- Tytuł:
-
Związek między Baconem, teleologią i analogią a doktryną naturalizmu metodologicznego
The Relationship of Bacon, Teleology, and Analogy to the Doctrine of Methodological Naturalism - Autorzy:
- LeMaster, James C.
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/553314.pdf
- Data publikacji:
- 2017
- Wydawca:
- Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
- Tematy:
-
przyczyna celowa
przyczyna sprawcza
metafizyka
nauka
teleologia wewnętrzna
teleologia zewnętrzna
wnioskowanie teleologiczne
rozumowanie z analogii
biologia syntetyczna
final cause
efficient cause
metaphysics
science
intrinsic teleology
extrinsic teleology
teleological inference
analogical reasoning
synthetic biology - Opis:
-
Francis Bacon podzielił nauki przyrodnicze na fizykę i metafizykę. Twierdził, że z czterech przyczyn wskazanych przez Arystotelesa tylko przyczyny materialne i sprawcze należą do dziedziny fizyki, a przyczyny celowe, czy też twierdzenia teleologiczne, zaliczyć trzeba do dziedziny metafizyki. Bacon sprzeciwiał się włączaniu teleologii do fizyki, ponieważ doświadczenie podpowiadało mu, że twierdzenia teleologiczne zniechęcają do poszukiwania przyczyn sprawczych dla zjawisk przyrodniczych. Relegował on teleologię do metafizyki, a nauka w dużej mierze poszła jego śladem, wykształcając przez kolejne czterysta lat coraz większą awersję do uwzględniania czynników teleologicznych w wyjaśnieniach naukowych. Zdaniem Bacona człowiek, z racji swojej natury, „wymyśla […] paralele, odpowiedniości i stosunki, które w rzeczywistości nie istnieją”.
Jednak wraz z rozwojem nauki w zakresie odkrywania przyczyn materialnych i sprawczych, jaki zachodził od czasów Bacona, zaczęły pojawiać się paralele, odpowiedniości i stosunki bardziej zasadne niż zapewne mógłby on sobie wyobrazić. Krótko mówiąc, poszukiwanie przyczyn materialnych i sprawczych w przyrodzie przyniosło imponujące uzasadnienie również dla wnioskowania o przyczynach celowych. Wnioskowania teleologiczne powinny być dopuszczone w nauce wówczas, gdy uprawomocniają je świadectwa empiryczne.
Narzędzie pozwalające ustalić, czy wnioskowanie teleologiczne jest prawomocne, stanowi analogia. Bacon mógłby pomóc nauce uniknąć stopniowego, lecz i nieuchronnego przejścia w stronę naturalizmu metodologicznego, gdyby położył nacisk na to, jak analogia, zastosowana w roli narzędzia analitycznego w procesie indukcji, prowadzi do zasadnych wniosków o istnieniu teleologii w przyrodzie.
Francis Bacon divided natural science into physics and metaphysics. He claimed that of Aristotle’s four causes, only material and efficient causes belong to the realm of physics, and that final causes, or teleological claims, belong to the realm of metaphysics. Bacon objected to including teleology in physics because in his experience teleological claims tended to discourage the search for efficient causes for natural phenomena. Because Bacon relegated teleology to metaphysics science largely followed his lead, evolving over the next four hundred years a growing distaste for including any teleological implications in scientific explanations. Bacon claimed that human nature, “will yet invent parallels and conjugates and relatives, where no such thing is”. Yet, as the material and efficient causal discoveries by science have progressed since Bacon’s time, they have in turn revealed more legitimate parallels and conjugates and relatives than perhaps he could have ever imagined. Stated succinctly, the process of exploring material and efficient causes in nature has also given breathtaking justification for also inferring final causes as well. As such, inferences to teleology in science should be allowed where they are warranted by the empirical evidence. The tool for determining whether a teleological inference is warranted is analogy. Bacon could have helped science avoid its gradual but inexorable drift into methodological naturalism if he had emphasized how analogy, used as an analytical tool in the process of induction, legitimately leads to reasonable inferences of teleology in nature. - Źródło:
-
Filozoficzne Aspekty Genezy; 2017, 14; 99-133
2299-0356 - Pojawia się w:
- Filozoficzne Aspekty Genezy
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł