Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "wczesnośredniowieczne" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-26 z 26
    Tytuł:
    Skarby wczesnośredniowiecznego Śląska w kontekście znalezisk wielkopolskich
    Hoards of Early Medieval Silesia in the Context of Finds from Greater Poland
    Autorzy:
    Butent-Stefaniak, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/532239.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    srebro
    skarby srebrne
    skarby wczesnośredniowieczne monety
    wczesnośredniowieczne
    denary
    silver
    silver hoards
    early medieval hoards
    early medieval coins
    denars
    Opis:
    At least 110 sites with finds of early medieval coins have been recorded so far in Silesia. These include 62 hoards, 29 graves, 22 settlements and 14 stray and undefined. Finds from Greater Poland were much more numerous, as in 2010 their number amounted to as many as 237, including about 160 hoards. The earliest Silesian finds of early medieval coins are dated to the first half of the 10thc. At the settlement in Wszemirów, 3 fragments of dirhams minted after 914 were found. The earliest find, coming from an unknown locality (Śląsk XIII), contained (apart from illegible fragments of dirhams) a small part of an English coin of Athelstan (924–939). Other deposits, containing exclusively Oriental coins are dated to after 942/3 (Śląsk XIV) and after 954 (Sośnica). West European coins are primarily German denars from the Bavarian- Swabian circle, and they appeared in assemblages dated to the 970s (Obiszów, Niemcza). Silesian hoards from the 10th c. also contained considerable numbers of Bohemian coins, cross denars, various German coins, a somewhat lower number of Danish half-bracteates, single English, Italian and French specimens, as well as Ancient Roman denars. Apart from coins, there were also ornaments and silver raw materials, sometimes blanks (usually strongly fragmented). The weight of these assemblages oscillates between c. 7 g to 1.140 g, while the average weight is c. 100–600 g. 10th c. hoards from Greater Poland represent at least 42 finds. The earliest ones appear as early as the second quarter of this century (e.g. Piwonice, Ochle, Gościejewice). Other ones are dated to the 950s and 960s. the earliest assemblages contain exclusively Oriental coins and jewellery. Earlier on in Silesia, that is, in the 950s, the first West European denars occur in deposits, apart from dirhams. Such denars come from Cologne and Bavaria (Kuźnica Czarnkowska, Grzybowo, Gwiazdowo). In somewhat later assemblages there are also Bohemian, English, Danish and Italian cross denars, Byzantine milliarenses, single Ancient Roman denars or French coins. However, the ratio of dirhams is still somewhat higher than in Silesia. Apart from coins, jewellery and silver raw materials occur, and they are less fragmented than in Silesia. The weight of Greater Poland’s deposits from this period is from c. 7 g to 15 kg of silver (Dzierżnica II), c. 200–600 g being the average range of weight.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2014, 13; 39-48
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Monety odkryte w obiektach na stanowisku Giecz 10 w latach 2014-2019
    The coins discovered on the Giecz site 10 in the years 2014-2019
    Autorzy:
    Pisula, Norbert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2044578.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Giecz
    stanowisko Giecz 10
    cmentarzysko wczesnośredniowieczne
    monety wczesnośredniowieczne
    Giecz 10 site
    an early medieval burial ground
    early medieval coins
    Opis:
    Podczas badań archeologicznych prowadzonych w latach 2014-2019 na stanowisku Giecz 10 natrafi ono na cmentarzysko wczesnośredniowieczne. Z odkrytych na stanowisku 385 numizmatów 16 znajdowało się w obiektach archeologicznych (w tym 14 wewczesnośredniowiecznych grobach). Celem pracy jest rozpoznanie odkrytych w obiektach monet i próba określenia chronologii cmentarzyska na podstawie ich datowania.
    During archaeological research conducted in the years 2014-2019 on the Giecz site 10, an early medieval burial ground was found. 385 old coins were discovered, out of which 16 were located in archaeological sites (of which 14 are in early medieval graves). The aim of the study is to recognize the coins discovered in the features and to assess the chronology of the burial ground on the basis of their dating
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2021, 20; 197-214
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od tamy szkieletowej do wału obronnego na Ostrowie Tumskim w Poznaniu – uwagi o konstrukcji najmłodszej linii umocnień
    From a timber frame dam to a defensive bank on Ostrów Tumski in Poznan – comments on the structure of the youngest line of the fortifications
    Autorzy:
    Sikora, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2164846.pdf
    Data publikacji:
    2018-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Poznan
    early-medieval banks
    hydrotechnical devices
    Poznań
    wały wczesnośredniowieczne
    urządzenia hydrotechniczne
    Opis:
    The article contains an analysis of woven fascines located under the northern part of the early-medieval defensive banks on Ostrów Tumski in Poznan. The structures, similar to the contemporary timber frame structures, had the task of accumulating the material (sand) carried by the river along the line of the planned fortifications. The author analysed woven fascines located under the northern piece of the defensive banks of the Poznan stronghold (registered at the 5 Posadzego site) and identified them as remains of hydro-technical infrastructure. The structures, similar to the contemporary timber frame structures, had the task of accumulating the material (sand) carried by the river along the line of the planned defensive banks. Similar structures had been discovered in the northern part of the 17 Ostrów Tumski site yet their function was not identified. The author also presents the chronology of the specific phases of the bank construction (based on the results of tree-ring-dating) and structure elements (pilots, starlings, the bank’s turn, stone founda¬tions). This is also an indication of an intended constructing the Poznan cathedral as the possible reason for extending the range of the fortifications around 980.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2018, 2 (17); 68-85
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wczesnośredniowieczne monety z X i XI w. w zbiorach Ossolineum
    Coins of the 10th and 11th Centuries in the Collection of the Ossolinski National Institute (Ossolineum)
    Autorzy:
    Butent-Stefaniak, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2089960.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Ossolineum
    early medieval coinage
    hoards
    mennictwo wczesnośredniowieczne
    skarby
    Nauki Humanistyczne i Społeczne
    Źródło:
    Wiadomości Numizmatyczne; 2020, 64; 213-230
    0043-5155
    Pojawia się w:
    Wiadomości Numizmatyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Gieczu, stan. 10, woj. wielkopolskie - wyniki badań z lat 2014-2019
    Early medieval burial ground in Giecz, site 10, Wielkopolska Voivodeship – the results of the research from the years 2014-2019
    Autorzy:
    Miciak, Magda
    Agnew, Amanda M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2044582.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Giecz
    stan. 10
    cmentarzysko wczesnośredniowieczne
    wyposażenie grobowe
    the early medieval burial ground
    grave goods
    Opis:
    Artykuł prezentuje dotychczasowe wyniki badań przeprowadzonych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym, na stanowisku Giecz 10. W ciągu sześciu sezonów badawczych odkryto tam 133 pochówki wczesnośredniowieczne, wśród których szczególną uwagę zwracają groby z konstrukcjami drewnianymi lub w obstawie kamiennej, groby o nietypowym ułożeniu zmarłego (pozycja podkurczona na boku lub pozycja na brzuchu), groby o odmiennej orientacji oraz groby zawierające podwójne pochówki kobiet z małymi dziećmi. W większości z nich odkryto wyposażenie grobowe w postaci monet, ozdób lub przedmiotów codziennego użytku (w tym egzemplarze o unikalnym charakterze), które – wraz z analizami 14C, wykonanymi dla 7 pochówków – pozwalają określić chronologię cmentarzyska na okres od początku XI wieku (być może nawet końca X) do wieku XIII.
    The article presents the results of the research conducted so far on the early medieval burial ground at site 10 in Giecz. Over six seasons of research, 133 early medieval graves have been discovered. Graves of wooden construction or encased in stone, as well as graves with an unusual arrangement (the deceased bent on the side and on the stomach), with different orientation, or double graves of women with small children draw particular attention. In the majority of graves, grave goods were found such as coins, ornaments or household items (including pieces of unique character). These finds – together with 14C analyses conducted for 7 graves – made it possible to determine the chronology of the burial ground to the period dating from the beginning of the 11th century (or even the end of the 10th century) till the 13th century.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2021, 20; 125-195
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znalezisko późnorzymskiej fibuli na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Zbuczu koło Hajnówki – kontynuacja tradycji czy przypadkowa zguba?
    A Late Roman Fibula from the Early Medieval Hillfort in Zbucz near Hajnówka – Continuation of a Tradition or an Accidental Loss?
    Autorzy:
    Krasnodębski, Dariusz
    Mizerka, Jagoda
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/551151.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-28
    Wydawca:
    Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
    Tematy:
    okres wpływów rzymskich
    kultura wielbarska
    grodzisko wczesnośredniowieczne
    fibula
    Roman Period
    Wielbark Culture
    medieval hillfort
    Opis:
    The basin of the Upper Narew River is home to one of the most interesting features connected with the early medieval Mazovian-Ruthenian borderland – the hillfort in Zbucz (site 3, AZP 45-89/4). It consists of an earthen embankment with a height of 1 to 2.5 m and average width of up to 10 m, surrounding a flat, 80-m-diameter courtyard entered from the south (Fig. 1, 2). During five excavation seasons, 10 trial trenches were explored and a non-invasive magnetic prospection was carried out (D. Krasnodębski, W. Małkowski 2018). The results obtained indicate two phases of construction of the fortifications. The main wood-and-earth rampart, reinforced from the outside with clay, was built in the 970s, then the fortifications were partially rebuilt no later than at the end of the 10th/beginning of the 11th century. Inside the hillfort, at the foot of the rampart, there was a shallow ditch in which small fragments of burnt human and animal bones were found. Moreover, several metal objects had been purposefully placed there: a bronze bracelet, a two-piece iron bit, an iron ‘horseshoe’, a C-shaped fire-steel, and two whole clay vessels (D. Krasnodębski, H. Olczak 2019, 95–96). This unusual collection of finds seems to indicate a special, perhaps cult/religious purpose for the ditch. On the outer side of the passageway leading to the hillfort, at a depth of about 0.7 m below the surface, a fragment of pavement (layer 234) formed by loosely distributed small stones embedded in clay was exposed directly on the virgin soil (Fig. 3–5). It is impossible to determine whether this pavement was located only within the gateway (meaning it would have to have been built during the construction of the rampart) or extended beyond it (thus being older than the hillfort). An incomplete fibula of group VI (Fig. 6), type A.161–162 (O. Almgren 1923, 77, pl. VII:161.162), with a narrow returned foot and a flat-convex section of the bow of 4.4 cm in length was found in this layer. Brooches type A.161–162 are found relatively frequently at Wielbark Culture sites in the Upper Narew and Middle Bug River basins. They are dated to the Late Roman Period – from phase C1a to C2 (K. Godłowski 1974, 29; R. Wołągiewicz 1974, 145; J. Jaskanis 1996, 111; J. Andrzejowski 2001, 257). This find is the only object from the Roman Period that has been discovered at the hillfort. Therefore, it cannot be ruled out that an older cemetery or settlement, heretofore unknown, existed within a short distance of the hillfort. It should also be taken into account that the layer of stones on which the fibula was found may be the remains of a sub-barrow pavement (cf. J. Jaskanis 2012, 210). However, the lack of human bones and other artefacts from the Roman Period speaks against this interpretation. It is also possible that the pavement with the brooch is a remnant of a destroyed cult enclosure, similar to the one discovered in the Białowieża Forest in 2017 (Forestry Wilczy Jar 2, AZP 45-91/28). It consists of a small hill dating from the middle of the 3rd to the beginning of the 5th century, measuring about 17 m in diameter, and surrounded by an earthen rampart faced with stones. A layer with loosely scattered stones and burnt debris, containing fragments of ceramics and small burnt animal bones, was found on its grounds. If we consider both described places to be similar, we can assume that the ceremonial and cult role of the hillfort in Zbucz in the early Middle Ages may date back to the late Roman times.
    Źródło:
    Wiadomości Archeologiczne; 2020, LXX, 70; 219-224
    0043-5082
    Pojawia się w:
    Wiadomości Archeologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Gieczu, stan. 10. Wstępne wyniki badań
    Early medieval cemetery in Giecz, site. 10. Preliminary research results
    Autorzy:
    Miciak, Magda
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/532006.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Giecz
    wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe
    XI–XIII w.
    early medieval inhumation cemetery
    eleventh-thirteenth centuries
    Opis:
    Discovered in 2013, the inhumation cemetery in Giecz, site 10, is the fourth funeral site related to the early medieval settlement complex that developed around one of the principal stronghold centres of the first Piast site. The cemetery is located about 500m north-west of the stronghold, near an early medieval settlement discovered during surface research in 1928. During three excavation seasons (2014–2016), 55 burials and several dozen settlement features from the period preceding the establishment of the cemetery were discovered and excavated at the site. In general, the graves were oriented along an east-west axis, forming a row system characteristic of early medieval cemeteries. The burial pits were distinct, mostly rectangular, with rounded corners, of varying dimensions. In a few cases, traces of wood were observed. These were interpreted as a formwork or a wooden construction framing the grave or a specific widening of a burial pit suggesting a remnant of the bier. The deceased were placed in an extended supine position, their heads mostly to the west, with arms folded along the body or on the pelvis. These rules were not always respected in the case of the graves of small children, but also several adults were positioned differently in graves (with the head facing east, flexed on the side or with the hand on the abdomen or the chest). Most of the burials were single, but a double grave was also discovered, in which a small child was later interred into in the grave of an adult woman. Grave goods were recovered from 31 burials. They were mainly everyday items (knives, buckets with iron rings, spindles or fragments of combs), coins and ornaments, among which noteworthy are two necklaces consisting of glass beads and semi-precious stones found in children’s graves. A very preliminary analysis of the grave goods (the excavated artefacts have not yet been subject to conservation) suggests that the cemetery functioned between the eleventh and the thirteenth centuries. Excavations at Giecz, site 10, are going to be continued under a research programme implemented by the Archaeological Reserve in Giecz in cooperation with the Slavia Foundation.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2017, 16; 39-59
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kontekst archeologiczny miejsc odkrycia dwóch wczesnośredniowiecznych skarbów z południowej wielkopolski: z Jastrzębnik i starego miasta w Kaliszu
    The archaeological context of the sites where two earlymedieval treasures from southern great Poland were discovered: Jastrzębniki and the old town in Kalisz
    Autorzy:
    Kędzierski, A.
    Ziąbka, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/407582.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Instytut Badawczo-Rozwojowy Inżynierii Lądowej i Wodnej Euroexbud
    Tematy:
    wczesne średniowiecze
    skarby srebrne
    osadnictwo wczesnośredniowieczne
    Early Middle Ages
    silver treasures
    early medieval settlement
    Opis:
    Z okresu wczesnego średniowiecza z terenu Wielkopolski było znane wiadomości na temat 140 znalezisk depozytów srebrnych: monet, ozdób i tzw. placków srebra. W wydanej w roku 2011 pracy Odkrycia skarbów wczesnośredniowiecznych z terenu Wielkopolski. Kontekst archeologiczny znalezisk autorzy Małgorzata i Mirosław Andrałojć, Patrycja Silska oraz Piotr Szyngiera na 74 znalezisk zweryfikowanych pozytyw nie, tylko cztery uznali za związane z wczesnośredniowiecznym osadnictwem. Niedawno odkryte dwa depozyty z Jastrzębnik koło Kalisza oraz Kalisza-Dobrzeca, ukryte pod koniec XI w. związane są ze współczesnym im osadnictwem.
    There were 140 finds of silver deposits (coins, ornaments and pieces of silver) known to come from early medieval Great Poland. In the work published in 2011 called The discovery of early medieval treasures in the Great Poland area. The archaeological context of the find the authors, Małgorzata and Mirosław Andrałojć, Patrycja Silska and Piotr Szyngiera , considered only 4 of the 74 positively verified finds to be related to early medieval settlement. The two recently discovered deposits from Jastrzębniki near Kalisz and Kalisz-Dobrzec, which were hidden at the end of the 11th century, are related to the settlement at that time.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska; 2015, 13; 56-65
    2082-6702
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Opracowanie antropologiczne szczątków ludzkich z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska rzędowego w Gołuniu, stan. 23/24, woj. wielkopolskie
    An Anthropological Analysis of Human Remains from the Early Medieval Row Cemetery in Gołuń, Site 23/24, the Wielkopolskie Voivodeship
    Autorzy:
    Wrzesińska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/532438.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Gołuń
    cmentarzysko wczesnośredniowieczne
    rzędowe
    osteologia
    paleopatologia
    paleodemografia
    Early Medieval cemetery
    row cemetery
    osteology
    palaeopathology
    palaeodemography
    Opis:
    The Early Medieval cemetery in Gołuń is archaeologically dated to the period from the end of the 10th c. to the mid-11th c. (Małgorzata Talarczyk-Andrałojć in this volume). The span of use of the cemetery was about 50 years. In the nearest neighbourhood there is no other uncovered and examined cemetery from this period. Only in the second half of the 11th c. did two cemeteries in a close vicinity commence to exist next to each other — Dziekanowice Site 2 and Dziekanowice Site 22. Both are situated on the eastern coast of Lake Lednica (to the north, c. 10 km from Gołuń). The anthropological analysis first of all concerned the age and sex assessment (of adult individuals) (Table 1), the structure of deaths for the examined cemetery (Table 2) and the reconstruction of intravital body height, done individually for each adult individual (Table 5; Table 6). Based on measurements of the long bones of the upper and lower limbs, the average intravital body height of the examined individuals was reconstructed. It was found that the inhumation burials and stray human bones belong to no less than 54 individuals. The bones of 5 individuals were found in 2007, while the bones of another 49 individuals were discovered in 2011 (Table 1). The group of children’s burials was composed of 10 skeletons (or skeleton fragments). Among these, 7 died at the age of Infans I, while three — at the age of Infans II (for one individual the age was assessed as 13–15 years, i.e., the end of Infans II and the beginning of Juvenis). 4 burials were classified as juvenile persons (the age of Juvenis): 3 of these were female burials and 1 was a male burial. 13 individuals died at the age of Adultus: 3 females and 10 males. Yet another burial was that of a woman who died at the age of Adultus–Maturus. 13 individuals died at the age of Maturus: 4 females and 9 males. One man died at the age of Maturus–Senilis. 7 persons: 3 females and 4 males died at the age of Senilis. Gender was assessed for 39 adult or juvenile individuals. 14 female individuals and 25 male individuals were isolated. For 5 individuals their age was assessed as “Adult” (Table 2). The state of health of the examined group can be assessed, with some approximation, on the basis of the changes which have come into existence in the bones [Gładykowska-Rzeczycka, Sokół 2000]. In the group of analysed skeletons, lesions of disease were found within 34 skeletons (Table 1), more often in male than female ones (22:10). Two skeletons with recorded lesions of disease belonged to children (Table 1). The bone material was measured using the anthropometric technique. Individual results for each person are offered in the Tables. A poor state of preservation of the bone material rendered most measurements impossible. The obtained results of intravital body height, separately for women and men, were compared with data for various Early Medieval skeleton series from the territory of Poland. The average height of female individuals (157.9 cm) and male individuals (169.3 cm) buried in the cemetery in Gołuń displays the greatest similarity to a series from Dziekanowice 2 (women 157.0 cm, men 170.1 cm) [Henneberg, Puch 1989: Table 7, p. 153]. We can assume that the group buried in the cemetery in Gołuń was remarkable for their considerable body heights. These values are higher than the average value of this trait in the Early Middle Ages in Poland (men — 165.7 cm, women — 153.6 cm) [Stolarczyk, Lorkiewicz 1993]. Thus, the body height of individuals from this population was above the average in this period. Thanks to the detailed anthropological analysis of the examined bone remains, it was possible to carry out a reconstruction of mortality processes in the group from Gołuń. The distribution of mortality of the examined group (Table 9) diverged from the mortality model which is typical for prehistoric populations [Henneberg, Strzałko 1975; Piontek 1979]. What is absent are evenly distributed frequencies of mortality of the adult individuals, and the frequency of mortality of children too is low (18.5%). If one assumes, however, that this is a reflection of the actual mortality conditions in the examined group, it would be necessary to state that the group from Gołyń does not significantly differ from other groups from the territory of Poland in terms of their biological condition. Differences in values of individual measures, i.e., the percentage of individuals who lived until the age of x (lx), the probability of death (qx), and the average further continuation of life of an individual at the age of x (eo x) (Table 9 and 11), confirm the observations of Janusz Piontek [1979] on the considerable diversification of biological conditions of local groups in historical periods. The anthropological analysis of even such a small and poorly preserved group can be a valuable contribution to the reconstruction of the structure and the age of the dead and the reconstruction of the biostructure of this population. Based on the nature of the changes, we are able to say that in spite of the fact that in a majority of cases the dead suffered from childhood diseases related to periodical malnutrition, they belonged to a “wealthy” group, whose living conditions were at least good. The adult population rather suffered from diseases progressing with age than from too onerous physical labour.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2015, 14; 177-237
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pochodzenie mieszkańców grodu w Grzybowie (Wielkopolska) na podstawie badań izotopów strontu
    The origin of the inhabitants of the gord in Grzybowo (Wielkopolska) based on strontium isotope studies
    Autorzy:
    Bełka, Zdzisław
    Wrzesińska, Anna
    Wrzesiński, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2176152.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Grzybowo
    środkowa Polska
    early medieval graves
    origin of human individuals
    central Poland
    groby wczesnośredniowieczne
    pochodzenie ludzi
    Opis:
    Artykuł prezentuje wyniki badań składu izotopowego strontu kości z trzech grobów szkieletowych odsłoniętych w latach 2018-2019 podczas badań grodziska w Grzybowie. Materiał badawczy stanowiły zęby ludzkie i zwierzęce, dla których określono skład izotopowy strontu 87Sr/86Sr. Sygnatury izotopowe zbadanych zębów trzonowych kobiety i mężczyzny z Grzybowa mieszczą się w wąskim zakresie pomiędzy 0,7116 a 0,7121 i są typowe dla osób zamieszkujących obszary Polski, na których odsłaniają się czwartorzędowe osady polodowcowe.
    The article presents the results of a study of the strontium isotope composition of bones from three skeletal graves uncovered during the 2018-2019 survey of the Grzybowo settlement. The study material consisted of human and animal teeth, for which the isotopic composition of strontium 87Sr/86Sr was determined. The isotopic signatures of the examined molar teeth of a woman and a man from Grzybowo fall within a narrow range between 0.7116 and 0.7121 and are typical of people inhabiting the territory of Poland.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2022, 21; 275-283
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kilka refleksji na temat prób rekonstrukcji wierzeń mieszkańców ziem polskich we wczesnym średniowieczu
    Some Reflections on the Attempts to Reconstruct the Beliefs of the Inhabitants of the Polish Lands in the Early Middle Ages
    Autorzy:
    WAWRZENIUK, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1047410.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-13
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    pogaństwo słowiańskie, mitologia słowiańska, wczesnośredniowieczne wierzenia, obrzędy magiczne we wczesnym średniowieczu, wczesnośredniowieczne amulety, chrystianizacja Polski
    Slavic paganism, Slavic mythology, early medieval beliefs, magical rites in the early Middle Ages, early medieval amulets, Christianization of Poland
    Opis:
    Mimo wysiłków badaczy reprezentujących liczne dyscypliny wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrześcijaństwa w dalszym ciągu nie zostały do końca poznane. Barierą nie do pokonania jest brak rodzimych źródeł pisanych, a te którymi dysponujemy, dotyczą tylko nielicznych aspektów pogaństwa słowiańskiego, głównie Połabia i Rusi. Źródła późniejsze z kolei ganią kult bóstw domowych oraz noszenie amuletów i opisują obrzędy magiczne. Niewielką też pomocą mogą służyć dane lingwistyczne, nieco więcej informacji dostarczają wyniki badań archeologicznych. Jednym z naczelnych bogów pogańskich Słowian był bóg pioruna będący personifikacją ognia niebiańskiego. Potwierdzono archeologicznie, że kult ten sprawowany był w świątyniach (na przykład na Wolinie i we Wrocławiu) i w halach kultowych (w Lubomi i w Chodliku). Ogień czczono również jako boga słońca, a pod ziemską postacią – jako ognisko domowe. Kronikarze średniowieczni wspominali o kulcie natury, której elementy mogły pełnić również rolę sanktuariów. Otaczano kultem szczyty gór i mniejszych wzniesień, na których konstruowano rowy i wały (przykładami mogą być: Góra Ślęża, Łysa Góra, Góra Lecha w Gnieźnie, Radzikowo na Mazowszu, Mołoczki na Podlasiu i Rowokół), symboliczne pierwsze grody, które budowano na wzniesieniach (np. w Haćkach), gaje (np. w Kleczanowie), pojedyncze drzewa czy wody, w których deponowano różne przedmioty (np. w Jeziorze Żarnowieckim) oraz związane z nimi plaże i wyspy kultowe (na Ostrowiu Lednickim i Jeziorze Zarańskim). Także kamienie, szczególnie duże okazy, otaczano specjalnymi względami, czego potwierdzeniem wydają się liczne późniejsze (co prawda) zapiski etnograficzne. Dużą rolę w wierzeniach mieszkańców ziem polskich we wczesnym średniowieczu odgrywały demony domowe, przeznaczenia lub rodu oraz duchy przodków, którym składano ofiary w obrębie domostwa i dbano o ich wygodę. Potwierdzają to również badania archeologiczne. Cennych informacji o wierzeniach przedchrześcijańskich dostarczają analizy grobów i cmentarzysk ciałopalnych, a także szkieletowych, ich konstrukcje i dary składane zmarłym przez żyjących krewnych. O dokonywaniu obrzędów na cmentarzach informują znajdywane tam pozostałości ognisk czy fragmenty naczyń glinianych, a także liczne kości zwierzęce. We wczesnym średniowieczu chętnie noszono amulety wykonywane przede wszystkim z roślin, kości i kłów zwierząt, a także z innych surowców o odpowiednio dobranym kształcie. Amuletem mógł być zresztą każdy odpowiednio przystosowany przedmiot. Analizując postępy chrystianizacji w tym okresie, niektórzy badacze uważają, że w świadomości większości mieszkańców ziem polskich ukształtował się system magiczno-wierzeniowy będący połączeniem starej pogańskiej tradycji obejmującej mity o niebie, słońcu, księżycu, gwiazdach, piorunach czy demonach z religią chrześcijańską.
    The beliefs of the inhabitants of the Polish lands before the Christianization have not been scrutinized yet despite the efforts of researchers representing various disciplines. A major obstacle in the research is the lack of written native sources, while those which are available relate to only a small number of issues of Slavic paganism in the Polabian Slavs’ and Kievan Rus’ territories. Later sources include criticism of the worship of household gods by the Slavs; the authors criticize their habits of amulet wearing and describe their magical rites. While the linguistic data available is not of help to the researchers, archaeological research provides more information. Among the main gods worshipped by pagan Slavs was the thunder-god, which personified heavenly fire. Archaeologists have confirmed that the cult of the thunder-god was held in temples (e.g. in Wolin and in Wrocław) and in special cult halls (e.g. in Lubomia and in Chodlik). Fire was also worshipped as the god of the sun and, in its earthly shape, through the cult of the sacred fire place. Medieval chroniclers mention nature worship, and indeed natural phenomena also served as sacred places. Mountain tops and small hills on which trenches and shafts were constructed (e.g. on Mount Ślęża, on Mount Łysa Góra, on Mount Lech in Gniezno, in Radzikowo in Mazovia, in Mołoczki in Podlachia, and in Rowokół) were venerated. Other objects of veneration were the first ‘symbolic’ strongholds (in Haćki), groves (in Kleczanów), single trees, as well as ponds and lakes where artifacts were deposited (e.g. Lake Żarnowiec). Worship of beaches and of islands was also popular (e.g. in Ostrów Lednicki and in Lake Zarańskie). Later ethnographical evidence has demonstrated that stones, in particular large ones, were also worshiped. In the early Middle Ages inhabitants of the Polish lands believed in the existence of household, destination, lineage and ancestral demons: sacrifices were offered to them and their comfort was taken care of. These facts have also been confirmed by archaeological research. An important source of information on pre-Christian beliefs in the territories in question is provided by analyses of graves (of both cremation and inhumation types): of their construction as well as of the offerings for the dead made by their living kin. In the early Middle Ages amulets made predominantly from plants, bones and tusks of animals were frequently worn. Also other materials were used for making amulets, and special shapes were preferred. Actually, any object could serve as an amulet. While analyzing the progress of Christianization in the period in question, researchers have observed that the mentality of the inhabitants of the Polish lands was largely shaped by a magical-religious system of beliefs combining the old pagan tradition, with its myths about the sky, the sun, the moon, the stars, the thunders, and the demons, with the Christian religion.
    Źródło:
    Ethos; 2016, 29, 3 (115); 46-65
    0860-8024
    Pojawia się w:
    Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania nad wczesnośredniowiecznymi zaprawami występującymi w posadzkach zabytkowych reliktów w Wiślicy
    INVESTIGATIONS OF^EARLY MEDIEVAL MORTARS IN FLOORINGS FOUND IN MONUMENTAL RELICS AT WIŚLICA
    Autorzy:
    Ciach, Teresa Danuta
    Osler, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/539576.pdf
    Data publikacji:
    1970
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Dziedzictwa
    Tematy:
    Wiślica
    wczesnośredniowieczne zaprawy w Wiślicy
    posadzki reliktów w Wiślicy
    badania mikroskopowe
    badania makroskopowe
    posadzka ornamentowana
    analiza termoróżnicowa
    Opis:
    The author presents the results o f investigations conducted on the courtyard floorings which have recently been discovered by Dr. Z. Wartołowska within an early medieval group of relics in the „Castle” area at Wiślica. Two fragments of the courtyard flooring have been discovered; one of them having th e thickness of about 12 cm, composed of fiv e different layers, and the other having the thickness of 9 cm, consisting o f four layers. The microscopic examinations, and both chemical and chemical-and-physical investigations have shown that in the earlier discovered fragment its first, i.e. the bottom layer consists o f a lime-and-sand mixture, the second and the third of gypsum whereas the fourth of lime-and-gypsum mixture, and the fifth, the top one, of gypsum alone. As the fillers in mortars present in the second to fifth layers were used m ixtures of different proportions containing the crushed gypsum stone, quartz sand and the fine organogenic lime chippings. In addition, in those mortars were present 2 to 5 per cent admixtures of pottery fragments, feldspar grains and also the fine-grained coal. Layers in the second fragment basically correspond to those characteristic for the first one with this only exception that the lime and lime-and-gypsum layers are absent. One from among the samples taken exhibited high crushing strength (amounting to 171— 211 kG/cm2) and a relatively high abrasion resistance (0,46 cm) thus evidencing its perfect state of preservation after good many centuries that passed since their production. On the basis of results obtained the ancient recipes could be reconstituted enabling the preparation of new samples and providing the possibility to subject them to the crushing strength tests. The high values obtained as result o f the above investigations and tests point to the perfect mastering of technology used for preparing of anhydrous gypsum mortars possessed by their makers in the early medieval period.
    Źródło:
    Ochrona Zabytków; 1970, 3; 197-209
    0029-8247
    Pojawia się w:
    Ochrona Zabytków
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Microanalysis of Early Medieval Archaeological Objects Made of Silver Alloy
    Mikroanaliza wczesnośredniowiecznych zabytków archeologicznych wykonanych ze stopu srebra
    Autorzy:
    Miśta-Jakubowska, Ewelina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16066684.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    Early Medieval silver
    micro-analysis
    provenance and technological study
    archaeometallurgy
    wczesnośredniowieczne srebro
    mikroanaliza
    badania proweniencji złożowej i technologicznej
    archeometalurgia
    Opis:
    Modern archaeological research uses physico-chemical methods to answer questions beyond the scope of the conventional historian’s workshop. This applies to research on the borderline of fields, including material research into the elemental and isotopic composition of artefacts. The results of such analyses make it possible to address issues relating to the distribution of raw materials and the technology of artefact production. The paper discusses the SEM-EDS and LA-ICP-QMS micro-analysis methodology, addressing the limitations that result from the specification of techniques and the state of preservation of archaeological artefacts due to corrosion processes and conservation treatment. We present the preliminary results of technological research and provenance study of early medieval objects made of silver alloys, considered by typological group, i.e. coins, cake, and jewellery. Two hundred objects were analysed, revealing clear evidence for the use of remelted dirhams as the main source of raw material. The results of the research allowed for a material description of the phenomenon of the existence of cores in cross denarii, distinguishing two types of cores: based on copper and brass. In the case of jewellery, the research provided evidence for technological distinction, indicating the use of copper-based solders, as well as tin- and lead-based dolders, which have analogies in goldsmithing material from the Czech Republic. Recipes based on the marked composition are described in ancient sources. Silver cakes, on the other hand, can be divided into three extraction groups related to the degree of purification of the raw material. The preliminary results indicate that these objects were made of Asian dirhams and native lead, perhaps as an additive in the cupellation process.
    We współczesnych badaniach zabytków archeologicznych metody fizykochemiczne wykorzystywane są w celu udzielenia odpowiedzi na pytania wykraczające poza obszar zainteresowań konwencjonalnego warsztatu historyka. Dotyczy to badań na pograniczu dziedzin, w tym badań materiałowych pozwalających na określenie składu pierwiastkowego i izotopowego zabytków. Wyniki takich analiz pozwalają na przybliżenie zagadnień dotyczących dystrybucji surowców oraz technologii wykonania zabytków. W pracy przedstawiono propozycję metodyki mikro-analizy SEM-EDS i LA-ICP-QMS uwzględniając jej ograniczenia wynikające ze specyfikacji technik, jak i stanu zachowania zabytków będącego efektem procesów korozyjnych i złej konserwacji. Przedstawiono wstępne wyniki badań technologicznych i proweniencji wczesnośredniowiecznych zabytków wykonanych ze stopów srebra uwzględniając podział na grupy typologiczne to jest monety, placki srebrne i ozdoby. W sumie analizie poddano 200 obiektów wskazując jako główne źródło surowca przetop z dirhamów. Wyniki badań pozwoliły na materiałowy opis zjawiska istnienia rdzeni w denarach krzyżowych wyróżniając dwa rodzaje rdzeni: na bazie miedzi i mosiądzu. W przypadku ozdób umożliwiły ich rozróżnienie technologiczne wskazując na użycie lutowania opartego o związki miedzi ale też cyny i ołowiu, co ma swoje analogie w materiale złotniczym z terenu Czech. Receptury bazujące na oznaczonym składzie są opisane w źródłach antycznych. Placki srebrne natomiast można podzielić na trzy grupy ekstrakcyjne związane ze stopniem oczyszczenia kruszcu. Wstępne wyniki wskazują, iż obiekty te zostały wykonane z kruszczu azjatyckiego przy udziale ołowiu rodzimego, być może jako dodatku w procesie kupelacji.
    Źródło:
    Wiadomości Numizmatyczne; 2022, 66; 111-139
    0043-5155
    Pojawia się w:
    Wiadomości Numizmatyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Datowanie najstarszych denarów krzyżowych (Gumowski CNP Typ I)
    Zur Datierung der ältesten Kreuzpfennige/Hochrandpfennige (Gumowski CNP Typ I)
    Autorzy:
    Ilisch, Peter
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2089973.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Early Medieval German Coinage
    Sachsenpfennige
    Hochrandpfennige
    Kreuzpfennige
    cross deniers
    anonymous Coins
    wczesnośredniowieczne mennictwo niemieckie
    krzyżówki
    monety anonimowe
    Nauki Humanistyczne i Społeczne
    Źródło:
    Wiadomości Numizmatyczne; 2020, 64; 93-107
    0043-5155
    Pojawia się w:
    Wiadomości Numizmatyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Monety z cmentarzyska w Gieczu, stanowisko 4, jako źródło do badań obrzędów funeralnych
    Coins from the burial ground in Giecz, site 4, as a source for the research of funeral rituals
    Autorzy:
    Indycka, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/532523.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Giecz
    monety
    zwyczaje pogrzebowe
    wczesnośredniowieczne cmentarzysko
    XI–XIII wiek
    coins
    funeral rituals
    early medieval burial grounds
    11th–13th century
    Opis:
    The article presents the results of the analyses of coins, which were found during excavation works on the early medieval skeleton cemetery in Giecz (site 4). 281 graves were uncovered and examined there, among which were the ones with coins. The conducted archaeological and numismatic analyses refer to funeral rituals, chronology of the burial ground and various cultural phenomena connected with coins. The obtained data indicate that the ritual of depositing coins with the dead at the cemetery located next to the castle-town in Giecz appeared over half century after converting to the new religion and continued for 200 years. On the basis of the conducted analysis it can be stated that the coins were placed with the dead regardless of their sex or age at the moment of death. The deceased were buried in the same way as the majority of the decedents at the burial grounds; their graves did not stand alone. With the exception of the shears, no other special objects were placed in them and no two groups of graves of the same type were registered. Graves with coins, regardless of their orientation as well as sex and age of the individuals buried in them, and regardless of the chronology of the coins which they contained, were placed on the entire burial ground. They were orientated similarly to the majority of graves. The relationship between the type of coin and the grave’s orientation, where the coins were put, was not identified. The complete coins were placed in graves and these included almost exclusively saxon cross coins and princely denars. The custom of placing coins in graves was probably restricted to the elite groups which were in the possession of coins. At the present stage of research one could risk saying that it also showed the bonds connecting members of the family. It is possible that families had their quarters “assigned” at this cemetery, which can be reflected in graves with coins of different chronology located next to each other. The family bonds can also be indicated by the coins minted with the same stamps, which were found in the graves. The archaeological analysis of graves with coins also brought crucial data, which can be pertained to the stages of the functioning of the burial ground. It has been pointed out that in the third decade of the 11th century the custom of placing coins in graves appeared in Giecz. However, it was not prevalent in those days and was probably limited to a small group of the local community which was in the possession of money in the period when the monetary economy had just started to popularize [Łosiński 1991: 251–257]. Presumably the first coins, which were placed in graves of both segments after the incursion of Bretislav, are the cross denars type V, which were first issued in 1060. The research also revealed that in both periods when the burial ground was in use, at least two of its segments were occupied simultaneously. The coins manifested, among other things, power, prestige, wealth and religious content [Kiersnowski 1988: 38; Dzieduszycki 1995: 85–86]. The coins spread, among other ways, through wealth redistribution [Dzieduszycki 1995: 64–69]. The presence of coins in graves — the symbols of wealth and glamour, of which a small piece was placed with a deceased member of the family — despite the absence of other “precious” objects, points to the high social status of both the buried individuals and the contributor. In the research concerning the importance of coins in graves, the iconography of coins attracts attention, especially the religious symbols visible on them [Kiersnowski 1988: 314– 326; 170, 378–379]. Such varied images of a cross and saints can also be found on coins from Giecz. Therefore, it can be assumed that some of the coins were placed with the deceased as a confession of their faith and/or an offering to the Creator. It could be possible that the coins in the youngest children’s graves were their baptism certificate. Only one object from a grave which depicted religious symbols has been identified so far. It was a metal pendant. Its décor presents a miniature Maiestas Crucis, derivative from the pattern known from cards and the covers of Carolingian and Ottonian books [Indycka 2017]. Hence, the coins found in the graves should be included in the group of objects which express the Christian ideology. Diverse aspects of belief in the magic of coins show that the living could have multiple motives for placing coins with the deceased member of the family and community [Miechowicz 2006: 149–153]. Further analyses of the coins minted with the same stamps may lead to the research concerning the origins and distribution of the coins [Paszkiewicz 2015: 237]. The presence of coins in graves, with different periods of emission, brings data concerning the period of their circulation [Suchodolski 2016: 184], as well as their hoarding [Dzieduszycki 1995: 73–78]. The above considerations also point to the family bonds. Due to numismatic and archaeological analyses, the data concerning various cultural phenomena related to coins and funeral rituals and their chronology was obtained. The remarks concerning the usefulness of coins in social analyses, both in the aspect of social hierarchy and family bonds of the Giecz community, are also crucial. However, almost all the issues mentioned in the present article require further interdisciplinary research and profound comparative studies.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2019, 18; 207-243
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gdzie pochowano mieszkańców grodu w Grzybowie?
    Where were the inhabitants of the Grzybowo stronghold buried?
    Autorzy:
    Wrzesińska, Anna
    Wrzesiński, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2176153.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Grzybowo gród
    stan. 1
    wczesnośredniowieczne groby szkieletowe
    chronologia
    analiza antropologiczna
    Grzybowo stronghold
    site 1
    early medieval skeletal graves
    chronology
    anthropological analysis
    Opis:
    Artykuł prezentuje wyniki badań kości ludzkich pochodzących z trzech grobów szkieletowych wkopanych we wczesnośredniowieczne nawarstwienia północnej partii majdanu grodu w Grzybowie oraz analizę luźnego materiału kostnego z warstw zasypiskowych. Są to pierwsze pochówki szkieletowe, jakie odsłonięto i udokumentowano na grodzie. Analizowane szczątki należały do osób dorosłych obu płci oraz dzieci – w tym płodu i noworodka. W sezonie wykopaliskowym w 2018 roku odsłonięto dwa groby szkieletowe orientowane na osi E-W. W większej jamie grobowej spoczywały szczątki osoby dorosłej (grób nr 1/2018), w mniejszej – pochówek dziecka (grób nr 2/2018). W sezonie 2019 roku odsłonięto kolejny grób orientowany wzdłuż osi E-W (grób nr 1/2019), gdzie w jamie spoczywał kompletny szkielet osobnika dorosłego, u którego, przy kości udowej prawej i w zasypisku grobu, odsłonięto kości szkieletu dziecka. Materiał szkieletowy wydatowano metodą radiowęglową 14C na wiek XII/XIII.
    The article presents the results of a study of human bones from three skeletal graves buried in the early medieval stratification of the northern part of the maidan of the Grzybowo stronghold, as well as an analysis of loose bone material from backfill layers. These are the first skeletal burials to be exposed and documented in the stronghold. The analysed remains belonged to adults of both sexes and to children – including a foetus and a newborn. The 2018 excavation season uncovered two skeletal graves oriented on the E-W axis. In the larger grave pit was situated the burial of an adult individual (grave no. 1/2018), and in the smaller one the burial of a child (grave no. 2/2018). In the 2019 season, another grave oriented along the E-W axis was uncovered (grave no. 1/2019) where the pit contained the complete skeleton of an adult and the bones of a child’s skeleton which were exposed near the right femur and in the grave fill. The skeletal material was dated by the 14C radiocarbon method to the 12th/18th centuries, respectively.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2022, 21; 239-274
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rekonstrukcja ewolucji układu przestrzennego średniowiecznego miasta i portu Szczecin
    Reconstruction of the spatial evolution of the medieval city and port of Szczecin
    Autorzy:
    Krośnicka, K. A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/294053.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
    Tematy:
    Szczecin
    miasto wczesnośredniowieczne
    port wczesnośredniowieczny
    dynamika rozwoju miasta
    miasta wielokrotne
    early medieval city
    early medieval port
    dynamics of urban growth
    multiple cities
    Opis:
    Praca rekonstruuje ewolucję układu osadniczego Szczecina w okresie od połowy VIII w. do początku XIV w., w oparciu o interpretację dostępnej literatury naukowej dotyczącej historii i archeologii Szczecina oraz metodę analizy planistycznej. Bardzo istotnym elementem opisu struktury urbanistycznej wczesnośredniowiecznego Szczecina było określenie roli i położenia portu. W wyniku analizy zmian układu przestrzennego miasta w omawianym okresie wyłoniono sześć kolejnych etapów jego rozwoju: 1. Osada otwarta na Wzgórzu Zamkowym i jej przystań (2. poł. VIII w.– 2. poł. IX w.), 2. Gród i przystań grodu (2. poł. IX w.–2. poł. X w.), 3. Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy: gród, podgrodzie i port podgrodzia (2. poł. X w.–poł. XII w.), 4. Ośrodek wczesnomiejski: gród, podgrodzie słowiańskie i port podgrodzia, podgrodzie niemieckie i Havening, osady otwarte (2. poł. XII w.–koniec 1. ćw. XIII w.), 5. Średniowieczne miasto podwójne: „dolne miasto”, „górne miasto” (koniec 1. ćw. XIII w.–8. dekada XIII w.), 6. Proces wykształcania się miasta średniowiecznego (8. dekada XIII w.–koniec 1. ćw. XIV w.). Rozwój Szczecina w okresie wczesnośredniowiecznym i średniowiecznym odbywał się skokowo, poprzez przyłączanie kolejnych, autonomicznych funkcjonalnie i zorganizowanych przestrzennie osad. Tak przebiegający proces wzrostu miasta, polegający na istnieniu miast „podwójnych i wielokrotnych”, stanowić może ciekawą alternatywę dla rozwoju współczesnych aglomeracji, borykających się na co dzień ze zjawiskiem „urban sprawl”. Przedstawiona koncepcja w wielu miejscach bazuje na przypuszczeniach wynikających z logiki procesów osiedleńczych znanych z urbanistyki. Dlatego też do chwili zweryfikowania jej za pomocą nowych dowodów archeologicznych należy ją traktować jako hipotezę badawczą.
    The paper reconstructs the evolution of the urban growth of Szczecin between half of the 8th century and the beginning of the 14th century, basing on the interpretation of the available scientific literature on history and archeology of Szczecin, and on the method of planning analysis. A very important element of the description of urban structure of the early medieval Szczecin was a determination of the role and location of the port. The analysis of changes in the spatial layout of the city in the mentioned period allowed us to define the six successive stages of its development: 1. The open settlement on the Castle Hill and its’ haven (the 2nd half of the 8th century–the 2nd half of the 9th century), 2. The gord and its haven (the 2nd half of the 9th century–the 2nd half of the 10th century), 3. The early medieval urban complex: the gord, the slavic borough and its port (the 2nd half of the 10th century–half of the 12th century), 4. Townlike urban complex: the gord, the slavic borough and its port, German borough and its port Havening, open settlements (the 2nd half of the 12th century–the end of the first quarter of the 13th century), 5. The double city: “Lower town”, and “Upper town” (the end of the first quarter of the 13th century–the 8th decade of the 13th century), 6. The formation of the medieval city (8th decade of the 13th century–the end of the first quarter of the 14th century). The early medieval Szczecin was not growing simply in a linear manner, but it was developing in a stepwise manner, by attaching new, already spatially organized settlements. Such a model of an urban growth, consisting of the existence of “double” or even “multiple” cities, can be an interesting alternative for the development of contemporary urban areas, which are struggling with the phenomenon of “urban sprawl”. The presented concept is basing in many places on assumptions, resulting from logic of the settlement process, known from urban planning theory. Therefore, this work should be regarded as a research hypothesis, until finding new archaeological evidences will give a chance for its verification.
    Źródło:
    Architectus; 2016, 4 (48); 3-22
    1429-7507
    2084-5227
    Pojawia się w:
    Architectus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jeden z dziesięciu. Pomorskie kontyngenty dla Krzywoustego według relacji Herborda
    One in Ten. Pomeranian Contingents for Bolesław Iii Krzywousty (Wrymouth) According to Herbord’s Account
    Autorzy:
    Babij, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1591106.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    early medieval Pomerania
    military organization
    select levy
    expeditionary levy
    hagiography
    wczesnośredniowieczne Pomorze
    organizacja sił zbrojnych
    wybranieckie pospolite ruszenie
    ekspedycyjne pospolite ruszenie
    hagiografia
    Opis:
    Artykuł traktuje o interpretacji relacji Herborda, w którym autor jednego z żywotów św. Ottona opisał wymiar kontyngentów wojskowych, jakie Pomorzanie mieli dostarczać Bolesławowi III. Istnieją trzy zasadnicze interpretacje tego przekazu. Pierwsza oparta jest na rozumieniu sformułowania patres familias jako warstwy możnych. Zgodnie z drugą byli oni grupą niewolnych wojowników wyspecjalizowanych w wyprawach łupieżczych. Zdaniem autora najwłaściwsze będzie jednak dosłowne rozumienie tekstu Herborda. Wymiar pomorskich kontyngentów najczęściej porównywano z realiami monarchii karolińskiej i ottońskiej. Warto odnieść się też do materiału porównawczego z obszaru Danii i Połabia. Duńska organizacja sił zbrojnych znała ekspedycyjne pospolite ruszenie o charakterze morskim. Słowianie Połabscy również mobilizowali oddziały na zasadzie terytorialnej, jednak nie wiadomo, czy było to wybranieckie pospolite ruszenie tak samo jak na Pomorzu. Liczba 1/10 wydaje się prawdopodobna, jednak należy pamiętać, że Herbord był hagiografem i bardziej zależało mu na symbolicznym znaczeniu liczb niż ich dokładności.
    This article covers the interpretation of Herbord’s account, in which the author describes the size of the military contingents which the Pomeranians were supposed to provide to Bolesław III. There are three main interpretations of this source. The first one relies on understanding “patres familias” as the upper class or magnates. The second interprets the same phrase as a group of slave warriors specialised in raids. According to the author of this article, the literary interpretation is the most appropriate one. The size of the Pomeranian contingents was most commonly compared to the reality of Carolingian and Ottonian monarchy. One may also use comparable sources from Denmark and Polabia. The Danish military organisation included maritime expeditionary levy. The Polabian Slavs mobilised their troops based on territorial rules but it is not certain whether they were select levy as in Pomerania. The one in ten ratio seems to be probable but it should be noted that Herbord was a hagiographer and wanted to emphasize the symbolic meaning of the numbers rather than their accuracy.
    Źródło:
    Przegląd Zachodniopomorski; 2017, 2; 43-66
    0552-4245
    2353-3021
    Pojawia się w:
    Przegląd Zachodniopomorski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pogranicze: pustka osadnicza – obszar przy granicy – kontakt kulturowy. Rozumienie terminu pogranicze w archeologii w kontekście wczesnośredniowiecznego osadnictwa południowej Wielkopolski i północnego Dolnego Śląska
    Borderlands: unsettled areas – borderline area – cultural contact. Understanding the term “borderland” in archaeology in the context of early middle age settlement in the southern parts of Greater Poland and northern parts of Lower Silesia.
    Autorzy:
    Kolenda, Justyna M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2048949.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-20
    Wydawca:
    Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
    Tematy:
    pogranicze
    wczesnośredniowieczne osadnictwo
    interakcje kulturowe
    północny Dolny Śląsk
    południowa Wielkopolska
    borderlands
    early middle age settlement
    cultural interactions
    northern Lower Silesia
    southern Greater Poland
    Opis:
    Problematyka pogranicza od ponad 100 lat jest przedmiotem dociekań przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Rozwój refleksji teoretycznej przyczynił się do zwiększenia zakresu znaczeniowego tego terminu. W wyniku redefiniowania pogranicze stało się pojęciem wieloznacznym, wielowymiarowym, wymagającym każdorazowo odpowiedniego precyzowania. Przykładowo z punktu założeń modernistycznych (a więc też w ramach badań powadzonych w archeologii) pogranicze jest gdzieś umiejscowione – jest to konkretny obszar – natomiast poprzez jego przewartościowanie w ramach ujęcia postmodernistycznego każda forma kontaktu kulturowego jest pograniczem. Dyskusje toczące się na gruncie politologii, antropologii czy socjologii były dla mnie inspiracją do sformułowania kilku ogólnych uwag na temat rozumienia terminu pogranicze przez polskich mediewistów. W pracach tych badaczy dominuje pewnego rodzaju spójność w postrzeganiu i interpretowaniu zjawisk kulturowych zachodzących we wczesnym średniowieczu w południowej Wielkopolsce i w północnej części Dolnego Śląska (obszar ograniczony od północy przez równoleżnikowy odcinek Warty i środkowej Obry, natomiast od południa przez Dolinę Baryczy). Ta jednomyślność spowodowała, że w niniejszym artykule przeanalizowałam mechanizm konstruowania koncepcji dotyczących wczesnośredniowiecznej rzeczywistości tego obszaru, w celu wskazania, że u podstaw tego myślenia leży, nigdzie nie wypowiedziane przez badaczy expressis verbis, zbliżone definiowanie terminu pogranicze. Ponowne odczytanie wprowadzonych do literatury przedmiotu koncepcji nakreślonych przez mediewistów z perspektywy współcześnie kształtujących się poglądów badawczych pozwoliło na ukazanie dotychczasowych kierunków badawczych realizowanych w ramach studiów m.in. nad terytorialnym rozwojem państwa Piastów. Moje rozważania składają się z trzech części. Odpowiadają one sposobom definiowania terminu pogranicze. Pierwszy przykład określiłam jako perspektywa terytorialna – wskazuje on na ugruntowane w literaturze przedmiotu rozumienie dzisiejszego pogranicza Śląska i Wielkopolski przez historyków. W ich ustaleniach odnajdujemy pogląd głoszący obecność na analizowanym przeze mnie obszarze rubieży międzyplemiennej. Dyskusja historyków wskazuje na interpretowanie zjawisk kulturowych zachodzących na obszarze południowej Wielkopolski w opozycji do północnej części tego regionu. Linia wyznaczona przez środkowy odcinek Obry i dalej w kierunku wschodnim przez bagna obersko-mosińskie była pojmowana jako naturalna granica rozdzielająca ten region. Brak w dokumentach pisanych nazwy plemienia (lub plemion) zajmującego południową Wielkopolskę powodował trudności w interpretacji zjawisk kulturowych tutaj zachodzących. Próbą wyjścia z poznawczego impasu wynikającego z braku danych było prowadzenie dociekań ukierunkowanych na rozpoznanie późniejszych podziałów administracyjno-terytorialnych. Część badaczy przyjmowała je wówczas jako punkt odniesienia w ustalaniu zasięgu starszych struktur plemiennych. Kolejną perspektywę terytorialno-interakcyjną związałam z poglądem głoszącym sposób organizacji osadnictwa na tym terenie po przyłączeniu do państwa Piastów. Nawiązują one do pogranicza jako obszaru położonego przy granicy, ale jednocześnie w pewnej odległości od centrum. Taka perspektywa związana jest z funkcjonowaniem koncepcji rdzeń peryferie w ramach politologii lub centrum peryferie w socjologii. W poglądach na temat zasiedlenia południowej Wielkopolski i północnego Dolnego Śląska po rzekę Barycz można odnaleźć elementy uniwersalnych koncepcji opisujących i tłumaczących procesy zachodzące na obszarach nowo zdobytych, uzależnionych czy inkorporowanych. Trzecia, interakcyjna perspektywa to propozycja zdefiniowania autonomicznej problematyki badawczej dla tego obszaru, w której sugeruję podjęcie studiów nad obliczem kulturowym zamieszkującej tam społeczności. Taka propozycja niweluje terytorialny wymiar pogranicza, konieczność jego umiejscowienia w pobliżu granicy oraz jego relacyjność do jakiegoś centrum czy rdzenia. W nawiązaniu do niej pogranicze definiuję jako spotkanie przedstawicieli różnych społeczności lub całych społeczności o odmiennym systemie wartości, norm czy strukturze społecznej. Taki kontakt wymusza interakcje, a ich rezultaty mogą być różnorodne – od trwania przy swoich wartościach aż po ukształtowanie się nowej rzeczywistości. Społeczności te określam jako wspólnoty lokalne, czyli są to niewielki grupy ludzi zamieszkująca określony obszar, którego centrum stanowi niewielki gród. Nie jest on rozumiany jako obiekt obronny, ale jako miejsce organizujące życie każdej społeczności.
    The issue of borderlands has been a subject of inquiry for various representatives of scientific disciplines for over 100 years. The development of theoretical reflection has contributed to the increase of the semantic scope of this term. Having been redefined, the term borderlands has come to have multiple meanings, and thus it requires a precise defining with each usage. As an example, from the modernist perspective (and as such on the level of archaeological research) borderlands, being a particular area, are situated somewhere physically, whilst on the other hand, due to the term’s re-evaluation from a postmodernist standpoint, every form of cultural contact is a borderland. The ongoing discussions within political science, anthropology, and sociology were my inspiration for formulating a few general remarks on the understanding of the term borderlands by Polish medieval scholars. In the works of these researchers, a certain consistency predominates in viewing and interpreting cultural phenomenon within the early medieval period of southern Wielkopolska and northern Dolny Śląsk (an area limited from the north by the latitudinal section of the Warta river and the central part of the Obra river, whereas from the south by the Barycz valley). This single-mindedness spurred me in this article to examine the mechanism for constructing conceptions concerning the early middle age reality of the area in the hopes of showing that the basis of this thinking is silently assumed definition of the term borderlands. The concepts present in the subject literature as introduced by medieval scholars, when reread from the perspective of modern emerging research theories, allowed me to showcase the current research directions undertaken within studies on i.a., the territorial expansions of the Piast dynasty. My deliberations consist of three parts. They respond to the way the term borderlands is defined. The first I characterize as the territorial viewpoint; indicating the established perspective found within the source literature of the historians’ understanding of today’s borderland between Śląsk and Wielkopolska. In their findings we come across a viewpoint asserting the existence of borderlands between tribes within the discussed area. The historical discussion suggests that the cultural phenomena of southern Wielkopolska are interpreted in opposition to the northern lands of this region. The border line created by the Obra river and further to the east by the Mosiński Canal marshes, was perceived as the natural border dividing the region. The lack of any name of the tribe (or tribes) inhabiting southern Wielkopolska in the written sources has caused difficulties in interpreting cultural phenomena occurring in the area. An attempt to escape this cognitive gridlock resulting from a lack of data, was to conduct research focused on recognizing subsequent administrative and territorial divisions. Some of the researchers accepted them as the benchmark for determining the range of earlier tribal structures. The next perspective, being territorial and interactive, I tied to the outlook maintaining the settlement method of the area after it was joined to the territories of the Piast dynasty. They refer to the borderlands as an area located next to the border and also at a distance from the center. This perspective – within political studies – relates to the idea of a core and peripheries, or, as is the case in sociology, as center and peripheries. Elements of universal concepts describing and explaining the processes taking place on areas newly conquered, dependent, or incorporated, can be found within the views concerning the process of settling southern Wielkopolska and northern Dolny Śląsk up to the river Barycz. The third perspective is the interactive one. It is a proposal to define the autonomous research issue of this area, in which I suggest that research be conducted on the culture of the inhabiting society. This suggestion diminishes the territorial aspect of the borderlands, the necessity to locate it near to the border, and its relation to some center or core. I define borderlands as an interaction between representatives of different communities, or whole communities, with a differing system of values, norms, or social structure. This kind of contact necessitates interactions, with possibly varying and diverse results – from persisting with ones’ own values to shaping a new reality. These communities I characterize as local, that is, small groups inhabiting a given area with its none-too large center – this being a stronghold (Polish – gród). This structure is not to be understood as a defensive facility, but rather as a place organizing the life of every community. These small communities may be also referred to as face-to-face-societies. Amber Karolina Steele-Zielińska
    Źródło:
    Wiadomości Archeologiczne; 2021, LXXII, 72; 93-106
    0043-5082
    Pojawia się w:
    Wiadomości Archeologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Archeologia Krakowa. Niektóre problemy naukowe i konserwatorskie
    Autorzy:
    Żaki, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/537591.pdf
    Data publikacji:
    1955
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Dziedzictwa
    Tematy:
    archeologiczne zabytki Krakowa
    badania archeologiczne w Krakowie
    stanowiska archeologiczne w Krakowie
    krakowski paleolit
    ślady mezolitu w Krakowie
    archeologiczne strefy Krakowa
    osadnictwo wczesnośredniowieczne
    rodzaje ingerencji konserwatorskiej
    Źródło:
    Ochrona Zabytków; 1955, 4; 244-251
    0029-8247
    Pojawia się w:
    Ochrona Zabytków
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Skarby wielkopolskie z początków państwa polskiego
    Greater Poland’s Hoards from the Beginnings of the Polish State
    Autorzy:
    Kurnatowska, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/531926.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    skarby wczesnośredniowieczne
    znalezisko gromadne
    początki państwa polskiego
    kontakty handlowe
    szlaki dalekosiężne
    early medieval hoards
    multiple finds
    beginnings of the Polish state
    trade relations
    long-distance routes
    Opis:
    In the 9th–11th c., hoards consisting of silver coins and ornaments chiefly occured in the Baltic zone and they are a kind of distinguishing mark of this zone against the background of other European countries. These hoards present archaeological sources which allow for the examination of various aspects of the culture and civilisation of those days. In the territory of northern Poland, especially in Pomerania, there are known hoards which are dated to as early as the 9th c., or even the 8th/9th centuries. On the other hand, in the territory of later Greater Poland, hoards mainly appear in the first half of the 10th c. They become more widespread in the second half of the 10th and in the 11th c. These hoards can be roughly divided into so-called dirham hoards and somewhat later ones, which contain Western coins. The map of the distribution of early medieval hoards in Greater Poland shows an evident concentration of such finds in the hinterland of the most important centres of the arising state of the Piasts—in the vicinity of strongholds in Giecz, Gniezno and Poznań, as well as in the hinterland of Ostrów Lednicki and Kruszwica. There are various hypotheses in scholarly literature which attempt at explaining this phenomenon. The distribution of hoards was related to the trade routes of those days. The relation of the hoards to a defined group of contemporary society was also pointed out. At that time, a group of magnates in the entourage of the duke was in the process of formation. These magnates lived in the neighbourhood of the especially significant centres of the arising state and they were believed to actively participate in the exchange of goods, especially long-distance ones. Another issue is the reason behind the deposition of hoards in the ground. Comparative studies incline the researcher to assume that artefacts made from precious metals which were deposited in the earliest of Great Poland’s hoards may have come from ceremonial exchange, or, more precisely, from gifts granted by the ruler to his men. However, another possibility must also be taken into consideration. The person who deposited the hoard was not doing this in order to temporarily secure it and to be able to extract and use it at some later time. Rather, in contrast to this, the deposition of the hoard had a completely different meaning: a non-economic and non-prestige one. It could be assumed that the deposition of the hoard was (at least in some cases) related to magical or cult activities. Such practices have been well-known since Antiquity.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2014, 13; 19-26
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wczesnopiastowskie cmentarzysko rzędowe w Gołuniu, gm. Pobiedziska, woj. wielkopolskie
    The Early Medieval Row Cemetery in Gołuń, the Pobiedziska Commune, the Wielkopolskie Voivodeship
    Autorzy:
    Andrałojć, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/532639.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    Gołuń
    cmentarzysko rzędowe
    cmentarzysko wczesnośredniowieczne
    cmentarzysko wczesnopiastowskie groby wojowników
    topór typu M
    paciorki mozaikowe
    row cemetery
    Early Medieval cemetery
    Early Piast cemetery
    warrior graves
    Type M axe
    mosaic beads
    Opis:
    This work discusses the results of rescue excavations in the Early Medieval row cemetery in Gołuń, the Pobiedziska Commune. 17 ares were examined, out of which the necropolis took up the area of 13.21 ares. Prehistoric and Late Medieval finds were also recorded in the cemetery. The cemetery in Gołuń is situated in the Gniezno Lake District, in an area which is pretty diversified with regard to its hypsometry. There are a few more prominent rises of terrain, and one of these, located near a small watercourse, was occupied by the examined necropolis (Fig. 1). All immovable features and finds related to the cemetery were discussed in detail in the catalogue. The catalogue is divided into two principal parts — one of which contains descriptions of graves, including those preserved in situ and destroyed, while the other iscusses the remaining features found within the necropolis: empty grave pits and bonfires. All the graves contained inhumation burials and the dead were buried directly at the bottom of grave pits (perhaps in one case the body was covered with bog soil). 42 graves in situ containing one burial in each were discovered. Further discoveries included 1 grave with the remains of 2 persons as well as bones belonging to 10 individuals, which came from destroyed graves. Almost all out of the 44 burials which were not destroyed were located along the E–W axis or with some deviation to the N and S from it, according to the alignment of the grave pits. The arrangement of skeletons from two graves (24 and 38) which are aligned along the N–E axis is at variance with this principle. Furthermore, these two graves disturb the row arrangement of the cemetery. On the other hand, one can see some sort of regularity for the cemetery in Gołuń, as women were deposited with their heads to the west and men — with their heads to the east. The anthropological analysis demonstrates that most of the dead were men (26 persons — c. 48%), while the women were buried in 14 graves (nearly 26%). Persons whose sex was not assessed constituted about 26% altogether, including children. The nature of the grave inventories (recorded in c. 61.5% of graves) and the co-occurrence of given funds were analysed (Tables 1–2). Deformations of bone materials (e.g., a successful skull trepanation was recorded) as well as the stratigraphy of this basically single-layer cemetery are also discussed. In the work an analysis of all the portable finds discovered in the cemetery was carried out. 3 groups of finds were isolated: artefacts and tools of daily use (knives — 17 items in the graves and 1 in a secondary deposit; a bronze fitting of a leather knife sheath, vessels — 4 in the graves, 1 in the top of an empty grave pit, 1 in a secondary deposit; 2 staved buckets with iron rims; 4 phyllite whetstones; 1 double fire striker; an iron hoof; a clay spindle whorl, an iron awl and 4 artefacts with unclear functions), weaponry (a Type M iron axe and two pairs of spurs belonging to Type I:2 according to Hilczerówna, including one with a pair of buckles) and ornaments (2 silver temple rings; 2 necklaces having 9 beads each — Tab. 3, including 2 mosaic beads; a bronze bell-shaped pendant) and a single find — a silver clump. Concerning other features discovered in the area of the cemetery in Gołuń, 5 features were classified as unused grave pits based on their formal traits, while one of these may have been a cenotaph (a vessel was found in the top of this feature). Another two features — bonfires, which did not disturb graves but overlapped them — are believed to have been related to post-funeral ceremonies. C14 dating (AD 985–1043, cf. Fig. 21) demonstrates that the functioning of the cemetery in Gołuń should be dated to between the late 10th and the mid-11th c. This is also coherent with the results of a typological-chronological analysis of the discovered finds: such as first of all the Type M axe (finds from Greater Poland are dated to the first half of the 11th c.), Type I iron spurs (chiefly dated to the 10th-mid-11th c. in Central and Northern Europe), and a silver bead taken from an earring of Type Świątki, which were in use from the mid- 10th to the late 11th c., or perhaps only to the mid-11th c. Two glass polyhedral mosaic beads with a few groups of “eyelets,” probably coming from Scandinavia or Rus’, are dated to about 1000 and they belong to artefacts with a more precise chronology among those found in the “Gołuń” necropolis. Both temple rings found in the cemetery are dated to between c. the mid-10th c. and the early (?) 13th c. However, their small dimensions (Variant A according to Kóčka-Krenz) rather suggest the first half of this period. Furthermore, the co-occurrence of clay vessels of the Type Menkendorf-Szczecin and Type Vipperov demonstrate that we are dealing with partially slow-wheel made forms which became obsolete and the occurrence of fully slow-wheel made vessels. Therefore, it is justified to propose the first half of the 11th c. as the chronology for the pottery finds. Phyllite whetstones have one quality which confirms the assumed chronology of the cemetery, as in the Baltic Sea zone they have been most commonly discovered among finds from the 10th–11th c. Bronze bell-shaped pendants and staved buckets with iron rims are most often recorded in Poland in necropolises dated to the 10th/11th–11th c. The remaining artefacts, such as the fire striker, the hoof, some other types of beads and the bronze fitting of the leather sheath of a knife, although having a broader chronology, are also discovered in grave inventories which are contemporary to the cemetery in Gołuń. Furthermore, the fittings of knife sheaths with extended upper parts (as it is the case with the Gołuń find) occurred already in finds from early phases in Birka. The sparse stratigraphic relations between the graves, their low number and the relatively small area of the necropolis also suggest that it was in use for a rather short period of time. The necropolis in Gołuń belongs to a type of Early Medieval row cemeteries, which were not located next to churches. It is possible to isolate two zones of this burial ground. The main one — the southern, western and northern parts — consisted of 4 rows, running from the north to the south. However, the arrangement of some parts (especially the central one) is disturbed (Fig. 5). The cemetery with such a spatial layout is adjoined from the south-east by a much smaller cluster of 17 graves (2–3 rows), some of them overlapping each other. Within these two main parts of the necropolis one could make an attempt at isolating smaller units of division. This brings some order and reveals a better spatial organization of the cemetery in Gołuń. This is a hypothetical division, as no traces of fences were recorded in the course of excavation works. When analysing the positions of the graves in the cemetery in Gołuń one can isolate as many as 10 such smaller zones/quarters, which were marked with Roman letters from I to X (Fig. 22). The central part of the necropolis in Gołuń is taken up by Quarter I, with dimensions of c. 8 × 10 m. Only 4 graves were located in it, but they stand out with regard to their grave furnishings. In an empty square which can be seen in the centre of the southern part of the cemetery in Gołuń, no remains were discovered, which could imply an existence of any structure fulfilling a role of a sacral building, e.g., a small wooden church or a cemetery chapel. On the basis of the number of discovered graves and taking the data on destroyed burials into consideration, one can suppose that the cemetery was used by a small local community for some dozen years. Among the finds which were recorded together with the burials of the dead, one’s attention is attracted to grave goods which testify to the formation of a group of warriors, related to the Early Piast monarchy — which was coming into existence at that time. There is no doubt that two women buried with necklaces composed of 9 beads each, belonged to the group of wealthier members of the community using the necropolis. The knife in a leather sheath which is fitted with a bronze sheet with rich ornamentation, which was found in Grave 30, should also be regarded as a luxurious artefact. The analysis of the Archaeological Record of Poland’s research results, demonstrated that the cemetery is situated on the edge of an area which was used in an enormously intensive manner in the Early Middle Ages. The cemetery in Gołuń was probably one of the burial grounds which were used by this broader community, inhabiting the mentioned settlements.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2015, 14; 15-176
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przełom antypozytywistyczny i strukturalizm w Mitologii Słowian Aleksandra Gieysztora
    Autorzy:
    Modzelewski, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1900605.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    wczesnośredniowieczna Słowiańszczyzna
    religia Słowian
    mitologia Słowian
    Piastowie
    dziejopisarstwo wczesnośredniowieczne
    Aleksander Gieysztor (1916-1999)
    early medieval Slavs
    religion of the Slavs
    mythology of the Slavs
    Piasts
    early medieval chronicle writing
    Opis:
    The first part of the article is devoted to a discussion of Aleksander Gieysztor’s research on the religion and mythology of the Slavs. It discusses the sources of his inspiration (among others the works of Georges Dumézil on the original beliefs and mythology of the Indo-European peoples, the Romans and the Germans; the Parisian ‘Annales’ school) and the achieved results, e.g., the reconstruction of the pantheon of the original Slavic deities. In the second part of the paper, the author reinterprets Gallus Anonymous’ account of the founding of the Piast dynasty.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2021, 3 (30); 278-297
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ślady prac górniczych w Libiążu pow. Chrzanów
    Traces after mining works in Libiąż, Chrzanów County (Poland)
    Autorzy:
    Rozmus, D.
    Szymaszkiewicz, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/122129.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Wrocławska. Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii. Instytut Górnictwa
    Tematy:
    górnictwo wczesnośredniowieczne
    górnictwo kruszcowe srebra
    górnictwo kruszcowe ołowiu
    halsztacki wytop
    produkcja ozdób ołowianych
    wyrobiska
    szyby kopalniane
    chodniki kopalniane
    early medieval lead
    silver mining
    hallstatt smelting of metals
    production of lead ornaments
    mining pits
    shafts
    drifts
    Opis:
    Przedmiotem artykułu są wyniki nadzoru archeologicznego przeprowadzonego w 1988 r. po odkryciu szybów górniczych w Libiążu. Jest to jeden z rzadkich przykładów badań archeologicznych na reliktach górnictwa kruszcowego, na obszarach pogranicza Górnego Śląska i Zachodniej Małopolski. Podczas nadzoru archeologicznego nad pracami budowlanymi natrafiono na szyb, od którego odchodziły promieniście chodniki poziome w liczbie przynajmniej trzech. Chodniki występowały na głębokości 2,5–3 m, w warstwie skalnej dolomitu o niezbyt zwartej strukturze. Poziome wyrobiska miały płaski spąg, w miarę wyrównane ociosy i łukowato sklepiony strop. Ich szerokość wynosiła około 100 cm a wysokość około 80–100 cm. Jeden z chodników posiadał rozgałęzienie. Prawa odnoga, była ściśle zasklepiona regularnie ułożonymi bloczkami dolomitu. Tajemniczo przedstawia się chronologia znalezisk. Najprawdopodobniej związane są one z wczesnośredniowiecznym górnictwem kruszcowym. Prawdopodobne jest też postawienie hipotezy, że związane są one z okresem halsztackim. Byłyby zatem śladami prac górniczych prowadzonych przez ludność kultury łużyckiej, która na omawianym regionie (cmentarzysko ciałopalne w Żarkach, około 5 km od miejsca odkrycia szybów) eksperymentowała z wytopem ołowiu z lokalnych rud i produkcją z niego ozdób znalezionych pośród darów grobowych.
    The article is devoted to the results of archaeological supervision conducted in 1988 afer the discovery of mining shafts in Libiąż. This is one of the rare examples of archaeological studies in the relic of ore mining, in the border areas of Górny Śląsk and Zachodnia Małopolska. During the archaeological supervision and the construction work a vertical shaft was discovered, from which spread at least 3 horizontal drifts projected in a radial manner. The drifts were located at the depth of 2.5–3 m in a dolomite rock layer whose structure was of relatively poor density. The horizontal tunnels (adits) had a flat bottom, relatively straight lateral walls and an arched vault. Their width was about 100 cm and their height was about 80-100 cm. One of the tunnels bifurcated – there was a side tunnel, oriented at about 25 degrees. The chronology of the finds is a source of mystery. Most probably the finds are associated with early medieval ore mining. One may also venture a legitimate hypothesis that they may be associated with the Hallstatt period. Therefore they are the traces of the mining work which was conducted by the people who represented Lusatian culture and experimented with the technology of smelting lead from local ores and with the production (from this material) of ornaments found among the burial gifs in the region in question (a cremation grave in Żarki located about 5 km from the place where the shafts were discovered).
    Źródło:
    Hereditas Minariorum; 2017, 4; 209-220
    2391-9450
    2450-4114
    Pojawia się w:
    Hereditas Minariorum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analiza trwałych izotopów węgla i azotu w szczątkach osobników pochowanych na grodzisku w Grzybowie
    Analysis of stable isotopes of carbon and nitrogen in the remains of individuals buried in the Grzybowo stronghold
    Autorzy:
    Lisowska-Gaczorek, Aleksandra
    Szostek, Krzysztof
    Wrzesiński, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2176151.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
    Tematy:
    stan. 1
    wczesnośredniowieczne groby szkieletowe
    analiza trwałych izotopów węgla i azotu
    rekonstrukcja diety osobników
    Grzybowo
    site 1
    early medieval skeletal graves
    analysis of stable isotopes of carbon and nitrogen
    reconstruction of the diet of individuals
    Opis:
    Artykuł prezentuje wyniki badań izotopowych kości ludzkich z dwóch grobów szkieletowych odsłoniętych w trakcie badań wykopaliskowych w roku 2018. Materiał badawczy stanowiły zęby ze szkieletu osobnika dorosłego, mężczyzny zmarłego w wieku Maturus (grób nr 1/2018) i zęby dziecka zmarłego w wieku Infans I (grób nr 2/2018). Jako materiał porównawczy w badaniach wykorzystano kości długie i ząb zwierząt z obiektów, w które wkopane były groby. Rekonstrukcję diety osobników przeprowadzono poddając analizie 8 prób – cztery pobrane ze szkieletów ludzkich i cztery z kości zwierzęcych
    The article presents the results of isotopic studies of human bones from two skeletal graves uncovered during the 2018 excavations. The study material consisted of teeth from the skeleton of an adult male who died at the age of Maturus (grave no. 1/2018) and teeth of a child who died at the age of Infans I (grave no. 2/2018). Long bones and a tooth of animals from the sites into which the graves were buried were used as comparative material in the study. Reconstruction of the diet of individuals was carried out by analysing 8 samples – four taken from human skeletons and four from animal bones.
    Źródło:
    Studia Lednickie; 2022, 21; 285-299
    0860-7893
    2353-7906
    Pojawia się w:
    Studia Lednickie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kamienie żarnowe do rozcierania rud ze stanowiska nr 8 w Dąbrowie Górniczej - Łośniu
    Ore-grinding quern-stones found at site no. 8 in Dąbrowa Górnicza - Łosień
    Autorzy:
    Garbacz-Klempka, A.
    Karwowski, Ł.
    Rozmus, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/122179.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Politechnika Wrocławska. Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii. Instytut Górnictwa
    Tematy:
    hutnictwo wczesnośredniowieczne
    hutnictwo srebra
    hutnictwo ołowiu
    archeometalurgia
    kamienie żarnowe do mielenia rudy
    produkcyjne stanowisko archeologiczne Dąbrowa Górnicza-Łosień st 8
    ore-grinding quern-stones
    early medieval metallurgical settlement in Dąbrowa Górnicza-Łosień
    archaeometallurgy
    early medieval smelting of lead
    early medieval smelting of silver
    X-ray fluorescence
    spectrometry
    XRF
    petrographic research
    Opis:
    Przedstawiony komunikat jest pierwszym opracowaniem kamieni żarnowych znalezionych we wczesnośredniowiecznej (druga polowa XI w oraz druga połowa XII w.) osadzie hutniczej w Dąbrowie Górniczej – Łośniu, związanej z wydobyciem i wytopem ołowiu i srebra. Wybór kamieni żarnowych został poddany badaniom petrograficznym, a dwa zabytki kamienne zbadano metodą spektroskopii fluorescencji rentgenowskiej (XRF) pod kątem obecności na powierzchni kamieni pierwiastków metalicznych. Jak stwierdzono ślady pierwiastków metalicznych obecne są w grudkach materiału obcego w stosunku do struktury kamienia, „wprasowanych” w istniejące w kamieniach żarnowych pory. Podsumowując można stwierdzić, że pochodzące z warstw wczesnośredniowiecznych (druga połowa XI do drugiej połowy XII w.) kamienie żarnowe oznaczone jako zabytek 166/III/w. 31 oraz zabytek 139/IX w. 92 służyły do mielenia rudy. Świadczy o tym zestaw pierwiastków charakterystycznych dla rudy cynku i ołowiu z domieszką srebra odkrytych w porach kamienia żarnowego. Gdyby to była glejta (PbO) nie stwierdzono by śladów cynku i srebra. Kamienie żarnowe odkryte w warstwach średniowiecznych związanych z pochodzącym z przełomu XIII / XIV w. dworem, mogły natomiast służyć do mielenia zboża na mąkę.
    The following notice constitutes the first treatment of quern-stones found in the early medieval (second half of the 11th c. and the second half of the 12th c.) metallurgical settlement in Dąbrowa Górnicza-Łosień, associated with the extraction and smelting of lead and silver. A selection of the quern-stones was subjected to petrographical research, and two stone monuments were examined by means of X-ray fluorescence spectrometry (XRF) in order to seek the presence of metallic elements on the surface of the stone. It was established that traces of metallic elements occur in the lumps of material which is alien in reference to the structure of the stone. These traces are “ingrained” in the pores of the quern-stones. In conclusion, one may state that the quern-stones derived from early medieval strata (second half of the 11th c. until the second half of the 12th c.) marked as monument 166/III/w. 31 and monument 139/IX w. 92 were used to grind ores. Testimony to this is furnished by the set of elements peculiar to zinc and lead ore with admixtures of silver that were found in the pores of a quern-stone. If this were massicot (PbO), no traces of zinc or silver would have been found. The quern-stones discovered in the early-medieval strata associated with the court dating back to the turn of the 14th century may have been used to grind wheat into flour.
    Źródło:
    Hereditas Minariorum; 2016, 3; 177-191
    2391-9450
    2450-4114
    Pojawia się w:
    Hereditas Minariorum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-26 z 26

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies