Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "scenariusze" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 81
Tytuł:
Zmiana długości okresu wegetacyjnego w Polsce
Changing length of the growing season in Poland
Autorzy:
Nieróbca, A.
Kozyra, J.
Mizak, K.
Wróblewska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/339305.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Tematy:
okres wegetacyjny
scenariusze klimatyczne
warunki termiczne
zmiany klimatu
climate change
climate scenarios
growing season
temperature conditions
Opis:
Celem pracy była ocena zmian długości okresu wegetacyjnego w Polsce w wieloleciu 1971–2009 oraz w warunkach klimatycznych prognozowanych na lata 2030 i 2050. Długość okresu wegetacyjnego w latach 1971–2009 określono na podstawie danych dobowych z 48 stacji synoptycznych IMGW-PIB. Analizę zmian długości okresu wegetacyjnego w przyszłości wykonano dla dwóch miejscowości w Polsce: Grabowa (Polska Środkowa) i Laskowic (Polska Południowo-Zachodnia), według scenariuszy emisyjnych A1B i A2 i trzech modeli klimatycznych: ECHAM5/MPI–OM (ECHAM), HadCM3 (HadCM) i NCAR-PCM (NCAR). Wykazano, że w latach 2001–2009 okres wegetacyjny w Polsce był dłuższy o 8 dni niż w latach 1971–2000. Największe zmiany stwierdzono w północno-zachodniej Polsce, gdzie okres ten wydłużył się o ponad 9 dni, a w okolicach Koszalina i Ustki o 16 dni. Według przyjętych scenariuszy klimatycznych, w perspektywie 2030 r. okres wegetacyjny w środkowej Polsce będzie dłuższy o 10–14 dni niż w latach 1971–2000, a w perspektywie do 2050 r. – o 18–27 dni. W południowo-zachodniej Polsce długość okresu wegetacyjnego w perspektywie do 2030 r. wydłuży się o 11–17 dni, a perspektywie do 2050 r. – o 22–30 dni.
The aim of this study was to assess changes in the length of the growing season in Poland in the multi-year period of 1971–2009 and projected climate conditions for the years 2030 and 2050. The length of the growing season in the years of 1971–2009 was determined based on daily data from 48 synoptic stations of IMGW-PIB. The analysis of changes in the length of the growing season in the future was performed for two places in Poland: Grabów (Central Poland) and Laskowice (South-Western Poland), according to the emission scenarios A1B and A2 and three climate models: ECHAM5/MPI-OM (ECHAM), HadCM3 (HadCM) and NCAR-PCM (NCAR). It has been show that in the years of 2001–2009, growing season in Poland was by about 8 days longer than in the years 1971–2000. The biggest changes were found in north-western Poland, where the period was extended by more than 9 days, and near Koszalin and Ustka – by about 16 days. According to the climate scenarios adopted to the 2030, growing season in central Poland will be extended by about 10–14 days compared with that in the years 1971–2000, and by about 18–27 days in the 2050. In south-western Poland, the growing season in 2030 will be extended by about 11–17 days, and in the 2050 – by about 22–30 days.
Źródło:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie; 2013, 13, 2; 81-94
1642-8145
Pojawia się w:
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie planowania scenariuszowego w naukach o bezpieczeństwie
Autorzy:
Penc-Pietrzak, Ilona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1921508.pdf
Data publikacji:
2019-11-18
Wydawca:
Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie
Tematy:
bezpieczeństwo
planowanie scenariuszowe
foresight
scenariusze bezpieczeństwa
Opis:
Planowanie scenariuszowe stanowi jedną z metod analizy strategicznej, która jest niezwykle przydatna w formułowaniu strategii w dynamicznym otoczeniu. Polega ona na opracowywaniu scenariuszy otoczenia, opisujących możliwy przebieg wydarzeń na danym obszarze i w określonej perspektywie czasowej. Scenariusze mogą mieć różną formę, zakres i sposób konstrukcji. Umożliwiają analizę wpływu różnorodnych czynników i wydarzeń na takie podmioty, jak przedsiębiorstwo, branża, państwo czy struktura międzynarodowa. Celem artykułu jest przedstawienie metod scenariuszowych oraz ich zastosowania w naukach o bezpieczeństwie. Scenariusze te mogą być wykorzystywane do sformułowania wariantów strategii bezpieczeństwa lub stanowić punkt odniesienia do monitorowania środowiska bezpieczeństwa w celu podjęcia działań ochronnych lub wykorzystania pojawiających się szans.
Źródło:
Przegląd Policyjny; 2016, 4(124); 28-46
0867-5708
Pojawia się w:
Przegląd Policyjny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie modelu kalkulacji różnicowych do usprawnienia procesu produkcji brykietu opałowego z agrobiomasy
Applications of model of differential calculation for improvement production process of fuel briquette made from agro biomass
Autorzy:
Bojar, W.
Żarski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/339903.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Zarządzania Produkcją
Tematy:
model obliczeniowy
scenariusze decyzyjne
poprawa produkcji
brykiet opałowy
agrobiomasa
calculation model
decision scenarios
production improvement
fuel briquette
agro biomass
Opis:
In the paper on the base of literature review and also opinions of entrepreneurs dealt with fuel briquette manufacturing and also the data coming from selected enterprise a differential calculation model was worked out. First, circumstances of development of renewable energy sources sector in Poland were highlighted. One can indicate both high potential of renewable energy resources in Poland, big investments in this area last time and chances resulted in increasing demand for such kind of fuel and stimulating the EU legal requirements as well. Secondary, course of manufacturing and logistics processes of fuel briquette fabrication were analyzed considering relevant technical and economical parameters. Detail description of those processes let set crucial factors influenced studied fuel briquette production. This enabled elaboration of differential calculation model to set up interesting decision scenarios and simulate their different financial effects with marginal calculation method. Once can analyze impact of different levels of raw material humidity at unit cost of fuel briquette output. Next, financial effects of failures of crumbling machine influenced by polluted raw material were investigated. One can underline difficulty to precise probability of occurrence of such failures and to estimate accurately relevant costs closed to them. Third, elaborated model let simulate effects of different average transportation distance of enterprise from raw material location and also different prices of fuel. One can conclude that transportation costs are crucial for profitability of studied manufacturing process. Hence, worked out method of analysis of decision scenarios was verified positively as useful tool let update management in enterprises dealt with manufacturing of fuel briquette made from agro biomass. One can conclude that quality of raw material about level of pollution and humidity and also distance of its transportation and fuel price are crucial factors determining production process and shaping production costs, what is very important in planning.
Źródło:
Zarządzanie Przedsiębiorstwem; 2012, 15, 1; 13-18
1643-4773
Pojawia się w:
Zarządzanie Przedsiębiorstwem
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie Cyfrowych Technologii Szkolenia (CTS) w treningu strzeleckim – przygotowanie do przeciwdziałania i zwalczania zagrożeń terrorystycznych
Application of Digital Training Technologies in Shooting Training – in preparation for counteracting and combatting terrorist threats
Autorzy:
Cymerski, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/136458.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Szkoła Główna Służby Pożarniczej
Tematy:
terroryzm
bezpieczeństwo
publiczne
działania antyterrorystyczne
użycie broni
proces szkolenia strzeleckiego
współczesne technologie
realizm sytuacyjny
wirtualny symulator
scenariusze szkoleniowe
konsekwencje podjętych działań
analiza wyników
terrorism
security
public
anti-terrorist activities
use of weapons
proces of shooting training
modern technologies
situational realism
virtual simulator
training scenarios
consequences of actions taken
analysis of results
Opis:
Współczesny świat jest pełen wielopłaszczyznowych zagrożeń bezpieczeństwa. Do zagrożeń tych niewątpliwie zaliczają się zagrożenia o charakterze terrorystycznym. Obecnie zjawisko terroryzmu jest wszechobecne i stało się nieodłącznym elementem krajobrazu współczesnego świata. Terroryzm jest wyzwaniem dla podmiotow systemu bezpieczeństwa państwa odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczeństwa publicznego. Przygotowanie przedstawicieli podmiotow zapewniających bezpieczeństwo wymaga działań zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i szkoleniowej. Prowadzenie skutecznych działań antyterrorystycznych wymaga przygotowania poprzez proces szkoleniowy, którego elementem jest szkolenie z zakresu użycia i wykorzystania broni palnej. Zastosowanie współczesnych technologii w procesie szkolenia strzeleckiego jest istotne z uwagi na szereg posiadanych funkcjonalności budujących m.in. realizm sytuacyjny. Powyższe stanowi istotny element wspomagający tradycyjne szkolenia, tworząc tym samym szansę i wyzwanie dla państwowych i prywatnych jednostek badawczo-rozwojowych w poszukiwaniu innowacyjnych narzędzi szkoleniowych.
The modern world is full of multifaceted security threats. These threats undoubtedly include terrorist threats. Currently, the phenomenon of terrorism is ubiquitous and has become an inseparable element of the landscape of the modern world. Terrorism is a challenge for entities of the state security system responsible for ensuring public security. Preparation of representatives of entities ensuring security requires actions both at the legal and training level. Conducting effective anti-terrorist activities requires preparation through a training process, which includes training in the use and use of firearms. The use of modern technologies in the process of shooting training due to a number of possessed functionalities that build, among others situational realism. The above is an important element supporting traditional training, thus creating an opportunity and a challenge for public and private research and development units in searching for innovative training tools.
Źródło:
Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej; 2020, 1, 73; 339-355
0239-5223
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie analizy ryzyka oraz scenariuszy przebiegu incydentów w systemie zarządzania bezpieczeństwem informacji gromadzonej, przetwarzanej i przesyłanej w systemach teleinformatycznych instytucji
Use of risk analysis and incident scenarios in systems managing security of information collated, processed and transmitted in information and communication technology systems
Autorzy:
Szleszyński, A.
Witkowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/347810.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
Tematy:
bezpieczeństwo informacji
analiza ryzyka
scenariusze przebiegu incydentów
systemy teleinformatyczne
information security
risk analysis
incident scenarios
information and communication technology systems
Opis:
W pracy przedstawiono wykorzystanie analizy ryzyka oraz scenariuszy przebiegu incydentów w systemie teleinformatycznym do oceny wpływu incydentów na bezpieczeństwo gromadzonej i przetwarzanej w systemie informacji. Dokonano przeglądu literatury przedmiotu, a następnie zaprezentowano związki pomiędzy analizą ryzyka a scenariuszami. Scenariusz w sposób opisowy ma pokazać, jakie mogą być skutki incydentów dla bezpieczeństwa systemu teleinformatycznego oraz dla znajdującej się w nim informacji. Przedstawiono wyniki badań dotyczące znajomości zagadnień związanych z analizą ryzyka. Wykonanie analizy ryzyka jest wymaganiem ustawowym.
In the paper the use of risk analysis and incident scenarios in Information and Communication Technology (ICT) systems is presented. An evaluation of the incidents affecting the security of information stored and processed in an ICT system is made. In the first part of the paper an analysis of the current state is made. Next a correlation between risk analysis and incident scenarios developed for information security is shown. In Tables 1, 2, 3 and 4 the result of the survey conducted by the authors on the body of knowledge related to risk analysis methods is shown. The survey shows that potential analysis users who would have to do it sometime in the future have decent theoretical knowledge about risk analysis. However, as they indicated in their responses, they were not ready to make it themselves.
Źródło:
Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki; 2013, 4; 153-166
1731-8157
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ rozbudowy infrastruktury fotowoltaicznej na rozwój gospodarczy w Polsce – prognoza do 2040 r.
The impact of the expansion of photovoltaic infrastructure on the economic development in Poland - forecast until 2040
Autorzy:
Kopeć, Sławomir
Lach, Łukasz
Spirydowicz, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2069830.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
infrastruktura fotowoltaiczna
efekty makroekonomiczne
scenariusze rozwoju
model IO
mnożniki międzygałęziowe
photovoltaic infrastructure
macroeconomic effects
development scenarios
IO model
input-output multipliers
Opis:
Celem artykułu jest wyznaczenie prognozy możliwych efektów makroekonomicznych generowanych w polskiej gospodarce na skutek instalacji i użytkowania infrastruktury fotowoltaicznej w horyzoncie czasowym 2021–2040. Zgodnie z najlepszą wiedzą autorów przeprowadzona analiza stanowi pierwsze tego typu opracowanie w literaturze dotyczącej transformacji energetycznej w Polsce. W badaniu wykorzystano unikatowe dane dotyczące wielkości i sektorowego rozkładu kosztów CAPEX i OPEX dla trzech scenariuszy rozwoju i czterech zakresów instalacji PV. Badania empiryczne przeprowadzono z wykorzystaniem najbardziej aktualnych danych makroekonomicznych obrazujących powiązania międzysektorowe w polskiej gospodarce. Wyliczone jednostkowe mnożniki inwestycyjne i operacyjne umożliwiły oszacowanie efektów makroekonomicznych dla rozpatrywanych scenariuszy rozwoju. Uzyskane wyniki empiryczne pozwalają w szczególności twierdzić, że w najbliższych 20 latach możliwe jest utrzymywanie w branży PV stabilnego poziomu zatrudnienia – w zależności od rozpatrywanego scenariusza od 25 do 45 tysięcy miejsc pracy.
The aim of the paper is to forecast possible macroeconomic effects generated in the Polish economy as a result of the installation and use of photovoltaic infrastructure in the time horizon 2021–2040. According to the best knowledge of the authors, the conducted analysis is the first study of this type in the literature on the energy transformation in Poland. The study used unique data on the size and sectoral distribution of CAPEX and OPEX costs for three development scenarios and four ranges of PV installations. Empirical research was carried out using the most up-to-date macroeconomic data illustrating intersectoral links in the Polish economy. The calculated unit investment and operational multipliers made it possible to estimate the economic effects for the considered development scenarios. The obtained empirical results allow, in particular, to claim that in the next 20 years it is possible to maintain a stable level of employment in the Polish PV industry – depending on the scenario under consideration, from 25,000 to 45,000 jobs.
Źródło:
Energetyka Rozproszona; 2022, 7; 29--53
2720-0973
Pojawia się w:
Energetyka Rozproszona
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ przewidywanej zmiany klimatu na zapotrzebowanie ziemniaka późnego na wodę
Impact of climate change on water demand of late potato
Autorzy:
Labedzki, L.
Bak, B.
Liszewska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61230.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
agrometeorologia
zmiany klimatyczne
scenariusze zmian klimatu
prognozowanie
oddzialywanie na rosliny
rosliny okopowe
ziemniaki pozne
potrzeby wodne
ewapotranspiracja potencjalna
Opis:
Praca zawiera analizę wpływu prognozowanej zmiany klimatu na zapotrzebowanie na wodę ziemniaka późnego w latach 2021–2050 oraz 2071–2100. Dane meteorologiczne zostały pozyskane z modelu regionalnego RM5.1, z warunkami brzegowymi z modelu globalnego ARPEGE dla scenariusza emisji SRES: A1B. Okresem referencyjnym były lata 1971–2000. Miarą zapotrzebowania wody przez daną roślinę uprawną dla wydania określonego plonu jest ewapotranspiracja potencjalna tej rośliny. Obliczono ją przy użyciu metody Penmana-Monteitha i współczynników roślinnych. Wpływ zmian klimatu na ewapotranspirację potencjalną ziemniaka późnego na obszarze Polski oceniano na pięciu stacjach meteorologicznych, reprezentatywnych dla regionów agroklimatycznych: Olsztyn, Bydgoszcz, Warszawa, Wrocław, Kraków. W wieloleciach 2021–2050 i 2071–2100 zwiększy się zapotrzebowanie na wodę w uprawie ziemniaka późnego. W wieloleciu 2021-2050 są spodziewane kilkuprocentowe wzrosty (do 7%), natomiast w latach 2071-2100 prognozowany wzrost będzie jeszcze większy (do 18%). Największy wzrost zapotrzebowania nastąpi w regionie południowo-zachodnim i środkowo-wschodnim, a najmniejszy w południu-wschodnim. Przewidywane zmiany klimatyczne i związany z nimi wzrost zapotrzebowania na wodę przez rośliny, powinny spowodować zwiększenie powierzchni nawadnianej i wzrost zapotrzebowania na wodę do nawodnień.
The paper presents the analysis of the impact of predicted climate change on water demand of late potato in 2021–2050 and 2071–2100. Meteorological data were simulated with the regional model RM5.1 with boundary conditions from the global model ARPEGE for the scenario SRES: A1B. Reference period was 1971–2000. The measure of crop water demand is potential evapotranspiration. It was calculated using the Penman-Monteith method and crop factors. The impact of climate change on potential evapotranspiration of late potato was evaluated in Poland at the five meteorological stations representative for agroclimatic regions: Olsztyn, Bydgoszcz, Warszawa, Wrocław, Kraków. Water demand of late potato will increase of up to 7% in 2021-2050 and of up to 18% in 2071-2100. Increase will be the biggest in the south-west and central- east regions and the smallest in south-east region. Predicted climate change and increased crop water demand should result in increase of irrigated area and irrigation water requirements.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2013, 2/I
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
What do we call the children? Familial terms of address in Polish and English
Jak mówimy do dzieci? Familijne formuły adresatywne w języku polskim i angielskim
Autorzy:
Dziwirek, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/680330.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
formuły adresatywne
dzieci
kulturowe scenariusze
kolektywizm
indywidualizm
nauczanie języka polskiego jako obcego
terms of address
children
cultural scripts
individualism
collectivism
teaching Polish as a foreign language
Opis:
Przekaz kulturowy w glottodydaktyce przejawia się nie tylko w transmisji wiedzy o tradycjach, zwyczajach czy historii danego kraju, ale również w uwrażliwieniu studentów na podstawowe idee i zachowania obcej kultury. Obecny artykuł przedstawia zasadnicze kontrasty między polską i angielskojęzyczną kulturą i ich wpływ na język używany w gronie rodziny. Polscy rodzice często używają zdrobnień familijnych terminów syn, córka czy dziecko, co nigdy nie zdarza się w angielskojęzycznych rodzinach. Artykuł pokazuje, że te różnice wypływają z różnic kulturowych. Kultura polska jest kulturą kolektywistyczną i jedną z jej podstawowych wartości jest serdeczność. Kultura anglojęzyczna jest kulturą indywidualistyczną, w której niezależność jej naczelną wartością.
The paper addresses cultural differences between Polish and English as they pertain to familial terms of address. Using corpus data, I demonstrate that Polish parents frequently address their children using hypocoristic forms of the terms syn ‘son’, córka ‘daughter’ and dziecko ‘child’. These forms convey affection and emphasize familial ties. English parents, on the other hand, use children’s names, nicknames, or terms of endearment. I argue that these differences follow from underlying contrasts in cultural scripts: English individualism and Polish warmth.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2019, 26; 471-485
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Węglowe technologie energetyczne 2020+
Coal Power Plants 2020+
Autorzy:
Chmielniak, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/283692.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
scenariusze rozwoju technologii energetycznych
technologie węglowe
blok kondensacyjny
spalanie tlenowe
IGCC
wychwyt CO2
scenarios of energy technology development
coal technologies
steam cycle
oxy-combustion
CO2 separation
Opis:
W artykule omówiono główne uwarunkowania rozwoju technologii węglowych wynikające z aktualnie przewidywanych scenariuszy osiągnięcia pożądanego stężenia dwutlenku węgla w atmosferze. Z analizowanych scenariuszy wynika, że nie można sprostać zapotrzebowaniu na elektryczność bez wykorzystania węgla. Dla spełnienia obowiązujących i nowych wymagań ekologicznych konieczne jest opracowanie nowych klas technologii jego wykorzystania do produkcji elektryczności. Przedstawiono kierunki rozwoju bloku kondensacyjnego oraz układu gazowo-parowego zintegrowanego ze zgazowaniem węgla. Określono zakres koniecznych prac badawczo-rozwojowych. Porównano główne charakterystyki technologii z uwzględnieniem ich ewolucji i doskonalenia.
The article describes main issues of coal technology development which arise from predicted scenario of a CO2 concentration level in the atmosphere. A conclusion of this scenario is that the demand for electricity could not by satisfy without coal utilization. For the purpose of satisfy of current and future ecology regulation, it is necessary to work out new coal technology classes for electricity production. Development directions of steam and gas-steam cycles integrated witch coal gasification are shown. The scope of research and development work is determined. Main characteristics which take into account their evolution end development are compared.
Źródło:
Polityka Energetyczna; 2010, 13, 2; 77-90
1429-6675
Pojawia się w:
Polityka Energetyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich
Conditions of mountain areas in Poland development through tourism
Autorzy:
Chudy-Hyski, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61990.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
Polska
tereny gorskie
obszary wiejskie
rozwoj regionalny
rozwoj lokalny
kierunki rozwoju
rozwoj wielofunkcyjny
turystyka
rynek turystyczny
turystyka wiejska
rozwoj turystyki
uwarunkowania wewnetrzne
scenariusze rozwoju
Opis:
Obszary górskie Polski stanowią specyficzne terytorium pod względem fizyczno-geograficznym, gospodarczym i społecznym. Posiadają one szczególne uwarunkowania przyrodnicze, ekonomiczne i kulturowe, z których wynikają zarówno ograniczenia, jak i szanse rozwoju tych obszarów. Z uwarunkowaniami przyrodniczymi wiążą się zwiększone koszty gospodarowania, głównie w rolnictwie, a także takich dziedzinach, jak budownictwo, czy komunikacja. Wiążą się z nimi także cechy stanowiące walory turystyczne, umożliwiające właśnie poprzez rozwój turystyki rekompensowanie przynajmniej części ograniczonych możliwości pozyskiwania dochodów przez ludność miejscową. Obszary górskie definiuje się jako obszary, gdzie produkcja rolna jest utrudniona ze względu na niekorzystne warunki klimatyczne i ukształtowanie terenu. Podstawowym kryterium wyodrębniania obszarów górskich stosowanym w Polsce jest wzniesienie nad poziom morza. Do obszarów górskich zaliczono więc gminy i obręby geodezyjne, w których ponad połowa powierzchni użytków rolnych znajduje się na wysokości powyżej 500 m n.p.m. Przestrzennie badaniami objęto górskie obszary wiejskie Polski, przy czym za najmniejszą jednostkę badawczą przyjęto obszar gminy. Obiektem badań są wszystkie gminy stanowiące w Polsce górskie obszary wiejskie o niekorzystnych warunkach gospodarowania (określane jako ONW górskie). Badaniami objęto łącznie 50 gmin (w czterech województwach: dolnośląskim, małopolskim, podkarpackim oraz śląskim), z których 43 to gminy wiejskie, natomiast 7 to gminy miejsko-wiejskie. Z uwagi na fakt, że przedmiot badań stanowią wyłącznie obszary wiejskie, analizą objęto gminy wiejskie w całości oraz części wiejskie gmin miejsko-wiejskich. Gminy te wybrano na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Załącznik 2 rozporządzenia wskazuje enumeratywnie gminy stanowiące w Polsce obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania, w tym obszary górskie. Aby dana gmina mogła wykorzystać turystykę jako siłę napędową lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego, muszą po pierwsze istnieć sprzyjające warunki uprawiania różnych form turystyki (muszą być podstawy dla powstania i zwiększania intensywności ruchu turystycznego), a po drugie – muszą być podstawy powstawania różnych form działalności gospodarczej w zakresie turystyki oraz związanej z obsługą ruchu turystycznego i zwiększonych potrzeb mieszkańców. Uwarunkowania (czynniki), decydujące o predyspozycjach gmin górskich do podjęcia i realizacji turystycznego kierunku rozwoju (rozwoju przez turystykę), mogą mieć charakter zewnętrzny oraz wewnętrzny. W pracy szczegółowej analizie poddano wyłącznie uwarunkowania wewnętrzne. Przyjęto, że zbiorczą kategorią grupującą wszystkie te czynniki są uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju obszaru (U). Uwarunkowania te poddano analizie, uwzględniając ich różnorodny charakter, co znalazło wyraz w postaci wyodrębnienia uwarunkowań cząstkowych, tj. uwarunkowań infrastrukturalnych, gospodarczych, środowiska (przyrodniczego i antropogenicznego) oraz społecznych, charakteryzowanych przez poszczególne cechy diagnostyczne. W pracy wykorzystano różne metody badawcze. W odniesieniu do celu poznawczego pracy instrumentem była w szczególności analiza opisowo-jakościowa, która pozwoliła na zidentyfikowanie problemów oraz uwarunkowań rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski. Cel metodyczny pracy zrealizowano, wykorzystując dorobek nauk ekonomicznych, bazując przy tym na wybranych metodach statystycznej analizy wielowymiarowej, a w szczególności na metodach taksonomicznych. Cel aplikacyjny osiągnięto, wykorzystując wyniki przeprowadzonych badań ilościowych oraz opracowując różne scenariusze rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski ze wskazaniem możliwości uwzględnienia właściwego ich wariantu. Źródłowe materiały dotyczące badanych cech zostały uzyskane drogą ankietową z urzędów gmin objętych analizą. Ponadto wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, w tym dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego 2002. Dane, zarówno z badań ankietowych, jak i statystyczne GUS, zgromadzono dla celów porównawczych z dwóch lat – 2005 i 2007. Korzystając z procedur taksonometrycznych, określono syntetyczny wskaźnik poziomu uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Na podstawie jego wartości obliczonych dla każdej z badanych gmin i dla każdego z uwarunkowań cząstkowych stwierdzono znaczące zróżnicowanie poziomu uwarunkowań rozwoju analizowanych gmin, zarówno pod względem poziomu ogółem, jak i z uwzględnieniem uwarunkowań cząstkowych (infrastrukturalnych, gospodarczych, środowiska i społecznych) analizowanej struktury. Szczególnie dużym zróżnicowaniem badane gminy charakteryzowały się pod względem uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), w odniesieniu do których zakres zmienności okazał się największy. Najmniejszą zmiennością w 2007 r. charakteryzował się poziom uwarunkowań społecznych (US). Przeważająca liczba badanych gmin charakteryzowała się w 2007 r. niskim oraz bardzo niskim poziomem uwarunkowań gospodarczych (UG) oraz społecznych (US), a tylko w nielicznych gminach poziomy te były wysokie. Analizując uporządkowanie gmin według wartości zmiennej syntetycznej opisującej poziom uwarunkowań ogółem, można zauważyć, że do grupy gmin o najkorzystniejszym poziomie uwarunkowań należą gminy, które już mają „tradycje” turystyczne, tj. realizują strategie rozwoju, w których turystyka odgrywa istotną rolę jako czynnik rozwoju lokalnego. Na podstawie uporządkowania gmin pod względem wartości miary syntetycznej wyznaczonej w zakresie warstw analizowanej struktury uwarunkowań, tj. uwarunkowań: UI, UG, UŚ oraz US, można zauważyć znaczną zmienność uporządkowania badanych gmin. Stwierdzono wyraźną zależność w uporządkowaniu badanych gmin pod względem poziomu uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) i gospodarczych (UG). Natomiast pomiędzy uporządkowaniami pod względem poziomu uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) i środowiska (UŚ) oraz gospodarczych (UG) i środowiska (UŚ) stwierdzono średnią zależność korelacyjną. Korelacja okazała się nieistotna w odniesieniu do następujących par uwarunkowań: infrastrukturalnych (UI) i społecznych (US), gospodarczych (UG) i społecznych (US), jak również środowiska (UŚ) i społecznych (US). Poszczególne uwarunkowania turystycznego kierunku rozwoju posłużyły jako odrębne kryteria klasyfikacji gmin górskich pod względem poziomu tych uwarunkowań. W wyniku klasyfikacji gmin pod względem poziomu uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski wyodrębniono cztery grupy gmin. Przyjęta metoda klasyfikacji (metoda trzech średnich) pozwala na uzyskanie jako wynikowej stałej liczby grup (cztery grupy) charakteryzujących się jednoznaczną ich interpretacją, tzn. kolejne grupy obejmują gminy o coraz niższym poziomie uwarunkowań, przy czym dwie pierwsze grupy odznaczają się poziomem powyżej średniej wyznaczonej dla wszystkich gmin (poziom „bardzo korzystny” oraz „korzystny”), a dwie następne – poziomem poniżej średniej (poziom „niekorzystny” oraz „wyjątkowo niekorzystny”). Najmniej liczną okazała się pierwsza grupa gmin. W jej skład weszły cztery gminy górskie o „bardzo korzystnym” poziomie uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju, ustalonym na podstawie wszystkich cech diagnostycznych łącznie. Wszystkie gminy z pierwszej grupy typologicznej znajdują się w granicach administracyjnych województwa małopolskiego, przy czym trzy z nich tworzą zwarty przestrzennie układ, a czwarta znajduje się w otoczeniu obszarów o „korzystnym” poziomie uwarunkowań (gminy z grupy drugiej). Typologiczna grupa druga obejmuje 14 gmin górskich o „korzystnym” poziomie uwarunkowań (a więc o poziomie uwarunkowań powyżej wartości średniej ustalonej dla wszystkich badanych gmin łącznie). Gminy tej grupy występują we wszystkich czterech województwach, tworząc w przeważającej mierze większe obszary charakteryzujące się zbliżonym poziomem uwarunkowań. Gminy trzeciej grupy typologicznej, a więc charakteryzowane przez „niekorzystny” poziom uwarunkowań, zlokalizowane są również we wszystkich badanych województwach. W każdym z województw (z wyjątkiem śląskiego) są to gminy sąsiadujące z sobą i tworzące w ten sposób większe obszary charakteryzowane przez zbliżony pod względem wartości poziom uwarunkowań. Spośród 12 gmin z czwartej grupy żadna nie należała do gmin województwa podkarpackiego. Ich lokalizacja (zwłaszcza w województwie małopolskim) sugeruje wniosek, że górskie obszary wiejskie charakteryzowane przez „wyjątkowo niekorzystny” poziom uwarunkowań rozwoju zlokalizowane są na obrzeżach obszarów górskich. Analiza zmian czasowych poddanej badaniom struktury uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski pozwoliła na odnotowanie w roku 2007 w porównaniu z rokiem 2005 ogólnej poprawy poziomu uwarunkowań (U), przy czym uwarunkowania cząstkowe złożyły się na ten stan rzeczy w zróżnicowanym stopniu, tj. jedne z nich wpłynęły na ten poziom stymulująco, inne wpłynęły na niego hamująco. Maksymalny przyrost wartości poziomu uwarunkowań (U) odnotowano w gminie Jordanów, natomiast maksymalny spadek odnotowano w gminie Szaflary. Rozkład przestrzenny zmiany poziomu uwarunkowań wskazuje, że w większości gmin odnotowano przyrost wartości miary syntetycznej, a w mniejszej ich liczbie – obniżenie poziomu uwarunkowań. W pracy przeprowadzono także klasyfikację gmin górskich Polski pod względem struktury uwarunkowań wewnętrznych turystycznego kierunku rozwoju, co pozwoliło na wyodrębnienie ośmiu typów górskich obszarów wiejskich. Typ I górskich obszarów wiejskich obejmuje 33 gminy charakteryzowane przez wartość średnią poziomu uwarunkowań (U) poniżej wartości średniej wyznaczonej dla wszystkich gmin górskich. Istniejący poziom uwarunkowań świadczy o słabszej pozycji konkurencyjnej gmin objętych typem pierwszym. Gminy te cechują się znacznym zróżnicowaniem poziomu uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju, tzn. występują gminy o wyraźnie niekorzystnym ich poziomie, jak również gminy o wyraźnej przewadze konkurencyjnej względem większości gmin górskich. Większość gmin pierwszego typu cechuje się niskimi wartościami miary syntetycznej poziomu uwarunkowań (U). Żadne z uwarunkowań cząstkowych (UI, UG, UŚ, US) nie osiągnęło poziomu równego średniej dla wszystkich gmin górskich. Poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), gospodarczych (UG) oraz środowiska (UŚ) można określić jako przeciętny, natomiast poziom uwarunkowań społecznych (US) – jako niski. Obszary górskie typu pierwszego występują we wszystkich czterech badanych województwach. Tworzą one kilka względnie zwartych przestrzennie skupisk, z których największe znajduje się na pograniczu województw śląskiego i małopolskiego. Typ II górskich obszarów wiejskich tworzony jest przez siedem gmin górskich. Wartość średnia poziomu uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju wyniosła nieco powyżej średniej dla wszystkich badanych gmin. Gminy typu drugiego są bardziej zróżnicowane pod względem ogólnego poziomu uwarunkowań niż miało to miejsce w wyróżnionym typie pierwszym, ale też żadna z nich nie osiągnęła tak niskiego, jak w typie pierwszym poziomu uwarunkowań. W gminach typu drugiego uwarunkowania społeczne (US) osiągnęły bardzo wysoki poziom. Jako przeciętny można uznać poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) oraz środowiska (UŚ), natomiast uwarunkowania gospodarcze (UG), średnio rzecz biorąc osiągnęły niski poziom. Gminy drugiej grupy typologicznej występują w województwie małopolskim i tworzą zwarty przestrzennie obszar z wyjątkiem gminy Muszyna. Typ III górskich obszarów wiejskich obejmuje zaledwie trzy gminy, dla których wartość średnia poziomu uwarunkowań (U) plasuje tę grupę gmin na korzystnej pozycji konkurencyjnej względem większości gmin górskich. Trzecią grupę typologiczną charakteryzuje względnie niewielka zmienność, przy czym nawet gmina o najmniej korzystnych uwarunkowaniach w tej grupie osiągnęła poziom wyraźnie przewyższający średni poziom dla badanych gmin ogółem. Strukturę uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju gmin stanowiących typ trzeci górskich obszarów wiejskich cechuje przeciętny poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), wysoki poziom uwarunkowań gospodarczych (UG), bardzo wysoki poziom uwarunkowań środowiska (UŚ) oraz niski poziom uwarunkowań społecznych (US). Gminy trzeciej grupy typologicznej występują po jednej w województwach: śląskim, małopolskim oraz podkarpackim. Typ IV górskich obszarów wiejskich tworzony jest również przez trzy gminy – jedna z województwa dolnośląskiego i dwie z małopolskiego. Ten typ obszarów górskich cechuje niski poziom uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju, przy czym jest on wyraźnie niższy niż to miało miejsce w pierwszej grupie typologicznej. W gminach górskich tego typu poziom uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) można określić jako przeciętny, poziom uwarunkowań gospodarczych (UG) i środowiska (UŚ) – jako niski, natomiast poziom uwarunkowań społecznych (US) – jako wysoki. Typ V górskich obszarów wiejskich opisany jest przez poziom uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju tylko nieznacznie przewyższający średni poziom ustalony dla wszystkich gmin górskich. W tym względzie typ piąty obszarów można porównać do typu drugiego, jednakże charakteryzuje się on wyraźnie korzystniejszym poziomem uwarunkowań gospodarczych oraz infrastrukturalnych. Ten typ reprezentuje tylko jedna gmina górska, tj. gmina Poronin (województwo małopolskie). Uwarunkowania infrastrukturalne (UI) oraz środowiska (UŚ) osiągnęły w niej poziom przeciętny, uwarunkowania gospodarcze (UG) – poziom wysoki, natomiast uwarunkowania społeczne (US) – bardzo wysoki. Typ VI górskich obszarów wiejskich, do którego zaklasyfikowano też jedną tylko gminę – Krynicę-Zdrój (województwo małopolskie), charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju, przy czym poszczególne jego składowe cechuje również bardzo wysoki poziom z wyjątkiem uwarunkowań środowiska (UŚ), których poziom można określić jako przeciętny. Typ VII górskich obszarów wiejskich cechuje gminę Uście Gorlickie (województwo małopolskie). Typ ten opisany został przez bardzo wysokie wartości miary poziomu uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju. Poziom poszczególnych uwarunkowań stanowiących warstwy analizowanej struktury można ocenić jako bardzo wysoki – w odniesieniu do uwarunkowań infrastrukturalnych (UI) i gospodarczych (UG), jako wysoki – w odniesieniu do uwarunkowań środowiska (UŚ) oraz przeciętny – w stosunku do uwarunkowań społecznych (US). Typ VIII górskich obszarów wiejskich charakteryzuje się bardzo niskim poziomem uwarunkowań (U) turystycznego kierunku rozwoju, przy czym w odniesieniu do uwarunkowań infrastrukturalnych (UI), gospodarczych (UG) i środowiska (UŚ) również okazał się on bardzo niski, a w wypadku uwarunkowań społecznych (US) – wysoki. Jedynie gmina Czarny Bór (województwo dolnośląskie) została zaklasyfikowana do ósmego typu górskich obszarów wiejskich. Na podstawie przeprowadzonych badań i uzyskanych wyników klasyfikacji pod względem poziomu oraz struktury uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju opracowano scenariusze turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski. Scenariusz pierwszy kierowany jest do gmin górskich charakteryzujących się bardzo wysokim poziomem uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju, co stanowi bez wątpienia o dużych możliwościach rozwoju turystyki na ich obszarze. Poprzez systematyczną dbałość o istniejące uwarunkowania celem zwiększenia ich atrakcyjności (turystycznej i inwestycyjnej) oraz zachowania ich dla przyszłych pokoleń gminy te predestynują do wzrostu pozycji konkurencyjnej względem gmin o podobnym poziomie uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Gminy górskie, wybierając i rozwijając turystykę jako wiodącą działalność gospodarczą, stają się beneficjentami pozytywnych efektów (efektów mnożnikowych) wielofunkcyjnego rozwoju obszaru. Scenariusz drugi przeznaczony jest dla gmin górskich zamierzających wykorzystywać powstające efekty mnożnikowe turystyki w stymulowaniu rozwoju społeczno-gospodarczego. Obszary predestynowane do realizacji drugiego scenariusza rozwoju charakteryzują się ponadprzeciętnym (ale nie najwyższym) poziomem uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Obszary te stanowią więc atrakcyjną przestrzeń dla podmiotów rynku turystycznego zainteresowanych turystyką (po stronie popytowej oraz podażowej). W celu poprawy swojej pozycji konkurencyjnej gminy górskie, dla których realizacja tego scenariusza jest właściwa, wymagają rozwiązania pewnych istotnych kwestii wynikających z przynależności danej gminy do jednego z wyodrębnionych typów górskich obszarów wiejskich, a więc związanych ze strukturą uwarunkowań. Scenariusz trzeci uwzględnia możliwość podjęcia i realizacji turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich, przy czym taka alternatywa nie może stanowić głównego czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego, a wyłącznie dodatkowy (uzupełniający) przyczyniający się do zwiększenia stopnia wielofunkcyjności danego obszaru. Trzeci scenariusz rozwoju przewidziany został dla 303 gmin górskich charakteryzujących się znaczącymi ograniczeniami w zakresie podjęcia i realizacji turystycznego kierunku rozwoju. Gminy te mogą realizować go w ograniczonym zakresie, przyjmując jako niezbędne rozwiązanie licznych istotnych kwestii (również wynikających z faktu zaklasyfikowania ich do danego typu górskich obszarów wiejskich) w celu wykorzystania dodatnich (pozytywnych) efektów zewnętrznych generowanych przez turystykę w zakresie rozwoju społeczno- gospodarczego. Szansą dla tych gmin może być wykreowanie regionalnego (lokalnego) produktu turystycznego, gwarantującego wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej, przejawiający się możliwością konkurowania o turystów i inwestorów z innymi gminami górskimi, nawet tymi o wyższym poziomie uwarunkowań tego rozwoju. Scenariusz czwarty zakłada „ostrożne” podejście do kwestii stymulowania rozwoju lokalnego dzięki korzyściom (gospodarczym, społecznym oraz przyrodniczym) generowanym przez turystykę. Scenariusz ten został przewidziany dla takich górskich obszarów wiejskich, które charakteryzowane są przez bardzo niski poziom uwarunkowań turystycznego kierunku rozwoju. Gminy górskie, dla których przewidziany został czwarty scenariusz rozwoju, cechują się istotnymi ograniczeniami realizacji turystycznego kierunku rozwoju, co wskazuje na niewielkie szanse skutecznej jego realizacji. Niemniej jednak bardziej szczegółowa analiza zapóźnień w sferze uwarunkowań rozwoju (uwarunkowań cząstkowych) umożliwia zróżnicowanie gospodarki lokalnej przez podejmowanie przez podmioty działalności turystycznej. Każdy z czterech opracowanych scenariuszy turystycznego kierunku rozwoju górskich obszarów wiejskich Polski uwzględnia w swoich założeniach poziom uwarunkowań tego rozwoju właściwy dla kolejnych przebadanych gmin górskich. O sposobie realizacji przez daną gminę górską określonego scenariusza nie może jednak przesądzać sam tylko specyficzny dla niej poziom uwarunkowań. Należy także uwzględnić strukturę tych uwarunkowań, którą tworzą uwarunkowania cząstkowe w postaci uwarunkowań infrastrukturalnych, gospodarczych, środowiska oraz społecznych. Scenariusze te stanowią narzędzie podejmowania decyzji na szczeblu lokalnym, czyli tam, gdzie ważą się decyzje o podjęciu i realizacji turystycznego kierunku rozwoju obszaru, bądź też tam, gdzie taki kierunek rozwoju obszaru jest już realizowany, a władze gminy jedynie potwierdzając trafność swoich dotychczasowych decyzji, podejmują działania zmierzające do jego kontynuowania podjętą ścieżką rozwoju.
Mountain areas in Poland constitute a special territory with respect to physico-geographical, economic and social aspects. There are specific environmental, economic and cultural conditions, which on one hand restrain and on the other provide chances of these areas development. Environmental conditions involve higher economic costs mainly in agriculture but also in other fields, such as construction or transportation. Other characteristics of these areas include landscape values which just through development of tourism can at least partially recompense the local communities the limited opportunities of gaining incomes. Mountain areas are defined as the areas where agricultural production is made difficult by the unfavourable climatic conditions and land configuration. The basic criterion used for identification of mountain areas in Poland is their elevation above the sea level. Therefore the mountain areas comprise communes and land surveying districts, where over a half of the arable land area is situated above 500 m a.s.l. Considering the investigated space, the research comprised mountain rural areas in Poland, whereas the area of a single commune was assumed as the smallest researched unit. The object of studies were all communes which in Poland constitute mountain less favoured areas (mountain LFA). The investigations comprised a total of 50 communes (in four provinces: dolnośląskie, małopolskie, podkarpackie and śląskie), of which 43 are rural communes, whereas 7 are urbanrural communes. Due to the fact that rural areas have been the object of research, analysed were wholly rural communes and rural parts of urban-rural communes. The communes were selected on the basis of the Regulation of the Council of Ministers dated 14 April 2004 stating detailed terms and procedures of providing financial assistance for supporting agricultural activity in less favoured areas included in the rural development plan. Appendix 2 to the above mentioned regulation enumerates the communes in Poland which constitute less favoured areas, including also mountain areas. In order that an individual commune may use tourism as a driving force for local social-economic development, in the first place there must be conditions favourable for practising various forms of tourism (bases for starting and then intensifying the tourist movement are necessary prerequisites), secondly opportunities must be opened up for creating various enterprises connected with tourism and providing services for tourists, and capable of meeting increased needs of local communities. Conditions (factors) determining mountain communes predisposition for undertaking and realisation of development through tourism may be either of external or internal character. A detailed analysis was conducted in the thesis only on the internal conditions. It was assumed that a collective category grouping all these factors are the conditions of the area development through tourism (U). These conditions were analysed considering their diversified character, which was presented as identification of partial conditions, i.e. infrastructural, economic, environmental (natural and anthropogenic) and social conditions characterised by individual diagnostic features. Various research methods were applied in the thesis. Regarding the cognitive objective of the thesis, descriptive-qualitative analysis was the tool which allowed to identify the problems and conditions of the development of mountain rural areas in Poland. The methodological aim of the thesis was realised by using the output of economic sciences, at the same time basing on selected methods of multivariate statistical analysis, particularly taxonomic methods. The applicational aim was reached using the results of conducted quantitative analysis and developing various scenarios for the development of mountain rural areas in Poland, pointing to a potential of considering their proper variant. The source materials concerning the analysed features were obtained by means of surveys conducted by communes offices of the analysed communes. Moreover, the Author used the data provided by the Central Statistical Office, including the data from Population and Housing Census and Agricultural Census 2002. For the purpose of comparison, the data both from the survey studies and statistical CSO data were gathered for two years 2005 and 2007. Taxonometric procedures were used to determine the synthetic indicator of the level of development conditions through tourism. On the basis of its values computed for each of the analysed communes and for the partial conditions, a considerable diversification of the level of development conditions through tourism was found for the analysed communes, both with respect to the general level and considering partial conditions (infrastructural, economic, environmental and social) of the analysed structure. The analysed communes revealed especially great diversification with respect to infrastructural conditions (UI), for which variability range proved the widest. The level of social conditions (US) was characterised by the smallest variability in 2007. Also in 2007 the prevailing number of the analysed communes was characterised by low or very low level of economic (UG) and social (US) conditions and only in few communes these levels were high. The analysis of commune ordering according to the values of synthetic variable describing the general conditions level, reveals that the group of communes with the most advantageous level conditions includes those, which already have some tourist “traditions”, i.e. have been implementing a development strategy, in which tourism plays a crucial role as a local development factor. On the basis of arranging communes according to the value of synthetic measure determined within the range of the analysed condition structure layers, i.e. UI, UG, UŚ and US conditions, a considerable variability of the analysed communes ordering may be seen. An apparent dependence was observed for the analysed communes ordering in respect of the level of infrastructural (UI) and economic (UG) conditions. On the other hand a medium correlational dependence was found for the ordering according to the level of infrastructural (UI) and environmental (UŚ) conditions, and economic (UG) and environmental (UŚ) conditions. The correlation proved nonsignificant for the following pairs of conditions: infrastructural (UG) and social, economic (UG) and social (US), and also for environmental (UŚ) and social (US). Individual conditions of development through tourism served as separate criteria for classification of mountain communes according to the level of these conditions. Four groups of communes were identified in result of commune classification with respect to the level of conditions (U) of mountain areas in Poland development through tourism. Applied method of classification (triple averages method) allows to obtain as a result a constant number of groups (four groups) characterised by an unanimous interpretation, i.e. the subsequent groups comprise communes with decreasing level of conditions, however the two first groups reveal the level above the average determined for all communes (“very advantageous” and “advantageous” level), whereas the two next reveal the level beneath the average (“disadvantageous” and “exceptionally disadvantageous”. The first group of communes proved the least numerous. It comprised four mountain communes with a “very advantageous” level of conditions of development through tourism, determined on the basis of all diagnostic features. All communes from the first typological group are situated within the administrative boundaries of the małopolskie province, where three of them constitute a compact spatial configuration, whereas the fourth one is surrounded by the areas with “advantageous” level of conditions (communes from the second group). The second typological group comprises 14 mountain communes with an “advantageous” level of conditions (i.e. the level of conditions above the average value determined jointly for all analysed communes). The communes in this group are situated in all provinces, in majority forming larger areas characterised by an approximate level of conditions. The communes in the third typological group, i.e. characterised by “disadvantageous” level of conditions are also localised in all investigated provinces. In each of the provinces (except śląskie) these are neighbouring communes together forming larger areas characterised by an approximate value of conditions level. None of the 12 communes from the fourth group is situated in the podkarpackie province. Their localisation (particularly in the małopolskie province) suggest a conclusion that mountain rural areas characterised by “exceptionally disadvantageous” level of conditions for development are situated on the border of mountain terrains. The analysis of time changes of investigated structure of conditions for mountain rural areas in Poland development through tourism allowed to register a general improvement of the conditions (U) level in 2007 in comparison with 2005, however the partial conditions differently contributed to this situation, i.e. some stimulated the level, whereas the others had a negative effect. The maximum increase in the value of condition (U) level was noted in Jordanów commune, whereas a maximum decrease was registered in Szaflary commune. Spatial distribution of the change in the level of conditions shows that in a majority of communes an increase in the synthetic measure value was noted, whereas the level of conditions decreased in the least number of the communes. The thesis presents also the classification of mountain communes in Poland conducted with respect to the structure of internal conditions for the development through tourism, which allowed to identify eight types of mountain rural areas. Type 1 of mountain rural areas comprises 33 communes characterised by a medium value of conditions level (U), below the mean value determined for all mountain communes. The existing level of conditions evidences a weaker competitive position of the communes within the first type. These communes reveal a considerable diversification of the level of development conditions through tourism, i.e. there are communes where this level is apparently disadvantageous, but also those showing obvious competitive advantage over most mountain communes. A majority of the first type communes is characterised by low values of synthetic measure of the level of conditions (U). None of the partial conditions (UI, UG, UŚ or US) reached the level equal to the average for all mountain communes. The level of infrastructural (UI), economic (UG) and environmental (UŚ) conditions may be determined as average, whereas the level of social conditions (US) as low. The mountain areas of the first type are situated in all four analysed provinces. They constitute several relatively compact spatial clusters, of which the largest is located on the border of the śląskie and małopolskie provinces. Type 2 of the mountain rural areas consists of seven mountain communes. The mean level value of conditions (U) for development through tourism was lightly above the mean value computed for all analysed communes. The communes of the second type are more diversified with respect to general level of conditions than those of the first type, but none has reached such low level of conditions as registered in type 1. In the communes of the second type social conditions (US) reached very high level. The levels of infrastructural (UI) and environmental (UŚ) conditions may be considered average, whereas economic (UG) conditions on average reached a low level. The communes from the second typological group are situated in the małopolskie province and form a spatially compact configuration, except for the Muszyna commune. Type 3 of mountain rural areas comprise only three communes which the mean value of condition level (U) places in a disadvantageous competitive position in relation to most mountain communes. The third typological group is characterised by a relatively small variability, however even the commune with the least advantageous conditions in this group reached the level apparently higher than the average level for a total of the analysed group. The structure of conditions for development through tourism in communes constituting the third type of mountain rural areas reveals an average level of infrastructural (UI) conditions, high level of economic conditions (UG), very high level of environmental conditions (UŚ) but a low level of social conditions (US). One of the communes from the third typological group is situated in śląskie, małopolskie and podkarpackie province, each. Type 4 of the mountain rural areas is also formed of three communes – one in the dolnośląskie and two from the małopolskie province. This type of mountain areas is characterised by a low level of conditions (U) for development through tourism which is apparently lower than registered in the first typological group. In this typological group the level of infrastructural (UI) conditions may be assessed as average, the level of economic (UG) and environmental (UŚ) conditions as low, whereas the level of social (US) conditions as high. Type 5 of mountain rural areas is described by the level of conditions for development through tourism as only slightly exceeding the average level determined for all mountain areas. In this respect the fifth type of the areas may be compared with the second type, however it is characterised by an apparently more advantageous level of economic and infrastructural conditions. This type is represented by only one mountain commune, i.e. Poronin commune (małopolskie province). Infrastructural (UI) and environmental (UŚ) conditions reached the average level, economic conditions (UG) – high level, whereas social conditions (US) – very high level. Type 6 of mountain rural areas to which also only one commune (Krynica Zdrój in the małopolskie province) was classified is characterised by a very high level of conditions (U) for development through tourism, however the individual components also represent a high level, except for the environmental (UŚ) conditions, whose level may be described as average. Type 7 of mountain rural areas characterises Uście Gorlickie commune (małopolskie province). This type was described by very high values of the measure of condition (U) level of development through tourism. The levels of individual conditions constituting the layers of the analysed structure may be assessed as very high – considering the infrastructural (UI) and economic (UG) conditions, but average with respect to social conditions (US). Type 8 of mountain rural areas is characterised by a very low level of conditions (U) for development though tourism, and the level proved also very low concerning the infrastructural (UI), economic (UG) and environmental (UŚ) conditions, but high for social conditions (US). Only Czarny Bór commune (dolnośląskie province) was classified to the eighth type of mountain rural areas. On the basis of conducted research and obtained results of classification concerning the level and structure of conditions for development through tourism, scenarios of mountain rural areas in Poland development through tourism were developed. The first scenario targets mountain communes characterised by very high level of conditions for development through tourism, which undoubtedly determined considerable potential of tourism development in these areas. Owing to systematic care about the existing conditions and to improve their attractiveness (for tourists and investors), and maintaining them for future generations, these communes are predetermined to improve their competitive position over the communes with a similar level of conditions for development through tourism. By choosing and developing tourism as the leading economic activity, the mountain communes become beneficiaries of positive effects (multiplier effect) of multifunctional area development. The second scenario is meant for mountain communes which intend to use generated multiplier effects of tourism for stimulating their socio-economic development. The areas where the second development scenario should be implemented are characterised by over the average (but not the highest) level of conditions for development through tourism. Therefore, these areas constitute an attractive space for tourist market subjects interested in tourism (considering sales and demand). In order to improve their competitive position, the mountain communes for which realisation of this scenario seems proper, must solve some important problems resulting from their affiliation to one of the identified types of mountain rural areas, i.e. connected with the structure of conditions. The third scenario considers a possible undertaking and realisation of mountain rural areas development through tourism, however this alternative cannot be the main factor of socio-economic development, but only an additional (supplementary) one contributing to an improvement of this area multifunctionality. The third scenario of development has been developed for the mountain communes characterised by considerable constraints involved in the undertaking and realization of development through tourism. These communes may realize it in a limited scope, considering as crucial solving numerous important problems (resulting also from their classification to an individual type of mountain rural areas) in order to utilise positive external effects generated by tourism in the field of socio- economic development. A chance for these communes is provided by creating a regional (local) tourist product, ensuring their improved attractiveness for tourists and investors, apparent as possible competing for tourists and investors with the other mountain communes, even these with a higher level of conditions for development. The fourth scenario assumes “careful” approach to stimulating local development owing to the benefits (economic, social and environmental) generated by tourism. This scenario was intended for the mountain rural areas characterised by very high level of conditions for development through tourism. Mountain com munes for which the fourth development scenario was developed are characterised by considerable constraints in the realisation of development through tourism, which points to small chances of its effective implementation. However, more detailed analysis of delays in the sphere of conditions for development (partial conditions) enables diversification of the local economy through undertaking tourist activities by economic subjects. Each of the four scenarios developed for mountain rural areas in Poland development through tourism includes in its assumptions the level of conditions of development proper for the subsequent analysed mountain communes. However, the way in which individual scenario would be realised by individual communes cannot be determined only by its specific level of conditions. One should also consider the structure of these conditions, formed by partial, i.e. infrastructural, economic, environmental and social conditions. These scenarios are a tool for decision making on a local level, i.e. in places where decisions are made about undertaking and realisation of the area development through tourism, or in the localities where this particular direction of development has been already pursued, and the commune authorities need only to confirm their former right decisions and continue the initiated development.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2009, 01
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwagi o modelowaniu procesów eksploatacyjnych z wykorzystaniem technik scenariuszowych
Remarks about modelling of maintenance processes with the use of scenario techniques
Autorzy:
Loska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366288.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Polskie Naukowo-Techniczne Towarzystwo Eksploatacyjne PAN
Tematy:
eksploatacja
utrzymanie ruchu
scenariusze eksploatacyjne
procesy eksploatacyjne
modelowanie
exploitation
maintenance
maintenance scenarios
exploitation processes
modelling
Opis:
Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników przeprowadzonych badań w zakresie sposobów wykorzystania metod modelowania procesów eksploatacyjnych w zastosowaniach praktycznych (przemysłowych). W pierwszej kolejności dokonano identyfikacji i klasyfikacji stosowanych w tym zakresie rozwiązań, zwrócono przy tym uwagę na problemy związane z modelowaniem procesów w aspekcie szerszego ujęcia organizacyjno-technicznego. W oparciu o przeprowadzone badania, które miały charakter zarówno podstawowy (teoretyczny), jak i przemysłowy, sformułowano problem badawczy. Jego istota sprowadza się do trudności wykorzystania modeli procesów eksploatacji w odniesieniu do funkcjonujących organizacji utrzymania ruchu przedsiębiorstw przemysłowych ze względu na ich "płaski" charakter. W oparciu o sformułowany problem badawczy zaproponowano sposób jego rozwiązania poprzez zastosowanie do modelowania procesów eksploatacji technik scenariuszowych. Następnie po dokonaniu przeglądu stanu wiedzy (literatury) w aspekcie budowy scenariuszy eksploatacyjnych, opracowano i przedstawiono szczegółowo procedurę prowadzenia badań, których efektem będzie opracowanie metodologii tworzenia scenariuszy eksploatacyjnych, z uwzględnieniem sposobu praktycznego ich wykorzystania. Artykuł jest wynikiem realizacji części badań w ramach projektu badawczego, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki nr 5636/B/T02/2011/40 pt.: Wykorzystanie metod scenariuszowych w modelowaniu procesów eksploatacyjnych
This article aims at presenting the results of research use of modelling of exploitation processes in practical applications (industrial). Firstly, there has been made an identification and of solutions in this area, particular attention was paid equally to the problems associated with processes modelling in the context of wider organizational and technical approach. Basing on the performed studies, of both basic (theoretical) and industrial character, the research problem has been defined. It concentrates on the difficulties of using exploitation process models in relation to the maintenance organization in an industrial enterprise, because of their "flat" nature. Based on the developed research problem, there has been proposed a way of its solution by applying scenario techniques. Secondly, following a review of the state of knowledge (literature) in the context of exploitation scenario building, there has been prepared and presented a detailed research procedure, that will result in the development of methodology for creation of exploitation scenarios, including the way of their use in practice. The article is funded by National Science Centre in Poland under the project no. 5636/B/T02/2011/40 titled: "The use of scenario methods in exploitation processes modelling".
Źródło:
Eksploatacja i Niezawodność; 2012, 14, 2; 92-98
1507-2711
Pojawia się w:
Eksploatacja i Niezawodność
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The FCM model as a method of public space management
Model FCM jako metoda zarządzania przestrzenią publiczną
Autorzy:
Abramiuk, Inna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27313958.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie
Tematy:
public space
Fuzzy Cognitive Maps model
public space development scenarios
humanistic approach to space design
society
przestrzeń publiczna
model Fuzzy Cognitive Maps
scenariusze rozwoju przestrzeni publicznej
podejście humanistyczne do projektowania przestrzeni
społeczeństwo
Opis:
The work presents the results of research that focus on creating high-quality public space through the involvement of society and taking into account the opinions of various stakeholder groups. The main goal is to understand how the concepts of "man-space-management" can be integrated in the process of creating high-quality public places in accordance with the principles of UN-Habitat. An important research aspect is the development of FCM (Fuzzy Cognitive Maps) models and various scenarios for the development of public space, which will enable the effective use of financial resources by the government, non-governmental organizations and private investors. The research is based on the opinions of the Zielona Góra community, which were collected through "placegame" workshops and questionnaires.
Praca prezentuje wyniki badań, które skupiają się na tworzeniu wysokiej jakości przestrzeni publicznej poprzez zaangażowanie społeczeństwa i uwzględnienie opinii różnych grup interesariuszy. Głównym celem jest zrozumienie, w jaki sposób można integrować koncepcje "człowiek-przestrzeń-zarządzanie" w procesie kreacji miejsc publicznych o wysokiej jakości, zgodnych z zasadami ONZ Habitat. Istotnym aspektem badawczym jest opracowanie modeli FCM (Fuzzy Cognitive Maps) oraz różnych scenariuszy rozwoju przestrzeni publicznej, które umożliwią efektywne wykorzystanie zasobów finansowych przez samorząd, organizacje pozarządowe i prywatnych inwestorów. Badania opierają się na opiniach społeczności miasta Zielona Góra, które zostały zebrane za pomocą warsztatów "placegame" oraz kwestionariuszy.
Źródło:
Przestrzeń i Forma; 2023, 54; 57--74
1895-3247
2391-7725
Pojawia się w:
Przestrzeń i Forma
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
THE EUROPEAN UNION IN GLOBAL RESEARCH AND DEVELOPMENT: THE BALANCE AND PROSPECTS
UNIA EUROPEJSKA W GLOBALNEJ DZIAŁALNOŚCI BADAWCZO-ROZWOJOWEJ: BILANS I PERSPEKTYWY
Autorzy:
Odrobina, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/444122.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wyższa Szkoła Humanitas
Tematy:
R&D,
EU,
problem areas in EU R&D,
comparative analysis,
East Asia,
scenarios
B+R,
UE,
obszary problemowe w B+R Unii Europejskiej,
analiza porównawcza,
Azja Wschodnia,
scenariusze
Opis:
This article attempts to determine the position of the European Union in the new global pattern of research and development led by fast-growing East Asia. The essential research issue raised in the paper is a comparative analysis of the R&D potential of the European Union relative to the Asian centre and the USA aimed to identify problems in EU R&D. The article employs two main research tools: a traditional overview of studies in the literature and a comparative analysis. The examination demonstrates continuing progress in building the R&D potential of the European Union, the third largest global R&D centre. Against the backdrop of East Asia and the USA, however, EU R&D changes definitely too slowly, which results in a widening gap between the EU and, especially, the Asian centre but also the USA. The analysis allows concluding that it is necessary not only to significantly speed up R&D in the European Union but also to orientate the process accordingly, with a primary focus on activating the business sector.
Celem artykułu jest określenie pozycji Unii Europejskiej w nowym globalnym układzie działalności badawczo-rozwojowej, w którym liderem stała się dynamicznie rozwijająca się Azja Wsch. Zasadniczym problemem badawczym opracowania jest analiza porównawcza potencjału R&D Unii Europejskiej względem centrum azjatyckiego i USA, aby w rezultacie zidentyfikować kwestie problemowe w R&D UE. W artykule wykorzystano dwa główne narzędzia badawcze, jakimi są tradycyjne studia literaturowe oraz analiza porównawcza. W wyniku przeprowadzonych analiz wykazano, że widoczny jest stały progres w budowaniu potencjału R&D UniiEuropejskiej, która stanowi trzecie co do wielkości centrum globalnych R&D. Jednak na tle Azji Wsch. i USA tempo zmian w unijnych R&D jest stanowczo za niskie, a w konsekwencji powiększa się dystans UE zwłaszcza do centrum azjatyckiego, ale także i do USA. Na podstawie przeprowadzonych rozważań można wnioskować, że konieczne jest nietylko znaczne przyspieszenie R&D w Unii Europejskiej, ale też odpowiednie ukierunkowanie tego procesu, przede wszystkim w stronę aktywizacji sfery biznesu.
Źródło:
Roczniki Administracji i Prawa; 2017, 17/2; 189-206
1644-9126
Pojawia się w:
Roczniki Administracji i Prawa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The cultural themed broadcasts by Zygmunt Haupt at Voice of America, 1951-1960
Autorzy:
Krupa, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30145935.pdf
Data publikacji:
2024-03-28
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
Haupt Zygmunt (1907–1975)
Voice ofAmerica
Cultural broadcasting
Typescripts
Głos Ameryki
audycje kulturalne
scenariusze
Opis:
The article discusses the cultural themed broadcasts prepared by a Polish emigree writer and painter, Zygmunt Haupt (1907-1975) for Voice of America in a period between 1951 and 1960. The collection of almost 600 works in total is a major part of Haupt's archive housed at the Special Collection at Stanford University Libraries in California entitled Zygmunt Haupt Papers, 1939-1976. It includes overviews of specific series and details on individual pieces that were focused on literature, music, art, organizations, events and cultural phenomena in the country, and in exile, in Western Europe and the United States. Even though Haupt was an employee of a government agency and was involved in ideological warfare, he was able to use his writing and painting skills to enrich the presented information. In his broadcasts, he imprinted a personal stamp: an attempt to convey to listeners something valuable, universal and non-propagandistic.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2023, 17, 4; 643-672
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
System prognostyczno-scenariuszowy w przedsiębiorstwie. Prognostyczno-scenariuszowa analiza wielkości produkcji hutniczej w Polsce do 2020 roku
Forecasting and scenario system in an enterprise. Forecasting and scenario analysis of steel production in Poland until 2020
Autorzy:
Gajdzik, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/324378.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
prognozowanie
scenariusze
produkcja stali
przemysł hutniczy w Polsce
forecast
scenario
steel production
steel industry in Poland
Opis:
Praca składa się z części teoretycznej i praktycznej. Część teoretyczna, wykonana na podstawie literatury, stanowi przegląd poglądów na temat roli i miejsca analizy prognostyczno-scenariuszowej w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Część praktyczna powstała na podstawie wykonanych prognoz wielkości produkcji stali w Polsce z wykorzystaniem modeli liniowych, nieliniowych, metod adaptacyjnych i autoregresyjnych. Uzyskane prognozy uporządkowano, budując scenariusz bazowy i scenariusze optymistyczny oraz pesymistyczny dla wielkości produkcji w krajowym przemyśle stalowym do 2020 roku.
The publication consists of theory and practice. In first part (theory) key opinions about place and role of forecasts and scenarios in enterprise management are presented. The second party (practice) is based on predictions made using linear, nonlinear, adaptive and autoregressive models. The forecasts are structured into the following: base-case scenario, worst-case scenarios and best-case scenarios for steel production in Polish steel industry until 2020.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2018, 117; 109-126
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 81

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies