Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "skaly weglanowe" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-22 z 22
    Tytuł:
    Krzemionka jako potencjalnie reaktywny składnik kruszyw węglanowych
    Silica as potentially reactive component in carbonate aggregates
    Autorzy:
    Rembiś, Marek
    Dubiniewicz, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/169987.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
    Tematy:
    krzemionka
    skały węglanowe
    reaktywność alkaliczna
    silica
    carbonate rocks
    alkaline reactivity
    Opis:
    W artykule przedstawiono wyniki badań petrograficznych dotyczących udziału i formy krzemionki występującej w zróżnicowanych litologicznie skałach węglanowych z siedmiu złóż, które są stosowane do produkcji kruszyw budowlanych. Stwierdzono związek między litologią tych skał a rodzajem obecnej w nich krzemionki o różnej genezie. W wapieniach odmiany biomikrytowej, pochodzących z czterech złóż, wykazano obecność głównie chalcedonu i podrzędnie kwarcu, a w jednym złożu także obecność opalu. W odmianach biosparytowej i dolobiomikrytowej zaobserwowano jedynie chalcedon lub minerał ten występował wspólnie z kwarcem. W wapieniach sparytowych i mikrosparytowych stwierdzono obecność tylko kwarcu. Udział poszczególnych form krzemionki występującej w skałach węglanowych odniesiono do kryteriów przyjętych przez National Ready Mix Concrete Association. Ustalono, że kruszywa pozyskane z badanych skał węglanowych, będą charakteryzować się brakiem potencjalnej reaktywności alkalicznej (ASR) lub jej zróżnicowanym stopniem, uzależnionym od tekstury skały oraz nasilenia sylifikacji jakiej została ona poddana.
    The article presents the results of the petrographic analysis of the content and the form of silica occurring in the lithologically varied carbonate rocks. The investigations were carried out on the rocks deriving from seven deposits and used as material for the production of construction aggregates. It was found a relationship between lithology of the rocks and occuring type of silica of diverse origin. The biomicrites, coming from four deposits, contain mainly chalcedony and subordinately quartz, whereas in one deposit additionally opal has been found. In the biosparites and the dolobiomicrites chalcedony occurs separately or with accompanying of quartz. The sparites and the microsparites contain exclusively quartz. The content of the individual form of silica in the carbonate rocks was compared to National Ready Mix Concrete Association standards. It has been determined that the aggregates from the investigated carbonate rocks are characterized by lack of potential alkaline reactivity (ASR) or varying degree of reactivity, depending on the texture of the rock and advancement of silicification processes.
    Źródło:
    Górnictwo Odkrywkowe; 2019, 60, 2; 29-35
    0043-2075
    Pojawia się w:
    Górnictwo Odkrywkowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Potencjał geotermalny utworów węglanowych górnej jury w rejonie Tarnowa
    Geothermal potential of the Upper Jurassic carbonate formations in the Tarnów area
    Autorzy:
    Miziołek, Mariusz
    Urbaniec, Andrzej
    Filipowska-Jeziorek, Kinga
    Bartoń, Robert
    Filar, Bogdan
    Moska, Agnieszka
    Kwilosz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343906.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    skały węglanowe
    górna jura
    energia geotermalna
    carbonate rocks
    Upper Jurassic
    geothermal energy
    Opis:
    W artykule zaprezentowano wyniki analizy sejsmicznej i otworowej dla utworów jury górnej z rejonu usytuowanego na południe i południowy wschód od Tarnowa, której celem było określenie potencjału geotermalnego tego obszaru. Przeprowadzona analiza geologiczno-złożowa wykazała, że skały węglanowe górnej jury są dobrym kolektorem wód geotermalnych, a najbardziej perspektywiczne do uzyskania większych wydajności są strefy uskokowo-szczelinowe oraz strefy pogrążonego paleokrasu. Świadczą o tym opróbowania przeprowadzone w otworach wiertniczych w interwale skał górnojurajskich, które wykazały przypływy wód termalnych o wydajnościach do 30 m3 /h i temperaturze rzędu 50–80°C. Duża część z tych opróbowań związana jest bądź to ze strefami spękań i uskoków, bądź też z przypowierzchniową strefą rozwoju paleokrasu. Wspomniane utwory górnej jury zalegają w obszarze badań na głębokości od 1600 m do ponad 3000 m p.p.m. W ich nadkładzie występują węglanowe utwory kredy górnej, klastyczne utwory miocenu (autochtonicznego i jednostki zgłobickiej) oraz utwory jednostek tektonicznych Karpat. Zakres przeprowadzonych badań pozwolił na rozpoznanie budowy geologicznej oraz warunków złożowych analizowanego rejonu. Było to podstawą do wytypowania obszaru perspektywicznego, zlokalizowanego we wschodniej części obszaru badań, w obrębie którego można spodziewać się wyższych temperatur oraz możliwości uzyskania większych wydajności wód termalnych, koniecznych do zasilania obiektów energetycznych, ciepłowniczych czy też rekreacyjnych. W rejonie tym na podstawie danych sejsmicznych wyinterpretowano obecność skomplikowanego systemu uskoków, w większości o przebiegu z NW na SE. Dla wytypowanego obszaru perspektywicznego przedstawiono szczegółową charakterystykę parametrów złożowych, istotnych w kontekście poszukiwania i eksploatacji wód geotermalnych.
    The article presents the results of a seismic and well analysis conducted for the Upper Jurassic formations in the area south and southeast of Tarnów, aimed at determining the geothermal potential of this area. A geological and reservoir analysis has shown that the Upper Jurassic carbonate rocks are a good collector of geothermal water, and the fault and fracture zones as well as the buried paleokarst zones are the most promising for higher yields. Tests conducted in wells in the interval of the Upper Jurassic rocks, showed thermal water flows of up to 30 m3 /h and temperatures in the range of 50–80°C. A large number of these tests are either associated with zones of faults and fractures, or with the near-surface paleokarst zone. These Upper Jurassic sediments occure in the study area at depths ranging from 1600 meters to more than 3000 meters below sea level. In their overburden are carbonate formations of the Upper Cretaceous, clastic sediments of the Miocene (autochthonous and the Zgłobice Unit) and formations of the tectonic units of the Carpathians. The scope of the study helped determine the geological structure and reservoir conditions of the analyzed region. This was fundamental to the selection of a prospective area, located in the eastern part of the study area, within which higher temperatures and the possibility of higher thermal water yields, necessary for power, heating or recreational facilities, can be expected. In this area, the presence of a complex fault system, mostly running NW-SE, was interpreted from seismic data. A detailed characterization of reservoir parameters relevant to geothermal water exploration and exploitation is presented for the selected prospective area.
    Źródło:
    Nafta-Gaz; 2023, 79, 5; 300-315
    0867-8871
    Pojawia się w:
    Nafta-Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Skład chemiczny wód w utworach siarczanowych i węglanowych neogenu i kredy w rejonie Niecki Nidziańskiej
    Water chemistry in the Neogene and Cretaceous sulphate and carbonate rocks of the Nida Basin area
    Autorzy:
    Różkowski, J.
    Jóźwiak, K.
    Chwalik-Borowiec, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2061953.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    skład chemiczny wody
    gipsy
    skały węglanowe
    Niecka Nidziańska
    water chemistry
    gypsum series
    carbonate rocks
    Nida Basin
    Opis:
    W publikacji przedstawiono wyniki badań chemizmu wód podziemnych występujących w rejonie Niecki Nidziańskiej wykonanych w kwietniu 2011 r. Wody serii gipsonośnej badenu, reprezentujące lokalne systemy przepływu, mają mineralizację powyżej 2,00 g/dm3, a ich typ hydrochemiczny to SO4-Ca; wody ze źródeł ascenzyjnych, reprezentujące pośredni system przepływu, mają mineralizację 8,00–11,00 g/dm3 i są typu Cl-SO4-Na; wody krążące płytko: w wapieniach litotamniowych badenu mają mineralizację 0,40–0,70 g/dm3 i są typu HCO3-Ca, a w marglach górnokredowych – mają mineralizację 0,50–0,60 g/dm3, a ich typy hydrochemiczne to HCO3-Ca i HCO3-Ca-Mg. W badanych wodach podziemnych w najwyższym stężeniu spośród mikroskładników występują Sr (0,34–12,48 mg/dm3), Br (28,00–301,00 µg/dm3), Ba (9,00–121,00 µg/dm3) i Li (3,10–46,90 µg/dm3), niższe są stężenia Al, Cu, Sc, U, Rb, Mo i Zn (<0,50–44,00 µg/dm3).
    The paper presents the results of groundwater chemistry research in the Nida Basin carried out in April 2011. Water from the Badenian gypsum series represents local flow systems. Its mineralization is more than 2.00 g/dm3 and the hydrochemical type is SO4-Ca. Ascending springs represent an intermediate flow system. Their mineralization is 8.00–11.00 g/dm3 and the hydrochemical type is Cl-SO4-Ca. Chemistry of water circulating in shallow flow systems differs depending on lithology; in Badenian lithotamnium limestones the mineralization is 0.40–0.70 g/dm3, and the hydrochemical type is HCO3-Ca, and in Upper Cretaceous marls the mineralization is 0.50–0.60 g/dm3, and the hydrochemical types are HCO3-Ca and HCO3-Ca-Mg. The trace elements that occurr at highest concentration in the studied groundwaters include Sr (0.34–12.48 mg/dm3) and then Br (28.00–301.00 µg/dm3), Ba (9.00–121.00 µg/dm3) and Li (3.10–46.90 µg/dm3); subordinarily there are also: Al, Cu, Sc, U, Rb, Mo and Zn (<0.50–44.00 µg/dm3).
    Źródło:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2015, 462; 163--170
    0867-6143
    Pojawia się w:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wody podziemne zrębu Zakrzówka (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska)
    The groundwater of Zakrzówek Horst (S Kraków-Częstochowa Upland)
    Autorzy:
    Motyka, J.
    Postawa, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2063364.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    skały węglanowe
    wody podziemne
    kras
    sieć hydrauliczna
    zrąb Zakrzówka
    carbonate rocks
    groundwater
    karst
    hydraulic networks
    Zakrzówek Horst
    Opis:
    Na podstawie kilkuletnich badań stężeń jonu chlorkowego w Wiśle i w 25 wybranych wyciekach w kamieniołomie "Zakrzówek" autorzy ocenili prędkość przepływu wód z rzeki do odkrywki. Minimalny czas oceniono na 100-120 dni. Mineralizacja ogólna wód Wisły w omawianym okresie wynosiła średnio 2750 mg/dm3. W składzie chemicznym dominowały jony chlorkowe i sodowe. W tym samym czasie wody opadowe wykazywały mineralizację ogólną do około 130 mg/dm3, z dominującymi jonami wapniowymi, magnezowymi i siarczanowymi. Wody z wycieków w kamieniołomie "Zakrzówek" charakteryzowały się mineralizacją od 400 do ponad 2000 mg/dm3. W północnej części odkrywki w wodach z wycieków dominowały jony chlorkowe i sodowe. W innych częściach kamieniołomu w składzie chemicznym wód zaobserwowano większy udział wapnia, magnezu, siarczanów i wodorowęglanów. Skład chemiczny wód dopływających do kamieniołomu "Zakrzówek" licznymi wyciekami, jest formowany na drodze mieszania składowych dopływu i dodatkowo transformowany poprzez reakcje zachodzące w układzie woda-warstwa wodonośna. O proporcjach mieszania decyduje struktura sieci hydraulicznej w wapieniach budujących zrąb Zakrzówka. Szczególnie ważną rolę odgrywają pionowe szczeliny, którymi odbywa się szybki przepływ wód słodkich w głąb i punktowe rozcieńczanie poziomego strumienia wód zanieczyszczonych. Efektem tych procesów jest znaczne zróżnicowanie składu chemicznego wód z poszczególnych wycieków. Przejawia się to w zasadniczych różnicach zarówno typów chemicznych jak i mineralizacji ogólnej.
    Basing on the analysis of chloride concentrations in the Vistula River and in 25 selected outflows in the Zakrzówek Quarry carried on systematically during almost three years (1990-93), the shortest time measured for water transfer from river to the quarry was about 100-120 days. Average TDS of river waters in this period was about 2750 milligrams per litre with dominating chloride and sodium ions. Simultaneously, meteoric waters analysed during those three years showed TDS up to 130 milligrams per litre with dominating calcium, magnesium and suplphide ions. In the quarry outflows the TDS varied from 620 to over 2000 milligrams per litre. In a few sampling points located in the northern part of the pit (i.e. close to the river bed) chloride and sodium ions predominated whereas waters from other points contained chloride and sodium along with calcium, magnesium, sulphates and hydrocarbonate ones. Decreasing TDS was accompanied by increasing percentage of sulphates, calcium and magnesium, and then HCO3 in the TDS. Transformation of chemical composition of waters migrating from the Vistula River to the Zakrzówek Quarry consists mainly of changes in concentrations of various ions. In most of the studied outflows waters are enriched in calcium and sulphates, and, in a few points, also in magnesium and potassium. This may result from leaching of these elements in waterbeds and also from ion exchange (e.g. Na-Ca). Concentrations of other pollutants originating from agriculture, sewages and industrial sources decrease on the way from river to quarry. Characteristic is the evolution of nitrogen compounds. Concentrations of ammonium nitrogen in the river waters are higher than the quarry outflows due to nitrification processes. On the contrary, contents of nitrates are higher in most of quarry outflows than in river waters. Generally, the quality of water improves during migration from river to the quarry.
    Źródło:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2004, 412, Hydrogeologia z. 6; 71-129
    0867-6143
    Pojawia się w:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozpuszczanie skały węglanowej w glebach leśnych buczyn i świerczyn w warunkach laboratoryjnych
    Dissolution of carbonate rock in soils under beech and spruce forests in the laboratory conditions
    Autorzy:
    Drewnik, M.
    Wasak, K.
    Żelazny, M.
    Jelonkiewicz, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/989332.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Leśne
    Tematy:
    gleboznawstwo lesne
    gleby lesne
    materia organiczna
    skaly weglanowe
    rozpuszczanie
    denudacja chemiczna
    badania laboratoryjne
    denudation
    beech
    norway spruce
    rendzina
    Opis:
    Chemical denudation plays a crucial role in affecting the water chemistry and the development of the relief, therefore the dissolution of carbonate rocks is the subject of numerous research. The aim of the study was to determine the effect of soil material derived from the organic (O) as well as humus (A) horizons of forest soils (common beech and Norway spruce stands) on the dissolution of rock. During one−year laboratory experiment standardized samples of dolomitic limestone placed in the soil material were washed with deionized water. The greatest loss of the sample rocks mass occurred in O material from Norway spruce stand (43.9‰ on average), while in other cases, the loss of rock samples mass was much lower and statistically non−significant. The total masses of calcium (Ca2+) leached from O material under beech and spruce stands were similar, however in the case of spruce most of Ca2+ derives from rock dissolution. Similarly, higher proportion of magnesium (Mg2+) leached from O material under Norway spruce derives from rock dissolution, although the total mass of Mg2+ leached is higher from O material under beech. The total mass of Ca2+ and Mg2+ leached from A material was similar or higher than from O material, however most of those ions derived from the soil material. The results indicate that the replacement of beech by Norway spruce can increase chemical denudation as well as Ca2+ and Mg2+ leaching, wherein Ca2+ leaching would be significantly greater than Mg2+.
    Źródło:
    Sylwan; 2016, 160, 09; 751-758
    0039-7660
    Pojawia się w:
    Sylwan
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analiza techniczno-ekonomiczna mechanicznego urabiania skał na przykładzie złoża „Raciszyn”
    Technical and Economic Analysis of Mechanical Rock Extraction Based on ‘Raciszyn’ Deposit
    Autorzy:
    Będkowski, T.
    Kasztelewicz, Z.
    Zajączkowski, M.
    Sikora, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/319031.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
    Tematy:
    mechaniczne urabianie skał
    skały węglanowe
    złoże Raciszyn
    zrywanie
    frezowanie
    mechanical rock extraction
    carbonate rock
    ‘Raciszyn’ deposit
    ripping
    cutting
    Opis:
    W artykule przedstawiono wyniki analizy techniczno-ekonomicznej procesu mechanicznego urabiania skał za pomocą młota hydraulicznego, zrywaka wibracyjnego, kombajnu frezującego typu Wirtgen oraz spycharki z osprzętem zrywakowym. W tym celu wykonano próby eksploatacyjne tych maszyn na złożu wapieni jurajskich „Raciszyn”. Określono średnią wydajność poszczególnych maszyn, jednostkowe zużycie paliwa oraz krzywe składu ziarnowego. Dane te stanowiły dane wejściowe do analizy ekonomicznej poszczególnych sposobów mechanicznego urabiania skał dzięki czemu wskazano sposób charakteryzujący się najmniejszym jednostkowym kosztem urabiania.
    The paper presents results of technical and economic analysis of mechanical rock extraction process using hydraulic hammer breaker, eccentric ripper, Wirtgen surface miner and dozer with ripper equipment. Performance tests have been made on ‘Raciszyn’ limestone deposit for this purpose. Average capacity, unitary fuel consumption, size distribution curves for every machine has been defined. It was an input data for economic analysis for each method of mechanical rock extraction which allowed to estimate minimal unitary extraction cost.
    Źródło:
    Inżynieria Mineralna; 2016, R. 17, nr 2, 2; 107-112
    1640-4920
    Pojawia się w:
    Inżynieria Mineralna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykorzystanie rentgenowskiej mikrotomografii komputerowej i cyfrowej analizy obrazu do petrologicznej charakterystyki skał węglanowych
    X-ray microtomography and digital image analysis application to a petrological characterization of carbonates
    Autorzy:
    Strzelecki, Piotr Jan
    Fheed, Adam
    Radzik, Natalia
    Świerczewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2075973.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    rentgenowska mikrotomografia komputerowa
    cyfrowa analiza obrazu
    geometria porowa
    skały węglanowe
    X-ray microcomputed tomography
    digital image analysis
    porosity geometry
    carbonates
    Opis:
    The paper briefly describes a possible application of X-ray computed microtomography studies followed by digital image analysis, enabling petrological assessment of carbonate rocks. The contribution presents an example of a complex, qualitative and quantitative approach aiming at deriving shape, geometry and spatial orientation of rock components as applied for a carbonate reservoir rock sample from the Zechstein Limestone (Ca1) strata. Apart from the basic properties of the analyzed objects, such as volume, surface area and number, detailed shape descriptors were obtained (compactness, sphericity, elongation, flatness, spareness). The presented approach allows for obtaining detailed 3D results at the microscopic scale, enabling extensive characterization of the studied material geometry. The methods proposed could be applied for other rock types as well.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2019, 67; 195--197
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wstępna ocena możliwości pozyskania wód pitnych z wapieni dewońskich w rejonie Zielonek koło Krakowa
    Preliminary evaluation of the possibilities of drinking water extraction in the area of Zielonki, Kraków region
    Autorzy:
    Chmura, A.
    Czop, M.
    Habryn, R.
    Motyka, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2063186.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    zasoby wód podziemnych
    próbne pompowanie
    utwory dewońskie
    skały węglanowe
    rejon Krakowa
    groundwater resources
    pumping test
    Devonian rocks
    carbonates
    Kraków region
    Opis:
    Węglanowe skały dewońskie w rejonie śląsko-krakowskim są brane pod uwagę jako perspektywiczne dla pozyskania wód pitnych m.in. dla ludności aglomeracji krakowskiej. Badania hydrogeologiczne tych utworów w rejonie Krakowa wykonano w tym celu w wywierconym otworze Trojanowice-2, zlokalizowanym w pobliżu północnej granicy zapadliska przedkarpackiego. Mimo warunków artezyjskich z ciśnieniem około 15 m nad powierzchnię terenu i miąższości wodonośnych utworów dewonu rzędu 150-250 m ich przewodność hydrauliczna, określona na podstawie wyników próbnych pompowań okazała się stosunkowo mała, od 2,3 x 10/-4 do 2,2 x 10/-3 m2/s. Takie rezultaty badań hydrogeologicznych świadczą, że zasoby eksploatacyjne wodonośnych utworów dewonu w otworze Trojanowice-2 są niewielkie i mogą zaspokoić jedynie potrzeby niewielkiej, lokalnej społeczności.
    Devonian carbonates in the Kraków-Silesian region are known as a relatively productive aquifer containing good quality water for drinking purposes. The lack of water resources in the Kraków metropolitan agglomeration is the reason for the beginning of reconnaisance study of the Devonian aquifer groundwater resources. The paper presents some details related to the hydrogeological research of the Devonian carbonate aquifer in the Trojanowice-2 borehole. Despite the occurrence of artesian conditions with 1.5 atm. overpressure above datum level and about 150-250 m of the aquifer thickness, the transmissivities of the Devonian carbonates are relatively low and range from 2.30 x 10/-4 to 2.20 x 10/-3 m2/s. As a consequence, the possible resources of the Devonian aquifer are also relatively low and potentially sufficient only for small, local communities.
    Źródło:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2009, 436, z. 9/1; 41-46
    0867-6143
    Pojawia się w:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Multi-Criteria Procedure for Selecting Mechanical Excavation Methods
    Wielokryterialna metoda wyboru sposobu mechanicznego urabiania skał
    Autorzy:
    Zajączkowski, Maciej
    Kasztelewicz, Zbigniew
    Sikora, Mateusz
    Będkowski, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/319141.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
    Tematy:
    mechaniczne urabianie skał
    skały węglanowe
    złoże „Raciszyn”
    zrywanie
    frezowanie
    metoda Bellingera
    mechanical excavation
    carbonate rocks
    “Raciszyn” deposit
    milling
    Bellinger's method
    Opis:
    This paper presents the results of a technical and economic analysis of the process of obtaining aggregates by mechanical excavation using hydraulic hammers, vibration rippers, Wirtgen surface miners, and ripper-dozers. The analysis involved a number of machine performance tests carried out at the “Raciszyn” Jurassic limestone deposit. The values determined in the tests included the average performance of individual devices making up the process system, unit fuel consumption and particle size distribution curves. These data served as inputs for the economic analysis of mechanical excavation and aggregate production methods. The method with the smallest unit production cost was determined. As different mechanical excavation methods affect not only the costs of obtaining aggregates, but also other non-economic values, Bellinger’s multi-criteria procedure was used to determine the optimal method. Bellinger’s multi-criteria procedure of selecting the mechanical excavation method may prove to be a useful optimisation tool, although one that requires knowledge of a given industry and its processes. Its advantage lies in relative simplicity and ease of use. This procedure should facilitate the preliminary assessment of selecting the most optimal technology and the assessment of the risk of choosing the least optimal one. The precision and, consequently, the objectivity, of the conducted analysis depends on the number and quality of the adopted criteria, which are largely connected with the knowledge level of the decision maker. On the basis of the authors’ assumptions, the most optimal mechanical excavation method at the “Raciszyn” Jurassic limestone deposit is the Wirtgen surface miner. The main advantage of this procedure is the optimal fragmentation of the excavated material and the low unit cost of aggregate production.
    W artykule przedstawiono wyniki analizy techniczno-ekonomicznej procesu produkcji kruszyw z wykorzystaniem mechanicznego urabiania skał za pomocą młota hydraulicznego, zrywaka wibracyjnego, kombajnu frezującego typu Wirtgen oraz spycharki z osprzętem zrywakowym. W tym celu wykonano próby eksploatacyjne tych maszyn na złożu wapieni jurajskich „Raciszyn”. Określono średnią wydajność poszczególnych maszyn wchodzących w skład całego układu technologicznego, jednostkowe zużycie paliwa oraz krzywe składu ziarnowego. Dane te stanowiły dane wejściowe do analizy ekonomicznej poszczególnych sposobów mechanicznego urabiania skał oraz produkcji kruszyw. Wskazano sposób charakteryzujący się najmniejszym jednostkowym kosztem produkcji. Ponieważ różne sposoby mechanicznego urabiania skał wpływają nie tylko na koszty produkcji kruszyw ale również na inne pozaekonomiczne wartości, do wyboru optymalnego sposobu wykorzystano wielokryterialną metodą Bellingera. Wielokryterialna metoda wyboru mechanicznego sposobu urabiania skał z wykorzystaniem metody Bellingera może być użytecznym narzędziem optymalizacyjnym, wymagającym jednak wiedzy z obszaru danej branży i występujących w niej procesów. Zaletą tej metody jest fakt, iż jest ona stosunkowo łatwa i prosta w użyciu. Metoda ta powinna ułatwić wstępną ocenę wyboru najbardziej oczekiwanej technologii oraz jednocześnie ocenę ryzyka zastosowania najmniej pożądanej technologii. Dokładność, a zatem i obiektywność, prowadzonych analiz uzależniona jest od liczby i jakości przyjętych kryteriów, co w dużym stopniu zależy od wiedzy osoby decyzyjnej. Na bazie przyjętych przez autorów założeń, najbardziej pożądanym sposobem urabiania mechanicznego na złożu wapieni jurajskich „Raciszyn” było wykorzystanie kombajnu frezującego Wirtgen. Główne zalety tego sposobu związane są z korzystnym rozdrobnieniem urobku oraz niskim jednostkowym kosztem produkcji kruszyw.
    Źródło:
    Inżynieria Mineralna; 2019, 21, 1/2; 225-229
    1640-4920
    Pojawia się w:
    Inżynieria Mineralna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Detekcja stref o lepszych parametrach zbiornikowych na podstawie atrybutów obliczanych z inwersji sejsmicznej
    Detection of better reservoir parameters zones based on attributes calculated from seismic inversion
    Autorzy:
    Bartoń, Robert
    Urbaniec, Andrzej
    Filipowska-Jeziorek, Kinga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31344030.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    skały węglanowe
    inwersja sejsmiczna
    atrybuty sejsmiczne
    wykresy krzyżowe
    parametry zbiornikowe
    carbonate rocks
    seismic inversion
    seismic attributes
    cross plots
    reservoir parameters
    Opis:
    Celem artykułu było wyodrębnienie stref o korzystniejszych parametrach zbiornikowych na podstawie analizy atrybutów sejsmicznych obliczanych z inwersji sejsmicznej w połączeniu z danymi otworowymi. Obliczenia przeprowadzono na wolumenie sejsmicznym ze zdjęcia 3D usytuowanego w środkowej części przedgórza Karpat. Przedmiotem badań była stropowa część kompleksu węglanowego górnej jury. Do identyfikacji stref o preferowanych parametrach wykorzystane zostały wykresy krzyżowe atrybutów impedancji fali podłużnej względem Lambda-Rho (Zp – λρ) oraz Lambda-Rho względem Mu-Rho (λρ – μρ). W obliczeniach wykorzystano opcję horizon probe dostępną w module Geobody Interpretation oprogramowania Petrel. Na podstawie otrzymanych wyników można stwierdzić, że najlepsze dopasowanie obrazu na przekrojach sejsmicznych z profilowaniem porowatości (PHI) w otworze G-4 uzyskano dla wariantu obliczeń Lambda-Rho vs. Mu-Rho, w którym w obrębie wyodrębnionych stref o lepszych parametrach zbiornikowych wydzielono trzy klasy zakresów wartości. Pozwoliło to również w lepszym stopniu zwizualizować zmienność analizowanych parametrów. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że utwory węglanowe górnej jury w obszarze badań mają zróżnicowane parametry zbiornikowe, przy czym strefy o lepszych własnościach zlokalizowane są głównie w stropowej części tego kompleksu. Generalnie rejon o lepszym rozwoju własności zbiornikowych znajduje się na północny zachód od analizowanego otworu G-4. Można przypuszczać, że jest to związane z obecnością w tym rejonie regionalnych dyslokacji, wokół których doszło do rozwoju szczelinowatości. Najprawdopodobniej dodatkowym czynnikiem odpowiedzialnym za wzrost porowatości w tej strefie jest powierzchnia krasowa, rozwinięta bezpośrednio w stropie utworów jury. Prezentowana metodyka może znaleźć zastosowanie nie tylko do bezpośredniej identyfikacji poziomów skał zbiornikowych o preferowanych parametrach, ale może być też szeroko wykorzystywana w różnego typu analizach i modelowaniach przestrzennych.
    The aim of this paper was to distinguish zones with more preferred reservoir parameters based on the analysis of seismic attributes calculated from seismic inversion, combined with well data. The calculations were performed on 3D seismic volumes located in the central part of the Carpathian Foreland. The subject of the study was the upper part of the Upper Jurassic carbonate complex. Cross plots of longitudinal wave impedance attributes against Lambda-Rho (Zp – λρ) and Lambda-Rho against Mu-Rho (λρ – µρ) were used to identify zones with preferred parameters. The calculations used the horizon probe option available in the Geobody Interpretation module in Petrel software. Based on the results, it was concluded that the best match on seismic sections with porosity profiling (PHI) in G-4 well was obtained for the variant of Lambda-Rho vs. Mu-Rho calculations, in which three classes of value ranges were separated within the identified zones with preferable reservoir parameters. It allowed to better visualize the variability of the analyzed parameters. The results of the research indicate that the Upper Jurassic carbonate formations in the study area are characterized by varying reservoir parameters, with the zones with better properties located mainly in the top part of this complex. In general, the region with better development of reservoir properties is located to the northwest of the analyzed G-4 well. It can be assumed that this is due to the presence of regional dislocations in this area, around which fracturing has developed. Most likely, an additional factor responsible for the increase in porosity in this zone is the karst surface, developed directly in the uppermost part of the Jurassic formations. The presented methodology can find application not only for direct identification of reservoir intervals with preferred parameters, but can be widely used in various types of spatial analysis and geophysical modeling.
    Źródło:
    Nafta-Gaz; 2022, 78, 12; 845-860
    0867-8871
    Pojawia się w:
    Nafta-Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania prędkości fal sprężystych i charakterystyka naprężeniowo-odkształceniowa w warunkach trójosiowego ściskania dla wybranych skał klastycznych i węglanowych
    Elastic wave velocities measurements and stress-strain characteristics under triaxial compression conditions for clastic and carbonate rock samples
    Autorzy:
    Puskarczyk, E.
    Krakowska, P.
    Wawrzyniak-Guz, K.
    Jarzyna, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/395107.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Tematy:
    badania laboratoryjne skał
    prędkości fal sprężystych
    charakterystyka naprężeniowo-odkształceniowa
    skały klastyczne
    skały węglanowe
    rocks lab measurements
    elastic wave velocities
    stress-strain characteristics
    clastic
    carbonates
    Opis:
    W pracy analizowano wyniki pomiarów laboratoryjnych wykonanych na próbkach o zróżnicowanej litologii. Głównym celem było sprawdzenie, jak zmieniają się wartości prędkości fal sprężystych i dynamicznych modułów sprężystych w trójosiowym stanie naprężenia. Pomiary wykonano z wykorzystaniem nowatorskiego zestawu będącego na wyposażeniu Katedry Geofizyki, WGGiOŚ, AGH. Zestaw pomiarowy składa się z komory ciśnieniowej, prasy hydraulicznej i dźwigu oraz generatora fal sprężystych i specjalistycznego oprogramowania. Umożliwia pomiary prędkości fal podłużnych P i poprzecznych S wraz z pełną charakterystyką naprężeniowo-odkształceniową w trójosiowym stanie naprężenia. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów uzyskane dla ciśnień okólnych odpowiednio dobranych dla głębokości występowania oraz wieku poszczególnych próbek. Pomiary wykonywano do momentu zniszczenia próbki. Wykonano analizę zmian prędkości przy stopniowym osiowym obciążaniu próbki. W efekcie uzyskano prędkości fal sprężystych oraz charakterystyki naprężeniowo-odkształceniowe. Uzyskano wyższe wartości prędkości fal sprężystych przy symulowanych ciśnieniach złożowych niż podczas pomiarów w warunkach atmosferycznych. Wyniki zestawiono z pozostałymi, dostępnymi rezultatami badań laboratoryjnych, np. porowatościami wyznaczonymi z eksperymentów NMR i porozymetrii rtęciowej. Równoczesne pomiary prędkości fal sprężystych P i S oraz charakterystyka naprężeniowo-odkształceniowa przy symulowanym ciśnieniu górotworu są efektywnym narzędziem do odtworzenia w laboratorium warunków złożowych i uzyskania wiarygodnych wartości dynamicznych i statycznych parametrów sprężystych i geomechanicznych.
    The results of laboratory measurements performed on samples with varied lithology were analyzed. The main objective was to see how the values of elastic wave velocity at triaxial stress conditions change. Measurements were made using the innovative equipment located at the Department of Geophysics, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, AGH University of Science and Technology. The measuring set consists of a pressure chamber, a hydraulic press, a crane and specialized software. It enables the measurements of the velocity of longitudinal (P) and transverse (S) waves along with full stress-strain characteristics in triaxial stress conditions. The results of the measurements were obtained at reservoir pressure, suitably selected for the depth and age of the individual samples. Measurements were made until the sample was fractured. As a result, the velocity of the elastic waves and the stress-strain characteristics were obtained. A velocity analysis with simulated reservoir pressure conditions was performed, referring to the deformation characteristics of the samples. Higher velocity values were obtained at simulated reservoir pressures than during atmospheric measurements. The results were compiled with the other available laboratory results, such as porosities determined by NMR and mercury porosimetry experiments. The simultaneous measurements of P and S wave velocity and stress-strain characteristics at simulated reservoir pressure are an effective tool for reproducing reservoir conditions in laboratory conditions and obtaining reliable dynamic and static elastic and geomechanical parameters.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2017, 101; 313-322
    2080-0819
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany wytrzymałości w warunkach krystalizacji soli oraz oddziaływania dwutlenku siarki w wybranych makroporowatych skałach węglanowych
    Changes in the strength of salt crystallization conditions and the effect of sulphur dioxide on some macroporous carbonate rocks
    Autorzy:
    Bobrowska, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2075064.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    uniaxial compressive strength
    macroporous carbonate rocks
    sodium sulphate
    sulphur dioxide
    wytrzymałość na ściskanie jednoosiowe
    makroporowate skały węglanowe
    siarczan sodu
    dwutlenek siarki
    Opis:
    The article presents the changes in long-term endurance of macroporous carbonate rocks by modelling the process of crystallization of salt (sodium sulphate) from the solution and the impact of sulphur dioxide in the presence of humidity. The characteristics of travertine endurance were determined based on the uniaxial compression test of endurance. Tests were conducted in laboratory conditions on monoliths from Poland and Turkey. Rock material from Poland was the so-called "Polish travertine" collected from an active quarry in Raciszyn (RA) and represented by Upper Jurassic limestones. The material from Turkey was a reed-type travertine rock, one of the leading lithotypes from the Denizli region, taken from an active quarry in Hierapolis (HO), and weathered material collected from the ancient opening in Hierapolis (HA). Research shows that the rock materials, regardless of the degree of weathering and location, have an increased susceptibility to lower endurance to uniaxial compression as a result of the impact of SO2 in the presence of humidity, rather than as a result of the crystallization of salt from the solution. This observation demonstrates that the travertine is characterised by relatively high resistance to salt solutions. Within porous material, the salt crystals can freely crystallize in the gaps without damaging the structure.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2013, 61, 5; 311--314
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kamieniołomy surowców węglanowych w regionie świętokrzyskim przykładem korytarzy ekologicznych
    Quarries of carbonate raw materials in the Swiętokrzyskie region as an example of ecological corridors
    Autorzy:
    Barga-Więcławska, J. A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349154.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    malakofauna
    kamieniołomy
    skały węglanowe
    korytarze ekologiczne
    Góry Świętokrzyskie
    południowo-wschodnia Polska
    quarries
    carbonate rocks
    malacofauna
    ecological corridors
    Świętokrzyskie Mountains
    south-eastern Poland
    Opis:
    Badanie malakofauny i roślinności kamieniołomów węglanowych w regionie świętokrzyskim przeprowadzono w latach 1990-2005. W artykule wyróżniono hałdy i wyrobiska wskazując na różnice warunków ekologicznych na zwałach i w wyrobiskach. Wykazano duży udział gatunków południowych. Kamieniołomy surowców węglanowych stanowią drogę migracji roślin i ślimaków. Interesującym przykładem wyjątkowych walorów przyrodnicznych historycznych terenów pogórniczych jest wzgórze Karczówka w Kielcach - teren eksploatacji galeny w utworach węglanowych. Tereny przekształcone górniczo są miejscem występowania rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i ślimaków. Malakofauna przestrzeni pogórniczej stanowi obraz przeobrażeń zachodzących w środowisku przyrodniczym regionu.
    Studies of malacofauna and vegetation in quarries of carbonate rocks in the Swiętokrzyskie region were carried out in the period between 1999-2005. The investigations were conducted on waste heaps and workings, and demonstrated the differences in ecological conditions between heaps and workings. Snail studies were performed using the quantitative method. The study revealed the presence of 57 snail species which constitutes 58% of all snail species occurring in the Świętokrzyskie Mountains. The most abundant snail communities were observed in the "Zygmuntówka" quarry, in "Miedzianka" and "Wietrznia" quarries, and in the area of the historical galena mine on Karczówka in Kielce. Terrains changed by mining are habitats of rare and endangered plant and snail species. The following snail species should be mentioned: Cecilioides acicula, Clausilia bidentata, Acantinula aculeate, Trichi lubomirski, Helix pomatia and Helix lutescens. Nine southern species were identified. Malacofauna of post-mining areas is a manifestation of transformations progressing in natural environment of our region.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2007, 31, 3/1; 53-63
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fusion of differential analysis of volumetric strain method (dilatometric thermoporometry) and mercury intrusion porosimetry method for pore space characterization in carbonate rocks
    Połączenie metody różnicowej analizy odkształceń oraz metody porozymetrii rtęciowej do określenia charakterystyki przestrzeni porowej w skałach węglanowych
    Autorzy:
    Skowera, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27314907.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Politechnika Świętokrzyska w Kielcach. Wydawnictwo PŚw
    Tematy:
    differential analysis of volumetric strain method
    mercury intrusion porosimetry
    carbonate rocks
    pore space
    różnicowa analiza odkształceń
    porozymetria rtęciowa
    skały węglanowe
    przestrzeń porowa
    Opis:
    Many characteristics of capillary-porous materials, including limestones and dolomites, depend on the structure of the pore space of a given material, so the article attempts to accurately determine the geometric characteristics of pores and their ability to transport water. Much information on the pore structure of carbonate rocks can be obtained from literature studies. There is a lack of information on the use of full hysteresis dilatometric thermoporometry methods for this purpose, as well as the fusion of differential analysis of volumetric strain (DAVS) results with mercury intrusion porosimetry (MIP) results. The subject of the research presented in this article is the analysis of pore structure in carbonate rocks using the method of differential analysis of volumetric strain and mercury intrusion porosimetry. Based on the measurements made, the pore size, pore volume, content of empty pores and pores containing water incapable of phase transformation were analyzed. The geometry of mesopores of rock samples examined by differential analysis of volumetric strain and mercury intrusion porosimetry was compared. A fusion of the distribution of mesopores from the DAVS study with a part of the distribution of meso- and macropores obtained by the MIP study was performer.
    Wiele cech materiałów kapilarno-porowatych, w tym wapieni i dolomitów, zależy od struktury przestrzeni porowej danego materiału, dlatego w artykule podjęto próbę dokładnego określenia cech geometrycznych porów i ich zdolności do transportu wody. Wiele informacji na temat struktury porów skał węglanowych można uzyskać ze studiów literaturowych. Brakuje informacji na temat wykorzystania w tym celu metod termoporometrii dylatometrycznej z pełną histerezą, a także połączenia wyników różnicowej analizy odkształceń (DAVS) z wynikami porozymetrii rtęciowej (MIP). Przedmiotem badań przedstawionych w niniejszym artykule jest analiza struktury porów w skałach węglanowych z wykorzystaniem metody różnicowej analizy odkształceń i porozymetrii rtęciowej. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów przeanalizowano wielkość porów, objętość porów, zawartość porów pustych oraz porów zawierających wodę niezdolną do przemiany fazowej. Porównano geometrię mezoporów próbek skalnych badanych metodą różnicowej analizy odkształceń i porozymetrii rtęciowej. Wykonano fuzję rozkładu mezoporów z badania DAVS z częścią rozkładu mezo- i makroporów uzyskanych w badaniu MIP.
    Źródło:
    Structure and Environment; 2023, 15, 2; 90--98
    2081-1500
    Pojawia się w:
    Structure and Environment
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Selected features of carbonate rocks based on the X-ray computed tomography method (CT)
    Wybrane cechy skał węglanowych w odwzorowaniu rentgenowskiej tomografii komputerowej (CT)
    Autorzy:
    Urbaniec, A.
    Drabik, K.
    Dohnalik, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1835191.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    X-ray computed tomography
    carbonate rocks
    texture features
    biogenic structures
    porosity
    fractures
    rentgenowska tomografia komputerowa
    skały węglanowe
    cechy teksturalne
    struktury biogeniczne
    porowatość
    szczeliny
    Opis:
    The paper presents possibilities of X-ray computed tomography (CT) application in view of representing selected features of carbonate rocks in a CT image. 72 sections of drill cores, approx. 1 m long each, were selected for tomographic examinations to obtain as reliable as possible results. The selected core material represents carbonate formations of various ages (from Palaeozoic to Upper Cretaceous), originating from boreholes situated in the Carpathian Foreland area. The interpretation of tomographic examinations was connected with a detailed sedimentological analysis of selected core sections, allowing to carry out direct comparisons, which of studied features and to what extent have disclosed in the CT images, and also whether this image can supplement or make the prepared descriptions more detailed. The presented information has a qualitative nature, i.e. referring mainly to descriptive features of the analysed carbonate rocks. Because of a limited size of the paper we have focused only on a few from numerous analysed features of carbonate rocks. The method of X-ray computed tomography (CT) can be very helpful at the analysis of various carbonate rocks features, such as structural and textural features, biogenic structures, porosity, and fracturing. It should be emphasised that this is a non-invasive method, providing a possibility to reproduce the CT image in various directions, without the necessity of mechanical interference in the rock material, resulting in the core destruction. Mummified siliceous sponges were examples of biogenic structures, which were best reflected in formations, which have been subjected to processes of selective dolomitization. In such type of carbonate rocks the sponge mummies were not dolomitized, while the basic material of the background was dolomitized. A very good representation of the structure in CT images was obtained for colonial hexacorals from the Scleractinia group, because many details of their skeleton structure are noticeable. Contrary to siliceous sponges the structure of corals is preserved much worse in the case, when the studied deposits were subject to diagenetic processes (such as dissolution, recrystallisation, or dolomitization). In addition, the analysis of various bioclasts, preserved in carbonate rocks, has shown a significant role both of the original mineral component building the skeletal elements of organisms (aragonite, high-magnesium calcite, lowmagnesium calcite), and of diagenetic processes history, directly affecting the condition of those components preservation. Based on the analysed materials it was found that porosity and fracturing are among best reflected features of carbonate rocks in the CT image. Open fractures, fractures filled with anhydrite and fractures filled with clay-marly material are generally well reflected in the CT image. Instead, fractures filled with calcite are variously recognisable, depending on the mineral composition of the rock background.
    W artykule przedstawiono możliwości wykorzystania rentgenowskiej tomografii komputerowej (CT) pod kątem odzwierciedlenia wybranych cech skał węglanowych w obrazie CT. Do badań tomograficznych wytypowano 72 odcinki rdzeni wiertniczych o długości ok. 1 m każdy w celu uzyskania możliwie najbardziej wiarygodnych wyników. Wytypowany materiał rdzeniowy reprezentuje utwory węglanowe różnego wieku (od paleozoiku po górną kredę), pochodzące z otworów wiertniczych, zlokalizowanych na obszarze przedgórza i w podłożu Karpat. Interpretację badań tomograficznych powiązano ze szczegółową analizą sedymentologiczną wybranych odcinków rdzeni, co pozwoliło na bezpośrednie porównanie, które z badanych cech i w jakim stopniu ujawniły się w obrazie tomograficznym, a także czy obraz ten jest w stanie uzupełnić lub uszczegółowić wykonane opisy. Przedstawione informacje mają charakter jakościowy, tj. odnoszący się głównie do cech opisowych analizowanych skał węglanowych. W związku z ograniczoną objętością artykułu skoncentrowano się jedynie na kilku spośród wielu przeanalizowanych cech skał węglanowych. Metoda rentgenowskiej tomografii komputerowej (CT) może być bardzo pomocna przy analizie różnego typu ich cech, takich jak: cechy strukturalne i teksturalne, struktury biogeniczne, porowatość, szczelinowatość. Należy podkreślić, że jest to metoda nieinwazyjna, dająca możliwość odtwarzania obrazu tomograficznego w różnych kierunkach, bez konieczności mechanicznej ingerencji w materiał skalny, prowadzącej do niszczenia rdzenia. Spośród przeanalizowanych struktur biogenicznych uwagę zwrócono na zmumifikowane gąbki krzemionkowe, które w najlepszym stopniu odwzorowane zostały w zapisie CT w utworach, które w trakcie diagenezy poddane zostały procesom selektywnej dolomityzacji. W tego typu utworach mumie gąbek nie uległy dolomityzacji, podczas gdy masa podstawowa otaczającego osadu została zdolomityzowana. Bardzo dobre odzwierciedlenie struktury w zapisie CT uzyskano dla kolonijnych koralowców sześciopromiennych z grupy Scleractinia, gdyż w obrazie tomograficznym dostrzegalnych jest wiele detali budowy ich szkieletu. W przeciwieństwie do gąbek krzemionkowych, struktura koralowców zachowana jest znacznie gorzej w przypadku, gdy badane utwory poddane zostały w większym stopniu procesom diagenetycznym (takim jak rozpuszczanie, rekrystalizacja czy też dolomityzacja). Ponadto analiza różnego typu bioklastów, zachowanych w skałach węglanowych, wykazała istotną rolę, zarówno pierwotnego składnika mineralnego budującego elementy szkieletowe organizmów (aragonit, kalcyt wysokomagnezowy, kalcyt niskomagnezowy), jak również historii procesów diagenetycznych, mających bezpośredni wpływ na stan zachowania tych elementów. Na podstawie przeanalizowanych materiałów stwierdzono, że porowatość i szczelinowatość są jednymi z najlepiej odwzorowanych w zapisie tomograficznym cech skał węglanowych. W obrazie CT na ogół w bardzo dobrym stopniu czytelne są szczeliny otwarte, szczeliny wypełnione anhydrytem oraz szczeliny wypełnione materiałem ilasto-marglistym. Natomiast szczeliny zabliźnione kalcytem rozpoznawalne są w różnym stopniu, w zależności od składu mineralnego tła skalnego.
    Źródło:
    Nafta-Gaz; 2018, 74, 3; 183-192
    0867-8871
    Pojawia się w:
    Nafta-Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hydrogeologiczne właściwości dewońskich skał węglanowych w masywie świętokrzyskim
    The hydrogeological properties of the Devonian carbonate rocks in the Holy Cross Region, Poland
    Autorzy:
    Rzonca, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/184017.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    Polska
    Góry Świętokrzyskie
    skały węglanowe
    porowatość
    kras
    próbne pompowania
    przewodność warstwy wodonośnej
    Polska
    Holy Cross Mountains
    carbonate rocks
    porosity
    karst
    pumping tests
    hydraulic conductivity
    Opis:
    Monografia przedstawia wyniki wieloaspektowych badań parametrów hydrogeologicznych dewońskich wapieni i dolomitów w regionie świętokrzyskim. Zbadano właściwości filtracyjne związane z różnymi podsystemami hydraulicznymi badanych masywów skalnych: z matrycą (masą) skalną, szczelinami, formami krasowymi oraz osadami wypełniającymi formy krasowe. Rola matrycy jest znikoma, także w magazynowaniu wody, zaś rola pustek krasowych bardzo poważnie ograniczona przez własności osadów wypełniających, które mają charakter utworów izolujących. Wykonano też powtórną interpretację dużego, regionalnego zbioru wyników próbnych pompowań (218 studni) w ustalonych warunkach hydrodynamicznych (metodą Krasnego i wzorem Girińskiego-Babuszkina). Wykazano bardzo dużą, najczęściej przypadkową, zmienność warunków. Przeważały studnie, dla których przewodność warstwy jest wysoka. Badania oparte na powtórnej interpretacji próbnych pompowań uzupełniono przez opracowanie wyników kilku testów prowadzonych w nieustalonych warunkach hydrodynamicznych (ujęcie w Marzyszu). Wyniki zdecydowanie potwierdziły efekty klasyfikacji metodą Krasnego.
    The monograph concerns the regional-scale research done on the identifying hydrogeological properties of Devonian limestone and dolomites. There were examined the properties of the hydraulic subsystems of the entire massifs: rock matrix, fissures, karst voids and the residual deposits filling the karst voids. The results demonstrated clearly insignificant role of the matrix (also as water storage); the hydraulic role of the karst forms is also strongly limited by the fillings properties. The essential part of the publication is a reinterpretation of the regional set of pumping test results (218 wells) in steady-state conditions. The evaluation demonstrated very high, random variability of the environment. The interpretations of some unsteady-state tests exactly confirmed the values obtained from the steady-state conditions pumping.
    Źródło:
    Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; 2006, 32, 3; 235-343
    0138-0974
    Pojawia się w:
    Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Możliwości wykorzystania kredy ze złóż krajowych w technologiach odsiarczania spalin stosowanych w energetyce
    The possibilities of using chalk from domestic deposits in flue gas desulphurization technologies used in the energy sector
    Autorzy:
    Hycnar, E.
    Ratajczak, T.
    Jończyk, W. M.
    Wal, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/394738.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Tematy:
    sorbenty SO2
    skały węglanowe
    kreda jeziorna
    kreda pisząca
    złoże Bełchatów
    złoże Mielnik
    SO2 sorbents
    carbonate rocks
    lacustrine chalk
    chalkstone
    Bełchatów deposit
    Mielnik deposit
    Opis:
    W artykule przedstawiono rezultaty badań mioceńskiej kredy jeziornej ze złoża węgla brunatnego Bełchatów i czwartorzędowej kredy piszącej ze złoża Mielnik nad Bugiem. Charakter mineralogiczno-petrograficzny, wysoka zawartość CaCO3, rozbudowana porowatość i rozwinięta powierzchnia właściwa wskazują, że badane surowce reprezentują materiał o wysokiej aktywności chemicznej. Ocena zdolności sorpcyjnych kredy jeziornej i piszącej względem SO2 dokonana na podstawie wyznaczonych wartości wskaźników sorpcji bezwzględnej i reaktywności wskazuje, że skały te można traktować jako potencjalne sorbenty SO2 do zastosowania w technologii spalania fluidalnego.
    The article presents the results of studies of the Miocene lacustrine chalk from the Bełchatów lignite deposit, and quaternary chalkstone from the Mielnik deposit from the Bug River. The mineralogical and petrographic features, high CaCO3 content, developed porosity and specific surface area indicate that the tested rocks represent high chemical activity material. The evaluation of the SO2 sorption capacity of lacustrine chalk and chalkstone conducted on the basis of absolute sorption and reactivity indices shows that these rocks can be considered as potential SO2 sorbents in the fluidized bed combustion technology.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2016, 96; 71-79
    2080-0819
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stanisław Lorenc (1943–2020) : geolog, rektor, podróżnik
    Stanisław Lorenc (1943–2020) : geologist, rector, voyager
    Autorzy:
    Biernacka, Julia
    Muszyński, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2076073.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    historia geologii
    skały węglanowe
    geologia morska
    Uniwersytet Wrocławski
    Uniwersytet w Poznaniu
    Polska
    history of geology
    carbonate rocks
    marine geology
    University of Wroclaw
    University in Poznań
    Polska
    Opis:
    Professor Stanislaw Lorenc (1943-2020) was a distinguished Polish geologist and Rector (President) of Adam Mickiewicz University in Poznań (2002-2008). He graduated from the University of Wroclaw, where he obtained MSc and PhD degrees, and completed his Habilitation thesis. Stanislaw Lorenc studied sedimentary rocks, primarily carbonates. He examined Upper Permian (Zechstein) carbonate and sulphate rocks of western Poland, and Cambrian metacarbonates of the Kaczawa Mountains. In 1988, Stanislaw Lorenc moved to Poznań, where, after the reactivation of geological studies at the University, he co-organized the Institute of Geology. He participated in many scientific marine cruises in the southern Pacific and the South China Sea, and taught marine geology at the University of Poznań. He was also engaged in the studies on geohazards and promoted research on tsunami sediments. Stanislaw Lorenc was an advocate of Polish-German scientific cooperation.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2020, 68, 8; 628--635
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Infrared spectroscopy methods in reservoir rocks analysis – semiquantitative approach for carbonate rocks
    Metody spektroskopii w podczerwieni w analizach skał zbiornikowych – podejście półilościowe w badaniach skał węglanowych
    Autorzy:
    Mroczkowska-Szerszeń, M.
    Orzechowski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1835138.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    quantitative rock analysis
    PCR
    PLS
    reservoir rocks analysis
    FTIR-ATR spectroscopy
    XRD
    carbonate rocks
    metody ilościowe badania składu skał
    analizy skał zbiornikowych
    spektroskopia FTIR-ATR
    skały węglanowe
    Opis:
    Experimental results and methodology for mineral composition determination of reservoir rocks by means of Fourier Transformed Infrared Spectroscopy technique (FTIR) was a subject to present in the paper. The FTIR data were calibrated with use of X-ray diffraction and X-ray fluorescence (XRF) methods. This approach allows quantitative and semiquantitative analysis basing on use of statistical methods like PCR (Principal Component Regression) or PLS (Partial Least Squares) to calibrate FTIR ATR in purpose to create efficient and cost saving tool for quick screening analysis of reservoir rocks samples. The presented approach allows for calibration of FTIR ATR using statistical methods like PCR (Principal Component Regression) or PLS (Partial Least Squares) in order to create efficient and cost saving tool for quantitative and semi-quantitative analysis of reservoir rocks samples. In the paper, 18 surface carbonate rocks samples of limestone and dolomite type belonging to the Paleozoic and Mesozoic age from the Kraków–Częstochowa Upland and Main Dolomite from Fore-Sudetic Monocline were analyzed. FTIR results were qualitatively described by analysis together with tentative assignments of their molecular bonds vibrations assignments are presented and a spectra interpretation for typical carbonates associated minerals. The technical constrains of the methodology resulting from proper method calibration and metal oxide analysis limitations were also discussed. Furthermore the behavior of the PCR and PLS algorithms in case of monomineral samples was commented and the necessity of additional qualitative spectra verification was indicated in this case for the final assessment of quantitative data quality. The quantitative results of FTIR analysis were compared with X-ray diffraction (XRD) quantitative data, part of them has been used as validation data. The accordance of the data series was better than 6% for each analyzed mineral phases excluding the outliers indicated by the analytical algorithm. The method was also successfully applied to the quantitative analysis of shale rocks, however, this part of the research will be presented in a separate paper.
    Praca przedstawia wyniki eksperymentalne oraz metodologię badania składu mineralnego skał zbiornikowych z zastosowaniem fourierowskiej spektroskopii w podczerwieni (FTIR – Fourier-transformed infrared spectroscopy). Wyniki spektroskopii FTIR kalibrowano z użyciem metod dyfrakcji rentgenowskiej (XRD – X-ray diffraction) oraz fluorescencji rentgenowskiej (XRF – X-ray fluorescence). Takie podejście pozwala na analizę półilościową, a nawet ilościową z zastosowaniem metody FTIR ATR. Metodyka opiera się na użyciu metod statystycznych, takich jak PCR (principal component regression) oraz PLS (partial least squares), do kalibracji metody FTIR ATR za pomocą innych danych w celu stworzenia wydajnego, szybkiego i finalnie niedrogiego narzędzia do zgrubnych (przesiewowych) badań skał zbiornikowych. W opracowaniu przedstawiono przykładowe wyniki analiz skał węglanowych (wapieni i dolomitów) dla 18 próbek skalnych z różnych lokalizacji, w tym próbek powierzchniowych ery paleozoicznej i mezozoicznej z rejonu Jury Krakowsko-Częstochowskiej, z okolic Krakowa, a także próbki reprezentujące dolomit główny z rejonu monokliny przedsudeckiej. Wyniki FTIR opatrzono opisem jakościowym zawierającym szczegółowe przypisania najważniejszych pasm drgań, jak również opisem widm minerałów towarzyszących. Przedstawiono też ograniczenia metody związane z kalibracją, a także z analizami próbek zawierających takie minerały jak piryt i tlenki metali czy też z zachowaniem wybranych algorytmów analizy ilościowej próbek w przybliżeniu monomineralnych. W tym przypadku zaznaczono konieczność przeprowadzenia jakościowej weryfikacji widm dla otrzymanych danych ilościowych, aby zachować ich odpowiednią jakość. Porównano wyniki badań ilościowych FTIR z wynikami ilościowych analiz z użyciem metody dyfrakcji rentgenowskiej (XRD), część wyników traktując jako walidację metody. Otrzymano zgodność na poziomie nie gorszym niż 6% odchyłki dla poszczególnych faz, nie wliczając wyników odstających, które najczęściej odrzuca metoda jako niespełniające kryteriów. Wyniki dodatkowo weryfikowano, stosując technikę fluorescencji rentgenowskiej XRF. Metodyką tą z powodzeniem posłużono się także w przypadku skał łupkowych, jednak ta część wyników zaprezentowana zostanie w oddzielnym opracowaniu.
    Źródło:
    Nafta-Gaz; 2018, 74, 11; 802-812
    0867-8871
    Pojawia się w:
    Nafta-Gaz
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przestrzenne badanie systemu porowego skał węglanowych na podstawie cyfrowej analizy obrazów mikrotomograficznych z wykorzystaniem języka Python
    Spatial analysis of carbonate pore system based on digital image analysis of X-ray microtomography data using Python language
    Autorzy:
    Fheed, Adam
    Hadro, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2076181.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    mikrotomografia rentgenowska
    Phyton
    węglanowe skały zbiornikowe
    porowatość
    X-ray microtomography
    Python
    carbonate reservoir rocks
    porosity
    Opis:
    The main aim of this contribution is to combine a Python-supported analysis of X-ray microtomography (µCT) images and the transmitted-light microscopy to resolve the factors controlling the variability of petrophysical parameters in carbonate rocks. A self-developed Python script for the evaluation of pore connectivity and the computation of pore sizes based on µCT data was prepared. The script was launched on a carbonate sample with drawn from a drill core representing the Late Permian Zechstein Limestone (Ca1) formation from the Wolsztyn Ridge area in West Poland. The sample was taken from the upper part of the isolated Kokorzyn Reef, corresponding to a brachiopod and bivalve-rich zone. The plug had a cylindrical shape, the diameter of 2.54 cm and the height of approximately 4.6cm. The entire volume of the plug was scanned using a GE Nanotom Sdevice. The 3D-reconstructeddatasetobtainedwith spatial resolution of 0.02 mm underwent cropping, contrast adjustment, noise reduction and porosity extraction using open-source Fiji software. The binarized porosity image was loaded into the Python script. Python scripting was found efficient in carbonate pore system examination. The code first extracted the connected pore system of the largest volume and computed the smallest distances between porosity voxels and corresponding pore walls. The obtained results were confronted with the spatially-adjusted microphotographs taken in plane-polarized transmitted light. The results have shown that narrow and isolated pores occurred within the spines of brachiopods. The largest voids were found inside the brachiopod shells. Moreover, many pores were associated with partially dissolved fragments of bivalves. Porosity reduction was -most outlined in the zones showing the scarcity of fossils.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2021, 69, 6; 357--360
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Application of DST interpretation results by log – log method in the pore space type estimation for the upper jurassic carbonate reservoir rocks of the carpathian foredeep basement
    Interpretacja testów wykonywanych rurowymi próbnikami złoża – RPZ w skałach węglanowych górnej jury podłoża zapadliska przedkarpackiego
    Autorzy:
    Dubiel, S.
    Zubrzycki, A.
    Rybicki, C.
    Maruta, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219012.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    poszukiwania naftowe
    podłoże zapadliska przedkarpackiego
    górna jura
    skały węglanowe
    testy hydrodynamiczne RPZ
    systemy przestrzeni porowej
    petroleum explorations
    Carpathian Foredeep basement
    Upper Jurassic
    carbonate rocks
    DST tests
    pore space systems
    hydrodynamic tests
    Opis:
    In the south part of the Carpathian Foredeep basement, between Bochnia and Ropczyce, the Upper Jurassic (Oxfordian, Kimmeridian and Tithonian) carbonate complex plays important role as a hydrocarbon bearing formation. It consists of shallow marine carbonates deposited in environments of the outer carbonate ramp as reef limestones (dolomites), microbial - sponge or coral biostromes and marly or micrite limestones as well. The inner pore space system of these rocks was affected by different diagenetic processes as calcite cementation, dissolution, dolomitization and most probably by tectonic fracturing as well. These phenomena have modified pore space systems within limestone / dolomite series forming more or less developed reservoir zones (horizons). According to the interpretation of DST results (analysis of pressure build up curves by log - log method) for 11 intervals (marked out previously by well logging due to porosity increase readings) within the Upper Jurassic formation 3 types of pore/fracture space systems were distinguished: - type I - fracture - vuggy porosity system in which fractures connecting voids and vugs within organogenic carbonates are of great importance for medium flow; - type II - vuggy - fracture porosity system where a pore space consists of weak connected voids and intergranular/intercrystalline pores with minor influence of fractures; - type III - cavern porosity system in which a secondary porosity is developed due to dolomitization and cement/grain dissolution processes.
    W pracy scharakteryzowano metodykę interpretacji testów odbudowy ciśnienia z użyciem krzywych diagnostycznych i specjalistycznych oraz przedstawiono wyniki interpretacji testów złożowych rurowymi próbnikami złoża (RPZ) wykonanych w latach 1995-1997 w 11 profilach serii węglanowych górnej jury (malmu) budujących podłoże zapadliska przedkarpackiego w strefie Bochnia - Ropczyce. Uzyskane wyniki oraz szczegółowa interpretacja krzywych odbudowy ciśnienia dennego w powiązaniu z rozpoznanym rozwojem litofacjalnym utworów górnej jury pozwoliła wstępnie wydzielić charakterystyczne typy wykształcenia przestrzeni porowej, występujące w obrębie interwałów wytypowanych badaniami geofizyki wiertniczej do testów RPZ. Są to: I - typ szczelinowato-porowy z dominującym wpływem systemu szczelin; II - typ porowo-szczelinowaty z minimalnym wpływem szczelin oraz typ III - kawernisty, w którym system wolnych przestrzeni tworzą mikrokawerny, pustki i przestrzenie międzykrystaliczne powstałe głównie wskutek epigenetycznych procesów dolomityzacji i rozpuszczania. Wydzielone systemy można wiązać z facjami skał węglanowych, głównie organogenicznych, występujących w obrębie utworów górnej jury podłoża zapadliska przedkarpackiego.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2012, 57, 2; 413-424
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Instrumental methods applied in the investigations of carbonate minerals in the Middle Jurassic sideritic rocks with respect to diagenetic processes
    Metody instrumentalne stosowane w badaniu minerałów węglanowych skał syderytowych jury środkowej w kontekście diagenezy
    Autorzy:
    Kozłowska, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2061593.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    cathodoluminescence
    microprobe
    fluid inclusions
    carbon and oxygen isotopes
    sideritic rocks
    carbonate minerals
    Middle Jurassic
    katodoluminescencja
    mikrosonda energetyczna
    inkluzje fluidalne
    izotopy węgla i tlenu
    skały syderytowe
    minerały węglanowe
    jura środkowa
    Opis:
    Carbonate minerals in the Middle Jurassic sideritic rocks from the Polish Lowlands, north-eastern margin of the Holy Cross Mountains and the Częstochowa region have been studied applying accessible instrumental methods. The following techniques were applied: polarization microscope, staining with the Evamy’s solution, cathodoluminescence, microprobe, fluid inclusions and isotopic analyses. Most of these methods were not available either in the 20ies of the past century when studies of sideritic iron ores in Poland had begun, or in 50ies and 60ies when they were in full progress. The sideritic rocks are mainly represented by clayey siderites (they contain also muddy and sandy varieties), sideritic sandstones and sideritic coquina, less frequently by sideritic conglomerates and mudstones. Sideroplesite is the main carbonate mineral that builds the sideritic rocks, while pistomesite and siderite are less frequent. Fe-calcite and Fe-dolomite, ankerite, and sporadic dolomite occur in lesser amounts. Syderoplesite and siderite have crystallized in the early diagenesis (eodiagenesis), in the zone of microbiologic methanogenesis, at temperatures of about 20°C, from the porous waters of marine origin, or from marine waters mixed with fresh waters. Sideroplesite enriched in magnesium, pistomesite, calcite and ankerite sequently have formed at the later diagenetic stage (mezodiagenesis). These minerals have crystallized at temperatures above 60°C, from the porous waters of marine origin, or from the fluid which interacted with the adjacent rocks. Fe-calcite was formed in the zone of microbiologic methanogenesis, while the ankerite – in the zone of thermal decarboxylation.
    Na podstawie dostępnych obecnie metod instrumentalnych zbadano minerały węglanowe skał syderytowych jury środkowej z Niżu Polskiego, północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i rejonu Częstochowy. Zastosowano: mikroskop polaryzacyjny, barwienie roztworem Evamy’ego, katodoluminescencję, mikrosondę energetyczną, analizę inkluzji fluidalnych i izotopową. Większość z tych metod nie była dostępna w latach dwudziestych, kiedy rozpoczęto badania syderytowych rud żelaza w Polsce, ani w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, kiedy były kontynuowane. Skały syderytowe są reprezentowane głównie przez: syderyty ilaste (obejmują również odmiany mułkowe i piaszczyste), piaskowce syderytowe i muszlowce syderytowe, rzadziej przez zlepieńce syderytowe i mułowce syderytowe. Głównym minerałem węglanowym budującym skały syderytowe jest syderoplesyt, rzadziej pojawiają się pistomesyt i syderyt. W zmiennych ilościach występują Fe-kalcyt oraz Fe-dolomit i ankeryt, sporadycznie dolomit. Syderoplesyt i syderyt krystalizowały we wczesnej diagenezie (eodiagenezie) w strefie mikrobiologicznej metanogenezy w temperaturze ok. 20°C z wód porowych pochodzenia morskiego lub wód morskich zmieszanych z wodami słodkimi. W późniejszym etapie diagene¬zy (mezodiagenezie) tworzyły się w kolejności: syderoplesyt z większą zawartością magnezu, pistomesyt, kalcyt i ankeryt. Minerały te krystalizowały w temperaturze powyżej 60°C z wody porowej pochodzenia morskiego lub wody, która weszła w reakcję z otaczającymi skałami. Fe-kalcyt tworzył się w strefie mikrobiologicznej metanogenezy, natomiast ankeryt w strefie termalnej dekarboksylacji.
    Źródło:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2019, 474; 31--42
    0867-6143
    Pojawia się w:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-22 z 22

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies