Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "reservoir properties" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 26
Tytuł:
Analiza statystyczna parametrów zbiornikowych utworów jury górnej-kredy dolnej zapadliska przedkarpackiego uzyskanych z testów RPZ i pomiarów geofizycznych
Statistical analysis of reservoir parameters of the Upper Jurassic-Lower Cretaceous formation in the Carpathian Foredeep obtained from DST tests and geophysical surveys
Autorzy:
Dubiel, S.
Uliasz-Misiak, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/217096.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
analiza statystyczna
skała węglanowa
jura górna
kreda dolna
zapadlisko przedkarpackie
parametry złożowe
właściwości zbiornikowe
statistical analysis
carbonate rock
Upper Jurassic
Lower Cretaceous
reservoir parameters
Carpathian Foredeep
DST tests
reservoir properties
Opis:
W publikacji przedstawiono wybrane wyniki analizy statystycznej właściwości zbiornikowych i parametrów złożowych utworów jury górnej-kredy dolnej określone na podstawie wyników testów rurowymi próbnikami złoża (RPZ) oraz badaniami geofizycznymi, przydatne przy opracowywaniu charakterystyki geologicznej złóż węglowodorów w utworach górnej jury-dolnej kredy. Właściwości zbiornikowe (porowatość ogólna, miąższość efektywna) oraz parametry złożowe (przepuszczalność, gradient ciśnienia złożowego i wskaźnik wydobycia wody złożowej) jury górnej-kredy dolnej, usystematyzowano w postaci histogramów, w celu scharakteryzowania ich rozkładu i wyznaczenia wartości średnich. Wyznaczone średnie wartości mogą być wykorzystane przy projektowaniu procesów dowiercania, opróbowania i eksploatacji złóż węglowodorów w utworach górnej jury-dolnej kredy. Wartość ciśnienia złożowego określona na podstawie wyników testów złożowych RPZ stanowi podstawę symulacji złożowych, a także projektowania konstrukcji otworów wiertniczych, technologii dowiercania oraz eksploatacji złoża. Metodami analizy statystycznej wyznaczono równanie regresji liniowej zmian ciśnienia złożowego w funkcji głębokości zalegania skał węglanowych jury górnej-kredy dolnej. Równanie to może być wykorzystywane do prognozowania wartości ciśnienia w danym rejonie wierceń. Cechy produkcyjne badanych poziomów perspektywicznych jury górnej-kredy dolnej oceniono na podstawie zmian wskaźnika wydobycia wody złożowej (wydatek przypadający na jednostkę depresji ciśnienia) w funkcji miąższości efektywnej. Uzyskana korelacja pozwala na prognozowanie wskaźnika wydobycia wody złożowej na podstawie miąższości efektywnej w badanych utworach. Cechą skał zbiornikowych, od której w znacznym stopniu zależy wielkość wskaźnika wydobycia tak wody złożowej, jak też i węglowodorów, jest ich przepuszczalność. Zróżnicowane zależności pomiędzy porowatością i przepuszczalnością występujące w skałach węglanowych są często przyczyną trudności i niejednoznaczności w interpretacji wyników testów złożowych. Metodami analizy statystycznej stwierdzono – dla wybranego obszaru poszukiwań naftowych – zadawalającą korelację między przepuszczalnością efektywną dla wody określoną testami RPZ, a porowatością oszacowaną na podstawie pomiarów geofizyki wiertniczej, nadającą się do prognozowania wartości przepuszczalności skał jury górnej-kredy dolnej.
This article presents selected results of statistical analysis of reservoir properties and reservoir parameters of the Upper Jurassic-Lower Cretaceous formation in the Carpathian Foredeep. Reservoir properties and parameters were based on the results of drillstem tests (DST) and geophysical surveys. These results allowed for geological characterization of hydrocarbon deposits in the Upper Jurassic-Lower Cretaceous formations. Reservoir properties (total porosity, effective thickness) and reservoir parameters (permeability, reservoir pressure gradient, and water production coefficients) of the Upper Jurassic-Lower Cretaceous formation have been arranged in the form of histograms in order to define the distribution of average values. Average values can be used in drill up operations, well tests, and exploitation of hydrocarbon deposits in the Upper Jurassic-Lower Cretaceous formation. Methods of statistical analysis determined the linear regression equation of reservoir pressure changes as a function of Upper Jurassic-Lower Cretaceous carbonate formation depth. This equation can be used to estimate the reservoir pressure in the drilling area. Production parameters of the geological formation have been examined based on changes in the water production coefficient (flow rate per unit pressure depression), which can be predicted as a function of the effective thickness of the tested formation. Water production coefficient as well as hydrocarbons production coefficient depends largely on reservoir rocks permeability. The relationship between porosity and permeability in carbonate rocks often causes difficulties and ambiguities in the interpretation of reservoir test results. This analysis, however, found a satisfactory correlation between the effective water permeability from DST tests and porosity estimated from well logs in the selected area of petroleum exploration. This correlation will be suitable for predicting the permeability of the Upper Jurassic-Lower Cretaceous formation.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2013, 29, 2; 119-134
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of flow conditions in the Stare Miasto reservoir taking into account sediment settling properties
Analiza warunków przepływu w zbiorniku Stare Miasto z uwzględnieniem właściwości osadów
Autorzy:
Dysarz, T.
Wicher-Dysarz, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1818959.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
właściwości osadów
przepływ w zbiorniku
properties of sediments
flow in the reservoir
Opis:
W przedstawionym artykule analizowane są warunki przepływu w zbiorniku wodnym Stare Miasto. Analizy uwzględniają wpływ parametrów hydraulicznych na rodzaj procesów sedymentacyjnych i erozyjnych w zbiorniku. Obiekt wybrano ze względu na jego specyficzną konstrukcję. Jest to zbiornik dwustopniowy. Górna część jest oddzielona od głównego zbiornika przegrodą z przelewem zastawkowym. Dzięki takiemu układowi, w górnej część tworzą się warunki dogodne do tworzenia odkładów rumowiska. Jednak istnienie dodatkowych konstrukcji, takich jak przegroda i most autostrady A2, mogą zaburzyć przebieg procesu transportu rumowiska tworząc lokalne efekty erozyjne. W badaniach posłużono się zgromadzonymi materiałami obejmującymi geometrię czaszy zbiornika, wymiary uwzględnionych budowli, hydrologię oraz zakres piętrzeń na zaporze. Analizy przeprowadzono na podstawie obliczeń symulacyjnych wykonanych za pomocą programu HEC-RAS. W analizach zwrócono uwagę na rozkłady prędkości oraz tzw. moc strumienia będącą podstawą metody Yanga (1973). W celu lepszego przedstawienia wyników zdefiniowano miary bezwymiarowe będące odpowiednikami analizowanych wielkości. Wyniki analiz zweryfikowano poprzez porównanie historycznego kształtu wybranych przekrojów z pomierzonymi przekrojami dna zbiornika. Zastosowane metody pozwoliły wiarygodnie zidentyfikować miejsca zwiększonego deponowania rumowiska oraz erozji. Konstrukcja dwustopniowa spełnia swoje zadanie, tzn. większość rumowiska powinna być zatrzymywana przez górną przegrodę.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 1; 584-605
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of reservoir properties and parameters of oil fields suitable for the application of CO2-EOR method
Autorzy:
Uliasz-Misiak, B.
Kosowski, P.
Lewandowska-Śmierzchalska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/298884.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
oil field
reservoir properties
reservoir parameters
CO2-EOR method
Opis:
The criteria worked out on the basis of the literature study were used for indicating oil fields, where carbon dioxide can be injected for the purpose of storing or to enhance the production of oil. The preliminary selection of oil fields, where the miscible CO2-EOR method can be applied was based on the following criteria: depth of deposition, density of oil, reservoir temperature and oil saturation. From among 68 analyzed oil fields, 35 were used for the analyses: 3 fields in the Carpathians, 6 in the Carpathian Foredeep and the remaining 26 fields in the Polish Lowland. The statistical analysis methods were used for analyzing reservoir parameters of fields preselected for the CO2-EOR method, i.e. depth of deposition of the roof of the horizon, average thickness, initial reservoir pressure and reservoir temperature. The reservoir properties of these fields were also analyzed, i.e. average permeability, average porosity and average saturation with oil.
Źródło:
AGH Drilling, Oil, Gas; 2015, 32, 1; 33-48
2299-4157
2300-7052
Pojawia się w:
AGH Drilling, Oil, Gas
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Application of machine learning tools for seismic reservoir characterization study of porosity and saturation type
Zastosowanie metod uczenia maszynowego do charakterystyki porowatości i typu nasycenia przy użyciu atrybutów sejsmicznych
Autorzy:
Topór, Tomasz
Sowiżdżał, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2143329.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
machine learning
random forest
XGBoost
seismic attributes
reservoir properties prediction
uczenie maszynowe
lasy losowe
drzewa wzmocnione gradientowo
atrybuty sejsmiczne
predykcja własności zbiornikowych
Opis:
The application of machine learning (ML) tools and data-driven modeling became a standard approach for solving many problems in exploration geology and contributed to the discovery of new reservoirs. This study explores an application of machine learning ensemble methods – random forest (RF) and extreme gradient boosting (XGBoost) to derive porosity and saturation type (gas/water) in multihorizon sandstone formations from Miocene deposits of the Carpathian Foredeep. The training of ML algorithms was divided into two stages. First, the RF algorithm was used to compute porosity based on seismic attributes and well location coordinates. The obtained results were used as an extra feature to saturation type modeling using the XGBoost algorithm. The XGBoost was run with and without well location coordinates to evaluate the influence of the spatial information for the modeling performance. The hyperparameters for each model were tuned using the Bayesian optimization algorithm. To check the training models' robustness, 10-fold cross-validation was performed. The results were evaluated using standard metrics, for regression and classification, on training and testing sets. The residual mean standard error (RMSE) for porosity prediction with RF for training and testing was close to 0.053, providing no evidence of overfitting. Feature importance analysis revealed that the most influential variables for porosity prediction were spatial coordinates and seismic attributes sweetness. The results of XGBoost modeling (variant 1) demonstrated that the algorithm could accurately predict saturation type despite the class imbalance issue. The sensitivity for XGBoost on training and testing data was high and equaled 0.862 and 0.920, respectively. The XGBoost model relied on computed porosity and spatial coordinates. The obtained sensitivity results for both training and testing sets dropped significantly by about 10% when well location coordinates were removed (variant 2). In this case, the three most influential features were computed porosity, seismic amplitude contrast, and iso-frequency component (15 Hz) attribute. The obtained results were imported to Petrel software to present the spatial distribution of porosity and saturation type. The latter parameter was given with probability distribution, which allows for identifying potential target zones enriched in gas.
Metody uczenia maszynowego stanowią obecnie rutynowe narzędzie wykorzystywane przy rozwiązywaniu wielu problemów w geologii poszukiwawczej i przyczyniają się do odkrycia nowych złóż. Prezentowana praca pokazuje zastosowanie dwóch algorytmów uczenia maszynowego – lasów losowych (RF) i drzew wzmocnionych gradientowo (XGBoost) do wyznaczenia porowatości i typu nasycenia (gaz/woda) w formacjach piaskowców będących potencjalnymi horyzontami gazonośnymi w mioceńskich osadach zapadliska przedkarpackiego. Proces uczenia maszynowego został podzielony na dwa etapy. W pierwszym etapie użyto RF do obliczenia porowatości na podstawie danych pochodzących z atrybutów sejsmicznych oraz współrzędnych lokalizacji otworów. Uzyskane wyniki zostały wykorzystane jako dodatkowa cecha przy modelowaniu typu nasycenia z zastosowaniem algorytmu XGBoost. Modelowanie za pomocą XGBoost został przeprowadzone w dwóch wariantach – z wykorzystaniem lokalizacji otworów oraz bez nich w celu oceny wpływu informacji przestrzennych na wydajność modelowania. Proces strojenia hiperparametrów dla poszczególnych modeli został przeprowadzony z wykorzystaniem optymalizacji Bayesa. Wyniki procesu modelowania zostały ocenione na zbiorach treningowym i testowym przy użyciu standardowych metryk wykorzystywanych do rozwiązywania problemów regresyjnych i klasyfikacyjnych. Dodatkowo, aby wzmocnić wiarygodność modeli treningowych, przeprowadzona została 10-krotna kroswalidacja. Pierwiastek błędu średniokwadratowego (RMSE) dla wymodelowanej porowatości na zbiorach treningowym i testowym był bliski 0,053 co wskazuje na brak nadmiernego dopasowania modelu (ang. overfitting). Analiza istotności cech ujawniła, że zmienną najbardziej wpływającą na prognozowanie porowatości były współrzędne lokalizacji otworów oraz atrybut sejsmiczny sweetness. Wyniki modelowania XGBoost (wariant 1) wykazały, że algorytm jest w stanie dokładnie przewidywać typ nasycenia pomimo problemu z nierównowagą klas. Czułość wykrywania potencjalnych stref gazowych w przypadku modelu XGBoost była wysoka zarówno dla zbioru treningowego, jak i testowego (0,862 i 0,920). W swoich predykcjach model opierał się głównie na wyliczonej porowatości oraz współrzędnych otworów. Czułość dla uzyskanych wyników na zbiorze treningowym i testowym spadła o około 10%, gdy usunięto współrzędne lokalizacji otworów (wariant 2 XGBoost). W tym przypadku trzema najważniejszymi cechami były obliczona porowatość oraz atrybut sejsmiczny amplitude contrast i atrybut iso-frequency component (15 Hz). Uzyskane wyniki zostały zaimportowane do programu Petrel, aby przedstawić przestrzenny rozkład porowatości i typu nasycenia. Ten ostatni parametr został przedstawiony wraz z rozkładem prawdopodobieństwa, co dało wgląd w strefy o najwyższym potencjale gazowym.
Źródło:
Nafta-Gaz; 2022, 78, 3; 165-175
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Characteristics of diagenesis, isotopic relations and reservoir properties of the Middle Miocene sandstones in the Carpathian Foredeep (Poland and Ukraine)
Autorzy:
Jarmołowicz-Szulc, K.
Kozłowska, A.
Kuberska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2060000.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
diagenesis
reservoir properties
sandstones
isotopic analyses
Middle Miocene
Carpathian Foredeep
Opis:
The Upper Badenian and Sarmatian sandstones recognized from boreholes in southeastern Poland and western Ukraine are very fine to medium-grained subarkosic and sublithic arenites and wackes. The deposits underwent diagenesis well below 100°C, and their evolutionary pathways of diagenetic and related reservoir properties represent eo- and mesodiagenesis. Eodiagenesis here comprised mechanical compaction, development of chlorite, microcrystalline calcite, pyrite, siderite, kaolinite and quartz, and dissolution of feldspar and mica grains. Mesodiagenesis included quartz and K-feldspar overgrowths, albitisation, crystallisation of dolomite and ankerite and coarsely crystalline calcite, dissolution of feldspar grains and carbonate cement, and illite growth. The isotopic data of δ18OVPDB of carbonate cements suggest their crystallisation from porewater which is a mixture of marine and meteoric waters. The δ13CVPDB values suggest derivation of carbon from microbial methanogenesis of organic matter. The 87Sr/86Sr values in coarsely crystalline calcite are higher than those of Badenian seawater. The radiogenic strontium may have been supplied during diagenesis by meteoric waters draining the continental area. The Middle Miocene sandstones show better filtration abilities (good and very good) in the western part of the study area (Poland) than in the east. Primary intergranular porosity is more frequent than secondary intragranular and intercrystalline porosities.The primary porosity was diminished due to compaction and cementation from west to east. Some increase in porosity was caused by dissolution of detrital grains and by decay of soft parts of organisms.
Źródło:
Geological Quarterly; 2015, 59, 4; 750--761
1641-7291
Pojawia się w:
Geological Quarterly
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakter i geneza zmienności właściwości zbiornikowych dolnokredowych piaskowców węglowieckich (Karpaty Zewnętrzne)
Origin of variability of reservoir properties of the early cretaceous Węglówka sandstone (Outer Carpathians)
Autorzy:
Stańczak, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2063248.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
piaskowce węglowieckie
konkrecje węglanowe
litofacje
pierwotna porowatość
cementacja
kompakcja
właściwości zbiornikowe
kreda dolna
Węglówka sandstone
carbonate concretions
facies
initial porosity
cementation
compaction
reservoir properties
Early Cretaceous
Opis:
Dolnokredowe warstwy węglowieckie stanowią kolektor ropy naftowej i gazu w złożu Węglówka, które stanowi jedno z najwcześniej odkrytych złóż ropy w Karpatach fliszowych. W obrębie dwóch fałdów odsłaniających się w półoknie tektonicznym Węglówki zarejestrowano szereg profili warstw węglowieckich, w których zgodnie z metodyką analizy facjalnej opisano następujące litofacje: piaskowce zlepieńcowate (SC), piaskowce (S), piaskowce z mułowcami (SM), mułowce z piaskowcami (MS) oraz mułowce (M). Dla piaskowców wchodzących w skład litofacji SC, S i SM oznaczono gęstość pozorną i nasiąkliwość. Badania petrograficzne obejmowały obserwacje w mikroskopie optycznym i skaningowym oraz w katodoluminescencji, a także badania porozymetryczne i oznaczenia współczynnika przepuszczalności. Wyniki badań wskazują na dwa czynniki odpowiedzialne za korzystne właściwości zbiornikowe piaskowców węglowieckich. Pierwszy stanowi wczesna i ograniczona cementacja krzemionkowa, mająca istotne znaczenie dla opóźnienia postępu kompakcji i zachowania porowatości osadu w początkowej fazie diagenezy. Drugi czynnik to koncentracja cementu węglanowego w obrębie konkrecji. Bioklasty krzemionkowe oraz najdrobniejsze frakcje ziaren kwarcu stanowiły źródło mikrokrystalicznego cementu kwarcowego oraz cementu chalcedonowego. Lokalnie wysoka zawartość biogenicznej krzemionki była przyczyną obfitej cementacji chalcedonowej. Cementacja węglanowa przyczyniła się do znacznej redukcji tej przestrzeni porowej, jaka zachowała się po wcześniejszej kompakcji osadu i cementacji krzemionkowej. Cement węglanowy, jak również okruchy węglanowe rejestrowano tylko w obrębie konkrecji, podczas gdy w ich otoczeniu stwierdzono brak detrytycznego materiału węglanowego i cementu węglanowego. Zatoki korozyjne w ziarnach kwarcu i skaleni notowane w otoczeniu konkrecji stanowią ślady po pierwotnych węglanach. Proces powstawania konkrecji węglanowych w piaskowcach węglowieckich można uznać jako wczesnodiagenetyczny, przemawia za tym wysoka zawartość cementu węglanowego oraz luźne upakowanie ziaren szkieletowych w obrębie konkrecji. Stwierdzono, że główną rolę w kształtowaniu cech zbiornikowych odgrywa skład mineralny materiału okruchowego, który decyduje o kierunku przemian diagenetycznych i wykształceniu określonego zespołu spoiw, podczas gdy litofacje są mniej istotne dla ich właściwości kolektorskich.
The Early Cretaceous Węglówka Beds is the reservoir of the Węglówka Oil Field, one of the earliest discovered in the Outer Carpathians (exploitated since 1888). This region is the cradle of world oil exploration and petroleum industry. The Węglówka Beds form two anticlines within the half-window of the Sub-Silesian Unit. A sedimentological analysis of several sections revealed the following lithofacies of the subaqueous gravity flow: conglomeratic sandstones (SC), sandstones (S), sandstone-mudstone couplets (SM), mudstone-sandstone couplets (MS) and mudstones (M). Apparent density and water absorptivity were determined for 47 sandstone samples collected from the facies SC, S, SM. The 15 most differentiated samples were selected for further petrographic and diagenetic studies with optical and scanning electron microscopes, X-ray diffraction and cathodoluminescence. Furthermore, mercury injection curves and permeability coefficients were determined. The results of analyses indicate that two factors are responsible for the good/positive reservoir properties of the Węglówka Sandstone. The first factor is the early and limited siliceous cementation. Siliceous sponge spicules and very fine quartz grains were the source of sparse chalcedonie cement and microcrystalline quartz, which formed rims around the grains while pores remained free. Compaction was inhibited and initial porosity was preserved to a large extent. Stronger chalcedonie cementation and the reduction of porosity occurred only locally as the result of the high content of biogenic silica. The other factor is the carbonate cement, which occurs only in spots (concretions). Carbonate cementation brought about a large reduction of the pore space within the concretions, which survived compaction and siliceous cementation. Both carbonate cement and carbonate detrital material were observed only within concretions. Corrosion of quartz and feldspars was the only trace of primary carbonates in their close vicinity. In turn, the abundance of the carbonate cement and a loose grain framework in the carbonate concretions was the evidence of the early origin of concretions. The study has revealed that the mineral composition of the detrital components controlled the diagenesis and formation of specific assemblages of cements and thus played the main role in modelling the reservoir properties of the Węglówka Sandstone. Those properties were controlled by the sedimentary conditions (facies) to a far lesser extent.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2008, 429; 195-202
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka utworów czerwonego spągowca w aspekcie badań rentgenowskiej mikrotomografii komputerowej i mikroskopii optyczne
Characteristics of Rotliegend sediments in view of X-ray microtomohraphy and optical microscopy investigations
Autorzy:
Dohnalik, Marek
Ziemianin, Konrad
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1833915.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
czerwony spągowiec
mikrotomografia
petrografia
własności zbiornikowe
Rotliegend
microtomography
petrography
reservoir properties
Opis:
The article presents the results of microtomographic and petrographic investigations of Rotliegend sandstones collected from core material from wells located in the area of the Fore-Sudetic Monocline in its central and northern parts and also on the border of the Fore-Sudetic Monocline and the Mogilno - Łódź Synclinorium. Three areas were selected for the study: Czarna Wieś–Parzęczewo (19 samples), Środa Wielkopolska–Kromolice (21 samples) and Siekierki–Miłosław (21 samples). The aim of the petrologic and microtomographic studies was to investigate how the different reservoir properties of sandstones will be reflected in the results of the methods used. Strong differences between samples from the region of Środa Wielkopolska–Kromolice and the other studied areas have been demonstrated. In the case of this area several key factors were noticed: the highest average value of effective porosity; the highest average content of pores belonging to class VII (pore volume subsystem classification); three times higher average value of the CT porosity coefficient and the largest length of the average chord. Also in terms of petrography (composition of grains, cement type) it is a region where major differences, especially compared to the region of Czarna Wieś–Parzęczewo, can be seen. Based on the obtained results, it was possible to rank the examined regions in terms of their reservoir properties – from the worst (Czarna Wieś–Parzęczewo) to the best (Środa Wielkopolska–Kromolice). These conclusions are also confirmed by other petrophysical analyses (eg. mercury porosimetry, permeability analysis). Combination of the obtained microtomographic and petrographic results allowed to obtain a full characterization of the investigated samples – both in terms of the mineralogical composition of grains, as well as the development of the pore space. These data, especially in combination with the results of density and porosity analyses (helium pycnometry and mercury porosimetry), open up a number of possibilities to carry out different types of modeling (porosity, permeability) both on the scale of the sample itself, as well as the scale of a single well or even the whole basin, which is crucial for creating a hydrocarbon exploration strategy.
Źródło:
Nafta-Gaz; 2020, 76, 11; 765--773
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Determination of reservoir properties through the use of computed X-ray microtomography – eolian sandstone examples
Autorzy:
Dohnalik, M.
Jarzyna, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/184436.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
reservoir rocks
petrophysical properties
Rotliegend sandstones
Opis:
The possibility of examining rock pore structure by the means of computed X-ray microtomography was presented. Parameters characterizing the pore structure, such as: porosity and coefficient of homogeneity of pore structure by local porosity examination, box counting dimension, mean chord length, normalized Euler number, as well as coordination number were all determined through pore structure image analyses. Complementary methods, such as helium pycnometry, mercury injection capillary pressure and NMR were used to determine the porosity along with other factors to make the comparison and determine mutual relationships between petrophysical properties obtained from various sources. The study covered the Rotliegend sandstones of eolian origin. Laboratory investigation of the reservoir properties was focused on three areas, according to their geological regions, where the Rotliegend sediments showed changeability in geological features and reservoir properties. Computed X-ray microtomography showed differentiation between the investigated areas, with respect to their pore structure and porosity development. This differentiation was confirmed by means of other applied laboratory methods.
Źródło:
Geology, Geophysics and Environment; 2015, 41, 3; 223-248
2299-8004
2353-0790
Pojawia się w:
Geology, Geophysics and Environment
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Diagenesis and reservoir properties of the Middle Miocene sandstones in the Polish segment of the Carpathian Foredeep
Autorzy:
Kozłowska, A.
Kuberska, M.
Maliszewska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/191666.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Geologiczne
Tematy:
sandstones
diagenesis
pore space
reservoir properties
Upper Badenian
Sarmatian
Carpathian Foredeep
Opis:
The Upper Badenian and Sarmatian sandstones from eight wells of the Carpathian Foredeep Basin have been studied. The following research methods were used: petrographic analysis with the use of polarizing microscope (staining analysis, cathodoluminescence studies – CL, porosity determinations, fluid inclusion ana- lysis), scanning electron microscope (SEM) investigations and energy dispersive spectrometer studies (EDS ISIS), X-ray diffraction analyses (XRD), isotopic analysis and petrophysical studies. The sandstones are very-fine to medium-grained subarkosic and sublithic arenites and wackes. The main components of the sandstone grain framework are quartz, feldspars (potassium feldspar and plagioclase), lithoclasts (fragments of carbonate rocks, clastic rocks, granitoids, volcanic rocks and quartz-mica schists) and micas (mainly muscovite). Bioclasts (mainly foraminifera), glauconite, ooids, organic matter and accesory minerals are subordinate. Pore spaces between the grains are filled by matrix and by cement (mostly Fe-calcite, quartz overgrowth, dolomite, siderite and kaolinite). The Middle Miocene sandstones show good and very good filtration abilities. Sandstones porosity very often exceeds 20% and permeability is above 100 mD. Primary intergranular porosity is considerably more frequent than secondary intragranular porosity (mainly dissolution of feldspar grains) and intercrystalline porosity (clays microporosity). Effects of the following diagenetic processes can be observed in the sandstones: compaction, cementation, dissolution, replacement and alteration. Primary porosity reduction in sandstones was predominantly caused by mechanical compaction by about 26% and cementation, mainly by calcite, by approximately 35% on the average. Some increase in porosity was caused by dissolution of detrital grains, mainly feldspars, and decay of the soft parts of organisms. Diagenetic and related reservoir properties evolution of the Middle Miocene sand- stones have been accomplished during eo- and mesodiagenesis.
Źródło:
Annales Societatis Geologorum Poloniae; 2011, 81, No 1; 87-103
0208-9068
Pojawia się w:
Annales Societatis Geologorum Poloniae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Diageneza osadów czerwonego spągowca w strefie Szczecinek-Bydgoszcz Pomorze Zachodnie)
Diagenesis of the Rotliegend rocks in the Szczecinek-Bydgoszcz area (Western Pomerania)
Autorzy:
Kuberska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2063366.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
procesy diagenetyczne
przepuszczalność
porowatość
właściwości zbiornikowe
czerwony spągowiec
Pomorze Zachodnie
diagenetical processes
permeability
porosity
reservoir properties
Rotliegend
Western Pomerania
Opis:
Praca przedstawia kompleksowe wyniki badań głównie skał czerwonego spągowca górnego z 22 otworów wiertniczych strefy Szczecinek-Bydgoszcz, uzyskane za pomocą różnorodnych metod analitycznych (CL, SEM, EDS ISIS, XRD, inkluzje fluidalne, oznaczenia stabilnych izotopów pierwiastków lekkich) oraz wyniki badań sedymentologicznych i petrofizycznych. Wyróżniono szereg procesów diagenetycznych, którym podlegały, takich jak: kompakcja mechaniczna i chemiczna, cementacja, zastępowanie, rozpuszczanie i przeobrażanie. Efekty działania tych procesów zaznaczyły się z różną intensywnością w osadzie, w zależności od składu, stopnia pogrążenia i temperatury. W związku z tym wyróżniono trzy główne etapy w historii przemian diagenetycznych: eo-, mezo- i telodiagenezę. Procesy eodiagenetyczne zachodziły w osadzie w temperaturach nieprzekraczających 50 stopni Celsjusza, głównie przy udziale wód meteorycznych. Procesy mezodiagenetyczne rozpoczęły się zapewne na przełomie cechsztynu i pstrego piaskowca i trwały aż do czasu inwersji tektonicznej osiowej części bruzdy środkowopolskiej. Panujące temperatury były nieco wyższe niż 100 stopni Celcjusza, a roztwory porowe miały charakter kontynentalno- morski. Procesy telodiagenetyczne rozpoczęły się po uformowaniu wału środkowopolskiego, kiedy oddziaływujące na osad temperatury zmniejszyły się o około 40-60 stopni Celsjusza, a utwory dostały się w strefę penetrowaną przez zmodyfikowane wody meteoryczne. Stwierdzono, że na kształtowanie przestrzeni porowej osadów zasadniczy wpływ miała cementacja oraz rozpuszczanie diagenetyczne, które przyczyniło się do powstania wtórnej porowatości między- i śródziarnowej. Na tej podstawie wyróżniono rejony o podwyższonych właściwościach zbiornikowych osadów: strefę Sokole-Czarne i rejon Unisławia
The paper presents results of complex studies of the Rotliegend rocks from 22 boreholes in the Szczecinek-Bydgoszcz area obtained due to the application of different analytical methods (CL, SEM, EDS ISIS, XRD, fluid inclusions, stable isotope determinations) and sedimentological and petrophysical analyses. Several processes, which influenced the rocks, have been distinguished. They are as follows: mechanical and chemical compaction, cementation, replacement, dissolving and alteration. The effects of these processes occurred in the sediment with a differentiated intensity being dependant on its composition, degree of burial and temperature. In reference to that, three main stages have been distinguished in the history of diagenesis: eo-, meso-, and telodiagenesis. The eodiagenetical processes occurred in the sediment at temperatures not exceeding 50 degrees of Celsius, mainly due to the meteoric waters. The mesodiagenetical processes began probably at the boundary of Zechstein and Bunt Sandstein and lasted until the tectonic inversion of the axial part of the Mid-Polish Trough. Temperatures slightly exceed 100 degrees of Celsius; the pore solutions had a marine-continental character. The telodiagenetical processes started after the formation of the Mid-Polish Trough, when temperatures decreased at about 40-60 degrees of Celsius and the sediments were placed in the zone penetrated by the meteoric waters. It has been stated that the cementation and diagenetical dissolution had the main influence on the formation of the pore space of the sediments. These processes resulted in the secondary inter- and intragranular porosity. Based on the above, regions of increased reservoir properties have been distinguished: the Sokole-Czarne zone and the Unisław region.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2004, 411; 87-167
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filtration of compressible viscous-plastic oil in a porous medium
Filtracja ściśliwego oleju lepkoplastycznego w medium porowatym
Autorzy:
Dadash-Zade, Mirza A.
Aliyev, Inglab N.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343897.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
deep-seated oil fields
compressibility
oil basin
reservoir
physical properties
chemical properties
oil
porosity
permeability
głęboko zalegające złoża ropy
ściśliwość
basen naftowy
zbiornik
właściwości fizyczne
właściwości chemiczne
ropa
porowatość
przepuszczalność
Opis:
Numerous laboratory studies have shown that the change in physical and chemical properties and the geological conditions of the occurrence of hydrocarbons depend on depth. It should be noted that the change in oil properties with depth and the identification of the properties of such oils are poorly understood. In this research work, an attempt is made to study the filtration properties of anomalous oils, taking into account compressibility in reservoir conditions. The work carried out shows that the density, dynamic viscosity and the content of resins, sulfur, paraffin and asphaltene of different oil reservoirs are mainly depth dependent. The filtration characteristics of such oils that manifest themselves at a given pressure have been established. The results of modeling the filtration processes leading to the emergence of zones of increased oil compressibility, forming deep hydrocarbon fields, were used to discuss the regularities obtained. This makes it possible to determine filtration characteristics of anomalous liquid, taking into account the compressibility, which determine their higher quality indicators. The analysis shows that in the development of oil fields with anomalous properties of hydrocarbons, when recalculating the volumetric flow rate of individual wells in reservoir conditions it is necessary to use the value of the volumetric oil coefficient, taking into account its non-Newtonian properties. This technique will enable future works to study the effect of hydrodynamic imperfection of wells and the effect of formation permeability violation in their bottomhole zone on the reservoir pressure redistribution characteristics and well test results.
Liczne badania laboratoryjne wykazały, że zmiana właściwości fizycznych i chemicznych oraz warunki geologiczne występowania węglowodorów zależą od głębokości usytuowania akumulacji. Należy zauważyć, że charakter zmiany właściwości ropy naftowej wraz z głębokością jest słabo rozpoznany. W niniejszej pracy podjęto próbę zbadania właściwości filtracyjnych rop anomalnych, biorąc pod uwagę ściśliwość w warunkach złożowych. Przeprowadzone prace wykazały, że gęstość, lepkość dynamiczna oraz zawartość żywic, siarki, parafiny i asfaltenów w różnych złożach ropy naftowej zależą głównie od głębokości. Określono właściwości filtracyjne tych rop, ujawniające się przy określonym ciśnieniu. Do omówienia uzyskanych prawidłowości wykorzystano wyniki modelowania procesów filtracji, prowadzących do powstania stref o zwiększonej ściśliwości ropy w głębokich złożach węglowodorów. Pozwala to na ustalenie charakterystyki filtracyjnej cieczy anomalnej z uwzględnieniem ściśliwości, które determinują ich wyższe wskaźniki jakościowe. Analiza pokazuje, że przy zagospodarowaniu złóż ropy naftowej o anomalnych właściwościach, przy przeliczaniu objętościowego natężenia przepływu poszczególnych odwiertów w warunkach złożowych, konieczne jest wykorzystanie wartości współczynnika objętościowego ropy, z uwzględnieniem jego właściwości nienewtonowskich. Technika ta umożliwia w przyszłych pracach badanie wpływu niedoskonałości hydrodynamicznej odwiertów i wpływu naruszenia przepuszczalności formacji w strefie przyodwiertowej na cechy redystrybucji ciśnienia złożowego, jak również na wyniki opróbowania odwiertów.
Źródło:
Nafta-Gaz; 2023, 79, 6; 406-411
0867-8871
Pojawia się w:
Nafta-Gaz
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Geologiczny model rejonu akumulacji ropno-gazowej Lubiatów-Międzychód-Grotów (LMG)
Ceological model of the Lubiatów-Międzychód-Grotów (LMG) oil-gas accumulation area
Autorzy:
Papiernik, B.
Machowski, G.
Słupczyński, K.
Semyrka, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/183351.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
dolomit główny
półwysep Grotowa
modelowanie 3D
własności zbiornikowe
Main Dolomite
Grotów Peninsula
3D modelling
reservoir properties
Opis:
The paper presents the results of spatial modelling of the lithology and facies variability and reservoir properties of the Main Dolomite (Ca2) in the western part of the Grotów Peninsula. The results indicate that granular rocks have the best reservoir and filtration properties. Criteria of stable equilibrium of hydrocarbon phases, which have been applied to the model, suggest that these separate phases represent common hydraulic reservoir system.
Źródło:
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie; 2009, 35, 2/1; 175-182
0138-0974
Pojawia się w:
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krajowy Program „Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego geologicznego składowania CO2 wraz z ich planami monitorowania”
Polish National Programme „Assessment of formations and structures for safe CO2 geological storage, including monitoring plans”
Autorzy:
Wójcicki, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2062712.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
geologiczna sekwestracja CO2
poziomy wodonośne solankowe
właściwości zbiornikowe
rejon Bełchatowa
CO2 geological sequestration
saline aquifers
reservoir properties
Bełchatów area
Opis:
Krajowy program „Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego geologicznego składowania CO2 wraz z ich programem monitorowania” jest realizowany na zamówienie Ministerstwa Środowiska, przez konsorcjum złożone z PIG–PIB (lider), AGH, GIG, INiG, IGSMiE PAN i PBG. Strategicznym celem krajowego programu, obejmującego praktycznie cały obszar Polski wraz z ekonomiczną strefą Bałtyku, jest dostarczenie Ministerstwu Środowiska informacji niezbędnych do podjęcia decyzji koncesyjnych, zgodnie z wymogami odnośnej dyrektywy unijnej. Dotychczas ukończono prace w zakresie rozpoznania formacji i struktur geologicznych w rejonie Bełchatowa, a dla wytypowanej struktury wykonano analizy szczegółowe. Jednocześnie prowadzi się podobne prace dla rejonu południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i uruchamia się prace w kolejnych rejonach kraju.
The National Programme “Assessment of formations and structures for safe CO2 geological storage, including monitoring plans”, ordered by Ministry of Environment, is carried out by consortium consisting of PGI–NRI, AGH UST, CMI, OGI, MEERI PAS and PBG. The strategic goal of the national programme, covering practically the whole territory of Poland and the Baltic economic zone is to deliver to the Ministry information necessary for permitting decisions after requirements of the relevant EU directive. To this moment works on the assessment of geological formations and structures in Bełchatów area and for a selected structure detailed assessment has been completed. Simultaneously similar works for the area of southern part of SCB have been carried out and works for other areas of the country are being launched.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2010, 439 (1); 9--16
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mikrofacje i diageneza utworów dolomitu głównego (Ca2) w rejonie bariery Międzychodu (Półwysep Grotowa, Polska Zachodnia)
Microfacies and diagenesis of the main dolomite (Ca2) strata in the Międzychód barrier area (Grotów Peninsula, Western Poland)
Autorzy:
Mikołajewski, Z.
Słowakiewicz, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2063261.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
dolomit główny
mikrofacje
diageneza
właściwości zbiornikowe
Polska Zachodnia
Main Dolomite
microfacies
diagenesis
reservoir properties
Western Poland
Opis:
Utwory dolomitu głównego stwierdzone w rejonie Międzychodu stanowią fragment dolomitowej bariery oolitowej obejmującej zachodnią część półwyspu Grotowa. Profile z otworów wiertniczych Międzychód-4, Międzychód-5 i Międzychód-6 składają się z bogatego spektrum odmian mikrofacjalnych, wskazujących na depozycję w zróżnicowanych subśrodowiskach szeroko pojętej strefy bariery węglanowej. Przeobrażenia diagenetyczne oraz rozwój przestrzeni porowej zachodziły wielostopniowo i związane były zarówno z etapem depozycyjno-diagenetycznym (eodiageneza), jak również z etapem pogrzebania (mezodiageneza). Niektóre z nich przyczyniły się do obniżenia potencjału zbiornikowego (kompakcja, cementacja, neomorfizm), inne w znacznym stopniu go poprawiły (rozpuszczanie, szczelinowatość). Najbardziej niekorzystnie na zabudowę przestrzeni porowej wpłynęła cementacja dolomitowa i anhydrytowa. Także halit, minerały ilaste oraz impregnacja bitumiczna przyczyniły się do jej ograniczenia. Neomorfizm doprowadził niekiedy do całkowitego zatarcia pierwotnych cech strukturalno-teksturalnych skały. Rozpuszczanie i szczelinowatość w znacznym stopniu polepszyły właściwości zbiornikowe (porowatość, przepuszczalność). W wyniku rozpuszczenia niestabilnych bioklastów oraz jąder ziarn węglanowych doszło do powstania porowatości moldycznej.
The Main Dolomite rocks found in the Międzychód area are associated with a fragment of a dolostone oolite barrier comprising the western part of the Grotów Peninsula. The sections from the Międzychód-4, Międzychód-5 and Międzychód-6 wells contain diverse microfacies types characteristic of deposition in differentiated subenvironments within the carbonate barrier zone. Diagenetic transformations and development of pore space occurred as multistage processes. They were associated with both the diagenetic-depositional zones (eodiagenesis) and the burial stage (mesodiagenesis). Some of them lowered the reservoir potential (compaction, cementation, neomorphism), whereas others significantly improved it (dissolution, fracturing). Dolomite and anhydrite cementation, halite, clay minerals and bitumen impregnation reduced the pore space filtration properties. In some places neomorphism affected primary structural-textural features of the rocks. Dissolution and fracturing significantly improved reservoir properties (porosity, permeability). Dissolution of unstable bioclasts and cores of carbonate grains resulted in formation of moldic porosity.
Źródło:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2008, 429; 91-97
0867-6143
Pojawia się w:
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Neural networks in mining sciences – general overview and some representative examples
Sieci neuronowe w naukach górniczych – ogólne omówienie i kilka reprezentatywnych przykładów
Autorzy:
Tadeusiewicz, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219318.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
neural networks
applications in mining sciences
process modeling
systems modeling
machine learning
modeling of the oil mining process
forecasting of reservoir properties
sieci neuronowe
zastosowania w naukach górniczych
modelowanie procesów
modelowanie systemów
uczenie maszyn
modelowanie procesu wydobycia ropy naftowej
przewidywanie właściwości zbiornikowych pokładów geologicznych
Opis:
The many difficult problems that must now be addressed in mining sciences make us search for ever newer and more efficient computer tools that can be used to solve those problems. Among the numerous tools of this type, there are neural networks presented in this article – which, although not yet widely used in mining sciences, are certainly worth consideration. Neural networks are a technique which belongs to so called artificial intelligence, and originates from the attempts to model the structure and functioning of biological nervous systems. Initially constructed and tested exclusively out of scientific curiosity, as computer models of parts of the human brain, neural networks have become a surprisingly effective calculation tool in many areas: in technology, medicine, economics, and even social sciences. Unfortunately, they are relatively rarely used in mining sciences and mining technology. The article is intended to convince the readers that neural networks can be very useful also in mining sciences. It contains information how modern neural networks are built, how they operate and how one can use them. The preliminary discussion presented in this paper can help the reader gain an opinion whether this is a tool with handy properties, useful for him, and what it might come in useful for. Of course, the brief introduction to neural networks contained in this paper will not be enough for the readers who get convinced by the arguments contained here, and want to use neural networks. They will still need a considerable portion of detailed knowledge so that they can begin to independently create and build such networks, and use them in practice. However, an interested reader who decides to try out the capabilities of neural networks will also find here links to references that will allow him to start exploration of neural networks fast, and then work with this handy tool efficiently. This will be easy, because there are currently quite a few ready-made computer programs, easily available, which allow their user to quickly and effortlessly create artificial neural networks, run them, train and use in practice. The key issue is the question how to use these networks in mining sciences. The fact that this is possible and desirable is shown by convincing examples included in the second part of this study. From the very rich literature on the various applications of neural networks, we have selected several works that show how and what neural networks are used in the mining industry, and what has been achieved thanks to their use. The review of applications will continue in the next article, filed already for publication in the journal „Archives of Mining Sciences“. Only studying these two articles will provide sufficient knowledge for initial guidance in the area of issues under consideration here.
Liczne i trudne problemy, jakie muszą być obecnie rozwiązywane w naukach górniczych, skłaniają do poszukiwanie i wypróbowywania wciąż nowszych i bardziej sprawnych narzędzi informatycznych, które mogą być wykorzystane do rozwiązywania tych problemów. Wśród narzędzi tego typu, które wprawdzie jeszcze powszechnie wykorzystywane nie są, z pewnością zasługują na uwagę, warto rozważyć przedstawiane w tym artykule sieci neuronowe. Sieć neuronowa, której schemat przedstawiony jest na rysunku 1, jest narzędziem tak zwanej sztucznej inteligencji, wywodzącym się z prób modelowania struktury i funkcji biologicznych systemów nerwowych. Początkowo budowane i badane wyłącznie z ciekawości naukowej, jako komputerowe modele fragmentów ludzkiego mózgu, sieci neuronowe nieoczekiwanie okazały się skutecznym narzędziem w wielu zastosowaniach: w technice, w medycynie, w ekonomii a nawet w naukach społecznych. Mogą one dostarczać pojedynczych rozwiązań (wartości oszacowań poszukiwanych parametrów, lub przesłanek do podjęcia określonych decyzji), bądź całych wektorów rozwiązań – jakkolwiek w tym drugim przypadku celowe jest rozważenie kwestii, czy zastosować jedną sieć o wielu wyjściach, czy kilka sieci mających pojedyncze wyjście (Rys. 2). Przy tworzeniu sieci neuronowych trzeba wybierać stopień złożoności jej struktury, co nie jest łatwe, ponieważ sieć o zbyt ubogiej strukturze (zwłaszcza dysponująca zbyt mała liczbą tak zwanych neuronów ukrytych) może nie podołać rozwiązaniu bardziej złożonego zadania, natomiast sieć mająca zbyt skomplikowaną i bogatą strukturę zawsze sprawia kłopoty podczas procesu uczenia. Proces uczenia jest kluczem do wszystkich zastosowań sieci neuronowych. Kluczem do skutecznego nauczenia sieci rozwiązywania jakiejś klasy zadań jest posiadanie tak zwanego zbioru uczącego, to znaczy zbioru przykładowych zadań wraz z ich prawidłowymi rozwiązaniami (Rys. 4). Wprowadzając na wejście sieci dane stanowiące przesłanki do rozwiązania zadania i porównując odpowiedź sieci z prawidłową odpowiedzią zapisaną w zbiorze uczącym można na podstawie wykrytego błędu automatycznie korygować parametry sieci, co prowadzi zwykle do tego, że sieć po pewnym czasie sama nauczy się rozwiązywania rozważanej klasy zadań. Dzięki korzystaniu z procesu uczenia (opartego na przykładach, a nie na regułach) sieć neuronowa może rozwiązywać zadania, dla których my (użytkownicy sieci) nie dysponujemy wiedzą, jak te zadania należy rozwiązywać (Rys. 6). Dzięki temu sieć neuronowa może służyć jako model dowolnego złożonego procesu, co pozwala na wykonywanie dla tego procesu wielu istotnych czynności (Rys. 7). Niestety, mimo niewątpliwych zalet sieci neuronowych w naukach górniczych są one stosowane raczej rzadko. Prezentowany artykuł ma przekonać Czytelników, że sieci neuronowe mogą się okazać bardzo przydatne także w naukach górniczych. Artykuł stanowi również użyteczne wstępne wprowadzenie do wiedzy o sieciach neuronowych. Praca zawiera bowiem informacje o tym, jak są zbudowane nowoczesne sieci neuronowe, jak one działają i jak można ich używać. To wstępne omówienie przedstawione w artykule może pomóc w tym, by Czytelnik wyrobił sobie opinię, czym jest to narzędzie, jakie ma właściwości i w związku z tym do czego może mu się przydać. Oczywiście skrótowe wprowadzenie do problematyki sieci neuronowych zawarte w prezentowanym artykule nie wystarczy tym Czytelnikom, którzy dadzą się przekonać i naprawdę będą chcieli użyć sieci neuronowych. Będą oni potrzebowali jeszcze sporej porcji szczegółowej wiedzy, żeby mogli zacząć samodzielnie tworzyć takie sieci i ich używać w praktyce. Jednak jeśli decyzja o wypróbowaniu możliwości sieci neuronowych będzie pozytywna, to zainteresowany Czytelnik będzie mógł w artykule znaleźć odnośniki do pozycji literatury, pozwalających szybko i sprawnie poznać technikę sieci neuronowych na poziomie wystarczającym do rozpoczęcia własnych prac z tym wygodnym narzędziem. Będzie to tym łatwiejsze, że obecnie dostępnych jest sporo gotowych programów komputerowych pozwalających szybko i bez wysiłku tworzyć sztuczne sieci neuronowe, uruchamiać je, uczyć i wykorzystywać praktycznie. Oczywiście kluczową sprawą jest kwestia, jak tych sieci używać w naukach górniczych. O tym, że jest to możliwe i celowe przekonują jednak przykłady zawarte w drugiej części opracowania. Z przebogatej literatury, dotyczącej różnych zastosowań sieci neuronowych, wybrano kilkanaście prac, które pokazują, jak i do czego sieci neuronowych w górnictwie użyto i co zostało osiągnięte dzięki ich zastosowaniu. Ten przegląd zastosowań będzie kontynuowany w następnym artykule, zgłoszonym już do publikacji w czasopiśmie „Archiwum Górnictwa” i dopiero przestudiowanie obydwu tych artykułów dostarczy wiedzy wystarczającej do wstępnej orientacji w obszarze rozważanej tu problematyki.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 4; 971-984
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 26

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies