- Tytuł:
-
Od monopolu do rynku – trzy dekady zmian strukturalnych w polskim sektorze kolejowym
From monopoly to market - three decades of structural changes in the polish railway sector - Autorzy:
- Engelhardt, Juliusz
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/2074145.pdf
- Data publikacji:
- 2021
- Wydawca:
- Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
- Tematy:
-
transformacja społeczno-gospodarcza
sektor kolejowy w Polsce
trzy dekady zmian
socio-economic transformation
railway sector in Poland
three decades of chan ges - Opis:
-
Artykuł ma charakter okolicznościowy, związany z obchodzonym właśnie Europejskim Rokiem Kolei. Z polskiej perspektywy w roku tym mija trzydzieści lat od rozpoczęcia transformacji społeczno-gospodarczej, w tym również od rozpoczęcia systemowych zmian i reform polskiego kolejnictwa. Intencją autora było wskazanie na fundamentalne zmiany jakie miały miejsce w polskim sektorze kolejowym w trzydziestoleciu 1990 – 2020, w lapidarny sposób odzwierciedlone w tytule: Od monopolu do rynku… Tekst publikacji jest podzielony na cztery części, przy czym trzy kolejne części ujmują w syntetyczny sposób zmiany i reformy sektora kolejowego w trzech kolejnych dekadach. Trudna dekada lat 1990 –2000 była zdominowana kryzysem nadmiarowości w ówczesnym przedsiębiorstwie państwowym PKP, przeprowadzaniem pierwszych zmian restrukturyzacyjnych, a finalnie skutkowała spektakularną degradacją infrastruktury kolejowej. W kolejnej dekadzie lat 2001 – 2010 przeprowadzono epokową reformę przedsiębiorstwa PKP poprzez utworzenie w 2001 r. ugrupowania kapitałowego spółek kolejowych ze spółką PKP S.A. jako spółką – matką. Natomiast pod koniec dekady, w 2008 r. przeprowadzono tzw. usamorządowienie spółki PKP Przewozy Regionalne, które poprzedzał głęboki, kilkuletni kryzys kolejowych przewozów regionalnych. Wprawdzie w dekadzie tej pojawiły się na kolei pierwsze większe inwestycje, to jednak nie zdołano zatrzymać procesów postępującej degradacji liniowej infrastruktury kolejowej oraz dworców kolejowych. Wyraźnie symptomy poprawy sytuacji sektora kolejowego pojawiły się w dekadzie lat 2011 – 2020. Z jednej strony rząd wprawdzie zawiesił prace nad projektem budowy kolei dużych prędkości (projekt Y), ale z drugiej strony wspierał, pomimo destruktywnej krytyki opozycji, zakup przez spółkę PKP Intercity 20 pociągów Pendolino. W drugiej połowie dekady sytuacja na rynku kolejowych przewozów regionalnych ustabilizowała się, a kolejny rząd wyraził wolę szerszego wsparcia procesów modernizacyjno-rozwojowych w polskim kolejnictwie, co znalazło odzwierciedlenie między innymi w przyjętym Planie Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego, a także w Krajowym Programie Kolejowym 2016 – 2023, uzupełnionym programami dodatkowymi (utrzymanie infrastruktury, kolej +, dworce). W dekadzie 2011 – 2020 procesy degradacyjne infrastruktury kolejowej zostały definitywnie wyhamowane i nastąpiła znacząca poprawa jej jakości. Czwarta część artykułu jest poświęcona zmianom struktury podmiotowej w sektorze kolejowym. Zostały one syntetycznie omówione w odniesieniu do zmian własnościowych, w tym prywatyzacyjnych w Grupie PKP. Wskazano również na powstanie grupy zarządców infrastruktury kolejowej. Z biegiem lat pojawili się w sektorze kolejowym zróżnicowani operatorzy przewozów pasażerskich i w dużej liczbie operatorzy przewozów towarowych. Równolegle rozwijali się bądź odradzali producenci taboru kolejowego oraz dostawcy wyrobów i usług infrastruktury kolejowej, co również zasygnalizowano w końcowej części artykułu.
The article is occasional, related to the European Year of Railways. From the Polish perspective, this year marks the thirty years since the beginning of the socio-economic transformation, including the beginning of systemic chan ges and reforms in the Polish railways. The author’s intention was to indicate the fundamental changes that took place in the Polish railway sector in the thirties 1990-2020, summarized in the title: From monopoly to market ... The text of the publication is divided into four parts, with three subsequent parts presenting in a synthetic way the changes and reforms of the railway sector in the next three decades. The difficult decade of 1990-2000 was marked by the crisis of redundancy in the then state-owned PKP enterprise, the first restructuring changes, and finally resulted in a spectacular degradation of the railway infrastructure. In the next decade of 2001-2010, an epochal reform of the PKP enterprise was carried out by establishing in 2001 a capital grouping of railway companies with the company PKP S.A. as a parent company. However, at the end of the decade, in 2008, the so-called self-governance of the company PKP Przewozy Regionalne, which was preceded by a deep, several-year crisis of regional rail transport. Although in this decade the first major investments appeared on the railways, it was not possible to stop the processes of progressive degradation of the railway line infrastructure and railway stations. Clear symptoms of improvement in the situation of the railway sector appeared in the decade of 2011-2020. On the one hand, the government suspended work on the construction of high-speed railways (project Y), but on the other hand it supported, despite destructive criticism from the opposition, the purchase by PKP Intercity 20 Pendolino trains. In the second half of the decade, the situation on the regional rail transport market stabilized, and the government expressed the will to broaden the support of modernization and development processes in the Polish railways, which was reflected, among others, in the adopted Sustainable Development Plan for Public Public Transport as well as in the National Railway Program 2016-2023, supplemented with additional programs (infrastructure maintenance, railway + stations). In the decade 2011 - 2020, the degradation processes of the railway infrastructure were definitely slowed down and its quality improved significantly. The fourth part of the article is devoted to changes in the structure of the entities in the railway sector. They have been synthetically discussed in relation to ownership changes, including privatization changes in the PKP Group. The establishment of a group of railway infrastructure managers was also indicated. Over the years, diversified passenger transport operators and a large number of freight operators have emerged in the rail sector. At the same time, manufacturers of rolling stock and suppliers of railway infrastructure products and services developer or advised against, which was also signaled at the end of the article. - Źródło:
-
Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne; 2021, 2 (123); 85--126
1231-9171 - Pojawia się w:
- Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł