Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "racjonalność nauki" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-15 z 15
Tytuł:
Wartościujący wymiar kategorii racjonalności nauki
The Valuing Dimension of the Category of the Rationality of Science
Autorzy:
Walczak, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015625.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
racjonalność nauki
wypowiedzi wartościujące
ocena
opis
filozofia nauki
epistemologia
aksjologia
rationality of science
valuing statements
evaluation
description
philosophy of science
epistemology
axiology
Opis:
The paper is an attempt to reflect on the valuing dimension of the category of the rationality of science, ontological and epistemological problems. Such problems should be solved should rationality be deemed a valuing category. Taking into consideration the discussions on the valuing character of the categories in ethics (good, evil) and the significance of moral judgements as the point of departure, I am posing a question about the importance of expressions with regard to the rationality of science, expressions treated as valuing expressions. Since the beginning of the reflections on science until now it has contained valuing and normative elements. This was irrespective of whether it took the form of logic, epistemology, methodology or philosophy of science. Moreover, the above disciplines were treated as, of their nature, formulating the ideal of knowledge and providing rules of a valuing cognition. In the twentieth century the central concept on which the discussions focused was the category of rationality. The question was how to define a valuable scientific knowledge and how to pursue science. We find some problems when we want to interpret the category of rationality as a valuing category. These problems seem to be good examples of questions that should be answered, while interpreting other epistemic categories as valuing. Including the category of the rationality of science in the valuing categories is tantamount to the conferral of a valuing sense on the statements about the rationality of science, the predicator „rational” and its antonyms. The standpoints in question, the interpretations of valuing statements are as follows: anti-naturalism, naturalism, cognitivism, and acognitivism. They answer such questions as: 1) what kind of feature is rationality? 2) what are its relationships with other features, in particular with the features examined by the natural, or broadly, empirical sciences? 3) does the feature of being rational or the relationship of being a good reason on behalf of something really exist? 4) what kind of predicator of the predicator „rational” and its antonyms? 5) what are their relations to other predicators, in particular those predicators which the natural, or broadly, empirical sciences make use of? 6) what kind of propositions are the statements about the rationality of science? 7) what do the statements about the rationality of science denote, or do they denote anything really existing? 8) what are the relationships of the statements of the rationality of science to other statements, in particular the statements formulated by natural sciences, e.g. cognitive psychology? The review of various manners by which to use the category of rationality in the philosophy of science speaks on behalf of the rejection of extreme interpretations: both extremely cognitivist and acognitivist. In the statements about rationality there are now two components: descriptive (object-related) and valuing. The valuing component may be understood in at least three inseparable and often coexisting manners: approving/disapproving, perfectionist and normative.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 347-364
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fałszerstwo z Piltdown a racjonalność nauki K. Poppera i socjologiczny redukcjonizm Szkoły Edynburskiej
Piltdown Mistification in View of the K. Popper Science Rationality and Sociological Reductionism of Edinburgh School
Autorzy:
Abdank-Kozubski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1817837.pdf
Data publikacji:
2004-12-31
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Fałszerstwo z Piltdown
racjonalność nauki
redukcjonizm socjologiczny
Szkoła Edynburska
Karl R. Popper
Piltdown Mistification
Science Rationality
Sociological Reductionism
Edinburgh School
Opis:
Historically evidenced faulty scientific theories undoubtedly influenced the formation of particular concepts of science. The paleoanthropological case known as a discovery of Piltdown Human illustrates this statement. In this context, the persistent tendency for rescuing questioned hypotheses or theories is a characteristic feature of science. Despite natural expectations, it is just the feature that guarantees the correct development of science. The statement corresponds to the K. R. Popper concept of the rationality of science, as well as to some particular postulates of the Edinburgh School.
Źródło:
Studia Ecologiae et Bioethicae; 2004, 2, 1; 373-380
1733-1218
Pojawia się w:
Studia Ecologiae et Bioethicae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia nauk, czyli epistemologiczne pożytki z historii poznania naukowego
Philosophy of Sciences, That Is, Epistemological Advantages of History of Scientific Cognition
Autorzy:
Bytniewski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341712.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
anglosaska filozofia nauki
francuska filozofia nauk
historia nauk
Bachelard
Canguilhem
Foucault
racjonalność nauki
nieciągłość epistemologiczna
archeologia wiedzy
the Anglo-Saxon philosophy of science
French philosophy of science
history of sciences
rationality of science
epistemological non-continuity
archeology of knowledge
Opis:
Punktem wyjścia artykułu jest wskazanie zjawiska, które polega na samoizolacji intelektualnych kultur filozofii nauki, zamykających się w partykularnych tradycjach, koncentrujących się na z góry ograniczonych tematach, ignorujących osiągniecia innych kultur i środowisk badawczych. Faktu tego nie tłumaczą dostatecznie ani różnice językowe i odrębności kanałów komunikacyjnych, z jakich korzystają społeczności uczonych, ani partykularyzmy instytucjonalne. Artykuł przedstawia i konfrontuje ze sobą w synoptycznym układzie dwie tradycje: anglosaskiej filozofii nauki i francuskiej filozofii nauk. Podkreślam zwłaszcza dwie zasadnicze różnice między nimi. Pierwszą jest różnica między pluralistycznym i dyscyplinarnym rozumieniem nauki w filozofii nauk a monizmem filozofii nauki w traktowaniu takich zagadnień jak: racjonalność nauk(i), rola poszczególnych dyscyplin nauk w kształtowaniu filozoficznego modelu zmienności nauk(i), znaczenie historii nauk(i) dla rozstrzygnięć epistemologicznych, pojmowanie hierarchii wartość poznawczych, pojmowanie przedmiotu historii nauk(i). Drugą istotną różnicę wyznacza odmienność koncepcji relacji między filozofią a historią nauk(i) jakie zakładają filozofia nauki i filozofia nauk.
The paper takes as the basis of the considerations the phenomenon of the selfisolation of intellectual cultures of philosophy of science; those cultures are closed in individual traditions, consider pre-restricted issues, ignore achievements of other cultures and research environments. This fact cannot be satisfactorily explained by linguistic differences and separate communicative channels used by social groups of scientists. The paper presents and confronts with each other, in a synoptic system, two traditions: Anglo-Saxon philosophy of science and French philosophy of sciences. Two essential differences between them are emphasized. The first one is the difference between the pluralistic and disciplinary grasps of science in philosophy of sciences and the monism of philosophy of science in treating such problems as rationality of science(s), roles of particular scientific fields in forming philosophical models of the science(s) change; the significance of history of science(s) for epistemological solutions, the grasp of the hierarchy of cognitive values, conceiving the object of history of science(s). The second difference lies in the distinctness of the relation between philosophy and history of science(s) assumed by philosophy of science and philosophy of sciences.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2014, 2; 113-134
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne
Stanisław Kamiński’s Methodological Options
Autorzy:
Bronk, Andrzej
Walczak, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343871.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
definicja nauki
etyka nauki
filozofia
filozofia nauki
metoda naukowa
metodologia
nauka
nauki przyrodnicze i humanistyczne
racjonalność nauki
Stanisław Kamiński
teologia
teoria nauki
typologia nauk
definition of science
classification of sciences
ethics of science
humanities and natural sciences
methodology
philosophy
philosophy of science
rationality of science
science
scientific method
theology
theory of science
Opis:
Stanisław Kamiński (1919–1986) był filozofem, filozofem nauki i historykiem nauki. Całe jego życie zawodowe od 1949 roku związane było z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Do głównych dziedzin zainteresowań Kamińskiego należały ogólna i szczegółowa metodologia nauk, metodologia filozofii, historia nauki i logiki oraz semiotyka m. in. średniowieczna. Podkreślając specyfikę klasycznego sposobu uprawiania filozofii jako poznania autonomicznego w stosunku do nauk empirycznych i teologii, pewnego i najogólniejszego, badał zastosowania logiki do filozofii oraz podał metodologiczną charakterystykę niektórych dyscyplin filozoficznych (metafizyki ogólnej, antropologii filozoficznej, etyki, filozofii religii, filozofii dziejów). Charakterystyczny dla podejścia Kamińskiego był osobliwy historyzm (indukcja doksograficzna), polegający na nawiązywaniu do dziedzictwa przeszłości, by szukać w nim inspiracji i kontekstu rozumienia dla własnych problemów. Nawiązywał bezpośrednio do dwu głównie tradycji filozoficznych: klasycznej (arystotelesowsko-tomistycznej) oraz analitycznej, zarówno w wydaniu scholastyki, jak i szkoły lwowsko-warszawskiej. Pierwszej – realistycznej teorii bytu i poznania, ale także historii filozofii – zawdzięczał swe filozoficzne i historyczne, drugiej – logiczne i metodologiczne zainteresowania nauką. Przyjmował, że jednym z głównych zadań refleksji metodologicznej jest badanie (na ogół niejawnych) założeń filozoficznych i metodologicznych, na których opiera się metoda naukowa, oraz krytyka prób skrajnie ideologicznego wykorzystywania nauki do celów nienaukowych. Był przekonany o potrzebie i zasadności uprawiania różnych typów badań nad nauką. Sprzyja to rozumieniu znaczenia i miejsca nauki w kulturze, teoretycznemu wyjaśnieniu natury i podstaw wiedzy naukowej, poznawczych roszczeń nauki, pokazaniu integrującej roli refleksji metodologicznej dla unifikacji specjalistycznych dyscyplin i współpracy między naukowcami, jak również podkreśleniu praktycznej ważności świadomości metodologicznej dla poszczególnych nauk a także filozofii, dla której jest ona przeważnie jedynym narzędziem samokontroli. Podkreślał, że badanie natury nauki winno uwzględnić wszystkie jej aspekty: logiczno- metodologiczny, humanistyczny i filozoficzny. Główna jednak rola przypada podejściu filozoficznemu (epistemologicznemu). Kamiński odróżniał trzy podstawowe typy nauk o nauce: humanistyczne (historia, socjologia, psychologia, ekonomia i polityka nauki), filozoficzne (ontologia, epistemologia, wąsko pojęta filozofia nauki i filozofia kultury) oraz formalne (logika języka naukowego, logika formalna, teoria rozumowań stosowanych w nauce oraz metodologia nauki). Kamiński interesował się głównie naturą nauki (obejmującą przedmiot, cele, metodę, strukturę i genezę), tj. tym, co w dziejach nauki niezmienne. Pojmował naukę jako epistéme (średniowieczną scientiae) oraz utożsamiał racjonalność wiedzy naukowej z jej metodycznością i szeroko pojmowaną logicznością. Mimo dostrzegania wielu ograniczeń wiedzy racjonalnej, nauka pozostawała dla niego wzorem poznania racjonalnego. Był przekonany, iż celem szeroko pojętego poznania naukowego jest wiedza prawdziwa, a w filozofii — nadto konieczna. Uważał, że „cała logika współczesna stanowi dyscyplinę filozoficzną w szerokim tego ostatniego słowa znaczeniu” i to „ze względu na swój ogólny i spekulatywny (a wedle niektórych również apodyktyczny) charakter oraz stosunkowo maksymalne wykorzystanie jej rezultatów”.
Stanisław Kamiński (1919–1986) was a philosopher, philosopher of science and historian of science. His all academic carrier was pursuing at the Catholic University in Lublin (KUL). The main interests of Kamiński was the history of science and logic, general and special methodology, methodology of philosophy and (medieval) semiotics. He himself saw his main achievements in the domain of the theory of science and the methodology of classical philosophy, especially in the studies of the method and language of metaphysics. He gave a methodological description of general metaphysics, philosophical anthropology, ethics, philosophy of religion, philosophy of history and studies on religion (religiology). He investigated the beginnings of the mathematical induction in the Middle Ages and in modern times, the modern history of the theory of definition, theory of argumentation (reasoning), the structure and the evolution of scientific theory, deductive method, the achievements of logic and philosophy in Poland. A characteristic feature of Kamiński's philosophical and methodological approach was a specific historicism, consisting of referring to the heritage of the past and at the same time to the latest achievements in logic and philosophy of science. He had a broad concept of knowledge and was a maximalist both in raising questions and in giving answers. In accordance with classical philosophy he saw the substance of person as ens rationale, a being realizing himself in a disinterested search for a theoretical truth, whose highest expression is philosophy. He stressed the epistemological and methodological plurality of knowledge, distinguished and investigated material and formal parts of knowledge. He also distinguished—besides commonsense knowledge—the scientific, philosophical and theological knowledge, nonreducible each to other. At the top he set sapiential knowledge which is much more than a simple generalization of all particular kinds of knowledge. Kamiński derived his understanding of science from contemporary as well as classical philosophy. He determined the nature of science from the point view of its subject matter, aims, methods, logical structure and genesis. The question of what science was for him a philosophical question, presupposing an appropriate understanding of the nature of the world. Kamiński opted for a pluralistic approach to the world: the principal object of science is the objective world, subjective states of man and products of his mind and language. The best diagnostic test of the scientific character of science is the scientific method. Kamiński assumes here pluralism: different subject matter and different goals of scientific cognition require different research strategies and types of cognitive procedures. He also accepts an antinaturalistic position in the humanities which he regards as methodologically autonomous in regard to natural sciences. The publications of S. Kamiński include over 350 positions. During his life three books have been published: Georgonne'a teoria definicji [Georgonne's Theory of Definition], Lublin 1958; Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Concept of Science and Classification of Sciences], Lublin 1961, 19813; and (together with M. A. Krąpiec) Z teorii i metodologii metafizyki [On the Theory and Methodology of Metaphysics], Lublin 1962. After his death five volumes of Collected Papers have been published: vol. I: Jak filozofować? [How to Philosophize? Studies in Methodology of Classical Philosophy], edited by Tadeusz Szubka, Lublin 1989; vol. II: Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania [Philosophy and Method. Studies from the History of the Method of Philosophizing], edited by Józef Herbut, Lublin 1993; vol. III: Metoda i język. Studia z semiotyki i metodologii nauk [Method and Language. Studies in Semiotics and Philosophy of Science], edited by Urszula Żegleń, Lublin 1994; vol. IV: Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Science and Method. Concept of Science and Classification of Sciences], edited by Andrzej Bronk, Lublin 1992); vol. V: Światopogląd – Religia – Teologia [Worldview – Religion – Theology], edited by Monika Walczak and Andrzej Bronk, Lublin 1998.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2018, 6; 199-230
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Michała Hellera koncepcja racjonalności jako wartości moralnej
Michał Hellers Concept of Rationality as a Moral Value
Autorzy:
Adamski, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1402448.pdf
Data publikacji:
2009-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Heller
racjonalność
stworzenie
nauki empiryczne
Opis:
M. Heller analyses rationality in philosophy and theology of science. Philosophical reflection upon the scientific method lets perceive rationality in it understood as an effective tool of knowing and understanding the world. This possibility is conditioned by a certain structure of both a knowing subject and an object being known. Moreover, theological reflection concerning the successes of science indicates the source of rational structure of the world, which is God’s creative plan. The postulate of rationality is based on the choice of value. Thus it is a moral decision.
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2009, 6; 73-83
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nauka poza kontekstem uzasadnienia
Autorzy:
Polak, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690544.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
filozofia nauki
filozofia informatyki
racjonalność
Opis:
Recenzja książki: Alfredo Marcos, Filozofia nauki. Nowe wymiary, tłum. P. Roszak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012, s. 331.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2014, 54; 295-305
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stefana Amsterdamskiego pojęcie ideału wiedzy naukowej: w stronę nowej koncepcji podmiotu nauki
Stefan Amsterdamski’s Conception of Ideal of Scientific Knowledge: Towards a New Conception of the Subject of Science
Autorzy:
Michalska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343872.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
ideały nauki
racjonalność naukowa
historia nauki
Stefan Amsterdamski
podmiot nauki
ideals of science
scientific rationality
history of science
subject of science
Opis:
Koncepcja ideałów nauki była wkładem Stefana Amsterdamskiego do sporu na temat racjonalności naukowej. Przyjmując, iż metoda naukowa nie jest zjawiskiem ponadhistorycznym i że towarzyszą jej silne presupozycje normatywne, Amsterdamski staje po stronie Kuhna w jego dyskusji z Popperem oraz jego kontynuatorami i poplecznikami. W istotnym sensie Amsterdamski jest jednak Popperystą, jego intencją jest bowiem rozszerzenie zasięgu krytycznej dyskusji poprzez odniesienie analiz krytycznych do czegoś, co określa on nowożytnym ideałem nauki. Prace Amsterdamskiego, zwłaszcza omawiana w artykule monografia Między historią a metodą, są jednocześnie próbą zabezpieczenia statusu filozofii nauki jako instancji normatywnej w stosunku do ideałów nauki. Artykuł stanowi rekonstrukcję koncepcji Amsterdamskiego i zawiera analizę krytyczną relacji między celami, jakie Amsterdamski sobie stawiał, oraz metodami ich realizacji. Wskazuję na elementy, które wydają mi się w koncepcji ideałów nauki najbardziej problematyczne, sugerując alternatywne sformułowania podnoszonych przez Amsterdamskiego problemów. Wykazuję, iż koncepcja Amsterdamskiego upoważnia do podjęcia próby opracowania nowej koncepcji podmiotu nauki, która to koncepcja mogłaby dostarczyć odpowiednich wskazówek do krytyki nowożytnego ideału nauki.
The conception of ideals of science was Stefan Amsterdamski’s contribution to the dispute about scientific rationality. In assuming that scientific method is not an ahistorical phenomenon, and comes with rather strong normative pressupositions, Amsterdamski sides with Thomas Kuhn in his debate with Karl Popper and the latter’s followers and supporters. Essentially, however, Amsterdamski is a Popperian; he is intent on enlarging the scope of critical analysis by applying it to what he calls the modern ideal of science. His works, especially the monograph Pomiędzy historią a metodą [Between History and Method] are an attempt to safeguard the status of philosophy of science a normative instance with respect to ideals of science. In the paper I offer a reconstruction of Amsterdamski’s conception as well as scrutinize the relationship between his expressed philosophic goals and methods he employed in order to attain these goals. I indicate what I find most problematic in the concept of ideal of science and suggest an alternative view on the problems as raised by Amsterdamski. I argue that Amsterdamski’s work warrants an attempt at the formulation of a new conception of subject of science which would provide guidelines for a proper critique of modern science.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2018, 6; 251-274
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problem kategorii decyzji w kontekście naturalistycznego paradygmatu nauk społecznych
The Problem of the Category of Decisions in the Context of the Naturalistic Paradigm of Social Sciences
Autorzy:
Łukomski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2046448.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
naturalism
decisions
free choice
rationality
determinism
social sciences
naturalizm
decyzje
wolny wybór
racjonalność
determinizm
nauki społeczne
Opis:
eTh paper presents the thesis that a decision understood as an act of choice could be explained within the framework of the theory of control, which implicates real human autonomy. A decision in this perspective is not a type of phenomenon detached from the causal structure of the world, nor a kind of handy theoretical structure in explaining behaviour, but a functional aspect of the mind compatible with the naturalistic view of the world, including the humanities. Within such an explanatory structure, we can place decisions as part of the control structures that function alongside causality structures and are a necessary component of any autonomous system. Moreover, if the mind acts as a semantic engine, we can outline the direction of research within which semantics (language, cultural meanings, and content) can be interpreted as the basis for choices (decisions) made within the cultural context.
Artykuł przedstawia tezę, że decyzja rozumiana jako akt wyboru jest możliwa do wyjaśnienia w ramach teorii kontroli, która przekłada się na rzeczywistą autonomię człowieka. Decyzja w tym ujęciu nie jest typem fenomenu oderwanego od przyczynowej struktury świata ani też rodzajem poręcznej konstrukcji teoretycznej w wyjaśnianiu zachowań, ale funkcjonalnym aspektem umysłu zgodnym (kompatybilnym) z naturalistycznym obrazem świata, obejmującym również humanistykę. W ramach takiej struktury wyjaśniania możemy umieścić decyzje jako element struktur kontroli, które funkcjonują równolegle do struktur przyczynowości i stanowią niezbędny składnik każdego autonomicznego systemu. Co więcej, przy założeniu, że umysł spełnia funkcję semantycznego silnika możemy zarysować kierunek badań, w ramach którego semantyka (język oraz znaczenia i treści kultury) może być interpretowana jako podstawa wyborów (decyzji) dokonywanych w ramach kontekstu kulturowego.
Źródło:
Teoria Polityki; 2021, 5; 55-69
2543-7046
2544-0845
Pojawia się w:
Teoria Polityki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Phronesis: racjonalność hermeneutyczna
Phronesis – hermeneutic rationality
Autorzy:
Januszkiewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1391505.pdf
Data publikacji:
2016-06-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
phronesis
rationality
hermneutics
humanities
being-in-the-world
language
racjonalność
hermeneutyka
nauki humanistyczne
bycie-w-świecie
język
Opis:
The paper is an attempt to rethink the problem of rationality in the humanities in the context of hermeneutics. The author argues that this concept of rationality must be founded on the Aristotelian concept of practical reason (phronesis). Phronesis is a need for discernment of the self or rather to find itself in its own, tangible, specific situation. This understanding concerns Being-inthe-world and belongs to what in Martin Heidegger’s ontohermeneutics we can determine precisely as understanding in the hermeneutic sense.
Źródło:
Przestrzenie Teorii; 2016, 25; 81-94
2450-5765
Pojawia się w:
Przestrzenie Teorii
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od Wiedzy do Mądrości: Czas na akademicką rewolucję
From Knowledge to Wisdom: Time for an academic revolution
Autorzy:
Maxwell, Nicholas
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1194821.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
academic inquiry
the principles of wisdom
scientific rationality
hierarchical conception of science.
poszukiwanie akademickie
zasady rozsądku
racjonalność naukowa
hierarchiczna koncepcja nauki
Opis:
Podstawowym, intelektualnym celem badań akademickich jest obecnie udoskonalanie wiedzy. Znaczna część struktury, jak i cały charakter badania akademickiego na uniwersytetach na całym świecie są kształtowane przez przyjęcie niniejszego jako podstawowego celu intelektualnego. Jednak z punktu widzenia wkładu do życia człowieka tego typu badanie akademickie jest niebezpiecznie irracjonalne. Naruszone zostają trzy z czterech najbardziej podstawowych zasad racjonalnego rozwiązywania problemów. Potrzebna jest rewolucja celów i metod badania akademickiego, aby celem podstawowym było wspieranie mądrości jako zdolności do realizacji tego, co stanowi wartość dla siebie i innych, w tym wiedzy i technologicznego know-how, ale i wiele poza tym. Ta pilnie potrzebna rewolucja miałaby wpływ na każdy dział i aspekt przedsięwzięcia akademickiego.
At present the basie intellectual aim of academic inquiry is to improve knowledge. Much of the structure, the whole character, of academic inquiry, in universities all over the world, is shaped by the adoption of this as the basie intellectual aim. But, judged from the standpoint of making a contribution to human welfare, academic inquiry of this type is damagingly irrational. Three of four of the most elementary rules of rational problem solving are violated. A revolution in the aims and methods of academic inquiry is needed so that the basie aim becomes to promote wisdom, conceived of as the capacity to realize what is of value, for oneself and others, thus including knowledge and technological know-how, but much else besides. This urgently needed revolution would affect every branch and aspect of the academic enterprise.
Źródło:
Nauka i Szkolnictwo Wyższe; 2011, 2, 38; 67-87
1231-0298
Pojawia się w:
Nauka i Szkolnictwo Wyższe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nauki filozoficzne i ich metodologiczne podstawy
Философские науки и их методологические основания
The Philosophical Sciences and their Methodological Bases
Autorzy:
Dębowski, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/497870.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
Tematy:
методологические типы наук
философские науки
рациональность
сапиенциальное знание
metodologiczne typy nauk
nauki filozoficzne
racjonalność
wiedza sapiencjalna
methodological types of science
philosophical sciences
rationality
sapiential knowledge
Opis:
Автор утверждает, что существует достаточное основание, чтобы признать большинство философских дисциплин научными дисциплинами. Для этого достаточно принять во внимание факт, что у каждой из философских наук (онтология, эпистемология, этика и др.) есть свой четко определенный предмет, специфический метод исследования и четко определенные цели. Знание философских наук – это знание интерсубъективное. Специфический для философских исследований методологический тип науки (выделенные с учетом главной цели) – в отличии от аксиоматического, номологического, идиографического и аксиологического – автор называет сапиенциальным.
The author claims that there are satisfactory reasons for recognizing most of the philosophical disciplines as the strictly scientific disciplines. In order to prove that it is sufficient to consider the fact that each of the philosophical sciences (ontology, epistemology, ethics and others) has its particular well-defined subject; it has specific for itself the research method; it has also strictly defined objectives to be achieved. Furthermore, the knowledge of philosophical sciences is the intersubjectively communicative and intersubjectively verifiable knowledge. It should be stated that a specific for philosophical researches, the methodological type of science (being distinguished due to its main objective) – contrary to the axiomatic, nomological, idiographic and axiological – the author calls as sapiential.
Źródło:
ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2014, 14; 55-72
1642-1248
Pojawia się w:
ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jürgen Mittelstrass: nauki humanistyczne w świetle idei jedności nauki
Jürgen Mittelstrass: The Humanities in the Context of the Unity of Science Conception
Autorzy:
Czerniak, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343847.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
nauki humanistyczne
funkcje kompensacyjne humanistyki
racjonalność
władza sądzenia
transdyscyplinarność
praktyka badawcza
The humanities/the human sciences
rationality
the compensatory functions of the humanities
power of judgement
trans-disciplinary
research praxis
Opis:
Autor rekonstruuje w tekście główne wątki filozofii nauk humanistycznych Jürgena Mittelstrassa. Niemiecki filozof wychodząc od krytyki tzw. funkcjonalistycznej, dualistycznej koncepcji humanistyki autorstwa J. Rittera-O. Marquarda, staje na stanowisku metodologicznego monizmu zakładającego jedność wszystkich nauk na gruncie uniwersalnych reguł racjonalności. Szuka przy tym symptomów tej jedności zarówno w tendencjach transdyscyplinarnych współczesnej nauki, jak i w pewnych wspólnych założeniach epistemologicznych oraz podobieństwach praktyk badawczych nauk. Autor zwraca uwagę na inspiracje kantowskie Mittelstrassa, który adaptuje interesująco dla potrzeb swej argumentacji kategorię „władzy sądzenia”. W podsumowaniu rozważań pojawiają się obok pozytywnej ogólnej oceny omawianej koncepcji także pewne uwagi krytyczne autora pod jej adresem.
The author recounts the main threads of Jürgen Mittelstrass’s philosophy of the humanities. In it, the German philosopher starts out with the critique of J. Ritter’s and O. Maquard’s so-called functionalistic and dualistic conception of the human sciences, stating preference for methodological monism, which sees all sciences united by the universal rules of rationality. Mittelstrass seeks this unity both in the trans-disciplinary trends in contemporary science, as well as in certain epistemological similarities and similarities in research praxis between scientific disciplines. The author also points to Mittelstrass’s Kantian inspirations, and his clever adaptation of the “power of judgement” concept for the purposes of his own argumentation. In a final resume, he passes a generally positive opinion about the discussed conception with some critical comments.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2018, 6; 27-51
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sądy moralne jako konstytutywny element badania naukowego
Moral Judgements as a Constitutive Element of Scientific Research
Autorzy:
Lekka-Kowalik, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2016191.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
ideał nauki wolnej od wartości
nauka jako działanie
struktura badania naukowego
sądy wartościujące
nauki czyste i stosowane
sądy moralne
racjonalność praktyczna i instrumentalna
ideal of value-free science
science as activity
structure of scientific research
value judgements
basic and applied sciences
moral judgements
practical and instrumental rationality
Opis:
The paper aims at answering the question of whether scientists qua scientists pass moral judgements. My answer is: “yes”. I claim that moral judgements are necessary for advancing science and that they may even belong to the content of science. This fact threatens neither rationality nor objectivity of science. On the contrary − pretending that science is morally neutral distorts it. I develop two arguments for my theses. First, against the background of the ideal of value-free science I show that value-judgements are constitutive for science. This ideal is not tenable when we consider science as human activity. By analyzing cases of research I then show that in applied sciences both methodological and moral judgements are necessary for any successful inquiry. The structure of scientific research allows me to extend this claim to science in general. Secondly, by considering science as governed by practical − not instrumental − rationality I show that moral judgements, which evaluate actions constitutive of any research as “permissible”, have their source in this rationality. Without them rationality, freedom, and autonomy of science are endangered.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2001, 49, 2; 91-115
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W stronę teologii nauki – na kanwie myśli ks. prof. Michała Hellera
Autorzy:
Maziarka, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669405.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Fr. Professor M. Heller
rationality of the world
the borders of the scientific method
science–theology relationship
the theology of science
ks. prof. Michał Heller
racjonalność świata
granice metody naukowej
relacja nauka–wiara
teologia nauki
Opis:
This article takes the question of the relationship between science and theology, according to the thought of Fr. M. Heller, and it approaches to such a captivation of both disciplines, in which science becomes the subject of interest for theology. The point of outlet is the reflection on the phenomenon of the rationality of the world. The rationality which presents condition for the natural sciences demands for justification. The theological truth, which can be helpful is the faith in the existence of the Logos; the Divine Wisdom penetrating everything is not only the foundation of the structures of the physical world, but it defines also the existence of the world of the values and the sense. Since God presents the philosophical a priori for each science, the natural sciences can lead a dialogue with theology, or even – what Fr. M. Heller suggests – it is possible to create a program of the theology of science. The aim of this approach is the enrichment of the regard on science by taking into consideration these aspects, which are visible only at use of the theological method.
Artykuł podejmuje zagadnienie relacji nauki do teologii, w oparciu o myśl ks. prof. Michała Hellera, i zmierza ku takiemu ujęciu obydwu dyscyplin, w którym nauka staje się przedmiotem zainteresowania teologii. Punktem wyjścia jest refleksja nad fenomenem racjonalności świata. Racjonalność stanowiąca warunek uprawiania nauk przyrodniczych domaga się usprawiedliwienia. Teologiczną prawdą, która może przyjść z pomocą, jest wiara w istnienie Logosu; Boska Mądrość, przenikając wszystko, nie tylko stanowi fundament struktury świata fizycznego, ale określa również istnienie świata wartości i sensu. Skoro Bóg stanowi filozoficzne a priori każdej z nauk, nauki przyrodnicze mogą prowadzić dialog z teologią, a nawet – co postuluje ks. Michał Heller – możliwe jest stworzenie programu teologii nauki. Celem takiego przedsięwzięcia jest wzbogacenie spojrzenia na naukę przez uwzględnienie tych aspektów, które są widoczne jedynie przy użyciu metody teologicznej.
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2016, 35, 1
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia techniki Gernota Böhmego
Gernot Böhme’s Philosophy of Technics
Autorzy:
Czerniak, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341713.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
modele filozofii nauki
filozofia techniki
technicyzacja
antropologia filozoficzna
Teoria krytyczna
racjonalność techniki
kulturowe hamulce technicyzacji
dialektyka technicyzacji
philosophy of science models
philosophy of technology
technification
philosophical anthropology
critical theory
rationality of technology
cultural brakes on technification
dialectic of technification
Opis:
Przedmiotem artykułu jest rekonstrukcja głównych wątków filozofii techniki Gernota Böhmego. W swych pracach z tego zakresu zawartych w tomie Invasive Technisierung. Technikphilosophie und Technikkritik (2008) Böhme odchodzi od założeń swej rozwijanej wcześniej koncepcji „finalizacji nauki” (kwestię tę autor omawia szczegółowo w pierwszej części tekstu) i sytuuje filozofię techniki na pograniczu antropologii filozoficznej oraz filozofii społecznej, pytając o skutki procesów technicyzacji zarówno dla tożsamości człowieka współczesnego, jak i przeobrażeń wzorów integracji społecznej (społeczna rola sieci informatycznych i technostruktur). Jego stanowisko ma charakter par excellence krytyczny. Böhme odwołuje się do filozoficznej tradycji Szkoły Frankfurckiej i w polemicznym nawiązaniu do filozofii społecznej Jürgena Habermasa pyta o kryteria „racjonalności” techniki. Omawia także kulturowe źródła oporu przed „inwazyjną technicyzacją” nie tylko w kulturze Zachodu, lecz także w kulturach Dalekiego Wschodu. Zastanawia się wreszcie nad tymi horyzontami antropologicznymi postępu technicznego, które uważa za neutralne etycznie i które odsłaniać mają przed człowiekiem nowe możliwości samowiedzy i ekspresji. Analizy autora kończy zestawienie kilku pytań, które wskazują jego zdaniem na kwestie otwarte w filozofii techniki Böhmego.
The article reconstructs the main threads of Gernot Böhme’s philosophy of technology. In his writings on the subject in the volume Invasive Technification: Critical Essays in the Philosophy of Technology (2008) Böhme abandons his earlier “finalisation of science” theory (which the author expounds in detail in the first part of the article) and situates philosophy of technology between philosophical anthropology and social philosophy. In this context, he reflects on the effects of technification for the identity of contemporary humans and changing social integration models (the social role of IT networks and technostructures). Böhme’s position is par excellence critical. Referring to the philosophical traditions of the Frankfurt School, he argues against the social philosophy of Jürgen Habermas and asks about the criteria which determine the “rationality” of technology. Böhme also reviews the cultural sources of resistance to “invasive technification”, not only in Western, but also in Far Eastern cultures. Finally, he discusses those anthropological horizons of technological progress which he considers to be ethically neutral and capable of opening new areas of self-knowledge and expression to humankind. The author closes his paper with a set of questions which in his opinion point to some still open issues in Böhme’s philosophy of technology.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2014, 2; 135-153
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-15 z 15

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies