Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "ventilation systems" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 21
Tytuł:
Wentylacja hybrydowa - rozwiązanie przyszłości w budownictwie
Hybrid ventilation – a future solution in architectural engineering
Autorzy:
Bogdan, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/180829.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
systemy klimatyzacyjne
systemy wentylacyjne
wetylacja hybrydowa
budownictwo
air-conditioning systems
ventilation system
hybrid ventilation systems
architecture
Opis:
Obecnie stosowane systemy wentylacji i klimatyzacji są nastawione albo na zapewnienie komfortowego środowiska użytkownikom, albo na minimalizację zużycia energii przez wykorzystanie grawitacyjnego przepływu powietrza poprzez budynek. Wentylacja hybrydowa, opracowana jako połączenie najistotniejszych zalet wentylacji naturalnej i mechanicznej, jest rozwiązaniem, które jednocześnie stwarza przyjazne człowiekowi środowisko pracy i umożliwia dostosowanie działania systemu do zmiennych warunków klimatycznych, a w konsekwencji - do racjonalizacji zużycia energii na cele eksploatacji budynku. W artykule opisano możliwości zastosowania wentylacji hybrydowej, a także przedstawiono kilka wybranych przykładów budynków wyposażonych w system wentylacji hybrydowej.
Currently used ventilation and air-conditioning systems are designed either to create a comfort environment or to minimize energy consumption. Hybrid ventilation, developed to combine the advantages of natural and mechanical ventilation, is a solution which provides both a work-friendly environment and makes it possible to customize the system to variable climate conditions and, consequently, to rationalize energy consumption. This paper presents the opportunities offered by hybrid ventilation and several examples of buildings equipped with a hybrid ventilation system.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2008, 1; 10-14
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modelowanie poziomu stężenia bioaerozolu w centralnym systemie wentylacyjnym
Modeling of bioaerosol concentration in HAVC system
Autorzy:
Grzybowski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2071167.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
bioaerozol
filtracja powietrza
syndrom chorego budynku
systemy wentylacyjne
bioaerosol
air filtration
Sick House Syndrome
ventilation systems
Opis:
Zaprezentowano model opisujący dynamikę zanieczyszczania kanału wentylacyjnego i jego kolonizację mikroorganizmami. Model umożliwia przewidywanie zmian stężenia cząstek bioaerozolowych na wylocie z kanału wentylacyjnego. Przedstawiono także wyniki pomiarów bioaerozolowych wykonanych w rzeczywistym budynku w Warszawie sugerujące wtórne generowanie się cząstek bioaerozolowych w tamtejszym kanale wentylacyjnym.
A mathematical model describing the dynamics of ventilation duct contamination and its colonization with microorganisms is presented. The model enables the prediction of changes of bioaerosol particles concentration at the duct outlet. The results of bioaerosol measurements conducted in a real building in Warsaw are also presented. These results indicated a secondary generation of bioaerosol particles inside the duct.
Źródło:
Inżynieria i Aparatura Chemiczna; 2010, 4; 24-25
0368-0827
Pojawia się w:
Inżynieria i Aparatura Chemiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stanowisko do badań tribologicznych w wysokich temperaturach elementów łożysk z proszków spiekanych ze zmodyfikowaną warstwą wierzchnią
A tribological device for tests in difficult exploitation conditions of bearing components with a modified surface layer
Autorzy:
Leshchynsky, V.
Wiśniewska-Weinert, H.
Magda, J.
Wiśniewski, T.
Rybak, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/191075.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
węzeł trący "tuleja–wałek"
lotnicze systemy wentylacyjne
nanocząstki smarów stałych
badania tribologiczne
proszki spiekane
ring-on-shaft configuration
aircraft ventilation systems
solid lubricant nanoparticles
tribological investigations
sintered powders
Opis:
W referacie przedstawiono opis konstrukcji stanowiska do badań tribologicznych z węzłem tarcia typu "tuleja–wałek". Zbudowane w Instytucie Obróbki Plastycznej w Poznaniu stanowisko Obróbki Plastycznej w Poznaniu stanowisko do badań tribologicznych w wysokich temperaturach umożliwia wykonywanie badań elementów łożysk ślizgowych do systemów wentylacyjnych samolotów rodziny AIRBUS. Urządzenie pozwala na zastosowanie obciążenia normalnego do 500 N oraz na prowadzenie badań w zakresie od temperatury otoczenia do temperatury 600°C. W referacie przedstawiono również charakterystykę wymagań stawianych łożyskom ślizgowym do systemów wentylacyjnych samolotów rodziny AIRBUS. Opisano stosowane materiały na elementy omawianych łożysk oraz wyniki badań nowych materiałów proszkowych opracowanych w Instytucie Obróbki Plastycznej. Ponadto przedstawiono wyniki przeprowadzonych badań tribologicznych tulei grafitowych oraz wytworzonych w Instytucie tulei z materiałów proszkowych modyfikowanych nanoczastkami smarów stałych M0S2 i WS2 [L. 1-2] według zgłoszenia patentowego P-390102 oraz P-390100 z dnia 29.12.2009. Badania tulei przeprowadzono w zakresie temperatury od 20°C do 600°C przy czym w 600°C badano wyłącznie tuleje modyfikowane WS2. Przedstawiono także opis, stosowanej w Instytucie, metody modyfikacji nanocząsteczkami warstw wierzchnich tulei łożyskowych.
This paper describes the construction of a tribological device in ring-on-shaft configuration. The constructed set-up is available for investigations of sliding bearing components for AIRBUS aircraft ventilation systems. Materials actually used for this application and investigated alternative materials elaborated in INOP are presented. Moreover, the work contains friction test results for graphite rings and rings manufactured in INOP with surface layer modification by M0S2 and WS2 nanoparticles in a temperature range 20-600°C; however, at 600°C, only WS2 modified rings were tested. The modification method is also presented.
Źródło:
Tribologia; 2010, 4; 283-292
0208-7774
Pojawia się w:
Tribologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wieloparametryczna ocena warunków komfortu cieplnego
Multiparameter evaluation of thermal comfort conditions
Autorzy:
Plutecki, Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/151455.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
Tematy:
komfort cieplny
pomiar wielkości fizycznych
optymalizacja układu regulacji systemów ogrzewczych i wentylacyjnych
thermal comfort
measurement of physical quantities
optimisation of control system for heating and ventilation systems
Opis:
W artykule przedstawiono główne zagadnienia związane z badaniem komfortu cieplnego w ogrzewanych pomieszczeniach metodą pomiarową oraz z wykorzystaniem symulacji komputerowych. Przedstawione przykłady badań wskazują na potrzebę uwzględnienia w układzie automatycznej regulacji obiektywnej wielkości. Zdaniem autora parametrem takim może być wyznaczana temperatura odczuwalna.
The paper describes influence of chosen quantities as well as construction and exploitation conditions of a heating system on heat-flow phenomena in a heated room. It is pointed out that the analysis of heat-flow phenomena can be a valuable source of information as regards methods for creating thermal comfort. The examples of investigations performed show the need of including an objective quantity in the automatic control system. The determined sensible temperature can be, according to the author, such a quantity. A mathematical model of the heat -flow phenomena in a heated room has been formulated taking into consideration complex heat exchange and air infiltration from the outdoors. Measurements of thermal comfort conditions have been taken and numerical simulations have been performed when taking into account the influence of variable external conditions, different heating techniques, ways of ventilation system arrangement on three-dimensional temperature profile, air motion velocity and radiation temperature. A test post has been designed and constructed, and a large number of experimental investigations have been conducted, including the one allowing verification of computation results.
Źródło:
Pomiary Automatyka Kontrola; 2011, R. 57, nr 2, 2; 153-156
0032-4140
Pojawia się w:
Pomiary Automatyka Kontrola
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An estimation of conditions inside construction works during a fire with the use of Computational Fluid Dynamics
Autorzy:
Sztarbała, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/201986.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
computational fluid dynamics (CFD)
fire
buildings
ventilation systems
Opis:
The aim of this paper is to present the application of Computational Fluid Dynamics (CFD) to the assessment of conditions inside construction works during a fire. The CFD method is now commonly used to support the design process of fire safety in construction works. This method is very useful at the preliminary stage of design because it is possible to check the internal environment during a fire and evaluate whether requirements of fire safety are met.
Źródło:
Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Technical Sciences; 2013, 61, 1; 155-160
0239-7528
Pojawia się w:
Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Technical Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stanowisko do badań modelowych przepływu powietrza w tunelu z wentylacją lutniową
Measuring system for model tests of the air flow in the tunnel with the duct system of ventilation
Autorzy:
Branny, M.
Karch, M.
Wodziak, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/271161.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej, COBRABiD
Tematy:
wentylacja lutniowa
profil prędkości
anemometria obrazowa
auxiliary systems of ventilation
velocity field
Particle Image Velocimetry
Opis:
W pracy przedstawiono stanowisko służące do pomiaru pól prędkości powietrza w przypadku stosowania wentylacji lutniowej. Omówiono krótko zastosowanie tego typu wentylacji. Wyniki pomiarowe uzyskiwane na prezentowanym stanowisku służą ocenie jakości odwzorowania zjawisk rzeczywistych przez wybrane modele numeryczne. W swoich pomiarach autorzy wykorzystują jedną z metod anemometrii obrazowej - PIV. Artykuł przedstawia również wybrane wyniki pomiarów oraz porównania z niektórymi modelami numerycznymi.
This paper presents the experimental set-up using to determine velocity flow measurements in tunnel with ventilation pipe. Briefly using the ventilation of this type was discussed. Measuring results get on the presented setup serve the quality assessment of copying real occurrences by chosen numerical models. Particle Image Velocimetry was used to determine spatial velocity fields of air flow. In this paper some of measurements and numerical calculations results are presented.
Źródło:
Aparatura Badawcza i Dydaktyczna; 2013, 18, 4; 303-308
2392-1765
Pojawia się w:
Aparatura Badawcza i Dydaktyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Exposure of ventilation system cleaning workers to harmful microbiological agents
Narażenie pracowników konserwujących instalacje wentylacyjne na szkodliwe czynniki mikrobiologiczne
Autorzy:
Gołofit-Szymczak, Małgorzata
Ławniczek-Wałczyk, Anna
Górny, Rafał L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166331.pdf
Data publikacji:
2014-11-05
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
bioaerozole
instalacje wentylacyjne
narażenie zawodowe
szkodliwe czynniki biologiczne
bioaerosols
ventilation systems
occupational exposure
harmful biological agents
Opis:
Background: Regular inspection of the cleanliness of the ventilation systems, as well as their periodic cleaning and disinfection, if necessary, are the main factors of the proper maintenance of each system. Performing maintenance operations on the ventilation system, workers are exposed to risk associated with the exposure to harmful biological agents. The aim of this study was to assess the employees' exposure to bioaerosols during maintenance work on ventilation systems. Material and Methods: Bioaerosol measurements were carried out using a button sampler. The microbial particles were collected on gelatin filters. Settled-dust samples from the inner surface of the air ducts and filter-mat samples were selected for the microbiological analysis. In the collected air, dust and filter samples the concentration of bacteria and fungi were determined. Results: Bacteria and fungi concentrations ranged between 3.6×10²-2.2×10⁴ CFU/m³ and 4.7×10²-4.5×10³ CFU/m³ at workplaces where the operations connected with mechanical ventilation cleaning were performed and 2.2×10⁴-1.2×10⁵ CFU/m³ and 9.8×10¹-2.5×10² CFU/m³ at workplaces where filter exchange was performed, respectively. The qualitative analysis of microorganisms isolated from the air in all studied workplaces revealed that the most prevalent bacteria belonged to Bacillus genus. The average concentrations of bacteria and fungi in filter-mat samples were 3.3×10³ CFU/cm² and 1.4×10⁴ CFU/cm², respectively. In settled-dust samples, average concentrations were 591 CFU/100 cm² and 52 CFU/100 cm², for bacteria and fungi respectively. Conclusions: Workers cleaning ventilation systems are exposed to harmful biological agents classified into risk groups, 1 and 2, according to their level of the risk of infection. The research conducted in the workplace can be the basis of risk assessment related to exposure to harmful biological agents during maintenance work in ventilation. Med Pr 2013;64(5):613–623
Wprowadzenie: Istotnym elementem właściwej eksploatacji instalacji wentylacyjnych jest regularna kontrola czystości wentylacji oraz jej okresowe czyszczenie i dezynfekcja. W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny rozwój firm zajmujących się konserwacją instalacji wentylacyjnych. Pracownicy prowadzący prace konserwacyjne instalacji wentylacyjnej narażeni są na działanie szkodliwych czynników biologicznych. Celem niniejszej pracy było określenie narażenia na te czynniki podczas prac konserwacyjnych w instalacjach wentylacyjnych. Materiał i metody: Pobieranie próbek powietrza wykonano jako pomiar indywidualny za pomocą pobornika guzikowego. Powierzchnię wychwytu stanowiły sterylne filtry żelatynowe. Analizie poddano również próbki pyłu osiadłego z wewnętrznych powierzchni przewodów wentylacyjnych oraz próbki zużytych mat filtracyjnych. Zarówno w próbkach powietrza, pyłu osiadłego, jak i filtrach określano stężenie bakterii i grzybów, a następnie identyfikowano rodzaj lub gatunek wyizolowanych mikroorganizmów. Wyniki: Stężenia aerozolu bakteryjnego i grzybowego mieściły się w zakresie odpowiednio 3,6×10²-2,2×10⁴ jtk/m³ i 4,7×10²-4,5×10³ jtk/m³ na stanowiskach pracy, na których wykonywano czynności związane z mechanicznym czyszczeniem instalacji wentylacyjnych, oraz 2,2×10⁴-1,2×10⁵ jtk/m³ i 9,8×10¹-2,5×10² na stanowiskach pracy, na których wymieniano filtry. W powietrzu na wszystkich badanych stanowiskach pracy dominowały bakterie z rodzaju Bacillus. Średnie stężenie mikroorganizmów wyizolowanych z próbek mat filtracyjnych wynosiło dla bakterii: 3,3×10³ jtk/cm², a dla grzybów: 1,4×10⁴ jtk/cm², natomiast z próbek pyłu osiadłego - 591 jtk/100 cm² dla bakterii i 52 jtk/100 cm² dla grzybów. Wnioski: Pracownicy konserwujący instalacje wentylacyjne są narażeni na kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi z 1. i 2. grupy zagrożenia. Badania przeprowadzone na stanowiskach pracy mogą być podstawą oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na szkodliwe czynniki biologiczne podczas prac konserwacyjnych w instalacjach wentylacyjnych. Med. Pr. 2013;64(5):613–623
Źródło:
Medycyna Pracy; 2013, 64, 5; 613-623
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie narzędzi inżynierii bezpieczeństwa pożarowego w projektowaniu i odbiorze systemów wentylacji pożarowej garaży zamkniętych
The use of Fire Safety Engineering in the Design and Commissioning of Car Park Fire Ventilation Systems
Autorzy:
Krajewski, G.
Węgrzyński, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/373478.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego
Tematy:
wentylacja pożarowa
garaże zamknięte
wentylacja kanałowa
wentylacja strumieniowa
fire ventilation
enclosed car parks
smoke and heat exhaust systems
jet-fan ventilation
Opis:
Cel: Przedstawienie wiedzy związanej z zastosowaniem narzędzi inżynierii bezpieczeństwa pożarowego na etapie projektu i odbioru systemów wentylacji pożarowej, ze szczególnym uwzględnieniem elementów układu równań będącego podstawą metody CFD, modeli fizycznych wykorzystywanych w obliczeniach oraz warunków brzegowych związanych z pożarem. Wprowadzenie: Projektowanie systemów wentylacji pożarowej garaży zamkniętych jest procesem skomplikowanym i wieloetapowym. Z uwagi na brak jednoznacznych krajowych wytycznych i jednoczesne postawienie w przepisach techniczno-budowlanych wymagań funkcjonalnych związanych z oceną skuteczności działania systemu proces ten jest trudny. Weryfikacja i ocena projektu wymaga szczegółowej wiedzy nie tylko z zakresu podstaw prawnych, ale również z zakresu wykorzystania nowoczesnych narzędzi inżynierskich takich jak metoda obliczeniowej mechaniki płynów (CFD) czy metod oceny skuteczności działania instalacji z wykorzystaniem gorącego dymu. Aby osoby mające styczność ze wspomnianymi analizami były w stanie samodzielnie ocenić podstawowe zagadnienia im przedstawiane, niezbędne jest zamknięcie podstawowej wiedzy z analizowanego zakresu w zwięzłe ramy, z jednoczesnym przedstawieniem bazy literaturowej, w której należy szukać odpowiedzi na trudniejsze pytania. Metodologia: W pracy przedstawione zostały wyniki analizy literatury tematu, badań własnych autorów publikacji przeprowadzonych w ramach projektu rozwojowego NR 04 0003 06 „Kontrola dymu i ciepła w garażach” oraz prac realizowanych w ramach tematów statutowych Instytutu Techniki Budowlanej oraz działalności bieżącej Zakładu Badań Ogniowych ITB. Wnioski: Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi inżynierii bezpieczeństwa pożarowego, jakimi są analizy z wykorzystaniem metody obliczeniowej mechaniki płynów (CFD) oraz metoda gorącego dymu jest dzisiaj powszechną procedurą towarzyszącą niemalże każdemu projektowi systemu wentylacji pożarowej garażu zamkniętego. Przedstawiane wyniki analiz są często trudne w interpretacji i niejednoznaczne. Osoby prowadzące weryfikację tych projektów, funkcjonariusze PSP odpowiadający za odbiór i inne podmioty biorące udział w procesie projektowania muszą mieć świadomość źródła pochodzenia przyjętych założeń i uproszczeń i być w stanie zweryfikować podstawy ich zastosowania. Dopiero takie, w pełni świadome, wykorzystanie narzędzi, którymi dysponujemy, daje pewność, że wyniki analiz są bliskie rzeczywistości, a wnioski z nich płynące poprawne.
Aim: Presentation of technical know-how associated with the application of Fire Safety Engineering (FSE) tools during the design and commissioning stage of ventilation systems in enclosed car parks. Specific focus is placed on the presentation of differential equations which form the basis of the Computational Fluid Dynamics (CFD) technique, physical models used in computation and boundary conditions associated with fire incidents. Introduction: The design of fire ventilation systems in enclosed car parks is a long, complicated and multi-staged process. The absence of clear national guidelines and simultaneous functional requirements, stipulated in technical construction regulations about effectiveness of the operating system, make the task more difficult. Evaluation of the design requires explicit knowledge, not only about standards and legal requirements, but also about the application of most up to date engineering tools, such as the computation method of fluid dynamics CFD or performance evaluation of installations with the application of heated smoke. Individuals tasked with previously mentioned responsibilities should be suitably equipped to address basic issues. It is essential to encapsulate fundamental knowledge of relevant elements within a succinct framework. Simultaneously, appropriate literature should be identified and made accessible to assist with a search for answers to more difficult questions. Methodology: The article includes an analysis of relevant literature, studies conducted by authors under the auspices of a development grant nr. 04 0003 06 “Smoke and heat control in car parks” as well as statutory tasks performed by the Building Research Institute (BRI) and finally ongoing activities of the Fire Research Department of BRI. Conclusions: The use of modern FSE tools, such as CFD analysis or hot smoke performance evaluation are common procedures in current times. They are performed for almost every design of smoke and heat exhaust system in enclosed car parks. Interpretation of analysis results is often difficult and ambiguous. Individuals responsible for verification of the design, State Fire Service staff responsible for commissioning or others who participate in the project design have to understand the source of assumptions and simplifications which are made and be in a position to verify the basis for their application. Only such cognisant use of FSE tools will give confidence that evaluation results are close to reality and subsequent conclusions are correct.
Źródło:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza; 2014, 4; 141-156
1895-8443
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Monitorowanie zakłóceń parametrów powietrza w systemach dyspozytorskiego nadzoru powstałych w wyniku krótkiego spięcia
Monitoring of air parameters disturbances in dispatching systems caused by short circuit
Autorzy:
Wasilewski, St.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/167589.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
Tematy:
aerologia górnicza
monitorowanie parametrów powietrza
systemy gazometrii automatycznej w kopalniach
zaburzenia warunków przewietrzania
mining aerology
monitoring of air parameters
automatic gasometry systems in the mines
disturbances in ventilation conditions
Opis:
Systemy monitorowania dostarczają dużej liczby danych o zjawiskach zachodzących w sieci wentylacyjnej kopalni. Obserwacja zmian parametrów powietrza w czasie zaburzeń naturalnych i technologicznych stanowi cenny materiał poznawczy dla badań stanów nieustalonych parametrów powietrza bez konieczności prowadzenia drogich eksperymentów. Przedmiotem artykułu są zaburzenia w sieci wentylacyjnej, a w szczególności w rejonie ścian eksploatacyjnych, wywołane krótkimi spięciami na tamach w tych rejonach. Takie zaburzenia mogą mieć gwałtowny charakter, a jeśli rejon jest wrażliwy na nie, to w konsekwencji może nastąpić zarówno zaburzenie prędkości powietrza, ale często również znaczne zaburzenie stężenia metanu w powietrzu obiegowym. Praktyka pokazuje, że świadomość inżynierów wentylacji o zagrożeniach wynikających z tych zakłóceń rośnie i kopalnie coraz częściej w dokumentacjach technicznych przewietrzania rejonów eksploatacyjnych, wprowadzają liczne zabezpieczenia przed ich skutkami. W artykule zostaną pokazane przykłady rejestracji zakłóceń parametrów powietrza w rejonach ścian eksploatacyjnych powstałych w wyniku krótkich spięć na tamach.
Monitoring systems provide a large amount of data on the phenomena occurring in the mine ventilation network. Observation of changes in air parameters during natural and technological disturbances constitutes a valuable cognitive material for the study of transient states of air parameters without the necessity of conducting expensive experiments. Disturbances in the ventilation system are the subject matter of this paper, and especially in the area of active longwalls caused by short circuits at the air stoppings in those areas. Such disturbances can have a violent character and, provided the area is sensitive to them, the disorders in air velocity can occur, often with significant disturbances in concentration of methane in the recirculated air as a consequence of such disturbances. Practice shows that awareness of ventilation engineers about the danger of these disturbances is growing and mines are increasingly introducing numerous safeguards against the consequences of such disturbances in their technical documentation of ventilation in the operational areas. This paper presents the examples of recording the air parameters disturbances in the areas of operating longwalls caused by short circuits in the air stoppings.
Źródło:
Przegląd Górniczy; 2015, 71, 11; 33-43
0033-216X
Pojawia się w:
Przegląd Górniczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Struktura systemu monitorowania i analiz on-line zaburzeń oraz zagrożeń metanowych w sieci wentylacyjnej kopalni
Structure of the on-line monitoring and analyses system of disturbances and methane hazards in a ventilation system of a mine
Autorzy:
Mróz, J.
Felka, D.
Broja, A.
Małachowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/165728.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
Tematy:
systemy monitorowania
zagrożenie metanowe
wentylacja kopalń
kopalnie węgla
monitoring systems
methane hazard
mine ventilation
coal mines
Opis:
W artykule scharakteryzowano zagrożenia metanowe występujące w rejonach ścian wydobywczych kopalń głębinowych węgla kamiennego oraz podstawy ich zwalczania. Przedstawiono strukturę i funkcje stosowanych systemów monitorowania parametrów wentylacyjnych oraz stężeń metanu w powietrzu płynącym przez wyrobiska. Opisano również opracowany w ramach projektu AVENTO model systemu monitorowania i analizy on-line realizującego następujące dodatkowe funkcje: obliczenia parametrów sieci wentylacyjnej z uwzględnieniem aktualnych pomiarów z systemu monitorowania, analizy zagrożenia metanowego w rejonach ścian wydobywczych, predykcję krótkoterminową parametrów zagrożenia metanowego. Przedstawiono wyniki badań testowych modelu systemu zintegrowanego wykonanych na podstawie rzeczywistych danych uzyskanych podczas badań i eksperymentów prowadzonych w kopalni.
This paper describes methane hazards occurring in the areas of the working faces of deep coal mines and methods of elimination of these risks. A structure and functions of the applied monitoring systems of ventilation parameters and methane concentration in the flowing air have been presented. In addition, a model of a monitoring system and analysis on-line developed within the AVENTO project has been described. It performs the following additional functions: calculation of parameters of a ventilation system taking into account the current measurements given by the monitoring system; analysis of methane hazard in the areas of working faces; short-term prediction of parameters of methane hazard. The results of test trials of the model of the integrated system which were shown on the basis of real data obtained during tests and experiments carried out in a mine have been presented.
Źródło:
Przegląd Górniczy; 2016, 72, 9; 28-36
0033-216X
Pojawia się w:
Przegląd Górniczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie technologii skaningu laserowego i termowizji do inwentaryzacji tunelu i znajdujących się w nim urządzeń przeciwpożarowych
The Use of Laser Scanning Technology and Infrared Thermography to Survey a Tunnel and its Fire Protection Devices
Autorzy:
Dronszczyk, P.
Strach, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/373778.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego
Tematy:
systemy przeciwpożarowe
systemy wentylacyjne
tunel
skanowanie laserowe
termowizja
fire protection systems
ventilation systems
tunnel
laser scanning
infrared thermography
Opis:
Cel: Celem badań było przedstawienie wyników inwentaryzacji wybranych elementów wyposażenia przeciwpożarowego krakowskiego tunelu szybkiego tramwaju (KST). W pracach doświadczalnych zostały zastosowane nowoczesne techniki pomiarowe 3D ze szczególnym uwzględnieniem skanowania laserowego uzupełnionego o termowizję. W celu ułatwienia korzystania z opracowanych obiektów wszystkie dane zostały udostępnione zdalnie na portalu internetowym. Metody: Pomiary inwentaryzacyjne przeprowadzono z wykorzystaniem skanera laserowego 3D – Faro Focus X130. Skaner wykonuje jednocześnie pomiar kąta poziomego i pionowego oraz odległości do danego punku. Dodatkowo każdy punkt może posiadać atrybut koloru rzeczywistego w modelu przestrzeni barw RGB. Możliwe jest także wyświetlanie chmur punktów wraz z informacją o intensywności odbicia wiązki w skali szarości. Zbiory punktów zarejestrowanych na poszczególnych stanowiskach pomiarowych dają w rezultacie chmurę punktów reprezentującą geometrię obiektu. W ramach badań wykonano uzupełniające pomiary termowizyjne kamerą FLIR S60. W następnej kolejności skalibrowano ze sobą obrazy termowizyjne i połączono je z chmurą punktów uzyskaną ze skanowania laserowego. Wyniki: Otrzymane wyniki potwierdziły, że metoda skanowania laserowego, uzupełniona o obrazy termowizyjne, pozwala na uzyskanie bogatej informacji przestrzennej o mierzonym obiekcie. Wśród zinwentaryzowanych elementów wyposażenia obiektu można zidentyfikować: przewody prądowe, oświetlenie, rozdzielnie prądowe, przewody wentylacyjne czy też systemy przeciwpożarowe. Do tych ostatnich można zaliczyć: system przeciwdymowy wraz z systemem klap i kanałów. Wnioski: Wyniki przeprowadzonych badań inwentaryzacyjnych dowodzą, jak bardzo przydatne może być połączenie technologii skanowania laserowego i termowizji. Jest to szczególnie istotne w pomiarach obiektów ważnych z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego. Przestrzenna wizualizacja ułatwia i usprawnia pozyskanie informacji oraz jej dalsze wykorzystanie. Zalety tych połączonych technik to przede wszystkim uzyskanie pełnej informacji o geometrii obiektu i urządzeniach towarzyszących. Cennym uzupełnieniem informacji o obiekcie jest wówczas termowizja, dzięki której można rozpoznać urządzenia czy elementy systemów o różniącej się temperaturze.
Aim: The main aim of the study was to present the results of a survey of a variety of fire-preventive equipment in the Kraków Fast Tram tunnel (KST). Experimental studies involved modern 3D surveying techniques, particularly 3D laser scanning and infrared thermography. In order to facilitate the use of the generated findings, all data have been made available remotely on a web portal. Methods: Survey measurements were taken using a Faro Focus X130 3D laser scanner. The scanner simultaneously performs vertical and horizontal angle measurements and calculates the distance to a given point. In addition, each point can have a real colour value in RGB space. It is also possible to present point clouds together with the intensity values in grayscale. The collections of points registered at individual vantage points result in a cloud of points representing the geometry of the object. Additional thermal measurements were carried out as part of the study, using a FLIR S60 camera. Finally, thermal images were calibrated and merged with the point cloud obtained from the laser scanning. Results: The results confirmed that laser scanning, together with thermal, images allows us to obtain detailed spatial information about the surveyed structure. Among the surveyed elements of the structure’s equipment the following can be identified: cable trays, lighting, switchboards, ventilation ducts, and fire-protection systems. The latter include a smoke protection system, together with valves and channels. Conclusions: The results demonstrate the usefulness of combining 3D laser scanning measurements and infrared thermography. This is especially important in the measurement of objects responsible for security and fire safety. Spatial visualisation facilitates and streamlines the acquisition of data and their further use. The primary advantage of combining these two techniques is the acquiring of complete geometrical information on the object and the corresponding devices. Another valuable addition is infrared thermography. It allows the identifying of devices or items in a single system with varying temperatures.
Źródło:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza; 2016, 43, 3; 199-214
1895-8443
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza zagrożenia metanowego w ścianie G-6 w pokładzie 412łg+łd i 412 łg w KWK „A” – studium przypadku
The analysis of methane hazard in the G-6 longwall of coal seam 412 (top layer + lower layer) at the “A” Coal Mine – case study
Autorzy:
Badura, H.
Araszczuk, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/164457.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
Tematy:
zagrożenie metanowe
metanowość
stężenie metanu
sposoby przewietrzania
methane hazard
methane content
methane concentration
ventilation systems
Opis:
Artykuł napisano na podstawie danych pomiarowych stężenia metanu na wylocie z rejonu ściany, strumienia objętości powietrza na wylocie z rejonu wentylacyjnego ściany, strumienia objętości metanu ujętego systemem odmetanowania oraz notowań przekroczeń dopuszczalnych stężeń metanu w rejonie ściany. Omówiono warunki naturalne panujące w rejonie ściany i stosowane sposoby przewietrzania. Obliczono metanowość całkowitą oraz wentylacyjną rejonu ściany i przeanalizowano ich zmiany. Przebadano zmiany strumienia objętości metanu ujętego systemem odmetanowania. Omówiono statystykę miejsc i częstości występowania przekroczeń dopuszczalnego stężenia metanu i porównano ryzyko wybuchu metanu dla zastosowanych sposobów przewietrzania na „Y” i „U”.
This paper was written on the basis of measurement data concerning methane concentration at the outlet of the longwall area, the air flow at the outlet of the longwall ventilation area, the flow rate of methane encompassed in methane drainage system, and permissible concentration of methane in the longwall area exceedance ratings. The paper discusses natural conditions in the longwall area and its ventilation systems. The total methane bearing capacity and methane content in the ventilation air were calculated and their changes analyzed. The changes in rate of methane flow through its drainage system were analyzed as well. Finally, the exceedances of methane concentration and the risk of methane explosion for “Y” and “U” ventilation systems were examined.
Źródło:
Przegląd Górniczy; 2017, 73, 4; 47-55
0033-216X
Pojawia się w:
Przegląd Górniczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Devices for measuring ventilation parameters and methane concentration as well as concept of complex monitoring of methane hazard in longwall area
Urządzenia pomiarowe parametrów wentylacyjnych i stężenia metanu oraz koncepcja kompleksowego monitorowania zagrożenia metanowego w rejonie ściany wydobywczej
Autorzy:
Mróz, J.
Felka, D.
Broja, A.
Małachowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1361412.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
monitoring systems
measuring equipment
methane hazard
mine ventilation
coal mines
systemy monitorowania
urządzenia pomiarowe
zagrożenie metanowe
wentylacja kopalń
kopalnie węgla
Opis:
This paper discusses the issue of the methane hazard occurring in the longwall areas of hard coal deep mines along with ways of overcoming this hazard. The authors describe devices for measuring the parameters of the underground environment in the exploitation area. Then, they present the results of tests to determine the methane hazard level in the longwall area. The parameters of ventilation-, absolute-, and criteria-methane-bearing capacity are determined based on online measurements of ventilation and gas parameters. The presented results are the effects of the European project AVENTO (Advanced tools for monitoring ventilation and methane emission).
W artykule scharakteryzowano zagrożenia metanowe występujące w rejonach ścian wydobywczych kopalń głębinowych węgla kamiennego oraz podstawy ich zwalczania. Scharakteryzowano urządzenia pomiarowe stosowane do pomiaru parametrów środowiska podziemnego w rejonie eksploatacji. Przedstawiono wyniki badań dotyczących wyznaczania poziomu zagrożenia metanowego w rejonie ściany wydobywczej. Wyznaczono parametry metanowości wentylacyjnej, bezwzględnej i kryterialnej na podstawie ciągłych pomiarów parametrów wentylacyjnych i gazowych. Zaprezentowane wyniki badań są efektem realizacji badawczego projektu europejskiego AVENTO (Zaawansowane narzędzia do kontroli wentylacji i emisji metanu).
Źródło:
Mining – Informatics, Automation and Electrical Engineering; 2017, 55, 1; 7-18
2450-7326
2449-6421
Pojawia się w:
Mining – Informatics, Automation and Electrical Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowatorskie zastosowanie sieci BACnet. Integracja systemów przeciwpożarowych, oświetleniowych oraz wypożyczalni rowerów przy użyciu sterownika swobodnie programowalnego PLC
Cutting edge application of BACnet network. Integrating self-service bike rental, fire protection and lighting systems with freely programmable PLC
Autorzy:
Wdowikowski, K.
Dworzecki, R.
Simiński, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/972713.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wydawnictwo Druk-Art
Tematy:
sterowniki swobodnie programowalne PLC
samoobsługowa wypożyczalnia rowerów
oświetlenie
ochrona przeciwpożarowa
układy klimatyzacyjno-wentylacyjne
PLC (programmable controllers)
self-service bike rental
lighting
fire protection
air conditioning and ventilation systems
Opis:
Rozpowszechnienie systemów automatyki i sterowania oraz świadomość społeczna szerokiego spektrum jej zastosowania ukształtowały popyt na kompleksowe systemy sterowania o wysokiej uniwersalności, energooszczędności i optymalnym działaniu. Brak rozwiązania rynkowego spełniającego wszystkie kryteria skłonił nas do opracowania sterownika swobodnie programowalnego, który oprócz zarządzania systemami klimatyzacyjno-wentylacyjnymi, ciepłownictwem, systemami oświetlenia, systemami ochrony przeciwpożarowej, obsługi paneli HMI oraz programowalnych termostatów zarządza z powodzeniem również systemem wypożyczalni rowerów. Systemy przeciwpożarowe oparte na sterownikach PLC, pracujących w patentowanej sieci BACnet RING, zwiększają bezpieczeństwo poprzez zabezpieczenie przepływu informacji pomiędzy urządzeniami oraz gwarantowaną informację dotyczącą stanu rzeczywistego kontrolowanych klap przeciwpożarowych, stanu urządzenia nadzorującego, stanu zasilania oraz poprawności wykonania scenariusza pożarowego. Samoobsługowe wypożyczalnie rowerów wykorzystują trzy rodzaje zasilania stacji sterującej, w tym dwóch odnawialnych: energii solarnej oraz energii mechanicznej. Alternatywne pozyskiwanie energii elektrycznej chroni środowisko naturalne oraz zmniejsza koszty eksplantacji systemów wypożyczalni rowerów (SWR). Systemy sterowania oświetleniem pozwalają na wdrożenie inteligentnego zarządzania urządzeniami emitującymi energię świetlną o zróżnicowanym natężeniu. Niskie koszty rozwiązania oraz szybka rozbudowa i montaż pozwalają na aplikację systemów zarówno w małych/średnich, jak i dużych mieszkaniach lub budynkach mieszkalnych. Sterowniki swobodnie programowalne firmy EL-Piast – dzięki uniwersalności, innowacyjności oraz stabilności – pozwalają na kierowanie procesami automatyzacji nawet w nietypowych zastosowaniach. Wykorzystanie opisanych rozwiązań przy zwiększeniu bezpieczeństwa i niezawodności zmniejsza koszty eksplantacji oraz poprawia ergonomię użytkowania. Intuicyjność programowania, gotowe elementy składowe systemów, łatwość montażu, innowacyjne algorytmy sterowania oraz pozyskiwania odnawialnych źródeł energii świadczą o bardzo wysokim poziomie rozwiązań niedostępnych na rynku w takiej formie.
The widespread use of automation and control systems and public awareness across a wide range of applications has shaped the demand for comprehensive control systems with high versatility, energy efficiency and optimum performance. The lack of a market solution that meets all the criteria has prompted us to develop a freely programmable controller, which in addition to the management of air conditioning and ventilation systems, heating systems, lighting systems, fire protection systems, HMI panels and programmable thermostats, also manager a bicycle rental system. Fire protection systems based on PLCs operating in the BACnet RING patented network increase security by securing the flow of information between devices and guaranteed information on the state of the real-time fire dampers, the status of the monitoring device, the power status and the correctness of the fire scenario. Self-service bike rentals use three types of power station control, including two renewable solar energy and mechanical energy. Alternative energy generation protects the environment and the colder costs of exploring bike rental systems (SWRs). The lighting control system enables the intelligent management of light-emitting devices of varying intensity. The low cost of the solution and rapid expansion and assembly allow for the application of systems in small/medium or large flats or residential buildings. El-Piast freely programmable controllers, thanks to their versatility, innovation and stability, allow you to drive automation even in non-standard applications. Utilizing the described solutions to increase safety and reliability reduces the cost of exploration and improves the ergonomics of use. Intuitive programming, ready-made components, easy assembly, innovative control algorithms, and renewable energy sources provide a very high level of market-based solutions in this form.
Źródło:
Napędy i Sterowanie; 2017, 19, 11; 26-33
1507-7764
Pojawia się w:
Napędy i Sterowanie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wentylacja oddymiająca w garażach – rozwiązania kontrowersyjnych problemów na przykładach projektowych
The Smoke Ventilation of Car Parks – Solutions to Controversial Issues Based on the Case Studies
Autorzy:
Brzezińska, D.
Ollesz, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/373526.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego
Tematy:
wentylacja pożarowa
wentylacja strumieniowa
przejście ewakuacyjne
CFD
symulacje komputerowe
smoke ventilation
jet fan systems
exit way
simulations
Opis:
Cel: Celem artykułu jest próba odpowiedzi na wielokrotnie stawiane przez projektantów i rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych pytania: Czy właściwe jest wydłużanie przejść ewakuacyjnych przy stosowaniu wentylacji strumieniowej? Czy występowanie w garażu dwóch kierunków ewakuacji jest w przypadku przejść ewakuacyjnych istotnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo ludzi? Czy symulacje komputerowe mogą być wystarczającym narzędziem do oceny kryteriów bezpiecznej ewakuacji użytkowników garażu bez względu na długość przejść ewakuacyjnych wynikającą z obowiązujących przepisów? Jakie czynniki rzeczywiście decydują o skuteczności działania systemów oddymiania garaży? Wprowadzenie: Bezpieczeństwo pożarowe w garażach, szczególnie podziemnych, jest w Polsce jednym z głównych tematów podejmowanych na wielu sympozjach i konferencjach. Szczególnie dyskusyjne są kwestie związane z oddymianiem garaży. Od wielu lat stosowane są dwa odmienne systemy oddymiania – strumieniowe i kanałowe, których skuteczność bywa różna. Projektanci, poza bezpośrednim spełnieniem obowiązujących przepisów, w celu zrealizowania i zweryfikowania systemów wentylacji pożarowej opierają się na dostępnych źródłach wiedzy technicznej oraz wynikach symulacji komputerowych. Mimo że analizy komputerowe zazwyczaj umożliwiają w danym garażu, przy zastosowaniu konkretnego systemu oddymiania, prawidłową ocenę warunków bezpiecznej ewakuacji użytkowników garażu i warunków prowadzenia działań gaśniczych, wciąż trwają dyskusje nad teoretycznymi różnicami w skuteczności działania wentylacji kanałowej i strumieniowej, szczegółowymi wymaganiami przepisów itp. Było to dla autorek motywacją do zaprezentowania niniejszego artykułu, w którym podjęto próbę odpowiedzi na najbardziej nurtujące pytania z zakresu projektowania systemów wentylacji pożarowej w garażach. Metodologia: Artykuł opracowano na podstawie najnowszej literatury przedmiotu oraz wynikach analiz rozprzestrzeniania się dymu i ciepła (dokonanych za pomocą symulacji komputerowej Computational Fluid Dynamics – CFD) w przykładowych garażach podziemnych. Przedstawione wnioski są poparte wieloletnią praktyką autorek w zakresie wykonywania w Polsce analiz zabezpieczeń przeciwpożarowych z wykorzystaniem metod inżynierskich. Wnioski: Ocena zaprezentowanych wyników symulacji komputerowych CFD pozwala stwierdzić, że obecnie obowiązujące w Polsce przepisy z zakresu ochrony przeciwpożarowej garaży są niedoskonałe. Najwłaściwszym podejściem do oceny poziomu bezpieczeństwa użytkowników garaży wydają się indywidualne analizy z wykorzystaniem metod inżynieryjnych i symulacji komputerowych. Przyglądając się obowiązującym przepisom, warto zwrócić uwagę na rozbieżności w wymaganiach stawianych w Polsce i w innych krajach. Wymagania te są znacząco różne zwłaszcza w przypadku dopuszczalnych długości przejść ewakuacyjnych. Szczególnym problemem w Polsce wydaje się brak zróżnicowania dopuszczalnych długości przejść w zależności od liczby dostępnych kierunków ewakuacji, na co w innych krajach kładzie się bardzo duży nacisk.
Aim: The aim of the article is to attempt to answer controversial questions asked for many years in Poland: Is it appropriate to extend the length of exit routes when jet-fan ventilation is used? Are the two-exitway directions in the event of evacuation are an important factor affecting the safety of people? Can computer simulations be a sufficient tool to assess the safe evacuation of car-park users, regardless of the length of exitways, as prescribed in the applicable regulations? What are the factors that actually determine the effectiveness of smoke-exhaust systems in car parks? Introduction: Fire safety in car parks, especially underground car parks, is one of the main topics of many symposia and conferences in Poland. The discussions are particularly related to their smoke-control systems. For many years, two alternative smoke-control systems – jet fans and ducts – have been competing with each other. Their effectiveness is often different. Designers, in order to achieve and verify fire-ventilation systems, rely both on regulations and the available sources of technical knowledge and computer simulations. Although most computer analyses allow unequivocal assessment of safety conditions in a specific car park, where a duct or jet-fan ventilation system is installed, there are ongoing discussions over theoretical differences in the effectiveness of these systems, specific requirements set out in the regulations in force, etc. This controversy inspired this article and motivated its authors to answer the most important questions centred around the problem of the designing of fire-ventilation systems in car parks. Methodology: The paper was developed based on the latest literature and the results of the authors’ own CFD (Computational Fluid Dynamics) analyses of smoke and heat spread in sample underground car parks. The presented conclusions are supported by the authors’ longstanding, practical experience in analyses of car-park smoke control systems, utilising engineering methods and performed all over Poland. Conclusion: The assessment of the CFD computer simulation results presented in the article leads to the conclusion that the current Polish regulations for fire protection in car parks are inadequate. The most appropriate approach to the assessment of the level of car-park user safety is usually an individual analysis using engineering methods and computer simulations. Looking at the applicable Polish law, it is worth paying attention to how the requirements differ from those in place in other countries, particularly in the case of requirements which are significantly different, especially as regards the maximum permitted lengths of exitways. The most important problem in Poland seems to be the lack of a difference between the maximum length of exitways where there is only one exit route (one direction) and where there are more exit directions
Źródło:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza; 2017, 45, 1; 130-141
1895-8443
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 21

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies