. The multiplicity of these approaches corresponds to the different proposals for quantum mechanism. Moreover, the paper undertakes Woleński’s question: “Is physics based on philosophical assumptions?” The question is placed in the context of cosmology understood as the physics of the universe. We argue that if such assumptions cannot be found in the models of quantum cosmogony, neither can they be found in cosmology as such. In the paper it is demonstrated that all models of quantum origin are realizations of the idea of emergence of the classical world from quantum rules acting in the quantum universe, thus a lower state of the emergence cannot be empty at the very beginning.
W pracy przedstawiamy modele kosmologiczne kosmogenezy kwantowej. Wszechświat powstaje w nich na drodze pewnego mechanizmu kwantowego. W pracy wskazujemy też na różne ontologie terminu ex nihilo stosowanego przez fizyków proponujących modele kosmogenezy kwantowej. Za każdym razem wskazujemy, że owo „nic” jest „czymś”: a to punktem w podejściu S. Hawkinga, zbiorem pustym w interpretacji G. McCabe’a, stanem próżni kwantowej, zerowym stanem nicości czasoprzestrzeni, etc. W kontekście krytyki modeli kosmogenezy kwantowej stawiamy dwa problemy: (1) Jaka jest ontologia modeli kosmogenezy kwantowej ex nihilo; dokładnie samego stanu ex-nihilo? (2) Jakie jest wyjaśnienie faktu, że fizycy używają terminu „nicość”, który należy do obszaru filozofii czy też teologii, gdy w praktyce badawczej okazuje się, że zawsze zakładana jest jakaś rzeczywistość, którą banalizują. Na pierwsze z postawionych wcześniej pytań odpowiadamy, że w fizyce i kosmologii kwantowej nie jest możliwe zbudowanie modelu kosmogenezy kwantowej ex nihilo, oraz że te konstrukcje teoretyczne powinny być nazywane modelami emergentnymi: z pewnej rzeczywistości kwantowej wyłania się nowa rzeczywistość wszechświata klasycznego. Metod opisu tego przejścia dostarczają teorie efektywne a rekonstrukcja poznawcza daje się ująć w postaci procesu emergencji epistemologicznej. Na drugie pytanie odpowiadamy, powołując się na klasyczne rozróżnienie Reichenbacha kontekstu odkrycia i kontekstu uzasadniania. Pisząc wstępy do swoich prac badawczych, fizycy starają się je odpowiednio zareklamować i nadać im marketingowe tytuły. W dalszej części pracy przedstawiany jest rachunek, w którym muszą oni poczynić pewne założenia, aby wyprowadzić z formalizmu wnioski o charakterze fizycznym. W tej zasadniczej części pracy tkwią założenia co do tego, jak rozumiana jest nicość. Nasze badania ontologii terminu ex nihilo w modelach kosmologicznych powstania wszechświata są również motywowane próbą odpowiedzi na klasyczne pytanie Jana Woleńskiego: „czy w fizyce występują założenia o charakterze filozoficznym?”. My adresujemy to pytanie do kosmologii rozumianej jako fizyka wszechświata. Jeśli chcemy szukać założeń filozoficznych w fizyce, to właśnie w początkach wszechświata. Case study modeli kosmogenezy kwantowej pokazuje explicite, że takich założeń nie czynimy w praktyce badawczej, chociaż używanie terminu metafizycznego ex nihilo mogłoby to sugerować.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2015, 51, 1; 141-163
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 33

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies