Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "the Grand Duchy of Lithuania," wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 70
Tytuł:
Tłumaczenia biblijne w Wielkim księstwie Litewskim
Biblical translations in the Grand Duchy of Lithuania
Autorzy:
Kozhinowa, Alla
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34101305.pdf
Data publikacji:
2024-06-05
Wydawca:
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Tematy:
tłumaczenia biblijne
XVI wiek
Wielkie Księstwo Litewskie
biblical translations
the 16th century
the Grand Duchy of Lithuania
Opis:
The article provides an overview of biblical translations created in the 16th century on the territory of the Grand Duchy of Lithuania. In the article a specific translation technique and the reasons for the differences between the original and translated text are considered. A strong opposition to the accuracy of the translation is a different understanding of the text, due to differences in religion. By the time of the creation of most Slavic translations, Christian exegetics was fundamentally different both from the ancient understanding of sacred texts and from the interpretation adopted in the rabbinical tradition. Intertextual differences may be due to differences in culture that have nothing to do with the religious system. The difference between the original and the translation is due to the fact that not all translators were equally gifted linguists; they didn’t know the original language and the subject in question equally well. Therefore, in the textual structure of the translation, we can meet with various kinds of deviations from the essence and form of the original, up to language and substantial mistakes.
Artykuł poświęcony jest ogólnemu przedstawieniu tłumaczeń biblijnych stworzonych w XVI w.na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego; rozpatruje się w nim technikę translatorską oraz przyczyny różnic między tekstem oryginalnym i przetłumaczonym na inny język. Dokładność tłumaczenia może być zakłócona poprzez odmienne rozumienie tekstu z powodu różnic religijnych. W czasie stworzenia większości słowiańskich tłumaczeń biblijnych chrześcijańska egzegetyka zasadniczo różniła się zarówno od starożytnego rozumienia świętych tekstów, jak i od interpretacji przyjętej w tradycji rabinicznej. Również różnice intertekstualne mogą wynikać z różnic kulturowych, które nie mają nic wspólnego z systemem religijnym. Różnica między oryginałem a tłumaczeniem wynika z faktu, że nie wszyscy tłumacze byli równie utalentowanymi lingwistami, znali dobrze język oryginalny. Dlatego w strukturze tekstowej tłumaczenia możemy się spotkać z różnego rodzaju odchyleniami od treści i formy oryginału, aż po błędy językowe i merytoryczne.
Źródło:
Język. Religia. Tożsamość; 2024, 1 (29); 191-206
2083-8964
2544-1701
Pojawia się w:
Język. Religia. Tożsamość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ewolucja form fleksyjnych przymiotników starobiałoruskich (na podstawie latopisów Wielkiego Księstwa Litewskiego)
Evolutions of Inflectional Forms of Old Belarusian Adjectives (Based on the Grand Duchy of Lithuania Chronicles)
Autorzy:
Citko, Lilia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32223980.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
the Grand Duchy of Lithuania
chronicles
the Old Belarusian language
adjective
Wielkie Księstwo Litewskie
latopisy
język starobiałoruski
przymiotnik
Вялікае Княства Літоўскае
летапісанне
старабеларуская мова
прыметнік
Opis:
Artykuł jest poświęcony charakterystyce form fleksyjnych przymiotników starobiałoruskich. Jako źródło materiału badawczego posłużyły dwa zabytki XVI–XVIII wieku, reprezentujące pierwszą (Kronika supraska) i ostatnią (Kronika Bychowca) redakcję latopisów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Literatura kronikarska w większym stopniu odzwierciedla stan żywego języka tego okresu niż utwory religijne podporządkowane kanonom tradycji cerkiewnosłowiańskiej. Celem badań była analiza rozwoju form fleksyjnych przymiotników ze zwróceniem szczególnej uwagi na podobieństwa i różnice w stosunku do stanu ogólnoruskiego. Na podstawie analizy wyekscerpowanych z tekstów form przymiotnikowych i porównania ich z paradygmatami okresu wcześniejszego stwierdzono, iż system fleksyjny przymiotnika cechował z jednej strony zaawansowany proces wycofywania form odmiany niezłożonej (rzeczownikowej), z drugiej zaś upowszechnianie się form odmiany złożonej (zaimkowej). W jej obrębie śladowo udokumentowane zostały stare cechy, nawiązujące do języka cerkiewnosłowiańskiego, chociaż równocześnie bardzo wyraźnie zaznaczyły się cechy o charakterze innowacji białoruskich. System fleksyjny przymiotnika, w szczególności Kroniki Bychowca, utrwalił również pewne rysy regionalne, które wykazują nawiązania do zespołu gwar południowo-zachodniobiałoruskich. Zjawiska te mogą być wskazówką pomocną przy ustalaniu lokalizacji zabytku lub miejsca pochodzenia jego autora.
The article is devoted to the inflectional forms old Belarusian adjectives. As a source of research material, two monuments of the 16th–18th centuries were used, representing the first (the Chronicle of Suprasl) and the last (the Chronicle of Bychowiec) editions of the Chronicles of the Grand Duchy of Lithuania. Chronicle literature reflects the condition of the living language of that period better than religious works subordinated to the canons of Church Slavonic tradition. The aim of the research is the analysis of the development of inflectional forms of adjectives with particular attention to similarities and differences in reference to the Ruthenian condition. Forms of adjectives have been selected and compared to paradigms of the earlier period. It has been established that inflectional system of adjectives took into consideration both the advanced process of phasing-out of non-complex inflexion (nominal) and the promotion of complex inflection (pronominal). Within its framework, old features referring to the Church Slavonic language have been documented, although at the same time, features of the nature of Belarusian innovations have been very clearly marked. Inflectional system of adjectives (especially The Chronicle of Bychowiec) preserved some regional features which indicate references to the south-western Belarusian dialects. These phenomena may help to establish the location of the monument or the place of origin of its author.
Артыкул прысвечаны характарыстыцы склонавых форм старабеларускіх прыметнікаў. У якасці крыніцы матэрыялу для даследавання выкарыстаны два помнікі XVI–XVIII стст., якія прадстаўляюць першую (Супрасльскі летапіс) і апошнюю (Хроніка Быхаўца) рэдакцыі летапісаў ВКЛ. Летапісная літаратура ў большай ступені адлюстроўвае стан жывой мовы гэтага перыяду, чым рэлігійныя творы, падпарадкаваныя канонам царкоўнаславянскай традыцыі. Мэта даследавання – прааналізаваць развіццё склонавых форм прыметнікаў, звяртаючы асаблівую ўвагу на падабенства і адрозненне з агульнарускім станам. На аснове аналізу прыметнікавых формаў, выдзеленых з тэкстаў, і параўнання іх з парадыгмамі больш ранняга перыяду ўстаноўлена, што для сістэмы прыметніка характэрны, з аднаго боку, інтэнсіўны працэс страты простых (назоўнікавых) форм, а з другога – распаўсюджванне складаных (займеннікавых) форм. У межах складанага скланення ў невялікай ступені фіксyюцца яшчэ старыя з’явы, якія адносяцца да царкоўнаславянскай мовы, але адначасова значна больш выразна прасочваюцца рысы беларускіх флексійных інавацый. Флексійная сістэма прыметніка, асабліва Хронікі Быхаўца, замацавала таксама некаторыя рэгіянальныя асаблівасці, якія паказваюць адносіны да паўднёва-заходніх беларускіх гаворак. Гэтыя моўныя рысы могуць аказацца важнымі для вызначэння месца стварэння помніка або месца паходжання яго аўтара. 
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 243-258
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kompetencje językowe bazylianów prowincji litewskiej w XVII–XVIII wieku
Linguistic Competence of the Basilian Monks of the Lithuanian Province in the 17th–18th Centuries
Autorzy:
Wereda, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33907161.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Uniate Church
Basilian Order
Basilians of the Lithuanian Province
Basilian education
Ruthenian culture
Grand Duchy of Lithuania
Cerkiew unicka
zakon bazylianów
bazylianie prowincji litewskiej
edukacja bazyliańska
kultura ruska
Wielkie Księstwo Litewskie
Opis:
Aktywność zgromadzenia bazylianów jest kluczowa dla poznania przeobrażeń kulturowych, społecznych, religijnych i relacji zachodzących na pograniczu kultur wyznaczanych przez łaciński i bizantyjski krąg kulturowy. Artykuł powstał na podstawie katalogu bazylianów studiujących w seminarium papieskim w Wilnie w latach 1611–1795 oraz spisu zakonników z 1800 r. i analizuje kompetencje językowe bazylianów prowincji litewskiej. Zakonnicy najczęściej posiadali znajomość trzech języków: łacińskiego, polskiego oraz „sclavonica” lub „ruthenica”. W drugiej połowie XVIII w. bazylianie poszerzali kompetencje językowe o znajomość języków nowożytnych: francuskiego, niemieckiego, włoskiego. W odpowiedzi na potrzeby duszpasterskie używali języka litewskiego, żmudzkiego, łotewskiego. Kompetencje językowe wykorzystywali w pracy duszpasterskiej i edukacyjnej. Zakonnicy w Wielkim Księstwie Litewskim, wraz z parafialnym duchowieństwem unickim, tworzyli środowisko podtrzymujące znajomość tradycji piśmienniczej języka ruskiego. Kompetencje językowe bazylianów kształtowały formy i treści przekazu w pracy duszpasterskiej, szerzenie wiary i umożliwiały korelacje pomiędzy dziedzictwem kulturowym grup językowych. Umiejętności zakonników pozwalały im pełnić rolę pośredników treści pomiędzy społecznościami różnych kręgów językowych i pomiędzy kulturą elitarną i egalitarną.
The activity of the Basilian congregation is crucial to understanding the cultural, social, religious transformations and relations occurring at the cultural borderlands marked by the Latin and Byzantine cultural circles. Based on the catalogue of Basilians studying at the papal seminary in Vilnius between 1611 and 1795, and a census of the monks from 1800, the paper analyses the linguistic competences of the Basilians of the Lithuanian province. The monks usually had knowledge of three languages i.e., Latin, Polish and „Sclavonica” or „Ruthenica”. In the second half of the 18th century, Basilians expanded their linguistic competences to include knowledge of modern languages: French, German and Italian. In response to pastoral needs, they used Lithuanian, Samogitian and Latvian. The monks used their linguistic competences in their pastoral and educational work. The monks in the Grand Duchy of Lithuania, together with the Unitarian parish clergy, formed an environment that maintained the literary tradition of the Ruthenian language. Basilians’ linguistic competences shaped the forms of content and message in pastoral work, spreading faith and enabling correlations between the cultural heritage of various linguistic groups. The monks’ skills enabled them to act as content intermediaries between communities of different linguistic backgrounds and between elite and egalitarian culture.
Źródło:
Res Historica; 2023, 55; 201-216
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsca kultu maryjnego w litewskiej prowincji bazylianów w XVII-XVIII wieku
Marian Cult Places in the Lithuanian Province of the Basilians in the 17th-18th Centuries
Autorzy:
Wereda, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407298.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Cerkiew unicka
litewska prowincja bazylianów
kult maryjny
kultura religijna
Wielkie Księstwo Litewskie
Uniate Church
Lithuanian province of the Basilians
Marian cult
religious culture
Grand Duchy of Lithuania
Opis:
Jedną z form aktywności zakonu litewskiej prowincji bazylianów w XVII i XVIII wieku była praca w miejscach kultu maryjnego. Dzięki zabiegom bazylianów dwa otaczane kultem wizerunki maryjne zostały ukoronowane koronami papieskimi. Bazylianie zainicjowali praktykę obchodów lat jubileuszowych oraz korzystali z nadawanych przez Stolicę Apostolską przywilejów odpustowych. W miejscach gromadzących licznie przybywających pątników tworzyli oprawę wizualną i muzyczną. Miejsca kultu maryjnego kreowane przez bazylianów przyczyniały się do wzmacniania wspólnoty Cerkwi unickiej i integracji zróżnicowanego społeczeństwa na północno-wschodnich obszarach państwa polsko-litewskiego.
One of the tasks of the Basilian Order of the Lithuanian Province in the 17th and 18th centuries was activity at the places of Marian cult. Thanks to the Basilians' efforts, two venerated Marian images were crowned with papal crowns. The Basilians initiated the practice of celebrating jubilee years and benefited from the indulgence privileges granted by the Holy See. They created visual and musical settings at places which attracted large numbers of pilgrims. Marian places of worship created by the Basilians contributed to the strengthening of the Uniate Orthodox Church community and the integration of the diverse society in the north-eastern areas of the Polish-Lithuanian Commonwealth.
Źródło:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne; 2023, 30, 2; 194-209
1232-1575
Pojawia się w:
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
“In these times of great need”: Pledging the grand duke’s demesne in the Grand Duchy of Lithuania from 1502 to 1522
Autorzy:
Šedvydis, Laurynas
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519721.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Wielkie Księstwo Litewskie (WKL)
skarb
zastaw
Zygmunt I Stary
finansowanie wojny
Grand Duchy of Lithuania (GDL)
treasury
pledge deeds
Sigismund I the Old
wartime financing
Opis:
The article analyses the grand-ducal demesne pledges in the Grand Duchy of Lithuania from 1502 to 1522 and the influence of this type of borrowing on the Lithuanian treasury. In the early sixteenth century, grand-ducal pledges were an essential source for financing the war effort in Lithuania. The pledge deeds reveal that at least 58,576.5 sexagenas of Lithuanian groschen were borrowed under grand-ducal demesne pledge deeds in the analysed period. The pledging intensified shortly before and during the Sejms of 1516 and 1518. Almost the entire debt was owned by the members of the Council of Lords and the highest Lithuanian dignitaries, with the leading magnate families at the forefront. Most of this debt was relieved by the Council of Lords.
Artykuł prezentuje analizę zastawów domeny wielkoksiążęcej z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1502–1522 oraz wpływ pożyczek zastawnych na skarb litewski. Zastawy dóbr wielkoksiążęcych były ważnym źródłem finansowania działań militarnych na Litwie na początku XVI w. Z akt zastawów wynika, że w analizowanym okresie wielkość zastawów wynosiła co najmniej 58 576,5 kop groszy litewskich. Najintensywniejszy czas zastawów przypadł na sejmy lat 1516 i 1518 i bezpośrednio przed nimi. Niemal cały dług należał do członków Rady Panów i najwyższych litewskich dygnitarzy, najwięcej pożyczały wiodące rody magnackie. Rada Panów umorzyła większą część tego długu.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2022, 83, Spec.; 51-74
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dokumentacja skarbowo-wojskowa z czasów Wielkiego Księstwa Litewskiego a rejestry poborowe województwa podlaskiego z lat 1578–1580
Treasury and military records from the times of the Grand Duchy of Lithuania and conscription registers from the Province of Podlasie between 1578 and 1580
Autorzy:
Boroda, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519712.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
historia nowożytna
system podatkowy XVI w.
Królestwo Polskie
Wielkie Księstwo Litewskie
Podlasie
early modern history
tax system of the 16th century
Kingdom of Poland
Grand Duchy of Lithuania
Opis:
Celem artykułu jest próba oceny skali wpływu stosowanego na Podlasiu do 1569 r. litewskiego systemu skarbowo-wojskowego na dokumentację aktową powstającą po wprowadzeniu w tymże roku polskiego systemu skarbowego.
The article aims to assess the extent of the influence of the Lithuanian fiscal and military system, which was used in Podlasie until 1569, on records created after the introduction of the Polish treasury system in 1569.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2022, 83, Spec.; 151-173
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Edycje akt sejmikowych z terenu Wielkiego Księstwa Litewskiego
The Editions of Regional Councils’ Records From the Grand Duchy of Lithuania
Autorzy:
Rachuba, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27300342.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
the editions
regional councils
Grand Duchy of Lithuania
Lithuania
edycje
sejmiki
Wielkie Księstwo Litewskie
Litwa
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie dotychczasowego stanu edycji akt sejmikowych z ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego od 1566 do 1794 r. Choć pierwsze wydanie drukiem litewskiej (wileńskiej) uchwały sejmikowej miało miejsce jeszcze w końcu XVIII w., to w przeciwieństwie do ziem Korony Polskiej historycy polscy w późniejszych wiekach w zasadzie mało się nimi interesowali. Stosunkowo dużo akt sejmikowych wydała w XIX w. Wileńska Archeograficzna Komisja, ale należy do tych edycji mieć nadzwyczajny krytycyzm, gdyż miała ona wyraźne zlecenie kształtowania obrazu Rzeczypospolitej (a zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego) przez pryzmat wymagań politycznych i wyznaniowych. Dla polskich badaczy przeszłości ważne były zaś przede wszystkim ziemie polskie i sytuacji nie poprawiło odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. Chcę więc zaprezentować poglądy niektórych z owych historyków na potrzebę takich edycji (zwłaszcza na zjeździe historyków w Wilnie w 1935 r.), ich formę i dorobek edycyjny akt sejmikowych w wiekach XIX–XXI z podziałem na tomy stricte prezentujące takowe akta (wydawane przez wspomnianą Komisję Archeograficzną), na okazjonalne i przypadkowe ich edycje, na dorobek historiografii rosyjskiej, polskiej, litewskiej i białoruskiej. Jakie są widoczne już efekty istnego wybuchu edycji akt sejmikowych w ostatnim dziesięcioleciu i jakie perspektywy? W jakich ośrodkach naukowych podjęte zostały projekty edycyjne i jak wyglądają zespoły je realizujące?
The aim of the article is to present the current state of editing sejmiks’ records from the lands of the Grand Duchy of Lithuania from 1566 to 1794. Although the first printed edition of Lithuanian (Vilnius) sejmiks’ resolutions took place as late as the end of the 18th century, in contrast to the lands of the Polish Crown, Polish historians took little interest in them in later centuries. A relatively large number of sejmik records were published in the 19th century by Vilnius Archaeographical Commission, but one should be extremely critical of these editions, as it was clearly commissioned to shape the picture of the Commonwealth (and especially the Grand Duchy of Lithuania) through the prism of political and confessional requirements. For Polish scholars of the past, on the other hand, it was primarily the Polish lands that were important and the situation was not improved by Poland’s regaining of independence in 1918. Therefore, I would like to present the views of some of these historians on the need for such editions (especially at the historians’ congress in Vilnius in 1935), their form and the achievements of editing sejm records in the 19th – 21st centuries, divided into volumes strictly presenting such records (published by the abovementioned Archaeographical Commission), occasional and incidental editions, and the achievements of Russian, Polish, Lithuanian and Byelorussian historiography. What are the already visible effects of the veritable explosion of editions of sejmik records in the last decade and what are the prospects? In which research centres have editing projects been undertaken and what are the teams carrying them out?
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 1; 347-363
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Naruszenia porządku i prawa podczas obrad sejmików Wielkiego Księstwa Litewskiego w miejscach sakralnych (XVII–XVIII w.)
Violations of order and law during the sessions of the regional assemblies of the nobility of the Grand Duchy of Lithuania in religious places in the 17th and 18th centuries
Autorzy:
Kanecki, Oskar
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/14974833.pdf
Data publikacji:
2022-07-10
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
regional assemblies of the nobility
Grand Duchy of Lithuania
Tribunal of the Grand Duchy of Lithuania
magistrate’s court books
violations of public order
sejmiki szlacheckie
Wielkie Księstwo Litewskie
Trybunał Wielkiego Księstwa Litewskiego
księgi grodzkie
naruszenia porządku publicznego
Opis:
Litewskie sejmiki szlacheckie pozostawały w XVII i XVIII w. areną licznych sporów. Osobiste i polityczne zaangażowanie uczestników obrad niejednokrotnie prowadziło do kłótni, bójek, a nawet zabójstw. W zajściach szczególnie licznie uczestniczyła szlachta przekupiona przez magnatów. Niepożądane zjawiska często pozostawały w bezpośrednim związku z pijaństwem obradujących. Od popełniania przestępstw nie powstrzymywały ich nawet miejsca kultu religijnego. By wynagrodzić duchownym zniszczenia kościołów i klasztorów, obciążano lokalną szlachtę daninami. Szczególnie podatne na naruszenia porządku i prawa były sejmiki deputackie (na których dokonywano wyboru sędziów Trybunału Wielkiego Księstwa Litewskiego), czego rezultatem było delegowanie na sesje trybunalskie podwójnych składów sędziowskich. Sytuacji nie były w stanie znacząco poprawić uchwalane przez Sejm konstytucje.
In the 17th and 18th centuries, the Lithuanian regional assemblies of the nobility (Polish: sejmik) were the scene of numerous disputes. The personal and political involvement of the participants of the sessions frequently led to arguments, fights, and even murders. The nobility, bribed by the magnates, took part in the incidents in especially large numbers. Such undesired occurrences were often directly related to the drunkenness of the participants of the meetings. Even the places of religious worship did not stop them from committing crimes. Tributes were imposed on the local nobility in order to compensate the clergy for the destruction of churches and monasteries. The regional deputy assemblies of the nobility (where judges of the Tribunal of the Grand Duchy of Lithuania were elected) were particularly susceptible to violations of law and order were and this fact resulted in the delegation of double judicial benches to the tribunal sessions. The constitutions passed by the Sejm could not significantly improve the situation.
Źródło:
Czasopismo Prawno-Historyczne; 2022, 74, 1; 37-52
0070-2471
Pojawia się w:
Czasopismo Prawno-Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwiska mieszkańców wsi Lewkowo w b. powiecie grodzieńskim w połowie XVIII wieku
The surnames of the inhabitants of the Lewkowo in the former Grodno district in the middle of the 18th century
Прозвішчы жыхароў вёскі Ляўкова былога гродзенскага павета ў сярэдзіне XVIII cтагоддзя
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520983.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Grand Duchy of Lithuania
Grodno district
village of Lewkowo
surnames of the inhabitants of in 1759
etymology of surname
Wielkie Księstwo Litewskie
powiat grodzieński
wieś Lewkowo
nazwiska mieszkańców wsi w 1759 r.
etymologia nazwisk
Вялікае Княства Літоўскае
гродзенскі павет
вёска Ляўкова
прозвішчы жыхароў вёскі ў 1759 г.
этымалогія прозвішчаў
Opis:
The inventories of the Narewka landed estates, made in 1668, 1698 and 1759, provide moderately accurate knowledge about the manor houses and villages in the Narewka estate, situated in the former Grodno district during the pre-Partitions period, as well as about their inhabitants. The inventories contain inter alia complete or fragmentary registers of the owners of peasant farms, listing their first names and surnames, and sometimes also the names of their sons. For that reason, the inventories in question are a valuable, and the sometimes only, source of data concerning the anthroponymy of the inhabitants of the former Narewka estate. The aim of the present study is to analyze the surnames of inhabitants of the village of Lewkowo, situated in the former Narewka estates, in the mid-18th century. The main emphasis in the description will be laid on establishing the origin of surnames. (Tłumaczenie Jerzy Adamko)
Inwentarzom dóbr ziemskich Narewka, sporządzonym w latach 1668, 1698 i 1759 zawdzięczamy w miarę dokładną wiedzę o dworach i wsiach w dobrach Narewka, położonych w okresie przedrozbiorowym w byłym powiecie grodzieńskim, a także o ich mieszkańcach. W inwentarzach odnajdujemy m.in. pełne lub częściowe wykazy właścicieli gospodarstw chłopskich z podaniem ich imion i nazwisk, niekiedy także imion synów. Z tego względu wymienione inwentarze stanowią cenne, a niekiedy jedyne, źródło danych o antroponimii mieszkańców byłych dóbr Narewka. Celem opracowania jest analiza nazwisk mieszkańców wsi Lewkowo, położonej w byłych dobrach Narewka, w połowie XVIII wieku. Główny nacisk w opisie będzie położony na ustalenie pochodzenia nazwisk.
Даволі дакладная інфармацыя на тэму маёнткаў і вёсак маёмасці Нараўка, а таксама пра яе жыхароў, знаходзіцца ў Інвентарах зямельных уладанняў Нараўкі (1668, 1698 i 1759), якая напярэдадні падзелу Польшчы належала да былога Гродзенскага павета. У гэтых інвентарах знаходзяцца, між іншым, суцэльныя або частковыя спісы ўладальнікаў сялянскіх гаспадарак, іх імёны, прозвішчы, а часам таксама імёны іх сыноў. У сувязі з гэтым, згаданыя рэестры з’яўляюцца каштоўнай, нярэдка адзінай крыніцай даных пра антрапанімію жыхароў былых ўладанняў Нараўкі. Мэтай даследавання быў аналіз прозвішчаў з сярэдзіны ХVIII ст. жыхароў вёскі Ляўкова, якая належыла тады да зямельных уладанняў Нараўкі. Перавага аддадзена выяўленню паходжання прозвішчаў. (Tumaczenie Jadwiga Kozłowska-Doda).
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 137-157
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Specyfika działalności sejmikowej województwa połockiego
Specifics of the Sejmik Activity of the Polotsk Voivodeship
Autorzy:
Łopatecki, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27297401.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
sejmiks
parliamentarism
Polotsk voivodship
Grand Duchy of Lithuania
sejmik geography
editions of sejmik records
Small Sejm of the Duchy of Polotsk
Polotsk voivods
sejmiki
parlamentaryzm
województwo połockie
Wielkie Księstwo Litewskie
geografia sejmikowa
edycje akt sejmikowych
sejm mały księstwa połockiego
wojewodowie połoccy
Opis:
Artykuł prezentuje założenia wstępne projektu polegającego na wydaniu akt sejmikowych województwa połockiego. Ukazana została koncepcja pracy, podstawa źródłowa oraz szerzej scharakteryzowano działalność zgromadzeń szlachty połockiej. Przybliżono terytorium i wskazano cechy ustrojowo-polityczne województwa połockiego w XVI–XVIII stuleciu, akcentując jego znaczenie na tle innych jednostek terytorialnych Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym celu zebrano istniejącą wiedzę o tym województwie, aby ukazać specyfikę regionu. W szczególności zaprezentowano genezę powstania nowożytnych sejmików na terenie Połocczyzny wraz z odnotowaniem istnienia „sejmu małego” sprzed reform z lat 1565–1566. Wskazano, jakie konsekwencje wiązały się z działalnością peryferyjnego sejmiku, który obejmował ziemie przez długi czas zagrożone agresją militarną. W końcu zaakcentowano cechy charakterystyczne życia sejmikowego na Połocczyźnie. Przy tych zagadnieniach, oprócz analizy aktów prawnych i źródeł praktyki sejmikowej, wykorzystano analizę kwantytatywną (wykresy 1 i 2) oraz zastosowano metody właściwe dla geografii historycznej (mapy 1 i 2). Zgromadzone dane ukazują peryferyjność Połocczyzny, a w szczególności lokalnego zgromadzenia szlacheckiego. Po pierwsze, wynikało to z małego znaczenia w kontekście funkcjonowania sejmu walnego, czy też Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po drugie, był to obszar nieustanie zagrożony konfliktami militarnymi. Uzewnętrznia się to dużą faktyczną zmiennością miejsc obrad sejmikowych. Możemy wyodrębnić aż dziewięć stolic sejmikowych, poza tym znanych jest przynajmniej sześć innych lokacji. Stanowi to rekord na rozpoznanych obszarach Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
The article presents the initial assumptions of the project to publish the sejmik records of the Polotsk voivodeship. The conception of the work, the source basis and the activities of the assemblies of the Polotsk nobility are presented. The territory of the Polotsk voivodeship in the 16th-18th centuries has been approximated and the political features of the Polotsk voivodeship in the 16th–18th centuries have been indicated, emphasising its significance in comparison with other territorial units of the Grand Duchy of Lithuania. To this end, existing knowledge about the province was gathered to show the specifics of the region. In particular, the origins of the modern sejmiks in the Polotczyzna region are presented, including the existence of the „small sejm” before the reforms of 1565–1566. The consequences of the peripheral sejmik, which covered lands long threatened by military aggression, are indicated. Finally, the characteristics of sejmik life in the Polotsk region are highlighted. For these issues, in addition to the analysis of legal acts and sources of sejmic practice, a quantitative analysis was used (Charts 1 and 2) and methods appropriate to historical geography were applied (Maps 1 and 2). The collected data shows the peripherality of Polotsk and, in particular, of the local noble assembly. Firstly, this was due to its low importance in the context of the functioning of the General Sejm or the Lithuanian Tribunal. Secondly, it was an area constantly threatened by military conflicts. This is externalized by the great variability of the places of sejmiks sessions. We can distinguish as many as nine sejmik capitals, besides which at least six other locations are known. This is a record in the recognised areas of the Polish-Lithuanian Commonwealth.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 1; 117-152
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Задыякальныя луннікі ў Супрасльскім рукапісе
Zodiacal lunaries in the Codex Suprasliensis
Zodiakalne kalendarze księżycowe w Kodeksie supraskim
Autorzy:
Slizh, Natallia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341090.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
zodiac lunary
Codex Suprasliensis
the Grand Duchy of Lithuania
zodiakalne kalendarze księżycowe
Kodeks supraski
Wielkie Księstwo Litewskie
задыякальны луннік
Супрасльскі рукапіс
Вялікае Княства Літоўскае
Opis:
Lunaries have been a subject of research in world historiography for a long time. The article is devoted to two zodiacal lunaries as well as the specific character of their content. They are part of the Suprasl manuscript, along with other astrological texts. A Zodiac lunary is a prognostic based on the position of the Moon in the zodiac signs. It possesses advice for medicine and everyday life. Generally, lunaries belong to popular astrological literature, do not require serious special knowledge, and are widely available for understanding. This type of sources was widespread in Babylon, Ancient Greece, the Byzantine Empire, medieval Europe and England. These lunaries came to the GDL from the Byzantine Empire.
Kalendarze księżycowe od dawna są przedmiotem badań w historiografii światowej. W artykule zwraca się uwagę na dwa zodiakalne kalendarze księżycowe oraz na cechy ich treści. Wchodzą one w skład Kodeksu supraskiego, wraz z innymi tekstami astrologicznymi. Zodiakalny kalendarz księżycowy jest prognostykiem opartym na pozycji Księżyca w znaku zodiaku. Udziela porad w sprawach medycznych i życia codziennego. Kalendarz księżycowy odnosi się do popularnej literatury astrologicznej, nie wymaga poważnej wiedzy specjalistycznej, jest łatwy do zrozumienia nie tylko przez astrologów. Tego rodzaju źródła rozpowszechniły się w Babilonie, starożytnej Grecji, Cesarstwie Bizantyjskim, średniowiecznej Europie i Anglii. Takie kalendarze księżycowe przyszły do Wielkiego Księstwa Litewskiego z Cesarstwa Bizantyjskiego.
Календары Месяца даўно з’яўляюцца прадметам даследавання ў сусветнай гістарыяграфіі. У дадзенай працы звяртаецца ўвага на два задыякальныя луннікі, асаблівасці іх зместу. Яны ўваходзяць у склад Супрасльскага рукапісу, разам з іншымі астралагічнымі тэкстамі. Задыякальны луннік – гэта прагностык, у аснову якога пакладзена становішча Месяца ў знаку задыяку. Асноўная ўвага ў ім надаецца парадам у медычных справах і штодзённым жыцці. Луннікі адносяцца да папулярнай астралагічнай літаратуры, не патрабуюць сур’ёзных спецыяльных ведаў, даступны для разумення не толькі астролагаў. Гэты від крыніц меў распаўсюджанне ў Вавілоне, Старажытнай Грэцыі, Візантыйскай Імперыі, сярэднявечнай Еўропе і Англіі. Дадзеныя луннікі прыйшлі ў ВКЛ з Візантыі.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 285-301
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Сотенная организация в городах Великого княжества Литовского
Sotnya’s in the Cities of the Grand Duchy of Lithuania
Autorzy:
Волков, Николай
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27301345.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
city
sotnya
militia
self-government
the Grand Duchy of Lithuania
Opis:
Sotnya’s (hundreds) in the cities of the Grand Duchy of Lithuania in the early New Age are a unique phenomenon in which Belarusian historians see traditions of the ancient Rus. However, in the sources of the 15th–18th centuries there are no mentions of continuity with the urban tradition of the previous era, and the spread of hundreds and tens in the cities on the border of the Grand Duchy of Lithuania was caused by the military confrontation with the Moscow State and the Crimean Khanate. They may have originated on the basis of local traditions of the organization of the infantry, which has its roots in times of ancient Rus, at the same time on their formation could have a significant influence the pattern of organization of the Polish infantry. Hundreds and tens remained of military importance until the middle of the 17th century, but from their appearance until the 18th century, they were equally effective fiscal and administrative units and influenced local government.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 1; 499-534
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przywilej Kazimierza Jagiellończyka dla Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1447 roku. Kształtowanie się treści na tle tekstologii aktu
The 1447 Charter of Casimir Jagiellon for the Grand Duchy of Lithuania. The Formation of Its Content Through the Textual Criticism of the Text
Autorzy:
Bierastavy, Hlieb
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1832815.pdf
Data publikacji:
2021-10-25
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Casimir Jagiellon
charters of grand Lithuanian dukes
1447 Charter of Casimir Jagiellon for the Grand Duchy of Lithuania
grand dukes of Lithuania Chancery
textual criticism
Kazimierz Jagiellończyk
przywileje wielkich książąt litewskich
przywilej Kazimierza Jagiellończyka dla Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1447 r.
kancelaria wielkich książąt litewskich
tekstologia
Opis:
Celem artykułu jest ustalenie możliwych źródeł, z których korzystali twórcy tekstu przywileju Kazimierza Jagiellończyka dla Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1447 r., a także inspiracji pojedynczych jego części – artykułów, klauzul. Badanie problemu możliwe jest m.in. dzięki metodzie tekstologicznej, której jednym z zadań jest zestawienie badanego aktu z innymi tego typu tekstami. Wykorzystując tę metodę do analiz, możemy ustalić zarówno bezpośrednie zapożyczenia poszczególnych fragmentów w przywileju, jak i wskazać na wzorowanie się na formularzu innych aktów.
The article aims to investigate the possible sources used by the authors of the 1447 charter of Casimir Jagiellon for the Grand Duchy of Lithuania and examine the feasible sources of its individual fragments, articles, and clauses. The research is made possible by, among other things, the textual criticism method, which concentrates on comparing the text with the other relevant texts. The method allows us to determine the direct borrowings of the individual articles or clauses to this charter and indicate the forms of other acts used as models.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2021, 7; 7-38
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
About the terms concerning the ruler and the state in the Grand Duchy of Lithuania in the epoch of Mindaugas` reign
О терминах, касающихся правителя и государства в ВКЛ в эпоху правления Миндовга
Autorzy:
Ryier, Yanina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969587.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
Tematy:
the Grand Duchy of Lithuania
Mindaugas
state
ruler
land
sovereign
king
power
tradition
Великое Княжество Литовское
Миндовг
государство
правитель
земля
государь
король
власть
традиция
Wielkie Księstwo Litewskie
Mendog
państwo
ziemia
władca
książę
król
władza
tradycja.
Opis:
Artykuł poświęcono problemom terminologii, stosowanej dla określenia władcy i państwa w okresie rządów Mendoga. Podkreśla się w nim złożoność problemu oraz potrzebę interdyscyplinarnych badań nad nim. Przeanalizowana została terminologia, występująca w źródłach narracyjnych dla określenia Mendoga i jego państwa. Przeprowadzono także syntezę sformułowań odnoszący się do władzy i państwa oraz ukazano luki w terminologii wykorzystywanej dla charakterystyki monarchy w Wielkim Księstwie Litewskim na początkowym etapie jego istnienia.
Źródło:
Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2020, XVII, 3; 31-44
1731-982X
Pojawia się w:
Wschodni Rocznik Humanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Features of the Biblical Translations Made on the Territory of the Crown of the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania in the 16th Century
Osobliwości tłumaczeń biblijnych z terenów Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI wieku
Autorzy:
Kozhynava, Ala
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1837714.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
biblical translations
the 16th century
the Crown of the Kingdom of Poland
the Grand Duchy of Lithuania
the Book of Ecclesiastes
tłumaczenia biblijne
XVI wiek
Rzeczpospolita
Wielkie Księstwo Litewskie
Księga Koheleta
бiблейскiя пераклады
XVI стагодзе
Рэч Паспалiтая
Вялiкае княства Лiтоўскае
Кніга Еклесіяста
Opis:
The article provides an overview of biblical translations created in the 16th century on the territory of the Crown of the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania. On the example of verses 1.5–7 from the Book of Ecclesiastes a specific translation technique and the reasons for the differences between the original and translated text are considered. The study uses the method of textological analysis. The author comes to the following conclusions. Firstly, it can be a clash of different language systems, since the original language and the language of biblical translation refer not only to different language groups, but also to different language families. Secondly, a strong opposition to the accuracy of the translation is a different understanding of the text, due to differences in religion. By the time of the creation of most Slavic translations, Christian exegetics was fundamentally different both from the ancient understanding of sacred texts and from the interpretation adopted in the rabbinical tradition. Thirdly, intertextual differences may be due to differences in culture that have nothing to do with the religious system. Fourthly, the difference between the original and the translation is due to the fact that not all translators were equally gifted linguists; they didn’t know the original language and the subject in question equally well. Therefore, in the textual structure of the translation, we can meet with various kinds of deviations from the essence and form of the original, up to language and substantial mistakes.
Niniejszy artykuł ma charakter przeglądowy, jest poświęcony tłumaczeniom biblijnym, które powstały w XVI w. na terenie Rzeczpospolitej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tekście na przykładzie wierszy 1.5–7 z Księgi Koheleta rozpatruje się konkretną technikę translatorską oraz przyczyny różnic między tekstem oryginalnym i przetłumaczonym na inny język. W badaniu zastosowano metodę analizy tekstologicznej. Autor dochodzi do następujących wniosków. Po pierwsze, może to być konflikt różnych systemów językowych, ponieważ język oryginalny i język tłumaczenia biblijnego odnoszą się nie tylko do różnych grup, ale także do różnych rodzin językowych. Po drugie, dokładności tłumaczenia może przeszkadzać odmienne rozumienie tekstu z powodu różnic religijnych. W czasie stworzenia większości słowiańskich tłumaczeń biblijnych chrześcijańska egzegetyka zasadniczo różniła się zarówno od starożytnego rozumienia świętych tekstów, jak i od interpretacji przyjętej w tradycji rabinicznej. Po trzecie, różnice intertekstualne mogą wynikać z różnic kulturowych, które nie mają nic wspólnego z systemem religijnym. Po czwarte, różnica między oryginałem a tłumaczeniem wynika z faktu, że nie wszyscy tłumacze byli równie utalentowanymi lingwistami, znali dobrze język oryginalny. Dlatego w strukturze tekstowej tłumaczenia możemy się spotkać z różnego rodzaju odchyleniami od treści i formy oryginału, aż po błędy językowe i merytoryczne.
У артыкуле даецца агульнае ўяўленне пра біблейскія пераклады, створаныя ў XVI ст. на тэрыторыі Рэчы Паспалітай і Вялікага княства Лiтоўскага, а таксама на прыкладзе вершаў 1.5–7 з Кнігі Еклесіяста разглядаецца канкрэтная тэхніка перакладу і прычыны адрозненняў паміж арыгінальным і перакладным тэкстам. Для даследавання выкарыстоўваецца метад тэксталагічнага аналізу. Аўтар прыходзіць да наступных высноў. Па-першае, гэта можа быць сутыкненне розных моўных сістэм, паколькі мова арыгінала і мова біблейскага перакладу належаць не толькі да розных моўных групаў, але і да розных моўных сем’яў. Па-другое, моцным процідзеяннем на шляху да дакладнасці перакладу аказваецца рознае разуменне тэксту, абумоўленае адрозненнем у веравызнанні. У час стварэння большасці славянскіх перакладаў хрысціянская экзегетика каардынальна адрознівалася як ад старажытнага разумення святых тэкстаў, так і ад тлумачэння, прынятага ў раввнистической традыцыі. Па-трэцяе, міжтэкставые адрозненні могуць быць абумоўленыя адрозненнямі ў культуры, якія не маюць ніякага дачынення да сістэмы веравызнання. Па-чацвёртае, адрозненне арыгінала ад перакладу абумоўліваецца тым, што не ўсе перакладчыкі былі аднолькава адоранымі лінгвістамі, аднолькава добра ведалі мову арыгінала і прадмет, пра які ідзе гаворка. Таму ў тэкставай структуры перакладу мы можам сустрэцца з рознага роду адхіленнямі ад сутнасці і формы арыгінала, якiя прыводзяць да моўных і змястоўных памылак.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 235-247
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 70

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies