- Tytuł:
-
Pirandello, czyli jak nie dowierzać swojej rzeczywistości
Pirandello, or how not to trust your reality
Pirandello, dunque come diffidare della propria realtà - Autorzy:
- Sławek, Tadeusz
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/16729576.pdf
- Data publikacji:
- 2022-03-22
- Wydawca:
- Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
- Tematy:
-
letteratura
dramma
lingua
realtà
razionalismo
literature
drama
language
reality
rationalism
literatura
dramat
język
rzeczywistość
racjonalizm - Opis:
-
Szkic pragnie przedstawić estetykę Pirandella jako finezyjne dziedzictwo estetyki ruin, której świetnym przedstawicielem we włoskiej tradycji był Giovanni Battista Piranesi. Pisze o tejże estetyce Umberto Eco, że to, co dostrzegamy w pisarstwie włoskiego dramaturga: „zmienia ona radykalnie koncepcję doskonałości formalnej i całkowitości dzieła sztuki”, co więcej – „dopuszcza znajdowanie przyjemności w dziele sztuki mimo tego (a może dzięki temu), że przedstawia ono zniszczenie”. A wszystko sumuje na tej samej stronie cytat z Diderota: „dlaczego piękny szkic urzeka nas bardziej od skończonego obrazu? Bo więcej w nim życia, a mniej formy. Kiedy pojawiają się formy, zanika życie”. Ten sąd francuskiego filozofa mógłby posłużyć jako ważny szlak interpretacyjny dzieła Pirandella.
Instytucja literatury sprawuje władzę nad formą, a więc i nad językiem. Ale jak wynika z rozważań Pirandella, literatura jest instytucją zimną. Litera nie jest w stanie utrzymać ciepła życia, racjonalność nie radzi sobie z „mętami” życia. A ponieważ historia powierza się literze, przechowuje się i przekazuje za jej pośrednictwem, przeto życie zawsze wymknie się z jej jurysdykcji. Dzieło Pirandella to ważny epizod w wielkiej historii zachodniego racjonalizmu, akcentujący to, iż historia to dzieje wysiłków, na ogół niezbyt udanych, do skonstruowania świata wedle zaleceń rozumności.
Il testo è un tentativo di presentazione dell'estetica di Pirandello come sofisticata eredità dell'estetica delle rovine nella tradizione italiana, di cui Giovanni Battista Piranesi ne fu un grande rappresentante. Così, come afferma Umberto Eco, attraverso l’estetica è possibile osservare il cambiamento radicale del concetto di perfezione formale e completezza di un’opera d’arte nella scrittura del drammaturgo italiano. Inoltre, l’estetica permette di far provare piacere pur rappresentando la distruzione. La citazione di Diderot, in cui il filosofo francese sostiene che una bozza possa essere più bella di un dipinto già completato, poiché in esso vi è più vita e meno forma, potrebbe fungere da importante via interpretativa per l’opera di Pirandello. Così, una bozza diventa più interessante di un’opera finita. La letteratura ha il controllo sulla forma, e dunque sul linguaggio, ma come dimostra Pirandello, la letteratura è una fredda istituzione incapace di contenere il calore e il palpito della vita che sempre sfugge alla giurisdizione letteraria. L’opera di Pirandello è dunque un episodio importante nella storia del razionalismo occidentale, che critica i tentativi falliti della storia di costruire un mondo secondo i principi del funzionamento della razionalità e del buon senso.
The essay attempts to present Pirandello’s esthetics as an heir of Piranesi’s esthetics of the ruin. As Umberto Eco claims, a turn towards fragments allows for abandoning the idea of the work of art as an accomplished whole, what is more, it locates the esthetic pleasure in a contemplation of a whole destroyed and fragmented. Thus, a draft becomes more interesting than a finished work. Literature holds control over form, that is over language, but – as Pirandello demonstrates – literature is a cold institution unable to contain the warmth and pulsation of life which always slips out of literature’s jurisdiction. Hence Pirandello’s work is an important episode in the history of Western rationalism and aims its critical edge against the failed attempts to construct a world according to the working principles of rationality and common sense. - Źródło:
-
Fabrica Litterarum Polono-Italica; 2022, 4; 1-32
2658-185X - Pojawia się w:
- Fabrica Litterarum Polono-Italica
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł