- Tytuł:
-
Jak nauka jest uniwersalna?
How is Science Universal? - Autorzy:
- Czarnocka, Małgorzata
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/31343852.pdf
- Data publikacji:
- 2018
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
- Tematy:
-
epistemologia
zsocjologizowane koncepcje nauki
uniwersalność nauki
uniwersalność epistemiczna
uniwersalność globalna
uniwersalność jako wartość
epistemology
socialized conceptions of science
the universality of science
epistemic universality
global social-cultural universality
universality as a value - Opis:
-
Badam problem uniwersalności nauki w jej koncepcjach epistemologicznych oraz zsocjologizowanych, a w tych drugich także tezę o antyuniwersalności nauki. Wyróżniam wśród typów uniwersalności nauki epistemiczną oraz kulturowo-społeczną globalną, w tej ostatniej — uniwersalność globalną poziomu bazowego nauki, a ponadto etyczno-aksjologiczną. Pokazuję, że w epistemologii naukę uznaje się za uniwersalną w jej podstawowych aspektach, tj. wiedzy, przedmiotu, podmiotu, wartości poznawczych oraz metody, ponieważ ta cecha jest według metatez epistemologii koniecznym efektem ważności i autonomiczności nauki. Wykazuję też, że ujęcia zsocjologizowane nauki, stojące na stanowisku multikulturalizmu, niewłaściwie traktują naukę jako nieusuwalnie antyuniwersalną, jako dziedzinę związaną tylko z kulturą zachodnią. Proponuję stanowisko uniwersalizmu globalnego poziomu bazowego postulujące, że nauka wyrasta z kulturowej bazy (zawierającej kryteria najsłabszej racjonalności, empiryczności i metodyczności) wspólnej dla wszystkich kultur. Badam ponadto, jak uniwersalność będąca własnością nauki, staje się wartością nauki i jakie znaczenie ma ta własność i zarazem wartość nauki dla ludzkiego świata.
I examine the problem of universalities of science and the thesis on the antiuniversality of science commonly postulated in socialized conceptions of science. In the paper epistemic universality, ethical-axiological and global cultural-social universality, and in the latter—global universality of the basic level are distinguished. It is investigated why in epistemology science is necessarily viewed as universal in its basic aspects. It is shown that universality is a necessary effect of validity and autonomy of science. It is also demonstrated that multiculturalism improperly treats science as necessarily anti-universalistic. I propose the position of global universalism of the basic level which claims that science emerges from the cultural basis, common for all the cultures. This universalism adopts multiculturalism (cultural pluralism) on higher levels of culture. I also consider how epistemic and global universality—features of science—become its values, and what are their significance for the human world. - Źródło:
-
Filozofia i Nauka; 2018, 6; 51-74
2300-4711
2545-1936 - Pojawia się w:
- Filozofia i Nauka
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł