- Tytuł:
-
Czy to słowa (wyłącznie) białostockie? Rozważania o statusie leksykalnym wyrazów uznawanych za regionalizmy w Białymstoku i okolicach
Are These Words Known (Only) in Białystok? Analysis of the Lexical Status of Words Considered as Regionalisms in Białystok and the Surrounding Area - Autorzy:
- Popławski, Emil
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1969058.pdf
- Data publikacji:
- 2021-12-31
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
- Tematy:
-
language regionalism
item of a dialekt (word or phraseologism)
Polish language
Białystok
regionalizm językowy
dialektyzm (gwaryzm)
język polski - Opis:
-
Autor artykułu, na podstawie dostępnych danych leksykalnych (ze słowników języka polskiego oraz Słownika gwar polskich PAN i jego kartoteki), weryfikuje status wyrazów (i kilku frazeologizmów) uznawanych za regionalizmy białostockie (łącznie 83 jednostki). Przedstawiono je w artykule Piotra Wróblewskiego Regionalizmy w języku inteligencji białostockiej (1981), stanowiącym swoisty raport z wieloletnich obserwacji bezpośrednich badacza. Autor niniejszego artykułu zadaje następujące pytania: Czy te leksemy występują (występowały) poza badanym obszarem i w jakiej odmianie języka? Okazuje się, że tylko nieliczne (w sumie 12) można bez większych wątpliwości uznać za regionalizmy, np.: dętka ‘rodzaj ozdoby na choinkę, bombka’, pacan ‘człowiek niskiego wzrostu’, sokotać ‘gderać’. Z drugiej strony – niektóre wyrazy (w sumie 14) zalicza się do tej grupy intuicyjnie. Znaczna część leksemów poddanych analizie jest w języku znana – z innych odmian, czasów, stylów czy terenów występowania. Przeprowadzona weryfikacja po raz kolejny potwierdziła tezę o niewielkim zróżnicowaniu regionalnym polszczyzny w zakresie leksyki. Taki stan rzeczy utrudnia identyfikację regionalizmów. Ukazuje jednak polszczyznę jako język względnie jednolity, nieprzysparzający większych kłopotów w komunikacji między mieszkańcami poszczególnych regionów Polski. Ta sytuacja zasługuje na podkreślenie, zwłaszcza na tle (nieraz znacznych) różnic regionalnych w języku obecnych w wielu krajach. Ponadto autor dołącza do badaczy, którzy wskazują na dużą potrzebę precyzowania terminu regionalizm w odniesieniu do języka polskiego. Do artykułu dodano obszerny aneks zawierający dane o analizowanych wyrazach i frazeologizmach pozyskane z uwzględnionych źródeł leksykograficznych.
The author of the article, using the available lexical data (from dictionaries of the Polish language and Dictionary of the Polish local dialects and its card index), verifies the status of words (and several phraseologisms) considered as regionalisms in Białystok and the surrounding area (a total of 83 units). These regionalisms were presented in the article by Piotr Wróblewski Regionalizmy w języku inteligencji białostockiej (1981). This article is a kind of report from many years of direct observations of the researcher. The author of this article asks the following questions: Do these lexemes occur (did they occur) outside the studied area and in what variation of the language? It turns out that only a few (12 in total) can be considered, without any doubts, as regionalisms, e.g.: dętka ‘Christmas ball’, pacan ‘man of short stature’, sokotać ‘grumble’. On the other hand, some lexemes (14 in total) intuitively fall into this group. A significant part of the analyzed words is known in the language – from other varieties, times, styles or areas of occurrence.The verification once again confirmed the thesis about the slight regional differentiation of the Polish language in the field of lexis. This state of affairs makes it difficult to identify regionalisms. However, it shows Polish as a relatively uniform language, which does not cause any major communication problems between the inhabitants of particular regions of Poland. This situation deserves to be emphasized, especially against the background of sometimes significant regional differences in the language in many countries. In addition, the author joins the researchers who point to the great need to specify the term regionalism in relation to the Polish language. An extensive annex is added to the article, containing data on the analyzed words and phraseologisms obtained from the lexicographic sources included. - Źródło:
-
Socjolingwistyka; 2021, 35; 257-281
0208-6808 - Pojawia się w:
- Socjolingwistyka
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł