Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "rationality of science" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 21
Tytuł:
Teologia nauki – skazana na sukces?
Theology of science – doomed to success?
Autorzy:
Rodzeń, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1943045.pdf
Data publikacji:
2021-11-07
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
theology of science
rationality of science
theology of earthly realities
Opis:
The paper briefly presents a genesis of the research project called the theology of science initiated by Michał Heller in early 1980s, but also enriched by the remarks of Józef Życiński. Then the main features of the new Heller’s book Science and theology – not necessarily exclusively on one planet (Kraków, 2019) are discussed. The book develops and strengthens the early ideas of theology of science. The paper draws also attention to another author—C.B. Kaiser who—since a dozen years—has been developing a similar project: theology of scientific endeavor. It is also suggested that the Heller’s project, especially in its axiological and praxeological aspects, could take advantage of the achievements of several Francophone authors (i.a., G. Thils, M.-D. Chenu) who once developed a field of the so-called theology of earthly realities.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2021, 70; 235-242
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wartościujący wymiar kategorii racjonalności nauki
The Valuing Dimension of the Category of the Rationality of Science
Autorzy:
Walczak, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015625.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
racjonalność nauki
wypowiedzi wartościujące
ocena
opis
filozofia nauki
epistemologia
aksjologia
rationality of science
valuing statements
evaluation
description
philosophy of science
epistemology
axiology
Opis:
The paper is an attempt to reflect on the valuing dimension of the category of the rationality of science, ontological and epistemological problems. Such problems should be solved should rationality be deemed a valuing category. Taking into consideration the discussions on the valuing character of the categories in ethics (good, evil) and the significance of moral judgements as the point of departure, I am posing a question about the importance of expressions with regard to the rationality of science, expressions treated as valuing expressions. Since the beginning of the reflections on science until now it has contained valuing and normative elements. This was irrespective of whether it took the form of logic, epistemology, methodology or philosophy of science. Moreover, the above disciplines were treated as, of their nature, formulating the ideal of knowledge and providing rules of a valuing cognition. In the twentieth century the central concept on which the discussions focused was the category of rationality. The question was how to define a valuable scientific knowledge and how to pursue science. We find some problems when we want to interpret the category of rationality as a valuing category. These problems seem to be good examples of questions that should be answered, while interpreting other epistemic categories as valuing. Including the category of the rationality of science in the valuing categories is tantamount to the conferral of a valuing sense on the statements about the rationality of science, the predicator „rational” and its antonyms. The standpoints in question, the interpretations of valuing statements are as follows: anti-naturalism, naturalism, cognitivism, and acognitivism. They answer such questions as: 1) what kind of feature is rationality? 2) what are its relationships with other features, in particular with the features examined by the natural, or broadly, empirical sciences? 3) does the feature of being rational or the relationship of being a good reason on behalf of something really exist? 4) what kind of predicator of the predicator „rational” and its antonyms? 5) what are their relations to other predicators, in particular those predicators which the natural, or broadly, empirical sciences make use of? 6) what kind of propositions are the statements about the rationality of science? 7) what do the statements about the rationality of science denote, or do they denote anything really existing? 8) what are the relationships of the statements of the rationality of science to other statements, in particular the statements formulated by natural sciences, e.g. cognitive psychology? The review of various manners by which to use the category of rationality in the philosophy of science speaks on behalf of the rejection of extreme interpretations: both extremely cognitivist and acognitivist. In the statements about rationality there are now two components: descriptive (object-related) and valuing. The valuing component may be understood in at least three inseparable and often coexisting manners: approving/disapproving, perfectionist and normative.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 347-364
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia nauk, czyli epistemologiczne pożytki z historii poznania naukowego
Philosophy of Sciences, That Is, Epistemological Advantages of History of Scientific Cognition
Autorzy:
Bytniewski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341712.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
anglosaska filozofia nauki
francuska filozofia nauk
historia nauk
Bachelard
Canguilhem
Foucault
racjonalność nauki
nieciągłość epistemologiczna
archeologia wiedzy
the Anglo-Saxon philosophy of science
French philosophy of science
history of sciences
rationality of science
epistemological non-continuity
archeology of knowledge
Opis:
Punktem wyjścia artykułu jest wskazanie zjawiska, które polega na samoizolacji intelektualnych kultur filozofii nauki, zamykających się w partykularnych tradycjach, koncentrujących się na z góry ograniczonych tematach, ignorujących osiągniecia innych kultur i środowisk badawczych. Faktu tego nie tłumaczą dostatecznie ani różnice językowe i odrębności kanałów komunikacyjnych, z jakich korzystają społeczności uczonych, ani partykularyzmy instytucjonalne. Artykuł przedstawia i konfrontuje ze sobą w synoptycznym układzie dwie tradycje: anglosaskiej filozofii nauki i francuskiej filozofii nauk. Podkreślam zwłaszcza dwie zasadnicze różnice między nimi. Pierwszą jest różnica między pluralistycznym i dyscyplinarnym rozumieniem nauki w filozofii nauk a monizmem filozofii nauki w traktowaniu takich zagadnień jak: racjonalność nauk(i), rola poszczególnych dyscyplin nauk w kształtowaniu filozoficznego modelu zmienności nauk(i), znaczenie historii nauk(i) dla rozstrzygnięć epistemologicznych, pojmowanie hierarchii wartość poznawczych, pojmowanie przedmiotu historii nauk(i). Drugą istotną różnicę wyznacza odmienność koncepcji relacji między filozofią a historią nauk(i) jakie zakładają filozofia nauki i filozofia nauk.
The paper takes as the basis of the considerations the phenomenon of the selfisolation of intellectual cultures of philosophy of science; those cultures are closed in individual traditions, consider pre-restricted issues, ignore achievements of other cultures and research environments. This fact cannot be satisfactorily explained by linguistic differences and separate communicative channels used by social groups of scientists. The paper presents and confronts with each other, in a synoptic system, two traditions: Anglo-Saxon philosophy of science and French philosophy of sciences. Two essential differences between them are emphasized. The first one is the difference between the pluralistic and disciplinary grasps of science in philosophy of sciences and the monism of philosophy of science in treating such problems as rationality of science(s), roles of particular scientific fields in forming philosophical models of the science(s) change; the significance of history of science(s) for epistemological solutions, the grasp of the hierarchy of cognitive values, conceiving the object of history of science(s). The second difference lies in the distinctness of the relation between philosophy and history of science(s) assumed by philosophy of science and philosophy of sciences.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2014, 2; 113-134
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne
Stanisław Kamiński’s Methodological Options
Autorzy:
Bronk, Andrzej
Walczak, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343871.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
definicja nauki
etyka nauki
filozofia
filozofia nauki
metoda naukowa
metodologia
nauka
nauki przyrodnicze i humanistyczne
racjonalność nauki
Stanisław Kamiński
teologia
teoria nauki
typologia nauk
definition of science
classification of sciences
ethics of science
humanities and natural sciences
methodology
philosophy
philosophy of science
rationality of science
science
scientific method
theology
theory of science
Opis:
Stanisław Kamiński (1919–1986) był filozofem, filozofem nauki i historykiem nauki. Całe jego życie zawodowe od 1949 roku związane było z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Do głównych dziedzin zainteresowań Kamińskiego należały ogólna i szczegółowa metodologia nauk, metodologia filozofii, historia nauki i logiki oraz semiotyka m. in. średniowieczna. Podkreślając specyfikę klasycznego sposobu uprawiania filozofii jako poznania autonomicznego w stosunku do nauk empirycznych i teologii, pewnego i najogólniejszego, badał zastosowania logiki do filozofii oraz podał metodologiczną charakterystykę niektórych dyscyplin filozoficznych (metafizyki ogólnej, antropologii filozoficznej, etyki, filozofii religii, filozofii dziejów). Charakterystyczny dla podejścia Kamińskiego był osobliwy historyzm (indukcja doksograficzna), polegający na nawiązywaniu do dziedzictwa przeszłości, by szukać w nim inspiracji i kontekstu rozumienia dla własnych problemów. Nawiązywał bezpośrednio do dwu głównie tradycji filozoficznych: klasycznej (arystotelesowsko-tomistycznej) oraz analitycznej, zarówno w wydaniu scholastyki, jak i szkoły lwowsko-warszawskiej. Pierwszej – realistycznej teorii bytu i poznania, ale także historii filozofii – zawdzięczał swe filozoficzne i historyczne, drugiej – logiczne i metodologiczne zainteresowania nauką. Przyjmował, że jednym z głównych zadań refleksji metodologicznej jest badanie (na ogół niejawnych) założeń filozoficznych i metodologicznych, na których opiera się metoda naukowa, oraz krytyka prób skrajnie ideologicznego wykorzystywania nauki do celów nienaukowych. Był przekonany o potrzebie i zasadności uprawiania różnych typów badań nad nauką. Sprzyja to rozumieniu znaczenia i miejsca nauki w kulturze, teoretycznemu wyjaśnieniu natury i podstaw wiedzy naukowej, poznawczych roszczeń nauki, pokazaniu integrującej roli refleksji metodologicznej dla unifikacji specjalistycznych dyscyplin i współpracy między naukowcami, jak również podkreśleniu praktycznej ważności świadomości metodologicznej dla poszczególnych nauk a także filozofii, dla której jest ona przeważnie jedynym narzędziem samokontroli. Podkreślał, że badanie natury nauki winno uwzględnić wszystkie jej aspekty: logiczno- metodologiczny, humanistyczny i filozoficzny. Główna jednak rola przypada podejściu filozoficznemu (epistemologicznemu). Kamiński odróżniał trzy podstawowe typy nauk o nauce: humanistyczne (historia, socjologia, psychologia, ekonomia i polityka nauki), filozoficzne (ontologia, epistemologia, wąsko pojęta filozofia nauki i filozofia kultury) oraz formalne (logika języka naukowego, logika formalna, teoria rozumowań stosowanych w nauce oraz metodologia nauki). Kamiński interesował się głównie naturą nauki (obejmującą przedmiot, cele, metodę, strukturę i genezę), tj. tym, co w dziejach nauki niezmienne. Pojmował naukę jako epistéme (średniowieczną scientiae) oraz utożsamiał racjonalność wiedzy naukowej z jej metodycznością i szeroko pojmowaną logicznością. Mimo dostrzegania wielu ograniczeń wiedzy racjonalnej, nauka pozostawała dla niego wzorem poznania racjonalnego. Był przekonany, iż celem szeroko pojętego poznania naukowego jest wiedza prawdziwa, a w filozofii — nadto konieczna. Uważał, że „cała logika współczesna stanowi dyscyplinę filozoficzną w szerokim tego ostatniego słowa znaczeniu” i to „ze względu na swój ogólny i spekulatywny (a wedle niektórych również apodyktyczny) charakter oraz stosunkowo maksymalne wykorzystanie jej rezultatów”.
Stanisław Kamiński (1919–1986) was a philosopher, philosopher of science and historian of science. His all academic carrier was pursuing at the Catholic University in Lublin (KUL). The main interests of Kamiński was the history of science and logic, general and special methodology, methodology of philosophy and (medieval) semiotics. He himself saw his main achievements in the domain of the theory of science and the methodology of classical philosophy, especially in the studies of the method and language of metaphysics. He gave a methodological description of general metaphysics, philosophical anthropology, ethics, philosophy of religion, philosophy of history and studies on religion (religiology). He investigated the beginnings of the mathematical induction in the Middle Ages and in modern times, the modern history of the theory of definition, theory of argumentation (reasoning), the structure and the evolution of scientific theory, deductive method, the achievements of logic and philosophy in Poland. A characteristic feature of Kamiński's philosophical and methodological approach was a specific historicism, consisting of referring to the heritage of the past and at the same time to the latest achievements in logic and philosophy of science. He had a broad concept of knowledge and was a maximalist both in raising questions and in giving answers. In accordance with classical philosophy he saw the substance of person as ens rationale, a being realizing himself in a disinterested search for a theoretical truth, whose highest expression is philosophy. He stressed the epistemological and methodological plurality of knowledge, distinguished and investigated material and formal parts of knowledge. He also distinguished—besides commonsense knowledge—the scientific, philosophical and theological knowledge, nonreducible each to other. At the top he set sapiential knowledge which is much more than a simple generalization of all particular kinds of knowledge. Kamiński derived his understanding of science from contemporary as well as classical philosophy. He determined the nature of science from the point view of its subject matter, aims, methods, logical structure and genesis. The question of what science was for him a philosophical question, presupposing an appropriate understanding of the nature of the world. Kamiński opted for a pluralistic approach to the world: the principal object of science is the objective world, subjective states of man and products of his mind and language. The best diagnostic test of the scientific character of science is the scientific method. Kamiński assumes here pluralism: different subject matter and different goals of scientific cognition require different research strategies and types of cognitive procedures. He also accepts an antinaturalistic position in the humanities which he regards as methodologically autonomous in regard to natural sciences. The publications of S. Kamiński include over 350 positions. During his life three books have been published: Georgonne'a teoria definicji [Georgonne's Theory of Definition], Lublin 1958; Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Concept of Science and Classification of Sciences], Lublin 1961, 19813; and (together with M. A. Krąpiec) Z teorii i metodologii metafizyki [On the Theory and Methodology of Metaphysics], Lublin 1962. After his death five volumes of Collected Papers have been published: vol. I: Jak filozofować? [How to Philosophize? Studies in Methodology of Classical Philosophy], edited by Tadeusz Szubka, Lublin 1989; vol. II: Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania [Philosophy and Method. Studies from the History of the Method of Philosophizing], edited by Józef Herbut, Lublin 1993; vol. III: Metoda i język. Studia z semiotyki i metodologii nauk [Method and Language. Studies in Semiotics and Philosophy of Science], edited by Urszula Żegleń, Lublin 1994; vol. IV: Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Science and Method. Concept of Science and Classification of Sciences], edited by Andrzej Bronk, Lublin 1992); vol. V: Światopogląd – Religia – Teologia [Worldview – Religion – Theology], edited by Monika Walczak and Andrzej Bronk, Lublin 1998.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2018, 6; 199-230
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Siateczkowy model rozwoju nauki a struktura racjonalnego działania
The Reticulated Model of Scientifi c Change and the Structure of Rational Action
Autorzy:
Michalska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/577750.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
PHILOSOPHY OF SCIENCE
RATIONALITY
Opis:
In the paper I put to analysis the reticulated model of scientific change, introduced by Larry Laudan in his Science and Values, aiming at reconstruction of the concept of rationality it presupposes. In elaborating on the model's structure I draw on Jurgen Habermas' s theory of speech acts and discuss the concept of instrumental rationality. I argue that in the area of philosophy of science, the model heralds the demise of a classical ideal of rationality, based solely on the notion of justification of judgments. My claim is that reticulated model demands that the analytical paradigm, the scope of which remains confined to a semantic dimension of science, should be replaced with a properly understood instrumental model of rationality, displaying both semantic and pragmatic facet of cognition.
Źródło:
Zagadnienia Naukoznawstwa; 2011, 47, 1(187); 41-58
0044-1619
Pojawia się w:
Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
In searching for science understanding. Applying the sociology of a science based approach
Autorzy:
Jedlikowska, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/957848.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Fundacja Pro Scientia Publica
Tematy:
science understanding
sociology of science
science policy
formalization
situatedness
rationality
Opis:
The paper discusses the chosen ongoing perspectives related to science understanding based problems. Science is viewed, following Robert Merton, as a functioning institution. Social context plays a significant role in defining the possibilities of developing science. The question arises how a functioning institution can be effectively analyzed and which perspectives can be implemented. Hence this paper’s goal is to reveal some ways of exploring science understanding. Consequently the paper touches the scientific discourses upon science discussing its academic functional ethos and on the other hand tension between bureaucratization and openness in science. More broadly how far science is democratized in an academic interaction. The proposition of examining the problem of the quality of science as an institution is to grasp two perspectives: first, the formal perspective, related to the legal field and its rationality and second, followed by Adele Clarke known as “situatedness”. The idea of joining formalization with situatedness can be regarded as an embodiment within John Meyer and Brian Rowan’s concept of an institutionalized organization. Hence science understanding is defined as a complex functioning institution escaping from a modern version of science into many postmodern ad-hoc made sciences. The paper’s intention is to provide problems and proposition of solving them through applying an integrating perspective
Źródło:
Journal of Education Culture and Society; 2016, 7, 2; 11-19
2081-1640
Pojawia się w:
Journal of Education Culture and Society
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wcielenie logosu źródłem synergii teologii i nauki
Autorzy:
Krzych, Bartłomiej K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047345.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara
Tematy:
christology
rationality
theology-science relation
theology of
science
incarnation
teologia nauki
Opis:
Te article discusses the issue of the relationship (the dialogue) of a theology with a sciences from the point of view of a philosophizing theologian. Basing inter alia on the assumptions of the scientifc realism of the theology, the unity of a reality and the acceptance of boundaries of a human cognition and the recognizing philosophy as a mediator in the theology-science dialogue, I show that the foundation of this relationship and also its necessary requirement is the Incarnation of God’s Word. In Christ there is the source and the summit of all knowledge
Źródło:
Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej; 2018, 25; 199-216
1234-8880
Pojawia się w:
Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stefana Amsterdamskiego pojęcie ideału wiedzy naukowej: w stronę nowej koncepcji podmiotu nauki
Stefan Amsterdamski’s Conception of Ideal of Scientific Knowledge: Towards a New Conception of the Subject of Science
Autorzy:
Michalska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343872.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
ideały nauki
racjonalność naukowa
historia nauki
Stefan Amsterdamski
podmiot nauki
ideals of science
scientific rationality
history of science
subject of science
Opis:
Koncepcja ideałów nauki była wkładem Stefana Amsterdamskiego do sporu na temat racjonalności naukowej. Przyjmując, iż metoda naukowa nie jest zjawiskiem ponadhistorycznym i że towarzyszą jej silne presupozycje normatywne, Amsterdamski staje po stronie Kuhna w jego dyskusji z Popperem oraz jego kontynuatorami i poplecznikami. W istotnym sensie Amsterdamski jest jednak Popperystą, jego intencją jest bowiem rozszerzenie zasięgu krytycznej dyskusji poprzez odniesienie analiz krytycznych do czegoś, co określa on nowożytnym ideałem nauki. Prace Amsterdamskiego, zwłaszcza omawiana w artykule monografia Między historią a metodą, są jednocześnie próbą zabezpieczenia statusu filozofii nauki jako instancji normatywnej w stosunku do ideałów nauki. Artykuł stanowi rekonstrukcję koncepcji Amsterdamskiego i zawiera analizę krytyczną relacji między celami, jakie Amsterdamski sobie stawiał, oraz metodami ich realizacji. Wskazuję na elementy, które wydają mi się w koncepcji ideałów nauki najbardziej problematyczne, sugerując alternatywne sformułowania podnoszonych przez Amsterdamskiego problemów. Wykazuję, iż koncepcja Amsterdamskiego upoważnia do podjęcia próby opracowania nowej koncepcji podmiotu nauki, która to koncepcja mogłaby dostarczyć odpowiednich wskazówek do krytyki nowożytnego ideału nauki.
The conception of ideals of science was Stefan Amsterdamski’s contribution to the dispute about scientific rationality. In assuming that scientific method is not an ahistorical phenomenon, and comes with rather strong normative pressupositions, Amsterdamski sides with Thomas Kuhn in his debate with Karl Popper and the latter’s followers and supporters. Essentially, however, Amsterdamski is a Popperian; he is intent on enlarging the scope of critical analysis by applying it to what he calls the modern ideal of science. His works, especially the monograph Pomiędzy historią a metodą [Between History and Method] are an attempt to safeguard the status of philosophy of science a normative instance with respect to ideals of science. In the paper I offer a reconstruction of Amsterdamski’s conception as well as scrutinize the relationship between his expressed philosophic goals and methods he employed in order to attain these goals. I indicate what I find most problematic in the concept of ideal of science and suggest an alternative view on the problems as raised by Amsterdamski. I argue that Amsterdamski’s work warrants an attempt at the formulation of a new conception of subject of science which would provide guidelines for a proper critique of modern science.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2018, 6; 251-274
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evolutionary theology: a new chapter in the relations between theology and science
Autorzy:
Grygiel, Wojciech P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1927002.pdf
Data publikacji:
2020-09-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
evolution
hermeneutics
rationality
picture of the world
relations between science and theology
Opis:
Despite many arduous attempts to reconcile the separation between theology and science, the common ground where these two areas of intellectual inquiry could converge has not been fully identified yet. The purpose of this paper is to use evolutionary theology as the new and unique framework in which science and theology are indeed brought into coherent alignment. The major step in this effort is to acknowledge that theology can no longer dialogue with science but must assume science and its method as its conceptual foundation. This approach successfully does away with any tensions that may arise between the two disciplines and establishes a firm ground on which neither of them will turn into ideology. Moreover, it enables the dialogue with contemporary scientific atheism on solid grounds and the restoration of the credibility of theology in the secularist culture of the day.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 3; 101-123
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metodologia nauk – dzisiaj i jutro
Autorzy:
Bremer, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1199074.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
science
types of sciences
methodology of science
rationality
truth
realism
artificial intelligence
nauka
typy nauk
metodologia nauk
racjonalność
prawda
realizm
sztuczna inteligencja
Opis:
Publikacja Metodologia nauk (2019) jest poświęcona badaniom logicznym, humanistycznym i filozoficznym, skupiającym się na tworzeniu nauki oraz na budowie i rozwoju teorii naukowych. Składa się z dwu części: Czym jest nauka? oraz Typy nauk. W części pierwszej, systematycznej, autorzy przedstawiają genezę nowożytnej nauki i filozofii nauki, akcentując zwłaszcza współczesne zmiany w rozumieniu tego, co nazywamy nauką. W części drugiej pokazują metodologiczną i treściową odrębność poszczególnych typów nauk (nauki formalne, przyrodnicze, społeczne, kognitywistyczne, humanistyczne jako nauki o kulturze oraz teologiczne). Po wycinkowym przedstawieniu wspomnianych części omówię współczesny temat, który nie znalazł się w omawianej publikacji, a który może stanowić jej uzupełnienie. Chodzi o rozumienie postępu naukowego w dobie szybko rozwijających się zastosowań sztucznej inteligencji.
The Methodology of Sciences publication (2019) is dedicated to logical, humanistic and philosophical research focusing on the creation of science and on the construction and development of scientific theories. It consists of two parts: What is science? and Types of sciences. In the first, systematic part, the authors present the genesis of modern science and the philosophy of science, emphasizing especially contemporary changes in the understanding of what we call science. In the second part they show the methodological and objective separateness of individual types of sciences (formal, natural, social, cognitive, humanistic as cultural and theological sciences). After a fragmentary presentation of the mentioned parts, I will discuss a contemporary topic that was not included in the publication in question, but which may serve as its supplement. It is about understanding scientific progress in the era of rapidly developing applications of artificial intelligence (AI).
Źródło:
Zagadnienia Naukoznawstwa; 2019, 55, 1(219); 55-71
0044-1619
Pojawia się w:
Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niezmienniki pola racjonalności na przykładzie eksperymentów myślowych Stanisława Lema
Invariants of the field of rationality exemplified by Stanislaw Lem’s thought experiments
Autorzy:
Gomułka, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2157835.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Studiów Międzynarodowych i Edukacji Humanum
Tematy:
Process philosophy
Philosophy in science
eternal objects
field of rationality
mathema- tically nature
truth
Opis:
Among philosophical motifs brought up by Abp Józef Życiński (1948-2011), a crucial issue is the relation between the world of concretum, its psychological perception by people and the field of rationality, also called the field of the potential or the rational structure of the universe (by the co-author of ‘Universe and Philosophy’). Concrete objects seem to be more real than all sorts of theoretical objects of science, such as cosmological constants. Our mind, which was formed by the evolution, is responsible for that state of affairs. That mind was created in order to enable us survival, not in order to accurately learn the world. When closely examining relations between the three above mentioned spheres, there clearly appears an unusual role of abstract bonds of ontological structure of the world. In the arcticle, I am attempting to look at Życiński’s analysis from the angle of mental experiments presented by Stanislaw Lem, in which people meet earlier unknown forms of life (eg. solarian ocean) and enter interactions with them.
Źródło:
Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne; 2016, 3(22); 71-82
1898-0171
Pojawia się w:
Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyzwanie dla racjonalności: Leibniz i początek ery Newtona
Rationality at Stake: Leibniz and the Beginnings of Newton’s Era
Autorzy:
Heller, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690808.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
rationality
empiricism
Leibniz’s philosophy
Newton’s methodology
philosophy of science
Gottfried Wilhelm Leibniz
Isaack Newton
Opis:
Our present knowledge in the field of dynamical systems, information theory, probability theory and other similar domains indicates that the human brain is a complex dynamical system working in a strong chaotic regime in which random processes play important roles. In this environment our mental life develops. To choose a logically ordered sequence from a random or almost random stream of thoughts is a difficult and energy consuming task. The only domain in which we are able to do this with a full success is mathematics. Leibniz’s life ambition was to extend this success, with the help of what he called characteristica universalis, to other areas of human activity. The belief that this is possible lies at the basis of Leibniz’s rationalist system. Reasoning within his system, Leibniz claimed that also fundamental laws of physics can be deduced from the “first principles”. Just as linguistic or conceptual units are at the basis of the charactersistica universalis, his monads are responsible for physical activity of material bodies. When this rationalistic strategy is applied to the philosophy of space and time, it leads to their radically relational conception. Leibniz’s rationalistic approach to philosophy and science arouses out sympathy but it was Newton’s mathematical-empirical method that turned out to be effective in human endeavour to understand the functioning of the physical world. Successes of the Newtonian method  compel us to revise our concept of rationality.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2016, 61; 5-22
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od Wiedzy do Mądrości: Czas na akademicką rewolucję
From Knowledge to Wisdom: Time for an academic revolution
Autorzy:
Maxwell, Nicholas
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1194821.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
academic inquiry
the principles of wisdom
scientific rationality
hierarchical conception of science.
poszukiwanie akademickie
zasady rozsądku
racjonalność naukowa
hierarchiczna koncepcja nauki
Opis:
Podstawowym, intelektualnym celem badań akademickich jest obecnie udoskonalanie wiedzy. Znaczna część struktury, jak i cały charakter badania akademickiego na uniwersytetach na całym świecie są kształtowane przez przyjęcie niniejszego jako podstawowego celu intelektualnego. Jednak z punktu widzenia wkładu do życia człowieka tego typu badanie akademickie jest niebezpiecznie irracjonalne. Naruszone zostają trzy z czterech najbardziej podstawowych zasad racjonalnego rozwiązywania problemów. Potrzebna jest rewolucja celów i metod badania akademickiego, aby celem podstawowym było wspieranie mądrości jako zdolności do realizacji tego, co stanowi wartość dla siebie i innych, w tym wiedzy i technologicznego know-how, ale i wiele poza tym. Ta pilnie potrzebna rewolucja miałaby wpływ na każdy dział i aspekt przedsięwzięcia akademickiego.
At present the basie intellectual aim of academic inquiry is to improve knowledge. Much of the structure, the whole character, of academic inquiry, in universities all over the world, is shaped by the adoption of this as the basie intellectual aim. But, judged from the standpoint of making a contribution to human welfare, academic inquiry of this type is damagingly irrational. Three of four of the most elementary rules of rational problem solving are violated. A revolution in the aims and methods of academic inquiry is needed so that the basie aim becomes to promote wisdom, conceived of as the capacity to realize what is of value, for oneself and others, thus including knowledge and technological know-how, but much else besides. This urgently needed revolution would affect every branch and aspect of the academic enterprise.
Źródło:
Nauka i Szkolnictwo Wyższe; 2011, 2, 38; 67-87
1231-0298
Pojawia się w:
Nauka i Szkolnictwo Wyższe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nauka i religia w kosmologii Edwarda Artura Milne’a
Science and religion in Edward Arthur Milne’s cosmology
Autorzy:
Dąbek, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/577514.pdf
Data publikacji:
2016-04
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
relacja nauka-religia
racjonalność przyrody
kosmologia Milne’a
relationship between science and religion
rationality of nature
Milne’s cosmology
Opis:
Artykuł jest próbą rekonstrukcji i interpretacji poglądów Edwarda A. Milne’a dotyczących relacji między nauką i religią. Schematem interpretacyjnym jest zaproponowana przez I. Barboura klasyfi kacja: 1) konfl ikt, 2) neutralność, 3) dialog i 4) integracja. Poglądy Milne’a ewoluowały od postawy bliskiej niezależności, przez dialog ukierunkowany na konstruowanie spójnego obrazu świata, po integrację w postaci angażowania wyników nauki w uzasadnianie istnienia Boga-Stwórcy. O ile jego argumentacja z racjonalności przyrody jest akceptowalna, o tyle utożsamianie osobliwości początkowej z aktem stworzenia Wszechświata łamie reguły metodologii i nie znajduje poparcia w wiedzy przedmiotowej (kosmologicznej i teologicznej).
The paper is an attempt to reconstruct and interpret the views of E.A. Milne on the relationship between science and religion. This is related to I. Barbour’s fourfold typology: 1) confl ict, 2) independence, 3) dialogue and 4) integration. Milne’s view was evolving from a position close to independence, through dialogue aimed at constructing a coherent world-picture up to integration which engages science in justifi cation of the existence of God the Creator. His argument from the rationality of nature is acceptable, but identifi cation of the initial singularity with the doctrine of creation of the Universe breaks the methodological rules and is not supported by any subject knowledge (cosmology or theology).
Źródło:
Zagadnienia Naukoznawstwa; 2016, 52, 2(208); 275-292
0044-1619
Pojawia się w:
Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W stronę teologii nauki – na kanwie myśli ks. prof. Michała Hellera
Autorzy:
Maziarka, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669405.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Fr. Professor M. Heller
rationality of the world
the borders of the scientific method
science–theology relationship
the theology of science
ks. prof. Michał Heller
racjonalność świata
granice metody naukowej
relacja nauka–wiara
teologia nauki
Opis:
This article takes the question of the relationship between science and theology, according to the thought of Fr. M. Heller, and it approaches to such a captivation of both disciplines, in which science becomes the subject of interest for theology. The point of outlet is the reflection on the phenomenon of the rationality of the world. The rationality which presents condition for the natural sciences demands for justification. The theological truth, which can be helpful is the faith in the existence of the Logos; the Divine Wisdom penetrating everything is not only the foundation of the structures of the physical world, but it defines also the existence of the world of the values and the sense. Since God presents the philosophical a priori for each science, the natural sciences can lead a dialogue with theology, or even – what Fr. M. Heller suggests – it is possible to create a program of the theology of science. The aim of this approach is the enrichment of the regard on science by taking into consideration these aspects, which are visible only at use of the theological method.
Artykuł podejmuje zagadnienie relacji nauki do teologii, w oparciu o myśl ks. prof. Michała Hellera, i zmierza ku takiemu ujęciu obydwu dyscyplin, w którym nauka staje się przedmiotem zainteresowania teologii. Punktem wyjścia jest refleksja nad fenomenem racjonalności świata. Racjonalność stanowiąca warunek uprawiania nauk przyrodniczych domaga się usprawiedliwienia. Teologiczną prawdą, która może przyjść z pomocą, jest wiara w istnienie Logosu; Boska Mądrość, przenikając wszystko, nie tylko stanowi fundament struktury świata fizycznego, ale określa również istnienie świata wartości i sensu. Skoro Bóg stanowi filozoficzne a priori każdej z nauk, nauki przyrodnicze mogą prowadzić dialog z teologią, a nawet – co postuluje ks. Michał Heller – możliwe jest stworzenie programu teologii nauki. Celem takiego przedsięwzięcia jest wzbogacenie spojrzenia na naukę przez uwzględnienie tych aspektów, które są widoczne jedynie przy użyciu metody teologicznej.
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2016, 35, 1
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 21

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies