- Tytuł:
-
The constitutional principles of the state’s political system as determining the foundations of electoral law
Konstytucyjne zasady ustroju państwa determinujące podstawy prawa wyborczego - Autorzy:
-
Stępień-Załucka, Beata
Uliasz, Joanna - Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/38697123.pdf
- Data publikacji:
- 2024-07-17
- Wydawca:
- Uniwersytet Opolski
- Tematy:
-
constitutional principles
democratic legal state
sovereignty of the people
principle of representation
political pluralism
elections
electoral law
zasady konstytucyjne
demokratyczne państwo prawne
suwerenność narodu
zasada przedstawicielstwa
pluralizm polityczny
wybory
prawo wyborcze - Opis:
-
The political systems of democratic states are based on specific assumptions contained in the highest legal acts. In Poland, the role of such a supreme legal act is fulfilled by the Constitution of the Republic of Poland, the assumptions being constitutional principles. Their uniform definition has been worked out neither by the legal system nor by the doctrine. Hence, they are sometimes defined differently in science. While for some they are “the legislator’s statements of fundamental importance to the functioning of the constitutional system of the state,” for others they are instruments of law which certain norms are derived from, thus influencing the shaping of the principles of the political system or administration of justice regardless of whether they are of primary or secondary nature. B. Banaszak emphasises that within individual constitutional norms it is possible to indicate principles of particular importance to the state. And what is more, the indication of a particular principle at the beginning of the Constitution or in a part of it has consequences regarding its further provisions. W.J. Wołpiuk, in turn, maintains that in a descriptive sense, principles are a certain pattern for research purposes. A. Kallas, on the other hand, defines constitutional principles as principles fundamental to the nature of the state. These principles take the form of separate (individual) provisions, included in the body of Chapter I of the Constitution, but are often also constructed on the basis of a number of its provisions (e.g. the principle of parliamentary system of the government). Worth noting at this point, however, is a certain regularity that in the constitutions of the former communist states of Central and Eastern Europe, they are as a rule quite extensive and have a broad spectrum of impact on the entire legal system. This spectrum is particularly relevant in electoral law. The present article will therefore examine this spectrum. It will show the impact of constitutional principles such as the principle of a republican state, the principle of sovereignty of the Nation, the principle of representation, the principle of political pluralism and the openness of the financing of political parties on the basic premises of the electoral law in terms of its subject matter and substantiveness. The key thesis to be proven is that the constitutional principles indicated above find their direct application and development in the provisions of the electoral law. Accordingly, their consequence is, inter alia, the principle of the tenure of office of individual, representative organs of the state, including the most important ones of the Sejm and the Senate, which in its essence constitutes a kind of verification of actions for the existing representatives. In turn, the principle of universality of elections, which is a direct determinant of the principle of sovereignty and representation, on the one hand – admits all eligible citizens to the electoral act, in accordance with the idea of the Constitution of the Republic of Poland, but on the other hand – eliminates incapacitated persons from this act. Further, among the electoral principles of constitutional consequence, it is necessary to point out equality granting each voter one vote, the value of which is one. Finally, the principle of the secrecy of the ballot will not be overlooked, constituting a kind of security for all those taking part in the electoral act that they will not suffer negative consequences as a result of their vote. However, it is important to show and remind that the above principles of the electoral law are closely interconnected, not only within the electoral law itself, but within the entire legal system. This is because nowadays, in scientific political discourse and in practice, the fundamental importance of primary constitutional values, including precisely coherence of the legal system, is overlooked (another value that is just as often displaced is its stability). Hence, demonstrating this coherence of the legal system and emphasising its importance in times of political and legal change is particularly justified. The basic research methods used in the paper will be dogmatic-legal and theoretical-legal methods.
Ustroje państw demokratycznych opierają się na swoistych założeniach zawartych w najwyższych aktach prawnych. W Polsce rolę najwyższego aktu prawnego pełni Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, a owe założenia to zasady ustrojowe. Ich jednolita definicja nie została wypracowana ani przez system prawa, ani też przez doktrynę. Stąd w nauce bywają różnie określane. Podczas gdy dla jednych są to „wypowiedzi ustrojodawcy o fundamentalnym znaczeniu dla funkcjonowania konstytucyjnego ustroju państwa”, dla innych to instrumenty prawa, z których wynikają określone normy i przez to wpływają na ukształtowanie zasad ustroju politycznego lub wymiaru sprawiedliwości niezależnie od tego, czy mają charakter podstawowy, czy wtórny. B. Banaszak podkreśla, że w obrębie poszczególnych norm konstytucyjnych można wskazać zasady o szczególnie doniosłym znaczeniu dla państwa. Co więcej, wskazanie na określoną zasadę na początku konstytucji bądź w jej części wywiera konsekwencje na dalsze jej postanowienia. W.J. Wołpiuk z kolei pisze, że w znaczeniu opisowym zasady to pewien wzorzec dla celów badawczych. Natomiast A. Kallas określa zasady ustrojowe mianem zasad fundamentalnych dla charakteru państwa. Zasady te przybierają postać odrębnych (indywidualnych) przepisów, zamieszczonych w treści rozdziału I konstytucji, ale często są też konstruowane na podstawie szeregu jej przepisów (np. zasada parlamentarnego systemu rządów). Już jednak w tym miejscu warta zauważenia jest pewna prawidłowość, że w konstytucjach byłych państw komunistycznych Europy Środkowej i Wschodniej są one z reguły dość obszerne i mają szerokie spektrum oddziaływania na cały system prawa. To spektrum jest szczególnie istotnie w prawie wyborczym. Toteż jego zbadaniu zostanie poświęcony niniejszy artykuł. Zostanie w nim bowiem ukazane oddziaływanie konstytucyjnych zasad ustroju, takich jak: zasada państwa republikańskiego, zasada suwerenności Narodu, zasada przedstawicielstwa, zasada pluralizmu politycznego i jawności finansowania partii politycznych na podstawowe założenia prawa wyborczego w ujęciu przedmiotowym i podmiotowym. Przy czym kluczową tezą, która będzie podlegała udowodnieniu, jest stwierdzenie, że wskazane powyżej zasady konstytucyjne znajdują swoje bezpośrednie zastosowanie oraz rozwinięcie w przepisach prawa wyborczego. Odpowiednio ich konsekwencją jest między innymi obowiązująca w Polsce zasada kadencyjności poszczególnych przedstawicielskich organów państwa, w tym także tych najważniejszych Sejmu i Senatu, która w swej istocie stanowi swoistą weryfikację działań dla dotychczasowych reprezentantów. Z kolei zasada powszechności wyborów, będąca bezpośrednim wyznacznikiem zasady suwerenności i przedstawicielstwa, z jednej strony zgodnie z ideą Konstytucji RP dopuszcza wszystkich uprawnionych obywateli do aktu wyborczego, z drugiej strony jednak eliminuje z tego aktu osoby ubezwłasnowolnione. W dalszej kolejności wśród zasad wyborczych będących konstytucyjną konsekwencją trzeba wskazać na równość przyznającą każdemu wyborcy jeden głos, którego wartość wynosi jeden. Finalnie nie zostanie pominięta zasada tajności głosowania stanowiąca swoiste zabezpieczenie dla wszystkich biorących udział w akcie wyborczym, że nie poniosą negatywnych konsekwencji w związku z oddanym głosem. Istotne jednak pozostaje wykazanie i przypomnienie, że powyższe zasady prawa wyborczego są ze sobą ściśle spojone, nie tylko w obrębie prawa wyborczego, ale w obrębie całego systemu prawa. Współcześnie bowiem w dyskursie naukowym, politycznym oraz praktyce pomija się podstawowe znaczenie pierwotnych wartości konstytucyjnych, w tym właśnie spójności systemu prawa (inną, równie często wypieraną, jest jego stabilność). Stąd wykazywanie owej spójności systemu prawa i podkreślanie jej znaczenia w czasach zmian politycznych i prawnych jest szczególnie uzasadnione. Podstawowymi metodami badawczymi wykorzystanymi w pracy będzie metoda dogmatyczno-prawna i teoretyczno-prawna. - Źródło:
-
Opolskie Studia Administracyjno-Prawne; 2024, 22, 1; 71-86
2658-1922 - Pojawia się w:
- Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł