- Tytuł:
-
W gościnie i u siebie. Karol Irzykowski w „Skamandrze”, „Ponowie” i „Krokwiach”
Being a Guest and the Host: Karol Irzykowski’s Contribution to “Skamander”, “Ponowa” and “Krokwie” - Autorzy:
- Okulicz-Kozaryn, Radosław
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/28407690.pdf
- Data publikacji:
- 2023
- Wydawca:
- Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
- Tematy:
-
dwudziestolecie międzywojenne
awangardowe ruchy literackie
ruch Młodej Polski
skamandryci
autorzy „Ponowy”
programofobia
„Krokwie”
konstrukcjonalizm
interwar period
avant-garde literary movements
Young Poland movement
the Skamandrites
the authors of Ponowa
programophobia
Krokwie
constructionalism - Opis:
-
W latach 1919–1922 Karol Irzykowski podejmował współpracę z trzema czasopismami literackimi: „Skamandrem”, „Ponową” i „Krokwiami”. Okoliczności i przebieg tej współpracy za każdym razem były różne, ale motywacja podobna – krytyk, po I wojnie światowej mieszkający na co dzień w Warszawie, próbował bowiem nie tylko zdobyć orientację w nowych, gwałtownie rozwijających się ruchach poetyckich, ale też uzyskać na nie wpływ. Uważał, że stanowią one – często nieuświadamianą przez ich uczestników – kontynuację awangardowych idei i eksperymentów sprzed wojny, w których brał wydatny udział. Dlatego skamandrytów i ich konkurentów z „Ponowy” obejmował wspólną nazwą Najmłodsza Polska. Od wszystkich wymagał najwyższej świadomości artystycznej wyrażającej się nie tylko w utworach, ale i w programach. Na charakterystyczną dla autorów „Skamandra” niechęć do ich formułowania zareagował słynnym artykułem polemicznym Programofobia. W „Ponowie” docenił skłonności programotwórcze, lecz miał wiele zastrzeżeń do praktyki związanych z nią poetów. Pomimo przynależności do komitetów redakcyjnych obu czasopism jawnie dawał wyraz swoim zastrzeżeniom do ich linii oraz zawartości, stając się dość osobliwym, starszym recenzentem, co prowokowało młodych autorów do ironicznych czy złośliwych reakcji. Inaczej wyglądała współpraca Irzykowskiego z założonym przez Romana Zrębowicza i udatnie nawiązującym do tradycji „Chimery” czasopismem „Krokwie”. Skupione wokół niego środowisko próbowało wylansować kierunek stworzony jeszcze w przedwojennym Lwowie, zwany konstrukcjonalizmem. Krytyk, który uczestniczył wówczas w zebraniach konstrukcjonalistów, sprzyjał ich zamiarom również po wojnie. W ich organie zamieścił rzeczy dla siebie szczególnie cenne: wiersze zmarłego przyjaciela – Stanisława Womeli – i esej Alchemia ciała. Można przypuszczać, że wiązał z „Krokwiami” nadzieje na rozwój twórczości własnej, dla której w „Skamandrze” i „Ponowie” nie znalazłby dogodnego miejsca. Niestety, po wydrukowaniu dwóch zeszytów Zrębowicz musiał zaprzestać wydawania swojego czasopisma.
Between 1919 and 1922, Karol Irzykowski took up collaboration with three literary journals: Skamander, Ponowa and Krokwie. Despite the fact that each time the circumstances and the course of this collaboration were different, the motivation remained similar. The critic, who lived in Warsaw after World War I, tried not only to familiarise himself with the new rapidly developing poetic trends, but also influence them. Irzykowski believed that these trends were an unconscious continuation of the pre-war avant-garde ideas and experiments which he himself had actively taken part in. For this reason, he collectively referred to the Skamandrites and their Ponowa adversaries as ‘Najmłodsza Polska’ [The Youngest Poland]. Karol Irzykowski required from poets the highest artistic awareness which was supposed to express itself not only in their literary works, but also in their programmes, hence “Programofobia,” Irzykowski’s acclaimed polemical article where he voiced his reaction to the reluctance to formulate artistic programmes, which was characteristic of Skamander authors. Ponowa authors, on the other hand, were appreciated for the programme-formulating inclinations, but criticised for their practices. Despite the fact Irzykowski sat on the editorial committees of both journals, he openly expressed his reservations about their approaches and content which made him quite a peculiar senior reviewer and this, on the other hand, provoked ironic and malicious reactions on the part of younger authors. Irzykowski’s collaboration with Krokwie, a periodical founded by Roman Zrębowicz and successfully cultivating the tradition of Chimera, followed a different path. The circle of writers it gathered attempted to promote the concept that had already been developed in pre-war Lwów, called ‘constructionalism.’ The critic, who at that time had actively been engaged in Constructionalists’ endeavour, supported their initiatives after the war as well. In their journal, he published materials that were particularly valuable to him, i.e. the poems of his deceased friend Stanisław Womela and the essay “Alchemia ciała” [The Alchemy of the Body]. It can be assumed that Irzykowski pinned his hopes on Krokwie with a view to developing his own artistic creation, for which he did not find a convenient place in Skamander and Ponowa. Unfortunately, soon after two issues of Krokwie had been published,Zrębowicz had to put an end to publishing his journal. - Źródło:
-
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2023, 13 (16); 293-308
2084-6045
2658-2503 - Pojawia się w:
- Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł