Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "protestanci" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 23
Tytuł:
„Heretykom był barzo sróg, […] tak Iż go młotem heretyków zwali”: święci jako inspiratorzy walki z heterodoksją i strażnicy jedności Kościoła (na przykładzie żywotów świętych Piotra Skargi)
“He was very harsh with heretics […] so that they called him a hammer against heretics”: saints as the proponents of fight against heterodoxy and the guardians of the unity of the church (based on Żywoty Świętych by Piotr Skarga)
Autorzy:
Cybulska-Bohuszewicz, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048482.pdf
Data publikacji:
2021-10-27
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
dissenters
Protestants
Catholics
saints
Piotr Skarga
innowiercy
protestanci
katolicy
święci
Opis:
The article examines Żywoty świętych (The Lives of Saints) by Piotr Skarga and the protagonists’ fight against those whom the author calls the “new heretics”. Written in Polish and rich in persuasive artistic devices that influence the reader’s imagination, Skarga’s book turned out to be an extremely effective tool of re-Catholicization in the Counter-Reformation era. The author vividly describes the stories of God’s chosen ones, showing them as active agents in the eternal battle with Satan, in the text embodied by the “dissenters”. By the power of parenesis and allegoresis, even figures as distant as Moses or the Desert Fathers prefigure Skarga’s model of a saint: the Soldier of Christ who protects the unity of the Church.
Źródło:
Prace Polonistyczne; 2021, 76; 155-171
0079-4791
Pojawia się w:
Prace Polonistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Ten Knobloch, ten czosnek, czujemy go w nosie”. Bernardyni polscy a reformacja w XVI wieku
Autorzy:
Sitnik OFM, Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2088345.pdf
Data publikacji:
2022-06-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Protestants
Bernardines
preachers
apostates
Wschowa
protestanci
bernardyni
kaznodzieje
apostaci
Opis:
Bernardyni polscy w XVI wieku byli postrzegani, także przez protestantów, jako zdecydowani obrońcy wiary i Kościoła katolickiego. Działalność tę podjęli bardzo wcześnie, bo już w latach 20. XVI wieku. Wykorzystywali w niej tradycyjne metody: kaznodziejstwo, spowiedź, liturgię, pieśń religijną, piastowane funkcje kwestarzy i kapelanów dworskich, organizowanie przyklasztornych bractw religijnych. Dzięki dobremu wykształceniu teologicznemu oraz prowadzeniu życia moralnego na odpowiednim poziomie jedynie trzech znanych z imienia i nazwiska bernardynów przeszło do obozu protestanckiego. Zakonnicy utracili na rzecz protestantów tylko jeden klasztor we Wschowie, a przejęli klasztory pruskie w Lubawie, Barczewie, Nowem, Gdańsku oraz Toruniu po upadłej w okresie reformacji saskiej prowincji zakonnej św. Jana Chrzciciela. W znacznej mierze jest to zasługa prowincjałów, którzy potrafili uchronić klasztory bernardyńskie przed reformacją.
Polish Bernardines of 16th century were perceived, also by Protestants, as determined defenders of the faith and Catholic Church. They took up this duty quite early, starting from the 1520s. They did it by means of proven methods such as preaching, confession, liturgy, religious songs, holding offices of fund-collectors and courtly chaplains, and organising religious brotherhoods near monasteries. Owing to solid theological education and living a moral life on a proper level, there are only three Bernardines known by their names who moved to the Protestant camp. Only one monastery in Wschowa was lost in favour of Protestants. On the other hand, Bernardines took over Prussian monasteries in Lubawa, Barczewo, Nowe, Gdańsk and Toruń after the Saxon monastic St. John the Baptist’s province fell at the time of reformation. It is thanks to provincial ministers that Bernardine monasteries were protected from reformation.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2022, 118; 353-374
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzieje łódzkich parafii ewangelicko-augsburskich w XIX i na początku XX w.
History of parishes of the Evangelical Church of Augsburg Confession in Łódź in the 19th and the beginning of the 20th century
Autorzy:
Grzegorczyk, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/502744.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
Tematy:
protestanci
ewangelicy
luteranie
Kościół ewangelicko-augsburski
Łódź
Protestants
evangelicals
Lutherans
Evangelical Church of Augsburg Confession
Lodz
Opis:
The period of the 19th century and the beginning of the 20th century was a very profitable period for Łódź and consequently for ecclesial structures. Factories and enterprises, which were set up in this period, attracted to Łódź many people from various parts of the continent, including many Protestants. This led to the building of four churches (Holy Trinity’s, St. John’s, St. Matthew’s, St. Michael’s) which up till now (although in new circumstances) exist in our city. At the same time active parishes were formed around them and gathered evangelicals in Łódź. Despite organizational difficulties this period was the time of development for protestant community in Łódź. This period ended with the outbreak of the war in 1939 and its consequences, i.e. deportations in 1945.
Źródło:
Łódzkie Studia Teologiczne; 2016, 25, 4; 89-101
1231-1634
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dzieje ludności luterańskiej i rzymskokatolickiej w Gawrzyjałkach na Mazurach w XX stuleciu
History of the Lutheran and Roman Catholic population in Gawrzyjałki in Mazowsze in the XX century
Autorzy:
Bielawny, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/480416.pdf
Data publikacji:
2015-06-01
Wydawca:
Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum
Tematy:
Gawrzyjałki
Kościół na Mazurach
katolicy i protestanci w Polsce
ekumenizm
relacje państwa z Kościołem w Polsce
church in Mazury
Catholics and Protestants in Poland
ecumenism
state and church relations in Poland
Opis:
Gawrzyjałki są niewielką miejscowością w powiecie Szczytno, lokowaną w 1788 roku. W przeszłości należała do parafii w Jerutkach i Księżym Lasku. W roku 1895 Gawrzyjałki stały się samodzielną parafią Kościoła luterańskiego. W latach 1907-1908 wybudowano świątynię i pastorówkę, która wiernym Kościoła luterańskiego służyła do roku 1981. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX stulecia o pustą świątynię upominali się wierni Kościoła rzymskokatolickiego. Ostatecznie problem rozwiązano z końcem 1981 roku. Od 1982 roku Gawrzyjałki stały się samodzielną parafią rzymskokatolicką. Pierwszym proboszczem tej parafii był ks. Mieczysław Rurka, jego zasługą było także wybudowanie kaplicy dojazdowej w Olszynach.
Gawrzyjałki is a small settlement in Szczytno district, founded in 1788. Before obtaining a status of a Lutheran parish in 1895, it was a part of the parish in Jerutki and Księży Lasek. A church and a parish house, built in 1907-1908, served the Lutheran faithful until 1981. In the 1970s and 1980s, the Roman Catholics were forwarding claims to the empty church. In 1982 Gawrzyjałki became a Roman Catholic parish. The first parish priest was Fr Mieczysław Rurka, who added to it an outstation in Olszyny.
Źródło:
Nurt SVD; 2015, 1; 193-210
1233-9717
Pojawia się w:
Nurt SVD
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ekumenizm polskiego środowiska ewangelikalnego
Ecumenism of Polish Evangelical Milieu
Autorzy:
Jańczuk, Leszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2038161.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
ewangelikalni
protestanci
katolicy
zielonoświątkowcy
baptyści
ekumenizm
separatyzm
Evangelicals
Protestants
Catholics
Pentecostals
Baptists
ecumenism
separatism
Opis:
Polskie Kościoły neoewangelikalne manifestują większe poczucie indywidualności niż Kościoły historyczne, pielęgnując jednocześnie przekonanie, że są jedynymi Kościołami biblijnymi. Taki sposób myślenia implikuje antyekumeniczną postawę wobec Kościołów historycznych, które w ocenie Kościołów neoewangelikalnych nie są biblijne w ścisłym tego słowa znaczeniu. W okresie międzywojennym współpraca ekumeniczna była ograniczona do rodziny kongregacji neoewangelikalnych. Po II wojnie światowej współpraca ta rozszerzona została na Kościoły protestanckie. Po Soborze Watykańskim II doszło do nawiązania pewnych, choć ograniczonych, form współpracy z Kościołem katolickim.
Polish neo-evangelical churches manifest stronger feeling of individuality than the historical churches and nurture the conviction that they are the only biblical churches. This way of thinking generates anti-ecumenical attitude against historical churches which in neo-evangelical assessment are not biblical in a strict sense of the term. In the interwar period ecumenical cooperation of the churches in question was limited to the family of neo-evangelical congregations. After World War II, this cooperation was extended to Protestant churches. After the Second Vatican Council some limited forms of cooperation with the Catholic Church came into practice.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2016, 63, 7; 171-189
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Grębocice – z dziejów religijnych miejscowości. Przykład koegzystencji i rywalizacji wyznań na Ziemi Głogowskiej
Autorzy:
Górniak, Marek Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2036689.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Agencja Wydawnicza “PDN”
Tematy:
Grębocice
Ziemia Głogowska
katolicy
protestanci
żydzi
Opis:
Grębocice is a village located in the northern part of the Dolnośląskie Province (in the Polkowice district), on the Grębocicka Plain (the microregion of the Głogowska Pradolina, a proglacial stream valley), about 9 km south-east of Głogów. Its history has been inextricably linked with the city of Głogów since the Middle Ages. At the beginning of the thirteenth century, this area was part of the united Silesia, and during the reign of Prince Henry III of Głogów (1273-1309), it was incorporated into the Głogów principality. From 1331 it was dependent on Bohemia (in 1344 the Prince of Głogów, Henry V “Żelazny” (Iron), paid homage to King Charles IV of Luxembourg). After the death of the last prince of Głogów, Henry XI (1476), this principality was under the rule of the king of Hungary, Croatia and Bohemia – Matthias Corvinus (died on 6 April 1490), and then it was ruled by Jan I Olbracht (until 1499) and Sigismund I Old (until 1506)1. Subsequently, the area was reincorporated into the Czech Crown and in the years 1526-1741 into the Habsburg monarchy. In 1742 Grębocice became part of Prussia. After World War I, as a result of the Treaty of Versailles (28 June 1919), this region remained within the borders of Germany, and it was not until after World War II that it returned to Poland. The analysis of the presented source material shows, among other things, one important observation – at the beginning of the twentieth century, there was a peculiar coexistence between residents-neighbours in Grębocice, which was more important to them than their religious and national differences (Evangelicals, Catholics, followers of Judaism) or their economic interests (Germans, Jews).
Źródło:
Adhibenda; 2020, 7; 23-86
2391-6109
Pojawia się w:
Adhibenda
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kalki z języka angielskiego w dyskursie religijnym polskich protestantów pentekostalnych
Calques from English as products of religious discourse used by Polish pentecostal protestants
Autorzy:
Bogacz, Karolina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1592303.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
linguistic calques
discourse
protestants
kalka językowa
dyskurs
protestanci
Opis:
The subject studied in this article is phrasems – calques from English that appear in religious discourse used by Polish Pentecostal protestants. In the text 12 phrasems are analyzed. All of them were gathered in informal situations among members of two Polish Pentecostal churches. The article is a trial to point reasons and results of the infl uences of English onto the discourse.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2014, 13; 29-38
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kiedy poglądy religijne stają się nieważne: medycy protestantów Mikołaja Radziwiłła „Czarnego” (1515–1565) i Radziwiłłów na Birżach i Dubinkach
When Religious Views Become Irrelevant. The Physicians of the Protestants – Mikołaj the Black Radziwiłł (1515–1565) and the Biržai-Dubingiai Line of the Radziwiłł Family
Autorzy:
Ragauskienė, Raimonda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131658.pdf
Data publikacji:
2020-09-19
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Mikołaj the Black Radziwiłł
the Biržai and Dubingiai line of the Radziwiłł family
Protestants
Grand Duchy of Lithuania
group of Protestant physicians
Mikołaj Radziwiłł Czarny
Radziwiłłowie na Birżach i Dubinkach
protestanci
Wielkie Księstwo Litewskie
grupa lekarzy protestantów
Opis:
W artykule przedstawiono grupę lekarzy służących najwybitniejszym protestantom w Wielkim Księstwie Litewskim – księciu na Ołyce i Nieświeżu, wojewodzie wileńskiemu Mikołajowi Radziwiłłowi „Czarnemu” oraz linii Radziwiłłów na Birżach i Dubinkach. Analizy ukazały, że wszyscy medycy leczący przedstawicieli tego najznaczniejszego rodu litewskiego byli specjalistami o najwyższych kwalifikacjach. Duży wpływ na wybieranie przez Radziwiłłów lekarzy spośród protestantów miała ukształtowana tradycja zatrudniania fachowych medyków, system protekcji oraz model rodzinny (niemała liczba małżeństw mieszanych pod względem wyznania).
The article focuses on the group of physicians, who served as family doctors of the most prominent protestants of the Grand Duchy of Lithuania: Prince of Olyka and Nesvizh, Voivode of Vilnius Mikołaj the Black Radziwiłł, and the Biržai-Dubingiai line of the Radziwiłł family. All physicians treating the members of the Protestant Radziwiłł family were professionals of the highest caliber. The article concludes that both the tradition of employing professional physicians, the system of protection, and especially the family model (a considerable number of mixed marriages in terms of religion) had a great impact on the selection of the Protestant physicians of the Radziwiłłs.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2020, 6; 77-94
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kim pan był, Albrechcie Hohenzollern?
Autorzy:
Wijaczka, Jacek (1960- ).
Powiązania:
Mówią Wieki 2021, nr 6, s. 30-33
Data publikacji:
2021
Tematy:
Albrecht Hohenzollern (książę Prus ; 1490-1568)
Hołd pruski (1525)
Lenno
Protestanci
Reformacja
Władcy
Artykuł problemowy
Artykuł z czasopisma historycznego
Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
Opis:
W artykule przedstawiono postać Albrechta Hohenzollerna, siostrzeńca króla polskiego Zygmunta I Starego, ostatniego wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego i księcia pruskiego. Rezygnacja z funkcji wielkiego Mistrza Zakonu i likwidacja zakonu oraz zmiana wyznania przez zhołdowanego księcia Albrechta z katolickiego na luterańskie pozwoliła mu zatrzymać posiadłości zakonu, jako księstwa lennego korony polskiej. W ten sposób Albrecht Hohenzollern, siostrzeniec króla Zygmunta (po matce Zofii córce Kazimierza IV Jagiellończyka) stał się wasalem Polski i pierwszym świeckim księciem Prus Książęcych. Tytuł i księstwo po nim objął młodociany syn Albrecht Fryderyk.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Artykuł
Tytuł:
Konflikt katolicko-ewangelicki w Osiecznej w latach 1656–1769
The Catholic-Protestant conflict in Osieczna between 1656 and 1769
Autorzy:
Gendera, Adrian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/687861.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Osieczna
Storchnest
pastor
konflikt
katolicy
ewangelicy
potop szwedzki
protestanci
Clapius
Wüstehube
conflict
Catholics
evangelicals
Polish-Swedish war 1655–1660
protestants
Opis:
In the 17th and 18th centuries Osieczna, a small town 10 km north of Leszno, was a conflict zone of two Christian denominations – Catholics and evangelicals. The main cause of religious unrest and the consequence of the fall of the Evangelical community was the Polish-Swedish war 1655–1660 and related political and religious disturbances among the inhabitants of the Leszno region. It also was a consequence of the doctrinal and ecclesiological differences of believes and the intensifying of so-called counter-reformation. The first persecution of the evangelical community took place between 1656–1666. At that time, pastor Joachim Wüstehube was banished from the city. Another wave of persecution started immediately in 1668 and its aftermath (expulsion of pastor Paul Clapius and the loss of the temple) lasted formally until 7 March 1769, when the owner of Osieczna, earl Mikołaj Skoroszewski, issued a letter of tolerance to local dissenters, resulting in the revival of the community (new church building, pastor appointment) on 13 January 1793. The study revealed that the first persons involved in the conflict analyzed situations were catholic clergy and evangelical pastors. According to German historiographers from the turn of the 19th and 20th centuries pastors were the first victims of the conduct of Catholics. Catholic authors and contemporary scholars, on the other hand, point out the omitted issue of the positive and anti-Polish attitude of Lutherans (especially from Leszno) to the Scandinavian invaders during the Swedish Deluge. The religious anxieties of the seventeenth and eighteenth centuries are a complex matter of which research is difficult and marked by a certain degree of conjecture. The reason for this condition is the lack of sufficient amount of preserved archival materials for Osieczna from the discussed period. Social issues, including interfaith relationships in the city, require further research.
Osieczna, niewielkie miasto leżące 10 km od Leszna, w XVII i XVIII w. była areną konfliktu dwóch wyznań chrześcijańskich – katolików i ewangelików. Głównym powodem niepokojów wyznaniowych i w konsekwencji upadku gminy ewangelickiej był potop szwedzki (1655–1660) i związane z nim zaburzenia natury polityczno-religijnej wśród mieszkańców regionu leszczyńskiego. Była to także konsekwencja różnic doktrynalno-eklezjologicznych wyznań i nasilającej się tzw. kontrreformacji. Pierwsze prześladowania osieckiej gminy ewangelickiej miały miejsce w latach 1656–1666. Wypędzono wówczas z miasta pastora Joachima Wüstehube. Kolejna fala prześladowań nastąpiła już w 1668 r. i jej następstwa (wygnanie pastora Paula Clapiusa i utrata świątyni) trwały formalnie do 7 marca 1769 r., gdy właściciel Osiecznej, hrabia Mikołaj Skoroszewski, wydał list tolerancyjny dla miejscowych innowierców, co przyniosło odrodzenie się gminy (budowa kościoła, powołanie pastora) dopiero 13 stycznia 1793 r. W trakcie badania wykazano, że pierwszymi osobami biorącymi udział w analizowanych sytuacjach konfliktowych byli duchowni katoliccy i pastorzy. Według historiografów niemieckich z przełomu XIX i XX w. pastorzy byli pierwszymi ofiarami postępowania katolików. Natomiast autorzy katoliccy i współcześni badacze wskazują na przemilczaną przez historiografów niemieckich kwestię pozytywnego i antypolskiego stosunku luteran (szczególnie leszczyńskich) do skandynawskiego najeźdźcy podczas polskiej ofensywy wiosną 1656 r. Osieckie niepokoje religijne XVII–XVIII w. są kwestią złożoną, której badania nastręczają trudności i są naznaczone pewną dozą przypuszczeń. Powodem tego stanu jest brak dostatecznej liczby zachowanych materiałów archiwalnych dla Osiecznej z omawianego okresu. Kwestie społeczne, w tym relacje międzywyznaniowe w mieście, wymagają dalszych badań.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2017, 98; 43-54
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce i rola Kościoła luterańskiego w dziejach Prus Książęcych
Place and role of Lutheran Church in Ducal Prussia
Autorzy:
Małłek, Janusz
Wojciechowski, Leszek
Ryba, Mieczysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/chapters/23942714.pdf
Data publikacji:
2017-10-31
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Luteranie
Prusy Książęce
luteranizm
Kościół luterański
protestanci
Opis:
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o miejsce i rolę Kościoła luterańskiego w Prusach Książęcych w latach 1525–1657. Przedstawiono w nim problem stosunku Kościoła luterańskiego do państwa pruskiego oraz do innych wyznań. Podkreślono fakt utożsamiania się państwa pruskiego z Kościołem luterańskim poprzez zagwarantowanie mu wyłączności na uprawianie kultu religijnego w Księstwie Pruskim. Współczesna historiografia nazwała to konfesjonalizacją luterańską, co oznaczało nietolerancję wobec innych wyznań. Dotyczyło to zwłaszcza katolicyzmu i kalwinizmu, a nawet wyznania braci czeskich. Ostro zwalczano tendencje odśrodkowe w Kościele luterańskim – szwenkfeldianizm i osiandryzm, mimo sympatii dla tego drugiego deklarowanej przez księcia Albrechta. Ponadto przedstawiono wkład protestantyzmu w rozwój oświaty i kultury w Prusach Książęcych. Zwrócono uwagę na wypowiedzi Marcina Lutra, w których zalecał odprawianie nabożeństw w języku zrozumiałym dla wiernych, tak aby mogli w pełni korzystać ze Słowa Bożego. Otwarcie się Kościoła luterańskiego na języki narodowe dało nowy impuls dla rozwoju szkolnictwa i piśmiennictwa. Nowy uniwersytet w Królewcu (1544) kształcił pastorów. Obok niego specjalną troską otoczono szkoły w parafiach. Szacuje się, że w 1528 r. było ich 228. W XVI w. w Królewcu ukazało się drukiem 297 druków w języku łacińskim, 183 w języku niemieckim i 90 w języku polskim. Były to w większości książki o treści religijnej, a więc katechizmy, postylle i śpiewniki.
The objective of the article is to present the place and role of Lutheran Church in Ducal Prussia in 1525–1657. The issue of Lutheran Church’s position with respect to the Prussian state and other denominations is presented as well. The article emphasizes the fact that the Prussian state identified with Lutheran Church by guaranteeing its exclusive rights to practice religious worship in the Duchy of Prussia. Modern historiography has dubbed it “the Lutheran confessionalization”, which meant lack of tolerance for other confessions. This pertained in particular to Catholicism and Calvinism, and even the Bohemian Brethren. Any decentralist tendencies within the Lutheran Church – Schwenkfelders and Osiandrian controversy – were fought ardently, despite sympathy for the latter, declared by Prince Albrecht. Moreover, the article presents the contribution of Lutheranism into development of education and culture in Ducal Prussia. Martin Luther’s statements are pointed out, in which he recommended holding services in a language understandable for the followers, so they could fully benefit from the Word of God. Lutheran Church opening to national languages has become a new stimulus for development of education and writing. New university in Konigsberg (1544) was educating pastors. Besides that, special care was given to parish schools. It is estimated, that in 1528 there were 228 such schools. In 16th century, 297 works in Latin were printed in Konigsberg, 183 in German and 90 in Polish. Those were mainly publications of religious nature – catechisms, postils, and hymnals.
Źródło:
Rola Kościoła w dziejach Polski. Kościoły w Rzeczypospolitej; 411-432
9788394837433
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Opieka społeczna u protestantów w Polsce w XVI-XVIII wieku
Social care in the milieu of Polish Protestants in XVI-XVIII centuries
Autorzy:
Suracki, Marian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/545190.pdf
Data publikacji:
2019-12-31
Wydawca:
Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
Tematy:
opieka społeczna
protestanci
Polska
ewangelicy
kalwini
arianie
dobroczynność
szpitale
kasy ubogich
Opis:
W porównaniu do katolików opieka społeczna u protestantów miała bardziej świecki wymiar. Dotyczyło to szczególnie ewangelików augsburskich, u których ciężar pomocy nad potrzebującymi przejęły miasta. Jednocześnie luteranie całkowicie zanegowali koncepcję chrześcijańskiego rozdawnictwa jałmużny i do minimum ograniczyli pole do działań typowo charytatywnych. Z kolei we wspólnotach kalwińskich, również ariańskich i braci czeskich, decydującą rolę we wspomaganiu swoich pauperes, odgrywali możni protektorowie zborów i podległych im ziem. U nich jednak zachowano jałmużnę jako ważny środek działań dobroczynnych, zalecany również na synodach kalwińskich.
Źródło:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2019, 132; 127-180
0137-3218
2720-0590
Pojawia się w:
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Protestanci, menonici i Żydzi w diecezji pomezańskiej (XVII – XVIII w.) w protokołach wizytacyjnych parafii
Protestants, Mennonites and Jews in the Pomesanian diocese (17th–18th century) in the parish visitation reports
Autorzy:
Wiśniewski, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2148271.pdf
Data publikacji:
2017-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
protestanci
menonici
żydzi
domy modlitw
predykanci
konflikty
obrona katolików przed protestantyzacją
Pomezania
Protestants
Mennonites
Jews
houses of prayer
predicants
conflicts
Catholics defending against the spread of Protestantism
Opis:
W okresie nowożytnym (XVII–XVIII w.) teren diecezji pomezańskiej rozciągał się na Prusy Królewskie (bez Elblęga i Warmii). Wyznanie katolickie mogło tutaj utrzymać się, ponieważ od 1466 r. ius patronatus należał do Korony. To jednak nie zablokowało skutecznie i nie chroniło tutejszych katolików przed naporem protestantyzmu, ponieważ już w latach 20.XVI stulecia pojawili się oni na tym terenie, zwłaszcza w miastach pruskich. Wojewoda malborksi Achacy Cema (Zehmen) już w 1543 r. uzyskał dla protestantów przywileje religijne. Mimo to, do końca tego stulecia brakowało tu współpracy katolików z protestantami, tym bardziej, że katolicy, mieszkańcy Prus Królewskich odczuwali nacisk luteran z Zachodu i prawosławia ze Wschodu. Napływali tu różne odłamy protestanckie, m.in. mennici (anabaptysci), kalwini, luteranie. Grupy mennonitów przybyły na Żuławy w latach 40–50. XVI w. (w okolicy Malborka ok. 1526 r.?), a 22 grudnia 1642 r. Władysłąwa IV obdarzyl ich przywilejem, zapewniający im tolerancję ich prywatnych praktyk religijnych. Natomiast starosta sztumski W.K. Güldenstern założył w Jordankach gminę kalwińską, ale ta upadła wraz z jego śmiercią w 1675 r. Jednak to luteranie (ewangelicy) tworzyli najbardziej liczną grupę wyznaniową po katolikach, a na terenie malborskiego osiadlali się w królewszczyznach i dobrach prywatnych, a polskojęzyczni protestanci korzystali ze zborów w Jordankach, Jasnej i Rodowie, czyli poza Prusami Królewskimi. Do tych grup wyznaniowych, w niewielkiej liczbie, dołączyli Zydzi, którzy Sztumie zajmowali się handlem, wbrew krzyżackiemu zakozowi osiedlania się w Prusach. Władze miasta ustaliły zasady powoływaniach ich przed sąd ławniczy. Jeszcze w połowie XVIII w. dobrze prosperowali w dobrach S. Wełpińskiego, który był właścicielem wsi Węgry, czyniąc to wbrew prawom. Ostatecznie zgodzono się, aby nie zatrudniał ich u siebie dłużej niż przez dwa tygodnie. Najpierw innowiercy, zwłaszcza propagatorzy luteranizmu, znajdowali w dworach zamożnych rolników swoje tymczasowe miejsce zamieszkania, skąd podejmowali działania nad pozyskiwaniem swoich zwolenników. Gdy zgromadzili grupę wyznawców ich poglądów, wówczas organizowali dom modlitwy, a zwłaszcza szkołę, gdzie mógł także zamieszkać predykant i nauczyciel. Trzecim niejako etapem ich rozwoju było zdobywanie środków na budowę własnej świątyni. Trzeba podkreślić, że na każdym etapie byli oni zobowiązani do uzyskania zgody biskupa na podjęcie swojej działalności pasterskiej, przy braku sprzeciwu katolickiego duszpasterza. Na te sytuacje wrogo patrzył miejscowy proboszcz, ponieważ tracił „dusze”, ale także dochody w postaci dziesięciny i kolędy, chociaż na zasadzie przymusu parafialnego innowiercy byli zobowiązani nadal je uiszczać. Nie powinien tez tracić opłat z posług okolicznościowych, jak chrzest, ślub czy pogrzeb, ponieważ ci mieszkańcy katolickiej parafii, którzy pragnęli udziału w tych uroczystościach religijnych pastora, predykanta, mieli obowiązek uzyskać od księdza zgodę na piśmie, uiszczając stosowną opłatę. Biskup bronił sytuacji Kościoła katolickiego w diecezji pomezańskiej, blokując przez brak zgody na zudowanie świątyni, domu modlitwy czy działalność duchownego i nauczyciela „hertyckiego”. Nie były to jednak do końca skuteczne działania, ponieważ wielokrotnie predykanci i nauczyciele, przy wsparciu swoich wiernych, utrwalali swoją obecność w parafiach katolickich. Na przestrzeni tych dwóch wieków zdarzały konflikty pomiędzy katolikami i protestantami, ale zaliczyć je należałoby do incydentalnych, chociaż nieco inaczej reagowali księża. Jednakże wielu z nich było napominanych i zachęcanych przez biskupa do większej czujności i troski o wiernych, a także pilnowania obowiązku uczenia dzieci i młodzieży w szkole katolickiej oraz sprzeciwianie się wszelkim próbom organizowania pracy innowierców wśród katolików. Należy jednak zaznaczyć, że mieszkańcy poszczególnych parafii nie sprzeciwiali się, aby grzebano na cmentarzu katolickim, m.in. luteran i menonitów. Nawet wypracowano tu „żuławski zwyczaj”, model współistnienia wiernych obu wyznań w tym zakresie, na co biskup ostatecznie przystali, polecając wydzielać oddzielną część cmentarną w stosownej odległości od kościoła. Również w zakresie budowania własnych świątyń innowiercy osięgnęli niemało. Z powyższego wynika, że wznieśli je w następujących miejscach: Barcice (dom modlitw), Boręty, Dzierzgoń (kaplicA), Gnojewo, Jasna, Jordanki, Kaczynos, Kończewice, Kraśniewo, Krzyżanowo (kaplica), Lasowice, Lichnowy, Lipinki, Lisewo (kaplica), Łoza, Malbork, Marynowy, Myszewo, Niedźwiedzica, Nowa Cerkiew, Nowy Staw, Ostaszdewo, Orłowo, Stalewo, Stara Kościelnica, Stare Pole, Świerki, Szawałd, Sztum, Tujsk, Tulice, Żuławki. Natomist mennonici, których bronili katolicy z racji ich pracowitości i uczciwości, posiadali domy modlitw m.in. w: Barcice, Lubieszewo, Marynowy, Niedżwiedzica, Nowy Dwór [Gd.], Orłowskie Pole, Stogi. W innych miejscowościach mieszkali przedstawiciele tej grupy, ale korzystali z posługi religijnej w innych miejscach.
In the modern period (seventeenth – eighteenth centuries) the Diocese of Pomesania lay within Royal Prussia (excluding Elbląg and Warmia), whereas Catholics were subject to the Crown since 1466. Still, they were unable to resist effectively against the pressure of Protestantism, especially in the cities of Prussia. Protestants gained religious privileges as early as 1543, but there was no cooperation with the Protestants in this region until after the end of the 16th century. The region witnesses the influx of various Protestant denominations, including Mennonites (Anabaptists), Calvinists and Lutherans. Groups of Mennonites came to Żuławy in the 1540s and 1550s (ca. 1526? to the area of Malbork), and in 1642 Władysław IV Vasa granted them a privilege to freely pursue their religious practices. The governor of Sztumfounded a Calvinist community in Jordanki, but it declined upon his death in 1675. The most numerous religious group were Lutherans, who settled down on royal and private estates andthen established their communities in Jordanki, Jasna and Rodowo, that is outside Royal Prussia. There was a small group of Jews, who traded in Sztum despite the prohibition issued bythe Teutonic Knights and were present in the village of Węgry in the mid-eighteenth century. Proponents of Lutheranism found temporary place of residence in the mansions of wealthy farmers and when they gained a group of worshipers, they would organise a prayer house and a school, where the preacher and the teacher lived. The third stage of their development was collecting funds to build their own church. However, they had to obtain the consent of the bishop to take up their pastoral activity, such consent being issued in the absence of the opposition from the Catholic priest. The local parish priest would lose „souls” and the income from tithes and Christmas offerings, although dissenters were under a parish obligation to make fees for services (baptism, wedding, funeral). To defend the position of the Catholic Church in the Diocese of Pomesania, the bishop did not agree to the construction of a church, house of prayer or the activities of the „heretic” pastor and teacher. Nevertheless, with the support of their followers, they strengthened their presence in Catholic parishes. There were conflicts between Catholics and Protestants in the seventeenth and eighteenth centuries, but they must be considered incidental, although Catholic priests did react differently. Many of them were admonished and encouraged by the bishop to be more vigilant and careful of the faithful, to see to it that children and youth are taught in a Catholic school andoppose any attempts by dissenters to organize work among Catholics. Nevertheless, residents of individual parishes did not oppose to Lutherans and Mennonites being buried in Catholiccemeteries. What is more, the so-called „Żuławy custom” was developed here, which was a model of coexistence between faithful of both religions. It was finally accepted by thebishop, who recommended that a separate part of the cemetery be allotted to them at the appropriate distance from the church. Followers of other denominations also achieved quitea lot as far as building their churches is concerned. More specifically, they built them at the following locations: Barcice (prayer house), Boręty, Dzierzgoń (chapel), Gnojewo, Jasna,Jordanki, Kaczynos, Kończewice, Kraśniewo, Krzyżanowo (chapel), Lasowice, Lichnowy, Lipinki, Lisewo (chapel), Łoza, Malbork, Marynowy, Myszewo, Niedźwiedzica, Nowa Cerkiew, Nowy Staw, Ostaszewo, Orłowo, Stalewo, Stara Kościelnica, Stare Pole, Świerki,Szawałd, Sztum, Tujsk, Tulice, Żuławki. Mennonites, on the other hand, who were defended by the Catholics because of their hard work and honesty, owned houses of prayer, among others, in: Barcice, Lubieszewo, Marynowy, Niedźwiedzica, Nowy Dwór [Gd.], Orłowskie Pole and Stogi. They were also used by residents of other villages.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2017, 18; 37-88
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyczyny rozwoju pentekostalizmu w Ameryce Łacińskiej
The reasons for the growth of the Pentecostal movement in Latin America
Autorzy:
Jańczuk, Leszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/494304.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
Tematy:
Zielonoświątkowcy
Ameryka Łacińska
Kościół katolicki
Protestanci
Ewangelikalni
Nawrócenie
Stany Zjednoczone
Pentecostals
Latin America
Catholic Church
Protestants
Evangelicals
Conversion
United States
Opis:
Od lat 60. badacze usiłowali znaleźć odpowiedź na przyczyny szybkiego wzrostu pentekostalizmu w Ameryce Łacińskiej. Antropolodzy, socjolodzy i politolodzy zaproponowali rozmaite wytłumaczenia. W latach 80. środowiska lewicowe oraz związane z Kościołem katolickim usiłowały wykazać, że jest to rezultat kulturowej ekspansji Stanów Zjednoczonych, jednak wielu autorów wykazało, że rola misji amerykańskich była marginalna. Amerykańskie misje zazwyczaj wspierały inne protestanckie denominacje. Część socjologów wskazuje, że industrializacja oraz urbanizacja spowodowała dekompozycję społeczną, która osłabiła wpływy kościoła katolickiego i otworzyła szerzej drzwi dla kościołów protestanckich. Ruch zielonoświątkowy okazał się atrakcyjny dla ubogich warstw społecznych oraz dla autochtonów. Wśród innych przyczyn wymienia się: dostosowanie do latynoamerykańskiej kultury oraz odwołanie do emocjonalnej natury człowieka. Prawdopodobnie najlepszym wyjaśnieniem jest zespół wszystkich zaproponowanych czynników.
Since the 1960s in the 20th century, scientists have tried to find an answer to the question of why Pentecostals have grown in Latin America so rapidly? Anthropologists, sociologists and political scientists have given several different explanations. In the 80s, leftist circles and circles associated with the Catholic Church tried to proof that it is the result of the cultural expansion of the United States, but many authors proved that the role of American missions was only marginal. American missions usually supported non-Pentecostal denominations. According to some sociologists, due to industrialisation and urbanisation, Latin American society was decomposed and the influence of the Catholic Church was weakened and as a result the Protestant churches became more successful. One reason is that Pentecostalism has very successfully absorbed Latin American culture. Pentecostalism is also attractive to poor people and indigenous inhabitants. Among other proposed reasons for the growth are: enculturation and the appeal to the emotional nature of human beings. Probably a combination of all proposed factors explains things the best.
Źródło:
Rocznik Teologiczny; 2016, 58, 1; 123-135
0239-2550
Pojawia się w:
Rocznik Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 23

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies